UITGAVE VAN FORFARMERS PLUIMVEE NEDERLAND
VOER
TAAL
Mark en Erwin van Boven:
PLUIMVEE
NR 3 2017
4/5
‘Onze uitdaging: gezonde groei zonder antibiotica’ Superresultaten dankzij teamwork
8/9
Coccidiose-preventie
10/11
2
Inhoud
Kwaliteit & veiligheid
02 Kwaliteit & veiligheid 03 Column: Veerkracht
Transparantie en data; sleutel to
04 Reportage: Brovit-concept - gezonde groei zonder antibiotica 06 Hulp in de hordeloop naar een vergunning 07 Actie waterkwaliteit Checklist opstart vleeskuikenouderdieren 08 Reportage: Superresultaten dankzij teamwork 10 Coccidiose-preventie begint met hygiëne 12 VitaFocus MiXX: zelf voer mengen met het hoogste rendement
Producten van ForFarmers moeten fysisch en nutritioneel aan de hoogste eisen voldoen.
14 De specialist: Ruben Rottink
ForFarmers staat voor kwaliteit.
ger Quality Group, is
Het betekent dat we hoge eisen stellen
kwaliteit en voedsel-
aan onze producten en diensten, maar
veiligheid, en dan
ook aan medewerkers. Het advies dat
met name de
klanten krijgen, moet van hoog niveau
waarborging daarvan,
zijn. Datzelfde geldt voor onze service,
dagelijkse kost.
15 Kort nieuws
bijvoorbeeld op het gebied van logis
Colofon Voertaal is een uitgave van ForFarmers. Voor meer informatie kunt u terecht bij ForFarmers, Lochem. Tel. 0573 – 288 800 E-mail: voertaal@forfarmers.eu www.forfarmers.nl Overname van artikelen is mogelijk na toestemming van de redactie en met bronvermelding. Gedrukt op milieuvriendelijk papier.
tiek, administratie en klachtenafhande
Betrouwbaarheid
ling. En misschien nog wel het belang
Kwaliteit gaat om
rijkste: onze producten. Die moeten
betrouwbaarheid. Klanten moeten erop
niet alleen fysisch en nutritioneel
kunnen vertrouwen dat zij met het
aan alle eisen voldoen. Ook voedsel
product dat zij in de silo ontvangen, de
veiligheid is essentieel. Hoe borgt
gewenste resultaten kunnen realiseren.
ForFarmers dat?
Betrouwbaarheid betekent ook dat
Manfred Hessing
ForFarmers handelt in overeenstem“Kwaliteitsborging draait in feite om vier
ming met alle wet- en regelgeving en
aspecten: Zeg wat je doet. Doe wat je
voldoet aan de normen van kwaliteits-
zegt. Bewijs het. Verbeter het”, doceert
certificaten en marktconcepten. En het
Manfred Hessing. Voor hem als mana-
betekent dat ForFarmers al het moge-
Column
ot voedselveiligheid
Veerkracht
lijke doet om de veiligheid van haar
met hoog, gemiddeld of lager risico.
producten te waarborgen.
En dat bepaalt mede of zo’n grondstof
Dat begint bij de grondstoffen. Alle
in aanmerking komt voor verwerking in
grondstoffen die op de productielocatie
onze producten en zo ja, wat we moeten
worden afgeleverd, worden bij inname
controleren en hoe vaak.”
gecontroleerd. Dat gebeurt op het oog, met behulp van meetapparatuur en
Track-&-trace
door controle van documenten. Maar
Ondanks alle voorzorgsmaatregelen,
voordat een leverancier überhaupt
kan een calamiteit nooit helemaal
grondstoffen mag leveren, gaat er
worden uitgesloten. Daarvoor is het
nog een heel traject aan vooraf. “We
aantal spelers in de keten te groot en de
vertrouwen niet blindelings op kwali-
keten te complex. “In zo’n situatie is het
teitscertificaten, maar bezoeken onze
cruciaal dat we heel snel een track-&-
leveranciers op locatie en voeren bij
trace-lijst kunnen produceren met de
producten met een hoog risico ter plaat-
complete route die een bepaalde
se een audit uit. Bij overige producten
grondstof heeft afgelegd. Wij testen
gebeurt dat laatste steekproefsgewijs”,
jaarlijks op elke locatie of de systemen
vertelt Manfred. Het product, de
daarvoor goed functioneren, of de
leverancier en de combinatie van beide
medewerkers voldoende zijn opgeleid
wordt beoordeeld. Als de leverancier
en of de klantgegevens op orde zijn.”
nieuwe grondstoffen gaat leveren, vindt
Een werkgroep binnen SecureFeed stelt
er opnieuw een beoordeling plaats en
de test hiervoor op en beoordeelt op
indien nodig ook een audit. Dat is
basis van de resultaten van alle testen
onderdeel van het SecureFeed bor-
of het proces nog goed werkt.
gingssysteem waar ForFarmers aan
“Uiteindelijk komt alles samen”,
deelneemt.
concludeert Manfred: “Doen we wat we zeggen, wat is het bewijs en hoe
Label
optimaliseren we het proces.”
De grote vraag bij controles en audits
maken een inschatting hoe groot het risico is dat een bepaalde grondstof ongewenste stoffen bevat. Daarvoor kijken we naar de herkomst van de grondstof, de wijze waarop deze geproduceerd is en welke externe factoren, bijvoorbeeld klimaat, daar een rol bij hebben gespeeld. Op basis
niet positief zijn voor het imago van de Nederlandse pluimveehouderij. Van de fipronil-affaire, fijnstof en de mogelijke schade voor de volksgezondheid tot aan de videobeelden in stallen gemaakt en verspreid door dieren rechtenorganisaties. Helaas wordt de maatschappij vaak gevoed met informatie vol halve waarheden en zonder feitelijke onderbouwing. We zullen als sector zakelijke en emotionele veerkracht moeten tonen om het imago te herstellen. Transparantie en openheid zijn daarin sleutelwoorden: relevante informatie uitwisselen tussen de verschillende belanghebbenden en nieuwe samenwerkingsverbanden aangaan binnen en buiten de keten. We mogen trots zijn op de resultaten die we in het verleden al behaald hebben. Als sector zijn we in staat om met nieuwe concepten waarde toe te voegen aan het product en om steeds efficiënter en diervriendelijker te produceren. Dat is iets om trots op te zijn! Bovendien laat heeft om na tegenslagen sterker terug te
gifstoffen kunt detecteren. Met andere niet weet dat het er is? Manfred: “Wij
geconfronteerd met zaken die
het zien dat onze sector het vermogen
is natuurlijk hoe je nog onbekende woorden: hoe vind je iets, waarvan je
De afgelopen maanden zijn we
SecureFeed
komen. ForFarmers heeft veel vertrouwen in de toekomst van de Nederlandse pluimveehouderij. Wij werken intensief
SecureFeed is een samenwerkings-
samen met onze klanten om hun succes,
verband van bedrijven die voerpro-
en dat van de sector, te waarborgen.
ducten leveren aan veehouders, om
For the Future of Farming!
gezamenlijk de voedselveiligheid van deze producten zo goed
Richard Dijkstra
mogelijk te borgen.
Directeur Pluimvee
Zie ook: www.securefeed.eu
daarvan krijgen grondstoffen een label
Reageren?
Mail naar voertaal@forfarmers.eu
3
4
Bedrijfsreportage
Brovit-concept
Gezonde groei zonder antibiotica De neven Mark (l.) en Erwin van Boven zijn blij met de overstap naar het Brovit-concept, die ze op advies van Ruud van Wee (r.) hebben gemaakt.
Vleeskuikenhouders Mark en Erwin van
Nu staat de nieuwe generatie klaar om
eigen visie om zonder antibiotica te
Boven produceren sinds begin dit jaar
het bedrijf over te nemen en verder uit te
produceren”, vertelt Erwin. “We willen
voor het Brovit-concept. Dat betekent
bouwen. De vleeskuikens zijn al decen-
kuikens die zonder problemen groeien.
veel aandacht voor gezondheid waar
nialang een belangrijke pijler onder het
Dat geeft ons meer werkplezier.”
door antibiotica achterwege kan blijven.
bedrijf. De neven weten niet beter dan
Ze zijn tevreden over het resultaat en
dat er altijd haantjes gemest werden.
Focus op gezondheid
ervaren meer werkplezier in de stal.
“Het waren de broers van moederdieren,
Brovit is een concept dat ForFarmers
dus bijproducten”, legt Mark uit. Ze
samen met slachterij Esbro heeft
De vleeskuikens in de stal van Mark en
draaiden hier altijd prima mee en
ontwikkeld. Het is een antwoord op
Erwin van Boven zijn vandaag twee weken
haalden mede dankzij de lage prijs voor
vragen uit de markt naar veilig kippen-
oud. Ze zien er goed uit en de kuikens
de eendagskuikens een mooi rendement.
vlees en toenemende eisen rondom
komen duidelijk niks tekort. De neven zijn
Maar het relatief hoge antibioticagebruik
antibioticagebruik. De focus binnen het
steeds meer waarde gaan hechten aan
begon hen steeds meer tegen te staan.
concept ligt vooral op gezondheid,
diergezondheid, vandaar dat zij sinds
Toen pluimveespecialist Ruud van Wee
voor mens én dier, zonder inzet van
begin dit jaar meedoen aan het Brovit-
van ForFarmers vorig jaar met de vraag
antibiotica. Bovendien zijn de kuikens
concept van ForFarmers.
aanklopte of ze voor het concept Brovit
salmonellavrij. “Het zijn reguliere
De vaders van Mark en Erwin zijn broers
wilden produceren, hoefden ze dan ook
vleeskuikens, maar daarbinnen wel het
en hebben het bedrijf samen opgebouwd.
niet lang na te denken. “Het past in onze
topsegment”, legt Van Wee uit. Een
stabiele productie en voorspelbaar
Geen stress
gemeten zodat de staltemperatuur heel
resultaat zijn belangrijke vertrekpunten
Inmiddels hebben de pluimveehouders
secuur kan worden ingesteld.
binnen het concept. Begin dit jaar is het
de zesde ronde afgeleverd. Het gemak
in de praktijk uitgerold. De neven Van
waarmee de kuikens groeien, went snel.
Contact
Boven hadden de eer de eerste kuikens
“Vooral bij de jonge kuikens valt op dat ze
De neven zijn tevreden met het
op te mogen zetten.
helemaal geen stress hebben”, aldus
resultaat; de groei is hoger en de
Mark. De opstart bepaalt in grote mate
gezondheid is goed, wat blijkt uit een
Langdurige relaties
het succes van de ronde, dus daar ligt
lagere uitval de eerste week en een
Geselecteerde opfok- en vermeerderings-
extra focus. “Op dag zeven moet er een
antibioticagebruik van nul. De noorder-
bedrijven zorgen voor gezonde eendags-
hele goede basis liggen.”
lingen zijn echter nuchter: “Het kan
kuikens. Voor de beste start krijgen zij in
De ondernemers werken zo veel
altijd een keer nodig zijn. Maar de
Het gemak waarmee de kuikens groeien went snel
kans is nu een stuk kleiner.”
informatie en kennis. Dat draagt bij aan
mogelijk volgens ‘De 10 Tips’ van
Agroscoop-Insight elke dag de belang-
goede technische en economische
ForFarmers, om alle omstandigheden
rijkste indicatoren op zijn tablet te zien,
resultaten op de deelnemende pluimvee-
te optimaliseren. Voeding is bepalend,
zoals de dagelijkse groei en de voer- en
bedrijven. Het concept stelt geen
zeker met de aandacht voor darmgezond-
wateropname. Bij een afwijking kan
specifieke eisen aan een pluimveebedrijf,
heid. De kuikens krijgen de eerste vijf
hij direct met de ondernemers en
anders dan de wettelijke normen die voor
dagen Forza Pré-start, een 2 millimeter
indien wenselijk de dierenarts, Bart
iedereen gelden. “De inzet van de
korreltje met extra energie en hoogwaar-
Machielsenvan DAP Avecur, schakelen.
ondernemer is het belangrijkste”, aldus
dig eiwit voor een snelle, gezonde opstart.
Korte lijntjes en menselijk contact zijn
Van Wee. “Vanzelfsprekend moet hij
De korreltjes worden op papier gestrooid,
altijd belangrijk bij de aanpak van
aandacht hebben voor gezondheid, maar
40 gram per kuiken; een verdubbeling van
ForFarmersen dat geldt niet minder in
hij moet ook willen investeren in langdu-
voorheen. Speciale aandacht krijgt ook
dit nieuwe concept.
rige relaties. Op die manier werkt hij aan
het klimaat. Vanaf het begin wordt
een sterke positie.”
tweemaal daags de cloaca-temperatuur
de broederij al hun eerste voer en water; het zogenoemde early feeding volgens het ProCare-concept. Bij alle aangesloten partijen in de keten staat hygiëne voorop en is er veel aandacht voor optimale omstandigheden en uitwisseling van
De komende rondes willen ze de puntjes op de i zetten, met name rondom de opstart. Van Wee houdt met een wekelijks contact de vinger aan de pols. Ook krijgt hij binnenkort via
Bedrijfsprofiel De neven Mark en Erwin van Boven hebben in Erica (Dr.) een pluimvee- en akkerbouwbedrijf met circa 120.000 vleeskuikens en 84 hectare grond waarop ze suikerbieten, aardappelen en granen telen. De kuikens produceren de ondernemers sinds begin dit jaar binnen het Brovit-concept. De kuikens hadden de eerste rondes een laadgewicht van circa 2.600 gram op 40 dagen. Het bedrijf is salmonellavrij en het antibioticagebruik is nul. De voerwinst lag de laatste vijf rondes tussen de 60 en 63 cent per afgeleverd kuiken en de voetzoolscore tussen 20 en 35. Afhankelijk van de cloacatemperatuur wordt de staltemperatuur bijgesteld.
5
6
FarmConsult
Hulp in de hordeloop naar een vergunning Bedrijfsontwikkeling vraagt een
Toetsen
lange adem. Een ondernemer met
Iedere situatie is weer anders en dat
nieuwbouw- of uitbreidingsplannen
bepaalt wat je tijdens een vergunning
moet heel wat hordes nemen, voor
aanvraag tegenkomt. Het onderdeel Milieu
In 1875 werd de Hinderwet van
de eerste spade de grond in kan.
bestaat uit verschillende toetsen. Bijvoor-
kracht met de bijbehorende
Wat kom je als pluimveehouder zoal
beeld: voldoen de plannen aan de regels
Hinderwetvergunning voor agrari-
tegen bij een (nieuwe) vergunning
van het Besluit emissiearme huisvesting,
sche bedrijven. In 1990 werd dat de
aanvraag?
het Besluit luchtkwaliteit (fijnstof) en
Milieuvergunning. Die naam was
Wist u dat…
geluid, etc. Voor het onderdeel Natuur moet
echter niet zo’n lang leven bescho-
‘Snel’ een vergunning regelen, wordt
gecheckt worden of de wijzingen passen
ren als zijn voorganger; sinds 2010
steeds moeilijker. Dat heeft verschillende
binnen de Wet Natuurbescherming en de
is er de Omgevingsvergunning.
oorzaken. Te beginnen met de Omgevings-
Flora- en Faunawet. Gaat er gebouwd
vergunning, die uit meerdere onderdelen
worden, dan moeten de plannen voldoen
kan bestaan, o.a. Milieu, Natuur, Bouw,
aan de welstandsregels, het bouwbesluit en
Ruimtelijke Ordening en Water. Al deze
brandveiligheidseisen. Het Water-onder-
zeer belangrijk aspect. Hier is de vraag of
onderdelen hebben hun eigen toetsings
deel stelt eisen aan de afvoer van (schoon)
de plannen passen binnen de regels die
kader en hun eigen bevoegd gezag.
hemelwater en afvalwater.
de Provincie en de Gemeente hebben opgesteld. Een bouwbloktoets maakt hier
Daarnaast ontstaat door toenemende centralisatie bij gemeentes een complex
Beperkingen
deel van uit. Verder kunnen er allerlei
vergunningstraject.
In dit geheel is Ruimtelijke Ordening een
beperkingen gelden, bijvoorbeeld een maximale grootte van het bouwblok voor een intensief bedrijf, extra eisen voor emissiearme systemen of geur- en/of beplantingseisen. Hulp nodig? Een vergunning regelen is kortom een complex traject waarin een - soms kostbare - vergissing snel is gemaakt. Wilt u uw plannen zonder onnodige kosten en tijdverlies realiseren? Schakel dan de specialisten van FarmConsult in. Zij kennen de weg.
MEER WETEN? De specialisten van FarmConsult kennen de weg in vergunningenland.
WWW.FARMCONSULT.NL OF BEL 0573-288890
Water; uw aandacht waard
7
Goed drinkwater is essentieel om gezond en efficiënt te kunnen produce ren. Om deze reden heeft ForFarmers het afgelopen jaar de waterkwaliteit op pluimveebedrijven laten onderzoeken. Voor bedrijven waar de waterkwaliteit onvoldoende is, stelt ForFarmers een plan van aanpak op voor een betere waterkwaliteit en daarmee betere dierprestaties. In totaal zijn er 446 watermonsters verzameld. Van al deze monsters is
Efficiënt en gezond produceren begint met schoon drinkwater.
het aantal kolonievormende eenheden vastgesteld. Dit geeft een kiemgetal van
3% een te hoge concentratie E-coli en
van een goede reiniging van het drinkwa-
gisten, schimmels en verschillende
12% een te hoge concentratie gisten.
tersysteem. Behandeling van het water met een organisch zuur is ook een optie.
bacteriën. Van 62% van alle watermonsters was de kwaliteit goed. De ouder-
Waterkwaliteit beïnvloedt dierprestaties
Twijfelt u aan de waterkwaliteit op uw
dierensector scoorde hier het beste.
Een slechte waterkwaliteit kan het dier
bedrijf of heeft u behoefte aan advies?
Van alle watermonsters heeft 9% een te
belasten of de smaak en daarmee de
Raadpleeg uw specialist. Efficiënt en
hoge concentratie schimmels, 13% een
wateropname beïnvloeden. Dit zie je terug
gezond produceren begint met schoon
te hoge concentratie entero-bacteriën,
in de dierprestaties. Zie hier het belang
drinkwater!
Vleeskuikenouderdieren
10 tips voor een goede opstart - Zijn de drinklijnen gereinigd en doorgespoeld? 2. H oeveel dieren worden er geleverd? Is er een opzetplanning gemaakt? 3. Zijn de gewichtsontwikkeling, voergift, Een soepele opstart van een nieuw koppel
licht-tijdschema en lichtintensiteit
vleeskuikenouderdieren is essentieel voor
afgestemd met de opfokker en
een goede productie van vleeskuikens
specialist?
later in het traject. Met onderstaande checklist ziet u geen enkel aandachtspunt over het hoofd.
voor stal op en noteer de aantallen per stal. 8. Kunnen de dieren direct drinken na lossen? En kunnen de dieren eten als de stal bevolkt is? 9. I s er een goede voer- en water verdeling? 10. Controleer of alle dieren een volle
4. I s de vloertemperatuur opgewarmd
kneedbare krop hebben. En help de
tot 200C voordat de dieren komen?
dieren de eerste dagen ’s avonds op
5. S taat er strooisel klaar voor in de
de beun.
scharrelruimte (max 1 kg/m2)? Deze checklist is ook verkrijgbaar als
Checklist opstart vleeskuikenouderdieren:
6. Is er voldoende personeel aanwezig
1. Zijn de stal en de losplaats schoon en
rondom de opzet van de dieren en
verstevigde kaart. Handig voor in de stal.
weten zij wat te doen?
Vraag uw accountmanager of specialist
ontsmet? - Zijn de silo’s schoon en ontsmet?
7. Los de dieren op de roosters. Zet stal
ernaar!
8
Bedrijfsreportage
Superresultaten dankzij teamwork Jos Erents: “Ik zoek partners die goed samenwerken en voor het maximale resultaat gaan.”
Als alles klopt, dan kunnen hennen
met een overdekte uitloop. Ondanks de
en uitval van 4,4%. Dat alles tot een
topprestaties leveren. Pluimveehouder
investering verwacht hij dat het op
leeftijd van 82 weken. “Vanwege de
Jos Erents heeft het recentelijk ervaren
termijn bijdraagt aan een beter rende-
verbouwing naar huisvesting voor Beter
met een koppel dat 404,8 eieren p.o.h.
ment en, ook belangrijk, maatschappe-
Leven zijn de kippen al vroeg wegge-
produceerde met een gemiddeld leg-
lijke acceptatie.
gaan, maar ze hadden best nog langer
Lijntjes zijn kort en mensen kennen elkaar
kunnen zitten; 90 tot 95 weken moet
niet snel op zijn lauweren rust. In zijn
Resultaat
hennen, eveneens van broederij Ter
bedrijf werkt hij continu aan verbetering
De ondernemer gaat altijd voor de beste
Heerdt. Bij de Lite ligt de focus iets
van het resultaat. Hij schroomt ook niet
resultaten, maar die van het laatste
meer op aantallen eieren in plaats van
om nieuwe wegen in te slaan, zoals
koppel zijn om in te lijsten: 404,8 eieren
eigewicht.
recentelijk met zijn keuze voor het Beter
p.o.h. (bij 82 weken) met een legpercen-
Leven-concept. Daarvoor moest hij
tage van gemiddeld 93,3%, 126 gram
Strak samenspel
onder andere zijn scharrelstal uitbreiden
voer per ei, een voerconversie van 2,02
Luisterend naar de aanpak van de
percentage van 93,3% en voerconversie van 2,02. Topresultaat dankzij een goede samenwerking tussen voerfabrikant, broederij en pluimveehouder. Jos Erents is een pluimveehouder die
haalbaar zijn”, vertelt Erents. Dit mooie resultaat is gerealiseerd met een gangbare hen, de Lohman LSL Classic van broederij Ter Heerdt. In de tweede stal houdt Erents Lohman Brown Lite
Bedrijfsprofiel
elkaar. Op het pluimveebedrijf zijn
Split Feeding
Erents, Nij Bijvank en Obbink goed op
Sinds drie maanden voert Erents een
Jos Erents heeft in maatschap met
elkaar ingespeeld. De twee adviseurs
deel van de hennen volgens een nieuw
zijn moeder in Vroomshoop (Ov.)
komen afzonderlijk van elkaar frequent
principe: Split Feeding. Hierbij krijgen
een bedrijf met 63.000 hennen en
op het bedrijf. Maar vooral rondom de
de hennen vanaf week 50 of 60 elke dag
24 hectare akkerbouw. De helft van
opstart van een nieuw koppel bezoeken
twee verschillende voeders: in de
de hennen wordt gehouden in een
ze het bedrijf samen. Ze stellen dan vast
ochtend een energie- en eiwitrijk voer;
scharrelsysteem, de andere helft
wat de beste aanpak is voor de eerste
in de middag een voer met relatief veel
volgens de normen van Beter Leven
weken. “Mochten er aandachtspunten
kalk. “Juist bij oudere hennen is het
1 ster. Volgendjaar wordt alles Beter
zijn, dan is iedereen op de hoogte en
belangrijk dat ze voldoende kalk krijgen
Leven. De kippen zijn afkomstig van
werken we vanuit hetzelfde vertrekpunt”,
als de eischaal wordt gemaakt, zodat ze
Broederij Ter Heerdt. Het gaat om de
aldus Nij Bijvank.
het niet uit de eigen botten hoeven te
Lohmann LSL Classic en Lohmann
halen.” Net als veel andere pluimvee-
Brown Lite. De eieren gaan naar eier-
Grondstoffenkeuze
houders streeft Erents naar een langere
handel Gebroeders Van Beek.
ForFarmers levert hier voer uit de
legperiode, tot wel 100 weken.
Optima-reeks. Dat is voor veruit de
Split Feeding blijkt in de praktijk
meeste pluimveehouders het voer met
gedurende langere tijd meer eieren met
de beste prijs-kwaliteitverhouding.
een goede schaalkwaliteit op te leveren.
Het begint met Pré-leg, daarna start-
Ook bij Erents lijkt het goed uit te
voer en de langste periode krijgen de
pakken. “We zijn net bezig, maar de
ondernemer en zijn adviseurs, ontstaat
hennen Top, tot het einde van de ronde.
breuksterkte van de eieren is al beter.”
een beeld van een strak samenspel
Vanaf week 60 wordt het kalkgehalte in
Een bijkomend voordeel zijn de wat
tussen pluimveehouder, voerleverancier
het Top-voer langzaam opgevoerd.
lagere voerkosten. Wel vraagt Split
en broederij, eventueel aangevuld met
“Enkele kenmerken van dit voer zijn de
Feeding een extra silo en moet het
andere deskundigheid. “Om een dergelijk
juiste energie- en eiwitverhouding,
voersysteem met twee voersoorten
resultaat te bereiken, moet alles klop-
structuur van het voer en de juiste
overweg kunnen. Op dit bedrijf is dat
pen”, vertelt Gerard Nij Bijvank, senior
grondstoffenkeuze”, aldus Nij Bijvank.
geen probleem. De ondernemer is
specialist legpluimvee bij ForFarmers.
“Onze nutritionisten beperken grond-
inmiddels al zo tevreden over deze
Dat begint met de pluimveehouder zelf,
stofwisselingen tot een minimum. Dat
manier van voeren dat hij het straks ook
die er bovenop zit en direct ingrijpt als hij
draagt bij aan een rustige vertering.”
bij de bruine hennen wil toepassen.
afwijkingen constateert. Erents: “Natuurlijk is het beeld in de stal belangrijk, zoals het gedrag en het klimaat. Maar ik kijk ook heel goed naar meetbare cijfers zoals voer- en wateropname en uitval.” Daarnaast is Erents een echt teamspeler. Hij zoekt partijen die goed samenwerken en voor het maximale resultaat gaan. Obbink van Ter Heerdt onderschrijft dit, op bedrijfs- én op sectorniveau. “In de opfok werken we met slechts twee voerfabrikanten, waarvan ForFarmers er eentje is. Er is openheid en transparantie. We delen veel informatie en kunnen schakelen als er aanleiding voor is.” Ook belangrijk: de lijntjes zijn kort en de
Split Feeding zorgt voor een betere schaalkwaliteit, constateert Jos Erents (l.), hier
mensen van beide bedrijven kennen
geflankeerd door zijn adviseurs Ed Obbink en Gerard Nij Bijvank (r.).
9
10
Ziektepreventie
Coccidiose-preventie
Hygiëne is de basis voor effectieve aanpak Nu steeds meer bedrijven binnen een
wijze kunnen de parasieten na een
type, tussen de 3,5 en 5,5 week. Wanneer
concept produceren, lijkt coccidiose
periode van soms maanden nog steeds
de besmetting met een bepaalde soort is
minder vaak de kop op te steken. Toch
infecties veroorzaken. Bij vleeskuikens
overwonnen, zijn de dieren de rest van
veroorzaakt het nog steeds veel schade
hebben we vooral te maken met de
hun leven beschermd.
in de pluimveesector, want de invloed
‘Eimeria familie’ – te herkennen aan de
op het financiële en technische resul
E in de naam – en dan met name de
Overmatige coccidiose-druk wordt vaak
taat is groot. Wat is coccidiose, hoe
E.acervulina, E.maxima en E.tenella.
gelinkt aan een slechte hygiëne.
ontstaat het, waar herkennen we het
Bij de langzamer groeiende kuikens
Grondig reinigen en ontsmetten van de
aan en wat zijn de gevolgen? Maar
kunnen nog vier andere soorten de kop
stallen is zeer belangrijk in de preventie
vooral: wat kun je ertegen doen?
opsteken: E.necatrix, E.brunetti,
tegen oöcysten. Vooral naden en kieren
E.praecox en E.mivati.
verdienen extra aandacht. Nog beter is om ze op te vullen met bijvoorbeeld
Coccidiose is een darmparasiet die bij de dieren ernstige darmontstekingen
Waardoor ontstaat het?
Fysal MP. Dit werpt een extra barrière
kan veroorzaken. Hij overleeft in een
Elk koppel kuikens maakt een besmetting
op tussen de oöcysten die overblijven en
oöcyst (een eivormige cel) en be-
met verschillende soorten coccidiose
de kuikens. Ook met het oog op andere
schermt zich daarmee tegen de
mee. De piek van de besmetting ligt,
besmettingen, zoals salmonella’s, kan
invloeden vanuit de omgeving. Op deze
afhankelijk van soort dier en coccidiose-
dit grote voordelen opleveren.
Een succesvolle aanpak van coccidiose staat of valt met strenge hygiënemaatregelen en een goed schoonmaakbeleid.
11
Aanwezigheid van coccidiose bij vleeskuikens Een ander aandachtspunt is de resistentie tegen anti-cox middelen. Dit ontstaat wanneer een bepaalde reeks middelen te lang wordt toegediend. De werking kan dan verslechteren en in het ergste geval treedt resistentie op. Overleg daarom altijd met uw dierenarts en voerspecialist met welk programma u een optimale werking van de middelen realiseert en het risico op resistentie verkleint. Managementfactoren spelen
dag 1
dag 7
dag 14
dag 21
E. acervulina
dag 28
E. tenella
dag 35
dag 42
E. maxima
eveneens een belangrijke rol. Hoe vatbaar een dier is voor coccidiose,
Uw dierenarts en de specialist van
(E.maxima) zien we ook darmontstekin-
wordt deels bepaald door de weerstand
ForFarmersadviseren u hierbij graag.
gen met energieverlies van het kuiken als gevolg. In beide gevallen verslechtert de
van het dier. Stress, bijvoorbeeld door klimaatproblemen, voerstoringen (lang
Waaraan is coccidiose te herkennen?
voerefficiëntie en soms stijgt de uitval.
nuchteren) of virusinfecties, verzwakt
Coccidiose wordt wel omschreven als
Ook het stalstrooisel heeft hieronder te
het immuunsysteem ernstig en geeft
sluipmoordenaar, omdat het soms
leiden, waardoor het dierenwelzijn in het
coccidiose en andere ziekteverwekkers
moeilijk te herkennen is. Bij een koppel
gedrang komt (voetzolen, mestvlekken en
vrij spel. Probeer daarom stress-mo-
trager groeiende kuikens wordt de
huidontstekingen).
menten in uw koppel te voorkomen.
schade als gevolg hiervan berekend op gemiddeld 8 cent per kuiken, ernstiger
Preventie
gevallen overschrijden ruimschoots de
Om coccidiose op uw bedrijf goed te
10 cent (bron: Schothorst, 2016).
monitoren, is het raadzaam de dieren in
Een vroegtijdige signalering kan verdere
de derde en vierde levensweek bij de
schade voorkomen. De belangrijkste
dierenarts te laten onderzoeken. Dit
signalen vanuit de kip zijn het krabben
geeft een goede indicatie van de status
van voer, een ruw verenkleed, een bleke
van het koppel. Bovendien worden
kop en het vertonen van groepsgedrag.
eventuele andere aandoeningen dan ook
De mest verkleurt in sommige gevallen
gesignaleerd. Overleg regelmatig met
richting een voerkleur/bloedkleur of
uw ForFarmers specialist en de
wordt slijmerig. Verder loopt de
dierenarts over de inzet van de beschik-
water-voerverhouding op doordat de
bare middelen. Vaccineren kan in
voeropname stagneert.
bepaalde gevallen een oplossing zijn om de druk op uw bedrijf te minimaliseren.
Wat zijn de gevolgen?
Maar een succesvolle aanpak staat of
De gevolgen zijn afhankelijk van de mate
valt met strenge hygiënemaatregelen en
en de soort van besmetting met cocci-
een goed schoonmaakbeleid.
diose. De voornaamste schade wordt in de darmwand aangericht. De darmwand gaat daardoor eiwitten lekken, die een voedingsbron vormen voor o.a. clostridium. Bij zwaardere besmettingen
MEER INFO EN TIPS FORFARMERS.NL/COCCIDIOSE
12
Reportage
“Harrie Rouschop is mijn belangrijkste sparringpartner, hij ziet vandaag al aan de hennen dat het morgen niet goed gaat”, aldus Wout Zanders (r.)
Enkelvoudige voedermiddelen voeren
‘De juiste deskundigheid is cruciaal’ Wout Zanders, legpluimveehouder in
Het aantal producten en dit vervan-
voersamenstelling als de situatie in de
Oirlo, begon vijf jaar geleden met het
gingspercentage sluiten het beste aan
stal erom vraagt. Ik schat dat ik over de
voeren van enkelvoudige voedermidde
bij zijn bedrijfsomvang en type installa-
jaren heen minimaal 1 euro per 100 kilo
len. Samenwerking met de juiste
tie. Hij kan nu volle vrachten bestellen,
heb bespaard; dat komt neer op circa 60
partners is volgens hem cruciaal voor
wat financieel het meeste oplevert.
cent per hen.”
het succes van zelf mengen. “Bij de varkens deden we het al. Toen we met de varkens stopten, konden we een deel van de silo’s en installaties hergebruiken bij de hennen. Zo konden
‘Ik vertrouw op hun deskundigheid, het is hun vak’
Goed team Cruciaal voor het succes van zelf mengen is volgens de pluimveehouder een goed team met verschillende deskundigheden. Zijn vaste adviseur
we de investeringskosten drukken”,
Binnen de losse grondstoffen heeft mais
Harrie Rouschop van ForFarmers
licht Wout Zanders toe. De pluimvee-
het grootste aandeel. Zanders plet de
beschouwt hij als zijn belangrijkste
houder voert mais, tarwe en kalksteen-
grondstoffen zelf. De belangrijkste
sparringpartner. “Harrie ziet vandaag al
tjes. Hij vervangt momenteel 59% van
voordelen van zelf mengen? “Lagere
aan de hennen dat het morgen niet
het mengvoer door deze producten.
voerkosten en snel schakelen met de
helemaal goed gaat.” Als het nodig is,
wordt in gezamenlijk overleg het rantsoen aangepast. Dat gebeurt met name bij verteringsproblemen, veranderingen in technische resultaten en in een periode met hoge temperaturen. Het aandeel van een grondstof of aanvullend voer (VitaFocus MiXX) kan direct worden bijgesteld. Mocht er een meer structurele wijziging nodig zijn, dan kan ook de VitaFocus MiXX zelf worden aangepast. Dat gaat dan in overleg met de nutritionist van ForFarmers. Zanders: “Ik wil wel de uitleg hebben waarom er dingen veranderen, zodat ik het begrijp en mee kan denken. Maar ik vertrouw op hun deskundigheid, het is hun vak.” Voorkoop Zanders legt de grondstoffen voor langere termijn vast, zodat hij voor een langere tijd zekerheid heeft en risico’s vermindert. Dat kan variëren van een paar maanden tot wel een jaar. “Per grondstof proberen we op het gunstigste moment in te kopen.” Overigens kan ook de VitaFocus MiXX op basis van voorkoop bij ForFarmers worden vastgelegd. Voorkoop geeft geen garantie op de laagste prijs, maar Zanders denkt dat het over de jaren heen gemiddeld goed heeft uitgepakt.
13
VitaFocus MiXX
Zelf voer mengen met het hoogste rendement Legpluimveehouders kunnen met het
grondstoffen of kopen ze bij een
voeren van losse grondstoffen de
akkerbouwer. Maar ze kunnen ook bij
kostprijs verlagen, de rantsoen
ForFarmers besteld worden. De
samenstelling optimaliseren en zo de
adviseurs van ForFarmers kijken samen
technische prestaties verbeteren. Dat
met de ondernemer wat het beste past,
draagt bij aan een hoger financieel
zodat hij een gefundeerde keuze kan
rendement. Om ondernemers hierbij
maken. Met name de bedrijfsomvang,
te ondersteunen heeft ForFarmers de
de technische mogelijkheden én de
VitaFocus MiXX aanpak ontwikkeld.
ambities en mogelijkheden van de pluimveehouder spelen een belangrijke rol.
De afgelopen jaren is het zelf voeren van enkelvoudige grondstoffen in alle
Optimaal rantsoen
diersectoren in populariteit toegeno-
Het uitgangspunt bij VitaFocus MiXX is
men, en de legpluimveehouderij
de bedrijfsdoelstelling van de onder
vormt daarop geen uitzondering.
nemer. De technisch specialist van
Door zelf grondstoffen in te kopen en
ForFarmershelpt deze doelstelling om
te voeren, kunnen pluimveehouders
te zetten in een optimaal rantsoen voor
voerkosten verlagen. Een ander
het actuele koppel. Samen met de
voordeel is dat je als zelfmenger
ondernemer monitort de specialist het
direct het rantsoen kunt aanpassen
koppelbeeld. Zo wordt bepaald of er
aan de situatie in de stal, maatwerk
aanpassingen in het aanvullend voer of
dus. Een dergelijke aanpak vraagt
de rantsoensamenstelling nodig zijn.
echter wel specifieke kennis. Met
Maatwerk dus!
VitaFocus MiXX speelt ForFarmers daar op in. De pluimveehouder houdt
Korte lijntjes
daarmee zelf de regie in handen,
VitaFocus MiXX biedt daarnaast advies
Bedrijfsprofiel
maar maakt tevens slim gebruik van
en ondersteuning bij de inkoop van de
de kennis en kunde van ForFarmers
losse grondstoffen zoals mais, granen
Wout Zanders heeft in Oirlo (L.) een
op het gebied van bijvoeren van
en kalk. Een team van traders houdt
bedrijf met 50.000 leghennen en
enkelvoudige voedermiddelen.
continu de ontwikkelingen op de
10 hectare grond. Het bedrijf is een
grondstoffenmarkt in de gaten. Dankzij
‘testfarm’ voor ISA van Hendrix
Gefundeerde keuze
korte lijntjes tussen de trader en de
Genetics, wat betekent dat er ver-
In de praktijk passen ondernemers het
specialist wordt de pluimveehouder
schillende soorten genetica aanwezig
voeren van enkelvoudige grondstoffen
snel ingelicht als het een gunstig
zijn waarvan Zanders de eierproduc-
op verschillende manieren toe,
moment is om grondstoffen te kopen.
tie apart moet registreren. De eieren
variërend van het voeren van één extra
Ondernemers profiteren zo van de
gaan naar Frisian Egg in Drachten.
grondstof tot vervanging van nagenoeg
inkoopkracht en de kennis van
De ondernemer voert mais, tarwe
het volledige rantsoen met slechts een
ForFarmersen leggen daarmee de
en kalksteentjes in combinatie met
paar procent kern. Sommige onderne-
basis voor een maximaal financieel
aanvullend mengvoer.
mers telen zelf een deel van de
rendement.
14
De specialist
Ruben Rottink, allround operator
Werken aan het perfecte voer Ruben Rottink werkt in Delden, de locatie
je ervaring op in te spelen. Zo pers je de
moeilijkste grondstoffen om te walsen.
waar pluimveevoer van ForFarmers
ene dag een perfecte korrel en is hij de
En sinds het behandelverbod luistert dat
wordt geproduceerd. Als allround ope
volgende dag te zacht, ook al heb je de per-
nog nauwer dan voorheen.”
rator is hij op alle onderdelen van het
sen precies hetzelfde ingesteld. Hoe kan
productieproces inzetbaar: bij het malen
dat? Het kan aan de grondstoffen liggen, of
“In de mengerij moet je goed kunnen plan-
en mengen, het persen, de bulkbelading
aan de luchtvochtigheid, ergens is er iets
nen. We hebben twee maal-menglijnen
en bij de inname van grondstoffen. “En
veranderd. Dat achterhalen is de uitdaging,
– één voor korrels en één voor meel – en
‘Vooral de variatie in het werk is leuk’
die worden door één persoon aange-
chemische afvalverwerking na, altijd in
want de kwaliteit van het voer staat voorop.
Tegelijk moet je de lijnen zo efficiënt
de mengvoerproductie gewerkt. Dit jaar
ForFarmers heeft daar normen voor
mogelijk benutten. Dat is soms een heel
is hij 12,5 jaar bij ForFarmers in dienst.
opgesteld en wij zorgen ervoor dat het voer
gepuzzel. En dat geldt ook voor de bulk
“Ik was blij toen ik weer terug was in het
binnen die normen wordt geproduceerd.
belading. Stilstaande auto’s kosten geld,
mengvoer”, zegt hij uit de grond van zijn
Dat controleren we ook; korrels testen
dus we moeten ze slim over de vijf bulk
hart. “Hier voel ik me thuis. Vooral de
we op slijtvastheid en hardheid en meel
wegers verdelen. We doen dat best goed
variatie in het werk vind ik leuk. Geen dag
ondergaat een zeeftest. Het lastigst zijn
hier, want de wachttijden zijn minimaal.”
is hetzelfde en het is mooi om daar met
de opfok- en foktoomvoeders, dat zijn de
dan heb je nog de ‘4e man’ functie; dan spring je bij waar nodig is, voert klusjes uit, helpt chauffeurs bij het manoeuvre ren. Dat doe ik ook graag.” Ruben heeft, op een uitstapje naar de
stuurd. Alle meelvoeders worden op order gemaakt, dus je moet zorgen dat ze op tijd klaar zijn. Als je van voersoort wisselt, moet de lijn schoon zijn, zeker als er een voer met toevoegingen is geproduceerd.
Kort nieuws
Doe mee in de strijd
tegen kanker
Nieuwe collega’s Sinds medio augustus hebben we enkele nieuwe collega’s in het veld. Mathij van Hoof
veel mogelijk sponsorgelden blijf je
Mathij van Hoof is specialist
niet machteloos aan de zijlijn staan. De
Legpluimvee in Noord-Brabant,
energie en kracht die je door die inzet
Zeeland en het grensgebied van
krijgt, geeft meer dan alleen voldoening;
België. Hij is geboren en geto-
het is een cadeau voor het leven.
gen op een bedrijf met legmoe-
Doe mee
enkele omzwervingen nu in de
Op 7 juni 2018 doet BIG Challenge weer
pluimveesector aan de slag kan.
derdieren en blij dat hij na
Al enkele jaren zetten vertegenwoordi
mee aan Alpe d’HuZes. Bent u erbij? BIG
gers uit de agrarische sector zich geza
Challenge zoekt betrokkenen, werk
menlijk in om een wezenlijke bijdrage
nemers, bedrijven en ondernemers uit
Gerald Aalbers
te leveren aan de strijd tegen kanker.
de hele land- en tuinbouw om mee te
Gerald Aalbers is als specialist
Ze doen als grootste team, BIG Chal
doen als sponsor, fietser, loper,
Legpluimvee actief in Midden-
lenge, mee aan Alpe d’HuZes en zamelen
vrijwilliger of supporter. Geef uzelf dat
Nederland. Hoewel niet op een
geld in voor onderzoek zodat kanker
cadeau voor het leven en doe mee!
boerderij opgegroeid, heeft de
een beheersbare ziekte wordt waarmee
veehouderij hem altijd getrok-
goed valt te leven. BIG Challenge zoekt
Interesse?
ken. Om ervaring op te doen
versterking. Doet u mee?
Mail naar tom.niehof@forfarmers.eu
heeft hij naast zijn studie op een legpluimveebedrijf gewerkt.
Kanker treft 1 op de 3 mensen en heeft
Meer info?
grote gevolgen voor de getroffene en voor
www.bigchallenge.eu en
familie en vrienden. Door deelname aan
www.opgevenisgeenoptie.nl
Alpe d’HuZes en door het werven van zo
Bernard van Harn Bernard van Harn gaat als specialist Vleeskuikenouderdie-
Brok’nproat
ren in Midden-Nederland aan de slag. Vorig jaar heeft hij zijn opleiding Dierwetenschappen aan de Wageningen Universiteit afgerond. Bij ForFarmers volgt hij nu een opleidingstraject om alle kneepjes van het vak te leren.
Zie ook:
www.forfarmers.nl
15
SHARING KNOWLEDGE
FOR THE FUTURE OF FARMING
1117NL