UITGAVE VAN FORFARMERS NEDERLAND
NR 1 2019
VOER
TAAL
Nieuwe directeur ForFarmers Nederland
5/7
De expeditie van boer Jan en Ineke:
14
“We zijn dichterbij de burger dan ooit” Serie over duurzaamheid en veehouderij
16/18
2
Inhoud 02 Hittestress voorkomen 03 Column Jos Koopman: Eigen ruwvoer eerst
Actueel
Hittestress en vruchtbaarheids
04 Agroscoopresultaat 2018 05 I nterview nieuwe en vertrekkende directeur ForFarmers Nederland 08 Visie op droogstand 10 Reportage jongveeopfok 12 Vanggewas na mais 13 Grasseizoen 2019 14 Jan Bronninkreef, winnaar Expeditie Robinson 16 Serie over duurzaamheid en veehouderij 19 Ruwvoerspecialist Ron Vennix 20 Korte berichten
Met hittestressmaatregelen als ventilatoren en een smakelijk rantsoen houd je je melkvee gezond.
Het warme weer van afgelopen zomer
een hoge luchtvochtigheid kan een koe
veroorzaakte veel hittestress bij koeien.
haar warmte slecht aan haar omgeving
Bedrijven die het afgelopen jaar niet of
kwijt. Hierdoor stijgt haar lichaams-
nauwelijks hittestressmaatregelen
temperatuur. Een te hoge lichaams-
hebben getroffen, kunnen ook tijdens
temperatuur ontregelt de voortplan-
de wintermaanden last hebben van een
tingscyclus en vermindert zo de
verminderde vruchtbaarheid bij de
vruchtbaarheid.
koeien. Hoe komt dat? Tijdens de afbraak van voer in de pens Colofon Voertaal is een uitgave van ForFarmers. Voor meer informatie kunt u terecht bij de regionale ForFarmers dealer of bij ForFarmers, Lochem. Tel. 0573 – 288 800 E-mail: voertaal@forfarmers.eu www.forfarmers.nl
en productie van melk produceert een koe warmte. De hoeveelheid warmte is mede afhankelijk van de voeropname en de melkproductie. Een hoogproductieve koe produceert 1,5 keer zoveel
‘Voer op de koele momenten van de dag’ Lage voeropname verstoort de
In ons privacy statement op www.forfarmers.nl staat hoe ForFarmers omgaat met uw persoonsgegevens. Wenst u geen (marketing)communicatie van ForFarmers meer te ontvangen, dan kunt u dit aangeven via www.forfarmers.nl/mijn-gegevens.
warmte als een laagproductieve koe.
eicelproductie
In combinatie met een hoge luchtvoch-
Wanneer de koe haar warmte niet kwijt
tigheid kunnen koeien al vanaf 20°C
kan, gaat ze minder voer opnemen, want
Overname van artikelen is mogelijk na toestemming van de redactie en met bronvermelding.
hittestress ervaren. Een koe met
dan wordt er minder warmte in de pens
hittestress heeft maar één doel:
geproduceerd. Zo ontstaat er een
afkoelen; maar op warme dagen met
energietekort, die vooral bij verse koeien
Gedrukt op milieuvriendelijk papier.
Column
problemen: wat is de relatie?
Eigen ruwvoer eerst
kan resulteren in een extreem negatieve
Hittestressmaatregelen om warmte
Veehouder zijn in Nederland,
energiebalans.
verlies en energieopname te stimuleren
betekent ondernemen in een
Om een dip in de vruchtbaarheid te
omgeving met uitdagingen. Dit
Het energietekort heeft op twee manie-
voorkomen kunt u management- en
heeft echter ook gemaakt dat de
ren invloed op de vruchtbaarheid.
rantsoenmaatregelen treffen die ervoor
Nederlandse veehouderij
Enerzijds ontwikkelen de eicellen zich
zorgen dat uw koeien minder last hebben
toonaangevend is in de wereld.
minder goed en er ontstaan minder
van de hitte en voldoende en energierijk
Door innovaties, kennis en
dominante follikels. Anderzijds is de
voer blijven opnemen.
ondernemerschap zorgen u en uw
hormoonproductie verlaagd waardoor de
collega’s voor gezonde en veilige voeding.
tochtinterval terugneemt en de tocht
Enkele tips:
minder goed wordt getoond.
• Z org voor een koele stal met een
Droge koeien hebben ook hittestress
ForFarmers ondersteunt u graag met hoogwaar-
goed geïsoleerd dak en ventilatoren of
dige producten, kennis en advies, om maximaal
sprinklers.
bij te dragen aan een goed rendement en aan de
Koeien die bijna drooggezet moeten
• Z org voor voldoende fris en vers water.
toekomst van uw bedrijf. Dit is ook de reden dat ik
worden en de droge koeien ervaren vaak
• S timuleer de voeropname, biedt een
onderdeel wilde worden van ForFarmers. Na een
ook veel last van de warmte. Ze vreten minder tijdens de droogstand maar ook na afkalven is de drogestofopname lager. De gevolgen hiervan zijn groot: een extreem negatieve energiebalans, lagere piekproductie en verminderde eicelpro-
fris, smakelijk en broeivrij rantsoen aan. • V oer meerdere malen per dag en op koele momenten. • P robeer de tijd in een wachtruimte zo kort mogelijk te houden. • V erhoog de energiedichtheid van het
lange loopbaan in de melkveehouderij ben ik sinds januari verantwoordelijk voor de groep Herkauwers Nederland. Mijn passie ligt bij de veehouderij en ik wil graag mijn bijdrage leveren aan de toekomst van deze mooie, innovatieve sector.
ductie; dit alles komt tot uiting in de
rantsoen met pensbestendige vetten
winterperiode.
(MilkPowers), zodat de koe voldoende
Met het oog op de toekomst wordt uw eigen
energie blijft opnemen.
ruwvoer steeds belangrijker. Daarin willen wij
Je ziet het zelfs terug bij kalveren geboren uit koeien met hittestress: zij
• V oeg extra buffers toe aan het rantsoen om pensverzuring tegen te gaan.
hebben later een hogere afkalfleeftijd en
voor u net zo’n sterke partner zijn als in mengvoer, jongveeopfok en transitie. ‘Total Feed’, noemen wij dat.
een verminderde vruchtbaarheid. Kortom, denk op de warme dagen ook
Onze specialisten, accountmanagers en dealers
aan uw droge koeien!
zijn er niet alleen om het best mogelijke rantsoen voor u samen te stellen, maar ook om met u samen te werken aan steeds beter ruwvoer van
Vroege actie op hittestress-producten: bestel vóór 1 mei en ontvang 10% korting
eigen land. Met als doel: meer melk uit uw eigen ruwvoer. Voor een mengvoerleverancier klinkt dat misschien gek, voor een bedrijf dat staat voor de Total Feed Business is dat heel normaal.
Logistiek voordeel voor ons, korting voor u. Bestel voor 1 mei 2019 uw hitte stressproducten en ontvang 10% korting op een volle pallet Univit Buffer,
Jos Koopman
RumiBuffer, pensbestendige vetten (MilkPower HF180 en FF160) en
Directeur Herkauwers
broeiremmer (Selko-TMR). Ga voor meer informatie naar: www.forfarmers.nl/hittestressactie
Reageren?
Mail naar voertaal@forfarmers.eu
3
Agroscoopresultaat 2018
Inspelen op veranderende omstandigheden Als je aan 2018 denkt, dan denk je aan
net als voorgaande jaren, hoger dan het
3 Samen inspelen op veranderende markt met
extreme droogte. Wat zien we daarvan
landelijk gemiddelde: het vet% ligt 0,08%
de nieuwste kennis
terug in de Agroscoopcijfers? En welke
hoger en het eiwit% 0,04% hoger dan
“Wetgeving en weer, dat hebben we niet in de
invloed heeft de introductie van fosfaat
landelijk. Deze combinatie maakt dat de
hand”, stelt Marieke Roseboom, marketing ma-
rechten gehad? ForFarmers maakt jaar
meetmelkproductie bij ForFarmers-klan-
nager melkvee. “Wél kunnen we ervoor zorgen
lijks een vergelijking tussen de prestaties
ten 271 kg per koe per jaar hoger is dan
dat onze specialisten een rantsoen samenstel-
van haar klanten en de rest van Neder
het landelijk gemiddelde (afbeelding).
len die het beste past bij de klant, zijn uitgangs-
land, aan de hand van data van CRV. Dit zijn de drie belangrijke ontwikkelingen.
situatie en de marktomstandigheden.” Vaak is 2 Wet en weer bepalend voor
dat een bestaande oplossing, soms vraagt de
melkproductie
markt om een nieuw product, zoals de Pens Stimulator+
1 Melkproductie wederom gestegen,
In 2018 was de melkproductie per koe
verschillen met landelijk gemiddelde
in de eerste acht maanden structureel
worden groter
hoger dan in 2017. Opvallend was dat
Een aantal ontwikkelingen waaruit blijkt dat
Onze klanten realiseerden in 2018
het verschil in melkproductie per koe
veehouders en ForFarmers afgelopen jaar met de
meer melk per koe, mét gelijkblijvende
in de laatste vier maanden van 2018 ten
markt meebewegen:
gehaltes. De productie per koe per
opzichtevan 2017 zichtbaar terugliep.
• Ruwvoervervangers in trek
jaar was 218 kg hoger dan in 2017 (zie
Dit heeft onder andere te maken met:
Zowel FeedMix, een stabelbaar product, als
afbeelding). De vet- en eiwitgehalten
• Ruwvoerkwaliteit; in delen van het
ruwvoermeel zijn door ForFarmers opnieuw
zijn hierbij op peil gebleven (vet 4,43%
land viel de kwaliteit en hoeveelheid
geïntroduceerd om veehouders te helpen met
en eiwit 3,60%). De meetmelkproductie
ruwvoer tegen, waardoor de melkpro-
het opvangen van de ruwvoertekorten.
steeg met bijna 227 kg per koe per jaar.
ductie onder druk kwam te staan. • Veehouders speelden in op een maxi-
• Sterke toename van vraag naar ProtiBoost ProtiBoost (brok en meel) verhoogt binnen 48
Ten opzichte van de rest van Nederland is
male benutting van fosfaatrechten
uur het vet- en eiwitgehalte met respectievelijk
het verschil in melkproductie per koe per
door te sturen op gehalten in de melk,
0,15% en 0,10%, zodat gestuurd kan worden op
jaar in 2018 toegenomen naar +155 kg
of juist op een (tijdelijk) lagere melk-
maximaal rendement binnen de voor de klant
melk (bron: CRV excl. ForFarmers-
productie.
geldende fosfaatklasse.
klanten). Daarnaast zijn de gehalten, Afbeelding. Het verschil in meetmelk tussen ForFarmers en het landelijk gemiddelde is 271 kg hoger in 2018. 9.900
recente kennis op het gebied van darmgezondheid toe. Het product is bechikbaar in zakgoed, productiebrokken,TransLac-voeders voor
+ 209
droogstaande koeien en Fresh Cow Solide voor
9.500 9.400
Landelijk ForFarmers
9.300 9.200 9.100
darmgezondheid met als resultaat: beter ruwvoer. ForFarmers past hiermee de meest
9.700 9.600
• Introductie nieuw product: Pens Stimulator+ Pens Stimulator+ ondersteunt de pens- en verteerde mest en een hogere benutting van het
+ 271
9.800 Meetmelk (kg/koe/jaar)
4
nieuwmelkte koeien. • Ontwikkelingen VLOG en VLOG-EU Diverse zuivelfabrikanten hebben afgelopen jaar hun afzet van VLOG-melk verhoogd. Daarnaast
2017
heeft A-ware samen met Albert Heijn een nieu-
2018
we melkstroom ontwikkeld die extra eisen aan het voer stelt: VLOG-EU. ForFarmers heeft daarBron: CRV en Agroscoop
mee, naast het bestaande VLOG-assortiment, een nieuw assortiment VLOG-EU ontwikkeld.
Interview
Pieter Wolleswinkel nieuwe directeur van ForFarmers Nederland Pieter Wolleswinkel, opvolger van Jan Potijk als directeur van ForFarmers Nederland, wil verder op de ingeslagen weg. “Op koers blijven is de kracht van ForFarmers. Daar houden we aan vast.” Ook wil hij meer invloed gaan uitoefenen op het draagvlak voor de veehouderij in Nederland. “ForFarmers is groot en krachtig. Dat willen we benutten om op te komen voor onze veehouders.” Sla om voor het interview met Pieter Wolleswinkel en Jan Potijk -->
5
6
Interview
Nieuwe directeur ForFarmers Nederland
‘Wij staan voor de toekomst van de veehouderij’
“Boeren mogen van ons verwachten dat we onze sterke positie benutten om invloed in de keten uit te oefenen en op te komen voor de veehouders in ons land”, aldus Pieter Wolleswinkel (l.) en Jan Potijk.
Jan Potijk begon in 1983 als voorlichter
te danken aan een simpele strategie:
Tijdens de Algemene Aandeelhouders
varkenshouderij bij de regionale
“Boeren worden groter en specialis
vergadering van ForFarmers op 26 april
voercoöperatieABTB Almelo, waar hij
tischer en snappen heel goed dat je een
neemt Potijk afscheid als bestuurder van
verantwoordelijk was voor 250 klanten
bepaalde schaal moet hebben om
ForFarmers NV. Zijn taken als directeur
en 30.000 ton voer. Hij maakte vervol-
efficiënt te blijven en kwaliteit te leveren.
van ForFarmers Nederland heeft hij met
gens alle fusies en overnames mee die
Wij doen eigenlijk niet anders. Door te
ingang van 2019 overgedragen aan Pieter
vooraf gingen aan wat uiteindelijk
groeien kunnen ook wij efficiënt blijven
Wolleswinkel. De 41-jarige Wolleswinkel,
ForFarmers werd en klom op tot
werken en blijven investeren in innovatie,
opgegroeid op het gemengde bedrijf met
bestuurder van wat nu de grootste
altijd in het belang van het succes en het
koeien, varkens en kippen van zijn ouders
voeronderneming van Europa is, met
rendement van onze klanten. Met zo’n
in Renswoude, werkte na zijn studie
circa 3.000 medewerkers en ruim
helder en goed uit te leggen verhaal krijg
diergeneeskunde een aantal jaren als
10 miljoen ton voer. Dat ForFarmers
je ook je medewerkers enthousiast. Dat
dierenarts. Vervolgens maakte hij de
staat waar het nu staat, is volgens Potijk
is essentieel.”
overstap naar de diervoederindustrie.
Wolleswinkel kwam vierenhalf jaar
Een andere trend is de opkomst van
schappelijke druk en de aanhoudende
geleden in dienst als directeur van
ketenconcepten. ForFarmers levert al
kritiek op de veehouderij. “Het gaat er niet
ForFarmers Noord-Duitsland en was
speciaal voer voor onder meer Frievar
alleen meer om of je boerderij goed draait,
sinds begin 2018 directeur Varkens bij
varkensvlees en het Gildehoen-concept
maar ook of boeren in Nederland kunnen
ForFarmers Nederland.
voor langzaam groeiende vleeskuikens.
blijven boeren. Wij worden gezien als een
De melkveesector volgt nu. Wolleswinkel:
krachtige, leidende partij in de markt.
Dicht bij de klant
“Er komen specifieke melkstromen voor
Boeren mogen van ons verwachten dat we
De opvolger van Jan Potijk maakt direct
bijvoorbeeld één productlijn voor één
die positie benutten om invloed uit te
duidelijk dat hij met volle kracht de
bepaalde supermarkt.
oefenen en op te komen voor de veehouders in ons land.”
bestaande strategie zal voortzetten. “Vasthouden aan een duidelijke koers en deze consequent uitvoeren heeft ons gebracht waar we nu staan. Dit is waar onze mensen in geloven en deze aanpak heeft het mogelijk gemaakt dat
‘Boeren delen vaker ondernemersvragen met ons’
ForFarmers doet dit al via branchevereniging Nevedi en in direct contact met beleidsmakers, maar Wolleswinkel wil nadrukkelijk op zoek naar meer mogelijkheden om de invloed in de keten te versterken. De onderneming zit ook steeds
ForFarmerskon meegroeien met de ondernemers van de toekomst.”
Zo zijn wij recentelijk speciaal VLOG-EU
vaker om tafel met de supermarkten.
Net als Potijk bestrijdt hij dat de afstand
voer gaan leveren aan melkveehouders
“In de retail ziet men lang niet altijd hoe
tussen ForFarmers en de klant groter is
die produceren voor een nieuwe product-
mooi en hoe goed de landbouw in Neder-
geworden. “Mensen koppelen ‘groot’ vaak
lijn van zuivelonderneming Royal A-ware
land georganiseerd is. Een voorbeeld is het
automatisch aan ‘afstandelijk en bureau-
en Albert Heijn.”
verwerken en tot waarde brengen van
cratisch’. Maar het creëert ook ruimte om
bijproducten uit de voedingsmiddelen-
te specialiseren en zo kunnen we juist
Werken ‘For the Future of Farming’
industrie, een prachtig voorbeeld van
beter inspelen op de behoefte van de klant.
Al deze veranderingen in klantbehoeften
kringloopeconomie. Door dat soort feiten
Dagelijks komen zo’n 200 specialisten van
en vragen vanuit de markt vragen om
naar voren te brengen zien we dat er in de
ons op het boerenerf. Die zorgen ervoor
investeringen in innovatie en kennis.
retail veel meer draagvlak komt voor de
dat we exact weten wat er speelt.”
Een belangrijk deel van die investeringen
veehouderij en dat men zich hard wil
besteedt ForFarmers aan het opleiden
maken voor een goede plek op het schap
Snel inspelen op veranderingen
en ontwikkelen van medewerkers. Mede
voor vlees, eieren en zuivel van Neder-
Onderscheidende producten, het beste
dankzij dat goede opleidingsprogramma
landse bodem.”
advies, een concurrerende prijs, daar
in combinatie met een no-nonsense
draait het volgens Wolleswinkel om.
cultuur en een duidelijke koers staat
Goed gevoel
Daarbij is het belangrijk om een antwoord
ForFarmers er volgens Wolleswinkel in de
Vertrekkend directeur Jan Potijk is blij met
te kunnen geven op de aanhoudende
arbeidsmarkt goed op en lukt het goed
de ambities van zijn opvolger. “Nederland-
veranderingen in vragen en behoeften van
om nieuw talent aan te trekken. Potijk
se boeren hebben een naam hoog te
klanten. “Bedrijven worden groter en
voegt daar nog het belang van de missie
houden: het zijn de beste boeren ter
delen vaker ondernemersvragen met ons,
For the Future of Farming aan toe. “Het
wereld. Daar mogen zij zelf en wij allemaal
met als doel de juiste investeringen op het
spreekt jonge mensen enorm aan dat wij
hartstikke trots op zijn.” Wolleswinkel
juiste moment te doen. Daar denken we
ergens voor staan en daar elke dag vorm
beaamt dat het goed is om de boerentrots
graag in mee. Daarnaast leggen veehou-
aan proberen te geven. Dat maakt dat
te blijven voeden, bijvoorbeeld via evene-
ders de lat voor wat zij nodig hebben aan
werken bij ForFarmers veel meer is dan
menten en activiteiten zoals de Ladies Day
producten, analyses en advies steeds
zomaar ergens je geld verdienen.”
en Young Farmers Day. “We zullen dat
hoger en moet dat nauwkeurig zijn
blijven doen op de eigenzinnige manier die
afgestemd op hun bedrijfsvoering. Ook
Opkomen voor veehouders
bij ForFarmers past, met verrassende
wordt het steeds belangrijker dat zaken
De missie For the Future of Farming zal
activiteiten die je een goed gevoel geven.”
makkelijk toepasbaar zijn, onder andere
voor ForFarmers een steeds bredere
omdat bedrijven vanwege hun omvang
betekenis krijgen, vertelt Wolleswinkel.
steeds meer met personeel gaan werken.”
Dat heeft alles te maken met de maat-
7
8
Visie op droogstand
Lubbert van Dellen, Accon-AVM
‘Kwaliteit van de droogstand heeft grote invlo Met een lagere vervanging en een
melkproductie per koe met 500 kilo is
Maar daar blijft het niet bij. Door een
langere levensduur van de melkkoeien
gestegen en dat de jongveebezetting per
hogere levensduur van de koeien kun je de
is voor de meeste melkveebedrijven
tien melkkoeien is gedaald van 7,5 naar
opfokkosten over meer liters melk
nog veel winst te behalen, stelt Lubbert
5,5. Dit uit zich in gemiddeld 170 kg melk
afschrijven, zo redeneert Van Dellen.
van Dellen van Accon-AVM. De sleutel
per kg fosfaatrechten tot uitschieters
tot verbetering ligt volgens hem niet
boven de 200 kg melk. Melkveehouders
alleen bij de jongveeopfok, maar zeker
vragen zich nu af hoe ze verder kunnen
ook bij de kwaliteit van de transitie:
optimaliseren ten behoeve van een zo
de periode van droogstand en opstart.
goed mogelijk rendement. Het vervangingspercentage speelt hier volgens Van
‘Een langere levensduur betekent minder opfokkosten’
Lubbert van Dellen (43) kijkt al zijn hele
Dellen een cruciale rol in. “Hoe minder
loopbaan met een scherp oog naar zowel
koeien je hoeft te vervangen, hoe minder
de praktische als de cijfermatige kant van
jongvee je hoeft op te fokken. Dat scheelt
dier, dan is de afschrijving bij een levens-
melkveebedrijven. Eerst als bedrijfs
je niet alleen € 1.200,- aan opfokkosten,
productie van 20.000 kg melk 10 cent per
adviseur van Accon-AVM, daarna als
maar sinds januari 2018 ook nog eens
kg en bij 80.000 kg melk nog maar 2,5
teamleider en nu als commercieel
zo’n € 800,- extra aan fosfaatrechten
cent, rekent hij voor.
directeur. Twee jaar na de intrede van
(31 kg x 25 euro huur fosfaat) per op te
fosfaatrechten ziet hij dat de gemiddelde
fokken dier.”
Bedragen de opfokkosten € 2.000,- per
Vervanging bij 1 op de 3 onder de 20% Van Dellen constateert dat eenderde van de bedrijven goed uit de voeten kan met een jongveebezetting van 5,5 per tien melkkoeien. Dit zijn de bedrijven met een vervangingspercentage onder de 20%, die alleen uitval hebben op twee of minder van de volgende afvoerredenen: klauwproblemen, vruchtbaarheidsproblemen, uiergezondheidsproblemen of uitval van vaarzen. Het volgende derde deel redt het net met een jongveezetting van 5,5. Het overige derde deel komt daar niet mee uit. Deze bedrijven hebben een vervangingspercentage van 35% of meer en hebben meestal uitval op elk van de vier afvoerredenen. Vooral het percentage uitval van vaarzen vindt van Dellen zorgwekkend. “Dit loopt soms op tot 25%. Dat is veel te hoog.” Goede transitie cruciaal Van Dellen stelt vast dat melkveehouders
Lubbert van Dellen, commercieel directeur bij Accon-AVM: “Goed transitiemanagement is cruciaal.”
meer investeren in de kwaliteit van de
9
oed op je rendement’ opfok van het resterende jongvee, wat nodig is voor gezonde en hoogproductieve koeien die het lang volhouden. Maar alleen dat is niet voldoende om het vervangingspercentage te verlagen. “We weten dat goed transitiemanagement
Werken aan een probleemloze transitie met TransLac
enorm belangrijk is om problemen te voorkomen die later leiden tot uitval.
De moderne koe is een ware
Daarnaast zorgt het voor een goede start
topatlete die qua productie op
van de lactatie.” Van Dellen ziet de
het hoogste niveau presteert.
investeringen in onder meer comfortabele
Dat kan alleen met een uitste-
afkalfstallen de laatste tijd toenemen. Aan
kende verzorging, niet alleen
de andere kant stelt Accon-AVM vast dat
tijdens de lactatie, maar
er eerder meer dan minder zwakke
juist ook tijdens de periode
kalveren worden geboren. “Dat is een
van droogstand, afkalven en
alarmsignaal. Op deze bedrijven vraagt
opstarten. Hoe beter deze
droogstandsmanagement en voeropname
transitieperiode verloopt, hoe beter het gaat met de gezondheid van koe en
voor het afkalven alle aandacht. Want de
kalf. En dat maakt uw werk als veehouder een stuk gemakkelijker.
opfok van kalveren begint al in de droogstand.”
Met TransLac, de Transitieaanpak van ForFarmers, help je melkkoeien probleemloosdoor de transitiefase. TransLac bestaat uit:
Langere levensduur Een langere levensduur is zowel uit economisch oogpunt als uit oogpunt van duurzaamheid voor elke veehouder een belangrijk doel, vindt Van Dellen. “Goed transitiemanagement speelt daarin een cruciale rol.” Hij raadt veehouders verder aan om te
• Rantsoenberekening en bijbehorend advies voor een gecontroleerde voeropname tijdens de droogstand. • Onderscheidende producten die hun waarde in de praktijk hebben bewezen. • Praktische adviezen van uw melkveespecialist over voeding, management en koecomfort. • De TransLac Droogstand Check: een handig hulpmiddel om te controleren of de koe het juiste rantsoen krijgt aangeboden.
blijven sturen op goede gehaltes in de melk. “Bij de indeling naar melkklasse
Neem uw transitie-aanpak eens onder de loep met uw melkveespecialist van
voor de fosfaatrechten wordt alleen naar
ForFarmers of uw regionale ForFarmers-dealer. Informeer ook naar aanko-
kg melk per koe gekeken en niet naar
mende TransLac workshops op melkveebedrijven in uw omgeving.
gehalten; iets dikkere melk is dan pure winst. Naast voerkeuzes heeft ook
En bekijk alvast de video’s met transitietips van onze specialist Rob Rutgers op
transitiemanagement daar een belangrijke
www.forfarmers.nl/translac
rol in.”
10
Bedrijfsreportage
Focus op jongveeopfok loont Wilco Vroege en jongveespecialist Albert Hilbrands (rechts) vinden dat het super loopt bij het jongvee.
Een goede jongveeopfok geeft gezon
gesteld bij deze ondernemers? “We
je veel oplevert. Zo zijn ze overgestapt
dere kalveren, die zich later gemakke
kiezen er bewust voor om ons jongvee
op het drie keer daags voeren van de
lijker ontwikkelen tot hoogproductieve
zelf op te fokken. Sinds de komst van
kalveren. Ze krijgen drie keer daags
melkkoeien. Dankzij focus bij het
fosfaatrechten krijgen we her en der het
2,5 liter VitaMilk Premium met een
jongvee is bij Vroege o.a. de groei van de
advies om het jongvee weg te doen, maar
concentratie van 160 gram in een liter
kalveren toegenomen.
wij willen juist groeien met eigen aanwas,
melk en er ligt elke dag vers voer voor
dus wij zitten ruim in jongvee”, vertelt
het jongvee, ook bij de oudere dieren. Dit
Aart.
stimuleert een hoge voeropname en
Op een winterse morgen rijden we het erf op van Gebroeders Vroege in Dalen.
daardoor ook een goede jeugdgroei. De
Dit melkveebedrijf houdt momenteel ruim
Aandacht voor het jongvee levert veel op
gemiddelde groei in de eerste drie
900 melkkoeien en bijbehorend jongvee op
Jongveespecialist Albert Hilbrands
maanden ligt op 888 gram per dag.
500 hectare. Na een korte tour over het
begeleidt de ondernemers nu zeven jaar
Verder werken de ondernemers met
bedrijf, gaan we naar binnen voor een
op het gebied van jongvee. Hij vindt dat
protocollen, zodat het personeel precies
gesprek met de broers Jan en Aart Vroege
er bij Vroege de afgelopen jaren meer
weet, wat ze moeten doen”, noemt Albert
en Aarts zoon Wilco. De ondernemers zijn
bewustwording is gekomen aangaande
als pluspunten. Wilco Vroege: “We kiezen
continu bezig met plannen maken en
een goede jongveeopfok. “In het verleden
voor veiligheid, gemak en zo min
bedrijfsoptimalisatie. Sinds kort zijn ze
lag de focus vooral bij de melkkoeien.
mogelijk kans op voerfouten, daarom
voor de jongveeopfok proefbedrijf voor
Maar we hebben Vroege ervan kunnen
voeren wij het jongvee Vita Comfort en na
ForFarmers. Hoe is de focus op jongvee
overtuigen dat aandacht voor het jongvee
tien weken Vitabrok Compleet.”
11
Biest van uitstekende kwaliteit
Plan van aanpak ouder jongvee
Direct na de geboorte is een goede
Veertien dagen nadat de kalveren in de
biestverstrekking van levensbelang,
grote groepshokken komen, worden ze
daarom krijgt elk kalf zo snel mogelijk
behandeld tegen coccidiose. Jan:
na de geboorte vier liter biest, zodat ze
“Coccidiose met als gevolg groeiverlies
voldoende antistoffen binnenkrijgt voor
is langere tijd een lastig probleem
ForFarmers testte vorig jaar bij
een optimale start. De biestkwaliteit
geweest. In samenwerking met onze
Gebroeders Vroege de vernieuwde
wordt vooraf gemeten met een refracto-
dierenarts en Albert is dankzij een strak
Vitabrok Pensstart. Met succes,
meter, de meeste koeien komen bij
protocol en behandelplan de coccidiose
deze brok, met o.a. een lekker
Vroege goed door de droogstand en
nu onder controle.”
aroma, viel letterlijk in de smaak.
geven biest met een kwaliteit hoger dan
Verbetering smakelijkheid producten en meer opname
De nieuwe kalverbrok laat een stij-
‘Daalt de biestkwaliteit, dan moet je in de droogstand corrigeren’
25% brix. Alleen deze hoge kwaliteit biest wordt aan de kalveren verstrekt en ingevroren voor kalveren, waarvan de moederkoe of vaars door omstandigheden geen of weinig biest geeft. Albert tipt: “Daalt de biestkwaliteit onder een
ging van 30% in voeropname zien. Lees meer hierover in het nieuwsbericht op onze website, datum 7 januari 2019. In navolging van de Vitabrok volgden proeven met het nieuwe aroma
bepaald niveau, dan weet je dat je in de droogstand iets moet corrigeren.”
Vroege heeft het in de vingers om de
in de VitaMilk melkpoeders, zodat
kalveren vlot te laten groeien, maar ze
kalveren na geboorte direct met
Alle kalveren komen de eerste twee à
hebben wel gemerkt dat de pinken in de
dezelfde geur- en smaakstoffen in
drie weken in een eenling iglo te liggen,
dracht teveel conditie verloren. Wilco:
aanraking komen. Uit de proefre-
daarna gaan de vaarskalveren naar
“We moesten deze groep op advies van
sultaten blijkt, dat deze aanpassing
groepsiglo’s met maximaal vijf kalveren.
Albert beter gaan managen. Wat ons
in VitaMilk zorgt voor een betere
Na tien weken worden ze samengevoegd
hierbij helpt is dat Albert en zijn collega
opname van de opfokmelkpoeders
in strohokken van rond de tien kalveren,
melkveespecialist Gerco Wolbink om de
en voor gezonde, goed groeiende
en uiteindelijk gaan ze naar grote
zes weken op ons bedrijf komen en alle
kalveren. De vernieuwde VitaMilk
strohokken van ongeveer 25-30 kalveren.
diergroepen langsgaan. Op basis daarvan
melkpoeders zijn vanaf 1 april
De kalveren blijven op stro tot ongeveer
volgt een plan van aanpak en weten ze
2019 leverbaar.
acht maanden leeftijd.
ons goed te adviseren.”
Bedrijfsprofiel De broers Aart, Jan, Leen en Wim Vroege
Enkele technische kengetallen:
hebben in het Drentse Dalen een gemengd
Verwachte TKT: 382 dagen
bedrijf met melkvee, akkerbouw en loon-
Verwachte ALVA: 23,9 maanden
werk. Twee van hun kinderen zitten ook in
Afkalven - 1e inseminatie: 60 dagen
het bedrijf en ze hebben twaalf medewer-
Aantal inseminatie per geïnsemineerde
kers in vaste dienst.
pink (gesext sperma): 1,70 % Levend geboren 90 %
De eenlingiglo’s op rij, op een winterse dag.
Productiegegevens:
% Succesvolle kalveren 1-14 dagen 99%
Met 835 melkkoeien, waarvan ruim 400
% Succesvolle kalveren 15-56 dagen 99%
vaarzen, realiseert Vroege een rollend jaar-
Groei kalveren 0 – 3 weken: gemiddeld 795
gemiddelde van 10.108 kg melk met 4,16%
gram per dag
vet en 3,61% eiwit. De leeftijd ligt gemiddeld
Groei kalveren 3 – 12 weken: gemiddeld
op 3.08. Het bedrijf is IBR- en BVD-vrij.
888 gram per dag
12
Plan van aanpak vanggewas
Vanggewas na mais: wat zijn de opties? Met ingang van dit jaar is het verplicht om
Beslisboom vanggewas na mais op zandgrond.
op zand- en lössgrond waar mais wordt geteeld voor 1 oktober een vanggewas te zaaien. Dit kan eventueel tegelijk met het
Hoog en warm perceel
maiszaaien. Voor andere grondsoorten als
Lage onkruiddruk
Bijzaai of onderzaai
Hoge onkruiddruk
Vroeg ras / nazaai
Lage onkruiddruk
Bijzaai of onderzaai
Hoge onkruiddruk
Gras inzaaien
klei en veen is inzaaien van een vangge was niet verplicht. Vanggewassen beperken de stikstofuit-
Nat en koud perceel
spoeling en dragen bij aan behoud van organische stof, wat goed is voor de bodemstructuur. De verplichting om voor
Onderzaai
hakselen (ruim) voor de datum van
1 oktober in te zaaien, stelt de teler echter
Onderzaai is zaaien van een vanggewas,
1 oktober lukt. Nazaai is het meest
wel voor keuzes, want inzaaien na de
veelal Italiaans of Engels raaigras, ‘onder
geschikt in Zuid- en Oost-Nederland op
maisoogst zal niet altijd mogelijk zijn.
blad’, tijdens de groei van de mais. De
lichte, warmere zandgrond met een lage
Hieronder staan de opties, uitgebreidere
concurrentie met het hoofdgewas is
onkruiddruk. Nazaai op gescheurd
informatie inclusief alle opties vindt u op
minder dan bij bijzaai en mechanische
grasland is af te raden, kies hier voor
www.forfarmers.nl/vanggewassen
onkruidbestrijding is mogelijk. Een
bijzaai of onderzaai.
belangrijk aandachtspunt is dat je bij
Grote voordelen van nazaai zijn onder
Bijzaai
groeizaam weer maar twee weken de tijd
meer dat de mais geen concurrentie heeft
Bijzaai is zaaien van een traagkiemend
hebt om onderzaai zonder veel schade uit
en er meer middelen inzetbaar zijn voor
vanggewas (veelal rietzwenk) net voor,
te voeren. En het kan op dat moment te
gewasbescherming tijdens de maisgroei.
tijdens of net na het zaaien van de mais.
nat zijn op het land. Overleg vroegtijdig met uw loonwerker
Bijzaai kan eventueel in één werkgang met het zaaien van de mais. Je hebt dan
Nazaai
Bespreek vroegtijdig met uw loonwerker
meer capaciteit dan bij onderzaai met een
Vroeg mais zaaien en een vroeg ras
wat u wilt en hoor welke mogelijkheden en
schoffel. Nadelen zijn significante con-
gebruiken biedt mogelijkheden om het
praktische adviezen hij heeft om uw
currentie met het hoofdgewas en beperkte
vanggewas na de maisoogst te zaaien, al
vanggewas te laten slagen.
mogelijkheden met gewasbescherming.
kun je nooit de garantie geven dat
Koele kuilen in 2019: voorkoopkorting SiloSolve FC De praktijk laat steeds weer zien dat
Voorkoopkorting en gratis koelbox
met SiloSolve FC behandelde kuilen veel
Bij bestelling van SiloSolve FC voor
koeler en smakelijker zijn dan onbehan-
1 mei 2019, profiteert u van onze voor-
delde kuilen en ruim vier keer langer
koopkorting van 10%. Bij bestelling van
bestand blijven tegen broei. Dat werkt
meer dan tien zakjes (goed voor
plezierig en draagt bij aan een belangrijk
50 ha kuilgras of 10 ha mais) ontvangt u
doel: meer melkproductie uit ruwvoer!
bovendien een mooie koelbox cadeau.
Daarnaast is SiloSolve FC een allround inkuilmiddel voor gras en mais, u hebt
Ga voor meer informatie naar
dus nog maar één middel nodig.
www.forfarmers.nl/silosolve
13
Grasseizoen 2019
Controle grasland nu extra hard nodig De gevolgen van de droogte van 2018 zijn duidelijk terug te zien in het grasland. Meer percelen dan normaal zijn onder de maat en het onkruid is vaak hardnekkiger. Hoe zorg je voor herstel op de korte en langere termijn? Dat start allemaal met een grondige beoordeling van uw percelen. Wat valt momenteel het meest op bij een rondgang door het grasland? • Op veel plaatsen is de doorzaai van september 2018 mislukt. Door regenval was september daar een goede maand voor, maar door terugkerende droogte daarna kreeg het ingezaaide gras het op veel plekken moeilijk, iets wat niet te
maats. Dat wil zeggen dat er maatregelen
Meerjarenplan voor herstel
voorzien was.
nodig zijn om de graskwaliteit en -op-
Wat als nu een veel groter deel van je
brengst weer op peil te brengen. Dat
grasland onder de maat is dan normaal?
• Meer kale plekken of hollere zoden door
percentage is dit jaar veel hoger. Naar
Het kan dan wenselijk zijn om een
• Graspercelen op kleigrond hielden het in
schatting kan de helft van de ondermaatse
meerjarenplan te maken voor herstel van je
de zomer relatief langer vol vergeleken
percelen herstellen door doorzaaien. Voor
totale grasareaal. Met een meerjarenplan
met percelen op zandgrond, maar zijn er
de andere helft zal herinzaai of roulatie met
spreid je de risico’s en de kosten. Bedenk
nu vaak toch slechter aan toe. Klei heeft
maisland, mits dat past binnen de bedrijfs-
wel dat je van de eerste en tweede snede
langer herstel nodig in verband met de
voering (bijv. deelname derogatie met als
moet melken: die moeten goed zijn.
tragere vochtopname.
voorwaarde minimaal 80% grasland),
gras dat is doodgegaan.
• Stagnerende mineralisatie van stikstof na
noodzakelijk zijn.
Belangrijke keuzes in een meerjarenplan zijn onder meer:
de zomerbemesting van 2018 en bemesting in september: die stikstof zit nu nog
In de basis zijn de criteria voor doorzaaien
grotendeels in de bodem. Hierdoor
en herinzaaien niet anders dan andere
groeien stikstofbehoeftige onkruiden zoals
jaren. Doorzaaien kan bij 60-80% of meer
muur nu extra hard, nog verder aange-
goede grassen. Bij minder dan 60% goede
len, dan één of twee jaar mais op die
wakkerd door de bodemtemperatuur, die
grassen is herinzaaien de enige optie. Een
percelen telen en vervolgens weer
bijna de hele winter niet onder de 5 C is
andere praktische oplossing is roulatie met
geweest.
bouwland, zoals mais.
0
• Toename van hardnekkig kweekgras dat
• Gras inzaaien op de maispercelen van 2018. • Mais inzaaien op de slechtste grasperce-
inzaaien. • Onkruid bestrijden en vervolgens doorzaaien. Kies hier de percelen voor
dieper is gaan wortelen en blad dat is
Kweekgras en onkruid als muur moeten dit
met de hoogste opbrengstpotentie. Die
gaan afharden om de droogte te overle-
jaar harder worden aangepakt dan normaal.
komen nu het beste uit de winter en
ven. Hierdoor viel de kweekbestrijding
• Pas zo snel mogelijk een onkruidbestrij-
zullen komend jaar dus ook het meeste
afgelopen najaar tegen. Doorzaaien, herinzaaien en onkruid bestrijden Normaal is in deze periode van het jaar ongeveer 10-15% van de percelen onder-
ding toe (met 75-99 ml Primus).
opleveren. Voor de overige percelen kunt
• Na vier dagen kan er bemest worden.
u de herstelmaatregelen eventueel
• Doorzaaien kan vanaf zeven dagen na de
doorschuiven naar het najaar of een
onkruidbestrijding. • Voor het doorzaaien adviseren we 25 kg Topgrass Doorzaai of Topgrass Opname.
volgend jaar.
14
Expeditie Robinson
Boer Jan: heel ver weg en toch dichterbij de We zijn op bezoek bij ‘Mr. Robinson 2018’,
Fantaseren over voedsel
beter bekend als Boer Jan, en zijn vrouw
Op het eiland werd iedereen zich heel
Ineke uit Dijkerhoek. Jan Bronninkreef
snel bewust van het belang van voedsel.
won het afgelopen seizoen van Expeditie
Voedselveiligheid is opeens niet meer
Robinson. Van rustige, hardwerkende
vanzelfsprekend (Jan voorkwam dat een
onbekende deelnemer, ontpopte hij zich
collega een giftige plant at die werd
tot de publiekslieveling en bijna vier
aangezien voor cassave). De schaarste
miljoen mensen zagen de finale. Als boer
en het zelf verzamelen en jagen
zes weken van huis. Hoe deed hij dat?
natuurlijk, maar ook de variatie.
Wat leerde hij ervan?
“Eigenlijk leef je daar op een eenzijdig rantsoen”, stelt Jan. “Je mist de snelle
Twintig jaar geleden zag Jan voor het
suikers die je nodig hebt voor het
eerst Expeditie Robinson en wilde hij als
denken; de eiwitten voor de spieren.
onbekende Nederlander deelnemen. De
Mineralen en vitamines waren er
bedrijfsovername en zijn gezin gingen
nauwelijks. Vooral na terugkomst
op dat moment voor. Daarna was het
merkte ik dit. Ik kon zeker niet direct
lange tijd niet mogelijk om als onbe-
aan het werk. Het gewicht had ik er na
kende mee te doen. In 2017 voor het
een maand weer bij, maar ik had best
eerst wel, maar kwam hij niet door de
een poos last van mijn concentratie
selectie. In 2018 lukt het wel,
vermogen. Autorijden op de autosnel-
en keerde hij als dé winnaar terug.
weg was niet te doen. Hiermee werd
Ook een echte ‘koeienman’ kan zes
mijn besef versterkt om meer te
weken van huis. Jan is van het type:
vertellen over de veilige manier van
waar een wil is, is een weg. Een
voedsel produceren in Nederland. En
grondige voorbereiding volgde. Jan en
het belang van een evenwichtig dieet.”
Ineke runden samen het bedrijf, maar
Door de onwetendheid en oprechte interesse ben ik er nog meer van
toch kwam Jan erachter dat hij veel
Verder dan je eigen bedrijf
overtuigd dat we met z’n allen als
(technische) zaken alleen in zijn hoofd
“Het dagelijks leven op het eiland en
boeren erop uit moeten gaan. We
had zitten. Vele lijstjes volgden.
de proeven die we moesten doorstaan,
hebben als boeren van Nederland
benaderde ik vanuit wat ik heb: mijn
echt een goed verhaal te vertellen.
ervaring op de boerderij. Dat bood ook
Individueel én georganiseerd staan voor
kans om soms wat uit te leggen over
wat we zijn: de boeren van Nederland!
ons boerenvak.”
Jan en Ineke hopen anderen te inspire-
Jan en Ineke hebben geen personeel.
ren door hun ervaring te delen en de
‘Dromen hebben soms een beetje geduld nodig’
“Ik ga zeker wel de deur uit, maar het
olievlek van de boerenverhalen in
Jan: “Ik kon dit alleen doen, omdat ik
komt ook voor dat je een paar weken
Nederland weer iets groter te maken.
wist dat Ineke de boerderij ook alleen
vooral met je gezin en boerderij bezig
“Onderschat jezelf niet, elke boer heeft
kon én wilde runnen. En zij het mij
bent, en de buitenwereld wat verder
een verhaal, een stukje uit het boeren-
gunde. Als je daar op zo’n eiland zit heb
weg lijkt. Door Expeditie Robinson ging
leven dat hij of zij kan delen. Kies de
je veel te veel tijd om na te denken. Dan
ik gesprekken aan met mensen die ik
vorm die bij je past. Wij ontvingen al
worden alle kleine dingen groot.”
normaal niet snel zou tegenkomen.
schoolklassen en zijn nu actiever op
15
burger dan ooit social media, maar er zit nog van alles tussenin. Als ze het verhaal niet van jou horen, van wie horen ze het dan?” Daarnaast zijn Jan en Ineke overtuigd van het belang van een groot collectief dat zich inzet voor het imago van de gehele agrarische sector. Goed georganiseerde communicatie op de juiste plek. “Een spandoek in een weiland is mooi, maar in de bushokjes in Amsterdam, dáár moeten we zijn.”
Jan Bronninkreef bij zijn trots: kalf ‘Mrs. Robinson’.
36.000 volgers op Instagram
leven nu met een veel groter publiek kan
senioren. “We vinden het prachtig dat we
“Insta-wat? Ik kende dat toch helemaal
delen. En elk bericht is weer één bericht
zoiets kunnen betekenen in de communi-
niet. Wat moest ik met Instagram?“ vroeg
dat potentieel veel burgers bereikt.”
catie van boeren naar burgers. Maar, wat de tijd van huis mij nog het meest heeft
Jan zich af. Ineke ging experimenteren. Eerst onder haar eigen naam, daarna on-
Vele verzoeken voor interviews en
opgeleverd is relativeringsvermogen.
der de naam van @jan_bronninkreef. Pats
optredens volgden na de finale-uitzen-
Zowel Ineke, zij had ook haar expeditie,
boem, duizenden volgers erbij. “Wie het
ding: van het voorlezen voor de kleinste
als ik passen ons nu makkelijker aan.
zijn? Dat weet ik niet precies. Wel reali-
koters tot reclame voor jongeren, en van
Minder denken, meer genieten of sneller
seerde ik me dat ik stukjes uit ons boeren-
tijdschrift Vrouw tot optreden voor
een situatie accepteren zoals hij is.”
En het thuisfront…? Ondertussen, thuis in Dijkerhoek, had
een knieblessure, de melkrobot kapot
Jans vrouw Ineke haar eigen expeditie.
en de brokken op... “Alles, écht alles
Zes weken van tevoren horen dat je
heeft Jan me uitgelegd, behalve het
maximaal zes weken de boerderij gaat
bestellen van voer. Gelukkig kon onze
runnen. Een boerderij waar je welis
melkveespecialist Dennis me helpen.”
waar dagelijks meehelpt, betrokken
“Achteraf gezien is het trotse gevoel
bent bij beslissingen, maar dat alles
het mooiste wat het me heeft opgele-
deed naast de opvoeding van de kinde
verd. Ik heb dit gedaan. En ik weet nu
ren en een baan buitenshuis.
dat ik het kan. En..”, besluit Ineke, “dat ik dit nooit alleen wil doen!”
“Ik dacht, ik doe het gewoon. Ik doe het voor Jan. Maar óók voor mezelf. Ik
Benieuwd naar Ineke’s avontuur?
kan het”, vertelt Ineke. “Toen Jan echt
Facebook: Boerderij van Jan en Ineke
ging was het wel even slikken hoor,
Bronninkreef tijdens Expeditie Robinson.
toen was ik niet zo stoer.” En uitdagingen heeft ze gehad: de droogte,
Of kom naar onze Ladies Day 2019.
16
Serie over de feiten rond duurzaamheid en melkveehouderij
Duurzaamheid en veehouderij
Melkveehouderij en klimaat
ForFarmers brengt vanaf 2019 in Voertaal een serie artikelen over belangrijke duurzaamheidsthema’s. Denk aan onderwerpen als kringlooplandbouw, uitstoot van broeikasgassen en dierge-
Hoe zit het met uitstoot van broeikasgassen en wat moet de zuivelsector daaraan doen?
zondheid en –welzijn. Hiermee willen we u helpen inzicht te krijgen in de duurzaamheidsdoelen- en prestaties van de veehouderij. Ook laten we zien hoe ForFarmers u hierbij kan helpen. Tot slot voorzien we u graag van feiten en weetjes die van
Om de klimaatdoelen van Parijs te halen moet de uitstoot van
pas kunnen komen in elk gesprek of discussie over
broeikasgassen flink omlaag. Wat is het aandeel van de land
deze onderwerpen.
bouw in de totale uitstoot? Welke doelen zijn gesteld voor de zuivelsector, wat betekent dit voor boerenbedrijven en welke oplossingen zijn of komen er beschikbaar? Acht vragen en antwoorden over de melkveehouderij en het klimaat. Wat is afgesproken in het klimaat
sen in ons land. Meer dan de helft van de
(krachtvoer en kunstmest) en 7% bij de
akkoord van Parijs?
uitstoot is afkomstig van de industrie- en
verwerking van melk (bron: Sectorrappor-
Het klimaatakkoord van Parijs heeft als
energiesector.
tage Duurzame Zuivelketen).
aarde ruim onder de 20C blijft. Om dat te
Welk aandeel heeft de melkveehouderij
Wat zijn de broeikasgassen op een
bereiken moet elk land een plan maken en
daarin?
melkveebedrijf?
maatregelen nemen voor reductie van de
Van de totale uitstoot van broeikasgassen
CO2 (kooldioxide) is één van de drie
uitstoot van broeikasgassen.
in de landbouw is ca. tweederde afkom-
broeikasgassen die vrijkomen op melkvee-
concreet doel dat de opwarming van de
stig van de melkveehouderij. Van deze
bedrijven, naast methaan (CH4) en lachgas
Wat is het aandeel van de landbouw in
uitstoot vindt ca. 64% plaats op melkvee-
(N2O). Van deze drie broeikasgassen zorgt
de broeikasgasuitstoot van Nederland?
bedrijven zelf (voornamelijk uit methaan-
niet CO2 voor de grootste uitstoot - zoals
De landbouw is verantwoordelijk voor
emissie), ca. 29% bij de productie van
vaak wordt gedacht - maar methaan, met
10-15% van de uitstoot van broeikasgas-
grondstoffen voor het melkveebedrijf
een aandeel van 60-70%. Tabel 1 laat zien
Emissie broeikasgassen per sector
Tabel 1. Broeikasgasuitstoot op het melkveebedrijf Broeikasgas
% uitstoot op melkveebedrijf
Plaats van uitstoot
Methaan (CH4)
34
60-70%
• Pensfermentatie • Mestopslag
Kooldioxide (CO2)
1
20-30%
•E nergie verbruik (diesel, elektra en gas) • Aankoop voer • Aankoop kunstmest
298
10-20%
• Teelt • Bemesting
Lachgas (N2O)
Bron: CBS
Weging (CO2-eq)
Bron: CBS
waar de verschillende gassen vrijkomen.
pensfermentatie, mestopslag, voerpro-
op elk van de onderdelen dier, natuur en
Bij de berekening van de totale uitstoot
ductie en aankoop (energie, voer,
klimaat het basisniveau van de onafhan-
worden methaan en lachgas omgerekend
kunstmest, e.a.). De uitstoot wordt
kelijke Stichting Milieukeur halen en op
naar CO2-equivalenten (verder te noemen
berekend op basis van onder andere de
één van deze drie het topniveau. Voor
CO2-eq). Zo kan de totale broeikasgaspro-
samenstelling van de veestapel, de
CO2-eq is het huidige criterium maximaal
ductie van een bedrijf worden uitgedrukt
melkproductie per koe, het rantsoen en
1.200 g CO2-eq per kg meetmelk. Een
in één kengetal: CO2-eq per kg meetmelk.
de aankoop van voer, kunstmest en
lage uitstoot betekent ook dat een bedrijf
energie.
in meerdere opzichten efficiënt werkt bij
Welk doel moeten de zuivelketen en
de productie van melk en voer, wat
melkveehouders halen?
Hoe wordt de melkveehouder ‘beloond’
Het klimaatakkoord van Parijs is in
voor reductie van broeikasgas?
Nederland doorvertaald naar de doelen
Diverse zuivelondernemingen zijn bezig
Sinds 2008 is de uitstoot broeikasgassen
van de Duurzame Zuivelketen. In het
om duurzamer geproduceerde melk ook
per kg meetmelk met 12% gedaald.
onderdeel ‘Klimaatneutraal ontwikkelen’
extra te verwaarden in de markt. Een
van de Duurzame Zuivelketen staat als
voorbeeld hiervan is de duurzamere
Hoe kun je als melkveehouder sturen
belangrijkste doel 20% reductie van
melkstroom van FrieslandCampina met
op de uitstoot van broeikasgas?
broeikasgassen ten opzichte van 1990.
het keurmelk “On the way to Planet-
Naast besparing op elektriciteit, gas en
Over 2018 zal de uitstoot naar verwach-
Proof”. Het doel is dat consumenten
diesel (gericht op een lager CO2), zijn er
ting dalen door verdere inkrimping van de
hiervoor een meerprijs betalen die ten
op het melkveebedrijf tal van mogelijkhe-
veestapel. Deze cijfers zijn op dit moment
goede komt aan de melkveehouders. Voor
den om de broeikasgasuitstoot per kg
nog niet bekend.
deze gecertificeerde melkstroom worden
meetmelk omlaag te brengen. Dit kan
extra eisen gesteld aan de productiewijze
onder andere via rantsoensamenstelling,
Hoe wordt de broeikasgasuitstoot van
voor dier, natuur en klimaat, waaronder
ruwvoerteelt, jongveeopfok en transitie-
individuele bedrijven gemeten?
een norm voor uitstoot van broeikasgas
management. Meer hierover leest u op de
Dit gebeurt onder andere aan de hand van
per kg meetmelk.
volgende pagina: ‘Wat kan ForFarmers
gegevens uit de KringloopWijzer die alle
FrieslandCampina gebruikt het keurmerk
voor u betekenen?’
melkveehouders sinds 2017 verplicht
en bijbehorende criteria om deelnemers
moeten invullen (in 2019 voor 15 mei).
te selecteren voor de PlanetProof-melk-
Sinds 2018 maakt het dashboard van de
stroom van de zuivelonderneming. Wie
KringloopWijzer ook de broeikasgasuit-
hiervoor wordt geselecteerd ontvangt één
stoot per kg meetmelk inzichtelijk. Die
cent (2019) tot twee cent (2020) extra per
uitstoot bestaat uit vier onderdelen:
kg melk. Deelnemende bedrijven moeten
uiteraard ook goed is voor het rendement.
Lees verder op de volgende pagina -->
Emissie broeikasgassen per sector
Bron: dashboard Melk en Klimaat uit de KringloopWijzer.
17
18
Vervolg van pagina 16-17
Duurzaamheid en veehouderij:
Wat kan ForFarmers voor u betekenen? U mag van ForFarmers verwachten dat we met u meedenken over haalbare en betaalbare manieren om duurzaamheids doelen te behalen op uw bedrijf, kennis met u delen en slimme (technische) oplossingen bieden. Hoe ondersteunt ForFarmers u? Samenwerken op het boerenerf In de eerste plaats wil ForFarmers op het boerenerf een waardevolle bijdrage leveren bij het streven naar een steeds duurzamere bedrijfsvoering. Melk€fficient, onze aanpak
Optimaliseren van de rantsoensamenstelling levert een belangrijke bijdrage aan verlaging van onder
die melkveehouders ondersteunt om de
meer de broeikasgasuitstoot per kg meetmelk.
efficiëntie op hun bedrijf te verhogen, speelt daarin een belangrijke rol. Deze
melkkoeien en verlenging van de
initiatieven en projecten waarin veehouders
aanpak heeft vier pijlers: melkveevoeding
levensduur. Hierdoor daalt het vervan-
ervaring opdoen met een steeds betere
(Feed2Milk), jongveeopfok (Vita), transitie
gingspercentage waardoor het aantal
benutting van mineralen en meststoffen,
(TransLac) en ruwvoerteelt (Terra+). Het
stuks jongvee en daarmee het aantal
zoals de Vruchtbare Kringlopen Achter-
mooie is dat het mes daarbij aan twee
dieren op het bedrijf omlaag kan. Een
hoek-Liemers, Overijssel en Noord-Neder-
kanten snijdt: verbetering van efficiëntie
langere levensduur draagt zo bij aan een
land en het project Groene Weide Meststof.
binnen elk van deze pijlers leidt meestal tot
hogere efficiëntie en een lagere uitstoot
Resultaten uit o.a. deze projecten hebben
een beter rendement en tegelijkertijd een
op uw bedrijf.
bijgedragen aan verlenging van derogatie
lagere milieubelasting per kg meetmelk.
• Het optimaliseren van de jongveeopfok
op het huidige niveau.
Hoe werkt dat? Hieronder enkele voor-
brengt de afkalfleeftijd omlaag, waardoor
beelden:
je minder jongvee hoeft aan te houden.
Aandacht voor duurzame prestaties
• Optimaliseren van de rantsoensamen-
Goede opfok is hiernaast de basis voor
ForFarmers benadrukt dat de veehouderij
stelling (ruwvoer, krachtvoer, grondstof-
gezonde en hoogproductieve koeien met
een belangrijke bijdrage levert aan
fen, vochtige diervoeders) zorgt dat de
een lange levensduur.
duurzaamheidsvraagstukken. Neem de
koe meer meetmelk per kg drogestof
grote rol van de veehouderij in het opwaar-
produceert. Dit levert een belangrijke
Kennis delen en netwerken
deren van reststromen uit bijvoorbeeld de
bijdrage aan een verlaging van onder
In onze contacten met beleidsmakers,
voedingsmiddelenindustrie. Reststromen
meer de broeikasgasuitstoot per kg
belangenpartijen en ketenpartners maakt
die niet geschikt zijn voor mensellijke
meetmelk.
ForFarmers zich sterk voor duurzaam-
consumptie zijn in veel gevallen zeer
• Een efficiënte ruwvoerproductie geeft een
heidsbeleid dat praktisch uitvoerbaar en
geschikt veevoer. Zo zetten dieren deze
hoge drogestofopbrengst per hectare en
financieel haalbaar is voor veehouders.
grondstoffen om tot hoogwaardige voeding
betere kwaliteit ruwvoer. Hoe beter de
Wij onderbouwen onze argumenten met
voor mensen, een prachtig voorbeeld van
ruwvoerkwaliteit, hoe beter de benutting
onze kennis vanuit de boerenpraktijk en de
kringlooplandbouw! Dit is onder meer
en hoe lager de uitstoot van broeikasgas-
grondstoffenmarkt. Vanuit de overheid,
uitgelegd door ForFarmers directeur Stijn
sen.
ketenpartners en belangenorganisaties
Steendijk in de uitzending van Nieuwsuur
wordt ook regelmatig een beroep gedaan
van 4 februari. Meer over dit onderwerp
(droogstand en opstart) kan enorm
op de kennis van onze specialisten.
leest u in de volgende editie van Voertaal.
bijdragen aan de gezondheid van de
Wij zijn ook nauw betrokken bij belangrijke
• Verbetering van het transitiemanagement
De specialist
Ron Vennix, teeltspecialist ruwvoer:
‘Met ruwvoer verbeteren ben je nooit klaar’ “Toen ik zelf nog veehouder was, had ruwvoer al mijn grote interesse. Dat bleef zo nadat ik in 2004 in dienst kwam bij wat nu ForFarmers is. Ruwvoer was toen al de basis voor een goedlopend melkvee- of geitenbedrijf en dat geldt nu misschien nog wel sterker. Met een goede kuil melkt het veel beter, dat weet iedere boer.”
‘Wij sparren met elkaar over de beste adviezen’ “Ruwvoerproductie is enorm veelzijdig en steeds aan verandering onderhevig. Neem alleen al de bemestingsnormen, de genetica van gras- en maisrassen en de invloed van het weer. Als teeltspecialist heb je de taak om bij al die veranderingen steeds weer de juiste oplossingen aan te dragen, altijd met als doel gezonde koeien die zoveel mogelijk melk uit ruwvoer produceren. Doordat je minder mag bemesten dan vroeger, besteden we bijvoorbeeld steeds meer aandacht aan de kwaliteit van de bodem. En het groeiende besef bij veehouders dat er nog veel te winnen valt met goed conserveren van ruwvoer maakt dat de interesse in inkuilmiddelen toeneemt. Met SiloSolve FC hebben wij sinds twee jaar een allround inkuilmiddel voor gras en mais waarmee inmiddels heel wat klanten uitstekende resultaten boeken: kuilen die verrassend lang koel en smakelijk blijven. De kracht van ForFarmers is dat we met een team van teeltspecialisten en onderzoekers kunnen sparren over de beste adviezen en producten en daar ook alle ruimte voor krijgen. Dat stelt ons in staat om klanten vooruit te blijven helpen met de ruwvoerteelt en onze melkveespecialisten te ondersteunen bij hun advisering.“ “Voor de toekomst van de veehouderij wordt de rol van ruwvoer misschien nog wel belangrijker. Onderwerpen als eiwit van eigen land, kringlooplandbouw, mineralenbenutting en CO2-uitstoot hebben vaak een raakvlak met ruwvoer. Als teeltspecialisten willen we daarbij van meerwaarde blijven voor onze klanten.”
19
BIG Challenge 2019
Kort nieuws
Een veiliger erf voor boer, chauffeur en buitendienst De aandacht van ForFarmers voor veilige
Samenwerking met Polem
werkomstandigheden op het erf begint
Dankzij de samenwerking met Polem
inmiddels vruchten af te werpen. Bij ruim
kunnen we klanten snel een concrete
5.000 afleveradressen hebben de
oplossing bieden om een veiligheidsissue
chauffeurs van ForFarmers inmiddels
met een voersilo te verhelpen. Polem
de potentiële risico’s, denk aan onsta-
maakt voor ForFarmers-klanten een
biele voersilo’s, openstaande putdeksels
exclusieve aanbieding op maat.
en moeilijke toegangswegen in kaart gebracht. Aan de klant nu de oproep om Toegegeven, niet elke klant staat te
Vragen over veiligheid of nieuwe silo?
juichen, zeker niet als het geld gaat
Wilt u de veiligheid op uw erf laten
kosten. Maar bijna iedereen waardeert
controleren of bent u toe aan een
het dat ForFarmers hier aandacht aan
nieuwe silo? Neem contact op
besteedt, en lost het op. Het is ook in het
met uw melkveespecialist of de
belang van de klant, een wankele silo is
Klantenservice Herkauwers en
tenslotte ook voor de boer en zijn gezin en
vraag naar de mogelijkheden.
hier iets aan te verbeteren.
andere erfbetreders een groot risico.
In de week van 2 tot 7 juni 2019 staat de Franse bergtop Alpe d’Huez weer helemaal in het teken van Alpe d’HuZes. Het unieke en sportieve evenement waarbij zoveel mogelijk geld wordt ingezameld voor onderzoek naar kanker. Dit jaar zijn twee ForFarmers-teams van de partij. Ze zijn inmiddels volop in training om straks onder de vlag van BIG Challenge – te voet of op de fiets – de berg te bedwingen. Van ForFarmers
75ste 100.000 liter koe
hebben zij al een mooi startbedrag meegekregen en via allerhande acties hopen zij dit verder aan te vullen.
Een unieke prestatie: familie Knoef
management op let. ForFarmers
mocht afgelopen najaar haar 75ste
vroeg Jos Knoef naar zijn ervaringen
BIG Challenge – waarin alle teams met
100.000 liter koe noteren. Arnout ter
op het gebied van koeien met een
vertegenwoordigers uit de agrarische
Horst verraste de familie met een
hoge levensproductie. Een tipje van
sector zijn verenigd – is de afgelopen tien
bronzen beeld. Het verhogen van de
de sluier: stel een duidelijk fokdoel,
jaar uitgegroeid tot een van de grootste
levensduur van koeien is onderdeel van
zorg voor voldoende koecomfort en
fondsenwervers voor KWF Kanker-
diverse duurzaamheidsinitiatieven. Op
focus op gezondheid. Benieuwd hoe
bestrijding. Een prestatie waar we trots
onze website vertelt Jos Knoef waar hij
Jos dit doet? Lees meer op:
op mogen zijn en waarmee we als sector
op het gebied van fokkerij en
www.forfarmers.nl/knoef
onze maatschappelijke betrokkenheid
Melkveespecialist Arnout ter Horst (rechts) rijkt het bronzen beeld uit aan de familie Knoef (v.l.n.r: Ben, Ingrid en Jos Knoef).
zichtbaar en tastbaar maken.
WILT U OOK DONEREN? Zoek de ForFarmers-teams op via: www.opgevenisgeenoptie.nl