Kostje niks by Fontys Journalistiek

Voor alle vrijwilligers van de voedselbank

In de Spitskool Een dag mee met de koelbus PAG. 10

Wat de boer niet wil, geeft Jac aan de voedselbank

Een inspirerend initiatief PAG. 25

Een voedselpakket door de ogen van een vluchteling

Mee met Mounia uit SyriĂŤ PAG. 34

BNâ&#x20AC;&#x2122;ers bedanken Nicolette van Dam, Dirk Zeelenberg en Hennie Huisman PAG. 40

Voor u ligt ‘Kostje Niks’, het tijdschrift voor alle vrijwilligers van de voedselbanken in Nederland. Met veel plezier hebben wij de afgelopen maanden gewerkt aan deze eerste editie. Groningen, Noord-Holland, Overijssel en Brabant; tal van provincies zijn aan bod gekomen. We zijn het hele land doorgereisd om te luisteren naar de verhalen van vrijwilligers, die allemaal een eigen stem hebben. Bijvoorbeeld Jac uit Alkmaar, hij strijdt al jaren tegen voedselverspilling. Kees, die samen met een aantal vrijwilligers een moestuin is begonnen in Almelo en ook Syrische vluchtelingen bij de voedselbank in Vlijmen zijn aan het woord gelaten. Wij wensen jullie heel erg veel plezier met het lezen van dit tijdschrift en hopen nog veel vrijwilligers te spreken en edities te mogen maken. Ook Rene Froger, ambassadeur van de voedselbank, heeft een woordje voor u geschreven. De redactie van Kostje Niks

BOODSCHAP VAN Al het werk bij de voedselbank wordt gedaan door heel veel vrijwilligers. Er zijn zoveel verschillende taken te doen en daar zijn echte doorzetters voor nodig. Er komt meer bij kijken dan de buitenwereld denkt te weten; administratie, ophalen van voedsel, er zijn chauffeurs nodig met en zonder speciaal rijbewijs, uit- en inpakkers. Je kan het zo gek niet bedenken. Iedere week weer opnieuw zijn jullie bereidt om je beste beentje voor te zetten voor die mensen die het zo hard nodig hebben. Het is niet vanzelfsprekend dat alle vrijwilligers altijd voor hen klaarstaan. Daarom wil ik jullie graag bedanken! Ik ben er trots op dat we de Voedselbanken Nederland zo met zijn allen op de kaart hebben kunnen zetten en er dus heel veel cliënten, dankzij jullie, geholpen kunnen worden. Veel liefs en dank, Rene Froger

Ex-klant ontmoet vrijwiligger

In de Spitskool

Gezond s(n)oepen en doneren aan de voedselbank

Jopie en Esther uit Doetinchem in gesprek

Een dag mee met de koelbus

Wat de boer niet wil, geeft Jac aan de voedselbank

Ook de kerk en de moskee helpen mee

Zo denkt Nederland over de voedselbank

Een inspirerend initiatief

Verschillende geloven in actie

Enquête onder 100 Nederlanders

Een voedselpakket door de ogen van een vluchteling

Geen blikgroente, maar vers uit de moestuin

Out of the box

Mee met Mounia uit Syrië

Vers uit Almelo

Lunchroom in Amsterdam voor de voedselbank

Verrassende recepten uit een voedselpakket

VOEDSELBANK STATIEGELDBONNEN BIJ DIRK In december konden klanten van supermarktketen Dirk hun statiegeldbonnen doneren aan de Nederlandse voedselbanken. Gedurende 8 weken stonden er inzamelingsboxen in alle 109 supermarkten. De actie is de afgelopen jaren zeer succesvol gebleken en wordt rondom deze kerst voor de derde keer ingezet. “Het was fantastisch om met Dirk samen te werken”, aldus Caroline van der Graaf-Scheffer van Voedselbanken Nederland. Dit is al het derde jaar op rij dat zij rondom de Kerstdagen een statiegeld inzamelingsactie organiseerden. Nu komt daar ook de opbrengst van de Dirk kledingcontainers bij. “Voor slechts 3 euro konden we een huishouden een voedselpakket bezorgen. De kosten zijn gelukkig laag, omdat we voedsel gratis krijgen en geen personeelskosten hebben. We hebben voornamelijk logistieke kosten. In 2016 weten we hoeveel gezinnen we hebben geholpen dankzij deze acties bij Dirk.” ⊳

VIERHONDERD CADEAUTJES Bij de voedselbank Vaassen Epe Heerde en omgeving werden 30 november een kleine vierhonderd cadeautjes binnengebracht. Het is de opbrengst van een speelgoed-actie van Scheer & Foppen en Intertoys Epe.Initiatiefnemer Scheer & Foppen-filiaalmanager Peter Beekhuis bracht de presentjes vanmorgen persoonlijk langs bij de voedselbank. Hij deed dat samen met collega Ronald Bouwmeester. Beekhuis is trots op het succes van de actie en is nog steeds vol van de enthousiaste reacties van het Eper publiek.Voedselbank-voorzitter Thea van Amersfoort en haar mensen namen de cadeautjes dankbaar in ontvangst. Ze worden direct opgenomen in de pakketten die morgenavond worden uitgereikt, samen met een rol sinterklaaspapier zodat de mensen de presentjes gelijk in kunnen pakken. Van Amersfoort vertelt dat momenteel tussen de 70 en 80 gezinnen aankloppen bij haar voedselbank, met in totaal zo’n 115 kinderen. ⊳

8000 KERSTPAKKETTEN VAN UNILEVER VOOR VOEDSELBANK ROTTERDAM Bij de voedselbank Vaassen Epe Heerde en omgeving werden 30 november een kleine vierhonderd cadeautjes binnengebracht. Het is de opbrengst van een speelgoed-actie van Scheer & Foppen en Intertoys Epe. Initiatiefnemer Peter Beekhuis bracht de presentjes persoonlijk langs bij de voedselbank. Hij deed dat samen met collega Ronald Bouwmeester. Beekhuis is trots op het succes van de actie en was erg blij met de enthousiaste reacties van het Eper publiek. ⊳

4 | Kostje Niks

2000 GRATIS OLIEBOLLEN VOOR DE VOEDSELBANK De oliebollenkraam op de Woenselsemarkt doneerde 2000 oliebollen aan de voedselbank in Eindhoven. Reden van de actie was dat iedereen een gezellige kerst moet hebben. Daarbij mogen volgens de eigenares van de kraam de oliebollen niet ontbreken. De voedselbank in Eindhoven deelde samen met de oliebollenkraam bonnen uit. Dankzij dit initiatief konden de mensen die normaal gesproken geen geld hebben voor de bollen, deze toch halen rondom de feestdagen. ⊳

VOEDSELBANK VOOR VLEKKIE EN STOFFEL Arjan en Dian Verhoeks uit Tilburg zijn bezig met het oprichten van een voedselbank. Die is er natuurlijk allang, maar de voedselbank van het echtpaar is speciaal bedoeld voor huisdieren. Arjan: "We kennen persoonlijk mensen die in de schuldsanering terecht zijn gekomen en hun huisdier weg hebben moeten doen omdat ze de verzorging niet meer konden betalen. We vragen geen geld. Er is vooral behoefte aan voer, halsbandjes, dierenspeelgoed, manden. Het is allemaal welkom." De voedselbank Tilburg stelt magazijnruimte beschikbaar voor dit aaibare initiatief. ⊳

KERSTMANNEN HALEN GELD OP VOOR DE VOEDSELBANK Ook in 2015 organiseerde de radiozender Q-music de Q Santarun. Deelnemers moesten vijf kilometer hardlopen door de Winter Efteling, verkleed als kerstman. Elke loper heeft een bedrag gedoneerd aan de voedselbank. ⊳

Kostje Niks | 5

Hoe is het om klant te zijn bij de voedselbank? En hoe is het als vrijwilliger om met de klanten om te gaan? Esther van Vondel (46) en Jopie Ferwerda (73) kunnen dit weten. Esther is inmiddels ex-klant van de voedselbank in Doetinchem, Jopie doet er nog altijd vrijwilligerswerk. Anderhalf uur lang, onder het genot van een kopje thee, interviewden zij elkaar over de voedselbank in hun stad. Het resultaat: de voedselbank gezien vanaf twee verschillende kanten. Tekst en beeld Eva Dalebout

Wanneer Esther binnenkomt in het huis van Jopie, waar het interview plaatsvindt, is het alsof de twee elkaar al jaren kennen. Maar nee, dat is niet het geval. Volgens Jopie heel normaal, ‘want er komen zoveel mensen langs bij de voedselbank’. Daar haakt Esther meteen op in: “De rij bij de voedselbank was altijd wel erg lang ja.” En zo gaat het eigenlijk de hele tijd door. Een interessant gesprek over de voedselbank volgt.

Esther: “Ik ben via mijn psychologe bij de voedselbank

terecht gekomen. Mijn schulden voerde op dat moment de boventoon. Ik hadeb een eigen tekstbureau, maar was pas gestart en verhuisde halverwege het eerste jaar, dus het liep nog niet goed.dat liep niet zo goed als gepland. Ik moest met mijn drie kinderen rondkomen van driehonderd euro per maand. De psychologe wees mij op het feit dat ik met mijn inkomen bij de voedselbank terecht kon. De voedselbank kende ik helemaal niet. Ik was zo blij en opgelucht toen ik bij de voedselbank terecht kon. Ik zorgde ervoor dat mijn kinderen met een volle maag naar school en naar bed gingen, maar ikzelf heb echt honger gehad.”

Jopie: “Vaak komen er klanten naar mij toe met de vraag of we iets hebben voor de verjaardag van hun kind. Soms melden ze hun kinderen zelfs ziek als ze jarig zijn, omdat ze gewoon niks hebben wat hun kind op school kan uitdelen.” Esther: “Ja die schroom was er bij mij ook wel hoor, om te vragen: ‘Goh, heb je misschien nog een zak chips voor me, want er is er een jarig.” Jopie: “En dan ben ik zo dat ik dan ook echt alles pak wat er is hoor.” Esther: “Toen ik dat vroeg, kwamen jullie toch met veel 6 | Kostje Niks

zakken chips aanzetten. Ik heb gehuild. Ik en mijn kinderen zijn ook wel eens achter in de loods geweest bij de voedselbank en dan zie je al die volle schappen staan. Ik zag mijn dochters ergens naar kijken, dat zag de vrijwilliger ook. En toen vroeg hij: ‘Willen jullie daar misschien iets van? Ja? Pak maar.’” Jopie: “Dan ben je in het heiligen der heiligen geweest!”

“IK WAS ZO BLIJ EN OPGELUCHT TOEN IK BIJ DE VOEDSELBANK TERECHT KON” Jopie: “We hebben in de loods spullen als handdoeken en douchegel liggen. Als klanten dan jarig zijn, krijgen ze een cadeautje van ons. Een keer kwam een oudere vrouw naar mij toe. Ze was jarig geweest en ze vroeg of ik nog iets voor haar had. Nou, ik had nog wel een oud presenteerblaadje met een pak koffie en twee mokken erop. Dus ik haal dat uit de kast en ik laat dat zien. Haar reactie: ‘Oooh, mag ik dat hebben?’ Ik ging weer terug de loods in heb er ook nog servetjes bij gelegd. En toen ook nog een doosje met waxinelichtjes. Vervolgens heb

‘‘LANG LEVE DE VOEDSELBANK, ECHT WAAR.’’

ik er nog een leuk papiertje omheen gedaan. De tranen stroomden over haar gezicht. Ook kwam er een keer een oudere meneer naar mij toe. Hij was pas net klant bij de voedselbank. Ik vroeg aan hem waar hij erg om verlegen zat. Hij zei: ‘Nou, mijn vrouw is jarig geweest en ik heb eigenlijk helemaal niets voor haar.’ Dus gaf ik hem douchegel in een cadeauverpakking. Iets van chocolade had hij ook niet. Toen gaf ik hem nog een zak chips, ik dacht hupsakee. Nou, dan staat daar een meneer, ik denk in de vijftig, zo over mijn hoofd te aaien. Zo blij was hij. De keer daarop was zijn vrouw mee. Ze gaf me meteen drie zoenen als bedankje.” Esther: “Het zijn van die hele kleine dingetjes waar je inderdaad ontzettend blij mee bent.”

Esther: “De voedselbank is fantastisch. Voordat ik naar

de voedselbank ging, waren mijn kasten leeg. Gewoon helemaal leeg. Ik had niks in huis. De eerste keer dat ik naar de voedselbank ging, stond de achterbak van mijn auto helemaal vol met tassen. Ik wist niet wat me overkwam. Soms werd me wat extra’s toegestopt, omdat mensen wel in de gaten hadden in wat voor situatie ik zat. Ik had ook gewoon geen geld om de rest van de week

nog wat in te slaan. Dus ik deed een hele week met een voedselpakket, dat maar voor een halve week is.”

“DE EERSTE KEER DAT IK NAAR DE VOEDSELBANK GING, STOND DE ACHTERBAK VAN MIJN AUTO HELEMAAL VOL MET TASSEN. IK WIST NIET WAT ME OVERKWAM” Esther: “Wat ik wel merkte, is dat op het plein buiten de

voedselbank mensen eten gingen ruilen. Dan zeiden ze dingen als: ‘Ah nee hè, alweer dit eten? Wie wil dit?’” Jopie: “Wij hebben wel eens pizza’s gevonden die mensen weg hadden gegooid.” Esther: “Ik snap die ondankbaarheid niet. Ik heb nog steeds blikjes zwarte bonen in mijn kast staan. Daar moet ik nog eens een recept bij zoeken, maar ik gooi ze niet weg.” Jopie: “Die kan je lang bewaren hoor. Behalve als de blikjes bol gaan staan. Dan moet je ze toch echt weggooien.”

Vrijwilligers | 7

Esther: “De basis-dingen waren altijd erg welkom, zoals

melk, eieren, brood en meel.” Jopie: “Soms vragen klanten aan me of ik toiletpapier of tandpasta voor ze heb. Een man vertelde ooit dat hij al drie weken zijn tanden niet had gepoetst. Toen heb ik hem meteen twee tubes tandpasta gegeven. Dat soort producten hebben ze ook niet.” Esther: “Ja, daar zijn we net zo blij mee. Want dat zijn de dure dingen.” Jopie: “Snap je dat mensen zich schamen om naar de voedselbank te gaan?” Esther: “Ja, dat snap ik, maar ik schaamde me nooit. Ik was juist heel blij dat ik er terecht kon. Maar ik moet toegeven dat ik niet aan iedereen heb verteld dat ik naar de voedselbank gaing. Ik heb wel tegen mijn kinderen gezegd dat ze beter niet op school konden zeggen dat ik naar de voedselbank ging. Veel mensen snappen het niet. Dan denken ze: ze heeft toch een auto en een mobiel? Maar die heb ik gewoon nodig. De politiek in Den Haag denkt nog steeds dat armoede niet bestaat, maar ik heb een hypotheek die betaald moet worden en die auto en mobiel heb ik gewoon nodig.” Esther: “Ik kwam bij de voedselbank terecht met een prima CV. Jong, oud, rijk, arm, alle lagen van de bevolking zijn te vinden bij de voedselbank.” Jopie: “Ik kom inderdaad heel veel verschillende mensen tegen.” Esther: “Heb je het er wel eens moeilijk mee als je aan het werk bent bij de voedselbank?”

“DE POLITIEK IN DEN HAAG DENKT NOG STEEDS DAT ARMOEDE NIET BESTAAT” Jopie: “Ja, ik wil iedereen helpen, maar dat kan niet. Ik

kan niet iedereen een extra doos meegeven, maar ook de gesprekken die je aangaat zijn soms moeilijk. Je hoort veel, er komt heel veel op je af en dat moet je ook allemaal verwerken.” Esther: “Als je merkt dat iemand het moeilijk heeft, hoe ga je daar dan mee om?” Jopie: “Je gaat een gesprek aan met die mensen. Vaak komt het al halverwege, als jij dingen vraagt en zij antwoord geven. Dan komt er weleens een verhaal uit zoals: ‘Ik heb niks om te geven, ik heb geen cadeaus. Ik kan geen verjaardag vieren. Dan pak ik meteen een fles prik en chipjes of een blik worstjes.” 8 | Kostje Niks

Jopie heeft samen met haar man Sytze en een andere vrijwilliger de voedselbank in Doetinchem opgezet. “Het is met kerst begonnen, toen kwamen we erachter dat veel mensen niks te eten hadden. We zijn met de diaconie van de protestantse kerk om de tafel gaan zitten met de vraag of we niet iets voor deze mensen konden betekenen. Zo is het eigenlijk stukje bij beetje gegroeid. Als je eenmaal met dit virus besmet bent, raak je het nooit meer kwijt. Ik kan er dagen over vertellen. Die dankbaarheid die je terugkrijgt van de mensen is zó groot.” Jopie: “Na de kerst krijgen we veel kerstpakketten binnen van bedrijven. Daar zitten veel luxe spullen in. Die bewaren we in onze loods en als er bijvoorbeeld iemand jarig is, geven we die weg.”

“JE HOORT VEEL VERHALEN VAN KLANTEN. ER KOMT VEEL OP JE AF” Esther: “Voelt het vrijwilligerswerk als een fulltime baan?” Jopie: “Absoluut. Je bent er fulltime mee bezig want het

is niet alleen die ene vrijdag. Wat bij de kerken ingezameld wordt, komt bij ons terecht. Dat moeten wij sorteren. Dan plannen we een dinsdag of woensdag in en dan sorteren we alle producten. De volgende dag heb ik echt last van mijn benen.” Toch denkt Jopie er absoluut niet aan om te stoppen met het vrijwilligerswerk. “Ik wil nog heel lang doorgaan met dit werk. Eigenlijk tot ik niet meer kan lopen. Het is echt een stuk van mezelf geworden.”

Esther: “Ik zou tegen de vrijwilligers willen zeggen dat

ze hier vooral mee door moeten gaan. Het is erg goed dat de voedselbank bestaat. Ik kan me nog herinneren dat ik een keer mijn voedselpakket kwam halen. Ik stond in de rij en was op een gegeven moment aan de beurt. ‘Oh! U bent niet op de Sinterklaasviering geweest’, zei een vrijwilliger. Sinterklaasviering? Ik wist nergens van. Blijkbaar hadden ze nog een tas voor mij bewaard. Barstensvol zat die. Wauw. Ik was zo gelukkig op dat moment. Toen Sinterklaasavond aangebroken was, vroegen de kinderen: ‘Mama, waar heb jij al die cadeautjes vandaan?’ Ik zei: ‘Lang leven de voedselbank.’ Echt waar.”’⊳

‘In Het Gooi zit iedereen aan de superfoods.’ Het zijn woorden die Linda de Mol gebruikte in haar programma Miljoenenjacht. Onzin, natuurlijk zit niet iedereen aan de superfoods, maar het is wel een groot vooroordeel over Het Gooi. Een vooroordeel waarvan er wel meer zijn. Vraag aan voorbijgangers of Het Gooi een voedselbank heeft en het gros antwoordt ontkennend. Maar volgens algemeen coördinator Aart van Scherpenzeel bevindt zich hier, op Amsterdam na, zelfs de grootste voedselbank van Noord-Holland. “Mensen uit alle lagen van de bevolking komen hier”, vertelt Aart. “Mensen die schulden hebben, een faillissement hebben meegemaakt of gewoon iemand die gescheiden is en nu geen dubbel inkomen meer heeft. Eerst zat diegene op de top van zijn kunnen, nu kan diegene niet eens meer de vaste lasten betalen. Naast de ‘gewone man of vrouw’ komen er hier ook mensen die het vroeger heel erg goed hadden.”

RIANT INKOMEN

Aart vertelt zelfs over een gynaecoloog. De man heeft twee banen, hij ‘werkt zich te pletter’, en heeft een riant inkomen. Door alle vaste lasten blijft er maar een klein maandelijks bedrag over en komt hij in aanmerking voor een voedselpakket. Voedselbank Gooi & Omstreken heeft uitgiftepunten in Baarn, Eemnes, Hilversum, Huizen, Soest en Weesp.

“HET IS LASTIG OM MENSEN TE LATEN BESEFFEN DAT DE VOEDSELBANK EEN FENOMEEN IS DAT LOS STAAT VAN ALLES EN IEDEREEN.” “Het is een grote emotionele weerstand”, zegt Aart over de stress die klanten van de voedselbank doormaken. “De mensen zijn kwetsbaar, ze hebben al veel meegemaakt en hun verhaal al honderdduizend keer moeten vertellen. Bij ons moet dat weer.” Het valt hem op dat er maar tien cliënten uit Blaricum komen. De stad waar Linda de Mol en Gordon wonen in huizen met een heg zo hoog als het pand zelf. “’Dat doe je toch niet als je uit Blaricum komt’, hoor je dan over mensen die naar de voedselbank gaan. Tien mensen is weinig, veel te weinig. Er zijn er veel meer die te weinig te besteden hebben.” Aart vindt dat een probleem. “Het is lastig om mensen te laten beseffen dat de voedselbank een fenomeen is dat los staat van alles en iedereen. Je afkomst, beroep enz. is niet belangrijk. Wij willen mensen helpen om hun dagelijkse behoefte aan voedsel aan te vullen. Wij hebben geen oordeel.”

CONCLUSIE

Het is dus onzin dat er alleen maar rijken, superfoods-etende mensen wonen in Het Gooi. Helemaal als je je bedenkt dat de Voedselbank Gooi en Omstreken, na Amsterdam, de grootste van Noord-Holland is. Ook BN’ers zouden hier een voorbeeldfunctie moeten geven en niet het stigma moeten verspreiden dat iedereen rijk is in Het Gooi en omstreken. ⊳ Vrijwilligers | 9

10 | Kostje IedereNiks woensdag rijdt Arie met de koelbus langs de Brabantse dorpen

EEN DAG MEE MET DE KOELBUS Wekelijks rijden er honderden vrijwilligers met koelbussen en vrachtwagens door Nederland. Voor de voedselbank halen ze voedsel op van supermarkten en groothandels. Arie (67) is een van hen. Nu hij gepensioneerd is, wil hij iets goeds doen voor de maatschappij. Kostje Niks ging een dag mee met de koelbus van de Bossche voedselbank, want wat doen zij nou op zo’n dag? Tekst Roel Janssen Beeld Nelleke Hogendoorn

08.45 • In Den Bosch tref ik een kantine met een tiental

10.00 • “Het is zwaar en hard werk”, vertelt Arie als we door-

vrijwilligers aan. Het is woensdag en samen met Hans ga ik een rondje maken langs de supermarkten in de omgeving. Al een aantal jaar rijdt Hans in de koelbus van de voedselbank. Helaas is hij een dag eerder van een trap gevallen, daarom ga ik mee met Arie en Migiel (31). Twee nieuwe gezichten bij de Bossche voedselbank. Arie is net gepensioneerd, Migiel is sinds kort werkloos. De koelbus wordt volgeladen met lege kratten en we gaan met z’n drieën naar onze eerste bestemming: de Plus in Engelen (Noord-Brabant).

gaan naar onze volgende bestemming. “Je bent toch de hele dag aan het sjouwen met dozen en kratten. Elke woensdagochtend ga ik langs alle supermarkten en ’s middags ga ik door naar een Jumbo pick-uppoint.” Ik laat mij later vertellen dat het pick-up-point (een distributiecentrum van de Jumbo) goed is voor meer dan vijfhonderd kratten voedsel per week. De hoeveelheid voedsel die ze krijgen, verschilt altijd. “Nu hadden we twaalf kratten met brood, vorige week maar vier. Het verschilt per dag.” Het is puzzelen om het in de bus te krijgen. Voorin de bus passen drie passagiers en achterin is een ruimte om kratten neer te zetten.

09.15 • Bij deze supermarkt staan wagens vol brood klaar.

10.15 • We zijn op weg naar de Jumbo in Sint-Michielsgestel.

“Een fijne supermarkt, die Plus in Engelen”, vertelt Arie. “Hij ligt aan de rand van het kleine dorpje. Geen gunstige locatie voor de supermarkt, maar wel voor ons. Producten die ze niet verkocht krijgen mogen wij ophalen.” Zo staan we een kwartier lang brood te sorteren, dat we vervolgens in speciale kratten doen. Er is ook vlees, zuivel, kaas en kratten vol groenten. Ik zie voorverpakte sla, spitskool en wortels. Met een volle wagen zijn we genoodzaakt terug te rijden naar Den Bosch om al het eten te lossen.

De meeste mensen zullen deze plaats kennen van de schoffies van New Kids uit Maaskantje. Bij aankomst hebben ze vier kratten met zuivel en maaltijdpakketten voor ons. “Alle beetjes helpen”, hoor ik Arie tegen iemand uit het magazijn zeggen. Nadat we de bus hebben volgeladen, zetten we de navigatie aan richting Vinkel.

Vrijwilligers | 11

10.40 • In de bus vertelt Migiel zijn verhaal. Jaren had hij zijn eigen tassenwinkel. De zaken gingen goed, hij bezocht grote jaarbeurzen en had meerdere werknemers. Tot de crisis toesloeg. Er werden geen tassen meer verkocht en hij raakte failliet. Twee jaar vrijwilligerswerk bij de voedselbank volgde bij het uitgiftepunt in Den Dungen. Hij had nog even een baan maar is nu terug als vrijwilliger bij de voedselbank in Den Bosch. “Na mijn ontslag bij mijn laatste baan belde ik naar de voedselbank of ik terug mocht komen. Ik kon meteen aan de slag.”

11.00

• Van het plaatsje Vinkel had ik nog nooit gehoord. Het blijkt een klein Brabants dorpje te zijn op vijftien kilometer afstand van Den Bosch. We halen weer kratten vol vlees, groenten en zuivel op. Tussen de producten zie ik dat sommigen etenswaren kapot zijn. Mij wordt verteld dat alles in het magazijn van de voedselbank gecontroleerd wordt, voordat het naar de klanten gaat.

11.30

• “Vroeger moesten mensen die op de bus reden altijd een bewijs halen bij de supermarkt”, vertelt Arie onderweg naar Den Bosch. “Een medewerker van de voedselbank kan namelijk langs huis rijden om spullen die in de bus staan te ‘stelen’. Nu hoeft dat niet meer, het kost teveel tijd. Het is een kwestie van vertrouwen in je vrijwilligers.” Het administratieve gedeelte van controle willen supermarkten er simpelweg niet bij hebben.

12 | Kostje Niks

11.45

• In Den Bosch gaan we langs de Coop en de Supercoop. Daar komen we erachter dat de kratjes op zijn, maar gelukkig mogen we ze lenen van de supermarkt. “We zien de kratjes wel weer terug!”, roept een medewerker van het magazijn, en we gaan terug naar de voedselbank.

12.15

• Tijd voor een lunch. Daar is ook Peter, hij zorgt dat de logistiek van het magazijn in goede orde verloopt. Er komt altijd veel voedsel aan in Den Bosch. “We hebben verschillende voedselbanken waar we producten aan geven”, vertelt Peter tijdens de lunch, waarbij iedere vrijwilliger zelf eten heeft meegenomen. “Ik bel ze op als we iets over hebben en dat halen ze vaak snel op. We krijgen ook dingen terug. Uit Breda veel frisdrank en uit Tiel veel kaas.”

13.00

• Het is tijd om alles uit te laden. Een gedeelte van de producten gaat richting de nieuwe koelcellen, de rest wordt elders neergezet. Ik zie andere vrijwilligers appels, peren en paprika’s afwegen en in zakken stoppen. Klaar om een gezin de volgende dag gelukkig te maken. Migiels dag bij de voedselbank zit er voor vandaag op, hij gaat door naar een andere afspraak.

13.30

• Ik ga nog door naar de Makro. Een jonge medewerker komt vragen wat we allemaal meenemen. Als hij ziet dat we van de voedselbank zijn, is het meteen goed. Arie vraagt zich hardop af hoelang hij dit werk nog kan doen. “Ik moet op mijn rug letten”, vertelt hij. “Het rijden met de bus vind ik ontzettend leuk, het sjouwen is ook goed voor mijn conditie. Dan hoef ik tenminste niet meer te fitnessen. Voor mijn rug is het gewoon niet goed, maar het is erg leuk om te doen. Je toert een beetje door Brabant, bent vrij om je eigen baas te spelen en komt mensen tegen om een praatje mee te maken.”

13.45

MIGIEL, 31 “Ik doe het voor de mensen die het moeilijker hebben dan ik.”

ARIE, 67 “Het is mij niet slecht afgegaan in het leven. Nu ik gepensioneerd ben doe ik graag iets terug voor de maatschappij.”

• Terug bij de voedselbank laden we de producten uit en zit ook voor mij het werk erop. Arie gaat nog door. Net zoals tientallen andere vrijwilligers bij de voedselbank in Den Bosch. ⊳

Vrijwilligers | 13

Het uitdelen van voedselpakketten verloopt meestal goed en vaak is het ook nog eens erg gezellig. Helaas komen er ook wel eens wat minder gezellige situaties voor, waarbij sommige klanten agressief of boos kunnen reageren. Dit kan bijvoorbeeld komen door een discussie over wie er als eerst in de rij stond, of als een klant voordringt omdat deze bang is dat er niet meer genoeg groenten is. Mensen hebben het idee dat er niet aan hun behoefte van eten voldaan kan worden, terwijl er genoeg is voor iedereen die komt. Voor vrijwilligers is het lastig om op dit soort momenten juist te handelen. Voedselbank De Bilt heeft daarom het afgelopen jaar de cursus ‘Omgaan met agressie’ van Astrid Nunnikhoven gevolgd, die zij samen met drie anderen gaf via OOK voor Jou (ondersteuning voor ouder en kind). Hierbij werd gepraat over verschillende lastige situaties en vervolgens werd er samen naar een oplossing gezocht om op de juiste manier te reageren. Wil je ook meer veiligheid en orde bij jouw voedselbank en wil je weten hoe je moet reageren op een ‘lastige’ klant? Bekijk dan hieronder de cursus van Astrid. Tekst: Juultje Peels Beeld: Janneke Widlak

STAP 1. BESPREEK DE GEBEURTENIS Ga de gebeurtenis na en stel jezelf de volgende vragen. Noteer deze eventueel op papier. Bespreek ze daarna met de andere vrijwilligers. Wat gebeurde er? Waarom gebeurde dit? Wat gebeurde er in jezelf? Hoe heb je het opgelost? Wat was de reactie van de klant? STAP 2. BEGINPUNT VAN AGRESSIE Waar is de agressie begonnen? Ga dit na bij jezelf en bij de klant. Bij jezelf: Stress Opgefokt Gevoelig thema Familie Net iets gebeurd Bij de ander: Stress Opgefokt Gevoelig voor jouw reactie Gewoonte Net iets gebeurd STAP 3. VOORKOMEN Ga na hoe je de situatie eventueel had kunnen voorkomen. Zelf rustig zijn Niet zelf boos worden Geen oordelen Duidelijke regels en dit uitdragen naar klanten Mensen graag willen helpen

Luisteren naar mensen, ook naar klagers Negeren/geen aandacht geven Vriendelijk en behulpzaam zijn STAP 4. KALMEREN Zelf rustig blijven Niet zelf boos worden Duidelijk zijn en grenzen stellen Stevig staan Klachten aanhoren, evt. apart gesprekje Is een klant te agressief? Probeer hem/haar rustig te houden en laat een collega 112 bellen. STAP 5. REGELS Wat zijn de regels bij jouw voedselbank? Is er een protocol voor terugkerende lastige klanten? Zorg dan dat dit duidelijk is voor elke vrijwilliger. STAP 6. ROLLENSPEL Speel twee situaties na. Één persoon speelt de agressieve klant, de medewerker speelt zichzelf. Wissel daarna van rol, de situatie blijft gelijk. Op deze manier leer je je in te beelden in beide situaties. STAP 7. EVALUEREN Evalueer kort wat je hebt gedaan en hoe iedereen het heeft ervaren. Heb je nog vragen aan Astrid over de cursus? Mail dan naar astrid@jijbentgoedzoalsjebent.nl of kijk op www.ookvoorjou.org ⊳ Vrijwilligers | 15

DUBBELINTERVIEW MET VRIJWILLIGERS ESTHER (20) EN THEO (69) “Ik heb je al toegevoegd op Facebook hoor!”, zegt Esther tegen haar collega bij de voedselbank van Vlijmen. Even later krijgt ze van anderen de vraag of ze nu weer op die hoge hakken gaat werken. Hoge hakken? Facebook? Voor Esther de normaalste zaak van de wereld, want deze vrijwilligster is namelijk nog maar twintig lentes jong. Een vrijwilliger van deze leeftijd zie je niet vaak en Esther is daarom meer dan welkom in haar team, waar ook de 69-jarige Theo in zit. Tekst: Juulte Peels, Eva Dalebout Beeld: Eva Dalebout

Zet ze naast elkaar aan tafel en het is meteen gezellig. Esther van Rij en Theo Nelissen werken al zo’n anderhalf jaar samen bij de voedselbank in Vlijmen. De meeste vrijwilligers zijn ouder dan veertig jaar, maar Esther haalt de gemiddelde leeftijd flink naar beneden. Het is bekend dat jong en oud veel van elkaar kunnen leren, maar wat leren ze van elkaar hier in deze voedselbank?

FRISSE INSTEEK VAN ESTHER Theo: “Esther en ik werken elke vrijdag samen en dat gaat altijd heel goed. Het is fijn om zo’n jong iemand in je team te hebben, ze heeft een frisse insteek. Jonge mensen hebben andere ideeën en levenservaringen en kijken op een andere manier naar de werkelijkheid dan wij als ‘oude wijze mensen’. Wij prijzen ons gelukkig met de balans qua leeftijden in ons team, maar het zou ook leuk zijn als we wat meer allochtonen als vrijwilligers zouden hebben. Een van onze vrijwilligers heeft een Syrische achtergrond en dat is nu erg makkelijk omdat hij tolk kan zijn.” HET BREDE NETWERK VAN THEO Esther: “Wat ik niet heb en de ouderen hier wel, is veel contacten. Theo heeft bijvoorbeeld echt met alle instanties

Theo: “Na mijn pensionering dacht ik: wat gaan we doen? Toen kwam ik een advertentie tegen, waarin stond dat er vrijwilligers gevraagd werden bij de voedselbank. Ik ben zeer nieuwsgierig van aard, dus toen ben ik hier terecht gekomen. Het is buitengewoon dankbaar en inspirerend werk. Je komt met een deel van de samenleving in contact, waarvan ik wel wist dat het bestond, maar ik had geen flauw idee wat het allemaal betekende. Het bevalt uitstekend, ik doe het met heel veel plezier. Ik zou hier niet meer weg willen.” Esther: “Ik ben vrijwilligerswerk gaan doen vanwege mijn opleiding Social Studies aan de universiteit. Ik wilde graag iets doen met mijn vrije dagen en wilde doelgroepen ontdekken. Maar de sfeer hier rondom de vrijwilligers en de cliënten die je heel dankbaar zijn, daar doe je het uiteindelijk voor.” 16 | Kostje Niks

in de buurt contact. Daarnaast hebben veel mensen al ooit ergens anders vrijwilligerswerk gedaan. Zo krijg je ook weer inzicht in hoe het er bij een andere organisatie aan toe gaat en daar leer je van.” Theo: “We hadden in het verleden wel eens jongeren die hier maatschappelijke stage kwamen lopen en die op vrijdag meehielpen.Het was buitengewoon leerzaam

voor hen, omdat zij geen flauw idee hadden wat er achter de poorten van de voedselbank gebeurt. Ze kwamen er achter dat de klanten eigenlijk hele normale mensen zijn. Daarnaast namen we de illusie weg dat het de schuld is van de klanten dat ze bij de voedselbank zitten. In die zin werkten we graag mee aan die stage.”

balans is, zou beter zijn, ook naar de buitenwereld toe. We hebben een oud corps van vrijwilligers, maar volgens mij is dat inherent aan vrijwilligerswerk. We hebben ook mensen van rond de veertig jaar gehad, maar die hebben vaak een gezin en zijn op zoek naar een baan. Als ze een baan hebben, zijn ze meteen weer weg.”

“IK DOE DIT ECHT MET LIEFDE”

“HET LEEFTIJDSVERSCHIL VALT BIJNA WEG”

Esther: “Voor mij is dit een manier van ontspanning. Je kan ook wel een keer iets terugdoen voor de samenleving. Ik doe dit echt met liefde. Ik vind het belangrijk dat er meer jonge mensen hier vrijwilligerswerk komen doen, zodat ook zij meer inzicht krijgen over hoe het hier in elkaar zit. Het is hier niet altijd makkelijk.” Theo: “Het hoeft ook geen baan voor het leven te zijn, dat vrijwilligerswerk. Ik zou zeggen: doe het een halfjaar en kom erachter hoe het allemaal zit en besef dat ook kinderen de dupe zijn van de consequenties van armoede. Als je daar niet direct mee in aanraking komt, is dat een heel vaag begrip.” ONBEGRIP VAN LEEFTIJDSGENOTEN Esther: “Ik ben de enige vrijwilliger die jonger is dan dertig jaar bij deze voedselbank. Mijn leeftijdsgenoten snappen niet dat ik dit doe. Heel vaak krijg ik de vraag waarom ik niet gewoon een extra dag betaald ga werken dan dat ik hier op vrijdag sta. Ik vind dat erg stom om te horen. Vooral als ze vragen hoeveel ik ervoor betaald krijg, ik zou er niet eens betaald voor willen krijgen.”

Esther: “Toen ik hier voor het eerst was, dacht ik: oké, dat is wel een heel groot leeftijdsverschil maar ik vind het echt geweldig. We dollen eigenlijk heel veel, het leeftijdsverschil valt bijna weg. Als ik niet met deze vrijwilligers was geweest, was ik nooit zo lang gebleven. Het is super gezellig en we zijn een hecht team. Iedereen staat altijd voor elkaar klaar.” Volgens Theo en Esther werken er nog lang niet genoeg jongeren bij de voedselbank. Een mix van meer jong en oud zou volgens Theo heel goed van pas komen. Dus, vrijwilliger van de voedselbank, ken je een zoon, dochter, kleinkind, buurjongen of oppas die graag een steentje bij wil dragen aan de maatschappij? Neem ze dan een keertje mee naar de voedselbank. Want zoals Esther zegt: “Het mooiste wat er is, zijn de tevreden klanten.” Wil je ook vrijwilliger worden bij de voedselbank? Via deze link vind je alle vacature’s: http://www.voedselbankennederland.nl/nl/openstaande-vacatures.html. Je kunt natuurlijk ook langsgaan bij de voedselbank bij jou in de buurt en je hulp aanbieden. ⊳

Theo: “Klanten zijn blij verrast dat jonge mensen dit werk willen doen, dat vinden ze heel erg leuk. Normaal kijken ze alleen maar tegen grijze koppen aan. Er gaat een ander soort energie doorheen. Een mix die wat meer in Vrijwilligers | 17

Vóór 1 juli 2016 zijn alle voedselbanken Voedselveiligheid is misschien niet het eerste waar je aan denkt bij de voedselbank, maar het is zeker niet onbelangrijk. Sterker nog: iedere vrijwilliger van de voedselbank zou er verstand van moeten hebben en elke voedselbank in Nederland zou moeten werken volgens de regeltjes. Gelukkig is er een team vrijwillige deskundigen dat als doel heeft alle voedselbanken in Nederland ‘groen’ te maken, wat inhoudt dat de voedselbank dan voedselveilig gecertificeerd is. Van de 162 voedselbanken zijn er al 113 groen en zij hebben hiervoor een certificaat gekregen. Het gaat dus aardig de goede richting in! Tekst Juultje Peels Beeld Myrna de Bruijn

Niet alleen voor de klanten van de voedselbank is het belangrijk dat er goed met het voedsel wordt omgegaan, ook leveranciers hechten daar veel waarde aan. Voorheen waren grote leveranciers nog een beetje huiverig met het leveren van producten. Ze kunnen namelijk imagoschade oplopen als hun producten niet voedselveilig behandeld worden. Nu ze zien dat er in een razend tempo aan de voedselveiligheid wordt gewerkt, is er minder weerstand en zijn bedrijven sneller bereid om voedsel te doneren. Zo heeft de landelijke organisatie Voedselbanken Nederland een contract met de Lidl gesloten, wat 15000 kg groenten per week oplevert. Ook zijn er contracten afgesloten met onder andere Albert Heijn, Jumbo, Campina en Unilever. DOELSTELLING De doelstelling die team voedselveiligheid in het begin had, was om eind 2015 alle leden op ‘groene status’ te hebben. Toen ging het nog over 138 voedselbanken, maar inmiddels zijn er tientallen bijgekomen, waardoor het nu om 162 voedselbanken gaat. Naar schatting van Jaap Sala, bestuurslid met de portefeuille Voedselveiligheid, wordt die doelstelling eind dit jaar bijna gehaald: “Eind 2015 hopen we 120 voedselbanken op groen te hebben. Met het tempo waarin dit voorheen gegaan is, is het zeer voor de hand liggend dat voor 1 juli 2016 alle voedselbanken groen zijn.” HOE WORD IK GROEN? Als voedselbank word je natuurlijk niet zomaar groen, hiervoor moet je aan strenge eisen voldoen. Voedselbanken Nederland heeft geen behoefte aan een voorkeursbehandeling en wil professioneel zijn. Daarom moeten de voedselbanken zich houden aan de eisen die ook aan 18 | Kostje Niks

filialen van bijvoorbeeld supermarkten worden gesteld. In het Handboek Voedselveiligheid, dat te vinden is op de website (link), staat duidelijk uitgelegd waar de voedselbanken aan moeten voldoen. Het gaat hier om hygiënische maatregelen, kennis, meting van temperatuur, ongedierte bestrijding, het vastleggen van afkomst en staat van producten en hoe de ruimte is ingericht. Voedselbanken krijgen de vraag om dit handboek door te nemen. Als er daarna nog vragen zijn, kunnen zij deze stellen aan team voedselveiligheid. Daarna kunnen ze een inspectie aanvragen. Hierna krijgen ze een rapport waarin eventuele verbeterpunten staan, die ze zelf moeten invoeren. Vervolgens checkt een inspecteur of alles daadwerkelijk in orde is. Als dit het geval is, ontvangt de desbetreffende voedselbank een certificaat dat een jaar geldig is. Deze wordt uitgereikt op een feestelijke bijeenkomst, waarbij pers, vrijwilligers, sponsoren en de burgemeester aanwezig mogen zijn. Zo komt de voedselbank meteen in de positieve publiciteit. Om te zorgen dat de groene voedselbanken ook daadwerkelijk groen blijven, zal er een tweede, onaangekondigde inspectie komen. TEST JE EIGEN KENNIS Het is niet alleen belangrijk dat de voedselbank zelf groen is, ook de vrijwilliger moet verstand hebben van voedselveiligheid. Daarom heeft team voedselveiligheid een app ontwikkeld waarmee je jezelf kunt trainen en daarna kunt testen of je voldoende verstand hebt van voedselveiligheid. Als je deze test hebt gehaald, ontvang je een officieel certificaat. Link naar de installatie van de training op mobiel, tablet of PC: http://be.wizr.eu/invite/EUF58GVB/

EN HET 1000E CERTIFICAAT IS VOOR… Sinds de oprichting van de voedselveiligheidstest afgelopen april hebben ruim duizend vrijwilligers het certificaat voor voedselveiligheid behaald. Precies de duizendste vrijwilliger die slaagde voor de test, is Lenie Snijder. Ze werkt al jaren voor Voedselbank De Ronde Venen in Utrecht en kreeg daar onverwachts het certificaat overhandigd van Bas Schoonis, oprichter van De Inwerkspecialist. Tekst Juultje Peels Beeld Myrna de Bruijn

Bij ontvangst van het certificaat kan Lenie alleen maar lachen en zeggen hoe mooi ze het vindt. “Deze is voor jullie allemaal!”, zegt ze, terwijl ze het ingelijste certificaat omhoog houdt. Lenie wordt bedolven met lieve woorden van andere vrijwilligers, die allemaal naar de speciale bijeenkomst zijn gekomen. Als een heuse beroemdheid heeft Lenie verschillende camera’s op haar neus gericht. “Gefeliciteerd, collega!” en “Deze foto is voor op Facebook”, roepen de andere vrijwilligers enthousiast.

Voordat Lenie de test ging maken, heeft ze het handboek voor voedselveiligheid nog even doorgenomen. Ze vond het niet moeilijk, want Lenie heeft ervaring in de catering. Ze wist dus al het een en ander af van voedsel en houdbaarheidsdatums. “Ik vind het erg goed dat deze test bestaat en dat er gecontroleerd wordt op voedselveiligheid bij de voedselbanken. Klanten mogen geen bedorven producten ontvangen, daar kun je grote problemen door krijgen,” aldus Lenie.

“IK VOELDE ME NET EEN FILMSTER!”

“IK HAD HELEMAAL NIKS DOOR”

“Ik wist niet wat ik hoorde”, vertelt Lenie. “Ik hoorde wel wat mensen smoezen toen ik binnen kwam. Iemand zei zelfs: ‘Jij bent het geworden hè!’ Ik vroeg: ‘Wat ben ik geworden?’ ‘O nee, dat mag ik niet zeggen!’ Maar ik had helemaal niks door.” Lenie had geen idee dat het duizendste certificaat voor haar zou zijn, maar ze is er erg blij mee. “Ik sta nooit zo op de voorgrond, maar dit vind ik toch wel leuk. Ik voelde me net een filmster!” Op de vraag waar het certificaat komt te hangen antwoordt ze lachend: “Ik denk in de gang. Of in de keuken. Maar niet in de huiskamer, dat vind ik een beetje té!”

Gelukkig is Voedselbank De Ronde Venen nu ook groen gecertificeerd. Om dit te realiseren, zijn de kratten waar het voedsel in uitgedeeld wordt, vervangen door nieuwe, universele kratten. Daarnaast komen er twee personen één keer in de week alles poetsen. Zo blijft de voedselbank ook daadwerkelijk groen. ⊳

Vrijwilligers | 19

Tekst Bibi Loomans

Beeld Milou Hendriks

Op het eerste gezicht lijkt Soupalicious een normale lunchroom in Amsterdam. Maar tussen de torenhoge pruttelende ketels, de geur van verse soep en de gezellige drukte die hoort bij het middaguur, gebeurt iets moois. Bij binnenkomst merk je het meteen aan de sfeer: het gaat hier niet om veel geld verdienen en klanten aan de lopende band bedienen, maar om lief zijn voor elkaar en de wereld om ons heen. â&#x20AC;&#x153;In ons restaurant eet je biologische soepen: Soupalicious. Als een klant een kom soep besteld, kunnen wij met de opbrengst weer een liter soep voor de voedselbank maken. Dit noemen wij Souprise en doen wij in samenwerking met Voedselbanken Nederland. Daarnaast is ons interieur duurzaam en staan onze werknemers ver van de arbeidsmarkt, wij helpen ze de draad weer op te pakkenâ&#x20AC;?, vertelt oprichter Milco Aarts.

20 | Kostje Niks

DUURZAAMHEID Als journalist bij De Telegraaf kwam Milco tijdens een interview met milieubeschermer Wouter van Dieren in aanraking met duurzaamheid. “Ik heb veel geschreven over armoede in Nederland en ontdekte hoeveel eten wij dagelijks weggooien. Ik wilde nu eens echt verschil maken voor de wereld”, legt Milco uit. “Daarom heb ik Soupalicious en haar zusje Souprise bedacht. Om voedselverspilling tegen te gaan, maken we van restgroenten soepen en om armoede tegen te gaan, geven wij dit aan de voedselbank.”

“WIE WORDT ER NOU NIET VROLIJK VAN OM IETS GOED TE DOEN?”

SOEP MAKEN In de keuken laat Frank zien hoe de soepen precies worden gemaakt. “Vandaag maken we soep van vijftig kisten puntpaprika die we gekregen hebben van de voedselbank. De bouillon die wij hierbij gebruiken hebben we gekregen van een leverancier van de voedselbank.” De werknemers zijn ijverig in de weer met het verwijderen

“SOEP IS EEN SOCIAAL BINDMIDDEL” van zaadlijsten uit de paprika’s. Af en toe vliegen er pitjes heen en weer. “We hebben vier ketels, in iedere ketel gaat zo’n 150 liter soep”, legt Frank uit. “Hierna wordt het in bakken gestopt en afgekoeld tot zeven graden. Dit heeft allemaal te maken met voedselveiligheid, de soepen zijn uiteindelijk zo’n drie maanden houdbaar.”

Milco loopt wel eens naar mensen in het restaurant toe om ze te bedanken. Klanten zijn dan vaak in de war, want waarvoor worden zij precies bedankt? ‘Doordat u hier aan het genieten bent van uw soepje, doneert u een kom soep aan een gezin bij de voedselbank’, vertelt hij dan. “Glunderend vertrekken ze weer uit ons restaurant, want wie wordt er nou niet vrolijk van om iets goeds te doen?” KEUKENREGISSEUR Frank Wilnink is de chef-kok van het restaurant, maar hij noemt zichzelf liever een keukenregisseur. “Ik heb jaren gewerkt als kok bij een psychiatrisch ziekenhuis. Door bezuinigen ben ik gaan zoeken naar een leuk bedrijf met een belangrijk sociaal aspect. In juli 2015 ben ik bij Soupalcious terechtgekomen, dat bestond toen pas vier maanden.” In de productiekeuken dolt Frank met een paar werknemers, vervolgens geeft hij ze weer serieuze aanwijzingen.

“KOKEN IS HEEL THERAPEUTISCH” “Onze werknemers hebben allemaal veel meegemaakt. Sommigen hebben een crimineel verleden, anderen hebben een moeilijke jeugd gehad. Zij verdienen een leuke baan op de arbeidsmarkt en ik help ze hier graag bij. Ik leg ze veel uit en leer ze koken. Sommigen vergen wat extra geduld, maar koken is heel therapeutisch. Ik merk dat het ze helpt.” 1250 TOT 2000 LITER SOEP Frank en zijn team maken iedere dag vier soepen van tien liter voor het restaurant Soupalicous. Daarnaast gaat er ook nog 1250 tot 2000 liter soep, gemaakt van restgroente, wekelijks naar de voedselbanken in regio Amsterdam. “Wekelijks maken wij 6.000 klanten van de voedselbank blij met onze Souprise soepen, dat vind ik zo’n leuk aspect van het werken hier.” “Waarom soep? Dat is eigenlijk heel simpel”, legt Milco uit. “Heb jij iemand ooit moeten uitleggen wat soep is of hoe je het eet? Precies. Iedere cultuur kent en eet soep. Het brengt mensen bij elkaar, soep is een sociaal bindmiddel. Daarnaast is het makkelijk en je kunt goedkoop een grote hoeveelheid maken.”

Proces van het bereiden van de soep. GROTE AMBITIE Soupalicious wil doorgroeien. Milco legt uit dat er in het voorjaar een vestiging in Eindhoven komt en in het najaar een in Rotterdam. “Onze stip aan de horizon is dat wij in 2020 drie tot vier miljoen Souprise willen maken. Dit betekent dat elke klant van de voedselbank in heel Nederland wekelijks tenminste één liter maaltijdsoep krijgt. Dat is een hele grote ambitie, misschien zelfs bizar, maar voor ons is het een sport. Wij gaan ervoor.” ⊳

Milco Aarts Oprichter Soupalicious

Initiatieven | 21

Voorzitter Voedselbank Haaglanden 6 jaar vrijwilliger

publiceren in kranten, vragen aandacht bij Omroep West en we gaan het op de achterkant van onze vrachtwagens zetten.”

Voedselbank Haaglanden Is een uitgiftepunt. Verspreidt per week 4000 pakketten in regio Haaglanden

6. BELONEN JULLIE VRIJWILLIGERS? “Nee, alleen onkosten (reiskosten) worden vergoed. De beloning is de dankbaarheid van onze cliënten en de jaarlijkse nieuwjaars-boerenkool/hutspotparty en zomer barbecue.”

1. HOE GA JE OM MET LASTIGE KLANTEN? “In veel van onze uitdeelpunten hebben we een sociale hoek, waar de cliënten een kop koffie of thee krijgen en een gesprek kunnen aangaan met onze vrijwilligers. Dankzij deze sfeer heb je ook weinig lastige klanten op de uitdeelpunten. Toch kan het voorkomen en in de meeste gevallen is de coördinator van het uitdeelpunt tactvol genoeg om het in goede banen te leiden. Als het uit de hand loopt, wordt de cliënt verwijderd uit het uitdeelpunt en krijgt hij/zij meestal een afkoelingsperiode van drie maanden.”

7. WAT IS UW MOOISTE HERINNERING AAN UW WERK BIJ DE VOEDSELBANK? “Alle dankbaarheid die door de cliënten op de uitdeelpunten wordt geuit. Maar het allermooiste: een moeder met haar kind, die het op een gegeven moment niet meer zag zitten, maar door de voedselbank werd gered en daar eeuwig dankbaar voor is.”

2. HOE PROBEREN JULLIE ZOVEEL MOGELIJK VOEDSEL IN TE ZAMELEN? “We hebben leveranciers in de regio en daarnaast hebben we vrij frequent een actie bij een supermarkt op zaterdag. Er zijn allerlei acties op scholen, in kerken, bij ministeries en bij de internationale organisaties in Den Haag.” 3. HOE GAAN JULLIE OM MET DE DRUKKE KERSTMAANDEN? “Met Sinterklaas en Kerst zijn er diverse acties die door allerlei organisaties worden opgezet en uitgevoerd en waar wij het aan over kunnen laten. Aan ons wordt informatie gevraagd over het aantal gezinnen, kinderen en inzet van vrijwilligers. 4. HOE GAAN JULLIE OM MET DIEETWENSEN? “We kunnen alleen dat geven wat wij krijgen. Gezien de gigantische hoeveelheden die verwerkt moeten worden, kunnen we geen rekening houden met iedereen. Op de uitdeelpunten kent de coördinator zijn cliënten en hij kan bij het uitdelen van de pakketten daar eventueel variaties in aanbrengen.” 5. HOE KOMEN JULLIE AAN NIEUWE VRIJWILLIGERS? “Vooral voor functies die meer verantwoordelijkheid dragen, komen we mensen te kort. We zijn aangesloten bij allerlei organisaties die zich met vrijwilligers bezighouden, we 22 | Kostje Niks

“DOOR RUILEN WORDT ER ZOVEEL MOGELIJK AANGEPAST AAN DE WENSEN”

Algemeen Coördinator voedselbank Arnhem 6 jaar vrijwilliger Voedselbank Arnhem 400 vrijwilligers. Verspreidt per week 4500 pakketten 1. HOE GA JE OM MET LASTIGE KLANTEN? “Het aantal ‘lastige’ klanten is bij ons gelukkig zo laag dat wij ze individueel te woord kunnen staan. Vaak gaat een van onze coördinatoren een gesprek aan, soms blijft het bij een schriftelijke reactie.” 2. HOE PROBEREN JULLIE ZOVEEL MOGELIJK VOEDSEL IN TE ZAMELEN? “Door contacten te leggen met alle bedrijven en instanties in de regio die iets met voedsel te maken hebben en door het organiseren en ondersteunen van acties waarbij door particulieren voedsel wordt ingezameld.” 3. HOE GAAN JULLIE OM MET DE DRUKKE KERSTMAANDEN? “We schakelen zoveel mogelijk vrijwilligers in en proberen het aanbod aan acties te spreiden.” 4. HOE GAAN JULLIE OM MET DIEETWENSEN? “Op de uitgiftepunten, waar de klanten de spullen komen halen, wordt er door te ruilen zoveel mogelijk aangepast aan de wensen.”

“DE BELONING IS DE DANKBAARHEID VAN ONZE CLIËNTEN”

5. HOE KOMEN JULLIE AAN NIEUWE VRIJWILLIGERS? “We hebben goede contacten met de vrijwilligerscentrale in Arnhem, die bemiddelt bij het zoeken naar mensen met specifieke vaardigheden. Daarnaast hebben we goede netwerkcontacten met serviceclubs en melden veel mensen zichzelf aan.” 6. BELONEN JULLIE VRIJWILLIGERS? “Nee, althans niet in financiële zin. We hebben wel één keer per jaar een vrijwilligersavond.”

Tekst: Juultje Peels Beeld: Janneke Widlak, Myrna de Bruijn

7. WAT IS JE MOOISTE HERINNERING AAN JE WERK BIJ DE VOEDSELBANK? “Vrijdagochtend om half zeven de koelcel binnenlopen en tien pallets verse producten van Albert Heijn aantreffen om te verdelen.” ⊳ Vrijwilligers | 23

Wat voor producten zijn meer dan welkom bij de voedselbanken? Samen met Pien de Ruig van het landelijk bestuur is deze lijst samengesteld. Hang de lijst op, deel hem uit of geef hem aan vrienden en familie zodat iedereen dit te weten komt.

24 | Kostje Niks

GEEFT JAC AAN DE VOEDSELBANK

‘WE HEBBEN ZOVEEL MENSEN BIJ DE VOEDSELBANK BLIJ KUNNEN MAKEN, ECHT OVERWELDIGEND’ Op zijn blote knietjes zat de kleine Jac al tussen de akkers. Samen met de boer ging hij aardappels rooien en prei planten. Het viel hem op hoeveel eten er werd weggegooid, omdat het niet aan de eisen van de markt voldeed. Jac Smit is inmiddels 68 jaar en werkt hard tegen voedselverspilling. “Een spruit met een smetje smaakt net zo lekker”, vertelt hij vastberaden op het spruitenveld. Eten dat anders wordt weggegooid, gaat dankzij hem naar de voedselbanken. Zijn initiatief is zo groot geworden, dat Jac nu zijn eigen stichting heeft. Tekst Bibi Loomans Beeld Myrna de Bruijn

Jac Smit wordt er gelukkig van om mensen te helpen en dat is na twee minuten met hem in dezelfde ruimte al te merken. Zijn hele leven zit hij al bij de protestantse kerk in Alkmaar en als diaken staat hij mensen in verschillende noden bij. Hij zag zoveel bruikbaar eten voor zijn neus verdwijnen en wilde hier iets aan doen. In 2013 stapte hij op een paar boeren af met de vraag of de restgroenten niet naar de voedselbanken konden. Drie bedrijven reageerden meteen enthousiast en al snel stond Jac met een paar vrienden van de kerk broccoli te oogsten. MANNA Het ging vervolgens allemaal heel snel. “Het eerste jaar haalden we broccoli op en dachten we: ‘nou dit is het dan’. De winter die volgde was ongelofelijk, we haalden enorm veel aardappelen en uien op. We hebben zoveel mensen bij de voedselbank blij kunnen maken, echt overweldigend”, legt Jac ademloos uit. Ad de Vries, die al jaren helpt in naam van de katholieke kerk, had hetzelfde doel voor ogen. Samen besloten ze onafhankelijk van de verschillende kerken een eigen stichting op te richten, die werd gedoopt tot stichting MANNA. Dankzij steun van de kerken en de Rabobank kregen zij de nodige donaties voor het aanschaffen van professionele werktuigen. Inmiddels deelt stichting MANNA de voordeur met voedselbank Alkmaar. Iedere maandagmiddag werken de vrijwilligers hier met veel plezier in een ruime loods. “Dankzij een kantelaar met banden en een heftruck halen we een topproductie van 1,5 ton groenten per uur”, vertelt Jac trots. DOODGEWONE DAG OP KANTOOR Alsof het een doodgewone dag op een kantoor is, vertrekt Jac rond een uur of acht ‘s ochtends vanuit huis. Hij haalt 300 kg aardappelen op bij een tuinder. Daarna gaan we in de vrachtwagen, waarmee we broccoli en spruiten ophalen bij landbouwbedrijf Van der Burg. “Wist je dat tien tot twintig procent van alle groenten wordt weggegooid?”, vraagt Jac aan mij. “En dat alleen maar omdat het eten niet mooi genoeg is voor de verkoop in supermarkten. Een andere reden is dat een boer de laatste oogstronde vaak niet meer oogst. Het levert minder geld op dan de arbeid van de oogstploeg en daardoor blijft er veel groente liggen op het veld.”

GROEIEN “We begonnen rustig aan, maar stichting MANNA blijft groeien. Het is niet meer bij te houden, daarom krijgen we nu hulp van voedselverwerkers van Voedselbanken Nederland”, aldus Jac. Ook de aanmeldingen van landbouwbedrijven blijven binnenstromen en volgens de voedselverwerkers kunnen Jac en zijn mannen nog veel meer groente aanvoeren. “Helaas hebben wij nu nog te weinig vrijwilligers om langs al die bedrijven te gaan.” MEER VRIJWILLIGERS Compagnon Ad heeft hier de perfecte oplossing voor: “Het lijkt mij erg mooi om mensen met een verstandelijke beperking aan te stellen als vrijwilliger, zij kunnen dit werk goed doen. Ook vluchtelingen zijn hier van harte en leren ze Nederlands. Zo helpen we niet alleen de voedselbank, maar ook nog een heleboel andere mensen.”

“IK HOOP DAT IK HIERMEE MENSEN KAN INSPIREREN, ZODAT IEDERE GEBRUIKER VAN DE VOEDSELBANK IN NEDERLAND KAN GENIETEN VAN VERSE GROENTEN” TOEKOMST Stichting MANNA haalt nu ongeveer zes tot acht ton groenten per week op. Met meer vrijwilligers hoopt Jac dit aantal te kunnen verdubbelen. “Om de stichting nog groter te maken, is ons volgende doel om dit initiatief in heel Nederland door te voeren. Ik zou in iedere regio advies willen geven over hoe ze dit kunnen aanpakken. Ik hoop dat ik hiermee mensen kan inspireren, zodat iedere gebruiker van de voedselbank in Nederland kan genieten van verse groenten.” TIPS “Kijk vooral goed om je heen. Er is zoveel meer eten in Nederland dan dat je in de supermarkten ziet. Eten hoeft niet perfect te zijn. Iedereen kan een steentje bijdragen” ⊳

Rond het middaguur komt Martin langs, een vrachtwagenchauffeur uit Purmerend. Hij brengt nog meer aardappelen, bieten en wortelen in allerlei kleuren mee. Jac, Ad en de overige acht vrijwilligers sorteren alle groenten, om ze vervolgens in kratten te leggen. Later op de dag kunnen de voedselbank uit Hoorn, Purmerend en Alkmaar ze ophalen. De afvalgroenten zijn voor de schapen en koeien. Initiatieven | 27

‘‘IK HEB VEEL RESPECT VOOR DE VRIJWILLIGERS DIE ZICH INZETTEN’’ - Dirk Zeelenberg

‘‘WIJ VINDEN HET ONTZETTEND KNAP EN HEEL ERG LIEF DAT ALLE VRIJWILLIGERS DIT WERK DOEN’’ - O’g3ne

‘‘IK BEN ALLE MENSEN DIE ZICH INZETTEN VOOR DE VOEDSELBANK ERG DANKBAAR’’ - Anita Meyer

‘‘IK HEB VEEL BEWONDERING VOOR DE VRIJWILLIGERS’’ - Karin Bloemen

28 | Kostje Niks

Vrijwilligers van de voedselbank zetten zich al jaren in om ervoor te zorgen dat alle Nederlands te eten krijgen. Geweldig werk waar zij niets voor terug willen. Dat vindt ook bekend Nederland. Daarom hebben een aantal van hen een boodschap voor jou als vrijwilliger van de voedselbank. Tekst: Roel Janssen Beeld: Janneke Widlak

HART OP DE GOEDE PLEK “Ik heb vaak voor de voedselbank iets mogen doen en heb gezien met hoeveel enthousiasme en liefde de vrijwilligers altijd weer klaarstaan om een helpende hand te bieden. Ik heb daar heel veel bewondering voor. Het doet mij goed dat er nog zoveel mensen zijn waar het hart op de goede plek zit!” Karin Bloemen, cabaretière, zangeres en actrice KLEINE DINGEN DOEN ERTOE “Lieve vrijwilligers van de voedselbank. Juist in tijden rondom de kerst is het heel dierbaar dat jullie je inzetten. Deze kleine dingen, die eigenlijk hele grote dingen zijn, doen ertoe. Bedankt dat jullie dat doen.” Nicolette van Dam, actrice en presentatrice ZONDER HEN GEEN ETEN EN MORAAL “Eerst komt het eten, dan de moraal’, zei Bertolt Brecht. Hij vergat iets: vóór er eten is, komen die geweldige vrijwilligers van de voedselbank! Zonder hen geen eten en geen moraal....” Jaap Jongbloed, presentator VEEL RESPECT “Lieve vrijwilligers, jullie doen geweldig werk. Chapeau! Vreselijk dat de voedselbank in deze tijd nog nodig is, maar fantastisch dat jullie je zo inzetten. Kan ik alleen maar heel veel respect voor hebben.” Dirk Zeelenberg, presentator en acteur

HET IS HEEL GOED DAT ER VOEDSELBANKEN ZIJN “Ik vind dat er voedselbanken moeten zijn, het is heel goed. Er zijn nou eenmaal mensen die het minder hebben in ons land. Er wordt zoveel eten weggegooid in Nederland dat ik denk ‘jongens, laten we maar een mooi pakketje maken voor mensen die het iets minder hebben’. Als je ziet waar mensen met kinderen soms van rond moeten komen, is dat gewoon echt niet te doen. Ik heb altijd gezegd: als ik een keer moet helpen met dozen inpakken, dan doe ik dat met liefde. Dat meen ik met heel mijn hart.” Edsilia Rombley, zangeres EEN GROTE PLUIM VOOR ALLE VRIJWILLIGERS “Het is eigenlijk een schande dát er voedselbanken nodig zijn in zo’n rijk land als Nederland. Daarom een grote pluim voor al die mensen die vrijwillig dit bijzondere werk doen, in een woord geweldig!” Henny Huisman, presentator DANKBAAR “Een jaar geleden ben ik voor de kerstshow van de EO in Emmen geweest bij de voedselbank. Die mensen werken zo hard om er voor te zorgen dat alles op rolletjes loopt. Daarom ben ik alle mensen die zich inzetten voor de voedselbank dankbaar.” Anita Meyer, zangeres.

PETJE AF “Wij willen meegeven dat het ontzettend knap en heel erg lief is dat alle vrijwilligers dit werk doen. Daar nemen wij ons petje voor af. Vooral omdat het zo’n onbaatzuchtig werk is en je er veel mensen mee helpt. Het werk is zo nodig en dat beseffen mensen niet altijd. Het is fijn dat jullie, de vrijwilligers, dat wel beseffen. Mensen worden er zo gelukkig van en dat is fantastisch.” O’g3ne, meidengroep en winnaar van The Voice 2014 Vrijwilligers | 29

DENIZ ÖZKANLI Den Bosch

Veel godsdiensten zetten zich in voor de voedselbank. Zo ook in Den Bosch en Winterswijk. Deze twee hebben beiden een eigen initiatief bedacht. Tekst Roel Janssen, Eva Dalebout Beeld Nelleke Hogendoorn

“We vinden het heel belangrijk om een voedselbank te steunen”, vertelt Deniz Özkanlı. Hij is bestuurslid van de Islamitische Stichting Nederland. “Van de Turkse bevolking bezoekt zeker de helft, dat zijn 200.000 mensen, de moskeeën die aangesloten zijn bij de Islamitische Stichting Nederland. Mensen geven van oudsher veel steun aan arme mensen in Turkije en andere delen van de wereld, maar in de afgelopen jaren hebben we gezien dat de armoede in Nederland ook aanwezig is.” Om die reden besloot Deniz hier iets aan te doen. De stichting, waarbij 144 moskeeën in Nederland zijn aangesloten, draagt al een jaar lang een steentje bij aan armoedebestrijding in Nederland. “In de zomer hebben we al tienduizend euro gedoneerd en tijdens het offerfeest hebben we onze moskeebezoekers opgeroepen om het overgebleven vlees te doneren. Dat was een groot succes.” Inmiddels zijn er echter strengere regels rondom voedselveiligheid bijgekomen en om die reden was het afgelopen jaar een minder groot succes. “De drempel was hoog”, vertelt Deniz. “Ik denk wel dat het terecht is dat er nu meer regels zijn, ook al is het vlees vers: dat weet de voedselbank namelijk niet. Daarom stellen ze hoge eisen. Voor het aankomende offerfeest zijn we al aan het bedenken hoe we het kunnen aanpakken. Misschien wel lokale moskeebesturen samen laten werken met voedselbanken, bijvoorbeeld door samen dieren te kopen en slachten.”

30 | Kostje Niks

HELMA TE GROTENHUIS Winterswijk

Op de grens met Duitsland, in het dorp Winterswijk, staat een kerk. Een kerk die iets bijzonders doet en teweeg heeft gebracht. Een jaar geleden kwam Helma te Grotenhuis, diaken (kerkelijk functionaris) bij de Zonnebrinkkerk, op het idee om de voedselbank in Lichtenvoorde te steunen. Dit idee uitte zich in een grote, houten voedselbankkist die zij in de hal van de kerk plaatste. Ze maakte een poster met daarop producten die hard nodig zijn bij de voedselbank. Nu wordt er één keer in de maand op zondag eten ingezameld, ook wel ‘voedselbank-zondagen’ genoemd. Bezoekers van de kerk weten aan de hand van de poster wat ze zondag in de kist kunnen leggen. Maar doordeweeks kan er altijd wat in de kist worden gelegd. Op deze manier worden ook niet-kerkelijken betrokken. Er zijn al macaroni-zondagen, blikgroenten-zondagen en tandpastazondagen geweest. Helma: “We wilden wat doen. We roepen niet alleen maar hallelujah, wat veel mensen denken. We willen praktisch bezig zijn voor anderen en niet alleen maar geld geven.” De voedselbankkist in de kerk zorgde in het begin voor verontwaardigde blikken, maar beetje bij beetje begonnen mensen het te snappen. Nog voordat de kist werd gebruikt, volgden andere kerken uit Winterswijk het plan. Inmiddels zamelen vijf kerken voedsel in, dat op zondag in de kist terecht komt. Op deze manier zijn de schotten tussen de kerken gevallen, we lopen nu veel makkelijker bij elkaar naar binnen. Het was een hele uitdaging. Veel mensen weten niet dat hier armoede is, ze willen cijfers zien. Ik heb veel moeten praten en trekken, maar het eindresultaat is fantastisch. De kerken werken samen en we kunnen eindelijk iets doen. Het is een echte win-winsituatie.” ⊳ Initiatieven | 31

Bijna iedereen in Nederland weet wel waar de voedselbank voor staat, maar er zijn nog veel onduidelijkheden. Zo gaat er nog steeds het gerucht dat niet iedereen vrijwillig werkt bij de voedselbank. Om deze misstanden uit de lucht te helpen, ging Kostje Niks de straat op en hielden wij een online enquête om te kijken hoe Nederland over de voedselbank denkt. In totaal vulden honderd mensen deze in. Tom Hillemans, vice-voorzitter van Voedselbanken Nederland, geeft uitleg bij de stellingen. Tekst Juultje Peels Beeld Roel Janssen

IK DENK DAT.... … JE ALS KLANT ZO LANG BIJ DE VOEDSELBANK MAG BLIJVEN ALS JE WILT

TH: “De voedselhulp van de voedselbanken is noodhulp en in principe altijd tijdelijk.” … VLUCHTELINGEN EEN BEROEP MOGEN DOEN OP DE VOEDSELBANK

… VOEDSELBANKEN NODIG ZIJN IN NEDERLAND

TH: “Helaas mee eens en wel om twee redenen: enerzijds omdat er veel voedselverspilling is en anderzijds omdat er veel armoede is.” … BIJ DE VOEDSELBANK IEDEREEN VRIJWILLIG WERKT

TH: “We maken geen onderscheid anders dan de vaste criteria die alle voedselbanken in Nederland hanteren. Dus als iemand (ook een vluchteling) aan onze criteria voldoet, komt deze in aanmerking voor een voedselpakket.”

TH: “De stelling klopt. We werken uitsluitend met vrijwilligers. Het is jammer dat dit niet voldoende bekend is.”

… STUDENTEN MET WEINIG GELD NAAR DE VOEDSELBANK KUNNEN

… DE VOEDSELBANK REKENING HOUDT MET DIEETWENSEN

TH: “Nee, we gaan ervan uit dat studenten in de gelegenheid zijn om wat bij te verdienen.”

TH: “Daar waar mogelijk wordt hier zeker rekening mee gehouden, maar elke voedselbank gaat daar op een verschillende manier mee om. Als voedselbanken zijn we natuurlijk ook afhankelijk van het voedsel dat we krijgen.”

32 | Kostje Niks

… ALS IK IN MIJN EENTJE EEN PAK RIJST DONEER, DAT GEEN NUT HEEFT

… ALS JE KLANT BENT BIJ DE VOEDSELBANK, DAT JE EIGEN SCHULD IS

TH: “Alle hulp is welkom en helpt de voedselbanken!”

TH: “Het kan iedereen overkomen, dat blijkt ook uit de praktijk. De stelling is dus echt onwaar.”

… HET AANTAL KLANTEN VAN DE VOEDSELBANK DAALT

TH: “Helaas klopt de stelling niet. Bovendien kunnen we nu, zo vinden we, nog onvoldoende mensen helpen omdat we te weinig voedsel krijgen. We houden onze financiële criteria (bij welk bedrag je in aanmerking komt voor een voedselpakket) bewust laag op dit moment omdat we, als we ze zouden verruimen, onvoldoende voedsel hebben op dit moment om iedereen van een voedselpakket te kunnen voorzien. Op het moment dat we meer voedsel krijgen zullen we onze criteria verruimen. We verwachten de komende vijf jaar nog fors te groeien.”

IK WEET HOE IK KAN BIJDRAGEN OM DE VOEDSELBANK TE STEUNEN

TH: “Het is jammer dat dit nog onvoldoende bekend is. Er zijn drie eenvoudige manieren om de voedselbanken te helpen, namelijk om donateur te worden, om voedsel te leveren en/of om vrijwilliger te worden.” Heb je zelf nog vragen aan de voedselbank? Ga dan naar http://www.voedselbankennederland.nl/ nl/veel-gestelde-vragen-over-ons.html en kijk of jouw vraag er tussen staat! ⊳

JANETTE (66) : “DE VOEDSELBANK DENKT AAN IEDEREEN. ZE HOUDEN OOK ACTIES VOOR KINDEREN EN ZE DOEN ZOVEEL MET KERSTMIS EN OUDJAAR. DAT VIND IK HARTSTIKKE GOED.”

RON (50) “OF IEMAND NOU IN EEN VILLA WOONT, OF OP STRAAT. AAN DE BUITENKANT KUN JE NIET ZIEN OF IEMAND DE VOEDSELBANK NODIG HEEFT. ALS JE IN DE PROBLEMEN ZIT EN JE ZIT VOOR 90% OP HET BIJSTANDSNIVEAU DAN HEB JE AL HET RECHT OP EEN VOEDSELPAKKET.”

Vrijwilligers | 33

MOUNIA UIT SYRIË: “YOUTUBE LEERT MIJ ETEN TE BEREIDEN”

EEN VOEDSELPAKKET VOOR EEN SYRISCHE VLUCHTELING De voedselbank kent veel klanten. Oud, jong, hoogopgeleid, laagopgeleid, autochtoon of allochtoon. Deze laatste groep is de afgelopen maanden gegroeid. Vluchtelingen met een verblijfsvergunning (ook wel statushouder genoemd) hebben recht op een uitkering van de overheid. Maar het duurt in sommige gemeenten lang voordat de statushouders een uitkering binnenkrijgen. In dat geval kunnen ze in sommige gemeenten een beroep doen op de voedselbank. Ook bij de voedselbank in Vlijmen komen onder andere Syrische gezinnen op vrijdag hun pakket halen. Tekst Eva Dalebout Beeld Myrna de Bruijn

De voedselbank kent veel klanten. Oud, jong, hoogopgeleid, laagopgeleid, autochtoon of allochtoon. Deze laatste groep is de afgelopen maanden gegroeid. Vluchtelingen met een verblijfsvergunning (ook wel statushouder genoemd) hebben recht op een uitkering van de overheid. Maar het duurt in sommige gemeenten lang voordat de statushouders een uitkering binnenkrijgen. In dat geval kunnen ze een beroep doen op de voedselbank. Ook bij de voedselbank in Vlijmen komen onder andere Syrische gezinnen op vrijdag hun pakket halen. 34 | Kostje Niks

In juni kwam Mounia* met haar dochtertje naar Vlijmen. Even later volgde haar man met haar zoontje. “Toen we in Vlijmen terecht kwamen, kregen we veel informatie over het dorp. Een week later konden we terecht bij deze voedselbank. Ze hadden veel eten voor ons.” Mounia vertelt dat de bezoeken bij de voedselbank haar erg goed bevallen. “Ik sprak al een beetje Engels, maar nu spreek ik zelfs een beetje Nederlands. De vrijwilligers spreken je aan en er komt zelfs een vrijwilliger bij mij thuis.”

Vrijwilliger Theo Nelissen: “De vluchtelingen met een verblijfsvergunning komen bij ons terecht via Vluchtelingenwerk, de schuldsanering of het maatschappelijk werk. In het begin was het moeilijk om met elkaar te communiceren. Sommige mensen hebben een grote bereidheid om Nederlands te leren, anderen totaal niet. Op dit moment komen er acht gezinnen die zijn gevlucht uit hun eigen land naar deze voedselbank.”

“ER KOMT ZELFS EEN VRIJWILLIGER BIJ MIJ THUIS”

gedag. Soms volgt een kort praatje: ‘Alles goed? Ja, met u?’ Mounia reageert erg blij als ze soja in haar winkelwagentje mag stoppen. Ook rijst, sardientjes in blik, bloemkool en olijven doen een glimlach op haar gezicht verschijnen. Of ze een extra citroen mee wil nemen? ‘Heel graag.’

“ELKE VRIJWILLIGER ZEGT MOUNIA VRIENDELIJK GEDAG. SOMS VOLGT EEN KORT PRAATJE” MET EEN GLIMLACH NAAR HUIS Haar twee kinderen, beiden dik ingepakt met een te grote muts en sjaal, jengelen aan de kar. Aan het einde krijgen ze knuffels en zelfs een stoeltje mee; meteen stopt het gejengel. Mounia’s dochtertje laat meteen trots haar tijgerknuffel aan haar moeder zien.

ONBEKEND ETEN Mounia vindt het Nederlandse eten dat in haar voedselpakket zit lekker. “Meestal vraag ik wat het is, ik ken niet alles. De vrijwilligers vertellen me dan hoe het smaakt en hoe ik het moet bereiden, bijvoorbeeld broccoli. In Syrië eet je dat rauw door je salade, hier koken de mensen het. Dat wist ik niet.” Mounia vindt de groenten het lekkerst. “Die zijn erg vers. Ook de voorverpakte groenten smaken goed. Het leukste vind ik de taarten die worden uitgedeeld. Volgende week is mijn dochtertje jarig, daarom krijg ik nu een taart mee naar huis. Heel erg aardig.”

MEE MET MOUNIA De voedselbank in Vlijmen heeft de loods zo ingericht dat er een soort supermarkt is ontstaan. De klanten melden zich bij een bureau, en krijgen een nummertje mee. Vervolgens krijgen ze een standaard voedselpakket met producten die de voedselbank voor ze heeft uitgekozen. De producten verschillen elke week. Vervolgens mogen de klanten dit standaard pakket aanvullen. Ze gaan langs verschillende afdelingen: beleg, eten in pot en blik zoals soep en pesto, dan de groente-afdeling, de broodafdeling en de vlees- en visafdeling. Als laatste komen ze langs een grote tafel waar speelgoed en luxe-producten staan uitgestald. Achter elke afdeling staan één of meerdere vrijwilligers die het eten uitdelen.

Als Mounia en haar familie de hele ronde hebben gehad, verlaten ze de loods met een volle winkelkar. Er liggen veel producten in de kar. Óok typisch Nederlands eten, zoals bleekselderij en boerenkool. Mounia heeft een goede manier bedacht waarop ze deze producten leert bereiden: “Ik bekijk filmpjes op YouTube waar ze me uitleggen hoe ik het eten bereid.” Met haar twee kinderen en haar man verlaat Mounia met een stralende lach de voedselbank. *Op verzoek van de geïnterviewde is de naam Mounia gefingeerd en haar leeftijd onbekend gebleven. De afbeelding van het gezin is niet het echte gezin van Mounia. Verder wilde ze niet veel kwijt over haar reis naar Nederland. ⊳

MINICURSUS ARABISCH Veel vluchtelingen die naar Nederland komen zijn Syriërs. Een paar woorden uit hun taal kunnen altijd van pas komen tijdens het uitdelen van voedselpakketten.

Mounia neemt niet alles aan wat de voedselbank haar aanbiedt. De pindakaas heeft ze liever niet, net zoals de pesto. Toch neemt ze veel producten met een glimlach aan. Elke vrijwilliger zegt ze vriendelijk Klanten | 35

Benieuwd geworden naar het boek? Kostje Niks geeft 1 exemplaar van ‘Genadebrood - De onstuitbare opmars van de voedselbank’ weg. Wat je ervoor moet doen? Vertel ons wie of welke voedselbank er volgens jou een plek in ons tijdschrift verdient en waarom! Stuur een mail met waarom jij het boek wilt winnen naar voedselbankmagazine@gmail.com óf stuur een brief naar Gasthuisring 32, 5041 DS Tilburg ten naam van Voedselbank Magazine.

‘‘HIJ WAS NIET ALLEEN WETHOUDER VAN SOCIALE ZAKEN, MAAR IS OOK EEN SOCIALE MAN.”

36 | Kostje Niks Peter Verschuren, schrijver van het boek Genadebrood

rood

Is het initiatief van voedselbanken in Nederland goed of slecht? Is het mooi dat je je als vrijwilliger inzet voor anderen, of is het juist een schandaal dat voedselbanken überhaupt nodig zijn? Peter Verschuren heeft jarenlang bij de sociale dienst gewerkt, was wethouder van sociale zaken in Groningen en houdt zich bezig met armoedebestrijding. Hij verbaasde zich over het aantal voedselbanken in ons land dat maar bleef stijgen en schreef het boek Genadebrood - De onstuitbare opmars van de voedselbank. Tekst Eva Dalebout Beeld Myrna de Bruijn

“Ik merkte dat de voedselbanken heel snel opkwamen”, vertelt Peter. “In bijna elke gemeente is er een te vinden, terwijl een aantal jaren geleden het idee nog speelde dat voedselbanken niet konden bestaan in ons land. Die horen thuis in Amerika, niet bij ons. Ik was geïntrigeerd door die snelle ontwikkeling en ik dacht: daar ga ik me eens in verdiepen.”

EN TOEN BESLOOT JE EEN BOEK TE SCHRIJVEN?

“Ik wilde een conclusie vinden op de vraag of je de voedselbanken moet zien als iets positiefs of iets negatiefs. Ik hoor je nu denken: ‘is dat gelukt?’ Nee. Dat is niet gelukt. Het laatste hoofdstuk heeft als titel ‘De worsteling blijft’. Daarmee bedoel ik dat dubbele gevoel dat veel mensen hebben bij de voedselbank. Aan de ene kant is het geweldig dat ze bestaan, maar aan de andere kant is het verschrikkelijk dat ze móeten bestaan. Dat gevoel heb ik ook nog steeds.”

WAREN ZE BIJ DE VOEDSELBANK IN GRONINGEN BLIJ MET HET BOEK?

“Ik denk het wel. Ze zijn blij met de aandacht die ze krijgen. Wat ik van hen terug krijg, en ook van de landelijke vereniging, is dat ze het een eerlijk verhaal vinden. Dat alle aspecten goed belicht worden. Niet de hele boel ophemelen, ook alles bekritiseren. Allerlei visies waarvan ze zeggen: dat zijn herkenbare beelden. Het is een compleet geheel.”

HEBBEN VRIJWILLIGERS VAN DE VOEDSELBANK EEN ‘COLLEGA-GEVOEL’ MET ALLE ANDERE VRIJWILLIGERS?

“Ik denk het niet. Dan moet je eigenlijk naar de historie kijken. Het zijn allemaal puur lokale initiatieven geweest, pas later is de landelijke vereniging gekomen die steeds meer de boel is gaan coördineren. Het zijn nog eilandjes en ik denk dat daar nog veel winst in te behalen is. Van elkaar kun je leren. Wat in de ene plaats goed werkt, breng dat vooral over naar de andere plaatsen zodat die er ook werk van kunnen maken. Dat zal wel gebeuren, de landelijke vereniging is daar ook mee bezig, maar dat duurt nog wel eventjes. Er is nog wel een versnelling mogelijk, zeker.” Ulfert Molenhuis is de voorzitter waar Peter in het begin bij aanklopte. Wij hebben aan Ulfert gevraagd hoe Peter zijn vrijwilligerswerk, dat zeven maanden duurde, bij de Groningse voedselbank deed. “Hij deed dat heel goed. Iedere zaterdag kwam hij hier trouw naar toe en was er op tijd. Hij werkte hard en is nog vrij sterk ook, dat viel erg mee. Voor een wethouder was hij heel sterk. Hij ging heel goed met de cliënten om.

WAT IS JE HET MEEST BIJGEBLEVEN?

“De overheid heeft voor veel mensen problemen afgedaan, vooral in de jaren zeventig toen de verzorgingsstaat werd opgebouwd. Dat is nu helemaal losgelaten. Dat mensen denken: ‘solidariteit bereik je zelf’, heeft me echt verbaasd. Vanuit mijn politieke achtergrond bij de SP heb ik toch het besef dat solidariteit georganiseerd moet worden vanuit de overheid. Heel veel mensen die ik heb gesproken zeggen: ‘Joh, dat was in de jaren zeventig en tachtig zo, dat komt nooit meer terug.’ Dat heeft mij zowel verbaasd als verontrust.”

voorzitter van de Groningse Voedselbank Ulfert Molenhuis

Vrijwilligers | 37

gaan denken wie ik allemaal wilde spreken. Daar is een hele lijst uitgekomen: van Rene Froger tot staatssecretaris Kleinsma. Ik heb veel mensen geïnterviewd en het leuke was dat iedereen wilde meewerken.”

EN IS DAT GELUKT?

“Ja, Ik heb veel verschillende verhalen gekregen.” Het boek moest toen nog uitgegeven worden. Anton Scheepstra werd die uitgever. Hij vertelt vol lof over Peter.

WAAROM HEEFT U BESLOTEN OM HET BOEK VAN PETER UIT TE BRENGEN?

“Het is natuurlijk een bijzonder actueel en maatschappelijk onderwerp dat hij heeft aangegrepen. Ik heb zelf wel gemerkt dat het bij heel veel mensen niet zo duidelijk is wat de voedselbank nu precies doet.”

WAS PETER PERSOONLIJK BETROKKEN BIJ HET BOEK? Uitgever Anton Scheepstra Dat was hij natuurlijk ook wel gewend, want hij is wethouder van de stad Groningen geweest dus hij heeft vaker deze groep mensen gesproken. Hij was niet alleen wethouder van sociale zaken, maar is ook een sociale man.”

HEEFT HET GEHOLPEN OM VRIJWILLIGERSWERK TE DOEN BIJ HET SCHRIJVEN VAN HET BOEK?

“Zeker. Dit was heel goed om te zien hoe het allemaal gaat. Daarna kon ik ook veel beter mensen interviewen. Ik kan door het vrijwilligerswerk precies vertellen hoe het werk bij de voedselbank in elkaar steekt, ik heb daar een goed beeld bij. Ook de gesprekken met de klanten hebben geholpen. Hierdoor krijg je toch ook een beetje het gevoel dat er klanten bij de voedselbank zijn die het heel normaal vinden om er gebruik van te maken, maar ook mensen die dit totaal niet vinden. Zo heb ik een vrouw g eïnterviewd die het elke dag een worsteling vond of ze wel of niet naar de voedselbank zou gaan. De eerste keer dat ze er was, moest ze huilen omdat ze het zo verschrikkelijk vond. Om dat zo van die mensen zelf te horen, helpt absoluut bij het schrijven van het boek.”

“VOOR MIJ WAS AL SNEL DUIDELIJK DAT DIT BOEK VANUIT EEN HELE BEVLOGEN GEEST IS GESCHREVEN” HOE BEN JE BEGONNEN?

“Het begon ermee dat ik naar de voorzitter (red: Ulfert Molenhuis) van de voedselbank in Groningen ben gestapt met de vraag of ik zijn medewerking kon krijgen. Ook heb ik daar gevraagd of ik een tijdje vrijwilliger mocht zijn. Via hem ben ik met de landelijke vereniging in contact gekomen. Daar heb ik mee gepraat en toen ben ik na 38 | Kostje Niks

“Jazeker, vanaf het begin af aan al. Voordat hij met mij in contact kwam als uitgever was hij natuurlijk al heel erg met het onderwerp bezig. Het manuscript was al bijna klaar, dus voor mij was het meteen al heel erg duidelijk dat dit vanuit een hele bevlogen geest is geschreven.”

BENT U ALS UITGEVER BLIJ MET HET RESULTAAT?

“Ik ben heel blij met het boek Genadebrood. Peter heeft alles goed onderzocht, zowel uit eigen ervaring als dingen uit de Nederlandse en buitenlandse literatuur. Het is daardoor het beste boek over voedselbanken in Nederland geworden.” Terug bij de Groningse voedselbank vroegen we voorzitter Ulfert of hij denkt dat het boek van Peter iets teweeg heeft gebracht bij mensen. “Peter worstelde met de vraag: is de voedselbank een taak van de overheid of van de gehele samenleving? Het is een lastige vraag, die kun je niet helemaal beantwoorden, dat is hem ook niet gelukt. Wat hem wel gelukt is, is dat hij een boek heeft geschreven waarin hij de problematiek heel duidelijk geschetst. Vanaf het ministerie tot cliënten van de voedselbank.”

WAT ZIJN DE REACTIES?

“Wat ik van lezers van het boek hoor, is dat als ze eraan beginnen, ze het in één keer uitlezen. Ik heb dat zelf ook gedaan. Het is makkelijk geschreven en geeft een goede schets over hoe de situatie in Nederland was, is en waar we misschien naartoe moeten.” Tot slot wil Peter nog iets meegeven aan alle vrijwilligers van voedselbanken in Nederland. “Ik wil een groot compliment maken. Het is heel bijzonder dat zo’n grote organisatie, die zowel landelijk als plaatselijk heel professioneel werkt, nog steeds alleen met vrijwilligers kan draaien. Daarvoor wil ik ze vooral een pluim op de hoed steken. Dat wat jullie als vrijwilligers presteren, daar kunnen veel professionele organisaties een puntje aan zuigen. Dus ik zou zeggen: ga zo door.” ⊳

We willen allemaal onafhankelijk zijn, we willen het allerbeste van de wereld voor onze familie en onze kinderen en we willen hen niets onthouden. Als er een moment komt in je leven waarin je dit niet meer kan, dan is dat erg zwaar. De 39-jarige Mascha vertelt openhartig over het moment dat zij afhankelijk werd van de voedselbank. Tekst: Bibi Loomans Beeld: Janneke Widlak, Myrna de Bruijn

Voordat Mascha begint met haar verhaal stuurt ze haar kinderen naar oma toe. “Ik heb liever niet dat zij dit weten. Ik vind het verschrikkelijk dat er een tijd was waarin ik niet zelf voor ze kon zorgen. In het begin vond ik het erg zwaar om naar de voedselbank te gaan. Ik moest echt over een drempel heen. Niemand mocht het weten, dus ik hield het voor zoveel mogelijk mensen stil.”

“IK MOEST ECHT OVER EEN DREMPEL HEEN” “Ik schaamde me heel erg dat ik gebruik moest maken van de voedselbank, ik weet nu niet eens meer waarom. Ik denk omdat ik mijn kinderen dingen moest onthouden, als moeder wil je dat niet. Ze vroegen om bepaalde koekjes die ze bij een vriendinnetje hadden gegeten en die kon ik niet voor ze halen.”

“Bij de voedselbank viel het me op dat ik lang niet de enige was. Ook in een welvarend land als Nederland zijn er zoveel mensen die niet rond kunnen komen. Ze hebben hier allemaal hun eigen redenen voor. Al snel besefte ik dat het onzin was om me hiervoor te schamen.”

“ZE VROEGEN OM BEPAALDE KOEKJES DIE ZE BIJ EEN VRIENDINNETJE HADDEN GEGETEN EN DIE KON IK NIET VOOR ZE HALEN” “De lieve vrijwilligers hebben mij doen inzien dat schaamte nergens voor nodig is. Ze leefden met me mee en luisterden naar mijn verhaal. Bovendien waren de voedselpakketten goed gevuld en voldeden ze aan de schijf van vijf. Echt super. De voedselbank doet geweldig werk, ik kan het weten.” ⊳ Om privacy-redenen wilde Mascha niet op de foto. Kostje Niks | 39

Moestuin

IN ALMELO Tekst Bibi Loomans Beeld Milou Hendriks

40 | Kostje Niks

Een krop sla kost in de supermarkt gemiddeld tachtig eurocent en klanten van de voedselbank kunnen zich dit niet altijd veroorloven. Vanwege de beperkte houdbaarheid is het voor voedselbanken lastig hieraan te komen. In Almelo is hier iets slims op bedacht: tien vrijwilligers, waarvan er vijf vrijwilliger zijn en vijf klant, houden een moestuin bij zodat klanten van de voedselbank diezelfde avond nog kunnen genieten van verse groenten op hun bord. Dit seizoen werd er groente geoogst met een winkelwaarde van 22.000 euro. Vrijwilliger Kees van Vooren is erg trots dat hij al bijna drie jaar bijdraagt aan het onderhouden van de moestuin. “Drie ochtenden per week werk ik met een leuk team in deze tuin. Alles wat we zaaien en oogsten houden we bij. Ik heb het altijd leuk gevonden om zelf groenten te kweken, want het is prachtig om het resultaat te zien.” TIEN JAAR EEN TUIN Het begon allemaal vier jaar geleden, toen een bestuurslid van voedselbank Almelo een kijkje nam bij een kweker uit Deventer. Hij doneerde de groenten uit zijn moestuin aan de voedselbank. Dit was een geweldig plan voor in Almelo, maar het moest structureler. Woningbouwvereniging Beter Wonen had een stuk grond van 2500 m2 beschikbaar. “Er zouden huizen komen, maar dat plan is niet doorgegaan. We mogen hier ten minste tien jaar lang groenten verbouwen”, legt Kees uit.

Leerlingen van het Agrarisch Onderwijscentrum maakten vervolgens een teeltprogramma, zodat de vrijwilligers precies wisten welke groenten ze in welk seizoen konden verbouwen. Met de winter voor de deur worden de laatste bieten, rode kolen en slakroppen geoogst. Daarna gaat de moestuin dicht. Kees: “Een hobbyclub die zich bezighoudt met het opknappen van oude landbouwmachines begint in februari weer met omploegen. Bij de voedselbank beschikken wij niet over deze apparaten, dus het is super dat deze club ons vrijwillig helpt.”

RECEPTEN Daarna ging Kees hard aan de slag in de keuken. Hij maakte een recept met rabarber, yoghurt en vanillevla, en deelde dit samen met de instructies uit bij de voedselbank. “En wat denk je? Iedereen vond het lekker!”, reageert kees enthousiast. “Het is belangrijk om de klanten te leren dat vers eten gezonder en voedzamer is, want ze weten hier erg weinig vanaf. Tegenwoordig deel ik altijd recepten uit bij de onbekendere groenten, zoals paksoi of snijbiet. De klanten vinden het geweldig.” ⊳

“HET IS BELANGRIJK OM DE KLANTEN TE LEREN DAT VERS ETEN GEZONDER EN VOEDZAMER IS, WANT ZE WETEN HIER ERG WEINIG VAN AF”

ZAND TUSSEN DE SLA Kees is van mening dat zelf gekweekte groenten en fruit veel lekkerder smaken dan ingevroren of uit blik, maar niet iedere klant is het daarmee eens. “Er wordt weleens geklaagd over zand tussen de sla, maar dan doe ik gewoon mijn oren dicht.” Het is Kees ook opgevallen dat veel klanten bepaalde groenten en fruitsoorten niet kennen en daarom ook niet lusten. “Dit voorjaar kwam iemand uit het bestuur kijken wat er in de moestuin stond. Toen hij onze rabarber zag, zei hij meteen: ‘Die rabarber hoef je niet te geven, dat lusten ze toch niet.’ Hier geloofde ik helemaal niks van.”

Initiatieven | 41

HAAL MEER UIT JE VOEDSELPAKKET MET ORIGINELE EN GOEDKOPE RECEPTEN! Tekst Bibi Loomans Beeld Milou Hendriks

DE GROENE SMOOTHIE De gezondheids-gekkies bedachten dat je in plaats van fruit, ook heel makkelijk groenten in een smoothie kunt verwerken. Zo heb je met één druk op de knop van je mixer een heerlijk glas boordevol groenten en fruit. Met een restje spinazie en/of komkommer, een banaan die overrijp is en een beetje melk of water, tover je binnen enkele seconden een voedzaam drankje op tafel. Doordat de banaan overrijp is, smaakt je smoothie extra zoet! Ingrediënten voor 1 glas: 1 handje spinazie 1 overrijpe banaan 1 scheut melk of water Optioneel: iedere groenten die je verder nog in je kast hebt liggen. Denk aan komkommer, boerenkool, bietjes, wortelen etc. Doe eens gek! HOE DOE JE HET? Mix alle ingrediënten bij elkaar, simpeler kan niet.

42 | Kostje Niks

SNACKEN MET GROENTE CHIPS Ingrediënten: 1 bietje 1 halve wortel Optioneel: aardappel of pastinaak Druppels olijfolie Zout Eventueel: paprikapoeder

Een restje wortel, biet, pastinaak of een aardappel over waar je niets mee kunt? Maak er lekker chips van! Op deze manier heb je niet alleen een supergezonde, maar ook een super goedkope snack voor ’s avonds op de bank. HOE DOE JE HET? Snijd de groenten zo dun mogelijk, als het niet lukt probeer het dan eens met een kaasschaaf. Verdeel de groenten over een bakplaat en dep ze droog met een stukje keukenrol, hierdoor worden ze krokanter. Besprenkel daarna met een heel klein beetje olijfolie, zout en eventueel paprikapoeder. Stop in de oven (180 graden) en laat ze er tussen de tien en maximaal twintig minuten inzitten. Dit ligt net aan je oven, dus hou ze goed in de gaten anders verbranden ze.

PINDA KOEKJES Ingrediënten voor 14 koekjes: 200 gram suiker 225 gram pindakaas 1 ei HOE DOE JE HET? Verwarm je oven voor op 180 graden en meng de ingrediënten door elkaar. Rol balletjes met je handen (leuk om te doen met kinderen) en leg de balletjes op een bakplaat met bakpapier. Druk ze een beetje plat en doe de koekjes ongeveer 10 minuten in de oven. Dit verschilt per oven, dus hou ze goed in de gaten. Laat ze daarna afkoelen totdat ze lekker knapperig zijn. Smullen maar!

BROOD PUDDING Ingrediënten: 300 gram oud brood Een halve liter melk 200 gram suiker 5 eieren Optioneel (extra lekker): kaneel, krentjes en/of een appel HOE DOE JE HET? Voeg de suiker bij de melk en laat het warm worden in een pannetje, giet dit over het brood en laat minimaal een uur weken. Plet het daarna met een vork totdat er een mengsel ontstaat. Voeg geklutste eieren, kaneel en eventueel krentjes en een appel toe. Giet het in een ingevette bakvorm en laat drie kwartier rijzen in de oven op 200 graden. Klaar is je appeltaart van oud brood! Klanten | 43

HOE DOE JE HET? Pak een grote kom en meng de ingrediënten door elkaar en vorm er een grote bal van. Laat de deegbal anderhalf uur rusten door er een vochtige keukendoek omheen te trekken. Tijd om? Verdeel het deeg in 6 bolletjes. Strooi een beetje bloem op je werktafel of aanrecht en rol het bolletje uit tot een grote ronde lap. Probeer het zo dun mogelijk te maken, maar let op dat het niet scheurt. Bak de wraps iets minder dan 1 minuut per kant in een pan. Hier hoeft geen olijfolie in. Nu komt het leukste gedeelte: het versieren van de pizza’s! Wees creatief en doe er gewoon op wat je lekker vindt en wat het voedselpakket je te beiden heeft. Leg de pizza’s nog 5-10 minuten in de oven op 180 graden. 44 | Kostje Niks

HOE DOE JE HET? Stapel je overgebleven boterhammen op elkaar en snijd er vierkantjes van. Doe de stukjes brood in een kom en breng op smaak met peper, zout en een beetje olijfolie. Schep het goed om. Verwarm de oven voor op 175 graden en verdeel de croutons over een met bakpapier beklede bakplaat. Haal ze er na 25 minuten uit en strooi ze over je salade of soep. Weinig tijd? Je kunt je croutons ook heel gemakkelijk in een pan bakken. Als ze goudbruin zijn, dan zijn ze klaar.

Klanten Kostje Niks | 45

Vrijwilligers vormen met elkaar het cement van onze samenleving. Zij leveren een onmisbare bijdrage aan de sociale samenhang in onze maatschappij. Zonder vrijwilligers zouden onder andere sportverenigingen, scholen, instellingen voor verzorging en verpleging, kerken en ook voedselbanken veel slechter of niet functioneren. Voedselbanken geven voedselhulp aan de allerarmste Nederlanders. Er zijn nu 161 voedselbanken, met 510 uitdeelpunten en 8 regionale distributiecentra. Daar worden elke week zo’n 40.000 voedselpakketten gevuld en uitgedeeld; dat zijn zo’n 2 miljoen voedselpakketten per jaar! Dat kan alleen omdat 10.000 vrijwilligers elke week weer bereid zijn zich met elkaar in te zetten om de allerarmsten de noodhulp te geven die ze zo hard nodig hebben.

Nederland is kampioen vrijwilligerswerk van Europa: -48% van alle Nederlanders van 15 jaar en ouder doet vrijwilligerswerk, mannen net zo vaak als vrouwen.

-Vrijwilligers besteden gemiddeld 4 uur per week aan vrijwilligerswerk.

-Bijna 20% van de vrijwilligers doet dat zelfs 8 uur of meer per week.

Het unieke van de voedselbanken is dat niemand wordt betaald. Of je nu voedsel verwerft, de magazijnen bijhoudt, het voedsel vervoert, de intake verzorgt, de pakketten vult of uitdeelt, de klanten opvangt, de voedselveiligheid voor je rekening neemt, de keuken en toiletten schoonmaakt, in het bestuur zit, acties organiseert, geld inzamelt: in de hele voedselbankwereld kom je geen enkele werkgever tegen. Zonder vrijwilligers zou er in Nederland dus géén voedselhulp bestaan! Dat maakt alle vrijwilligers bij de voedselbanken uniek en daarom wil ik jullie allemaal een denkbeeldige medaille van verdienste opspelden als dank, waardering en erkenning voor jullie onmisbare voedselhulp aan de armste medeburgers! ⊳ Leo Wijnbelt Voorzitter Voedselbanken Nederland

46 | Vrijwilligers

COLOFON HOOFDREDACTEUR Roel Janssen REDACTIE Eva Dalebout, Bibi Loomans en Juultje Peels FOTOGRAFIE Myrna de Bruijn, Nelleke Hogendoorn, Milou Hendriks, Eva Dalebout en Roel Janssen VORMGEVING Ilse Bouwmeester, Myrna de Bruijn, Milou Hendriks, Nelleke Hogendoorn en Janneke Widlak COVERFOTO: Myrna de Bruijn

Volgende Editie...

REACTIE EN ADVERTENTIES: Juultje Peels voedselbankmagazine@gmail.com MET SPECIALE DANK AAN: Pien de Ruig, Mark van Hasperhoven, Paul Le Blanc, Leon van Eindhoven, Suzanne Paap en Janneke de Bonth UITGEVER: Drukker

BN’ERS HELPEN MEE.

Getty Kaspers en Edsilia Rombley helpen een dagje de vrijwilligers van de voedselbank. Hoe ervaren ze dit?

VRAGEN AAN TWEE NIEUWE REGIO’S. Dit tijdschrift is tot stand gekomen dankzij Fontys Hogeschool voor de Journalistiek te Tilburg, SintLucas te Boxtel en Voedselbanken Nederland met als doel de communicatie tussen de verschillende voedselbanken in Nederland te verbeteren. Tevens is Kostje Niks een cadeautje voor de vrijwilliger als dank voor al hun harde werk. Niets in deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de redactie worden overgenomen of gedeeld.

Hoe gaan deze twee regionale uitgiftepunten om met verschillende problemen en wat voor tips hebben ze voor de anderen?

SYNAGOGE.

Veel godsdiensten in Nederland zetten zich in voor de voedselbanken. Zo ook een Synagoge.

KIJKJE BIJ DE ALBERT HEIJN.

De Albert Heijn geeft veel voedsel aan de voedselbanken. Hoe gaat dit proces? Een kijkje achter de schermen.

Kent of ben jij een vrijwilliger van de voedselbank die iets speciaal doet of heeft gehoord, laat het ons weten! Het liefste laten wij namelijk al het moois zien wat er voor de voedselbanken in ons land gedaan wordt. Mail-adres: voedselbankmagazine@gmail.com Postadres: Bisschop Masiusstraat 13, 5014 PA te Tilburg

Kostje Niks | 47