FM-Magazine 01 - NL by FM-Magazine

Afgiftekantoor Oostende X - P 918486- Driemaandelijks tijdschrift - V.U.: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

JAN-FEB-MAA 2015

magazine 01

JO U RNAL F OR THE FACI LI T Y M AN AGER

Facility Awards 2015

SPECIAL

BIM-gebouw - Foto ÂŠ Leon van Woerkom

Workbays Developed by Vitra in Switzerland Design: Ronan & Erwan Bouroullec Vitra Belgium N.V. Woluwelaan 137 ∙ 1831 Diegem ∙ T. 02/7258400 ∙ www.vitra.com ∙ info@vitra.be

www.vitra.com/workbays

INHOUD

13 Special: Facility Awards 2015 Facility Management - Project of the year

37 De interculturele diversiteit vormt een grote uitdaging in een internationaal bedrijf.

Opinie: Internationale trends en ontwikkelingen in FM

6 28

Frédéric Kain, Real Estate Director Siemens

48 30

De nieuwe NBN EN 15221: een kapstok voor uw facilitaire activiteiten

Event: Nieuwjaarsreceptie IFMA

News Project Paleis 12 neemt toilethygiëne ernstig

Reportages 34 Duurzame handling- en stockageoplossingen 41 Drop&Go voor een verbeterde workflow 50 Nieuwe leden

VOORWOORD

Beste FM-professional, Beste IFMA-lid, Het is zover, het eerste FM-Magazine van IFMA Belgian Chapter is geboren. Bij mijn aantreden als voorzitter heb ik, naast de verdere uitbouw van onze beroepsvereniging tot dé referentie voor Facility Management in België, twee belangrijke doelstellingen vooropgesteld: de publicatie van een eigen magazine waarbij IFMA inhoudelijk kan bijdragen tot de verdere professionalisering van ons beroep en het in kaart brengen van het facilitaire landschap in België. Het eerste objectief is bij deze succesvol bereikt. Ik hoop dat u zal genieten van dit nieuwe tijdschrift dat Facility Management in de breedste zin van het woord voor u volgt. Eerstdaags zullen wij ook starten met een partnership om de tweede doelstelling te realiseren: de facilitaire markt in België in beeld brengen en de facilitaire trends en ontwikkelingen duiden. Dit unieke compendium zal op termijn hét referentiewerk worden voor FM in België en dit zowel voor de professional als voor de vele bedrijven actief in de facilitaire wereld.

Colofon Periodiciteit: Driemaandelijks Hoofdredactie: Tilly Baekelandt tilly.baekelandt@fcomedia.be T + 32 (0)56 33 42 72 Redactie: Philip Declercq Reclame-advies: Filip Cossement T +32 (0)56 77 13 10 filip.cossement@fcomedia.be Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement Boulevard des Canadiens 118 B - 7711 Dottignies Vormgeving: marieke.veys@fcomedia.be Version française sur simple demande Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden advertenties. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Zoals u wellicht weet vieren we dit jaar de tiende editie van de Facility Awards. Dit feestelijk event zal een heuglijke nieuwe mijlpaal worden in het bestaan van onze beroepsfederatie. In deze eerste uitgave van ons FM-Magazine worden de genomineerden voor FM Project of the Year aan u voorgesteld. In 2004 kenden wij de bescheiden eerste editie van de Facility Awards met Nike als winnaar. Sindsdien werden nog zes andere FM-projecten gelauwerd alsook twee Facility Managers van het jaar verkozen. We hopen op uw talrijke aanwezigheid op onze tiende editie van de Facility Awards op 12 mei 2015. Van harte welkom! We blikken ook terug op een meer dan geslaagde Dag van FM, die plaatsvond op 26 maart. Professionals animeren tijdens dit jaarlijks weerkerend event gedurende een ganse dag verschillende workshops en geven uiteenzettingen die verschillende facetten van FM belichten. IFMA maakt ook hier de belofte waar om de leden inhoudelijk verder te ondersteunen in hun professionele ontwikkeling. En dat blijven we ook in de toekomst graag voor u doen. Het FM-Magazine is er vóór u, maar ook dankzij u. Indien u suggesties heeft voor interessante thema’s horen wij het graag.

Veel leesplezier! Jean Morren Voorzitter IFMA

Contact us: Directeur Mieke Loncke T. 02 424 12 80 M. 0485 69 77 93 mieke.loncke@ifma.be Office Manager Muriel Walter T. 02 424 12 80 M. 0468 13 81 25 secretary@ifma.be

Pegasuslaan 5 1831 Diegem www.ifma.be

Ontdek de innovaties van Pergo

» » »

84 decoren besckikbaar in 3 kwaliteitsniveaus Uitermate slijtvast dankzij de TitanX™Advanced toplaag Innovatief kliksysteem PerfectFold™ 3.0

» » »

100% waterbestendig 14 decoren in 2 kwaliteitsniveaus Innovatief kliksysteem PerfectFold™3.0

» » »

Scandinavisch design 32 decoren: geolied, geborsteld, gelakt Innovatief kliksysteem PerfectFold™3.0

pro.pergo.be

NEWS

Agenda Startevent FaKL benchmarkproject 16 april 2015

Frans Boelplein 1, 9140 Temse 6de Interactief congres Facility Management in de zorg 21 april 2015

ALM, Antwerpen Berchem www.facilitynights.com Creativiteitssessie 28 april 2015

Flanders DC, Leuven

Facility Awards 2015: Facility Management Project of the year 12 mei 2015

BIM-Gebouw, Brussel

Realty - Let’s talk real estate 19,20 & 21 mei 2015

Debatnamiddag intelligente gebouwen op 19 mei 2015 Tour & Taxis Brussels EFMC EuroFM 1, 2 & 3 juni 2015

BuzziSpace wint met BuzziVille de ‘Best Of Year Award’ van Interior Design

BuzziSpace won onlangs een prestigieuze prijs. De flexibele kantoorcollectie BuzziVille van de onderneming werd namelijk bekroond met de ‘Best of Year Award’ van Interior Design in de categorie ‘Beste meubilair: Contract/Systemen’. De concurrentie voor deze Award was indrukwekkend te noemen, wat de Belgische onderneming dan ook extra trots maakt op de verwezenlijking: “Genomineerd worden samen met merken als Herman Miller en Steelcase is sowieso al een eer, maar de prijs dan ook nog winnen,

dat is de reden waarom we het hele jaar door zo hard werken.” BuzziVille is een collectie van modulaire bureaus, wanden en meubilair die aan de behoeften van uw kantoorruimte aangepast kunnen worden. De wanden van de collectie zijn bedekt met geluidsabsorberend vilt ter regulering van de akoestiek van een druk kantoor. Met BuzziVille kan de best mogelijke werkomgeving gecreëerd worden binnen een gedeelde ruimte. www.buzzispace.com

Glasgow www.efmc-conference.com 29ste Facility Night 4 juni 2015

Brussels Kart, Groot Bijgaarden www.facilitynights.com Alumni-event + Proclamatie Odisee Opleiding FM 4 juni 2015 WORLD FM DAY 10 juni 2015 1/2dag opleiding: Functionele prestatie-analyse nietresidentieel vastgoed op basis van de NEN 8021 norm 10 juni 2015

Pegasuslaan 5, 1831 Diegem

Power Pitch met energieke diensten en producten 11 juni 2015

Ecohuis Antwerpen Borgerhout Facilities Show 16, 17 & 18 juni 2015

Excel London UK www.facilitiesshow.com

Confocus: Studiedag Maintenance & Facility Management in ziekenhuizen 19 juni 2015

Berchem

Samenwerking tussen Loggere en Schäfer

Werkplek tot helft kleiner dan drie jaar geleden

Loggere Metaalwerken werkt sinds kort samen met de Duitse producent Schäfer Trennwandsysteme. Beide bedrijven hebben in eigen land een leidende positie in de markt van sanitaire ruimten. Interessant voor België zijn de luxe sanitaire cabines van Schäfer die geschikt zijn voor accomodaties waar luxe belangrijk is, zoals kantoren, hotels en wellnesscentra. Voor Loggere biedt de samenwerking de mogelijkheid om deze cabines te verkopen. De reeds bekende 13mm Volkern cabines worden vooral toegepast in zwembaden en sportcomplexen.

Ambtenaren werken momenteel in een werkruimte van gemiddeld 15 m2, bij werknemers in de privé-sector is dat 10 à 12 m2. Daarmee is de werkruimte in drie jaar tijd zo goed als gehalveerd, zowel voor ambtenaren als werknemers. Dit stelt Group Hugo Ceusters-SCMS, één van de grote spelers in commercieel- en overheidsvastgoed. “Veel kleiner zal het niet meer worden, maar het is wel duidelijk dat men het niet meer zo groot wil als vroeger. Kleiner is de trend: niet alleen in de theorie, maar stilaan ook in de praktijk. Zo ruilt men zijn oude gebouwen alsmaar vaker in voor nieuwe en bijgevolg dus ook efficiëntere panden. Daarnaast spelen zowel overheden als bedrijven in op de nieuwe realiteit: de fileproblematiek neemt toe, steeds meer mensen werken thuis, en nieuwe werkvormen zoals desk sharing raken stilaan ingeburgerd”, aldus CEO Ingrid Ceusters-Luyten.

www.loggere.be www.schaefer-trennwandsysteme.de

www.smcs-ceusters.be

NEWS

Nieuwe General Manager bij Gesco

WorkCafé-concept van Steelcase

Gesco (industriële reinigingsmachines) heeft sinds januari een nieuwe General Manager: Perla Van Belle. “Samen met ons gemotiveerd team wil ik het bedrijf de komende jaren naar een nog hoger niveau tillen. Dankzij onze bijna veertig jaar lange ervaring en expertise bestaat het gamma op dit ogenblik uit kwalitatieve apparaten en slimme schoonmaakoplossingen. Maar de technologie staat niet stil en ook wij kijken vooruit. We blijven onze machines innoveren op het vlak van gebruiksen milieuvriendelijkheid”, aldus Perla Van Belle, die er nog aan toevoegt dat de klantendag in mei plaatsvindt. www.gesco.be

Werkomgevingsspecialist Steelcase, begin dit jaar door Fortune Magazine uitgeroepen tot één van ’s werelds meest bewonderde bedrijven in het segment Home Accessoires en Meubilair, erkent de toegevoegde waarde van de minder formele werkomgeving. In navolging van Amerika, waar 31% van de kenniswerkers zijn werkplek op kantoor regelmatig inruilt voor een meer relaxte en inspirerende omgeving, zien we dat ook in België de koffiesalons en espressobars steeds vaker bevolkt worden door grotendeels jonge kenniswerkers, freelancers en creatieve geesten. Om hen weer meer binnen de eigen organisatie te laten werken, introduceert Steelcase het WorkCafé-concept: een informele werkomgeving binnen het bestaande kantoor die spontane ontmoetingen, creatief denken en de uitwisseling van ideeën stimuleert. www.steelcase.be

Studiedag Maintenance & Facility Management in ziekenhuizen 19 juni in Berchem

Nieuw kennis- en netwerkplatform voor gebouwbeheerders

Confocus, door de Vlaamse Overheid erkend als opleidingsverstrekker, organiseert op 19 juni 2015 in het ALM in Berchem een studiedag over ‘Maintenance & Facility Management in ziekenhuizen: ziekenhuisaccreditatie, KPI’s & budgetopmaak met overheidsopdrachten’. Deze topics komen aan bod in de voormiddag: ‘Preventief onderhoud van medisch materiaal binnen het accrediteringstraject – NIAZ’ door Ludo Meyers (Directeur Patiëntenzorg, Jessa Ziekenhuis), ‘JCI Accreditation: Building a Facility Maintenance Safety Culture’ door Koen D’hondt (Stafmedewerker Kwaliteit en Patiëntveiligheid, OLV Ziekenhuis Aalst) en een praktische case door Henk Vincent (Directeur Departement Facilitaire diensten & Masterplan, AZ Alma & Facility Manager of the Year in 2014). In de namiddag staan deze gastsprekers op het programma: Jan Flament (General Manager of Technical and Administrative Operations UZ Brussel) met een lezing over ‘Tactisch-Strategisch gebruik van data in Facility Management’, gevolgd door ‘Budget en financiering:

Centrum Duurzaam Bouwen vzw ging in april van start met een nieuw initiatief: Centrum Duurzaam Gebouwbeheer (CDG). Via de website wordt een online kennis- en netwerkplatform gecreëerd dat Belgische gebouwbeheerders inhoudelijk moet ondersteunen. Centrum Duurzaam Gebouwbeheer zal ook gerichte en betaalbare opleidingen aanbieden en tools ontwikkelen. Het kennis- en netwerkplatform stelt zich voor tijdens twee lanceringsdagen op 28 en 30 april 2015 in Heusden-Zolder en Gent. Op beide namiddagen getuigen professionals over hun visie op duurzaam gebouwbeheer. Aansluitend zijn er workshops, waarop actuele uitdagingen en knelpunten besproken worden. De toegang tot beide evenementen is gratis.

welke valkuilen reserveert de wetgeving overheidsopdrachten voor u?’ door Frederik Vandendriessche (Advocaat Stibbe). De organisatie geeft twee gasttickets weg voor IFMA-leden die de studiedag vervolgens gratis kunnen bijwonen. Meer info via www.confocus.be/gezondheidszorg/maintenancefacility19062015 .

www.gebouwbeheerder.be

NEWS

UZ Brussel vernieuwt

UZ Brussel slaagde erin om binnen een tijdspanne van 7 à 8 maanden een tijdelijke prefabconstructie te bouwen van vijf verdiepingen (ca. 3.500 m²). Dit ter voorbereiding van het Masterplan en om hierin oncologie, radiotherapie, IT en delen van de apotheek in onder te brengen. Dit kon op korte tijd verwezenlijkt worden dankzij de flexibele werking binnen het bouwteam (bouwheer, aannemer, architect en studiebureau). UZ Brussel verving ook bijna alle liften in het ziekenhuis, waarbij er voor een gestuurd systeem werd gekozen. Daarbij moet de gebruiker op voorhand (aan de buitenkant van de liften) aangeven op welke verdieping hij of zij moet zijn. Het scherm aan de buitenkant toont vervolgens welke lift men moet nemen. De winst in doorloop- en wachttijd is hierdoor aanzienlijk, waardoor de logistiek efficiënter kan werken. www.uzbrussel.be

Levensechte houtdesigns

Authenticiteit is tegenwoordig in. Hout is binnen dat kader populair, maar het kostenplaatje is soms een afknapper. Unilin (Division panels) creëerde de collectie Evola, die staat voor levensechte houtdesigns en dit dankzij de natuurgetrouwe houttekeningen met realistische reliëfstructuren. Yves Peccue (keuken- en interieurbouwer) werkt met Evola: “Er zijn veel alternatieven voor hout op de markt, maar de Evola-collectie beschikt over de meest natuurgetrouwe houtimitaties.”

Integrale softwaretool voor Facility Management & IT Service Management

Ultimo is sinds 1988 actief als leverancier van flexibele software voor Facility Management, Maintenance Management en IT Service Management. Met de integrale softwaretool voor Facility Management en IT Service Management bespaart men op de beheerkosten en geniet men van de synergie die het werken met dezelfde software oplevert. De software is recent uitgebreid met een aantal nieuwe functionaliteiten: uitbreidingen in de app Ultimo Go voor mobiel werken, diverse doorontwikkelingen op het gebied van IT Service Management en vastgoedbeheer (in de vorm van verhuuradministratie). Stad & OCMW Lier, AZ Sint-Lucas Gent en Heilig Hart ziekenhuis Mol zijn enkele voorbeelden van organisaties die de software reeds integraal succesvol inzetten. www.ultimo.com

www.unilinpanels.com

FILL: innovatief opbergconcept

FILL is een vernieuwend concept voor opbergen en werken in de vrije ruimte, ontworpen door Burobas (www.burobas.nl) voor DriVK. Nieuwe kantoren vragen om een innovatieve visie en oplossingen met een uitdagende combinatie tussen functionele eigenschappen en vormgeving. Een visie die te realiseren is met een modulair systeem dat invulling geeft aan een optimaal m2 gebruik en dat een inspirerend werkklimaat creëert. FILL is ruimtebesparend (tot meer dan 30% van de traditionele oplossingen), heeft een hoge akoestische waarde, is eenvoudig aan te passen aan dynamische werkomgevingen, brengt sfeer en beleving en beschikt over diverse accessoires. www.drivk.com

Stroomlijn uw services met de software van TOPdesk Ontdek het meest gebruiksvriendelijke FMIS

Met de software van TOPdesk kunt u uw Facility Management klantvriendelijk en efficiënt organiseren. Of het nu gaat om meldingen, reserveringen of gebouwonderhoud; met onze software handelt u ieder verzoek en iedere taak razendsnel af. U houdt het overzicht en uw klanten zijn tevreden!

onderbrengen. TOPdesk is namelijk de enige tool die Facility Management, ICT en HRM perfect integreert. U beheert alle informatie in één tool, terwijl iedere serviceafdeling zijn eigen veilige werkomgeving behoudt. Wij geloven dat u door samen te werken in TOPdesk, uw klanten nog beter kunt helpen.

TOPdesk is niet alleen voordelig voor Facility Management: in onze software kunt u alle serviceprocessen van uw organisatie

Meer weten? Bezoek www.topdesk.be/facilitair

Service Management Simplified

Facility Solutions

Onze activiteiten : - facility management & coordination - projectmanagement - maincontracting - facility Quick Scan - procurement FM - building maintenance - reception services - integrated facility management

Noorderplaats 7/1- 2000 Antwerpen 03/224 38 21 info@facilicomfs.be www.facilicomfs.be IFMA 2015 NL.indd 1

De juiste mensen op de juiste plek 24/02/15 13:12

NEWS

Facility Management in de kijker op Kanaal Z/Canal Z

Met een gemiddeld dagbereik van 580.000 kijkers (bron: CIM TV/ by Transfer/Arianna) bevestigen de business zenders Kanaal Z en Canal Z hun volwaardige plaats binnen het tv-aanbod. Beide zenders brengen vanaf juni 2015 onder de Z-Industry koepel en in samenwerking met ondersteunende partners IFMA en FM-Magazine nieuwe Z-Facility afleveringen. Catherine Laverge (Accountmanager Kanaal Z/Canal Z): “We bekijken de nieuwste tendensen en best practices in Facility Management. Hoe ziet de werkplek van de toekomst er bijvoorbeeld uit? Wat met duurzaam afvalbeheer en onderhoud van gebouwen? Hoe pakken we het huidige mobiliteitsprobleem aan? Hoe implementeer je een doeltreffend energiebeleid en hoe stippel je als bedrijf een slim veiligheidsplan uit? Naast portretten van toonaangevende bedrijven, geven experts ook concrete tips en adviezen.” Meer info of adverteermogelijkheden: catherine.laverge@roularta.be http://kanaalz.knack.be

GOM goes for Zero

Bij GOM, de schoonmaakdivisie van Facilicom, neemt maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) reeds jarenlang een centrale plaats in bij de strategische beleidsvoering. Met haar milieuproject “Go for Zero” gaat GOM als eerste facilitaire dienstverlener in België voor een CO2-neutraliteit op de werkvloer en onderlijnt hiermee haar milieu-engagement. www.gom.be

Pergo introduceert nieuwe generatie luxe vinylvloeren

Pergo stelt een nieuwe generatie luxe vinyltegels en -planken (LVT) voor, ontwikkeld voor een uiterst snelle installatie. Het gepatenteerde drop down kliksysteem ‘perfectFold™ V’ maakt het installatieproces snel en gebruiksvriendelijk. De horizontale en verticale vergrendeling vermijden open voegen en hoogteverschillen. Dankzij de hoogwaardige, innovatieve toplaag ‘Titan™ V’ zijn de vinyltegels en -planken veel krasbestendiger. Het volledig gesloten oppervlak geeft vuil en vlekken geen kans. De nieuwe vinyltegels en -planken zijn warm en aangenaam om op te lopen en hebben een matte, natuurlijk ogende afwerking. (IFMA organiseert op 15 september een bedrijfsbezoek bij Unilin. Meer info via www.ifma.be ) www.pergo.be

Nieuwe Financiële toren in Luik

Twee jaar geleden startte in Luik de bouw van een wolkenkrabber die nu het hoogste gebouw van de stad is. De toren zal de meeste diensten van de FOD Financiën in Luik en omstreken huisvesten. Het gebouw beschikt, in tegenstelling tot het vorige verouderde, over talrijke voorzieningen die het comfort op de werkvloer aanzienlijk verhogen, zoals nieuw meubilair en airconditioning in de lokalen. Hierbij werd veel aandacht besteed aan geluids- en thermische isolatie. Het gebouw kadert binnen de Coperfinhervorming, die een rationalisatie en centralisatie van het aantal bezette gebouwen vooropstelt. Enkele cijfers: 136 meter hoog (met mast), 28 verdiepingen, totale oppervlakte van 53.000 m², geschatte bouwkosten: € 95.000.000, jaarlijkse huurprijs: € 5.428.367,24, geschatte jaarlijkse kosten van het energieverbruik: gas (€ 63.064,98), elektriciteit (€ 253.684,31). www.financien.belgium.be

Akoestiek Werkcomfort

Find more mobility, privacy and comfort for a place ...

Mobiliteit

e lac p d a st ... n i F tru u o y

Bezoek onze nieuwe toonzaal op afspraak.

to work, to meet, to wait, to chat, to communicate, to relax, to focus, to examine, to be alone, to make conference-calls, ... Find new facility solutions for creating new spaces in environments like offices, healthcare, education, hospitality, public spaces ...

Ambachtstraat 4 9700 Oudenaarde Tel. +32 (0)491 39.09.24 sales@becomfort.be www.becomfort.be

Wij geloven in eerlijke lonen voor de boeren die onze koffie telen. Puro zet zich ook in voor de bescherming van de regenwouden. Voor elk kopje koffie dat u drinkt, staan wij een financiĂŤle bijdrage af aan de natuurbeschermingsorganisatie World Land Trust om bedreigde stukken tropisch regenwoud in Zuid-Amerika duurzaam te beschermen.

www.purocoffee.com - 0800/44 0 88

FACILITY AWARDS 2015

Facility Awards 2015

Kom uit uw comfortzone … en toon dat u verder durft gaan, niet bang bent om te innoveren en dat ook aan de facilitaire wereld wil tonen! De genomineerden voor de Facility Awards – Project of the year 2015 hebben deze boodschap goed begrepen. In dit dossier stellen we met het oog op de tiende editie van deze toonaangevende prijs zes pareltjes van projecten voor die blijk geven van innovatie en het beroep alle eer aandoen. “Het belooft een nek-aan-nek race te worden tussen ALD Automotive, BNP Paribas Fortis, Euroclear, FOD Mobiliteit & Vervoer, NAVO en Spadel”, aldus “Hofnar van het bedrijfsleven” Bob Delbecque. Deze meester in humor, die steeds weet te verrassen met kennis van zaken, onderwierp de dossiers reeds aan een grondige blik. Dit ter voorbereiding van zijn presentatie tijdens de uitreiking: “Ik las goed gedocumenteerde dossiers, opgesteld door sterk gemotiveerde teams. Niet alleen de centen waren van belang, maar ook hoe de werknemer zich beter kan voelen. De Facility Manager is een professional geworden die de strategie mee bepaalt en deel uitmaakt van het directiecomité . Hij is geen medewerker, maar een mee-denk-werker, een generalist die zich moet omringen met experts. Een schaap met vijf poten zeg maar.” Bob Delbecque daagt u uit

Energizer” en “challenger” Bob Delbecque zal het publiek en de genomineerden inspireren en kritische vragen stellen, doorspekt met humor. Hij zal de aanwezigen een spiegel voorhouden en motiveren om binnen twee jaar ook een project in te dienen: “Sluit u niet op in uw ivoren toren. Stel u in de plaats van de interne medewerker en externe klant. Als people manager moet u transparantie hoog in het vaandel voeren. Realiseer iets dat beter is. Kom uit uw comfortzone en stel u open voor verandering.” Binnenkijken in het BIM-gebouw

De winnaars van de Facility Awards worden op 12 mei bekendgemaakt in het gloednieuw BIM-gebouw op de Tour & Taxis-site. Ook hierover meer in dit dossier. Architect Jan Houtekamer (cepezed) laat u binnenkijken in het grootste passiefkantoor van het land. Mis de kans niet om het gebouw, met zijn hoge mate van flexibiliteit in de indeling van de kantoorverdiepingen en de talrijke voorzieningen voor milieuvriendelijk/duurzaam facilitair management op de uitreiking te bezoeken! Tot dan! PS: bepaal mee de publieksprijs en stem via onze site op uw favoriet project! www.ifma.be/facility-awards-facility-project-of-the-year-2015

FACILITY AWARDS 2015

Een innovatief facilitair passiefgebouw voor Leefmilieu Brussel

ind vorig jaar nam Leefmilieu Brussel haar intrek in haar nieuwe hoofdzetel op de site Tour & Taxis. Voor dit grootste passiefkantoor van ons land - dat een BREEAM Excellent duurzaamheidscertificaat kreeg toegekend - nam ontwikkelaar Project T&T onder meer het Nederlandse architectenbureau cepezed onder de arm. “Een innovatief facilitair project, omwille van de hoge mate van flexibiliteit in de indeling van de kantoorverdiepingen, en de talrijke voorzieningen voor milieuvriendelijk/duurzaam facilitair management”, aldus architect Jan Houtekamer van cepezed.

Op het vlak van functionaliteit en esthetiek van het project legde vooral de huurder, het Brussels Instituut voor Milieubeheer of ‘Leefmilieu Brussel’, de lat hoog. Het gebouw moest een voorbeeldfunctie vervullen op het vlak van duurzame toepassing van materialen en beperking van het energieverbruik. Dit met het oog op de algemene verplichting tot passiefbouw die sinds begin dit jaar in het gewest van kracht is. De hoofdstructuur van het gebouw is gebaseerd op een compacte, markante hoofdvorm, met maximale inval van daglicht en uitzicht. Dit zowel naar buiten, als tussen de verschillende onderdelen van het gebouw onderling. Vanaf de aller-

eerste studies is telkens onderzocht met welke materialisatie en technieken het gebouw zo duurzaam en, tegelijkertijd, zo comfortabel mogelijk kon worden uitgevoerd. Flexibel en duurzaam

Het gebouw van Leefmilieu Brussel mag een ‘innovatief’ facilitair project genoemd worden. Vooral door de hoge mate van flexibiliteit in de indeling van de kantoorverdiepingen, en de voorzieningen voor milieuvriendelijk/duurzaam Facility Management (FM). Architect Jan Houtekamer: “De flexibiliteit is gegarandeerd door een slimme lay-out van de plafonds en alle

Passiefbouw mooie uitdaging voor FM Het gebouw kent uiteenlopende duurzame technieken/installatietechnische voorzieningen zoals de PV-panelen, een WKO-installatie met bronnen, en een opslagreservoir voor grijs water. Ook zijn er voorzieningen voor mechanische en natuurlijke ventilatie, betonkernactivering en warmte/koude naregeling door middel van convectoren. “Het in onderlinge samenhang regelen en beheren hiervan is maatwerk. Wie hier als Facility Manager goed in thuis is, heeft bij het beheer van passieve gebouwen een streepje voor”, aldus Jan Houtekamer.

technieken. Op de kantoorverdiepingen kunnen op een eenvoudige manier binnenwanden worden ge- of verplaatst, en verwijderd zonder enige aanpassing van het ‘basisgebouw’. Met deze term wordt bedoeld de kantoorruimtes zoals verhuurd aan Leefmilieu Brussel, exclusief de binnenscheidingen in de kantoorzones, het restaurant, de vergaderzone en de tentoonstellingsruimte. De duurzame aandachtspunten inzake FM werden door de huurder nadrukkelijk opgenomen in het performantielastenboek van het gebouw, en door ons architectenbureau verwerkt in het basisgebouw. De huurder heeft dit zelf ook ‘meegenomen’ in het inbouwpakket. Ook vanuit BREEAM worden belangrijke eisen gesteld aan de duurzaamheid van de materialen en de toepassing ervan (robuustheid). Zo werd op kwetsbare punten bijvoorbeeld aan beschermende voorzieningen gedacht.” Eenvoudige, doordachte FM-oplossingen

Doordachte ingrepen in het architecturale ontwerp kunnen FM vergemakkelijken, of minstens de kost ervan reduceren. Voor

FACILITY AWARDS 2015

schoonmaak en afvalbeheer is er in het basisgebouw op iedere verdieping in de centrale kern een bergruimte met een eigen stortgootsteen. Op het gelijkvloers is er in de expeditieruimte een ingebouwde, ruime afvalberging voorzien, om de afvalstromen gescheiden te kunnen beheren. Voor biologisch afbreekbare materialen is er, op het niveau van de ondergrondse parking, een compostruimte. Onderhoud glasdak atrium

Wat het atrium betreft was het eenvoudig kunnen onderhouden van het glasdak (en de glazen binnenwanden en balustrades) een belangrijk aandachtspunt. In de vide kan een spinhoogwerker worden opgesteld. Vanwege de grote hoogte van de vide zijn alleen de grootste uitvoeringen van deze toestellen hiervoor geschikt. In

de ontwerpfase werd reeds vooronderzoek gedaan naar de afmetingen en het gewicht van de spinhoogwerker. “Via recht tegenover elkaar gepositioneerde, grote dubbele deuren kan de spinhoogwerker door de expeditieruimte het atrium worden binnengereden. In de vloeropbouw van het atrium is rekening gehouden met de belasting van de stempels. Aan de buitenzijde van het glasdak werd een netwerk van ankerrails aangebracht om het glas, de PV-panelen en de stalen cassettes veilig te kunnen reinigen. Het dak is bereikbaar via een binnentrap die uitgeeft op de dakpatio waar alle buitenopstellingen van de technieken te vinden zijn. Qua kostenreductie is het goed om te weten dat de afbouw van het gebouw volledig bestaat uit prefab, drooggemonteerde elementen. Indien nodig kunnen deze

snel en eenvoudig (per stuk) vervangen worden”, aldus Jan Houtekamer. Low tech karakter versus FM

Op vraag van Leefmilieu Brussel werd geopteerd voor een low tech gebouw. Dit impliceert technisch relatief eenvoudige en basale oplossingen en materialen. Werkt dit eerder remmend of stimulerend voor een goed FM? Jan Houtekamer: “De huurder drong aan op het low tech karakter omdat het gebouw een voorbeeldfunctie moet vervullen op het vlak van duurzaamheid. Alle maatregelen en voorzieningen moeten zo eenvoudig mogelijk te doorgronden en herkenbaar zijn. Ze moeten ook gemakkelijk overgenomen of nagemaakt kunnen worden. Dit uitgangspunt is dusdanig vertaald in het ontwerp dat het zeker niet remmend is voor een goed FM. Het gewenste low tech karakter heeft precies geleid tot een goed doordacht en doorontwikkeld ontwerp.” Opdrachtgever Tour & Taxis en gebruiker Leefmilieu Brussel zaten volledig op dezelfde lijn wat hun visie op FM betreft. “Beide partijen hadden dan ook baat bij een goed doordacht ontwerp met goede FM-voorzieningen. Een eventuele herbestemming van het gebouw in de toekomst zal geen problemen inzake FM opleveren. Het gebouw is perfect herbruikbaar voor een andere huurder of bestemming”, aldus Houtekamer. Naar een volwaardig partnership

Wordt de Facility Manager ‘stilaan’ als een volwaardige partner bij (de start van) het concept en het bouwproces betrokken? Jan Houtekamer: “Leefmilieu Brussel heeft zich ter zake laten adviseren tijdens het opstellen van het performantielastenboek voor het te huren ‘basisgebouw’ en bij de eerste studies van de indeling van de kantoorzones. In het ontwerpproces is evenwel niet continu een adviseur voor FM betrokken geweest. Ook omdat ons architectenbureau het als evident beschouwt om niet enkel aandacht te hebben voor de esthetische aspecten van het ontwerp, maar net ook voor de uitvoerbaarheid en latere gebruiksfase.” (Door Philip Declercq - Foto’s: Leon van Woerkom)

www.ibgebim.be

FACILITY AWARDS 2015

Bringing people together @ ALD Lounge “One Ready Smile” bevordert klantencontact en interactie tussen medewerkers

LD Automotive Belgium behaalde meerdere keren een mooie plaats in “Best Workplaces”, een grootschalig Europees onderzoek naar werkgevers die het personeelsbeleid centraal stellen in hun bedrijfspolitiek. Midden maart viel het bedrijf opnieuw in de prijzen met de achtste plaats in de top 10 van Great Place to Work en de Special Award - Giving Back. Maar het wil nog verder gaan in het bevorderen van de interactie tussen de medewerkers en het optimaliseren van het contact met de klanten. Dit onder de noemer “One Ready Smile” en met als paradepaardje de ALD Lounge.

ALD Automotive Belgium

ALD Automotive Group is een afdeling van de Franse bankmaatschappij Société Générale Group en focust op operationele leasing en efficiënt vlootbeheer. De activiteiten evolueerden van pure leasing naar total mobility solutions. De groep beschikt over meer dan 1 miljoen voertuigen, is actief in 40 landen en heeft ongeveer 5.000 medewerkers. ALD Automotive Belgium (Axus nv) viert dit jaar zijn vijftigste verjaardag en telde in 2013 230 medewerkers, 68.000 leasewagens. Het bedrijf is met een marktaandeel van 15% marktlei-

der in België, tweede in Europa en derde op wereldvlak. Eind 2013 bedroeg de omzet van de Belgische tak 433.438.456 euro De Facility afdeling maakt deel uit van het departement Office Management (11 medewerkers). De Facility operator (Thierry Haesen) rapporteert aan de Office Manager (Pascale Huppertz), die op haar beurt verslag uitbrengt aan de Operations Director (Johan Van Schuylenbergh). ALD Automotive Belgium heeft drie gebouwen in gebruik (Evere, Asse, Ternat). De totale oppervlakte van het gebouwenpark is 25.622 m².

“Wij zijn niet voor kostenbesparing gegaan, maar voor tevredenheid van onze medewerkers.” Dichter bij de klant staan

ALD Automotive is ongeveer dertig jaar eigenaar van het gebouw in Evere. Miel Horsten was onder meer als General Manager in de Verenigde Staten actief voor de groep en is sinds drie jaar General Manager van de Belgische afdeling. Geïnspireerd door zijn ervaringen in de States wilde hij in België de communicatie naar de klanten toe sterk verbeteren. Het programma kreeg de naam “One Ready Smile”. One staat voor all together & First time right, Ready voor de uitdagingen van morgen en Smile voor een aangename omgeving. Pascale Huppertz is meer dan dertig jaar actief in het bedrijf en bekleedt sinds juli 2013 de functie van Office Manager: “Er was behoefte om dichter bij de klant te staan. We bevinden ons in een zeer competitieve omgeving en willen ons profileren als een klantvriendelijke, toegankelijke onderneming die niet alleen een sterke band heeft met zijn medewer-

FACILITY AWARDS 2015

01-04. De moderne ALD Lounge omvat de receptie en cafetaria met smaakvol ingerichte binnentuin en terras. Licht, ruimte en interactie staan hierbij centraal. 05. Pascale Huppertz (Office Manager ALD Automotive): “Het is niet omdat we een leasingbedrijf zijn, dat we onze bijdrage niet moeten leveren aan het milieu en het verbeteren van de mobiliteit.”

kers, maar ook met de klanten. Zo hebben onze collega’s in Nederland een mobility centrum geopend voor de klanten. Op een interactieve manier worden alle formules die we in de aanbieding hebben, er getoond.” Meer interactie tussen de medewerkers

Pascale Huppertz: “Uit onze tweejaarlijkse interne tevredenheidsenquête die we in 2012 uitvoerden bleek dat de tevredenheid van het personeel goed zat, maar de interactie kon beter. Vandaar dat we binnen het kader van “One Ready Smile” ons gebouw tussen oktober 2013 en juni 2014 grondig gerenoveerd hebben. We gingen in 2013 onder meer een partnership aan met architectenbureau Admos en Horeservi Catering.” De receptie en cafetaria, die voortaan de ALD Lounge wordt genoemd, behoren tot de meest in het oog springende renovaties. Pascale Huppertz: “We gingen in zee met een cateringdienst, ondanks het feit dat we er eigenlijk te klein voor zijn. De grote cateraars waren immers niet zo happig. Uit de enquête bleek dat ongeveer 90% van onze medewerkers geïnteresseerd was, waarvan circa de helft 3 à 4 keer per week. We gingen uit van een gemiddelde van 80 couverts per dag. Momenteel hebben we er ongeveer 65. Het kost ons eerder geld, dan dat het ons opbrengt. Wij zijn niet voor kostenbesparing gegaan, maar voor tevredenheid en welzijn van onze medewerkers. De totale kostprijs van de renovatie bedroeg 1 miljoen euro.” In de moderne ALD Lounge, een cafetaria en terras die baden in het licht, wil het bedrijf zowel personeel, klanten als partners samenbrengen. Alle individuele koffie-

hoeken en –toestellen werden afgeschaft. Pascale Huppertz: “In een toekomstige fase 2 zullen we ons gebouw voorbereiden voor thuiswerken, in die zin dat alle medewerkers van het bedrijf in 2015 de kans krijgen om één dag per week thuis te werken. Op die manier willen we ook onze bijdrage leveren aan het milieu en de verbetering van de mobiliteit. Het is niet omdat we een leasingbedrijf zijn dat we die inspanning niet moeten leveren. Wij leasen nu trouwens ook bedrijfsfietsen. We willen niet enkel innovatief zijn inzake onze producten, maar ook naar ons personeel toe.”

ding, ook voor ons als facility team. We gingen immers pas sinds juli 2013 van start. Voorheen was Facility Management geïntegreerd in de Purchase afdeling. De implementatie van de nieuwe dienst, gecombineerd met een verbouwing, vormde een niet te onderschatten uitdaging. We hebben binnen het bedrijf drie werkgroepen (ALD Sport, ALD Gives back, ALD Eco). Elke beslissing werd afgetoetst aan de objectieven van de werkgroepen. We maakten van de gelegenheid gebruik om partnerships te evalueren, vernieuwen, vereenvoudigen en hier te centraliseren. Dit met het oog op uniformiteit en kostenbesparing tussen de verschillende gebouwen. De personeelstevredenheid verhoogde volgens onze People Performance Indicator 2014 van 88 naar 94% . De performance indicator van het aspect care is van 75 naar 81% verhoogd. Onze medewerkers komen dankzij dit project terug samen, de interactie is sterk verhoogd en ons gebouw is gerenoveerd. De hele afdeling is bijzonder fier, niet in het minst door de vele complimenten die we krijgen van zowel personeel als klanten, en het feit dat zij dit verdervertellen.”

Meerdere uitdagingen

De timing werd gehaald en het gebouw bleef tijdens de volledige duur van de werkzaamheden operationeel, waardoor een verhuizing werd uitgespaard. Pascale Huppertz: “We moesten op de goodwill en motivatie van onze medewerkers rekenen. Ik denk aan stroomonderbrekingen of het tijdelijk gebrek aan sanitair. We gaven op regelmatige tijdstippen een stand van zaken via onze newsletter en intern sociaal netwerk “ALD Buzz”. Dit project was tevens een sterk staaltje van teambuil-

(Door Tilly Baekelandt)

FACILITY AWARDS 2015

BNP Paribas Fortis optimaliseert fysiek archief Gespecialiseerde partner verhuist 750.000 dozen

et archief van BNP Paribas Fortis bevond zich tot voor kort in Gosselies, nabij Charleroi. In drie grote magazijnen, die 13.150 m² in beslag namen, stonden 750.000 dozen. Om u een idee te geven van de omvang: zet al deze dozen op een lijn en de afstand is groter dan die van Aarlen naar Oostende (meer dan 300km). De bank deed in het kader van de groeiende digitalisering en met het oog op de toekomst een forse inspanning om het archief te optimaliseren en schakelde hiervoor een gespecialiseerde partner in.

Fortis Bank maakt sinds mei 2009 deel uit van BNP Paribas, één van de grootste bankgroepen ter wereld. In België bedienen 15.000 medewerkers dagelijks 3,6 miljoen klanten. Het gebouwenpark telt 48 bedrijfsgebouwen (545.000 m²) en circa 1.200 agentschappen (460.000 m²). De divisie Facility Management stelt 650 personen tewerk. De logistieke afdeling, onder leiding van Monique Kallen (Head of Logistics Facility Management), stond in voor het welslagen van het archiveringsproject. Kosten verminderen en beheersen

Een team van vijf personen binnen de logistieke afdeling van de bank verzekerde voorheen het dagelijks beheer van het archief in Gosselies. Jaarlijks moesten zij ongeveer 25.000 dozen verzenden en ophalen, 35.000 nieuwe dozen stockeren en diegene waarvan de bewaartijd verstreken was, vernietigen. Monique Kallen: “Zelfs binnen de huidige context van de digitalisering is de bank wettelijk verplicht om bepaalde papieren documenten

zelfs tot vijftig jaar bij te houden. Deze documenten worden door honderden collega’s geconsulteerd. Het archief wordt dan ook beschouwd als een core business van de bank. Niettegenstaande drong een nieuwe manier van stockage zich op, gezien het dalende aantal dozen die gepaard gingen met vaste kosten zoals personeel, huur, verwarming en elektriciteit. Tegelijk moest rekening gehouden worden met vertrouwelijkheid en veiligheid. We moesten dus op zoek gaan naar een gespecialiseerde partner en dit tegen de beste prijs/kwaliteitsverhouding. Anders zouden we blijvend geconfronteerd worden met groeiende unitaire kosten per doos.” Partnerschap met archiveringsspecialist

Intern werd een projectteam samengesteld dat bestond uit deskundigen van de verschillende afdelingen die bij het archiveringsproces betrokken zijn. Na een grondige aanbesteding koos de bank Iron Mountain als gespecialiseerde partner, en dit voor een minimumduur van vijftien

jaar. Iron Mountain is een gecertificeerd dienstverlener met als core business het beheren en beveiligen van archieven. De uitdaging bestond erin om 750.000 dozen te verhuizen van de site in Gosselies naar de diverse sites van Iron Mountain in België, rekening houdend met de veiligheidsen vertrouwelijkheidseisen, maar ook met het waarborgen van de toegankelijkheid en de omschakeling/overdracht van het vroegere beheersysteem naar dat van Iron Mountain (IMConnect). Planning (januari 2013-februari 2015)

Het project werd binnen de vooropgestelde termijn uitgevoerd. Van januari tot juni 2013 werd een Request For Information uitgevoerd om een geschikte oplossing te vinden voor de archiveringsactiviteiten. Tussen juli en november werden de behoeften in kaart gebracht door het “Project Core” team. Vervolgens vond van december 2013 tot februari 2014 een interne validatie plaats om alle risico’s op verschillende domeinen (reputatie, veiligheid, legal, …) in kaart te brengen en zo de nodige maatregelen te nemen. Bovendien moest het dossier ook voorgelegd worden aan de Nationale Bank van België. In maart werd het contract getekend. De overgangsfase werd in twee delen opgesplitst: in fase 1 (maart-juni 2014) werden de voorbereidingen getroffen om de continuïteit van de archiveringsactiviteiten te verzekeren gedurende de verhuis, en werd de verplaatsing van de dozen voorbereid. De medewerkers van de bank kregen gedurende twee weken een opleiding omtrent het online beheersystem IMConnect. Sinds fase twee (juli-oktober 2014) is Iron Mountain verantwoordelijk voor het beheer van het archief. In deze fase streek

FACILITY AWARDS 2015

Cost structure related to the in house archiving ac4vity in 2013

6% Destruc4on costs

2% 1% 4% I T Yearly Daily Costs Transport Transport

32% Building Rental

25% Handling

Tussen juli en oktober 2014 werden ongeveer 10.000 dozen per dag vervoerd van de site in Gosselies naar de sites van Iron Mountain. een team van ongeveer vijftig personen neer op de site in Gosselies om de dozen te verhuizen na een volledige hernummering met barcodes. Hierbij werden circa 10.000 dozen per dag vervoerd. In november waren alle dozen verhuisd. Tussen december 2014 en februari 2015 werd het gebouw in Gosselies in zijn oorspronkelijke staat hersteld en het huurcontract beëindigd. Gedurende het project werden op managementniveau uitgebreide presentaties gegeven. Ook werden periodiek vergaderingen georganiseerd tussen de bank en Iron Mountain om het project op punt te stellen. Daarnaast vonden er interne vergaderingen plaats en werd er gecommu-

30% Building Opera4onal Costs

niceerd via het intern netwerk over het verloop. Grote kostenbesparing

Met dit project heeft de bank belangrijke investeringskosten vermeden die nodig waren om de opslagsite aan te passen aan de noden. Monique Kallen: “De Return on Investment is direct aangezien er geen noemenswaardige investering was voor de bank. Het nieuw systeem kost ons minder dan het vorige aangezien het gebaseerd is op een dynamisch kostensysteem, namelijk betaling op basis van het aantal effectief gestockeerde dozen. De vaste kosten zoals huur en verwarming van de vroegere site vallen weg. Daarnaast bevindt ons archief zich nu op veiligere, ge-

specialiseerde sites die beter beschermd zijn tegen bijvoorbeeld brand en overstroming. De dienstverlening werd dankzij dit project nog meer transparant en efficiënt. Uit een rondvraag bij de betrokken medewerkers blijkt dat zij tevreden zijn over de nieuwe manier van werken. Bovendien beschikken we nu over een archiveringssysteem dat minder impact heeft op het milieu, onder meer door “groen” transport dat bovendien kortere afstanden tussen opslag- en leverpunt aflegt en energiezuinigere sites.” (Door Tilly Baekelandt)

01. Jaarlijks moest het team van vijf personen in Gosselies ongeveer 25.000 dozen verzenden en ophalen, 35.000 nieuwe dozen stockeren en diegene waarvan de bewaartijd verstreken was, vernietigen. 02. Kostenstructuur van het archief vóór het project (2013) 03-04. Een team van ongeveer vijftig personen zorgde op de site in Gosselies voor een volledige hernummering met barcodes, waarna er ongeveer 10.000 dozen per dag werden vervoerd. 05. Zicht op een van de archiveringssites van Iron Mountain. 06. Monique Kallen (Head of Logistics Facility Management Belgium BNP Paribas Fortis): “De aspecten vertrouwelijkheid en veiligheid vormden cruciale aandachtspunten”.

02 05

FACILITY AWARDS 2015

Euroclear voert nieuwe bedrijfscultuur wereldwijd door Kostenbesparend project resulteert in nieuwe manier van werken

e financiële crisis zette Euroclear er in 2009 toe aan om een grondige kostenoptimalisatie door te voeren. Het bedrijf zag in deze noodzaak een opportuniteit om de nieuwe manier van werken te integreren en de Facility afdeling terug op de kaart te zetten. Het “SHAPE”-project werd over vijf jaar wereldwijd geïmplementeerd, goed voor een totale investering van ongeveer 20 miljoen euro.

Euroclear is eenvoudig gezegd een “bank voor andere banken”, waarbij het bedrijf door financiële instellingen als virtuele tussenpersoon wordt ingeschakeld om transacties die zij met andere instellingen aangaan, af te wikkelen. Iedere dag wordt om en bij de 2.000 miljard euro uitgewisseld. Euroclear heeft ongeveer 3.500 medewerkers en een omzet van circa 1 miljard euro. De totale oppervlakte van het gebouwenpark bedraagt 70.000 m² verspreid over een twintigtal gebouwen. De Facility afdeling telt wereldwijd 65 medewerkers. De Head of Corporate Facilities & Services rapporteert aan de Chief Finance Officer. SHAPE

Bart De Sutter (Director Corporate Facilities and Services) werkt elf jaar bij Euroclear: “Ik ben afgestudeerd als socioloog. Het was vooral de internationale bedrijfscultuur van Euroclear die me aantrok. Momenteel werken hier 60 à 70 nationaliteiten en de voertaal is Engels. Een vijftal jaren geleden zijn we gestart met een transformatieproject om het departement verder te professionaliseren.

We hebben een gedetailleerde oefening gemaakt om de afdeling efficiënter te maken. Zo hebben we onder meer een Integrated Facilities Services Concept, een Lean transformatie en een carbon neutrality project opgezet en zijn we gestart met het hele Real Estate en SHAPE-project. De directie gaf ons in 2009, binnen het kader van de financiële crisis, de opdracht om binnen alle domeinen een kostenoptimalisatie uit te voeren. Real Estate was een vrij grote kostenfactor, toen ongeveer 69 miljoen euro of tien procent van het totale bedrijfsbudget. Door de sterke groei waren er overal ter wereld vestigingen bijgekomen en er was nood aan het uitvoeren van een rationalisatie.” Wat de operationele vestigingen betreft werken er in België momenteel ongeveer 2.500 mensen verspreid over twee vestigingen. In Parijs en Londen een 350-tal, Amsterdam 60, Helsinki en Stockholm ongeveer 80. In Krakau is een vestiging in opbouw, waar op dit moment circa 200 mensen werken. Daarnaast zijn er commerciële hubs in onder meer New York, Tokio, Dubai en Beijing.

Er werd in 2009 van start gegaan met de vestigingen waar de grootste opportuniteiten, onder andere inzake huurcontracten, lagen. Bart De Sutter: “Dit waren de UK en Frankrijk. Al onze vestigingen, behalve New York (dit jaar, nvdr) zijn nu wereldwijd “geshaped”. De kantoren in België, die de grootste zijn, werden laatst aangepakt. De transformatie van het gebouw in Braine-L’Alleud, dat een fysieke backup omgeving is, werd reeds afgerond. Dit om de continuïteit te kunnen blijven garanderen. Het concept laat ons toe om indien nodig van 450 werkplaatsen 650 te maken. Dit gebouw (in de Koning Albert II-laan, Brussel, nvdr) telt zestien verdiepingen. Momenteel hebben we er nog drie te gaan. We konden het ons niet permitteren om meer dan één verdieping, waarbij meteen een 180-tal werkplaatsen niet beschikbaar zijn, tegelijk aan te pakken. Normaal gezien zullen we het project in oktober afronden.” Hot desking

Er werd per land een stuurgroep van verantwoordelijken uit de diverse divisies samengesteld. De bedoeling was om het aantal vierkante meters meer in lijn te brengen met de echte noden. Bart De Sutter: “Op basis van metingen, die we twee keer per dag in de grote kantoren per divisie uitvoerden, stelden we vast dat er gemiddeld eigenlijk maar twee op de drie werkplaatsen bezet waren in de grote vestigingen. We hebben dan ook geopteerd voor hot desking en het zo efficiënt mogelijk benutten van de ruimte. Het thuiswerken was toen trouwens nog niet ingevoerd. Op basis hiervan werd een

FACILITY AWARDS 2015

nieuw kantoorconcept en professionalisering van de klantenruimte voorgesteld. We hebben sterk ingezet op een grotere interactie tussen de divisies, door bijvoorbeeld meer (in)formele vergaderruimtes te creëren. In het gebouw zijn drie centrale ontmoetingsruimtes, de market place, het bedrijfsrestaurant en een ontspanningsruimte. We gaan ervan uit dat onze medewerkers minder naar kantoor zullen komen en als ze komen, dan focussen we op interactie. Deze bedrijfscultuur werd in al onze vestigingen geïmplementeerd, wat niet evident was. In Parijs werkte men voorheen bijvoorbeeld in gesloten bureaus.” Management by objectives & innovatie

Bart De Sutter: “Facilities gaat over de fysieke werkruimte. Voor mij is alles wat iemand toelaat om te werken, daaraan gerelateerd. Ik denk aan CT en HR. De culturele, technologische en fysieke aspecten moeten gealigneerd zijn. Dit was niet eenvoudig, omdat die drie domeinen in aparte divisies ondergebracht zijn. Het is nog altijd niet perfect, maar we hebben een grote stap gezet inzake bewustmaking. Naast de klassieke kostenbesparing wilden we met het nieuwe office concept een cultuurverandering binnen het bedrijf stimuleren. We willen bijvoorbeeld in plaats van management by control, dat inherent is aan de activiteiten van Euroclear, meer management by objectives stimuleren. Maar ook letterlijk en figuurlijk meer ruimte creëren voor innovatie, creativiteit en ondernemingszin binnen het bedrijf, bijvoorbeeld in de vorm van speakers corner sessions in de market place. We willen dit nu ook virtualiseren via een Enterprise Social Network als communicatieplatform. Op die manier kunnen we een kennisplatform opzetten rond nieuwe ideeën.”

half verdiep ingericht waarbij een aantal zaken getoond werden die we wilden realiseren. Onze klanten konden hier ook komen werken. We definieerden op basis van een rondvraag een achttal werkprofielen, die we vervolgens projecteerden op de werkvloer. Zeer belangrijk binnen het hele verhaal is de “market place”, een ontmoetingsruimte waar men kan vergaderen, een presentatie geven, koffie drinken… op een verdieping met een heel mooi uitzicht. Tussentijds werd via de klassieke middelen zoals intranet gecommuniceerd. Tijdens de verhuis zelf waren we aanwezig om uitleg te geven of vragen te beantwoorden. Een drietal maanden later organiseren we telkens een rondvraag, waar vaak heel praktische zaken uitkomen. Een jaar later is men meestal klaar voor de volgende stap.”

“De technologische evolutie zorgt ervoor dat medewerkers alsmaar minder fysiek aanwezig moeten zijn. De Facility afdeling moet op deze uitdaging inspelen.”

01. De “market place” in Londen, een informele ontmoetings- en ontspanningsruimte voor werknemers en klanten. 02 Nieuwe ontvangstruimte in Helsinki 03. Lockers als sleutelelement voor het “flexible desking” concept 04. Optimaal gebruik van de ruimte door het creëren van “multi-purpose areas” 05. Bart De Sutter (Director Corporate Facilities and Services, rechts op foto) en Ides Pintelon (Projectleider): “Door de nieuwe manier van werken willen we management by objectives stimuleren in plaats van management by control.”

Bart De Sutter concludeert: “Daar waar de real estate afdeling in 2009 ongeveer 69 miljoen euro kostte, is dit momenteel circa 49 miljoen. Het transformatieprogramma heeft de Facility afdeling ook meer op de kaart gezet en de dialoog tot stand gebracht. Voorheen waren we eerder uitvoerders. En bovendien zien we duidelijk tekenen van een veranderende cultuur, in lijn met de ambitie van het project.” (Door Tilly Baekelandt)

Changeproces

Bij dit project kwam heel wat change management kijken. Wereldwijd moesten de medewerkers zich immers een nieuwe manier van werken eigen maken. Ides Pintelon (Projectleider): “We hebben er eerst voor gezorgd dat we in alle vestigingen een soort “coalition of the willing” of ambassadors hadden. Door bijvoorbeeld de bezetting meetbaar te maken, konden we ons concept cijfermatig aantonen. Ten tweede hebben we ter voorbereiding een soort showcase opgezet. Er werd een

FACILITY AWARDS 2015

Mobi4U maakt de weg vrij voor het nieuwe werken bij de FOD Mobiliteit en Vervoer “Ook andere FOD’s aanzetten om deze oefening te maken”

e FOD Mobiliteit draagt met het project Mobi4U een dubbele boodschap uit: het mobiliteitsprobleem in België verminderen en ook voor eigen personeel oplossen. Binnen dat kader werd door de invoering van het dynamic office een gigantische omschakeling gemaakt in de organisatie: niemand heeft nog een eigen bureau. Ook qua facilitaire kostenbesparing kan dit project tellen: drie gebouwen werden gereduceerd tot één, het City Atrium in Brussel.

FOD Mobiliteit en Vervoer

De FOD Mobiliteit en Vervoer heeft een dubbele opdracht, namelijk enerzijds het beleid ondersteunen en anderzijds operationele activiteiten uitvoeren. De organisatie heeft een omzet van 678.000.000 euro, telt 1.200 werknemers, heeft 15 gebouwen in gebruik en de totale oppervlakte van het gebouwenpark bedraagt momenteel 30.000 m². De stafdienst Budget, Beheerscontrole en Logistiek (65 medewerkers) beheert in samenwerking met het management en hun medewerkers de financiële middelen van de FOD Mobiliteit en Vervoer. De dienst staat ook in voor het logistiek beheer en biedt ondersteuning bij aankoopdossiers. De dienst Aankoop en Logistiek zorgt voor de facilitaire ondersteuning van de volledige FOD Mobiliteit en Vervoer, zowel in het hoofdgebouw te Brussel als in de verschillende gedecentraliseerde vestigingen. De facilitaire organisatie legt verantwoording af bij de stafdirecteur Budget, Beheerscontrole en Logistiek, die vertegenwoordigd is in het directiecomité.

Grote uitdagingen

Jan Mathu: (Diensthoofd Logistiek Departement Budget, Beheerscontrole en Logistiek): “We stonden in 2012 voor drie grote uitdagingen: we hadden drie gebouwen met zeer veel facilitaire kosten, we scoorden niet goed in tevredenheidsenquêtes en hadden het moeilijk om technische profielen aan te trekken, en moesten ondanks de besparingen toch dezelfde dienstverlening blijven aanbieden. Daarenboven slibben de wegen alsmaar meer toe. Uit de enquête bleek onder meer dat onze medewerkers veel tijd verloren om naar het werk te komen en gemiddeld een uur en tien minuten onderweg waren. Tijdens onze zoektocht naar oplossingen vonden we inspiratie en partners bij de FOD Sociale Zekerheid, FOD P&O, de Regie der Gebouwen en Optifed. Met de organisatie van drie workshops voor het personeel kon Mobi4U echt van start gaan.” (Nvdr: Jan Mathu won tijdens de Facility Awards 2013 de “Best FM Thesis 2013” met zijn eindwerk “Dienst logistiek” naar “facilitaire organisatie” binnen FOD Mobiliteit

en Vervoer”. Hij volgde de Posthogeschoolopleiding FM van IFMA bij Odisee, voorheen KaHo Sint-Lieven.) Het logistieke aspect heeft enkel betrekking op het hoofdgebouw te Brussel, het City Atrium (1.050 personeelsleden), aangezien dit (voorlopig) als enige heringericht is als dynamic office. Jan Mathu: “De herinrichting heeft ook een impact gehad op de kantoren te Haren en het CCN-gebouw te Brussel, waar respectievelijk een 250- en 50-tal mensen werkten, aangezien het huurcontract werd stopgezet. De nieuwe manier van werken en denken heeft niet alleen een impact op onze eigen gebouwen, maar ook op die van onze federale collega’s. Zo werken we samen met vijf andere federale overheden om een gemeenschappelijk netwerk van satellietkantoren over heel België in te richten. De medewerkers van ons departement hebben sinds december 2013 toegang tot deze satellietkantoren.” Nieuwe dynamiek op het werk creëren

Verschillende leden van de stafdienst zetten zich, naast hun reguliere opdrachten, de voorbije twee jaar in voor het project Mobi4U. Dit begeleidt de introductie van het nieuwe werken binnen de FOD met een changetraject en door de inrichting van het hoofdgebouw, het documentbeheer, de communicatie, de processen en de informatie-infrastructuur hieraan aan te passen. Jan Mathu nam samen met Véronique Lagrange (expert in organisatiebeheersing) de algemene programmaleiding op zich. Samen met de andere projectmedewerkers stuurden zij de aannemer van dichtbij aan bij het herinrichten van het City Atrium volgens het dynamic office principe.

FACILITY AWARDS 2015

Voor de werken werden aangevat werd in samenwerking met een consultancy bureau een meting georganiseerd bij de diverse diensten om te bepalen welke werkplekken nodig waren. Jan Mathu: “De verplaatsing woon-werkverkeer was een moeilijke oefening. Goede afspraken vormen de basis van ons project. Doordat we resultaatsgericht werken en er meer autonomie en verantwoordelijkheid is, is er nu meer onderlinge communicatie. Niemand heeft nog een eigen bureau. De invoering van het dynamic office, met veel minder facilitaire kosten tot gevolg, is volgens mij de grootste sprong die we gemaakt hebben. Uit een meting bleek dat er nooit meer dan 67% van de mensen samen op de werkvloer aanwezig waren.” “3.500.000 euro bespaard”

Doreen Coppens (Project & Communicatie Manager FOD Mobiliteit en Vervoer): “Het was belangrijk dat we wisten waar we naartoe wilden en gesteund werden door het directiecomité en de voorzitter. Cruciaal is dat we van onderaan begonnen zijn en de volgende vraag gesteld hebben: Wat willen de mensen? Vandaar ook de naam Mobi4U. De weerstand was groot in het begin. Men wilde weten wat er voor hem of haar concreet zou veranderen. De voor-

“Niemand geloofde dat het mogelijk was om de kantoorruimte in Brussel van 39.000 m² naar 20.000 m² te reduceren.” en nadelen van het nieuwe werken komen dikwijls in de media en we voelden ook vaak de hete adem van de vakbonden in onze nek. De communicatie naar de medewerkers moest frequent en persoonlijk zijn. We organiseerden tevens rondleidingen om de stand van zaken te tonen. Momenteel hebben we zes van de negen verdiepingen aangepakt. Door verdieping per verdieping te realiseren, moesten we niet verhuizen naar een andere locatie en konden we de timing respecteren. We hebben nog één operationele verdieping te gaan. De twee andere betreffen het gelijkvloers en restaurant.” Uit de voorlopige resultaten blijkt dat de werknemers tevreden zijn en “brand ambassadors” worden, het nieuwe werken ingeburgerd raakt (stijging telewerk van 8 naar 50%, stijging satellietkantoren van 4 naar 20). Door het stopzetten van het

huurcontract van de twee andere gebouwen in Brussel werd voor het ene gebouw 1,6 miljoen euro aan huur uitgespaard op jaarbasis, het andere (met een waarde van vier miljoen euro) werd teruggegeven aan de Regie der Gebouwen met het oog op de nieuwe huurders en er werd 800.000 euro aan exploitatiekosten uitgespaard. In het City Atrium, dat tegen juli 2015 volledig heringericht zal zijn, werd 4.000 m² uitgespaard (de huur bedraagt er ongeveer 600.000 euro en de exploitatie circa 200.000 euro). De werplekken werden van 18 m² naar 11,5 m² gereduceerd, er werd van 1.100 1-op-1 werkplekken naar 800 flex desk werkplekken gegaan en de helft van het poetspersoneel (18 mensen) werd elders in de FOD ingezet. De onthaal- en logistieke medewerkers werden ook elders in de FOD ingeschakeld, wat een besparing van 300.000 euro betekende op nieuwe aanwervingen. Jan Mathu: “De totale besparing bedraagt 3.500.000 euro, de kosten voor de herinrichtingswerken van het City Atrium 5.700.000 euro. Dit maakt dat we na 1, 6 jaar alle kosten terugverdiend hebben. Met dit project willen we andere FOD’s tonen wat er mogelijk is en hen aanzetten om dezelfde oefening te maken.” (Door Tilly Baekelandt - Foto’s: Tim Van de velde)

01. De lockers en lounge ruimte. 02. De open space met decoratieve geluidsabsorberende gordijnen. 03. Jan Mathu (Diensthoofd Logistiek Departement budget, Beheerscontrole en Logistiek FOD Mobiliteit en Vervoer, Projectleider Mobi4U) en Doreen Coppens (Project & Communicatie Manager FOD Mobiliteit en Vervoer): “Mobi4U heeft ook de onzichtbare wanden tussen mensen afgebroken.” 04. De koffiehoek. 05. Voor & na: alle wanden gingen tegen de vlakte, met een in het licht badende, multifunctionele en dynamische werkplaats tot gevolg.

FACILITY AWARDS 2015

“We are special, are we really so special?” NAVO brengt faciliteiten nieuw hoofdkwartier in kaart volgens EN 15221

et nieuw hoofdkwartier van de NAVO, dat momenteel tegenover de huidige verouderde gebouwen in Evere verrijst, wordt in de loop van volgend jaar afgewerkt. Het departement Facility Management greep deze opportuniteit aan om zichzelf een spiegel voor te houden en vroeg zich het volgende af: “We are special, are we really so special?”. Dit resulteerde in het O(operating) M(Maintenance) L(Logistics) S(sourcing)-project. In deze gedetailleerde studie omtrent de facilities in het nieuw gebouw werd de nieuwe EN 15221-norm reeds toegepast.

De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) werd na de Tweede Wereldoorlog opgericht ter ondersteuning van het Noord-Atlantische Verdrag dat in 1949 in Washington werd getekend. Het huidige NAVO-hoofdkwartier in Brussel, waar de politieke dialoog tussen de 28 leden plaatsvindt, werd in oktober 1967 officieel in gebruik genomen. Sindsdien werd het gebouw, gezien de groei van de Alliantie, meerdere keren uitgebreid en veranderd. Momenteel zijn ongeveer 4.000 mensen tewerkgesteld in het hoofdkwartier, dat circa 500 à 1.000 bezoekers per dag ontvangt. Er zijn 41 gebouwen in gebruik. De totale oppervlakte van het gebouwenpark bedraagt 28 ha. Het departement Infrastructuur & Facility Management maakt deel uit van de Executive Management Division, die alle ondersteunende diensten groepeert en onder de algemene verantwoordelijkheid van de Secretaris-Generaal van de NAVO valt. Opportuniteit ten volle gegrepen

De verhuis naar het nieuw hoofdkwartier werd aangegrepen om de facility manage-

ment operaties volledig te herbekijken en te streven naar operationele excellentie. Els Brackenier (Head Infrastructure and Facility Management): “Dit gebeurde nooit eerder op een dergelijke drastische, brede en gedetailleerde manier. We wilden onszelf een spiegel voorhouden en de vraag stellen “We are special, are we really so special?” Het OMLS-project bestudeerde en ontwikkelde gedurende het afgelopen jaar en half de dienstverleningsstrategie en het operationele model van alle domeinen binnen het Facility Management. Dit resulteerde eind verleden jaar in een Concept of Operations, dat op het hoogste niveau werd goedgekeurd en ons toelaat om het nieuw hoofdkwartier optimaal, op de meest kostenefficiënte manier, uit te baten en onderhouden.” EN 15221 als leidraad

Het OMLS-project diende tevens rekening te houden met de specificiteit en complexiteit van een organisatie als de NAVO, zoals de internationale context en niet in het minst de veiligheid. De nieuwe facilitaire norm EN 15221, die de verouderde norm NEN 2748 vervangt en facilitaire or-

ganisaties in Europa handvaten biedt om de organisatie te structureren en te organiseren, werd als leidraad gehanteerd. Patrick Sonveaux (Head Facility Management): “Het uiteindelijke doel was om de sterktes en zwaktes van ons Facility Management bloot te leggen voor de nieuwe site, te bekijken wie onze klanten zijn, welke diensten we moeten aanbieden, welk niveau van service, hoe we dat zullen doen, door wie en tegen welke prijs?” “EN 15221 is een internationaal erkende standaard. De slimste mensen binnen de facilitaire wereld hebben dit mee helpen ontwikkelen, waarom zouden wij dan het wiel willen heruitvinden? De sterkte van toekomstige potentiële benchmarking was ook heel belangrijk, zowel in kostenals service levels. De norm bood een template die we konden gebruiken om over onze huidige organisatie en dienstverlening te leggen en alles wat daaronder viel te identificeren”, aldus Els Brackenier. 5 fases

Men ging het eerste trimester van 2013 van start en rondde in het tweede trimester van 2014 af. De afdeling Facility Ma-

FACILITY AWARDS 2015

Today

What Tomorrow FM Service Strategy

Conference Center operating model Baseline establishment

nagement hanteerde de PRINCE2 project management methodologie in samenwerking met een externe partner, Deloitte. Patrick Sonveaux (Head Facility Management): “De nieuwe locatie is met 250.000 m² niet alleen heel wat groter dan de huidige, maar ook de technologieën, gebruikte materialen en lay-out van het gebouw zijn totaal verschillend, waardoor de facilities op een andere manier moeten worden benaderd. Het project werd opgedeeld in vijf fasen waarbij elke fase een impact heeft op de andere (zie schema). In fase 1 brachten we het huidig gebouw in kaart, alsook de facts & figures van het nieuw gebouw. De normen EN 15221, NEN 2767 en NEN 2748 werden hierbij gehanteerd. We hebben de organisatie bekeken in de zin van “Wie doet wat binnen de facility afdeling?” Dit was niet altijd even duidelijk. Wat we deden was goed, maar we misten transparantie. Ook naar budget toe zijn onze huidige kosten volledig geherstructureerd volgens de methodologie van de EN-standaard. De uitdaging binnen de tweede stap was om de FM-activiteiten te definiëren op basis van de EN 15221 en niet op basis van de huidige organisatie. Dit resulteerde in een dienstencataloog, met oog voor de nodige flexibiliteit. Dit biedt elke klant de gelegenheid om binnen bepaalde grenzen het niveau van de dienstverlening zelf te beslissen in functie van zijn eigen behoeften, prioriteiten en budget. Hierbij werden ook aanbevelingen inzake duurzaamheid geformuleerd.” De derde stap omvatte onder meer het bepalen van de onderhoudsstrategie zowel voor de gebouwen zelf als voor alle technische installaties. Els Brackenier: “Wij hebben geen huurders. De bewoners zijn eigenlijk de eigenaars van het gebouw, wat een complexe relatie met zich meebrengt. Onze autoriteit stopt in feite aan de voordeur van een delegatie. Niettemin moet er een globale overeenkomst zijn. We hebben die relatie in de Occupancy agreement geformaliseerd. In de vierde stap zijn we begonnen met het definiëren van de insource- en outsource strategie, opnieuw per activiteit. Dit zal resulteren in een verhoging van de outsourcing. Niettegenstaande zullen we ook een intern

Recommandations on sustainabality practices

How Tomorrow

Capital and non capital equipment recommendations to operate

Who Tomorrow Facilities Management organisational structure

Definition of insourced and outsourced strategy

Occupancy agreement

How much Tomorrow

Final Estimate for annuel operations and maintenance cost (short and long term)

NATO IS Procurement service Startegy

Logistics operation strategy

Supporting Standards : EN15221 / NEN2767 / NEN2748

Supporting Benchmarks

team behouden dat de gevoeligheden van de organisatie kent en snel de nodige flexibiliteit en veiligheid kan bieden, want wij moeten onder andere op elk moment klaar staan om een high level meeting te organiseren.”

“De EN 15221 bood een template die we konden gebruiken om over onze huidige organisatie te leggen en alles wat daaronder viel te identificeren.” Op basis van bovenstaande oefeningen werd uiteindelijk, in samenwerking met de HR-afdeling, de interne organisatie gedefinieerd. Els Brackenier: “Ook hierbij zijn we terug gestart vanaf het activiteitenniveau en de nodige competenties. We beschikken nu over tabellen op basis waarvan we voor elke functie de benodigde tijd kunnen inschatten. Zo kunnen we op een heel kostenefficiënte manier werken. Tot slot maakten we in de laatste fase een globale inschatting van de kosten, zowel op korte als op lange termijn.”

de norm moet nog evolueren. Hier en daar botsten we op onduidelijkheden. We hebben dan voor bepaalde specifieke situaties een eigen interpretatie gegeven. Dit verhaal is nog niet ten einde. We legden de basis voor de nieuwe organisatie van onze faciliteiten en starten nu met de implementatie. Deze case kan zeker als een best practice voor andere organisaties worden beschouwd én als een bewijs naar de facilitaire wereld dat de nieuwe EN 15221 werkt.” Zie ook artikel “De nieuwe NBN EN 15221: een kapstok voor uw facilitaire activiteiten” op P.44 van dit nummer. (Door Tilly Baekelandt)

01. Oud en nieuw: de nieuwe locatie is met 250.000 m² heel wat groter dan de huidige van ongeveer 150.000 m². 02. Het project werd opgedeeld in vijf categorieën, waarbij elke categorie een impact heeft op de andere en voor ieder domein een strategie werd bepaald. 03. Els Brackenier (Head Infrastructure and Facility Management) en Patrick Sonveaux (Head Facility Management): “Het Concept of Operations, dat op het hoogste niveau werd goedgekeurd, laat ons toe om het nieuw hoofdkwartier optimaal uit te baten en onderhouden.”

Best practice

Els Brackenier blikt tevreden terug: “Dit was voor mij een unieke opportuniteit om een dergelijke grote herstructurering in een heel complexe omgeving succesvol te kunnen leiden. Een grote uitdaging zat in het feit dat de EN 15221 nieuw was op het moment dat we begonnen. Dit vormde voor zowel de consultants als ons een leerproces. Het is een zeer goede leidraad. Ik ben zeker tevreden over de basis, maar

FACILITY AWARDS 2015

“One team, one table” 190 meter lange tafel voor alle werknemers van Spadel

padel, gespecialiseerd in het bottelen en commercialiseren van natuurlijk mineraalwater en frisdranken met natuurlijk mineraalwater, ontwikkelde een nieuw werkconcept overeenkomstig de waarden en strategie van de onderneming: een tafel van ruim 190 meter lang waar iedereen, onafhankelijk van de functie binnen het bedrijf, om het even welke taak kan aan uitvoeren.

Spadel

Spadel, onder meer bekend voor zijn watermerken Spa en Bru, is een onafhankelijk Belgisch familiebedrijf met vijf productievestigingen in Europa: Spa Monopole (Spa, België), Bru-Chevron (Stoumont-Lorcé, België), Les Grandes Sources de Wattwiller (Wattwiller, Frankrijk), Les Eaux Minérales de Ribeauvillé (Ribeauvillé, Frankrijk) en Brecon (Trap, Wales). Het bedrijf telt 740 medewerkers en had in 2013 een omzet van 200.000.000 euro. Het hoofdkantoor, met een oppervlakte van 2.000 m² en 100 werknemers, situeert zich in Brussel (Sint-Lambrechts-Woluwe). Facility Management maakt deel uit van het HR- departement, waarvan zes medewerkers in Brussel, met aan het hoofd de Human Resources Director. Nieuwe, inspirerende locatie geënt op duurzaamheidsstrategie

Begin 2014 werd beslist om het oude gebouw aan de Kolonel Bourgstraat te verlaten en het hoofdkantoor te verhuizen naar een nieuwe, inspirerende locatie te Sint-Lambrechts-Woluwe. Hierbij werd de eerder traditionele werkomgeving in vraag gesteld. Erika De Vos (Human Resources Director): “Het vroegere gebouw

reflecteerde noch het bruisende imago van onze A-merken, noch de waarden en de duurzaamheid die we hoog in het vaandel dragen. De verhuis werd volledig afgestemd op onze duurzaamheidsstrategie en waarden van het bedrijf, met name Passie, Vooruitgang, Nabijheid en Openheid. Het nieuw gebouw moest tevens vlot bereikbaar zijn, veel daglicht binnenbrengen en een motiverende werksfeer uitstralen. Wij willen een bedrijf zijn waar met trots en plezier samen wordt gewerkt in een geest van “One team, one company”.

De lange tafel loopt door in enkele huisjes, die fungeren als doorgang of open “lounge”. We voelen ons niet alleen verantwoordelijk voor de buitenwereld maar ook voor onze interne medewerkers. Het is bovendien belangrijk dat onze medewerkers geloofwaardige “ambassadeurs” zijn. We werken sinds 2013 aan programma’s voor zowel het fysieke als emotionele welzijn van onze mensen. Drie thema’s staan hierbij centraal: gezonde voeding, voldoende

beweging en energiemanagement. We zagen dit project tevens als een opportuniteit en hefboom voor het implementeren van een nieuwe, meer flexibelere manier van samenwerken. Ook wilden we ons imago als werkgever versterken.” Samenwerking in open space

Tijdens de analysefase werden diverse acties uitgewerkt om het werkplekgebruik en de specifieke behoeften te doorgronden: observaties op de werkplek, interviews met het topmanagement en randomgesprekken op de werkvloer. Spadel nam D&C Services onder de arm voor het ontwikkelen van een nieuw concept en besloot om een externe project manager aan te stellen die het traject zou begeleiden in directe samenwerking met de HR Director. Erika De Vos: “We gingen resoluut voor een open space, met de bedoeling de samenwerking en interactie tussen collega’s te stimuleren. Het nieuw kantoor leende zich daar perfect toe: het behelst de vijfde verdieping rondom een binnentuin. We kozen niet voor flexplekken, maar vragen wel clean desks. We opteerden eveneens voor een flexibele organisatie van de werktijd, waarbij thuiswerk perfect mogelijk is indien de activiteiten dit toelaten. Bij ons heerst evenwel een overlegcultuur. De nieuwe werkomgeving moest deze manier van werken faciliteren. Om de samenwerking in een open space kracht bij te zetten, werd het concept van “One team, one table” uitgewerkt. Er werd een nieuw tuinterras aangelegd en groenvoorziening in de open space. Bij de materiaalkeuze hebben we maximaal gekeken naar duurzame, waar mogelijk gerecycleerde of cradle-to-cradle producten. Het kantoormateriaal uit de oude vestiging werd hergebruikt en kreeg een NNOF-behandeling. Dit is een uitgesproken duurzaam proces waarbij afgeschreven kan-

FACILITY AWARDS 2015

gte

110

tabl

hoo

100

1549

951

300

951 3349

enkele glaswand glazen schuifdeur toegangscontrole

communication 100

1649 951

100

bestaande deur, branddeur

gte

110

tabl

hoo

enkele glaswand

toegang dichtzetten in gyproc

enkele glaswand

Aankoop

Didier

werktafel

Controlling

Finance

accouting and consolidation

124

enkele glaswand

telefonie

enkele glaswand

gte

tabl

gte

110

tabl

hoo

Le ga

343

Belux

CE REN NFE

et m glas y el ivac bb du or pr vo

lam

elle

enkele glaswand

huisje dichtzetten met glas voor privacy

01. Het strakke, rustgevende wit wordt gelardeerd met tinten blauw, rood en groen die de dynamische en ondernemende bedrijfscultuur van de organisatie vertolken. Maatwerk, gerecycleerde designmeubelen en nieuw aangekochte blikvangers versmelten tot een modern geheel. 02. One Team, One Table intekening 03. Erika De Vos (HR Director Spadel): “We zagen dit project ook als een opportuniteit en hefboom voor het implementeren van een nieuwe, meer flexibelere manier van samenwerken. Tevens wilden we ons imago als werkgever versterken.”

Mar ke

tin

TRADE MARKETING &CATEGORY MANAGEMENT

Belux Assistent

ten

elk ko 3 stroom

FA ME

CCD

EXTRA

to ba egan dg gs ec de on ur tro le

se es pe

tfl

OOH

RU M

84 personen

lie

eu rtj kla

to ba egan dg gs ec on deur tro le

ity 's cil

Kitc Tr hene olle ys tte

OOH

St oc

ru im ht wac

to ba egan dg gs ec de on ur tro IT le

volle wanden

Greenwall

ld vu ge

ge glas

3071 3300

moduleerbare wand

bestaande deur, branddeur

glazen schuifdeur toegangscontrole

glas

se es tfl pe ld vu

met glas el ivacy bb du or pr vo

lam

n elle

CO NFE REN CE

sofa

toormeubilair een nieuw leven krijgt. Elke schakel in het recyclageproces werd geanalyseerd in functie van de ecologische impact en de carbon footprint, wat een aanzienlijke reductie van de CO2-uitstoot met zich meebracht. Alle historische éénwerkplekruimtes werden afgeschaft en iedereen kreeg een zitje rond dezelfde lange tafel, ongeacht de functie. Het gekozen model combineert een volledig open werkvloer met een aantal overlegalternatieven. De lange tafel loopt door in enkele huisjes, die fungeren als doorgang of als open “lounge”. Dit bevordert sterk de toevallige ontmoetingen en het informeel overleg op de werkvloer. Daarnaast zijn er een aantal goed uitgeruste vergaderzalen voorhanden voor teamoverleg of projectwerk. Over werkelijk elk aspect werd nagedacht. Zo focussen we ook op fun. In de Spadel chill-out werd een kicker corner ingericht, die regelmatig gebruikt wordt tijdens de middagpauze. Daarnaast beschikken we ook over een gezellige bibliotheek, een populaire plaats voor wie op zoek is naar rust of herbronning.” Bezoekersonthaal optimaliseren

Een werkgroep “Look & feel” werd opgestart om eigen input en betrokkenheid van medewerkers te verhogen. Zo werd, voor het verwelkomen van de bezoekers, de natuur binnengehaald door middel van een green wall aan de inkomhal. Het extern gedeelte, waar bezoekers worden toegelaten, bestaat uit een aaneenschakeling van comfortabele meeting rooms voor formele ontmoetingen en een minder formele waterbar die de naam “Spring” kreeg.

“Spadel on the move”

Communicatie met en betrokkenheid van de medewerkers waren doorheen het hele project sleutelfactoren. Het project kreeg de naam “Spadel on the move”, die in alle communicatie werd gebruikt. Het grondplan, met de vorm van de tafel, diende als basis voor het logo. Dit werd vanaf tien weken voor de intrek stukje per stukje onthuld. Erika De Vos: “Aangezien het nieuw kantoor een nieuwe manier van werken betekent, werd er een werkgroep opgericht die nadacht over de nieuwe “huisregels”. We voorzagen ook een “welkomstdoos”, een aantal workshops en infosessies om de start van onze werknemers in het gebouw zo aangenaam mogelijk te laten verlopen.” Spadel verhuisde eind oktober 2014. Erika De Vos: “Wat de kostprijs betreft, komen we op een totaal van om en bij de 1 miljoen euro. De besparingen zijn op dit moment moeilijk in te schatten. We zitten nog net niet lang genoeg in het nieuwe gebouw om er reeds een goed beeld van te hebben. Een uitgebreide evaluatie van de werknemerstevredenheid staat op de planning, maar moet nog gerealiseerd worden. In het najaar van 2015 wordt een Medewerker Motivatie Onderzoek uitgerold. Wat mij betreft is dit project meer dan geslaagd. Dat het wel goed zit met de sfeer, wordt aangetoond door de spontane interactie die bij onze werknemers ontstaat. Dit is een nooit gezien totaalproject dat de samenwerking en overlegcultuur binnen Spadel versterkt en een meerwaarde creëert voor onze werknemers. We doen hen werkelijk bewegen.” (Door Tilly Baekelandt)

PROJECT

Paleis 12 neemt toilethygiëne ernstig

aleis 12, de eerste pijler van NEO-project, dat de Heizelvlakte wil heraanleggen en een nieuwe, multifunctionele wijk ten noorden van Brussel wil creëren, is een feit. Inzake hygiëne in de toiletruimtes van de nieuwe concertzaal wou bouwheer Brussels Expo niets aan het toeval overlaten. Er werden 18 Dyson Airblade V handdrogers en 5 Dyson Airblade Tap handdrogers geïnstalleerd. In combinatie met een duurzame boodschap op de toiletmuren wil Dyson elke bezoeker/gebruiker ‘persoonlijk’ aanspreken.

Met Paleis 12 heeft de hoofdstad nu ook een zaal in het tussen- en topsegment voor internationale concerten tussen 8.000 en 18.000 personen. Een natuurlijk voortvloeisel uit de behoeften die werden geopperd door de promotors en de muziekindustrie. De capaciteit is moduleerbaar tussen 2.500 en 18.000 personen. De grootste uitdaging bestond erin een tentoonstellingspaleis om te bouwen tot een zaal, specifiek ontworpen voor concerten, die occasioneel ook tentoonstellingen kan herbergen, en niet andersom. Het betreft dus een renovatie- of herinrichtingsproject, eerder dan een nieuwbouwproject, waarbij men, op het vlak van hernieuwbare energie bijvoorbeeld, ‘from scratch’ zou kunnen starten. Architecten waren Olivier Hendoux en Stéphane George van Alliage. Bij het bouwproject waren onder meer volgende studie- en controlebureaus technieken betrokken: studiebureau Detang Engineering, dat werkte in opdracht van bouwheer Brussels Expo, en studiebureau Archimède, dat werkte in opdracht van de algemene aannemer, de firma Verelst.

zijn eigenzinnige esthetiek, zijn industriële look met een chique, intimistische en warme uitstraling, door zijn frontale tribune, zijn indrukwekkende technische gril en zijn gewelfd dak, een subtiele mix van natuurlijk hout en zwart staal. Ook op de plaatsen die het verst van de bühne verwijderd zijn, blijft de visibiliteit van het spektakel uitstekend. Dat is onder meer te danken aan de lichtjes parabolische opstelling van de tribunes, de geschrankte opstelling van bepaalde sectoren van de tribunes, en de plaatsen frontaal tegenover de bühne opgesteld. Duurzame, persoonlijke boodschap

Subtiele mix van natuurlijk hout en zwart staal

“De beste akoestiek leveren voor dit type concertzaal in België en ons profileren als een referentie in Europa”, was het opzet, aldus Denis Delforge (Bestuurder-Directeur van Brussels Expo). Daarom werden van bij de eerste schetsen alle maatregelen genomen om de nagalmtijd zoveel mogelijk te beperken, zowel voor de lage als voor de hoge frequenties. Er zijn heel wat akoestische middelen ingebouwd, waaronder 300 akoestische boxen rondom de hele zaal. Paleis 12 valt op door

Wat de sanitaire voorzieningen betreft zijn er op de gelijkvloerse verdieping van Paleis 12 aan weerszijden telkens een lange rij toiletten voorzien, wat ook op de twee verdiepingen het geval is. In totaliteit zijn er 110 damestoiletten, evenveel urinoirs voor heren, en nog eens 32 herentoiletten. Op de VIP-verdieping zijn er uiteraard nog extra toiletten voorzien. Emin Luka (Directeur Infrastructuur Brussels Expo): “Bedoeling was om de bezoekers van Brussels Expo en Paleis 12 een zo goed mogelijke service te bieden. Dyson van haar kant, één van de marktleiders in deze

“Inzake hygiëne in de toiletruimtes van de nieuwe concertzaal wou Brussels Expo niets aan het toeval overlaten”, aldus Emin Luka.

PROJECT

branche, heeft ons zelf gecontacteerd om de meerwaarde van hun nieuwste Dyson Airblade V en Dyson Airblade Tap handdrogers toe te lichten. Dyson wou de geleverde toestellen combineren met een duurzame boodschap op de muren van de toiletten. Een eenvoudige boodschap die elke bezoeker/gebruiker van de toiletten ‘persoonlijk’ kan aanspreken. Op de pancartes - voorzien van een logo in de vorm van een vliegtuig - staat: ‘Als elke bezoeker aan Paleis 12 zijn of haar handen zou drogen met een Dyson Airblade V handdroger in plaats van met papieren handdoeken, zou dat een besparing opleveren van ruim 50 ton koolstofuitstoot per jaar. Het equivalent van 476 vluchten van Brussel naar Londen.’ Er werden 18 Dyson Airblade V handdrogers en 5 Dyson Airblade Tap handdrogers (deze laatste in de toiletten van de VIP-ruimtes) geïnstalleerd. Technologie en design

Wat de technische specificaties van deze handdrogers betreft, is er in de eerste plaats het milieu- en energievriendelijk karakter. “De Dyson Airblade™ handdroger produceert tot 72% minder CO2 dan

sommige andere handdrogers, en tot 68% minder dan papieren handdoeken. Daarnaast bespaart hij ook kosten. Zo kost hij tot 69% minder in gebruik per jaar dan andere handdrogers, en tot 97% minder dan papieren handdoeken. Deze handdroger gebruikt twee luchtstromen die even breed zijn als een hand, om het water af te vegen zoals een ruitenwisser. Hij gebruikt twee H13 HEPA filters. 99,9% van de bacteriën en virussen in de lucht van de toiletruimte wordt opgevangen. Zo worden handen gedroogd met schonere (en geen vuile) lucht. Dat is ook het geval bij de Dyson Airblade Tap: een kraan waarin onze handdroogtechnologie werd verwerkt. Waterstraal en luchtstroom worden door sensoren geactiveerd. Er zijn dus geen kranen om aan te raken. Intelligente infraroodsensoren zenden licht uit om de positie van de handen te bepalen. Computercircuits coördineren de informatie en bepalen de juiste reactie van water of lucht zonder lange vertraging. Met deze handdroger druppelt er geen water op de vloer, omdat men de wasbak niet met natte handen achterlaat. Alle Dyson Airblade™ handdrogers hebben een garan-

tie van 5 jaar”, aldus Maureen Soenen van Dyson. Wat het installeren van de beide soorten handdrogers betreft, werden alle voorbereidende werkzaamheden, naar benodigd elektrisch vermogen, bekabeling…, door de technische ploeg van Brussels Expo uitgevoerd. Daarna kwamen de technici van Dyson de toestellen aansluiten. Dankzij het gebruik van een specifieke simulator, kan Paleis 12 zeer snel ontruimd worden. Zelfs met een maximale bezetting van 18.000 personen, beperkt de evacuatietijd zich tot minder dan vijf minuten na detectie en alarm. Dat wordt mogelijk gemaakt door de vele nooduitgangen rondom de hele zaal. (Door Philip Declercq - Foto’s: Dyson)

Kennismakingsaanbod exclusief voor leden van IFMA! Test de Dyson Airblade TM handdroger 14 dagen gratis. Interesse? Stuur een mail naar secretary@ifma.be (o.v.v. Dyson op proef). www.dysonairblade.be www.brusselsexpo.be

Foto links: Onder de Dyson Airblade V handdroger zijn de handen binnen de 10 seconden hygiënisch droog. Foto boven: Bij de Dyson Airblade Tap handdroger kunnen de handen worden gewassen én gedroogd in de wasbak. Dyson combineerde de toestellen met een eenvoudige, duurzame boodschap op de muren van de toiletten die elke bezoeker/gebruiker ‘persoonlijk’ kan aanspreken.

FM@WORK

Jonge wolf kijkt over de grenzen Frédéric Kain (Real Estate Director Siemens): “De mondialisering vormt een grote uitdaging voor de Facility Manager”

ij begon zijn carrière in de facilitaire wereld als Move Manager bij AXA en werkt ondertussen twaalf jaar bij Siemens. Met een Bachelor-diploma Architectuur op zak startte hij er als tekenaar en reisde de wereld rond, onder meer voor de implementatie van MyMCS in de verschillende vestigingen. Sinds oktober 2014 is hij Real Estate Director voor België en Luxemburg en volgt hiermee Roland De Coninck op, die in juni met pensioen gaat. Frédéric Kain (39): een jonge wolf die de strijd aangaat met de facilitaire uitdagingen van morgen.

Het van oorsprong Duitse bedrijf Siemens is een wereldwijde speler op het gebied van elektrificatie, automatisering, digitalisering en gezondheidszorgoplossingen. Vandaag realiseert de groep, met 343.000 medewerkers verspreid over 190 landen, een jaaromzet van 71,9 miljard euro. In België en Luxemburg telt Siemens bijna 1.600 medewerkers. Het hoofdkantoor bevindt zich in Beersel. De Siemens Real Estate (SRE), van waaruit het Facility Management wordt geleid, staat in voor alle vastgoed- en daaraan gerelateerde activiteiten. (Zie ook kaderstuk p33) Facilitaire culturen opsnuiven

Frédéric Kain werd begin 2000 onder de vleugels genomen van Roland De Coninck, die in 1998 de eerste Facility Manager was bij Siemens en sinds 2011 de functie van Real Estate Director bekleedde. Anno 2015 volgt Frédéric Kain zijn mentor op, die in juni met pensioen gaat. We ontmoeten hem op het hoofdkantoor in Beersel. “Ik kreeg in 2005 binnen mijn functie als Procesmanager de opdracht om het Facility Management proces binnen Siemens BeLux mee te herbekijken, met het oog op een toegevoegde waarde inzake optimalisatie, ook naar Duitsland. België is een klein land, maar heeft een grote voorsprong op technologisch vlak. Dit vormt een goede basis. Wij hadden reeds een lokale samenwerking met MCS. Het moederbedrijf in Duitsland wou echter een wereldwijde applicatie. We hebben hieromtrent toen een team opgebouwd waarin ik me zeer betrokken voelde en ik verantwoordelijk was voor de wereldwijde implementatie.

Ik had vanuit mijn studies ervaring met IT en tekenen. Bovendien wilde ik reizen en andere culturen ontmoeten. De interculturele diversiteit vormt een grote uitdaging in een internationaal bedrijf. Denk bijvoorbeeld aan catering en hoe verschillend de facilitaire cultuur in pakweg China en de Verenigde Staten is. Alles wordt gemondialiseerd en gestandaardiseerd, maar dat lukt niet in onze wereld. Veel grote bedrijven profileren zich nu als één competentiecentrum in hun hoofdkwartier en alles wordt gestandaardiseerd. Dat heeft lokaal een grote impact voor de Facility Manager. Je kan de perceptie binnen andere culturen pas begrijpen als je veel gereisd hebt. Na ongeveer vijf jaar kwam ik terug in een bedrijf waar enkele spilfiguren bijna op pensioen gingen en op zoek waren naar een opvolger.” “We moeten alsmaar creatiever zijn”

Er veranderde veel sinds de oprichting van de Siemens Real Estate-afdeling in 1998 en nu. Het beroep van Facility Manager werd op de kaart gezet, er werd geherstructureerd en gerationaliseerd. Het aantal sites in België en Luxemburg (30, of 250.000 m²) werd herleid naar 13 (82.000 m²) in 2014, het Dynamic Office kwam tot stand en de facilitaire diensten werden uitbesteed aan Facilicom en DTZ. Momenteel is er volgens Frédéric Kain minder flexibiliteit en budget om aan innovatie te doen dan pakweg tien jaar geleden: “De nieuwe manier van werken is bij ons al tien jaar geïmplementeerd. We moeten vandaag creatiever zijn, rekening

“Alles wordt tegenwoordig gemondialiseerd en gestandaardiseerd, maar dat lukt niet in onze facilitaire wereld.” houdend met het feit dat we werken in een industrieel bedrijf waarbij de concurrentiedruk de laatste vijf jaar zeer hoog is. De geldkraan werd bij het begin van de economische crisis dichtgedraaid. Sinds twee jaar is er terug iets meer ruimte. De Real Estate-afdeling is bovendien atypisch voor Siemens, het is geen core business. De mensen voor wie we werken zitten echter in het vak en veel wordt in huis gemaakt. Dat brengt met zich mee dat alles kritisch wordt bekeken. We kunnen het ons vanuit een ondersteunende afdeling niet permitteren om het geld door de ramen te gooien. Vandaar dat het belangrijk is dat wat we doen, onmiddellijk voelbaar is. We initiëren iets, proberen een meerwaarde te creëren en kijken dan welke weg het opgaat en of het al dan niet standaard wordt in de verschillende afdelingen. Ik denk bijvoorbeeld aan de introductie van Nespresso. Een ander voorbeeld is de catering. Voor maximum drie euro kan men hier bij wijze van spreken op sterrenniveau

Frédéric Kain (Real Estate Director Siemens): “Hoe kunnen we de medewerkers nog bewust maken van de luxe die ze vandaag genieten? Dit is voor alle Facility Managers een uitdaging.”

RUBRIEKTITEL

FM@WORK

eten. Dit is ook een illustratie van hoe we redeneren: we proberen zoveel mogelijk diensten van het Facility Management toe te voegen aan de benefits van het loonpakket. Het probleem is echter vaak dat men alles te vanzelfsprekend vindt. We krijgen pas reactie als een verworven luxe in het gedrang dreigt te komen. Dit vormt voor de Facility Manager een uitdaging is: hoe kunnen we de mensen nog bewust maken van de luxe die ze vandaag genieten? Het verwachtingspatroon is heel hoog geworden.”

“Er is op facilitair gebied nood aan een digitaal platform om te netwerken”

Van people naar contract of demand manager

Frédéric Kain was midden 2000 mee verantwoordelijk voor de omschakeling naar outsourcing: Momenteel wordt 95% uitbesteed: “Facilicom werd ingeschakeld voor de facilitaire diensten, maar ook coördinatie en project management; DTZ voor het beheer van de gebouwen en property management. Een Facility Manager is bij ons geëvolueerd van een people manager naar een contract of demand manager. KPI’s zijn hierbij cruciaal. Tien jaar geleden was er nog een intern team. Het voordeel was toen dat men de medewerkers beter kon coachen volgens de visie en waarden van het bedrijf (excellence, innovation & responsability, nvdr). We zien

deze evolutie meer en meer in België: wat niet binnen de core business valt, wordt uitbesteed. De Facility Manager blijft over als dirigent. Het voordeel van deze manier van werken is dan weer dat je met specialisten kan samenwerken.” Realisaties in 2014

In 2014 werd de verhuis van de departementen die nog in Anderlecht gevestigd waren naar Beersel afgerond. Frédéric Kain: “Al onze units bevinden zich nu op de site in Beersel, waar nog 4.000 m² vrij was. 350 medewerkers werken dankzij deze centralisatie nu dichter bij hun business. De site in Anderlecht zal aan externen worden verhuurd.” Het gastenrestaurant, een van de visitekaartjes van het bedrijf, werd grondig gerenoveerd. Frédéric Kain: “De inrichting dateerde van ongeveer twintig jaar geleden en was sterk verouderd. Daar waar er indertijd werd gekozen voor een gezellige stijl, wou onze CEO terug de strakke, industriële look met de nodige flexibiliteit. Deze ruimtes zijn voorbehouden voor de directie en klanten. Ik zou het restaurant echter één keer per maand voor alle medewerkers willen openstellen, zodat zij ook van onze excellente keuken, waarvoor we bekendstaan, kunnen genieten.” Projecten in de pijplijn

Siemens kocht een tweetal jaar geleden het Leuvens technologiebedrijf LMS (Leuven Measurement Systems) over. Frédéric Kain is verantwoordelijk voor de integratie van de site: “Het belangrijkste is om de waarden van Siemens Real Estate te implementeren. Het vroegere LMS was een middelgrote onderneming, die nu in een zeer internationale omgeving terechtgekomen is, wat niet evident is.” In het personeelsrestaurant staat een vernieuwing van de afwasruimte en een herindeling: “Naar de toekomst wil ik afstappen van de klassieke indeling. Er moeten meer eilandjes komen waar men zich ook kan ontspannen, met de bedoeling de betrokkenheid te verhogen. Een ander punt dat voor verbetering vatbaar is, is het wegwijs maken van de klant in het gebouw. Het eerste contact met het bedrijf start slecht als men de weg niet vindt. Ik wil dat wij naar de klant gaan en niet omgekeerd.” Toekomstige projecten zijn de implemen-

FM@WORK

tatie van een nieuw pijpleidingsysteem voor drinkwater en decentralisatie van het verwarmingssysteem. Uitdagingen

Het beroep van Facility Manager kende een grondige evolutie en krijgt steeds meer invulling en aanzien, maar langs de andere kant: het is niet sexy. Nog te weinig jongeren vinden de weg naar de opleiding. Frédéric Kain: “Qua erkenning is onze functie enorm geëvolueerd. We zijn een van de top drie kosten in een bedrijf. Er is voldoende kwalitatieve opleiding, op voorwaarde dat men over de grenzen kijkt. Ik denk aan Nederland en Engeland. Wie in België wil doorgroeien moet zijn

grenzen verleggen. Studeren in het buitenland is een troef voor ons beroep. Onze job bestaat voor 80% uit het zoeken naar oplossingen voor problemen. Ik hoop altijd dat men toch voor 20% gelukkig is met wat we doen (lacht). Een goede Facility Manager moet vooral kunnen luisteren én kritiek verdragen. Het zal nooit voor iedereen goed zijn. Daarnaast moeten we innoveren, en het hoeft niet altijd spectaculair te zijn.” Duurzaamheid en veiligheid zullen in de toekomst nog aan belang winnen, aldus Frédéric Kain: “Energiebesparing is al lang een aandachtspunt binnen Siemens. Zo experimenteren we op onze eigen site met smart grids of slimme energienetwerken.

Ook veiligheid wordt alsmaar belangrijker. De Facility Manager wordt geconfronteerd met veel wetten en beperkingen. Soms gaan die echter te ver. Er zou meer een gulden middenweg moeten zijn.” Welke rol kan IFMA tot slot spelen in de verdere professionalisering van het beroep? Frédéric Kain: “Er is op facilitair gebied nood aan een digitaal platform om te netwerken, bijvoorbeeld voor het opzoeken van een leverancier waar collega’s reeds ervaring mee hebben. IFMA zou hier met haar website kunnen aan tegemoetkomen. We bouwen allemaal intern aan ons eigen platform, maar dat is zeer lokaal. Kijk eens naar wat anderen doen.” (Door Tilly Baekelandt)

In cijfers Siemens • 343.000 medewerkers over 190 landen (BeLux: bijna 1.600) • Jaaromzet: 71,9 miljard euro op internationaal niveau (BeLux: circa 1 miljard euro) Siemens Real Estate Belux • Structuur: Management (5 bestuursleden, intern), Middle Management (13, externen), Operationele taken (18, externen) • Oppervlakte (industrie en kantoor) Zie tijdslijn. • Gebouwenpark (Eigenaar/Huurder) Siemens is eigenaar van de grootste gebouwen, met name in Huizingen (44.438 m², waarvan 25.912 m² kantooroppervlakte) en Leuven (14.400 m², waarvan 12.750 m² kantooroppervlakte). De overige, in Anderlecht, Merelbeke, Zwijndrecht, Brussel, Angleur, Anderlecht, Woutersbrakel, Luxemburg en Mont-St-Guibert worden gehuurd.

1998 (30 sites, 250.000 m²) 2002 (27 sites, 167.000 m²) 2003 (24 sites, 130.000 m²) 2004 (21 sites, 121.000 m²) 2005 (17 sites, 103.000 m²) 2006 (16 sites, 102.000 m²) 2007 (15 sites, 83.000 m²) 2014 (13 sites, 82.000 m², waarvan circa 56.000 m² kantoorruimte en 25.000 m² industrie)

REPORTAGE

Duurzame handling- en stockageoplossingen

ij Plastibac, een totaalaanbieder van kunststof recipiënten, kunnen bedrijven, organisaties en overheden terecht voor duurzame handling- en stockageoplossingen: kunststof bakken, pallets en containers. Om het productaanbod nog verder te vervolledigen ging het bedrijf in zee met Probbax, een gerenommeerd producent van onder meer afvalbakken en asbakken.

Plastibac heeft haar hoofdzetel in Asse. Deze zelfstandig opererende onderneming behoort tot de bedrijvencluster van de familie Vanderbeke uit Kuurne, die een 85-tal medewerkers telt, en geleid wordt door Fred Vanderbeke en zijn zoon Jan. De onderneming telt vier vestigingen verspreid over het Europese continent. Naast het hoofdkantoor te Asse, zijn er ook volwaardige verkoopkantoren in het Nederlandse Ridderkerk (nabij Rotterdam), het Noord-Franse Wasquehal, en het Duitse Ahaus. Thuis in duurzame oplossingen

Met de acquisitie van Plastibac, een groothandel in kunststof bakken en vaten uit Asse, door Fred Vanderbeke in 2003, kwamen de zaken in een stroomversnelling. Inmiddels verdeelt het bedrijf een compleet gamma bakken, boxpallets, pallets, vaten, rekken en andere recipiënten in kunststof, bestemd voor langdurige, slimme en effectieve opslag, inzameling, behandeling en/of distributie van goederen, vloeistoffen of documenten. “We profileren ons als distributeur, met aandacht voor advies en service. Onze klanten zijn naast bedrijven en kleine zelfstandigen, ook ziekenhuizen, overheden en non-pro-

fit organisaties“, aldus Marketing Manager Robbie Naessens. Sorteerafvalbakken

Plastibac is onder andere officieel distributeur van Probbax, een Europees producent van onder meer afvalbakken, asbakken en peukenzuilen. “Probbax produceert functionele, esthetische en onderhoudsvriendelijke recipiënten die zowel in kantoren als op de werkvloer -industrieel of tertiair- hun nut bewijzen. Met dit duurzame productassortiment wil onze partner-leverancier afvalscheiding en recyclage optimaal stimuleren. Afnemers van de producten zijn zowel professionele gebruikers als openbare instellingen: hotels, fabrieken, magazijnen, ziekenhuizen, scholen, ….” aldus Naessens. Zo verdeelt Plastibac onder meer de PSDreeks sorteerafvalbakken voor binnen en buiten. Maken deel uit van hetzelfde productengamma: de reeks PRB ronde containers en de PFD reeks pedaalafvalbakken, voornamelijk voor gebruik in keukens. De asbakken voor buitengebruik en overdekte zones, en de peukenzuilen (vervaardigd uit metaal, aluminium of RVS) vervolledigen het aanbod.

‘Same day dispatch’

Het brede productassortiment van Plastibac omvat onder andere kunststof bakken en ladingdragers die geschikt zijn voor gebruik in magazijnen en werkplaatsen, maar ook voor facility-beheer in commerciële of tertiaire gebouwen. Openbare diensten komen eveneens aan hun trekken, want ook zij hebben nood aan archiveringsmateriaal, rekken voor kleedkamers, lek- en retentiebakken enzoverder. Kortom, voor iedere sector of afdeling wordt een duurzame oplossing geboden. ”Er is ook een complete webshop module voor inkopers en facility managers. Via de website kan men 24/7 bestellen. Ons motto luidt ‘Same day dispatch’. Alle voor 12 uur bestelde producten die in stock zijn en niet moeten worden herverpakt, gaan zo goed als altijd dezelfde dag nog de deur uit”, besluit Robbie Naessens. (Door Philip Declercq)

www.plastibac.eu

02 01. Universele combinaties vlamdovende asbak én papierbak met uitneembare binnenemmer van Probbax. (Foto: Probbax) 02. Resistente kunststof zitbanken voor kleedkamers, diverse afmetingen beschikbaar. (Foto: Plastibac) 03. De Probbax PSD afvalbakken met gekleurd deksel maken sorteren van papier, PMD en restafval eenvoudig. (Foto: Probbax)

BENIEUWD NAAR ONZE NIEUWE DROP & GO TECHNOLOGIE? Bindomatic: de oplossing voor al uw professionele documenten

NEW

afvalbakken, asbakken & peukenzuilen c o r r e c t s o r te r e n | b e te r r e cy cl e re n

Bindomatic: inbindmachines voor klein ĂŠn groot gebruik

www.bindomatic.be +32 (0) 3 808 52 20 â&#x20AC;˘ contact@bindomatic.be

Handyman

Schoonmaak Technische diensten

Groendiensten

Onthaal en Receptiediensten

Multi Service, onze service.

Solide partner van facilitaire diensten Vraag de brochure via marketing@plastibac.eu

Door een beroep te doen op ATALIAN, Europees marktleider in multiservice, kan uw bedrijf zich concentreren op haar core business. ATALIAN heeft gekwalificeerde medewerkers die vol energie met hun kennis voor u klaarstaan, wat u effectief toelaat meer dan 85% van uw ondersteunende diensten uit te besteden. Ontdek een nieuwe wereld van diensten met ATALIAN!

PLASTIBAC | Z5 MOLLEM 260 | 1730 ASSE TEL: 02 452 95 61 | FAX: 02 452 28 28

Vosseschijnstraat Kaai 140 - 2030 Antwerpen T 03/651.21.01 - www.atalian.be

AP-atalian-2011-a4-orange.indd 1

07/03/11 10:01

Trainings

Postgraduat FM - HEPL

Ce post-graduat est une façon idéale de construire des réseaux entre tous les domaines du FM. Les participants ont l’occasion d’échanger des conseils concrets, des solutions, des opportunités, des pièges à éviter… Bref, de partager leurs bonnes pratiques. La formation s’agence autour de 3 axes théoriques: l’organisation des services facilitaires et les services associés aux bâtiments et aux personnes. Informations pratiques

Pour qui ?

Où?

Les cours se donnent dans les locaux de la Haute Ecole de la Province de Liège, site du Campus 2000, rue de la Meuse à 4101 Jemeppe-sur-Meuse

Trainings The cross-disciplinary side of Facility Management is continuously evolving. IFMA offers trainings in order to professionalise the facility sector even more. Gradually, new subject areas are added to the FM-portfolio, which implies a certain sensibility and a great capacity to integrate new knowledge. In addition, the basic ﬁelds are widened and gain complexity. The Facility Manager has to renew himself over and over again.

But et contenu de la formation

Quand?

La formation commence le 17 septembre 2015 et se poursuit jusqu’en ﬁn d’année académique à raison d’un jeudi sur deux en dehors des périodes de congés scolaires. Les cours débutent à 13h30 pour se terminer à 21h00.

Frais de participation

L’inscription peut se faire pour l’ensemble de la formation ou pour certains modules choisis. Par journée de formation

Non-membres

Le Facility Manager doit maîtriser des connaissances dans de nombreuses disciplines. Leur mise en œuvre doit assurer à la fois la qualité irréprochable du service et la maîtrise parfaite des coûts. C’est pourquoi les personnes déjà impliquées dans tous les domaines qui intéressent le Facility Management éprouvent le besoin de se former aux pratiques actualisées du métier.

€ 310

Prix de l’ensemble de la formation € 3 100

Membres d’une association apparentée

€ 280

€ 2 800

Membres IFMA

€ 260

€ 2 600

Les prix sont exempts de TVA et incluent les notes électroniques, café et repas.

Financements possibles

La formation est agréée «chèques-formation». Payable via 96 chèques-formation.

Inscription

L’inscription se fait en ligne sur le site www.cecotepe.be/facilitymanagement Le nombre de participants est limité à 25 aﬁn d’assurer une interaction optimale entre les participants et les formateurs. Le paiement sera effectué dès réception de la facture avec mention du nom du participant et du numéro de la facture.

Conditions d’annulation: Si vous n’êtes pas en mesure de participer à la formation, vous devez annuler votre inscription par écrit (par fax ou par e-mail). Si l’annulation est effective dans un délai supérieur à 10 jours précédant le début de la formation, vous payerez 95 € de frais ﬁxes d’inscription et de dossier. Si l’annulation est effective dans un délai inférieur à 10 jours précédant le début de la formation, vous payerez 50 % du prix de l’inscription. Pour éviter tout frais d’annulation, vous pouvez vous faire exceptionnellement remplacer en cas d’empêchement.

La professionnalisation croissante du métier de Facility Manager et le large éventail des disciplines à mettre en interdépendance justiﬁent la place réservée à une formation de qualité dans ce secteur. Elle est le résultat d’une collaboration entre l’IFMA et le Centre de Coopération Technique et Pédagogique, centre associé à La Haute Ecole de la Province de Liège.

La première partie, après une introduction générale, traite des services liés aux personnes tels que la gestion des déménagements, du catering, du nettoyage ou des déchets. Dans la deuxième, les sujets comme la gestion des contrats et des documents, la gestion ﬁnancière et la budgétisation ou le benchmarking et les tableaux de bord sont analysés.

La troisième partie développe les services liés aux bâtiments comme la sécurisation, la gestion des énergies ou la gestion des entretiens. L’inscription à l’ensemble des modules est la voie habituelle. Il est toutefois possible de s’inscrire uniquement à un ou plusieurs modules distincts.

Privilégiant la qualité des interactions entre les participants et les formateurs, nous avons constitué des petits groupes de travail qui ne peuvent, en aucun cas, excéder 25 personnes. A chaque séance, un repas convivial favorise l’échange d’idées entre participants. Aujourd’hui même, des groupes d’Alumni se réunissent régulièrement.

Formation Post Graduat Facility Management

Les principaux orateurs :

Claire Dupont, Exquando Joseph Carminati, Samsung Benoît Fairon, RTBF Jean-Luc Paye, OTAN Piet De Backer, Odysee Geoffroy De Cooman, Proxyclic Jean Morren, IFMA Luc Dehaene, Alba Concept Benoît Detroz, L.O.G. Karim Dieu, Sodexo Alain Taverne, Creation&Space Stéphane Driessens, Empact Gaëtan Rotsart, BNP-Paribas-Fortis Vincent Gérin, Anixton Alain Laroche Nathalie Mistieans, Mobistar Christian Cambroisier, C.G.I. Benoît Schmits, GSK Alain Schyns, Cofely Services Patrick Shulz, Commune de Grâce-Hollogne Pierre Smeers, Siemens Axel Tassiaux, Aremis Yves Van Hooland, Brussels Airport Michaël Taelman, CBRE François Vivier, Ipso

Du Savoir au Savoir-faire De nombreux experts issus des entreprises à la pointe dans le secteur du Facility Management apportent leur précieux concours à la qualité de la formation. Au départ d’un cadre théorique, leurs témoignages enrichissent les applications dans le domaine facilitaire.

Lieu: Haute Ecole de la Province de Liège, site du Campus 2000 Rue de la Meuse, Jemeppe-sur-Meuse La formation commence en octobre 2015 et se poursuit jusqu’en juin 2016 Contact : Alain DELAHAUT - alain.delahaut@hepl.be http://www.provincedeliege.be/fr/art721 Vos données personnelles seront reprises dans une banque de données de l’IFMA en vue de l’organisation de notre activité et aﬁn de vous informer de nos organisations ultérieures. Conformément à la loi concernant la protection de la vie privée, vous avez le droit de prendre connaissance des données vous concernant et d’y apporter des corrections.

Plus d’informations?

Pour plus d’informations sur la formation Post Graduat Facility Management vous pouvez prendre contact avec Alain DELAHAUT (alain.delahaut@hepl.be - Tel. +32 4 237 96 07) IFMA Belgian Chapter vzw Pegaguslaan 5 – 1831 Diegem Tel. +32 2 424 12 80 I Fax +32 2424 12 90 secretary@ifma.be I www.ifma.be

Services associés aux personnes Organisation des Services Facility Management Services associés aux bâtiments Etude de cas 12e session > 2015- 2016 www.ifma.be I http://haute-ecole.prov-liege.be

Haute Ecole de la Province de Liège – Campus 2000 Avenue Montesquieu 6 - 4101 Jemeppe-sur-Meuse Tel. +32 4 237 96 07 I alain.delahaut@hepl.be www.hepl.be I www.cecotepe.be

 “Maîtrisez les meilleures pratiques du métier”

Posthogeschoolopleiding FM - Odisee

De posthogeschoolopleiding is een must voor iedereen actief binnen het vakdomein FM. De laatste jaren is de scope van de moderne Facility Manager zeer breed geworden. De opleiding wandelt met je door alle mogelijke facetten van de “Facility wereld”. De opleiding is rond 3 theoretische punten gestructureerd: de organisatie van facilitaire diensten en gebouw- of persoonsgebonden diensten. Locatie: Odisee Hospitaalstraat 23, Sint-Niklaas De posthogeschoolopleiding start in oktober 2015 en loopt tot juni 2016 Contact: Cliff MOSTIEN - cliff.mostien@odisee.be http://dvo.odisee.be/handelswetenschappen/facilitair-management

 “Hands on Facility Management”

Posthogeschoolopleiding Facility Management

Voor wie?

De doelgroep van de posthoge zeer ruim maar richt zich voora het uitvoeren van zijn opdrach genoten en vooral op “tactisch

Doel en algemene

Een opleiding binnen een breed onderwerpen. De opleiding bes zich algemeen toe op de taken organisatie en de trends binne

In het eerste deel (zes module werpen aan bod : organisatie v budgettering, contractmanagem

Deel twee heeft hetzelfde aant bonden diensten: algemene te kabelbeheer, onderhoud…

In het derde deel (vier module diensten aan bod: verhuismana heer.

Inschrijven kan voor het gehee Door het aantal deelnemers te interactie met de lesgevers mo nemers tijdens de onderbrekin

Persoonsgebonden diensten Organisatie facilitaire diensten Gebouwgebonden diensten Opdracht 14de reeks > 2015- 2016 www.ifma.be I www.odisee.be

De opleiding is een samenwer ding Facilitair Management.

Kennen en kunnen

Een uitgebreide groep van spre verzorgen met enthousiasme d wordt vertrokken vanuit een th één of meerdere praktijkgetuig toepassing binnen het facilitai

OPINIE

Internationale trends en ontwikkelingen in FM

acility Management is een internationale, omvangrijke discipline. Onderzoek van Global Industry Analysts schat de markt tegen 2017 op bijna USD 400 miljard. Niettegenstaande Europa en de Verenigde Staten goed zijn voor het merendeel van dit cijfer en er in Australië een gezonde vraag zal blijven bestaan naar FM-diensten, ligt de sleutel voor toekomstige groei in Aziatische landen zoals China, India, het Midden-Oosten en Zuid-Afrika. Ondanks het feit dat Facility Management afhankelijk is van de specifieke regionale en economische context, zijn er ook een aantal algemene trends.

Gebrek aan duidelijkheid en consistentie

Facility Management heeft wereldwijd verschillende betekenissen, wat de aanvaarding ervan als een internationale beroepsactiviteit bemoeilijkt. Zo wordt de term in het Midden-Oosten gebruikt om property management van residentiële wijken te beschrijven, terwijl de Amerikanen en Britten er een andere betekenis aan toekennen. En hoewel de Verenigde Staten en Europa in grote lijnen dezelfde definities hanteren, bestaan er ook in de praktijk verschillen. Zo wordt FM in de Verenigde Staten minder vaak uitbesteed dan in Europa. Wereldwijd bestaat trouwens de verkeerde indruk dat FM quasi synoniem staat voor outsourcing. De mate waarin er geoutsourcet wordt, varieert van regio tot regio. Zo geeft de Verenigde Staten er de voorkeur aan om de zaken binnenshuis af te handelen, terwijl er in Europa sprake is van een gestage tendens naar het steeds meer uitbesteden van geïntegreerde facilitaire beheerdiensten (TFM of “Total

Facility Management”). Denk maar aan spraakmakende voorbeelden zoals HSBC en Barclays, die hun wereldwijde FM-activiteiten volledig geoutsourcet hebben. Tegelijkertijd maken culturele, juridische en geografische verschillen zelfs pan-Europese uitbestedingen tot een hele uitdaging.

“Als sector kunnen we zonder meer stellen dat we niet genoeg met de buitenwereld praten, maar een te interne markt vormen.” Sommige landen opteren dan weer voor een heel andere aanpak van outsourcing. Zo hebben het Verenigd Koninkrijk, Canada en Australië de publiek-private partnerschappen omarmd om de nodige financiële middelen bijeen te krijgen voor het ontwerp, de bouw, de financiering en de exploitatie (kortweg DBFO of

“‘Design, Build, Finance & Operate”) van openbare voorzieningen. In veel gevallen resulteerde dit in een meer op lange termijn gerichte benadering van Facility Management, waarbij de hele constructielevenscyclus in aanmerking wordt genomen. Ook in het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië wordt er naar DBFO-modellen gekeken voor de ontwikkeling van de openbare infrastructuur. Misschien net omwille van het gebrek aan duidelijkheid en consistentie en ondanks het werk van professionele organisaties zoals IFMA, EuroFM, MEFMA, ARSEG, SAFMA, ABRAFAC en BIFM, blijft er wereldwijd sprake van een zekere miskenning van wat FM nu precies inhoudt en wat de meerwaarde ervan is. Niettegenstaande ploegt de spreekwoordelijke boer intussen onverminderd verder. Zo leverde FMA Australia reeds goed werk om de overheid bij de zaak te betrekken. Ook IFMA en BIFM zijn hiermee bezig. Het is echter ook aan de Facility Manager zelf om het beroep meer bekendheid te bezorgen binnen de eigen professionele context. Als sector kunnen

OPINIE

we dan ook zonder meer stellen dat we niet genoeg met de buitenwereld praten, maar een te interne markt vormen. Maturiteit

Volgens het rapport van Global Industry Analysts zijn de Europese en de Amerikaanse markten goed voor het leeuwendeel van de wereldwijde inkomsten op het vlak van Facility Management. De vraag en groei van FM zullen op korte termijn echter bescheiden blijven op deze markten, deels door de aanhoudende zwakte van de bouwsector en door het feit dat we

“China en India, het MiddenOosten en Zuid-Afrika houden de sleutel voor toekomstige groei in handen.”

te maken hebben met een sterk concurrerende en verzadigde markt. De vraag naar Facility Management in de rest van de wereld zal evenwel gezond blijven, mee dankzij de dynamiek van de ontluikende markten. China en India, het Midden-Oosten en Zuid-Afrika hebben de sleutel voor toekomstige groei in handen. Net daarom worden tal van leveranciers van facilitaire diensten, die momenteel reeds succesvol zijn in Europa en de Verenigde Staten, nu ook actief op deze groeiende markten. In mei 2014 bijvoorbeeld lanceerde het in het Verenigd Koninkrijk gevestigde OCS nog een joint venture met United Technical Services, eveneens een familiebedrijf, in de Verenigde Arabische Emiraten. Dit was al de tweede uitstap naar de Golfregio, na de opening van OCS Qatar in 2012. Later dit jaar hoopt

de organisatie bovendien een soortgelijke activiteit op te zetten in Saudi-Arabië. De onderneming is de laatste jaren reeds actief in Vietnam, Cambodja, Maleisië en India, als aanvulling op haar omvangrijke en reeds langer bestaande activiteiten in Thailand. Technologische vooruitgang

De significante wereldwijde evolutie die de FM-sector de laatste jaren heeft doorgemaakt, heeft alles te maken met de technologische vooruitgang. Die stelt professionals over de hele wereld in staat om de wijze waarop zij beheren en exploiteren te herzien. Alleen al de overvloed aan informatie en de manier waarop gegevens vandaag de dag gedetailleerder dan ooit vastgelegd, doorgestuurd en gedeeld kunnen worden, maakt dat de sector ingrijpend aan het veranderen is. Dit gaat

OPINIE

van weersvoorspellingen die gebruikt worden om preventief onderhoud aan de buitenkant van gebouwen in te plannen tot verkeersgegevens die geëxtrapoleerd worden om een optimale route voor een onderhoudsingenieur uit te stippelen. Deze info kan ook aan trendanalyses onderworpen worden om een duidelijk beeld te krijgen van het verstrekte serviceniveau. Zo laten gegevens over voetbal en toiletgebruik de FM-provider bijvoorbeeld toe om de pieken en dalen in toiletbezoeken te voorspellen en de dienstverlening aan te passen om ervoor te zorgen dat KPI’s gehaald worden en het contract rendabel blijft. Op die manier kunnen faciliteiten op een gebruikskostenbasis beheerd worden. Dit betekent eveneens dat er alsmaar vaker vanop afstand kan worden beheerd. Schoonmaak-, veiligheids-, catering- en onderhoudspersoneel zal uiteraard altijd ter plaatse moeten blijven gaan. De informatie die echter aan de bron verzameld wordt, kan zonder meer elders geanalyseerd, beheerd en herzien worden. Nieuwe facilitaire strategieën kunnen ook op een andere locatie uitgewerkt worden. Het beheer van de diensten kan vanop eender welke plek gebeuren, wat niet alleen de levering van de diensten zelf versnelt, maar ook het delen van best practices aanmoedigt. Dit laat organisaties met grote, wereldwijde vastgoedportefeuilles toe om hun gebouwen op basis van eenzelfde norm te beheren. Ook scholen, ziekenhuizen, winkelcentra of kantoren kunnen hun

prestaties vergelijken met de beschikbare gegevens, optimaliseren en ervoor zorgen dat hun faciliteiten op basis van een bepaalde norm beheerd worden. Training en ontwikkeling

Dankzij de technologie wordt de FM-sector op wereldvlak geprofessionaliseerd. Tegelijkertijd heeft men bijna overal te maken met een gebrek aan goed opgeleide technische mensen. FM-experts kunnen binnen dat kader via e-learning best practices delen met markten die nog in volle ontwikkeling zijn. De manier waarop er met mensen in een beroepsmatige context omgegaan wordt, verschilt echter van regio tot regio. In het Midden-Oosten en China bijvoorbeeld, waar arbeid goedkoop is, heerst een andere dynamiek dan in Europa, waar vakbonden op redelijke lonen en voorwaarden toezien. Dit houdt tevens in dat de infrastructuur niet altijd even efficiënt is. Uiteindelijk zal dit tekort aan arbeidskrachten in het Midden-Oosten - een tekort aan beheer- en adviesverleningsvaardigheden laat zich nu trouwens al voelen - de investeringen in technologie op natuurlijke wijze laten volgen. Chinese werknemers zien er trouwens geen graten in om voor een kleine loonsverhoging snel van baan te veranderen, wat het moeilijk maakt om op lange termijn loyaal, goed opgeleid personeel te hebben.

“Facility Management heeft wereldwijd verschillende betekenissen, wat de aanvaarding ervan als een internationale beroepsactiviteit bemoeilijkt.” Wereldwijd gelden er voorts vanzelfsprekend andere arbeidswetten, wat het er voor dienstverleners die grensoverschrijdend actief zijn, niet gemakkelijker op maakt en voor bijkomende uitdagingen zorgt. In het westen vragen sommigen zich tenslotte nog steeds af of Facilitair Management als beroepsactiviteit wel zal blijven bestaan. Maar of FM nu als een beroepsactiviteit of een beheerdiscipline omschreven wordt, er kan geen twijfel over bestaan dat FM almaar meer erkenning begint te krijgen in de ontluikende economieën. Het zou dan ook best kunnen dat het net hier is dat FM een onuitwisbare indruk zal nalaten. (Door Lionel Prodgers)

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen in FMJ, het officiële magazine van de International Facility Management Association (www.ifma.org/fmj), en werd met de vereiste toelating overgenomen.

Techniek en overige faciliteiten in goede conditie â&#x20AC;&#x153;De inzet van Ultimo helpt ons bij het in optimale staat houden van alle faciliteiten, apparatuur en hulpmiddelen, topprioriteit voor ons ziekenhuis. Tegelijkertijd zijn wij in staat om de efficiency te verbeteren, kosten te besparen en de dienstverlening aan onze interne klanten te verbeteren.â&#x20AC;? Jan Flament, General Manager of Technical & Administrative Operations, UZ Brussel

Facility Management

UZ Brussel profiteert net als veel andere organisaties van de gebruiksvriendelijke en modulaire mogelijkheden van Ultimo Facility Management. De software voorziet de facilitaire, technische en IT-dienst van organisaties uit alle branches van flexibele oplossingen.

REPORTAGE

Drop&Go voor een verbeterde workflow

et de 9000 Drop&Go lanceert Bindomatic een semiautomatisch, efficiënt inbindsysteem, ontworpen met productiviteit in het achterhoofd. Dankzij de Drop&Go Technologie kunnen (potentiële) klanten over een optimale offline oplossing beschikken, die hen tijd en geld bespaart. “Deze innovatie past perfect bij het werkritme van onze meeste klanten en prospecten. Snel, stevig en eenvoudig kunnen inbinden betekent: minder tijd bij de machine, en meer tijd voor iets anders”, aldus Sonja Heydens (Country & Sales Manager Bindomatic bvba).

Als dochterbedrijf van het Zweedse Bindomatic AB is Bindomatic België meer dan 25 jaar actief. Het levert producten voor professionele documentafwerking, of het nu gaat om offertes, verslagen, handleidingen, marktstudies enzoverder. Het hoofdkantoor bevindt zich in Stockholm, maar er zijn dochterondernemingen in Duitsland, USA en Portugal. In dit laatste land vindt de productie voor de Europese markt plaats. Verder zijn er onafhankelijke verdelers in zo’n veertigtal landen ter wereld, met bovendien bedrijven zoals Canon, Xerox, Ricoh, Staples en Pitney Bowes als partner. Het belang van de perfecte ‘eerste indruk’

“Er zijn meerdere redenen om voor onze inbindtoestellen te kiezen”, aldus Sonja Heydens, die samen met Antonia Vazquez Muñoz de Belgische markt opvolgt vanuit het filiaal in Lier. “Een eerste punt betreft onze milieu- en eco-vriendelijke producten. Zo zijn mappen enkel vervaardigd

uit ecologisch materiaal. Kantoorverslagen, samenvattingen, presentaties, en zelfs portfolio’s hebben een cover nodig. Een mooi uitziende inbinding levert een perfecte eerste indruk. Om een uniforme thermische binding te bekomen smelt de lijmstrook gedurende het bindingsproces tot diep binnen de pagina’s van het document. De lijmstrook wordt vloeibaar en spreidt zich uit tot aan de rand van de map. Zo garandeert het thermisch bindingsproces dat alle pagina’s stevig vastzitten aan de map.” Instapmodel

Het oorspronkelijke inbindmodel van de Zweedse fabrikant, de Bindomatic 5000, is een manuele inbindmachine die, afzonderlijk of als supplement op grotere automatische machines, kan worden gebruikt. Met dit toestel kunnen meerdere documenten tegelijkertijd worden ingebonden. Het toestel neemt weinig ruimte in beslag, is gemakkelijk te (ver)plaatsen en dus KMO-vriendelijk.

Drop&Go Technologie

“Ons R&D-team focust op het vinden van offline thermische finishing oplossingen, zodat onze klanten productiever kunnen zijn en efficiënter kunnen werken. De uitdaging bestond erin om de nodige tijd voor het inbinden van documenten met behulp van traditionele machines, drastisch in te korten. De Drop&Go Technologie komt hier perfect aan tegemoet”, aldus Jorgen Frimann (CEO van Bindomatic). Zowel de Bindomatic 7000 als de nieuwe Bindomatic 9000 zijn halfautomatische machines die gebruikmaken van de Drop&Go Technologie. Deze technologie brengt het thermisch inbinden naar een hoger niveau. De 7000 is het eerste geautomatiseerd thermisch inbindsysteem, met een inbindcapaciteit van twintig documenten per minuut. De intuïtieve eenvoud maakt dit toestel vooral geschikt voor kantoren, printrooms, afdelingen reprografie/printrooms, en zelfs commerciële drukkerijen.” Nieuwe betekenis van efficiënt inbinden

Met de introductie van de Bindomatic 9000 lanceert de Zweedse fabrikant een nieuwe standaard wat betreft het thermisch inbinden van documenten. “De capaciteit om elke twee seconden documenten te verwerken en in te binden

REPORTAGE

Ook dit toestel hoort thuis in printrooms, afdelingen reprografie en kopieerruimtes van grote kantoren. De klant hoeft niet aan te kopen, ook lease-formules behoren tot de mogelijkheden. De feedback van de eerste plaatsingen eind vorig jaar bleek positief. Men kan de nieuwe Bindomatic 9000 bezichtigen in de showroom van onze zakenpartner IGEPA, gevestigd in Aalter. Dit is een totaalleverancier van producten en diensten voor de grafische sector, én gebruiker van onze inbindtoestellen. Vrijblijvende demonstraties zijn telefonisch aan te vragen.”

weer binnenshuis uit te voeren. Dit niet in de laatste plaats vanwege het kostenplaatje. In de loop der jaren heb ik kunnen vaststellen dat de meeste klanten destijds gestart zijn met een kleiner model, en later de overstap maken naar een grotere, meer performantere inbindmachine.” (Door Philip Declercq - Foto’s: Bindomatic)

www.bindomatic.be

Documentenbeheer meer gecentraliseerd

“Het uitprinten en inbinden gebeurt nu meer gecentraliseerd, vandaar ook de nood aan performantere toestellen” - Sonja Heydens is bijzonder”, aldus Sonja Heydens. “Maar het toestel onderscheidt zich vooral door de hoogstaande workflow-efficiëntie. Tot zestig documenten kunnen gelijktijdig in het inbindsysteem geladen worden zodat de werknemer zich, parallel aan het inbinden, met andere zaken kan bezig houden.

Sonja Heydens over de klanten en de marktontwikkelingen: “Onze klanten zijn in hoofdzaak (grote) internationale ondernemingen en overheidsinstellingen, waar er nood is aan een printshop. We worden steeds meer geconfronteerd met de digitalisering van de kantooractiviteiten en paperless offices. Dit neemt niet weg dat er nog steeds wordt uitgeprint en ingebonden. Dit gebeurt nu wel meer gecentraliseerd, vandaar ook de nood aan performantere toestellen. Een tendens van de laatste jaren is, dat men eerder opteert voor een centrale printroom met minder printers dan voorheen. Met de Bindomatic 9000 hebben we voor het eerst een machine die niet enkel productief is, maar ook snel, stevig en eenvoudig kan inbinden. Bepaalde grote ondernemingen die tot voor kort kozen voor outsourcing, bekijken nu de mogelijkheid de activiteiten

Diverse doelgroepen Op de Belgische markt telt Bindomatic bvba grote klanten in de meest diverse sectoren: chemie, voeding, verzekeringen, accountancy… . Behoren ook, zij het in mindere mate, tot de doelgroepen: commerciële drukkerijen die de inbindtoestellen als back-up voor hun bestaande printshop kunnen gebruiken. Ook zelfstandige kopiewinkels in de omgeving van universiteiten zijn mogelijke afnemers.

01. “Met de 9000 Drop&Go hebben we voor het eerst een inbindmodel dat volledig geschikt is voor printshopmanagement in grote, internationaal actieve ondernemingen”, aldus Sonja Heydens van Bindomatic BVBA. Tot zestig documenten kunnen gelijktijdig in het inbindsysteem geladen worden. 02. De 7000 Drop&Go is het eerste geautomatiseerd thermisch inbindsysteem met een inbindcapaciteit van twintig documenten per minuut.

Bij GESCO vindt u de reinigingsmachine die u zoekt www.gesco.be Dankzij onze jarenlange ervaring en expertise bestaat ons gamma op dit moment uit schitterende apparaten en

m op Welko 21 mei rdag donde DAG N E T N KLA

slimme schoonmaakoplossingen. Maar de technologie staat niet stil en ook Gesco kijkt vooruit. Wij blijven innoveren in onze machines: makkelijk in gebruik, milieu- en mensvriendelijk en duurzaam.

Profiteren van onze nieuwste acties? BEKIJK ONZE NIEUWS-PAGINA OP WWW.GESCO.BE

SCHROBZUIGMACHINES

VEEGMACHINES

STOFZUIGERS

Industriezone Autostrade

T 059 56 44 44

Zandvoordestraat 500

F 059 56 44 45

8400 Oostende

E info@gesco.be

INDUSTRIËLE STOFZUIGERS

ATEX STOFZUIGERS

ÉÉNSCHIJFMACHINES

INDUSTRIAL CLEANING MACHINES Machines en diensten die het verschil maken.

NORMERING

De nieuwe NBN EN 15221: een kapstok voor uw facilitaire activiteiten

arc Mouligneau, Directeur van de Europese Commissie, heette op 12 februari tal van professionals welkom in de gebouwen van de Europese Commissie, waar de nieuwe facilitaire norm NBN EN 15221 tijdens een IFMA-event werd toegelicht. Deze norm vervangt de verouderde NEN 2748 en biedt de Facility Manager een kapstok om zijn business anno 2015 te structureren, organiseren en verbeteren.

“Vooruitgaan in ons vakgebied”

Zit de Facility Manager te wachten op nieuwe standaarden? En welke is nu de beste? Jos Duchamps (Managing Director Procos Group) duidt de norm in een groter geheel: “Standaarden zijn zeker relevant en het is belangrijk om ervan op de hoogte te zijn. We kunnen normen als kapstok gebruiken om vooruit te gaan in ons vakgebied. Zo kan de Facility Manager een grote rol spelen in het zichtbaar maken van de kosten. De Europese Commissie stelde in de Agenda 2020 doelstellingen voorop die zeer relevant zijn voor de Facility Manager. De High-Level Group on Business

Services, die in de schoot van de Europese Commissie werd opgericht, heeft in haar aanbevelingen onder meer het belang van normen opgenomen. Het vakgebied Facility Management werd als voorbeeld gebruikt. Doordat we Europese standaarden hebben kunnen we ernaar verwijzen in bijvoorbeeld DBFM-opdrachten (Design, Build, Finance & Maintain). Het feit dat FM betrokken wordt in de bepaling van het concept wijst erop dat er op lange termijn wordt gedacht.” Normen kunnen onder meer de competitiviteit van de onderneming bevorderen, evenals de efficiëntie, transparantie

en kwaliteit van processen, maar hebben ook hun beperkingen. Jos Duchamps: “Ze zijn in principe niet bindend. Bovendien moet met tal van uitdagingen rekening gehouden worden, zoals de verschillende markten, talen, culturen en interpretaties. Dit maakt het niet gemakkelijk om tot één tekst te komen. Hoofdstuk 1 en 2 worden momenteel reeds herbekeken.” Aanbevolen lectuur: High-Level Group on Business Services, Final Report 2014, Industrie 4.0 (het toekomstprogramma voor de Duitse industrie, sterk gefocust op services), New Rules on Public Contracts & Concessions (Europese Commissie).

Geen recept, maar een methodologie” (EN 15221-2, overeenkomsten en contracten)

Jos Duchamps

Sara de Oliveira

De nieuwe norm werd gehanteerd met het oog op een kostenbesparingsprogramma voor de facilitaire diensten in de Millennium Bank, een van de grootste banken in Portugal. Sara de Oliveira (Architect, Procos Group): “De norm biedt geen recept, maar een methodologie. Sommige zaken zijn relevant en andere niet. Het komt erop neer om die aspecten te gebruiken die voor uw organisatie van belang zijn. Voor ons betekende de EN 15221 een praktische gids om een ambitieuze kostenreductie door te voeren en nieuwe contracten op te stellen.”

NORMERING

“De norm heeft ons geholpen om een taal te spreken die grensoverschrijdend is.”

Dirk Goossens

De EN 15221 is ingedeeld in zeven hoofdstukken die een geheel vormen, maar ook afzonderlijk een meerwaarde kunnen betekenen voor uw organisatie. • EN 15221-1: termen en definities • EN 15221-2: overeenkomsten en contracten opstellen • EN 15221-3: kwaliteit • EN 15221-4: classificatie • EN 15221-5: processen • EN 15221-6: oppervlaktebepaling • EN 15221-7: benchmarking

“Goede afbakening categorieën” (EN 15221-4, classificatie)

(Door Tilly Baekelandt)

Management Online pakket op myNBN Het NBN biedt in samenwerking met IFMA het normenpakket ‘Facility Management’ aan. Dit bevat 70 normen: de NBN EN 15221, normen rond onderhoud, akoestiek, verlichting, werkplekken… . U vindt de volledige lijst op: http://www.nbn.be/nl/normen-kopen/normenpakketten. De normen kunnen online geraadpleegd worden op ‘myNBN’. De gebruiker krijgt een standaard beheerderslogin en kan zelf nog twee bijkomende logins aanmaken voor medewerkers. Er kunnen tien normen gekozen worden uit de collectie, waarvoor men de ‘full acrobat’ rechten verkrijgt (lokaal bewaren, printen…). Indien een van deze normen verandert, wordt de gewijzigde versie automatisch toegestuurd. De prijs bedraagt 320 euro per jaar. Meer info via Isabelle Van Wonterghem: GSM 0479/76.65.46, isabelle.van.wonterghem@nbn.be

Het Departement Facility Management van de Stad Gent werd ongeveer zes jaar geleden in het leven geroepen. Dirk Goossens (Coördinator-expert): “We zijn geëvolueerd van een kleiner wordende stadsdienst naar groeiende gemeentelijke dienstverleningscentra Facility Management voor de Stad Gent. We zetten in op optimaal onderhoud, ontwikkeling en beheer van onze systemen en patrimonium. Dit is de strategische doelstelling van ons departement voor 2012-2018. De norm heeft de verschillende entiteiten geholpen om eenzelfde taal te spreken die grensoverschrijdend is. We gebruikten de EN 15221 voor onder andere productclassificatie en onze beheersovereenkomsten en zullen hem in de toekomst onder meer in zetten voor benchmarking.”

Koen Mees

Koen Mees (Partner Freestone): “Het is een uitdaging om de exploitatiekosten in de juiste categorieën onder te brengen. Catering en cleaning liggen voor de hand, maar kleine renovatieprojecten en het onderhoud van koelinstallaties zijn dan weer voer voor discussie. De nieuwe norm bakent de categorieën af (twee grote categorieën: Space & Infrastructure, People & Organisation), biedt structuur en classificatie. Hij kan worden gebruikt voor kostrapportering (Stel dat bedrijven dat op eenzelfde manier zouden doen?), een service cataloog (Hoe de binnenkomende vragen structureren?), de service desk en benchmarking.”

“Geen eenvoudige omzetting van of naar andere normen” (EN 15221-6, oppervlaktebepaling)

Deel 6 is een belangrijk, nieuw luik en omvat een gemeenschappelijke basis voor de bepaling van ruimte en vloeroppervlaktes in en rond gebouwen of gebouwdelen. Rudy Clonen (Director Advisory MCS NV): “Het is één van de enigste normen die een onderscheid maakt tussen beweegbare en vaste wanden. De norm is nuttig voor waardebepaling of taxatie van een gebouw, het inschatten van de kosten van een inrichtingsproject, benchmarking van gebouwratio’s en kosten, het toedelen van facilitaire kosten, schoonmaakprogramma’s en energieprestatieberekeningen. Daarnaast zijn er, afgaand op mijn eigen ervaringen, ook een aantal beperkingen. De norm voor ruimtebepaling is vooral opgesteld voor Facility Management. Het zal niet evident zijn om de bestaande real estate normering om te draaien. De data laten zich niet eenvoudig omzetten van of naar andere normen. Daarnaast staan in deze norm geen uitzonderingen beschreven en zijn er momenteel beperkte data beschikbaar voor benchmarking. Financiële benchmarking is enkel mogelijk bij het gebruik van genormeerde m². Tracht de norm te “automatiseren” via je FMIS.” Rudy Clonen besprak aansluitend een case. De presentatie kan, net als de andere, via de site van IFMA gedownload Rudy Clonen worden. www.ifma.be

OB60368

PROOF PDF

In Z-Human Resources laat Kanaal Z u kennismaken met de nieuwste ontwikkelingen rond speciﬁeke HR-thema’s die geïllustreerd worden met succesverhalen uit de praktijk. HR-professionals krijgen nuttige tips, onmiddellijk toepasbaar op de werkvloer en strategisch inzetbaar voor een succesvol beleid. Z-Human Resources: een bron van inspiratie voor uw personeelsbeleid. Z-Human Resources, wekelijks op woensdag op Kanaal Z vanaf 19.50 uur. In samenwerking met

OB60368_Adv Z_HR.indd 1

12/09/14 08:04

HVACR

HVACR HVACR

HVACR

14+15 OKTOBER 2015

• BRABANTHAL LEUVEN •

HVACR

www.climatechno.be

NORMERING

Lokale besturen: grote verschillen in facilitaire kosten! Startevent FaKL-benchmark.be op 16 april 2015

FMA werkt actief mee aan het project ‘Benchmarking van facilitaire kosten van lokale besturen’, kortweg FaKL-benchmark.be. Dit heeft tot doel inzicht te krijgen in de facilitaire kosten van lokale besturen in Vlaanderen, om zo de kosten van de ondersteunende diensten beheersbaar te maken. Het project wordt getrokken door Odisee Hogeschool [voorheen KAHO Sint-Lieven] en kan naast IFMA ook beroep doen op KULeuven, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten VVSG en partners uit het werkveld [Uitgeverij Vanden Broele; Procos en Fier.fm].

Webtoepassing

Het innovatieve project omvat het genereren van managementinformatie onder de vorm van kostenkengetallen aan de hand van de Europese norm EN 15221 en het ontwikkelen van een webtoepassing. Die zal deelnemende lokale besturen toelaten op gestandaardiseerde wijze de eigen kosten te berekenen [EN 15221-4] en te vergelijken [EN 15221-7], alsook de bedrijfsvoering te optimaliseren. Omdat de (Engelstalige) Europese norm pas recent in gebruik is moest veel tijd geïnvesteerd worden in de vertaling en het verder uitwerken van de definities. Dat resulteerde in een handleiding voor de deelnemers. Daarnaast garandeert de Europese norm

een uniforme vergelijkingsbasis en wordt via de webtoepassing een flexibel werkinstrument geboden. Dataverzameling

Het is de bedoeling dat zoveel mogelijk steden en gemeenten inzicht verwerven in de eigen kostenstructuur en het cijfermateriaal ter beschikking stellen en inbrengen. Benchmarken zal hierdoor realistisch, vergelijkbaar, betrouwbaar en dus interessant worden. De financiële en/ of Facility Managers van de deelnemende steden en gemeenten treden op als dataleveranciers. Het verzamelen van de informatie volgens de in de norm beschreven criteria kost wat tijd. Op basis van dataverzameling op testlocaties mag worden verwacht dat de tijdsbesteding ongeveer 30 uur bedraagt, gespreid in de tijd en over meerdere medewerkers. Startevent

Mieke Loncke (Directeur IFMA): “Het is de bedoeling dat zoveel mogelijk steden en gemeenten inzicht verwerven in de eigen kostenstructuur en het cijfermateriaal ter beschikking stellen en inbrengen.”

Sinds het najaar van 2014 worden op een tiental testlocaties de kosten en uitbatingsgegevens van gemeentehuizen en/ of andere vastgoedobjecten in kaart gebracht. De resultaten van het testonderzoek brengen alvast opmerkelijke verschillen aan het licht. Het project en de resultaten worden voorgesteld tijdens een studiedag op 16 april 2015 te Temse.

Het innovatieve project omvat het genereren van managementinformatie onder de vorm van kostenkengetallen aan de hand van de EN 15221 en het ontwikkelen van een webtoepassing. Dat is het startsein voor een uitrol van het project waarbij, met de nodige ondersteuning, vastgoedgegevens en de bijhorende uitbatingskosten via de webtoepassing opgevraagd worden bij de 308 Vlaamse gemeenten. De deelnemers krijgen ongeveer drie maanden tijd. Wie informatie inbrengt kan kostenlijnen vergelijken. Naarmate meer informatie wordt ingebracht kan via filters worden verfijnd. Nadien worden de kostenverschillen onderzocht en in het late najaar volgt de terugkoppeling in een onderzoeksrapport. Deelname is gratis. Gelieve wel op voorhand in te schrijven door aanmelding aan volgend adres: info@fakl-benchmark.be www.fakl-benchmark.be

EVENT

Nieuwjaarsreceptie IFMA - Vitra (Diegem) 01. Els

Huijgens (Marketing Manager Benelux) gaf een inspirerende sessie rond ergonomie.

02. Ellen

Camp (FrontArt), Wouter Ommeslag (Odisee), Herwig Copmans (CWS-Boco), Sonja Heydens (Bindomatic)

03.

Stefaan Mestdagh (Iris Group), Els Nys (Atir), Philippe Vekemans (Iris Cleaning Services), Patrick Lintermans (FOD Justitie)

04. Walter

Kiebooms (Your Mover), Anthony Huygen (Freestone), Chris Merens (Vitra), Remy Schepens (Vitra)

05.

Wim Content (Vitra), Katrien De Bel (Haworth), Ilse Franssen (Haworth)

06.

Inneke Vernaillen (Nespresso), Thomas Abbeel (Nespresso), Anneleen Lambrecht (Nespresso), Sofie Jacobs (Nespresso)

07.

Riet De Baets (Iris Cleaning Services), Anik Eggermont (Bernice)

08.

Jean Morren (Voorzitter IFMA), Gaetan Rotsaert (BNP ParisBas Fortis), Alain Delahaut (HEPL), AndrĂŠ Collin, Mieke Loncke (Directeur IFMA), Benoit De Smedt (Socogim)

09.

Geert Mertens (PMV), Frank Geets (het Facilitair Bedrijf), Dirk Desmet (Art Nivo)

10.

Nikkie Vannuten (Quares Facility), Lyjo Franse (Scan & CTRL)

ÂŠ Jolien Nijs

EVENT

NIEUWE LEDEN

Haworth “Belangrijk netwerk”

Haworth is een wereldleider in de ontwikkeling en productie van werkomgevingen die kunnen worden geïntegreerd in een organisatiestructuur. Ilse Franssen (Dealer Manager BeLux): “Ik ben samen met mijn collega Katrien De Bel als Dealer Manager verantwoordelijk voor België en Luxemburg. Katrien is gespecialiseerd in seating en ik meer in de systemen.” Waarom lid geworden van IFMA? Ilse Franssen: “Dit lag voor de hand ligt aangezien IFMA sinds jaar en dag een belangrijk netwerk vertegenwoordigt. Ook bij ons zijn Facility Managers vaak de eerste contactpersonen bij projecten in bedrijven.” Katrien De Bel (Dealer Manager BeLux): “We willen ons netwerk uitbreiden en onze contacten/collega’s op een ander moment

Provincie West-Vlaanderen “Opleidingen komen goedkoper uit via IFMA”

Bart Persyn werkt als Sectiehoofd werkplek en vergaderzalen op de Dienst Accommodatie van de Provincie West-Vlaanderen: “Mijn takenpakket bestaat vooral uit het beheren van ruimte en het inrichten van werkplekken met daaraan gekoppeld de technische implicaties.”

zien. Uiteraard is ook de kennis die we via IFMA kunnen opdoen, zeer belangrijk.” Verwachtingen? Ilse Franssen: “We verwachten veel van IFMA. Het mag niet enkel een netwerk van toeleveranciers zijn. We willen de Facility Managers ook meer ter plaatse zien op events waar we informatie kunnen delen. Het is leuk om de aanvullende diensten te leren kennen, maar voor ons zijn de contacten op facilitair vlak van belang. Waarom niet meer architecten? Ik verwacht vooral informatie te krijgen rond de thema’s nieuw werken, ergonomie, leasing van meubilair of andere financieringsmogelijkheden, duurzaamheid enzoverder.” Katrien De Bel: “Ik wil meer out of the box denken en randinfo opdoen. Ik wil me laten overdonderen met onderwerpen, ook buiten mijn voorkeursthema ergo, bijvoorbeeld verlichting.”

Ilse Franssen

Katrien De Bel

Waarom lid geworden van IFMA? “Facilitair beheer behoort tot mijn takenpakket en het volgen van cursussen komt heel wat goedkoper uit als lid van IFMA.” Verwachtingen? “Ik heb vooral verwachtingen inzake ondersteuning naar opleiding en vakliteratuur toe. Het delen van kennis leidt tot betere resultaten. Het bundelen van de krachten van mensen die gelijkaardige functies hebben kan enkel positieve gevolgen hebben.”

D&C Services “Samen staan we sterker”

Margot De Tremerie is sinds september 2014 als Consultant Facility Coördinator tewerkgesteld in opdracht van D&C Services voor Thomas Cook: “Ik verzorg het facilitaire beheer van een negentigtal kantoren in België. D&C Services houdt zich bezig met change-, space-, move- en projectmanagement.” Waarom lid geworden van IFMA? “Ik ben lid geworden van IFMA om andere Facility Managers te ontmoeten en bestaande contacten te onderhouden. Op deze manier blijven we steeds op de hoogte van de nieuwe ontwikkelingen binnen de facilitaire wereld. Samen staan we ster-

ker. Het is fijn om weten dat je steeds te rade kunt gaan bij andere leden die meer ervaring hebben in een specifiek vakgebied. Andere mensen inzichten bieden, in een aangename sfeer of tijdens een activiteit, is iets waar ik voldoening uit haal.”

Verwachtingen? “Ik verwacht van IFMA dat er momenten gecreëerd worden voor de leden om elkaars ideeën en bevindingen uit te wisselen. Dit is een leuke manier om bij te leren en zaken op te pikken voor in de eigen bedrijfswereld of hoe we efficiënter te werk kunnen gaan. Ikzelf ben geïnteresseerd in onderwerpen als people- en zelfmanagement. Het blijft voor een manager een uitdaging om zich steeds goed te organi-

seren. Alle hulp is hierbij welkom. Wij hebben als Facility Manager veel contacten en de werkrelatie is van groot belang. Goed met mensen kunnen omgaan is een must.”

“Onze kennis is een radertje in het geheel.” Mohamed Temsamani, Contract Manager bij UCB in Anderlecht en Eigenbrakel

“Ik coördineer bij UCB alle facilitaire activiteiten die ISS er levert”, zegt Mohamed. “We ondersteunen daarmee de medewerkers van UCB in deze gebouwen. Zodat zij voor de hele wereld therapeutische producten van topkwaliteit kunnen maken.” Die professionele houding weerspiegelt het karakter van ISS – een half miljoen toegewijde mensen wereldwijd, die uw medewerkers service leveren met oplossingen op maat en de kracht van de Human Touch. Allemaal om uw business te doen groeien. FACILITY MANAGEMENT

CLEANING

SUPPORT

PROPERTY

C AT E R I N G

SECURITY

issworld.com/fm

Dyson is hygiënisch, kostenbesparend en milieuvriendelijk.

En papier? In toiletruimtes is mogelijk geen papier aanwezig, waardoor handen niet kunnen worden gedroogd. Dat is onhygiënisch. Papieren handdoeken moeten voortdurend worden bijgevuld, opgeruimd en worden weggegooid. Dat is duur en heeft nadelige gevolgen voor het milieu.

Voor meer informatie: bel 078 – 150 980 of ga naar www.dysonairblade.be