NB 19 - Fonds Pascal Decroos december 2009 by Pascal Decroos

Nieuwsbrief fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek stimuleert Bijzondere Journalistiek in de Vlaamse schrijvende en audiovisuele pers

N° 19

December 2009

www.fondspascaldecroos.org

Zwitserse wachters, Vaticaanstad, juni 2008 © Filip Naudts

Het Vaticaan ontbloot

Noch een anti-Vaticaans boek, noch een propagandaschrift, maar een ontluikend verhaal door Vaticaanstad en doorheen de tijd: de Stoel van Petrus - Achter de schermen van het Vaticaan. Schrijver Bart Demyttenaere onderzoekt of het imago van de Heilige Stoel strookt met de realiteit. Van de Zwitserse wachters, de schoonmaakploegen en de webmaster van de paus tot bijna bij de man himself, paus Benedictus XVI. Zijn reisgezel is niemand minder dan Petrus, de rots van het Vaticaan. Waarom dit boek?

In het algemeen wordt er niet zeer genuanceerd over de Kerk geschreven. Misschien omdat we in een seculiere maatschappij leven, ontbreekt de achtergrond en nodige bagage bij vele journalisten.

inhoud 1 † Het Vaticaan ontbloot 2

† Kluwen Lange Wapper ontrafeld

† In de kijker

† Vlaamse Scriptieprijs

† Werkbeurzen

† Boek Jonge Honden

† Colofon

Ik heb altijd over maatschappelijke thema’s geschreven. Het begon met de zelfmoord van mijn jongste broer. Daarna heb ik me geconcentreerd op mensen in de marge van de samenleving: gevangenen, armen, vluchtelingen. Zo ben ik overal zusters tegengekomen. Want in elke Belgische vereniging die zich met armen bezighoudt, zit een zuster. In elk klooster kunnen vluchtelingen terecht. Als man van woorden vond ik de zusters ‘vrouwen van daden’. Zij hebben me geïnspireerd om deze boeken te schrijven. Ik was verrast door de kritiek van de zusters op het instituut Kerk. Ze hebben zich vaak over de vrouwonvriendelijkheid binnen de Kerk uitgelaten. “We mogen nu ook aan het altaar staan omdat ze geen personeel meer hebben”, hoor je vaak. Daarom wou

ik in het tweede deel de mannen van God confronteren met kritiek uit eigen rangen. Een logisch vervolg was de top van de katholieke Kerk. Verbluffend hoeveel diverse meningen en kritieken er binnen één instituut bestaan. Het Vaticaan is zeker niet alleen de Paus. “Ik ben een gewoon schrijver uit Vlaanderen. Dat was ooit een oerkatholiek land, maar nu uiterst seculier.”

Hoe hebt u de kerkelijke top kunnen bereiken?

Persoonlijke contacten zijn de sleutel. Ik ben begonnen met

drie Belgen: Johan Bonny (toen rector van het Belgisch Pauselijk College, nu bisschop van Antwerpen), Jan Dumon (secretaris-generaal van de Pauselijke Missiewerken van Sint-Petrus Apostel) en Lionel Lemmens (staflid van de Congregatie voor de Oosterse Kerken). Dat was alles wat ik had voor ik naar Rome vertrok. Ik ben tien keer naar Rome en één keer naar Caïro gereisd. Ter plaatse heb ik altijd gezegd: ik ben een gewoon schrijver uit Vlaanderen. Das was ooit een oerkatholiek land, maar nu uiterst seculier. Er heersen redelijk wat misvattingen. Ik heb mijn gesprekspartners er steeds op gewezen dat ik noch een anti-Vaticaans boek, noch een propagandaschrift wou schrijven. Ñ vervolg op pagina 4

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

N° 19

Jeroen Verelst

DECEMBER 2009

Maquette Lange Wapperbrug, juni 2008 © Wwuyts

Kluwen Lange Wapper ontrafeld

Op 18 oktober 2009 konden de inwoners van de stad Antwerpen zich in een referendum uitspreken over het Oosterweeltracé met de Lange Wapperbrug. Jeroen Verelst, journalist bij De Morgen, ploos maandenlang akten, protocollen en decreten uit. Hij sprak met politici, actiegroepen, ambtenaren en bedrijfsvertegenwoordigers. Hoe de Lange Wapper aan het wankelen ging - Een brug te ver? is zijn relaas van dat ingewikkelde verhaal. Vanwaar het idee voor dit boek?

Het dossier is zo breed en complex dat het moeilijk in krantenartikels te vatten valt. De plannen voor een referendum in Antwerpen leken me een goede aanleiding om een soort leidraad of achtergrond te schrijven. Je merkt dat er weinig tot niets over de Lange Wapper geweten was. Er bestaan zeer veel misverstanden omdat er twee kampen zijn met zeer uiteenlopende versies. Het is mijn bedoeling een zo objectief mogelijke versie van het verhaal te brengen. We spreken over het grootste bouwproject in Vlaanderen ooit. De ramingen bevinden zich momenteel tussen 2,5 en 2,7 miljard euro. U ziet zichzelf niet als activist?

Geenszins. Ik heb wel een zekere bewondering voor de moed en de gedrevenheid van bepaalde actiegroepen. Hun middelen zijn uiteindelijk zeer beperkt. Maar ik wou een neutrale prent schetsen. Het is een dossier over wanbeheer, gemiste kansen en gemaakte fouten. Het vraagteken in de titel wijst er trouwens op dat ik geen stelling wil innemen. Het boek geeft de geschiedenis weer van een beslissingsproces van veertien jaar. Meer dan tien jaar later staan we terug aan het begin. Alle opties liggen weer op tafel. Dit kan ik gemakkelijk aantonen door alle bewijzen, documenten en decreten die ik verzameld heb. Hoe explosief ziet u dit boek zelf?

Het boek geeft een gedetailleerd beeld van een goede tien jaar wanbeheer. Lange tijd wer-

den andere opties dan de Lange Wapperbrug amper bekeken. Fouten werden weggemoffeld, regels genegeerd. Straf is ook hoe een overheidsinstelling als de BAM (Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel nvdr.) zelf actief lobbyt. Voor een bouwconcern als Noriant betekent dit project tien jaar werkzekerheid en een enorm hoge opbrengst.

“Weinig tot niets was over de Lange Wapper geweten”

Hoe bent u te werk gegaan?

In het begin heb ik verschillende krantenartikels doorgelezen. Op basis van de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) heb ik decreten en discussies in het Vlaams Parlement doorgenomen. Vervolgens heb ik nog documenten van de BAM uitgeplozen. Ik heb alle gegevens uiteindelijk op een tijdslijn gereconstrueerd om een volledig beeld van het dossier te krijgen. Dan heb ik interviews afgenomen. Ik heb met vele huidige en oud-medewerkers van de BAM gesproken. Meestal off the record omdat anders dikwijls enkel officiële standpunten worden gegeven. Om niet in diskrediet te komen heb ik mijn informatie soms zelfs tot driemaal toe geverifieerd. De laatste stap was natuurlijk de schrijffase. Ook toen heb ik af en toe nieuwe informatie gekregen en alles nog eens gecheckt.

Heeft u enige vorm van druk ondervonden bij het schrijven van dit boek?

Neen. Iedereen weet dat druk uitoefenen op een journalist averechtse effecten heeft. Wel werd er vaker geprobeerd om me te beïnvloeden. Zo heeft het aannemersconsortium (nvdr.) Noriant me bijvoorbeeld uitgenodigd op een presentatie van hun project. Ze probeerden me met allerhande uitvoerig cijfermateriaal te overtuigen van hun gelijk. Het boek leest als een verhaal van David tegen Goliath: zou u dat met een voorbeeld kunnen illustreren?

De actiegroepen zijn vrijwilligers, hebben zeer kleine budgetten en hangen af van de goodwill van de Antwerpenaren om filmpjes, flyers, enzovoorts te produceren. Een voorbeeld: Ademloos organiseert benefietavonden voor schenkingen van vijf tot zes euro. Daartegenover staat de BAM, die door de Vlaamse Regering wordt gefinancierd. Volgens mijn informatie heeft de BAM een jaarlijks communicatiebudget van 900.000 euro. Ze brengen reclamespots verpakt als nieuws op de regionale zender ATV. Noriant beschikt over een portefeuille van één miljoen. “Iedereen weet dat druk uitoefenen op een journalist averechtse effecten heeft” Wat heb je blootgelegd?

Het belangrijkste punt is dat de huidige impasse gemakkelijk

had kunnen worden vermeden. De alternatieven werden stelselmatig gedood. Men heeft totaal verzuimd een breed maatschappelijk draagvlak te ontwikkelen. Waarom heb je een werkbeurs aangevraagd bij het Fonds Pascal Decroos?

De voornaamste reden is tijd. Dergelijke onderzoeksprojecten nemen zeer veel tijd in beslag. Als je bij een krant in vast loonverband werkt, kun je geen ganse dagen spenderen aan het opzoeken en doorlezen van allerhande documenten. Het Fonds Pascal Decroos bied je de kans om onbetaald verlof te nemen en zo’n project te realiseren. Wat heeft dit project je bijgebracht over onderzoeksjournalistiek?

Ik heb het belang van een goede literatuurstudie herontdekt. In principe moet elke vorm van officieel materiaal openbaar worden gemaakt. Natuurlijk blijft veel informatie desondanks verborgen. Gelukkig zijn er insiders of klokkenluiders, die merken dat er binnen hun organisatie iets drastisch misloopt. ó Jeroen Verelst (1978) is journalist bij De Morgen. Hij studeerde journalistiek in Antwerpen, werkte eerst bij Het Nieuwsblad en verhuisde in 2005 naar De Morgen. Daar volgt hij het dossier van de Oosterweelverbinding sinds jaren op de voet.

Bekijk het interview op Fondspascaldecroos.org/ langewapper

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

Carl De Keyzer © Stephan Vanfleteren

N° 19

Kris Smet

Twee juryleden blikken terug

Waaris.eu Filmcompetitie

Het reglement bepaalt dat twee van de vier juryleden van het Fonds Pascal Decroos om de twee jaar worden vervangen. Twee nieuwe anonieme juryleden nemen binnenkort hun plaats in. Op de persconferentie op 3 december 2009 blikken Kris Smet en Carl De Keyzer terug. “Projecten met een internationaal karakter kregen altijd mijn voorkeur. De band met Vlaanderen vond ik absoluut overbodig. … Goede concepten moeten de kans krijgen om zich op een internationaal platform te tonen. … Om dat principe toe te passen moeten er wel aanvragen binnenkomen die dat potentieel in zich hebben. Dat was niet het geval, op enke-

85% van onze wetgeving zou door de Europese Unie worden bepaald. In de media ligt de nadruk op wat er allemaal fout gaat binnen de EU of op wat ze verkeerd beslist. Terwijl niemand eigenlijk weet waar de EU precies voor staat en wat haar impact is. Europa is een ver-van-mijn-bed-show. Binnen Vlaamse redacties wordt de Europese materie als saai en moeilijk bestempeld. Nochtans, als u bijvoorbeeld een landbouwer vraagt wat hem het meest bezighoudt, dan zijn het de Europese subsidies, die bepalen wat hij zal oogsten. Waaris.eu gaat kijken waar de Europese Unie is en welke impact ze op ons dagelijks leven heeft.

le uitzonderingen na.’’ Carl De Keyzer (1958) is fotograaf. Sinds 1994 is hij lid van het legendarische fotocollectief Magnum. “Vroeg de Raad van Bestuur mij omdat ze een ‘excuustruus’ nodig hadden en misschien dachten dat Walter (Zinzen, FPD jurylid 200105 nvdr.) het wel in mijn plaats zou doen? Perfiede gedachte!?. Ik zei tenslotte ja omdat ik natuurlijk gevleid was en de jurering mij een boeiende uitdaging en een leerrijke ervaring leek. En dat was het ook.” Kris Smet (1942) is een Vlaamse actrice, presentatrice, journaliste, televisieregisseur en producer. Fondspascaldecroos.org/ tweejuryleden

Lancering Mediaonderzoek.be In debatten over de media is er vaak een gebrek aan cijfermateriaal en wetenschappelijke benadering. Met de overkoepelende ‘mapping’-site Mediaonderzoek.be gaat het Fonds Pascal Decroos tegen die trend in. Het Fonds brengt bestaande Vlaamse mediaonderzoeken in kaart en onderstreept het belang van wetenschappelijk onderzoek voor de mediasector. Mediaonderzoek.be is als een

nieuwssite opgezet. Nieuwe onderzoeken worden belicht met eventueel een interview met de onderzoeker(s). Dit overzicht van alle Vlaamse onderzoeken laat toe om hiaten te ontdekken. Tegelijk is het een belangrijk instrument voor studenten communicatiewetenschappen, journalistiek, ... ter ondersteuning van hun scriptieonderzoek. Mediaonderzoek.be

Nieuwe financiering Journalismfund.eu Journalismfund.eu, het Europees initiatief van het Fonds Pascal Decroos, ontving deze zomer € 114.000 steun van het Open Society Institute (OSI) Media Program. OSI is een privaat opererende en fondsenverstrekkende stichting met als doel overheidsbeleid te hervormen en democratisch bestuur, mensenrechten en economische, juridische en sociale hervormingen te promoten. Op lokaal niveau steunt de stichting initiatieven rond gezondheidszorg, onafhankelijke media en rechtssystemen. De subsidie is opgesplitst in vier delen. Het groot-

DECEMBER 2009

ste onderdeel gaat naar de versterking van Journalismfund.eu. Dit geld gaat dus naar de verdere uitbouw van een goede structuur en fondsenwerving. Uiteraard zijn er ook twee rondes met werkbeurzen voorzien. Een klein deel is toegewezen aan Wobbing.eu. Ook daar voorziet OSI de mogelijkheid om dit project verder te ontwikkelen. Zo zal het journalisten nog beter kunnen helpen bij het gebruik van de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB). Tot slot is er oog voor netwerking door het vergoeden van de juryvergaderingen. Journalismfund.eu

Waaris.eu wil het effect van de EU-richtlijnen belichten van onderuit (bottom-up). De site vraagt mensen een (internet)film van zestig seconden te maken over wat de EU voor hen betekent. De inzendingen zijn te bekijken op Waaris.eu Uiteindelijk worden er twee winnaars gekozen. Een professionele jury reikt de juryprijs uit. De winnaar van de publieksprijs wordt bepaald door bezoekers van de website. Voor dit communicatieproject rond de Europese Unie kreeg het Fonds Pascal Decroos een subsidie van 10.000 euro. Waaris. eu wordt begin 2010 gelanceerd. Waaris.eu

Euro-wobbers 2009 Voor het tweede jaar verzamelt Wobbing.eu twintig van de beste WOB-beoefenaars uit landen met de meest actieve WOB-gemeenschap of sterkste WOB (Wet Openbaarheid van Bestuur). Zij wisselen ervaringen uit, ontwikkelen tactieken én inspireren elkaar. Waarom geeft slechts één EUlidstaat toegang tot documenten, terwijl zij voor gans Europa rele-

vant zijn? Kunnen omgaan met praktische en juridische ontwikkelingen wordt steeds belangrijker wanneer politieke ontwikkelingen over Europese grenzen heen vastgelegd zijn. Voornamelijk gefinancierd door het European Journalism Centre is de Euro-wobbers 2009 een plug-in van de jaarlijkse VVOJ-conferentie in Utrecht. Wobbing.eu

Bijzondere Journalistiek: 5 februari 2010 De deadline voor de volgende beursaanvragen is vrijdag 5 februari 2010 om 12 uur.

visuele of geschreven pers komen in aanmerking: reportages, documentaires, reeksen, boeken,...

Alle vormen van bijzondere journalistieke projecten voor de audio-

Fondspascaldecroos.org/ werkbeurzen

Steun de journalistiek Het Fonds Pascal Decroos heeft nood aan een draagvlak, wil ze in de toekomst verder aantonen dat duiding en diepgravend onderzoek noodzakelijk zijn. U kan ons daarbij helpen. Particulieren (Lid €30 - Donateur €60 - Eredonateur €150)

Bedrijven (Donateur €125 - Eredonateur €250) Studenten (Lid € 10) Leden van de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) (Lid €12,50) op 422-8004971-11. U kan ook veilig online een gift overmaken. Fondspascaldecroos.org/steun

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

N° 19

Vaticaanstad, juni 2008 © Filip Naudts

É vervolg van pagina 1

Waarin verschilt dit boek met het vorige uit uw trilogie?

De twee eerste boeken waren portretten van mensen. Buiten mijn inleiding kwamen de mensen voortdurend aan het woord. Dit is geen opstapeling van interviews. Het boek heeft een dubbele leidraad. Ik vertel vanuit mijn perspectief als Bart Demyttenaere, een hedendaags schrijver uit Vlaanderen, maar in gedachten was ik steeds vergezeld van Petrus, de rots waarop Jezus Zijn Kerk heeft gesticht. Zo kwam dit verhaal door Vaticaanstad en doorheen de tijd tot stand. U confronteerde hooggeplaatste dienaren van God met Petrus: hoe moet een leek dat verstaan?

Men moet de basistekst – in dit geval de Bijbel - goed kennen. Ik had een werkgroep van vijf personen opgericht met onder meer een gelovige zuster, een atheïstische journalist, en een gelovige, maar niet-kerkelijke godsdienstleraar. Uiteindelijk is objectiviteit altijd doordrongen van het eigen denken. Ik wou zo veel mogelijk verschillende invalshoeken op het Nieuwe Testament hebben. Wat Petrus betreft: niemand vond het nodig zijn zwakke kanten te verbergen, wat betekent dat het in realiteit nog erger moet zijn geweest. Hij was een ongeletterde visser, hij verloochende Jezus tot driemaal toe en viel in slaap tijdens vergaderingen. Toch ging die man spontaan met zijn meester op pad. Uitgerekend die zwakke

DECEMBER 2009

Bart Demyttenaere

figuur koos Jezus om zijn verdere project te leiden: “Tu es Petrus, op U zal ik mijn Kerk bouwen.” Hoe was het optrekken met Zwitserse wachters, schoonmaakploegen en de webmaster van de paus? Het is een zeer hiërarchisch georganiseerde wereld. In het begin was het moeilijk, maar na verloop van tijd had ik een goed palmares opgebouwd. Dat gaat natuurlijk schoorvoetend. Vooraleer ik met de poetsploegen in contact kwam, was ik reeds vier à vijf keer in Rome geweest.

“Met de schoonmaakploegen in contact geraken was moeilijker dan met de kerktop.”

Er komen priesters uit de hele wereld. Overdag vind je in de basiliek 10.000 à 15.000 bezoekers. Na een tijdje laat je jezelf niet meer verblinden door de glans van de barok. Het was wel een spectaculair zicht om het bronzen beeld van Petrus gepoetst te zien worden: zijn voeten zijn nog maar half. Ze zijn door strelingen van pelgrims afgesleten. Zijn lange baard vangt gemakkelijk stof en vergt veel poetswerk. Toen vroeg ik me af wie dat allemaal poetste. Met die mannen in contact geraken was moeilijker dan met de kerktop. Je moet de hiërarchie op twee

manieren doorploegen: eerst naar de top, en dan opnieuw tot de laagste echelons. Eerst nam ik contact op met Kardinaal Comastri, die toen directeur was van de kerkfabriek. Hij bracht me bij de chef van de schoonmaakploeg. Die man was keurig op tijd op onze afspraak, maar eigenlijk interesseerde hij me niet. Maar bij de Italianen moet je vertrouwen winnen. Alleen zo kom je van capo (chef ) via ondercapo tot de poetsploeg. Als twee hoofdzonden (hoogmoed, hebzucht, onkuisheid, jaloezie, gulzigheid, woede en traagheid) de Heilige Stoel typeren: welke en waarom?

U dwingt me clichés te bevestigen. Het Vaticaan is niet heiliger dan om het even welk ander werkmilieu. Met dat verschil dat ze zich er wel met de christelijke moraal bezighouden. Ijdelheid carrièrisme en jaloezie bestaan er allemaal, omdat het menselijke trekken zijn. Als je bijvoorbeeld uit eten wordt gevraagd, beland je soms in grote grandeur, maar vaak ook in een simpele achtertuin. Sommige mensen kunnen zeer sober genieten, anderen dan weer zeer Bourgondisch. Hoogmoed is er ongetwijfeld ook bij. Over onkuisheid kan ik niets over zeggen. Daar heb ik geen bewijzen voor. Maar voor sommigen is de gedachte reeds een zonde. Ik kan de Heilige Stoel moeilijk met twee hoofdzonden typeren. Omgekeerd ook niet met twee deugden. Daarmee zou ik mijn eigen boek overbodig maken. Ik

heb net de nuance gezocht omdat dat nooit gebeurd. Ik kan het hele Vaticaan niet reduceren tot twee deugden of zonden. Hoe belangrijk was de steun van het Fonds Pascal Decroos?

De steun was van levensbelang. Ik heb een grote werkbeurs aangevraagd en ook gekregen. Ik ben het Fonds Pascal Decroos ontzettend dankbaar voor het vertrouwen. De werkbeurs was begroot op twee jaar werk plus vijf reizen. Was de beurs ontoereikend? Uiteindelijk heb ik drie jaar werk geleverd, tien reizen naar Rome en één naar Caïro gemaakt. Maar ik denk dat elke beurs ontoereikend is. Dankzij de beurs heb je de kracht om door te gaan. Zonder had ik het boek nooit kunnen maken. Voor de trip naar Caïro had ik nog een kleine reisbeurs van het Fonds der Letteren. Ik hoop dat ik goed werk heb geleverd. ó

Bart Demyttenaere (1963) schreef eerder een aantal spraakmakende boeken over zelfmoord, het gevangeniswezen, armoede in België en de vluchtelingenproblematiek. De eerste twee boeken van zijn kerktrilogie zijn De laatste zusters van Vlaanderen? (2007) en Mannen van God (2008).

Bekijk het interview met Bart Demyttenaere Fondspascaldecroos.org/petrus

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

N째 19

DECEMBER 2009

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

N° 19

DECEMBER 2009

Jorn De Cock

Werkbeurzen

Gerealiseerd met steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek vzw.

Koop een boek via onze site en bespaar 5 procent! Als u lid bent, bespaart u zelfs tot 15 procent!

Krant – De Standaard

Beiroet-Bagdad

Jorn De Cock Met “De Arabische Dageraad?” hoopt Jorn De Cock een beeld te geven van wat er beweegt op het Arabische schiereiland – vertrekkend van een rondreis van vier maanden, vanuit Saudi-Arabië via de Golfstaten en Irak tot Syrië en Libanon. Daarbij wil hij maatschappelijke problemen bekijken vanuit de impact ervan op de straat: demografie, islamisering versus secularisering, dictatuur, armoede, maar ook de opmars van een beginnende middenklasse, de impact van nieuwe informatiestromen, misverstanden en echte botsingen tussen West en Oost, humor en haat. In “Het zijn net mensen” schrijft Joris Luyendijk dat “journalistiek niet mogelijk is in de Arabische wereld, en je dus niet kunt weten wat er daar gebeurt”. Wijze woorden, die volgens Jorn De Cock niet tot de verkeerde conclusie mogen leiden: dat we de Arabische wereld als statisch beschouwen en niet proberen te begrijpen wat er daar beweegt. Fondspascaldecroos.org/ beiroet_bagdad

Boek - Uitgeverij Vrijdag

Bevroren beeld.

Zorg voor de laatste levensfase

Marc Cosyns & Julien Vandevelde Dokter Marc Cosyns, een autoriteit op het vlak van de ethische en medische aspecten van begin en einde van het leven, schrijft in Bevroren beeld aangrijpend over de laatste maanden van drie van zijn patiënten. Op de meest serene en empathische manier en zonder

Marc Cosyns - Julien Vandevelde

vals sentiment vertelt Cosyns hoe onmogelijk het is te sterven, of hoe mogelijk. Hij verweeft de foto’s van Julien Vandevelde in zijn verhalen en voorziet ze van poëtische aantekeningen. Titel: Bevroren beeld Subtitel: Zorg voor de laatste levensfase Auteur: Marc Cosyns & Julien Vandevelde Uitgeverij: Uitgeverij Vrijdag Publicatie: Paperback - met DVD ISBN: 978 94 6001 0491 Verschijningsdatum: Het boek werd op woensdag 21 oktober 2009 in Gent voorgesteld. Richtprijs: ca. € 25,00 Fondspascaldecroos.org/euthanasie

Boek - Manteau

Een brug te ver

Jeroen Verelst Explosief boek over een van de heetste politieke hangijzers - De Oosterweelverbinding, het project om de Antwerpse ring te sluiten, was de afgelopen jaren het voorwerp van een zelden geziene controverse. Het plan van de Lange Wapperbrug, een twee kilometer lange mastodont die rakelings langs de stad zou scheren, ontketende een storm van protest. Een brug te ver? pluist uit hoe het grootste en duurste bouwwerk ooit in België barsten begon te vertonen. Een verhaal van David tegen Goliath, van een ongeziene explosie van kosten, van bikkelhard lobbywerk en van een politiek pokerspel met een torenhoge inzet. Titel: Een brug te ver Subtitel: Hoe de lange wapper aan het wankelen ging Auteur: Jeroen Verelst Uitgeverij: Manteau

Jeroen Verelst

Bette Dam

Publicatie: Paperback - geïllustreerd Aantal blz: 192 ISBN: 9789022324110 Verschijningsdatum: 15 september 2009 Richtprijs: ca. € 18.9 Fondspascaldecroos.org/ langewapper

Boek - Arbeiderspers

Expeditie Uruzgan

Bette Dam Hoe wordt een man met alleen een motorfiets, een satelliettelefoon en een kleine groep vertrouwelingen president van Afghanistan? In Expeditie Uruzgan reconstrueert Bette Dam hoe Hamid Karzai na 11 september 2001 de provincie Uruzgan ontdeed van het Talibanregime. Een cruciaal moment in de Afghaanse geschiedenis. Titel: Expeditie Uruzgan Auteur: Bette Dams Uitgeverij: Arbeiderspers Publicatie: Paperback Aantal blz: 212 blz. ISBN: 978 90 295 6721 3 Verschijningsdatum: augustus 2009 Richtprijs: ca. € 16.90 Fondspascaldecroos.org/Uruzgan

Tijdschrift – MO*

Handel in gebakken lucht

Griet De Cort, Thomas Ortegat, Bart Van Bael Een jaar geleden kocht de Belgische federale overheid twee miljoen ton CO2-equivalenten aan in Hongarije. Een investering die de staat naar schatting 26 miljoen euro kost. Hongarije zou de opbrengst van die emissierechten investeren in een investeringsmechanisme voor energie-efficiënte en hernieuwbare

energie. In dit MO*-artikel onderzoeken Griet De Cort, Thomas Ortegat en Bart van Bael of ook het milieu mee geniet van deze miljoenendeal. Via de WOB verkregen deze drie studenten journalistiek een verknipte versie van het contract. Een reeks vage antwoorden riep nog meer vragen op. Daarop besloten ze - met de steun van het FPD - zelf op zoek te gaan naar de bestemming van die miljoenen euro’s in Hongarije. Fondspascaldecroos.org/CO2

Boek - Van Halewyck / Ten Have

De stoel van Petrus

Bart Demyttenaere Bart Demyttenaere slaagde erin tot de top van het Vaticaan door te dringen. Hij confronteerde aartsbisschoppen, pauselijke medewerkers en curiekardinalen met prangende vragen over het kerkelijk apparaat en probeerde hun persoonlijke drijfveren te achterhalen. De auteur opende de deuren van de Vaticaanse Bibliotheek en de Geheime Archieven, sprak met de hoogstgeplaatste vrouw van deze mannenwereld, trok op met Zwitserse wachters, schoonmaakploegen, de webmaster, tuinmannen en ambassadeurs van de paus, en slaagde er uiteindelijk in paus Benedictus XVI persoonlijk te ontmoeten. Titel: De stoel van Petrus Subtitel: Achter de schermen van het Vaticaan Fotografie: Filip Naudts guardalafotografia.be Uitgeverij: Van Halewyck / Ten Have ISBN: 978 90 79001 18 7

Richtprijs: ca. € 24.95 Fondspascaldecroos.org/petrus

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

Bart Becks

Brecht Decaestecker

Ike Picone

N° 19

Pieter Baert

Jana Wuyts

DECEMBER 2009

JONGE HONDEN Is er nog toekomst voor de journalistiek? Dertien ontslagen bij De Morgen, drastische besparingen bij Humo, The New York Times op de rand van het faillissement en de prestigieuze Christian Science Monitor die ermee stopt als papieren dagkrant. Het mag duidelijk zijn: het zijn onzekere tijden voor de journalistiek. Maar zagen en klagen baat niet, en de oplossingen liggen binnen handbereik. Dat is toch de positieve boodschap van de Jonge Honden die in dit boek het woord krijgen. Voor zijn tienjarige bestaan werpt het Fonds Pascal Decroos een blik op de toekomst en gaat op zoek naar antwoorden op de crisis in de journalistiek. Jonge Honden biedt concreet tien interviews met talenten die het toekomstige gezicht van de journalistiek zijn. Tien mensen met een visie op de toekomst van de kwaliteitsjournalistiek. Tien mensen die buiten de vast gereden journalistiek durven te denken. Liggen de drukpersen over vijf jaar stil? Valt er online advertentiegeld te verdienen? Moeten we naar een gesubsidieerd model om kwaliteitsjournalistiek te kunnen garanderen? Is Google News de Napster van de journalistiek? En wat kan een journalist in godsnaam met Twitter doen? Journalist Geert Zagers vroeg het aan de waakhonden van morgen. Een boek voor iedereen met een hart voor journalistiek. Het is een bonte groep geworden, deze Jonge Honden. Zeven journalisten, drie buitenstaanders. Een optimist en een pessimist. Een academicus en een reclamejongen. Eentje die pleit voor innovatie, en eentje die pleit voor terughoudendheid. Een blogger en een papierliefhebber. En toch zie je er duidelijk een nieuwe visie op journalistiek doorschemeren. ‘Ik denk dat er een nieuwe generatie journalisten op komst is’, zegt Ernst-Jan Pfauth in dit boek. ‘Een generatie die weet hoe ze met Twitter en Facebook moeten omgaan, die een blog bijhoudt en ondernemend durft zijn, die niet bang is om te innoveren. Een generatie die terugpraat en discussieert met zijn lezers, om zo de journalistiek toegankelijker te maken.’ wel, dit is de voorhoede van die nieuwe generatie. En als ze zo goed zijn als wij vermoeden, zijn dit tien mensen die mee de toekomst van de journalistiek zullen bepalen. Geert Zagers (1983) is freelancejournalist bij Focus Knack en De Morgen. Sarah Van den Elsken (1979) is freelance fotografe voor onder meer Concentra Media en Corelio. Ze maakte fotoreportages over de oorlog in Gaza en gevolgen van HIV in Zuid-Afrika. Haar foto's werden gepubliceerd in Le Figaro, De Standaard, Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen, View Magazine en Knack. Ze studeerde fotografie aan de Hogeschool van Antwerpen en Academie Beeldende Kunsten in Maastricht.

Olaf Koens

Leigh Philips

Jan Debackere

Titel: JONGE HONDEN Subtitel: Is er nog toekomst voor de journalistiek? Auteur: Geert Zagers Uitgeverij: Van Halewyck Publicatie: Paperback 12,5 x 20 cm – ca. 224 blz ISBN: 978 90 5617 948 9 Richtprijs ca: € 17,50

Fondspascaldecroos.org/ jongehonden

Voorwoord uit JONGE HONDEN De media zitten in volle transitie. Niet alleen in Vlaanderen maar in de hele wereld is men naarstig op zoek naar nieuwe richtingen en businessmodellen. De analyses van wat er verkeerd gaat, zijn al meermaals gemaakt. Maar remedies worden nauwelijks aangehaald. Jonge mensen die nieuwe paden durven te bewandelen, komen weinig aan het woord. Bij de tiende verjaardag van zijn bestaan wil het Fonds Pascal Decroos daar verandering in brengen en mee helpen zoeken naar antwoorden op de vele vragen die in deze tijden van onzekerheid op ons afkomen. Daarom dus niet de verwachte, bekende namen in dit boek, maar wel nieuwe, jonge gezichten, van mensen van wie we geloven dat hun visie wel eens de visie van de toekomst zou kunnen zijn. Dit boek zou jonge mensen ertoe moeten aanzetten om initiatieven te nemen, in plaats van verlamd toe te kijken. ‘Het creëren van de mogelijkheid voor jonge mensen om journalistieke talenten in de praktijk te ontwikkelen’, het staat niet voor niets in onze missie. Vlaanderen heeft het beste onderwijs, zo wordt vaak verteld. Maar toch spelen we geen rol in innovatieve journalistiek, noch lokaal, noch internationaal. Gebrek aan initiatief en lef ligt aan de basis. Daarom deze oproep: sta op en wandel! Ides Debruyne, directeur Fonds Pascal Decroos

Ernst-Jan Pfauth

Bart Van Belle

N IEUWSBRIEF FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

N° 19

DECEMBER 2009

Colofon

Het Fonds Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek is een onafhankelijke vereniging zonder winst-oogmerk (vzw) en opgericht met als doel de herinnering aan Pascal Decroos levendig te houden en zijn levenswerk voort te zetten. Alle rechten voorbehouden. Uit deze Nieuwsbrief noch de website mag niets worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

www.grase.be