Alles over Geschiedenis 52

Alles over Geschiedenis 52

De ineenstorting van de beschaving van de Paaseilanders

Gestapo – De beestachtige invloed van deze terreurbrigade

GESTAPO De beestachtige invloed van deze terreurbrigade

Edison vs. Tesla De spannende vete om stroom

â‚Ź 6,99

Grace Kelly: van succesvol actrice tot gekooide prinses

AP

www.allesovergeschiedenis.com

Edith Wilson

Overleven in China ten tijde van Mao

De eerste vrouwelijke president van de VS

Zo verliep de muiterij op de Bounty

De geschiedenis van het schrift

De Slag om Bunker Hill, VS 1775

Nr. 052

INHOUD Alles over Geschiedenis 52

FEATURES 32 Hitlers terreurbrigade

De Gestapo bestreed de vijand in Duitsland en in bezet Europa. Hoe kon deze organisatie zoveel invloed krijgen?.

42 Het mysterie van de Paaseilanders

De beroemde beelden op Rapa Nui zijn de enige tastbare restanten van een ooit florerende beschaving. Wat gebeurde er met de beeldenmakers?

48 Muiterij op de Bounty

Een van de beroemdste muiterijen ooit is al drie keer verfilmd door Hollywood. Maar dit is het echte verhaal.

18

HET SCHRIFT

58 De strijd tussen Edison en Tesla

De vonken vlogen eraf toen de kopstukken uit de elektriciteit het tegen elkaar opnamen. De wereld zou nooit meer hetzelfde zijn.

68 Het presidentschap van Edith Wilson

De tweede vrouw van president Woodrow Wilson was voor een tijdje achter de schermen eigenlijk de echte president.

88 Het duistere sprookje van Grace Kelly

Wass Grace Kelly werkelijk een sprookjesprinses of gevangene in een gouden kooi?

18 Het schrift

THEMA

20 Tijdlijn

Het schrift door de eeuwen heen.

22 Onder de loep

De werkplaats van Gutenberg.

24 In de schoenen van

Een monnik in het scriptorium.

26 In vol ornaat

Een Victoriaans schrijver.

27 5 opmerkelijke feiten over ...

Egyptische hiĂŤroglyfen.

28 Doe het zelf

Japanse kalligrafie.

30 Hall of Fame

Schrijvers en woordkunstenaars.

Wil je nog meer

4

Bekijk het aanbod op pagina 82

42 DE VERDWENEN PAASEILANDERS

ELK NUMMER 6 Geschiedenis in beeld De indrukwekkendste beelden bij historische gebeurtenissen.

12 Nieuws

Historische nieuwtjes, feitjes en weetjes.

14 Wonderlijke weetjes

De vreemdste feiten, verhalen en uitvindingen aller tijden.

32

16 Media

Meer lezen en films kijken? Probeer deze nieuwe publicaties.

HITLERS TERREURBRIGADE

17 Agenda

De interessantste exposities van dit moment.

68

54 Wat als ...

PRESIDENT EDITH WILSON

Richard I en Saladin aangetrouwde familie waren geweest?

64 Door de eeuwen heen Geld – van ruilhandel tot tikkies.

66 Survivalgids voor tijdreizigers

48 MUITERIJ OP DE BOUNTY

Maoistisch China.

76 Zo maak je ...

Franse madeleines.

78 Grootste veldslagen De Slag om Bunker Hill.

84 Helden & schurken Darius de Grote.

95 Puzzel

Win mooie prijzen.

96 Historie vs. Hollywood Nixon.

98 Colofon

Contactgegevens en abonnementsinformatie.

GRACE KELLY 88

58 EDISON VS TESLA

95

PUZZEL & WIN

5

es uit de geschiedenis j t e e w e t s k e g De vreemdste verhalen en

Verjaardag Jezus bepaald door kerk Elk onderzoek naar het leven van Jezus is al snel omstreden en roept vragen op die de voortgang moeilijk maken. Er zijn aanwijzingen dat hij bestaan heeft en dat hij gekruisigd werd door Pontius Pilatus, de Romeinse prefect van Judea. Het wordt moeilijker wanneer we de precieze data van zijn leven willen vastleggen. Hoewel we met redelijke zekerheid kunnen zeggen dat hij geleefd heeft en gestorven is, kunnen we geen enkel bewijs vinden dat hij op 25 december geboren is.

Zelfs de niet zolang geleden afgetreden paus Benedictus XVI zette vraagtekens bij de exacte geboortedag van Christus en suggereerde dat de 16e-eeuwse monnik Dionyius Exiguus misschien wel een foutje heeft gemaakt in zijn berekeningen. De paus deelde de algemene mening dat Jezus eigenlijk geboren is tussen 6 en 4 v.Chr. Hoewel we het geboortejaar kunnen schatten, is het vaststellen van de dag een stuk

moeilijker. De Bijbel geeft geen datum voor de geboortedag, zelfs niet welk seizoen het was. De enige aanwijzing die de Bijbel geeft, is dat de herders ’s nachts de wacht hielden over hun kuddes schapen, wat erop kan wijzen dat het koud weer was.

Het besluit om 25 december aan te houden stamt uit 300 n.Chr., toen het christendom nog de overheersende religie moest worden in het Romeinse Rijk.

Christelijke leiders onderkenden de populariteit van heidense gewoontes en wilden hun eigen jaarlijkse viering. De gekozen datum voor Kerstmis ligt dicht bij de viering van het heidense Joelfeest op 21 december en valt ook samen met de Romeinse saturnaliën en de Iraanse viering van de geboorte van de Perzische god Mithra.

Na enig gebakkelei of de dag überhaupt wel gevierd moest worden, vond de eerste viering van de geboorte van Jezus plaats in 336 n.Chr. in Rome.

Zomaar een dag: 30 november

14

306

1292

1609

1700

● Marcellus I wordt paus Begin van de ambtsperiode van de 30e paus.

● Kroning John Balliol John Balliol wordt koning van Schotland.

● Galilei bekijkt de maan Galileo Galilei ziet voor het eerst de maan door een telescoop.

● Paus Clemens XI Bisschopswijding van Paus Clemens XI in Rome.

Wonderlijke weetjes

Kunstdief stopt buit onder zijn jas

De grootste roof in de kunstwereld leverde de dader, Stéphane Breitwieser, een slordige 1,4 miljard dollar op. Zijn carrière als kunstdief begon in Duitsland in 1995 en eindigde in 2001. In die tijd ‘verzamelde’ de zelfbenoemde kunstkenner maar liefst 239 stukken uit 172 musea in Europa. Zijn methode was even sluw als simpel. Zijn vriendin leidde de beveiligers af, terwijl Breitwieser het kunstwerk gewoon van de muur haalde en onder zijn jas verstopte. Breitwiesers rooftocht eindigde in 2001, toen hij tijdens het stelen van een hoorn in het Richard Wagner Museum in Zwitserland werd betrapt.

Breitwieser werd veroordeeld tot slechts drie jaar gevangenisstraf, waarvan hij er twee uitzat. De lage straf werd gerechtvaardigd doordat de diefstallen niet voortkwamen uit winstbejag; Breitwieser wilde de kunst zelf houden. Eenmaal uit de gevangenis werd hij bekend door zijn autobiografie uit 2006, Confessions d’un Voleur d’Art (Bekentenissen van een kunstdief).

Breitwiesers moeder vernietigde de meesterwerken om haar zoon te beschermen.

1782 ● Einde Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog.

De VS en het Verenigd Koninkrijk tekenen een voorlopig vredesverdrag.

Nazi-feministe de lucht in

Hanna Reitsch, de eerste vrouwelijke helikopterpiloot ooit, stijgt op in de eerste volledig bestuurbare helikopter. Je hoort ons niet zeggen dat de nazi’s geen vooroordelen hadden, maar kennelijk vonden ze dat vrouwen best een stukkie konden vliegen. Hanna Reitsch was niet alleen de eerste vrouwelijke helikopterpiloot, ze vestigde ook nog eens veertig hoogterecords en was de enige vrouw die tijdens de Tweede Wereldoorlog de rang piloot-navigator droeg en werd onderscheiden met het IJzeren Kruis.

DODELIJK LOOD OM wijn zoeter te maken Tegenwoordig zijn kunstmatige zoetstoffen een normaal onderdeel van een dagelijks dieet, maar in de tijd van de Oude Romeinen waren die nieuw, opwindend en helemaal hip.

Loodacetaat, ook wel bekend onder de naam duivelssuiker, was een zout dat veel gebruikt werd om de natuurlijke bitterheid van wijn zoeter te maken. Het gebruik ervan in wijnen zal niet verantwoordelijk zijn voor de val van het Romeinse Rijk – maar gezien het feit dat de wijn in die tijd rijkelijk vloeide, is het geen verrassing dat loodvergiftiging veel voorkwam bij de meer dorstige inwoners.

Loodacetaat werd nog eeuwenlang gebruikt bij het maken van wijn en zou zelfs verantwoordelijk zijn geweest voor de dood van paus Clemens II, die wel van meer dan één wijntje hield. Volgens historici is ook Beethoven aan duivelssuiker ten onder gegaan.

1813 ● Willem I der Nederlanden terug in Nederland De latere Willem I zet na achttien jaar weer voet op Nederlandse bodem.

1936 ● Crystal Palace brandt af Het Crystal Palace in Hyde Park in Londen brandt volledig af.

1982 ● Thriller verschijnt Michael Jacksons Thriller is het best verkochte album ooit.

1983 ● Freddy Heineken gevonden De verblijfplaats van de ontvoerde Heineken wordt ontdekt.

15

32

HITLERS TERREURBRIGADE Hitlers geheime politie bestreed de vijand in Duitsland en in bezet Europa. Wat was dit voor organisatie en hoe kon die zoveel invloed krijgen?

I

n de hele geschiedenis van nazi­ Duitsland was uiterlijk vertoon belangrijk. Maar het tegendeel was waar voor de gevreesde geheime politie, de Gestapo.

Deze politie in burger deed niet mee aan de pracht en praal waar het nationaalsocialistische systeem zo dol op was. Op de jaarlijkse partijbijeenkomsten kwamen geen Gestapo­agenten voorbij marcheren. De organisatie moest het hebben van een imago dat achter de schermen werd opgebouwd, zorgvuldig werd onderhouden en systematisch naar buiten werd gebracht. Zo ontstond het beeld dat de Gestapo alles kon, alles wist en overal was, een ideale voedingsbodem voor angst en geruchten.

Het naziregime zou deze fanatieke politiemannen gebruiken om mensen met afwijkende meningen uit te schakelen,

het eigen territorium uit te breiden en de bevolking onder de duim te houden.

Bovendien verzorgde de Gestapo de administratie van de Holocaust in een mengeling van bureaucratie en gruweldaden die kenmerkend waren voor nazi­Duitsland. Maar hoe alomtegenwoordig was de Gestapo eigenlijk?

Het korps werd opgericht op 27 april 1933, kort nadat de nazi’s de macht hadden gegrepen. De Geheime Staatspolizei – de afkorting Gestapo is bedacht door iemand van de posterijen – begon als een combinatie van inlichtingendienst en politieke veiligheidsdienst in Pruisen, de grootste Duitse deelstaat. De Pruisische minister van binnenlandse zaken Hermann Göring kreeg de leiding.

Binnenskamers werd er geruzied over de vraag wie er uiteindelijk de leiding over

33

58

EDISON

TESLA

STRIJD HOOGSPANNING ONDER

De vonken vlogen eraf toen de kopstukken uit de elektriciteit het tegen elkaar opnamen. De wereld zou nooit meer hetzelfde zijn.

59