UITGAVE VAN FORFARMERS NEDERLAND
NR 1 2020
VOER
TAAL
Koploper in vet- en eiwitproductie
2
“Ik ga voor maximaal melkgeld” John van Leijsen stuurt op meer vet en eiwit Vijf vragen aan nieuwe robotmelkers
4 10
Inhoud 02 Hogere gehaltes voor meer rendement 03 Column 04 Reportage: meer vet en eiwit 06 Topgrass grasmengsel keuze 08 SiloSolve FC praktijk proef 09 Graslandmanagement 10 Vijf vragen aan nieuwe robotmelkers 12 De jongveespecialist 13 Dealerbedrijf in beeld 14 TMR en weidegang 16 Logistieke planning en ruwvoerplan
Colofon Voertaal is een uitgave van ForFarmers. Voor meer informatie kunt u terecht bij de regionale ForFarmers dealer of bij ForFarmers, Lochem. Tel. 0573 – 288 800 E-mail: voertaal@forfarmers.eu www.forfarmers.nl In ons privacy statement op www.forfarmers.nl staat hoe ForFarmers omgaat met uw persoonsgegevens. Wenst u geen (marketing)communicatie van ForFarmers meer te ontvangen, dan kunt u dit aangeven via www.forfarmers.nl/mijn-gegevens. Overname van artikelen is mogelijk na toestemming van de redactie en met bronvermelding. Gedrukt op milieuvriendelijk papier.
Actueel
Optimaliseren binnen fosfaatrec rendement Meer melkgeld verdienen binnen
gehalte 0,04% (op 3,61%) boven de
dezelfde fosfaatklasse kan door te
landelijke resultaten. Dit leverde de
sturen op hogere gehaltes. Klanten van
ForFarmers-klanten gemiddeld €67,-
ForFarmers zijn op dit gebied al jaren-
meer melkgeld per koe op ten opzichte
lang koplopers. Verdere optimalisatie
van het landelijk gemiddelde.
van vet- en eiwitproductie vraagt vaak om kleine investeringen die snel voor
‘Het gaat om de voerwinst’
extra voerwinst zorgen. Bereken samen
De goede prestaties van eigen klanten
met uw specialist welke mogelijk-
zijn voor ForFarmers aanleiding om het
heden er op uw bedrijf zijn.
belang van kilogrammen vet en eiwit dit jaar nadrukkelijk op de kaart te
ForFarmers-klanten zijn al jaren
zetten. Marieke Roseboom, marketing
koploper in vet- en eiwitproductie. Dit
manager melkvee: “Verhogen van de
blijkt uit de vergelijking van landelijke
melkproductie kan betekenen dat je in
cijfers van CRV met de prestaties van
een hogere fosfaatklasse komt. Als je
ForFarmers-klanten (zie onderstaand
hetzelfde aantal koeien wilt behouden,
figuur). Zo lag in 2019 de meetmelk-
heb je daarmee extra fosfaatrechten
productie bij ForFarmers-klanten op
nodig. Ga je hogere gehaltes melken,
9.812 kg, terwijl het landelijk gemid-
dan heb je direct meer melkgeld en dit
delde exclusief ForFarmers-klanten op
heeft geen invloed op de fosfaatklasse
9.617 kg uitkwam. Daarbij lag het
waarin je zit.” Zij voegt daaraan toe dat
vetgehalte bij ForFarmers-klanten
hogere gehaltes niet een doel op zich
0,11% hoger (op 4,46%) en het eiwit-
moeten zijn. “Het gaat om de voer-
Vet- en eiwitgehalte in de melk t.o.v. landelijk gemiddelde CRV
2
0,12
0,10
0,08
0,06
0,04
0,02
0,00
2016
2017
Verschil Vet%
2018
Verschil Eiwit %
Figuur. ForFarmers klanten hebben structureel hogere gehaltes in de melk.
2019
Column
chten: hogere gehaltes voor meer
Begrijpt u het allemaal nog?
winst, dus je moet de maatregelen
index, twee unieke ForFarmers-
Sinds de Raad van State het
kiezen die onderaan de streep het
kengetallen. Tevens hebben wij een
Programma Aanpak Stikstof
meeste opleveren.”
aantal producten in het assortiment met
(PAS) heeft vernietigd, is de
een specifieke werking op gehalten.”
wereld waarin u onderneemt
Ruwvoerkwaliteit en goede penswerking
roeriger dan ooit. Diverse
vormen de basis
Ook de randvoorwaarden voor een hoge
partijen profileren sindsdien
Het verhogen van de kilogrammen vet
voeropname komen nadrukkelijk aan
hun standpunten en de
en eiwit is op de meeste bedrijven
bod. Roseboom: “Onderschat het
overheid rolt nieuwe wetgeving
mogelijk, stelt Roseboom. “Werken aan
belang van schoon en fris drinkwater
over de sector uit. Dit alles in een dusdanig
de vet- en eiwitproductie begint met het
bijvoorbeeld niet. Maak de waterbakken
tempo dat het soms niet bij te houden is.
in kaart brengen van de bedrijfssituatie
regelmatig schoon en controleer de
en het rantsoen. De pens maximaal
leidingen eenmaal per jaar op reinheid.
Veel zaken zijn nog onduidelijk. Toch is het
benutten en goed verteerbaar ruwvoer
Dit zijn kleine stappen die echt effect op
goed om inzicht te krijgen in de impact van de
zijn de basis van gehaltes melken.” De
de gehaltes hebben.”
maatregelen. Dit geeft immers rust en duidelijkheid. Binnen het team van
melkveespecialisten van ForFarmers en de accountmanagers van de dealer-
Wilt u meer weten?
FarmConsult doorgronden we de nieuwe
bedrijven hebben een speciale ‘tool’ tot
Onze specialisten en dealers onder-
wet- en regelgeving om vervolgens gezamen-
hun beschikking om de bedrijfssituatie
steunen u met praktische kennis en de
lijk de vertaalslag naar het boerenerf te
en het rantsoen in kaart te brengen.
doorvertaling van de kengetallen naar
maken.
“Samen met de specialist beoordeelt u
de best passende maatregelen. Zo
de voeropname, de voerefficiëntie en de
kunnen we goed sturen op vet- en
Begrijpt u het allemaal nog? Ook als u het,
vertering van de mest. Aan de hand van
eiwitgehaltes. Lees er meer over op
net als ik, complex vindt, weet dan dat het
de mest kunnen de specialisten gericht
onze website (zie kader).
team van FarmConsult altijd met kennis en
sturen via de verzurings- en herkauw-
kunde voor u klaarstaat. Zo ondersteunen we u graag bij het vinden van mogelijkheden om uw bedrijf te blijven ontwikkelen.
Campagne rond vet en eiwit ForFarmers start deze maand met de campagne
Gerrit Oosterhuis Manager FarmConsult
‘Aanvoerder in vet en eiwit’ om het belang van hogere gehaltes melken te benadrukken. Wilt u hiermee aan de slag, dan brengt uw melkveespecialist of accountmanager samen met u de meest geschikte opties in kaart om de vet- en eiwitproductie te verhogen. Verder delen wij onze kennis, praktische tips, adviezen en aandachtspunten via onze nieuwsbrieven, onze website en social media. Hier kan elke melkveehouder zijn voordeel mee doen. Kijk voor meer informatie op www.forfarmers.nl/aanvoerder
Reageren?
Mail naar voertaal@forfarmers.eu
3
4
Reportage
Meer vet en eiwit tegen lagere voerkosten
Melkveespecialist Rob Jacobs en melkveehouder John van Leijsen (rechts) zijn het erover eens: “Het blijft een uitdaging om het beste ruwvoer te winnen.”
Melkveehouder John van Leijsen uit
zo’n 0,2 procentpunt lager dan het jaar
aandeel gras in het rantsoen. Terug-
Molenschot (N-Br.) heeft afgelopen
ervoor; het eiwitgehalte nam met 0,1
kijkend op die periode vat Rob Jacobs,
jaren gewerkt aan meer vet en eiwit in
procentpunt af.” De vraag was of dit kwam
melkveespecialist bij ForFarmers, het
de melk. De gehaltes vet en eiwit
door de overstap naar het robotmelken of
samen als ‘teveel verliezen in de koe en in
stegen met respectievelijk 0,15 en 0,10
door andere factoren.
de kuil’, met dalende gehalten in de melk
terwijl de liters gelijk bleven. Dit levert
tot gevolg.
mengvoer.
“Een week later maaien maakt al een groot verschil”
De melkrobots zijn een mooie blikvanger in
Uiteindelijk bleek de invloed van het
veespecialist was snel duidelijk dat het
de stal van melkveehouder John van
rantsoen, en dan specifiek het gras, nog
daarom in de basis anders moest. “Als het
Leijsen. Ze staan er sinds oktober 2018 en
belangrijker. “In dat jaar ben ik vroeger
ruwvoer niet goed is, kun je wel iets sturen
zowel boer als koeien kunnen er prima
gaan maaien, om wat malser gras te
met het rantsoen, maar optimaal wordt
mee uit de voeten. Toch ging de omschake-
krijgen.” Voor de koeien werd het rantsoen
het nooit”, benadrukt Jacobs.
ling niet helemaal vlekkeloos vertelt de
echter te snel, met meer dunne mest en
veehouder. De gehalten in de melk daalden
een te hoog ureumgehalte als resultaat.
De focus ging naar de graswinning, Van
namelijk vrij snel. “Het vetpercentage lag
Dat werd versterkt door het verhoogde
Leijsen kreeg het advies om later te
hem 1 cent per kilo meer melkgeld op en een besparing van 0,5 cent aan voerkosten. Zijn geheim? Goed ruwvoer aangevuld met de juiste bijproducten en
Rust in het rantsoen Het doel van de melkveehouder was zo snel mogelijk terug naar minimaal 4,3% vet en 3,5% eiwit, bij een BSK van minimaal 50. Bij zowel veehouder als melk-
5
maaien. “Een week maakt al een groot
Minimaal huidig niveau behouden
verschil”, weet de ondernemer uit
Genoemde maatregelen hadden succes:
ervaring. Verder is de hoeveelheid
De gehalten ontwikkelden zich in de loop
ForFarmers deelt
kunstmest voorafgaand aan de eerste
van vorig jaar goed en de vertering was
haar kennis over
snede met ongeveer 10 kilo stikstof
zichtbaar in orde. Dat is o.a. te zien aan
het verhogen van
verlaagd. Het gewonnen gras van de
de mestconsistentie en het ureumge-
gehaltes vet- en
eerste en derde snede gaan in een
halte.
eiwit, onder andere via deze
lasagnekuil. De kwaliteiten van de snedes versterken elkaar en het geeft een constante kuilkwaliteit over het jaar heen. Om het rantsoen nog beter in balans te krijgen is het bijproduct bierbostel aangevoerd. Dat geeft meer rust in het
“Mijn doel is maximaal melkgeld uit het fosfaatquotum”
bedrijfsreportage.
Al enkele jaren ligt zijn focus bij de
rantsoen en bevat relatief veel bestendig eiwit. Al eerder had Van Leijsen voeder-
Ook economisch pakt het goed uit; op
stierkeuze meer op gehaltes dan op de
bieten aangevoerd maar die gaven niet het
basis van de extra afgeleverde kilo’s vet
hoogste melkproductie.
gewenste effect. “Dat was nog met de
en eiwit berekent Jacobs een voordeel
oude graskuil en dat hele rantsoen ging te
van 1 cent per kilo melk. Inclusief lagere
Uiteindelijk doel is maximaal melkgeld uit
snel door de koe heen.” Het aandeel
voerkosten is het voordeel 1,5 cent per
het fosfaatquotum. Elk jaar is anders en
mengvoer is door de rantsoenaanpassin-
kilo melk; op jaarbasis totaal zo’n
het blijft een uitdaging om onder alle
gen wat omlaaggegaan.
€17.000,- meer rendement.
omstandigheden het beste voer te
Ook de manier van voeren van de
Voor dit jaar wil de melkveehouder
niet op de omstandigheden afschuiven.
droogstaande koeien is aangepast. Sinds
minimaal dit niveau aan vet en eiwit in de
“Je krijgt de kuil die je wilt hebben”, is zijn
vorig jaar maakt Van Leijsen een meng-
melk behouden. Met het sleutelen aan de
overtuiging. Hij benadrukt dat het
kuil voor de droge koeien. Daardoor kan
kwaliteit van het ruwvoer en het voer-
belangrijk is om vooraf je doelstellingen
hij elke dag vers en fris ruwvoer in de
regime zijn snel stappen gezet. Voor de
duidelijk te hebben, dit met de specialist
juiste verhouding voeren, wat een positief
langere termijn verwacht hij dat de
af te stemmen en daar gezamenlijk naar
effect heeft op de voeropname en
keuzes in de fokkerij bijdragen aan
te handelen. “Zo realiseer je het beste
uiteindelijk op de vet- en eiwitproductie
behoud van structureel hogere gehaltes.
resultaat op jouw bedrijf.”
winnen. Toch wil de veehouder het zeker
na het afkalven.
Bedrijfsgegevens John van Leijsen heeft in Molenschot (N.-Br.) een melkveebedrijf met zo’n 110 koeien en 65 stuks jongvee. Het totale areaal bedraagt 54 hectare waarvan 43 hectare grasland. Hij is klant bij ForFarmers dealerbedrijf AgriFocus. Kengetallen (gemiddeld): 10.350 kg melk per koe 4,35% vet 3,51% eiwit 20.500 kg melk / ha
6
Topgrass assortiment 2020
Nieuw in Nederland: grasmengselkeuze op Met de introductie van het nieuwe
voor het grasmengsel dat het beste past bij
Topgrass-assortiment biedt
jouw bedrijfsomstandigheden en bedrijfs-
ForFarmerseen belangrijke primeur.
doelen. De kenmerken en indexen zoals we
Voor het eerst in Nederland zijn
die al lange tijd kennen, zeggen veel over de
grasmengsels voorzien van voeder-
landbouwkundige eigenschappen van
waardekenmerken en een smaakindex.
grasrassen, maar vertellen je niet wat de
Dit maakt het voor melkveehouders
voederwaarde is. Wil je als melkveehouder
voortaan eenvoudiger om te sturen op
bijvoorbeeld een maximale melkproductie
meer melk uit ruwvoer of op een
uit gras behalen of liever de hoogste
hogere eiwitproductie per hectare.
eiwitopbrengst per hectare, dan moet je de voederwaarden van het gras kennen, wil je
Aan de al jaren vertrouwde landbouwkun-
de juiste keuze maken.”
dige eigenschappen van grasrassen heeft ForFarmers haar Feed2Milk-voederwaarde-
Wat is de meerwaarde van de
kenmerken (MELK en WDE) plus een
ForFarmers-kengetallen MELK en
zelfontwikkelde smaakindex toegevoegd.
WDE voor de grasmengsels?
Dit gebeurde in nauwe samenwerking
“In tegenstelling tot VEM, maakt MELK
Waarom zijn er nu pas voederwaarden
met DLF, de leverancier van de grasras-
(Meer Energie voor Lacterende Koeien)
gekoppeld aan grasrassen?
sen in het nieuwe Topgrass-assortiment.
onderscheid tussen eiwit en energie. Door
“De veredeling van gras is van oudsher
dit onderscheid kun je beter sturen op
sterk gericht op kenmerken zoals
Bij ForFarmers was Bertho Boswerger,
maximale melkproductie per kg drogestof
opbrengst en ziekteresistentie. De
Innovatiemanager Herkauwers, verant-
en tegelijkertijd het eiwit uit gras optimaal
kwaliteit/voederwaarde, wat bepaalt in
woordelijk voor de essentiële eerste stap:
benutten in plaats van het te verspillen.
welke mate melkkoeien het gras kunnen
het vertalen van de veevoedkundige
Werkelijk darmverteerbaar eiwit (WDE) is,
omzetten in melk, kreeg minder aandacht.
eigenschappen van de grasrassen van
anders dan DVE (darmverteerbaar eiwit),
Bij DLF ligt dat anders. Zij hebben de
DLF naar MELK, WDE en de smaakindex
gebaseerd op directe vertering van het
afgelopen jaren op grote schaal de
van ForFarmers. Daarna volgde selectie
eiwit in de pens. Dat betekent dat gras
veevoedkundige kenmerken van gras-
van rassen en het samenstellen van
met een hoge WDE-waarde zorgt voor
rassen in beeld gebracht en konden ons
mengsels die het beste passen bij de
een hoge benutting van het eiwit.”
de data leveren die nodig zijn voor het
huidige en toekomstige eisen en wensen
(Zie ook kader: ‘Van voederwaarde naar
berekenen van de voederwaarden.”
van melkveehouders. Uiteindelijk heeft dit
voerwinst’)
Bertho Boswerger, Innovatiemanager Herkauwers.
Wat wordt de volgende stap?
geleid tot een assortiment van vijf nieuwe mengsels die het beste passen bij de
Hoe hard en betrouwbaar zijn de voe-
“In de toekomst worden de gewenste
diverse bedrijfsdoelen en bedrijfstypen
derwaardekenmerken per grasras?
voederwaarden het uitgangspunt bij de
(zie kader: ‘Het juiste grasmengsel kiezen
“Die staan niet ter discussie. DLF doet
grasveredeling, in combinatie met de
was nog nooit zo eenvoudig’).
consequent onderzoek naar de verteer-
gewenste landbouwkundige eigenschap-
baarheid van grasrassen. Op basis van die
pen. Grasveredeling komt zo steeds meer
Wat voegen de voederwaardeken-
data kunnen wij onze Feed2Milk-voeder-
in dienst te staan van wat melkveehouders
merken toe?
waarden berekenen, net zoals we dat al
voor hun bedrijf uit gras willen halen.”
Bertho Boswerger: “Iets heel wezenlijks,
heel lang doen bij de gras- en maiskuilen
namelijk de mogelijkheid om te kiezen
in de praktijk.”
7
voederwaarde en smaak Van voederwaarde naar voerwinst: wat zeggen de getallen? Wat zeggen de getallen bij MELK, WDE en smaakindex in het
voor Lacterende Koeien) is daarom met 102, 2% boven het
samenstellingsoverzicht van de Topgrass-mengsels? En be-
gemiddelde energieniveau uit gras. Ter illustratie: verhoging
langrijker nog: wat betekenen ze voor de voerwinst uit gras?
van de voederwaarde van gras met +25 M€LK per kg ds bete-
In dit voorbeeld staan de eigenschappen van de rassen in
kent voor een melkveebedrijf met 100 melkkoeien, 50 hectare
Topgrass M€LK voor de hoogst mogelijke melkproductie uit
grasland en 8.500 liter melk per koe, een extra voerwinst van
ruwvoer. Hiervoor is veel energie nodig. MELK (Meer Energie
€75,- per koe per jaar.
Samenstelling Topgrass M€LK 2020 Mengsel
Ras
Aandeel per ras
Landbouwkundige eigenschappen Rassenlijst 2020
Eigenschappen ForFarmers
Standvastigheid
WDE
Wintervastheid
Kroonroestresistentie
Opbrengst Gewogen gemiddelde
MELK
Smaakindex
TOPGRASS M€LK Engels raaigras
MELFORCE
20%
8,3
7,9
9,0
106
107
102
107
Engels raaigras
MAGENA
25%
8,2
8,1
8,6
102
110
103
106
Engels raaigras
THEGN
15%
7,9
7,9
8,7
103
100
100
109
Engels raaigras
SPUTNIK
30%
8,1
6,6
8,4
104
99
102
106
Timothee
SUMMERGRAZE
7%
Timothee
ERECTA
3% 8,2
7,5
8,7
104
104
102
107
Het juiste grasmengsel kiezen was nog nooit zo eenvoudig Het nieuwe Topgrass-assortiment combineert innovaties als het toevoegen van voederwaarden en een smaakindex met een groot keuzegemak. Slechts vijf mengsels zijn voldoende
Weiden / maaien
om te beantwoorden aan alle bedrijfsdoelen en bedrijfsomstandigheden. Daarnaast scoren alle Topgrass-mengels ruim bovengemiddeld op smaakindex (106 of meer) en de kroonroest-
Droogtegevoelige grond
Topgrass Robuust
Vochthoudende grond
Topgrass Smakelijk
Zelfvoorzienend
Topgrass M€LK
Niet Zelfvoorzienend
Topgrass €iwit Power
Maaien
resistentie is voor alle rassen in de mengsels minimaal 8,2. Een hoge voeropname en hoge voerefficiëntie is daarmee geborgd.
Doorzaaien
Topgrass Doorzaai
Praktijkproef SiloSolve FC
Praktijkonderzoek Aeres Farms: 21% minder drogestofverlies bij gebruik van SiloSolve FC Zo veel mogelijk drogestof overhouden
Zonder SiloSolve FC
na inkuilen, dat wil toch iedereen? Uit de nieuwste gegevens van praktijkonderzoek in Nederland blijkt dat bij de inzet van het inkuilmiddel SiloSolve FC de kuil meer drogestof behoudt. SiloSolve FC gaat conserverings- en broeiverliezen tegen waardoor er meer drogestof overblijft om aan de koe te voeren.
DS verlies (%)
8
35 30 25 20 15 10 5 0
Met SiloSolve FC
28,8 21,0
7,8
5,3
2,7
conserveringsverlies broeiverlies / weggegooid
8,0 totaal verlies
Fris, broeivrij ruwvoer met hoge voederwaardes zorgen dat ruwvoer maximaal
de ‘kuilen’ geopend en zijn de drogestof-
snede. Dit bedrag is gebaseerd op het
wordt benut door de koe. Het klinkt zo
verliezen gemeten. Hierbij is onderscheid
behoud van meer drogestof uitgedrukt in
logisch, maar staan we hier altijd bij stil?
gemaakt tussen conserveringsverliezen,
ruwvoerkosten (€ 0,15 per kilo drogestof)
Tijd om een proef op te zetten op Aeres
die altijd optreden maar deels kunnen
min de investering in SiloSolve FC.
Farms in Dronten waarbij gras op twee
worden beperkt, en broeiverlies. Bij de
manieren is ingekuild: mét en zonder
‘controle kuil’ (niet-behandeld) ontwikkel-
(controle) inkuilmiddel SiloSolve FC. Minder schimmelvorming Op 24 april 2019 is op Aeres Farms (het praktijkonderzoeksbedrijf van Aeres Hogeschool) gras met 45% drogestof in
Niet in geld uit te drukken, maar ook een wezenlijk voordeel is het gemak van werken
“SiloSolve FC gaat schimmelvorming in de kuil tegen”
met kuilen zonder broei en een minimum aan voerresten. Meer weten? Kijk op www.forfarmers.nl/silosolve
twee aparte slurven ingekuild. De ene slurf is behandeld met SiloSolve FC, de
den zich schimmels als gevolg van broei.
andere niet. Vanuit beide kuilpartijen
De resultaten: de onbehandelde kuil had in
zijn twee kokers gevuld met onbehan-
totaal 28,8% verliezen terwijl de kuil die
schimmel, het gras dat behandeld is met
deld kuilgras en twee met behandeld
met SiloSolve FC is behandeld slechts 8%
SiloSolve FC (tweede en vierde buis van links) is
kuilgras (zie foto), waarbij de schimmel-
verliezen had. De inzet van SiloSolve FC
schimmelvrij.
vorming in de loop der tijd is gemeten.
zorgt dus voor bijna 21% meer drogestof
Het verschil is duidelijk: na twee weken
dat een koe kan benutten. Naast meer
laat de onbehandelde kuil schimmel-
benutbaar ruwvoer kan de investering ook
vorming zien, terwijl de behandelde kuil
uit: al bij 3% meer drogestof is SiloSolve FC
schoon blijft. Dit verschil is na zes weken
terugverdiend.
extreem duidelijk: SiloSolve FC gaat schimmelvorming in de kuil tegen.
Vertaal je de resultaten uit de proef naar een bedrijf met 40 hectare grasland, dan
Extra voerwinst, broeivrije kuil
levert inzet van SiloSolve FC rond de
Half juli, na 2,5 maand conservering, zijn
€3.500,- extra voerwinst op bij de eerste
Het beeld na zes weken: het gras in de controle buizen (eerste en derde buis van links) bevat
9
Graslandmanagement
Advies eerste grassneden 2020:
Gericht sturen op eiwit en eiwitkwaliteit met bemesting en maaimoment Het belang om van de eerste en tweede
stelling reken je terug hoeveel drijf-
grassneden veel en kwalitatief goed gras
mest en kunstmest je moet toedienen.
te oogsten is, als gevolg van de drogere
Mestmonsters kunnen daarbij waarde-
zomers, belangrijker dan ooit. Dat vraagt
vol zijn om te bepalen of je ook
om anders en vooral nog bewuster
werkelijk de juiste hoeveelheid stikstof
inkuilen, stelt Ron Vennix. Lees de
toedient.”
adviezen van Ron en zijn collega-teeltspecialisten ruwvoer van ForFarmers.
4. Stuur op eiwitkwaliteit “Door een hoge eiwitkwaliteit uit
1. Denk al ruim voor de eerste snede na over de graskwaliteit
ruwvoer verhoog je de eiwitefficiëntie in het rantsoen en bespaar je op de
“Kijk wat jouw koeien nodig hebben om
aankoop van eiwit. In 2019 hadden de
veel melk met hoge gehalten te produ-
kuilen van half mei een lager percen-
ceren. Bij veel mais in het rantsoen, heb
tage ruw eiwit, maar meer DVE
je meer eiwit in het gras nodig. Bij een
(darmverteerbaar eiwit) en minder OEB
grasrijk rantsoen wil je veel darmver-
(onbestendige eiwitbalans). Dat maakt
teerbaar eiwit (DVE) en zo min mogelijk
het eiwit bestendiger en dus beter van
onbestendig eiwit (OEB) in de kuil
kwaliteit en dat levert echt winst op.”
hebben, omdat de koe van DVE uiteindelijk melk en melkeiwit maakt. Hier kun je met bemesting, maaimoment en het
5. Maai niet vroeg omdat je dat gewendbent. Kuil iets droger in.
drogestofpercentage van het in te kuilen
“Wanneer je het perceel maait als er
Teeltspecialist Ron Vennix: ‘Schud je gras in het
gras gericht op sturen.”
nog maar 2.500 kg drogestof op staat in
voorjaar wakker met de wiedeg.”
plaats van de 3.500 kilogram waarvoor 2. Begin met wiedeggen
het perceel was bemest, dan is dat
later maaien, dan loop je een jaar lang
“Met wiedeggen in het vroege voorjaar
nadelig. Het eiwitpotentieel van gras
achter de feiten aan: ruw eiwit onderuit,
trek je slechte grassen als ruwbeemd
blijft onbenut en de kuil is vaak te slap.
hergroei achterop, noem het maar op.”
en straatgras eruit en schud je het gras
Er moet ook nog flink worden gecom-
“Verder adviseren wij 40% tot 50%
wakker. Bijkomend voordeel: boeren
penseerd met structuurrijk voer en je
drogestof voor de bladrijke eerste snede
met muizen in het land krijgen de grond
verliest tientallen kilo’s stikstof. Ons
en 30% tot 35% voor de tweede snede,
zo weer onderin de stoppel en alle
algemeen advies is: hou 3.500 kilo
die doorgaans wat stengeliger is.
molshopen zijn vlakgetrokken.”
drogestof aan als doel. Ben je dan door
Droger inkuilen betekent meer DVE en
slecht weer vijf dagen later met
minder OEB bij gelijkblijvend ruw eiwit.
3. Bemest op basis van onttrekking
maaien, dan kom je op 4.200 kilo en
Dit maakt het graseiwit bestendiger en
“Stel je wilt met je eerste snede 3.500
heb je nog altijd een meer dan prima
zorgt voor en gunstigere DVE/OEB-
kg drogestof en 180 gram ruw eiwit
kuil. Maar heb je 4.200 kilo drogestof
verhouding en daarmee bespaar je op
van het land halen. Vanuit die doel
als doel en je kunt dan pas vijf dagen
krachtvoer.”
10
Interview
Melkveespecialist Wouter ter Braak (rechts) geeft advies aan melkveehouder Arthur Blenke over de looplijnen voor plaatsing van de melkrobots.
Van melkput naar melkrobot:
Vijf vragen aan ‘nieuwe’ robotmelkers Steeds meer melkveehouders wisselen
vanwege de arbeidsbesparing, wel op de
staan we nu? Waar willen we naartoe en
de melkput in voor melkrobots. Ook
wensenlijst”, begint Arthur. “En toen liep
hoe pakken we dat aan?” Arthur en
Arthur en Lisette Blenke uit Saasveld (Ov.)
Arthur in het voorjaar van 2018 een
Lisette worden hierin begeleid door
maakten eind 2019 de overstap, hun 110
hernia op, waardoor lang achter elkaar
melkveespecialist Wouter ter Braak, die
melkkoeien worden nu via robots
in de melkput staan te zwaar is gewor-
tevens deel uitmaakt van het gespecia-
gemolken. Hoe hebben zij dit aangepakt
den. Dus hebben we onze plannen omge-
liseerde AMS-team van ForFarmers. Als
en hoe gaat het nu? We stellen ze vijf
gooid en eerst gefocust op de aanschaf
robotspecialist bezoekt Wouter bedrijven
vragen.
en introductie van melkrobots”, vertelt
in de oriëntatiefase, om mee te denken
Lisette. 1. Waarom zijn jullie overgestapt op melkrobots? “We waren in eerste instantie plannen
over robotkeuze en de nieuwe stalindeling. “Arthur is voortdurend bezig met
2. Hoe hebben jullie je georiënteerd en voorbereid?
het optimaliseren van zijn productie en wil het maximale uit zijn koeien halen”,
aan het maken voor een nieuwe stal, onze
“We hebben eerst onze bedrijfsdoelen
vertelt Wouter. “Naast goed management
melkput kon in principe nog wel even
helder verwoord en een plan gemaakt
en aandacht voor koegezondheid is het
mee, al stond het aanschaffen van robots,
met daarin antwoord op vragen als: Waar
belangrijk dat je kiest voor de robot die
het beste bij je productiedoelen past. In
heb ik voor gekozen omdat ik beide robots
het geval van Arthur en Lisette is dat een
even goed in het zicht wil hebben.” “Ook is
robot die goed past bij het behalen van
het logistiek een goede plek, centraal in
een hoge productie.”
de stal met genoeg wachtruimte voor de
“Kies de robot die het beste bij je doelen past”
11
koeien”, vult Wouter aan. 3. Hebben jullie het rantsoen aangepast? “We zijn van een TMR-rantsoen (al het krachtvoer in het basisrantsoen) overgestapt naar een PMR-rantsoen. Het
Vervolgens zijn Arthur en Lisette veel
grootste gedeelte van het krachtvoer zit
Arthur en Lisette Blenke met AMS-specialist
gaan rondvragen en kijken bij collega-
nog steeds in het basisrantsoen, maar
Wouter ter Braak.
robotboeren. Arthur: “Het is belangrijk
we voeren nu ook een aantal kilo als
dat je zo eerlijk mogelijk geïnformeerd
lokbrok in de robot.” De koeien waren
vooraf een goed schema maakt”, vertelt
wordt door collega’s die ook durven te
geen krachtvoerstation gewend, dus
Lisette. “De eerste 72 uur waren er
vertellen wat de minpunten van een robot
daar moesten ze in het begin wel aan
continu twee mensen in de stal om de
kunnen zijn.” Uiteindelijk hebben Arthur
wennen. “Het duurde twee tot drie dagen
groepen te wisselen en de koeien naar
en Lisette alle plus- en minpunten op
voordat de melkkoeien brok begonnen te
en door de robots te drijven. We werkten
papier gezet en de best passende
vreten, bij de vaarzen duurde het iets
met een ochtend-, middag- en avond-
melkrobot gekozen.
langer”, vertelt Arthur. Voorafgaand aan
ploeg.” Door deze aanpak leerden de
het in gebruik nemen van de robots,
koeien snel om te gaan met de melkro-
Na de robotkeuze volgt het maken van een
hebben Wouter en de robotleverancier
bot. Wouter: “Vaak verliezen de koeien
plan voor de indeling van de stal. “Er zijn
de juiste instellingen bepaald.
wat melk gedurende de overstap, maar de koeien van Arthur en Lisette bleven
minstens zes tekeningen gemaakt, maar we hebben uiteindelijk gekozen voor het eerste ontwerp”, vertelt Arthur. “De robots
4. Hoe verliep de overgangsperiode naar het robotmelken?
eerst gelijk en begonnen daarna in productie te stijgen.” In de periode na de
staan naast elkaar en op de plek van de
“Het is heel belangrijk dat je tijdens de
opstart heeft Wouter de robotinstellingen
oude wachtruimte voor de melkstal. Daar
overgangsperiode genoeg hulp hebt en
nog gecontroleerd en bijgesteld. Arthur: “Het is fijn dat we goed zijn bijgestaan bij de omschakeling naar melkrobots.” 5. Drie maanden later, hoe gaat het nu? Wat is er veranderd? Arthur: “Het gaat goed. De productie is met ruim vijf liter gestegen! Voor onszelf was het nog wel even wennen aan een nieuw ritme, we hebben geen vaste melkmomenten meer. Ik begin de dag nu niet meer in de melkput, maar achter de computer om de productie en de koe-attenties te controleren.” Het robotmelken heeft tijd opgeleverd die Arthur en Lisette nu anders besteden: “Voorheen voerde Lisette de kalveren, nu kan ik het alleen af.”
12
De specialist
Jongveespecialist Monique van Middelaar:
“Het liefst sta ik tussen de kalveren” “Ik ben opgegroeid op het melkveebedrijf van mijn ouders in Bunschoten-Spakenburg (UT) en van kinds af aan al dol op koeien. Tijdens het afstudeerjaar van mijn studie Agrarisch ondernemerschap Dier- en veehouderij aan de HAS in Dronten heb ik stage gelopen bij een boekhoudkantoor. Daar kwam ik erachter dat binnen achter een computer zitten echt niks voor mij is. Het liefst sta ik in de stal, bij voorkeur tussen de kalveren. Het werken met kalveren vind ik extra mooi, omdat zij de toekomst van het melkveebedrijf zijn.” “Sinds 2018 werk ik als jongveespecialist bij ForFarmers. Als tweedelijnsadviseur begeleid ik klanten bij de jongveeopfok: van pasgeboren kalf tot vaars. Ik vind het heel leuk om samen met mijn klanten doelen te stellen en te werken aan een realistisch plan. Ik zeg altijd: in theorie is alles mogelijk, maar het moet ook goed toepasbaar zijn op het bedrijf. Als je doet wat bij je past, dan behaal je de mooiste resultaten.
“Net wat meer focus op jeugdgroei kan een groot effect hebben” Ook kleine, simpele aanpassingen kunnen resulteren in grote verbeteringen. Net een beetje extra focus op jeugdgroei bijvoorbeeld, kan een groot effect hebben op de afkalfleeftijd. Eén van mijn klanten heeft met een intensiever melkschema de afkalfleeftijd terug weten te dringen van 26 naar 24 maanden. Als de vaarzen op het bedrijf vervolgens afkalven en goed presteren dan is dat voor mij de kers op de taart. Een bevestiging dat we goed bezig zijn. Doel behaald? Dan is het voor mij een uitdaging om samen met de veehouder te kijken of we de lat nog iets hoger kunnen leggen.”
13
Dealerbedrijf in beeld
Doelgericht en korte lijnen
LANDWAARD AGRO Erik Blom (links op de foto) en Marcel Houdijk zijn eigenaren van Landwaard
Marcel Houdijk: “We ondersteunen de veehouder bij het behalen
Agro. Zij zorgen samen met de klanten-
van zijn bedrijfsdoel. Dit is per klant compleet verschillend,
service in Gilze en de specialisten
daarom vinden we het belangrijk om per melkveebedrijf een
van ForFarmers voor het klanten
concreet plan te maken. Hiervoor gaan we met de melkvee-
contact. Daarbij focussen ze op de
houder om tafel. Het geeft ons veel energie wanneer de
melkvee-, vleesvee-, geiten- en
doelstellingen daadwerkelijk worden behaald. Dat we onze
schapenhouderij en
klanten daarbij ondersteunen en zien dat het goed draait, is
ruwvoerteelt.
fantastisch!”
Landwaard Agro “Een sterk punt van dealerbedrijf Landwaard Agro is dat we
B 150
doelgericht zijn en dichtbij onze klanten zitten. We werken
2975 BK Ottoland
regionaal, hanteren korte lijnen en profiteren van de kennis en
T: 0161451177
kwaliteits-producten van ForFarmers. Juist in deze lastige tijden hebben de meeste veehouders houvast nodig om de juiste koers te bepalen en vast te houden. Daar bieden wij ze handvatten voor.”
klantenservice@forfarmersdealers.nl
14
TMR en weidegang
TMR combineren met weidegang: het is een
TMR-specialist Gerco Wolbink (links) en melkveehouder Erik Klunder.
In het Overijsselse Balkbrug runnen Erik
beginnen, voldoet het bedrijf gemakkelij-
Ook weet Erik uit ervaring dat het beter
en Henk Klunder een melkveebedrijf met
ker aan de benodigde uren voor de
werkt om de koeien eerst te weiden op
ruim 200 koeien. Vijf jaar geleden schakel-
weidepremie. Het eerste jaar weiden (in
kavels uit het zicht van de stal. “Zo
den ze over van een gedeeltelijk gemengd
2018) viel Erik niet mee. De koeien
voorkom je dat ze meteen bij het hek
rantsoen (PMR) naar een compleet
waren zo gewend aan het smakelijke
richting stal staan, zodra ze iets horen of
gemengd rantsoen (TMR) en twee jaar
TMR-rantsoen dat de versgrasopname
zien”, legt hij uit. De consequente aanpak
geleden zijn ze gestart met het weiden
moeizaam op gang kwam en de melk-
wierp het tweede jaar haar vruchten af, er
van de melkkoeien. Weiden van 200 koeien
productie met 1,5 liter terugviel.
was amper een terugval in de productie.
op 40 hectare is een behoorlijke uitdaging, maar de Drentse melkveehouders weten dit goed te combineren met TMR. Zij hebben deze combinatie goed in de
“Beweid eerst uit het zicht van de stal”
vingers en dit levert ze naast meer arbeidsplezier, ook extra inkomen op.
“De koeien gaven ongeveer 29,5 liter op het moment dat we begonnen met weiden. In het begin zakte de productie, maar na verloop van tijd steeg de productie naar 30 liter.”
“Toch is het belangrijk dat je je niet te snel laat afschrikken”, vertelt Erik.
Nieuw Nederlands weiden in twee
De koeien van de familie Klunder gaan,
“Koeien zijn gewoontedieren en hebben
groepen
wanneer mogelijk, half april naar buiten.
tijd nodig om te wennen. Haal ze juist niet
Het bedrijf heeft 40 hectare grasland ter
Het gras is in deze periode extra smake-
eerder naar binnen als je ziet dat ze niet
beschikking voor weidegang en werkt
lijk en door vroeg met weidegang te
goed grazen.”
volgens het Nieuw Nederlands weiden
15
kwestie van doen systeem (zie kader). De vier productie-
samen. “In het begin gaan we voor extra
Blijft er ’s middags veel liggen, dan
groepen worden samengevoegd tot twee
veiligheid in combinatie met het jonge
wordt er ’s avonds wat minder gevoerd.
weidegroepen: de vaarzen lopen samen
gras”, legt Gerco uit. “Als het goed loopt,
Is alles op, dan krijgen de koeien een
met de melkkoeien en de droge koeien
bieden we een sneller rantsoen aan om
vracht extra. Naast het goed bijsturen
samen met de hoogcelgetal koeien uit
de melkproductie te boosten. Daarnaast
op het grasaanbod, zijn de broers heel
het strohok. ’s Ochtends na het melken
sturen we gedurende de weideperiode
secuur op de drinkwatervoorziening.
gaan de koeien naar buiten en rond
bij op basis van ureumgehalte in de
Elk perceel heeft een eigen drinkpunt
14:00 uur gaan ze weer naar binnen.
melk en voeropname. Het bijsturen van
en ook halverwege het kavelpad staat
Wanneer de koeien worden binnen-
het ureumgehalte gebeurt op basis van
een mobiele drinkbak. Alle drinkbakken
gehaald blijven de vaarzen en de koeien
de tankuitslag. Is het ureumgehalte te
worden dagelijks ververst.
bij elkaar lopen tot na het melken, waar
hoog, dan wordt het soja-aandeel in het
ze weer in twee groepen worden
rantsoen naar beneden gebracht.”
Wat levert beweiden op?
gesepareerd. De droge koeien en de
Erik: “We nemen genoegen met een wat
Naast het extra werkplezier, loont het
hoogcelgetal koeien worden direct bij
hoger ureumgehalte en iets meer
weiden goed. De extra inkomsten komen
binnenkomst van elkaar gescheiden.
schommelingen zolang de koeien goed
niet alleen door de 1,5 cent extra
Ruim 200 koeien binnenhalen lijkt een
vruchtbaar zijn en we geen klauwge-
weidepremie, maar ook door lagere
flinke klus, maar dat valt de melkvee-
zondheidsproblemen zien.”
kosten voor strooisel en krachtvoer (eiwit) gedurende de weideperiode.
houder alles mee: “De koeien kennen Erik en Henk voeren twee keer per dag:
“Het levert ons dusdanig veel op, dat we
aan het begin van de middag, vlak
er gerust wat melk en ruwvoerop-
TMR-rantsoen bijsturen op voeropname
voordat de koeien naar binnen worden
brengst voor kunnen laten liggen.
en ureumgehalte in de melk
gehaald en ’s avonds. ‘s Avonds wordt er
Mochten we voer tekort komen, dan
Bij aanvang van de weideperiode begint
genoeg gevoerd, zodat de koeien de
hebben we genoeg ruimte om wat extra
Erik met het voeren van een wat
volgende morgen nog voldoende aanbod
bij te kopen”, besluit Erik.
rustiger TMR-rantsoen. TMR-specialist
hebben. De voeropname wordt bepaald
Gerco Wolbink stelt het rantsoen
aan de hand van het restvoer in de stal.
het en lopen vlot naar binnen.”
Zo werkt Nieuw Nederlands weiden Bij Nieuw Nederlands weiden wordt de huiskavel opgedeeld in een aantal gelijke percelen (afbeelding). Een deel van de percelen wordt gebruikt voor het weideplatform (lichtgroen) en een deel wordt voor maaien gebruikt (donkergroen). De koeien roteren over de weidepercelen. Iedere dag een nieuw perceel voor een goede versgrasopname. Op basis van de dagelijkse grasgroei stuurt u bij met het voeren op stal. Alle percelen buiten het weideplatform maait u in één keer; wel zo efficiënt. Nieuw Nederlands weiden bij verschillende huiskavelgrootte.
Is uw ruwvoerplan voor 2020 klaar?
Kort nieuws
Zijn uw doelen en plannen voor het ruwvoerjaar 2020 nog niet helemaal duidelijk? Maak dan samen met uw melkveespecialist of ForFarmers-dealer een ruwvoerplan waarin u vooraf bepaalt welke ruwvoerkwaliteit u wilt oogsten. Vaak worden rantsoenen achteraf aangepast aan de op het melkveebedrijf Ruud Horsman (links) en Paul van der Wurff zijn onze logistieke planners.
“Het helpt enorm als er op twee opeenvolgende leverdata wordt besteld”
aanwezige ruwvoerkwaliteit. Beter is om op voorhand al na te denken over de gewenste ruwvoerkwaliteit op basis van de omstandigheden op het bedrijf (melkproductieniveau, verhouding gras/ mais in het rantsoen etc.), zodat daar bij de bemesting, oogsttijdstip en drogestof-
Veel klantcontact hebben ze niet. Toch
Gratis boodschappen
gehalte bij inkuilen rekening mee kan
vormen de logistieke planners van
De planners snappen goed dat de ideale
worden gehouden.
ForFarmers het kloppend hart van het
wereld niet bestaat. Paul: “Het kan
orderproces van bestelling tot silo. Met de
natuurlijk gebeuren dat je voersilo bijna
Hierdoor wordt een optimaal rantsoen
– soms uitdagende – klantwens als
leegstaat of dat je vaste bestelmoment er
gecreëerd met lagere voerkosten.
uitgangspunt zorgen zij voor een tijdige en
door calamiteiten helemaal bij inschiet.
Daarbij kan de specialist gebruikmaken
efficiënte belevering van het voer. Want
Toch heeft het voor de veehouder veel
van het bemestingsadviesprogramma
dat voer komt er hoe dan ook. Logistieke
voordeel om op tijd te bestellen. In de
“Optiplant” en krijgt u een bemestings
planners Ruud Horsman en Paul van der
eerste plaats geeft dat ‘rust in het hoofd’,
advies dat precies aansluit op de door u
Wurff nemen ons mee in hun dagelijks
maar het is natuurlijk ook prettig om de
gewenste ruwvoerkwaliteit.
werk en geven nuttige tips om als
volledige bestelkorting mee te pakken. Op
veehouder rekening mee te houden.
een gemiddelde order scheelt dat €50,-
Zo werken we samen met u aan het
vergeleken met een spoedorder. Is toch
hoogste rendement! Veel klantcontact
De planning is van 7.00 tot 18.00 uur
gratis boodschappen doen!”
bemand. Ruud vertelt hoe zijn dagindeling er grofweg uitziet: “Ik start altijd
Werken met levende have
met de ritten van die dag. Loopt alles
“Het helpt ons al enorm als veehouders
wat we gisteren bedacht hadden
bestellen met twee opeenvolgende
volgens planning? Daarna kijk ik naar
leverdata”, geeft Ruud aan. “Het liefst met
Op 3 en 4 juni 2020 staat de Franse bergtop Alpe
spoedjes en calamiteiten. Denk aan
dinsdag, woensdag of donderdag als
d’Huez weer helemaal in het teken van Alpe
spoedorders die er sinds gisteravond
afleverdag, omdat dat voor ons de rustigste
d’HuZes. Het unieke en sportieve evenement
bij zijn gekomen, eventuele defecten
dagen zijn. We werken met levende have,
waarbij zoveel mogelijk geld wordt ingezameld
aan het wagenpark, of een probleem in
dus linksom of rechtsom, het voer komt er
voor onderzoek naar kanker. Dit jaar zijn twee
de fabriek. Ook kijk ik of we ritten nóg
altijd. We proberen al onze klanten zo goed
ForFarmers-teams van de partij.
efficiënter kunnen plannen: is er nog
mogelijk te bedienen en laten de veehou-
ruimte in een vrachtwagen, zodat er
der nooit zitten.”
BIG Challenge 2020
WILT U OOK DONEREN? Zoek de ForFarmers-teams op via:
iets bij kan? Hier zijn we tot de lunch druk mee. Daarna starten we met de
Lees het volledige artikel op:
planning voor de volgende dag.”
www.forfarmers.nl/logistiek
www.opgevenisgeenoptie.nl