UITGAVE VAN FORFARMERS PLUIMVEE NEDERLAND
VOER
TAAL
Nieuwe voerreeks: Apollo
PLUIMVEE
NR 1 2018
4/5
Goed voer voor fitte vleeskuikens Altijd up-to-date met Agroscoop Insight
8/9
Reportage: Alles in eigen hand
12/13
2
Inhoud 02 Duurzaamheid 03 Column: Slim schakelen
Duurzaamheid
‘Duurzaam werken zit in ons D
04 Apollo: fitte kuikens door slimme schakelmomenten 06 Reportage: Apollo in de praktijk 07 Hittestress: tips en actie 08 Sturen met actuele cijfers via Agroscoop Insight 09 Reportage: Problemen zijn eerder zichtbaar
Duurzaam ondernemen zit in ons DNA: voor de toekomst van de agrarische sector.
10 Column Yvon Jaspers 11 Gastcolumn Jeroen Leus, dierenarts
Duurzaamheid is een van de kernwaar-
werp, zowel in de media als bij producen-
den van ForFarmers. Dat betekent dat we
ten, retailers en consumenten. “Wat ik
er veel belang aan hechten. Maar hoe uit
daarbij inspirerend vind, is dat de manier
zich dat in de praktijk? En zijn de keuzes
waarop duurzaamheid wordt opgepakt,
die ForFarmers hierin maakt, in lijn met
steeds realistischer wordt. Neem bijvoor-
de prioriteiten van klanten, medewerkers
beeld soja. Enkele decennia geleden
en investeerders? Dat laatste werd
speelde de herkomst totaal geen rol.
14 Voldoen uw stallen al aan het Besluit emissiearme huisvesting?
afgelopen jaar getoetst in een zogeheten
Vervolgens kwam er ‘responsible soy’
stakeholdersanalyse. Stijn Steendijk,
waarbij met certificaten wordt aangetoond
directeur Strategie & Organisatie gaat in
dat voor de productie de laatste decennia
op de uitkomsten.
geen tropisch regenwoud is gekapt. Dat
15 De specialist: Petra van Haren
Stijn Steendijk valt maar meteen met de
richting. En nu is er een initiatief om
deur in huis: “Iedereen heeft tegenwoor-
uitsluitend soja te gebruiken
dig de mond vol van duurzaam onder
die geproduceerd is in
16 Kort nieuws
nemen, maar voor ons is het niets nieuws.
gebieden waar nooit tropisch
Efficiënt omgaan met grondstoffen en
regenwoud heeft gestaan.
zorgen voor gezonde dieren zit in ons
Dan heb je niet alleen een
DNA: onze klanten en daarmee wijzelf
goed verhaal, maar werk je
hebben er belang bij. We hebben het
aan een echte oplossing van
alleen in het verleden nooit zo specifiek
het probleem. Steeds meer
benoemd.” Het staat echter buiten kijf
retailers en bedrijven sluiten
dat er een toenemende en ook steeds
zich hierbij aan. Die beweging
serieuzere interesse is voor het onder-
is niet meer te stoppen.”
12 Reportage: Alles in eigen hand met eieren uit de regio
Colofon Voertaal is een uitgave van ForFarmers. Voor meer informatie kunt u terecht bij ForFarmers, Lochem. Tel. 0573 – 288 800 E-mail: voertaal@forfarmers.eu www.forfarmers.nl Overname van artikelen is mogelijk na toestemming van de redactie en met bronvermelding. Gedrukt op milieuvriendelijk papier.
was een belangrijke stap in de goede
Stijn Steendijk
Column
DNA’
Slim schakelen Gesprekken
wereld. De kennis en ervaring die
Na veel onderzoek, intensieve
Dat het thema duurzaamheid echt leeft in
ForFarmers hier in jaren heeft opge-
samenwerking en internatio-
alle lagen van de maatschappij, bleek ook
bouwd, wordt nu volop ingezet in
nale praktijkproeven, kan ik
uit de gesprekken die ForFarmers eind
Engeland, waar dit momenteel een hot
trots aankondigen dat Apollo
vorig jaar voerde met o.a. klanten,
item is.
gelanceerd is! Apollo is het nieuwe voerprogramma voor
medewerkers, retailers en aandeel houders. “Iedereen wilde hier graag aan
Alternatieve eiwitbronnen
reguliere vleeskuikens. Een
meewerken, de betrokkenheid is groot”,
ForFarmers doet continu onderzoek
programma gericht op fitte
constateert Steendijk. Wat opviel is dat
naar de optimale inzet van verschillende
kuikens die gezond en efficiënt
eigen medewerkers en externe betrokke-
eiwitbronnen. Van oudsher wordt soja
groeien.
nen dezelfde onderwerpen belangrijk
veel gebruikt, maar er zijn interessante
vinden: de herkomst van sojameel en
alternatieven, zoals zonnebloem- en
Echt innovatief zijn de slimme schakel-
palmolie, antibioticagebruik, voedsel
raapzaadschroot. Steendijk: “Aanvankelijk
momenten die we hebben ingebouwd.
veiligheid, dierenwelzijn, arbeidsomstan-
was het gebruik daarvan nog heel
Deze zijn volledig afgestemd op de
digheden en de uitstoot van broeikasgas.
experimenteel, maar gaandeweg is het
nutritionele behoeften van de kuikens en
Thema’s die terugkomen in de duurzaam-
aandeel gegroeid. De laatste jaren kijken
de gezondheidsissues die spelen in de
heidsaanpak die ForFarmers enkele jaren
we ook naar nieuwe bronnen, zoals algen,
vleeskuikenhouderij. We schakelen
geleden heeft geformuleerd. “Die thema’s
eendenkroos en insecten. Dat zit nu nog
daarom op momenten dat de kans op
hebben we destijds natuurlijk niet zomaar
echt in de pioniersfase, maar ook bij deze
coccidiose en ent-reacties het kleinst is.
gekozen, maar het is goed om te horen
ontwikkelingen willen we voorop lopen.
Hoe? U leest het op pagina 4.
dat we op het juiste spoor zitten en geld
Als er vraag is naar sojavrij voer, willen
en energie steken in thema’s die leven in
we onze klanten oplossingen kunnen
Goed voer krijgt pas echt toegevoegde
de maatschappij.”
bieden.” Het aspect dierenwelzijn komt
waarde met goed, proactief advies.
bijvoorbeeld terug in de speciale voeders
Daarom hebben we Agroscoop Insight
Antibioticareductie
die ForFarmers ontwikkelde voor
geïntroduceerd. Die tool geeft real-time
Het blijft niet bij mooie woorden of goede
langzaam groeiende kippen en voor
inzicht in de situatie in de stal, waardoor
voornemens; ForFarmers investeert
hennen met onbehandelde snavels.
er (nog) sneller geschakeld kan worden
daadwerkelijk in onderzoek en projecten
bij afwijkingen.
gericht op duurzaam ondernemen. Een
Voortrekkersrol
voorbeeld is het onderzoek naar het
“We willen als ForFarmers een voortrek-
Schakelt u mee naar nog betere resul
elektrisch lossen van voer, wat de uitstoot
kersrol vervullen op het gebied van
taten van uw bedrijf? For the Future of
van fijnstof moet beperken. Onderwerpen
duurzaamheid. Dat zie je terug in het
Farming!
die in de pluimveesector hoog op de
onderzoek dat we doen, maar ook in de
agenda staan zijn sojavrij voer en
actieve rol die we spelen in de nationale
Richard Dijkstra
antibioticaresistentie. Dat laatste aspect
en Europese brancheorganisaties voor de
Directeur Pluimvee
komt terug in het Brovit-concept voor
voedersector. Nick Major, de voorzitter
vleeskuikens dat ForFarmers in 2017
van de FEFAC, komt uit onze gelederen”,
introduceerde. Dit concept focust op
vat Steendijk samen. “Al die inspanningen
gezondheid, voor mens én dier, zonder
doen we For the Future of Farming; voor
inzet van antibiotica. Op het gebied van
de toekomst van de sector als geheel en
antibioticareductie loopt de Nederlandse
onze klanten in het bijzonder.”
veehouderij ver voor op de rest van de
Reageren?
Mail naar voertaal@forfarmers.eu
3
4
Nieu
w
Nieuw voerprogramma vleeskuikens
De nutriënten in Apollo sluiten perfect aan op de eiwit- en energiebehoefte van het moderne kuiken.
Fitte kuikens door slimme schakelmomenten De kuikens die nu in de stal zitten,
gezonde voetzolen. Met de Pre-Start,
Vier voerreeksen
hebben andere nutritionele behoeftes
een vast onderdeel van alle vier de
Elk bedrijf heeft eigen wensen en
dan de kuikens van enkele jaren geleden.
Apollo voerreeksen, krijgen de kuikens
doelen, daarom telt Apollo vier
Daarom introduceert ForFarmersop
in hun eerste 100 levensuren alles wat
verschillende voerreeksen. Elke reeks
30 april a.s. een vernieuwd voerprogram-
ze nodig hebben. Dit garandeert een
bevat de Pre-Start en slimme schakel-
ma voor reguliere vleeskuikens: Apollo.
goede start; een randvoorwaarde voor
momenten, maar de accenten per
Een voerprogramma met alle goede
een gezonde en efficiënte groei en de
reeks verschillen en zijn afgestemd op
eigenschappen van het huidige voer,
beste resultaten. Dankzij slimme
verschillende bedrijfsstrategieën. Er is
maar met nog meer focus op fitte
schakelmomenten verkleint Apollo de
daarmee altijd een reeks die perfect
kuikens die gezond en efficiënt groeien.
kans op stress en ziekte bij de kuikens.
past bij uw bedrijfsstrategie (afb. 2).
Er zijn geen voerwisselingen op Apollo is speciaal ontwikkeld voor fitte
momenten dat er ent-reacties kunnen
Fitte Kuikens
kuikens met een gezonde maag- en
optreden of wanneer de coccidiose-
Alleen fitte kuikens leveren toppresta-
darmflora, lage uitval, sterke poten en
druk hoog is (afb. 1).
ties. Daarom voorziet Apollo de
Afb. 1: Slimme schakelmomenten
Pre-Start
5
Apollo schakelmoment
Apollo schakelmoment
10
25
1
Start
Groei
Eind
Coccidiosedruk Entreacties
vleeskuikens in elke fase van de juiste
Andere eiwit- en energiebehoefte
Uitgebreid getest in de praktijk
voedingsstoffen, zoals hele tarwekor-
ForFarmers heeft twee eigen proef
Het Apollo assortiment is het afgelopen
rels, vezels en verschillende vitaminen
bedrijven waar jaarlijks rond de
jaar uitgebreid getest op meerdere
en mineralen. Speciaal samengesteld
15 voedingsproeven worden uitgevoerd.
praktijkbedrijven in Nederland, Duits-
voor een gezonde maag- en darmflora,
Op deze bedrijven is de laatste jaren
land en het Verenigd Koninkrijk. De
sterk beenwerk en gezonde voetzolen.
uitvoerig getest hoe de moderne
deelnemende ondernemers geven aan
kuikens reageren op de verschillende
dat het voerprogramma eenvoudiger is.
Apollo Pre-Start
aminozuren- en energieniveaus. Het
Verder constateren zij een betere
Met de Pre-Start, een vast onderdeel
blijkt dat het moderne vleeskuiken een
vertering, met name in de tweede en
van elke Apollo voerreeks, geeft u uw
andere eiwit- en energiebehoefte heeft
derde week, dankzij het kleinere aantal
kuikens de beste start. Ze krijgen
dan een paar jaar geleden. Met name
voerwisselingen. Het resultaat is een
daarmee alle benodigde voedingsstoffen in de eerste 100 uur. Dankzij die energieke start leveren uw kuikens uiteindelijk topprestaties. Bijna alle
Apollo, goed voer voor fitte kuikens!
betere voederconversie en een nog betere voetzoolscore. Op alle deel nemende bedrijven zagen we een betere voederconversie en groei en een lager afkeurpercentage.
klanten van ForFarmers voeren inmiddels de Pre-Start en dat is niet
de behoefte aan eiwit neemt nu niet
voor niets. Bedrijven die Pre-Start
meer zo sterk af als in het verleden.
Samengevat: Apollo, goed voer voor
voeren, geven aan dat de opstart
Veranderingen bij de kuikens vragen
fitte kuikens!
makkelijker gaat. Uit data uit
om een aangepaste voerstrategie. De
Agroscoopblijkt dat de voedercon
nutriënten in de Apollo-voeders sluiten
versie 4 punten beter is van koppels
perfect aan op de eiwit- en energie
die Pre-Start voer hebben gehad.
behoefte van het moderne kuiken.
Afb. 2: De Apollo voerreeksen
APOLLO Optima Goede technische en financiële resultaten
APOLLO Maxima Beste technische resultaten
APOLLO FeetFit Droge stallen en werkgemak
APOLLO Prima Scherpe voerprijs
Apollo is leverbaar vanaf 30 april a.s.
Groei
Voederconversie
Strooisel
++
++
++
+++
+++
++
++
+
+++
++
+
++
6
Apollo in de praktijk
Geen voerovergang op kritisch moment Het nieuwe voerpakket van ForFarmers
Probleemloze groei
Hygiëne speerpunt
pakt prima uit op het vleeskuikenbedrijf
Rensen heeft inmiddels het tweede
Gezond produceren zit in het DNA van
van Marc Rensen. Een voerovergang op
koppel aan het nieuwe voer. Hij begint
het bedrijf, dat staat niet ter discussie.
een kritisch moment is vervallen. Hij ziet
met Pre-Start, schakelt dan over
Met een volwaardige zeugentak ernaast
een rustige vertering en gezonde kuikens.
op de Apollo start, vervolgens op Apollo
is het qua arbeid belangrijk dat het bij de
Optima groei en voert Apollo Optima
vleeskuikens lekker loopt. Hygiëne is een
De vleeskuikens op het bedrijf van Marc
eind in de laatste fase. “Voorheen
speerpunt; niemand komt ongedoucht
Rensen zullen het niet beseffen, maar
hadden we een extra voer en schakel-
binnen en op reinigen en ontsmetten
het voer dat ze dagelijks wegpikken is
den we rond dag 19. Dat doen we nu
wordt niet bespaard. Met succes: de
het resultaat van jarenlange innovatie.
rond dag 10 en dag 28.” De onder
resultaten zijn prima (zie kader), zeker
Ook in de laatste verbeterslag is het
nemer ziet de kuikens probleemloos
voor kuikens van jonge moederdieren.
voer opnieuw geoptimaliseerd naar
groeien, ook in de kritische periode.
De dierdagdosering ligt onder de 17 en
de nieuwste inzichten. “De gehalten
De eerste drie weken noemt hij
de score voetzoollaesies over drie rondes
dekken de behoeften van het kuiken nog
cruciaal. Dat begint met veel aandacht
bedraagt 24 punten. In de laatste ronde
beter en extra veiligheden verkleinen de
voor, tijdens en na de ontvangst van de
was dat 20. Opvallend was ook het sterk
kans op verteringsproblemen”, aldus
kuikens. Het klimaat moet vanzelfspre-
gedaalde afkeurpercentage. Juist
technisch specialist Ruud van Wee. Het
kend perfect zijn. “Ik kan altijd op
vanwege de sterke focus op een gezonde
meest opvallend is de fase-indeling: het
Ruud, onze specialist bij ForFarmers,
start voorziet Van Wee dat het nieuwe
schakelen tussen voeders gebeurt niet
terugvallen, ook met andere vragen.
voerassortiment hier optimaal tot zijn
rond dag 21, maar ervoor en erna. “Juist
Via Whatsapp houden we contact,
recht komt. Ook Rensen is positief: “Als
tussen 14 en 24 dagen is de coccidiose-
meestal wekelijks. Bij echte problemen
de kuikens gezond zijn, kun je gas geven
druk en de kans op stress door ent-
bellen we natuurlijk of komt hij langs.”
en heb je meer lol in je werk.”
reacties groot. Dan moet je dat niet extra triggeren met een voerwisseling.”
Bedrijfsprofiel Marc en Ans Rensen hebben in Raalte (Ov.) een bedrijf met 520 zeugen, 31.000 vleeskuikens en 10 hectare grond. De kuikens worden traditioneel gehouden. Er worden kantkuikens opgezet met een startgewicht van circa 32 tot 34 gram. Over de laatste drie rondes hebben de kuikens een gecorrigeerde voederconversie (2.300) van 1,56, groei van 62,2 gram per dag, een uitval van 3% en score voor voetzoollaesies van 24 punten. Deze kuikens zijn afgeleverd op een gewicht van 2.420 gram. De laatste ronde met Apollo-voer was de beste ronde. Marc Rensen: “Als de kuikens gezond zijn, kun je gas geven en heb je meer lol in je werk.”
Actie:
Hittestress
Zorg voor een zomer zonder stress
Ontvang een BBQ bij 5 emmers AHS Farm-O-San AHS van Trouw Nutrition bevat alle essentiële ingrediënten om alle veranderingen in de stofwisseling van de hennen op te vangen die gepaard gaan met blootstelling aan hoge temperaturen. U voegt dit product toe aan het drinkwater. Het is een complete, effectieve en eenvoudig toe te passen oplossing om optimale productie te handhaven bij zomerse temperaturen. Speciale actie: bestel 5 emmers AHS à 15 kg en
Check de ventilatoren en maak ze schoon vóór de hitte toeslaat.
ontvang een barbecue cadeau. De actie loopt tot eind september 2018.
Kippen kunnen niet zweten, in plaats
1. Verstrek vers drinkwater.
daarvan zullen ze gaan hijgen. Daardoor
2. L aat de dieren regelmatig in de
stijgt de zuurgraad in het bloed en drogen de dieren uit. Dit kan dramatische gevolgen hebben voor de hennen en hun toekomstige prestatie en zelfs leiden tot sterfte. Neem daarom tijdig maatregelen
benen komen, de warmte moet er tussenuit. 3. P robeer de binnenkomende lucht naar de dieren toe te sturen. 4. Z org altijd voor blijvende onderdruk
Vraag de hittestress-alert aan ForFarmers biedt deze zomer opnieuw een
en wees de zomerse hitte en de bijbeho-
(10 - 15 Pascal) en voldoende hoge
‘hittestress-alert’ aan
rende stress voor.
luchtsnelheid (60 cm/sec)
voor pluimveehouders.
5. H eeft u een koelsysteem? Schakel Een goede voorbereiding is het halve werk. Dat geldt zeker voor de controle
Via een gratis sms’je
het tijdig in! Wacht dus niet tot de
krijgt u informatie over
warmte al in de stal zit.
de buitentemperatuur en
6. B egin minimaal één dag voordat de
relatieve luchtvochtigheid.
de voelers en de koelinstallatie nog
hittestress verwacht wordt met het
Zo weet u wanneer er kans
naar behoren? En hoe staat het met het
verstrekken van een anti-hittestress-
is op het ontstaan van hitte
mix (AHS).
stress. Daarnaast is er een kaart met
van apparatuur en installaties. Werken
alarm en noodstroomaggregaat?
7. P as het voerschema en de voersoor-
extra informatie en tips en trucs voor
voldoende is, zorg dan dat u hulpventi-
ten aan, in overleg met uw adviseur
de juiste maatregelen in de stal om de
latoren achter de hand heeft. Een extra
van ForFarmers.
nadelige gevolgen van hittestress te
Twijfelt u of de ventilatiecapaciteit
reiniging van luchtinlaten, ventilatoren en kokers is altijd een goed idee.
beperken. Extra maatregelen na de warme dagen: Na een onweersbui kan het sterk
Meedoen?
Zeven extra maatregelen:
afkoelen. Voorkom dat het ventilatie-
Meld u aan op www.forfarmers.nl/hitte
Worden er hoge temperaturen voor-
systeem de kou dan te snel de stal in
speld? Deze zeven extra maatregelen
trekt. En verstrek extra mineralen en
bij warme dagen helpen de stressfac-
vitaminen via het drinkwater.
toren zoveel mogelijk te verminderen:
7
8
Agroscoop Insight
Sturen met actuele cijfers via
Agroscoop Insight Agroscoop Insight is beschikbaar voor vleeskuiken- en legpluimveebedrijven.
In de pluimveehouderij worden veel
wordt meestal niet volledig benut”, aldus
“Resultaten zijn direct te vergelijken
gegevens over de hennen, productie en
Rick Reimerink, specialist Legpluimvee
met die van voorgaande koppels.
omstandigheden verzameld. Om die
bij ForFarmers. “Agroscoop Insight
Daardoor zijn trends herkenbaar. De
data optimaal te gebruiken, introdu-
brengt daar verandering in.”
pluimveehouder kan op basis daarvan
ceert ForFarmers een nieuwe tool:
zijn management aanpassen en
in de stal.
De tool maakt trends zichtbaar
Met Agroscoop Insight van ForFarmers
Kengetallen
in de stal of worden door de onderne-
krijgen pluimveehouders alle relevante
Het systeem draait op de computer van
mer ingevoerd. Met de meeste voer- en
informatie rondom de productie real-
de pluimveehouder en is ook via een
klimaatsystemen is een koppeling
time op overzichtelijke wijze in beeld.
app op de telefoon of tablet te raadple-
beschikbaar. ForFarmers ondersteunt
ForFarmersheeft dit ontwikkeld in een
gen. De gebruiker krijgt in duidelijke
daarbij. Rick: “Het voordeel van die
partnerschap met Porphyrio, leverancier
grafieken alle relevante kengetallen
koppeling is dat de data direct beschik-
van geïntegreerde managementsyste-
continu in beeld. Denk aan productie-
baar zijn en je dus meteen kunt
men. “Veel pluimveehouders hebben data
percentage, ei-gewicht, voer- en
bijsturen of maatregelen kunt nemen.
tot hun beschikking, maar de informatie
wateropname, uitval en het stalklimaat.
Bij andere managementsystemen
Agroscoop Insight. Eén blik op het scherm geeft direct zicht op de situatie
bijsturen waar nodig.” Koppelingen De data zijn afkomstig van de systemen
worden de resultaten vaak achteraf
9
In de praktijk
ingevuld en dan loop je zo één of twee weken achter.” Beter voorbereid
‘Problemen zijn eerder zichtbaar’
Agroscoop Insight sluit perfect aan bij de proactieve manier van werken van ForFarmers. De specialisten van ForFarmerskunnen op hun eigen laptop alle relevante informatie van hun klanten zien. Ze komen daardoor beter voorbereid op een adviesgesprek en kunnen direct contact opnemen als ze afwijkingen zien. En als de adviseur niet of minder vaak op het bedrijf kan komen, bijvoorbeeld in tijden van ziektedreiging, kan de pluimveehouder toch goed begeleid worden. Overigens kunnen ook partijen als de dierenarts of broederij met toestemming van de pluimveehouder toegang krijgen tot de gegevens. Kortom; met Agroscoop Insight heeft zowel de pluimveehouder als de adviseur continu zicht op de situatie in de stal.
Eén van de eerste gebruikers van Agroscoop Insight is Freerk van der Boon uit het Friese Twijzelerheide. Hij is ruim anderhalf jaar bedrijfsleider op een locatie van Meindert Talma. Het bedrijf telt op twee locaties in totaal 90.000 legkippen met vrije uitloop. Talma vindt het belangrijk dat hij en Freerk allebei over dezelfde, complete en actuele cijfers beschikken. “We doen het
Freerk van der Boon
echt samen hier. Om de beste resultaten
systeem rekent elke dag alles door, dus
te realiseren, moeten we beiden direct
het is gemakkelijk vergelijken met vorige
‘Een extra check of alles gaat zoals het moet’
koppels.” Dit helpt bij de bewaking van
inzicht hebben in de belangrijkste cijfers.”
name zijn indicatoren. Maar, zo bena-
Hij was daarom direct te porren voor
drukt hij, de échte controle vindt
Agroscoop Insight. Ook Van der Boon is
natuurlijk nog steeds in de stallen
enthousiast. Automatisering en nieuwe
plaats. “Wél krijgen we meer en snellere
technieken vindt hij leuk, dus hij kan zijn
informatie waardoor problemen eerder
ei hier goed in kwijt. “We vinden het
zichtbaar zijn.” Verder is het systeem
belangrijk om kort op de cijfers te zitten.
bruikbaar voor de planningen. Het geeft
Het gaat nu nog sneller en geeft een extra
automatisch een melding voor werk-
check of alles gaat zoals het moet.”
zaamheden als ontwormen en bloedluis-
de gezondheid. Een belangrijk punt daarbij is de ontwikkeling van de productie en het ei-gewicht. “Als we veranderingen zien is het goed opletten in de stal.” Ook de voer- en waterop-
bestrijding, als het tijd is voor de Situatie in de stal
KAT-controle en bijvoorbeeld bij de
Het werken met Agroscoop Insight zit
schakelmomenten tussen twee voeders.
inmiddels bij Van der Boon in zijn
“Het geeft meer routine in het werk.”
systeem. Voor hij ’s ochtends naar de stal rijdt, heeft hij thuis de actuele
Verbeteringen
situatie al gezien: hoe is en was het
Op basis van de ervaringen in de praktijk
klimaat in de stal en de voer- en
wordt het programma verder geoptimali-
wateropname? Als het nodig is, kan hij
seerd. Als enthousiast gebruiker denkt Van
direct een probleem met bijvoorbeeld de
der Boon graag mee over verbeteringen.
voerinstallatie of ventilatoren oplossen.
“Een aantal actuele financiële kengetallen,
Hij gebruikt het systeem ook om te
zoals voerwinst per hen, bereken ik nu nog
Op de smartphone is Agroscoop Insight altijd
monitoren hoe het huidige koppel het
zelf. Het zou handig zijn als het systeem
binnen handbereik.
doet ten opzichte van het vorige. “Het
dat automatisch berekent.”
10
Column Yvon Jaspers
Boer op TV Dat mensen graag kijken naar het leven
sante en zeer relevante verhalen die niet
technieken die toegepast worden.
van boeren is mij bekend. Ze genieten
over de liefde gaan, maar over alles waar
Maar daarmee stuiten we meteen op een
enorm van de stappen die onze boeren
een boer tegenwoordig tegenaan loopt.
enorm (luxe)probleem. Vier afleveringen is veel en veel te weinig om een goed
zetten op het liefdespad. Dat het decor waartegen deze liefde zich ontwikkelt
Dat het boerenleven vaker niet dan wel
beeld te geven van wat boeren anno 2018
de boerderij is, is volgens mij een van
romantisch is, realiseer ik me maar al te
moeten doen om het hoofd boven water
de redenen dat zoveel mensen kijken.
goed. Het is voor mij dan ook de hoogste
te houden. We hebben eigenlijk veertig
Ze zien graag het romantische beeld van
tijd daar TV over te maken. Maar zo
afleveringen nodig!
koeien in de wei, een zoen in de hooi-
simpel is dat nog niet. Want in Hilversum
berg, de ondergaande zon achter de
moeten targets en kijkcijfers op voor-
Dat betekent dat deze eerste reeks
weilanden en klompen bij de keuken-
hand verzekerd zijn. Na een lange adem
móet gaan scoren zodat we wellicht in
deur.
mag ik vier afleveringen maken voor
de toekomst die andere zesendertig
NPO 1.
delen kunnen gaan maken. We halen
Maar al die 13 jaar dat ik op boerenerven
letterlijk alles van stal. Onze boer-
heb rondgelopen ben ik dagelijks
De afgelopen maanden heb ik velen van
zoekt-vrouw-boeren werken allemaal
gestruikeld over de prachtige, interes-
jullie ontmoet op bijeenkomsten van
heel graag mee en mijn eigen familie
ForFarmers in het land. Bij de LTO-dag,
ontkomt er ook niet meer aan. Het
bij de Future Farmers bijeenkomst of de
resultaat is te bewonderen vanaf zondag
Loonwerkersdag. Ik heb jullie gevraagd
20 mei op NPO 1. Zegt het voort, zegt
mee te denken over wat er in zo’n
het voort. En ga vooral kijken! Zodat we
boerenprogramma moet komen. De
de komende twintig jaar dat agrarische
ideeën stromen bij ons binnen. Dat is
programma wekelijks kunnen gaan
geweldig! De fosfaatproblematiek, de
maken. Dat we jullie verhalen kunnen
fipronil, de kleine initiatieven in het land
blijven vertellen en niet alleen als
om jullie verhaal aan burgers te vertellen.
reactie op een schandaal in de pers.
Onze redactie maakt overuren om er
Wij gaan ervoor!
helemaal in te duiken. Hoe meer je weet,
Yvon Jaspers
hoe interessanter het wordt. We kunnen afleveringen vullen met de risico’s die jullie moeten nemen, de dierziektes die op de loer liggen, bedrijfsovernames die
De eerste aflevering van ‘Onze boerderij’ is
vaak niet vanzelf gaan, de modernste
op zondag 20 mei om 20.25 uur op NPO 1
Ontmoet Yvon Jaspers in september op de Ladies Day Goed nieuws: ook in 2018 organiseert ForFarmers de Ladies Day, met medewerking van Yvon Jaspers. Nieuw dit jaar is dat we twee dagen organiseren: één in Zuid-Nederland op vrijdag 7 september en één in Noord-Nederland op vrijdag 14 september. Meer info volgt.
11
Gastcolumn
Gezond vlees produceren vanuit het perspectief van een dierenarts door Jeroen Leus Mensen reizen steeds meer en steeds
bevatten dus goede én schadelijke
verder. En dat brengt helaas ook grote
bacteriën. Is de darmflora uit balans, dan
risico’s met zich mee, want bacteriën
krijgen de schadelijke kiemen de over-
reizen ongehinderd mee en versterken
hand, vallen de darmwand aan en komen
elkaar in rap tempo. Het gevolg: zowel
in de bloedbaan. Gevolg: een ziek dier.
in de humane als in de diergeneeskunde worden we steeds vaker geconfron-
Darmflora is zeer gevoelig. In minder dan
teerd met bacteriën die volledig
een dag kan ze al uit balans raken.
resistent zijn tegen antibiotica.
Bijvoorbeeld door wijzigingen in de
De World Health Organisation noemt
samenstelling of structuur van het voer.
dit een van de grootste bedreigingen
Een kleine verandering kan al binnen
van de wereldgezondheid. De enige
enkele uren effect hebben op de gezond-
oplossing: antibioticareductie.
heid van het dier!
Het goede nieuws is dat Nederland al
Ziekteprikkels
jaren bewijst dat antibioticareductie
Ook ziekteprikkels, opgewekt door
Integrale aanpak
goed mogelijk is. In zeven jaar tijd is ons
bijvoorbeeld ziektedruk in de stal of
Een pluimveehouder moet altijd alert
antibioticagebruik met 70% afgenomen!
entingen, spelen een rol. Ziekteprikkels
zijn. Een gezond dier kan binnen een
Een bijzondere prestatie die vanuit de
zorgen voor een reactie in het dier. Pijn of
dag veranderen in een kwakkelend
hele wereld nauwlettend wordt gevolgd.
een ontsteking kan bijvoorbeeld een
kuiken. Bovendien zijn naast gezondheid
versnelde darmpassage veroorzaken.
nog meer factoren van invloed op het
Hoe bereiken we deze goede resultaten?
Voedingsstoffen komen dan verder in de
resultaat, zoals bio-security, herkomst,
Gezond produceren vraagt om een
darm, waar zij bepaalde bacteriën kunnen
huisvesting, entingen en voeding. Toch
goede balans in de stal. Gezonde dieren
voeden, die op hun beurt de darmflora
is gezond produceren zonder antibiotica
met een goede conditie en dito vertering
gaan overheersen. Het dier raakt
en met goed technisch resultaat zeker
en zo min mogelijk verstoringen, zoals
daardoor in een neerwaartse spiraal.
mogelijk. Wel vraagt het een integrale
Jeroen Leus
en antioxidanten te zorgen voor een zo optimaal mogelijke conditie en afweer.
voerwisselingen, vaccinaties en trans-
aanpak inclusief specifiek voermanageVoorspelbaar
ment. Maak daarom gebruik van de
Gelukkig zijn sommige dingen ook zeer
kennis van uw dierenarts en voerspecia-
De meeste pluimveeziektes starten in
voorspelbaar. Zo weten we dat bij gevoe-
list en stem de momenten van enten,
de darmen. Bij gezonde dieren zorgt de
lige bedrijven de coccidiosedruk in de stal
voerschema’s, de inzet van vitamines en
darmwand ervoor dat voedingsstoffen
vanaf dag één toeneemt en rond dag 20 op
mineralen en voerwisselingen goed met
de darm kunnen passeren en in de
zijn hoogst is. Ook weten we op welke
elkaar af!
bloedbaan terechtkomen, terwijl
dag(en) we reacties op entingen kunnen
schadelijke bacteriën worden tegenge-
verwachten. Met deze kennis kunnen wij
houden. Verder zitten er bacteriën in de
het dier dus ook helpen door rondom deze
darmen die meehelpen met de verte-
dagen verstoringen, zoals voerwisselingen,
ring, bijv. van vezels. De darmen
te voorkomen en met vitamines, mineralen
port, zijn daarvoor een randvoorwaarde.
Jeroen Leus is dierenarts bij Pharma Feed Hygiene Solutions (PFHS), voorheen Demetris. PFHS richt zich op een gezonde productie van pluimvee en varkens in Nederland en Duitsland.
12
Reportage
Alles in eigen hand met eieren uit de regio Henk (l.) en Gerrit Wessels doen goede zaken met hun eigen merk, maar steken er ook veel energie in.
Produceren in concepten onder een
ouders 50 jaar geleden zijn opgestart.
van het dorp afgingen, hoe minder die
eigen naam staat in de belangstelling.
“Pa verkocht toen al eieren onder de
naam iets zei.” Voor de afzet wat verder
In het oosten van het land zijn Reggedal-
merknaam Reggedal eieren”, vertelt
van huis is daarom vijf jaar geleden een
en Noaber-eieren bekende merken van
Gerrit. Directe levering betekende
andere naam bedacht: het Noaber-ei.
Pluimveebedrijf en Eierhandel Wessels.
minder schakels en dus minder kosten
Noaber betekent ‘buur’ in het dialect,
Een eigen merk is interessant, maar er komt op alle fronten veel bij kijken, aldus de ondernemers. Pluimveebedrijf en Eierhandel Wessels wordt gerund door de broers Henk en
‘Onderschat niet wat er allemaal bij komt kijken’
vooral bekend van de term noaberschap. Het is overduidelijk een naam uit het oosten van het land, die geassocieerd wordt met het goede van het platteland. Dagvers in de schappen
Gerrit Wessels. De ondernemers hebben
en gaf leveringszekerheid. Door de jaren
Naar consumenten straalt het merk
alles in eigen hand: van productie,
heen is het aantal hennen meegegroeid
vertrouwen en bekendheid uit. Een
sorteren en verpakken tot de distributie.
met de vraag naar eieren.
belangrijk aspect van de eieren is de lange THT van 28 dagen. De eieren
Ze leveren jaarlijks ruim 30 miljoen eieren rechtstreeks aan retail, horeca en
Namen
liggen onder de noemer dagvers in de
instellingen. Er ligt bij deze pluimvee-
De naam Reggedal is afgeleid van een
schappen. De consument heeft graag
houders geen uitgekiend bedrijfsplan ten
Overijsselse rivier die vlak bij het bedrijf
een vers ei en de retailer heeft een hekel
grondslag aan de onderneming; het is
loopt. “Iedereen in de regio kent die
aan derving. Ook op andere vlakken
vooral een voortzetting van wat hun
naam. Maar hoe verder we met de afzet
komen ze tegemoet aan de wensen van
Bedrijfsprofiel Gerrit en Henk Wessels hebben in Enter (Ov.) een bedrijf met 30.000 leghennen. Op een tweede locatie in Mariënberg houden de broers nog 115.000 hennen, allemaal in volièrehuisvesting. Deze locatie wordt omgebouwd naar de eisen van Beter Leven 1-ster. Op de thuislocatie worden alle eieren gesorteerd en verpakt. Ongeveer driekwart van de eieren gaat weg onder de eigen merken Reggedal en Noaber. Een klein deel biologische en uitloopeieren wordt aangekocht.
smaak, zoals vismeel.” De dooierkleur is
‘Bezint eer ge begint’, is zijn devies.
naturel dus het voer bevat geen toevoe-
“Ondernemers moeten niet onderschat-
gingen die de dooier donker maken.
ten wat er allemaal bij komt kijken. Het
Verder bestaat het voer voor minimaal
is heel belangrijk om alles strak in de
50% uit granen. Het is één van de
hand te houden.” Het bedrijf heeft
aspecten waarmee de eieren zich
bijvoorbeeld een grote kostenpost aan
onderscheiden in het winkelschap.
arbeid en inefficiëntie kost direct geld.
Zelf graan bijvoeren uit de regio is een
Bovendien leert de ervaring dat het in de
optie, maar daar kiezen ze nu niet voor.
markt zetten van een eigen merk een
“We zien weinig voordelen daarvan, en
hele opgave is. Een goedlopende
die wegen niet op tegen de kans op een
huisverkoop is een leuke bijverdienste,
afwijkende voersamenstelling.”
maar het is een heel grote stap naar een
Het minimaliseren van risico’s is altijd
structurele afzet naar supermarkten van
belangrijk, maar zeker bij een eigen merk
eieren onder eigen naam. “Het is goed
kan een fout in de productie funest zijn.
om kritisch te zijn op kosten in de keten.
Juist daarom wil Wessels alleen zaken-
Maar ik ben van mening dat de huidige
doen met betrouwbare partners. “Risico’s
eierketen al heel efficiënt werkt.”
helemaal uitsluiten gaat niet, maar we de retailer. “We lopen hard voor onze
willen er wel het maximale aan doen.”
Binding Voor hun eigen bedrijf verwacht Gerrit
klanten. We leveren de eieren tot in het schap en zorgen met een promotiefilm
Grote stap
de komende jaren het aandeel eieren
voor gratis reclame. En als ze zonder
Voortbouwend op een sterke naam
binnen het eigen concept te verhogen.
eieren zitten of dreigen te komen, wordt
hebben de broers het bedrijf steeds
De afzetregio zal verder groeien. Dat
de planning aangepast.” Daarmee kan
verder uitgebouwd en ingespeeld op
biedt kansen, maar is ook lastig omdat
het bedrijf zich onderscheiden.
nieuwe ontwikkelingen. Ze geven
de binding met het bedrijf en de regio
daarmee op hun eigen manier invulling
minder sterk wordt. Ook merkt hij dat
Diervriendelijker
aan het model van meer waarde creëren
supermarkten vaker gedwongen worden
Alle eieren zijn volière-eieren. Vanwege
in de keten. Desgevraagd geeft Gerrit
om eieren centraal in te kopen. Met
ruimtegebrek kunnen de ondernemers
aan dat het onder de streep per manuur
professionaliteit, servicegerichtheid en
geen vrije-uitloop- of biologische eieren
meer oplevert dan hennen houden. Toch
een hoge kwaliteitsstandaard kunnen de
produceren. Wel zijn ze bezig met het
waarschuwt hij collega’s om goed na te
broers echter een heel eind komen,
diervriendelijker maken van de produc-
denken over een dergelijke aanpak.
hebben ze bewezen.
tie. Door een vergroting van de vloer oppervlakte met 20% en een aantal extra maatregelen krijgen ze binnenkort een Beter Leven 1-ster. De aansluiting bij Beter Leven is bewust. “Er zijn veel keurmerken. Voor de consument moet het herkenbaar en duidelijk blijven.” Minimaliseren van risico’s De eisen voor de productie van de eieren zijn volgens Wessels niet veel anders dan op traditionele bedrijven. Voer is vanzelfsprekend belangrijk voor de smaak en dooierkleur. Daarvoor zijn met de nutritionisten van ForFarmers afspraken gemaakt. “Er mogen geen grondstoffen in het voer met een sterke
Met de merknamen Reggedal en Noaber zoeken de broers bewust de aansluiting met de eigen regio.
13
14
FarmConsult
Voldoen uw stallen al aan het Besluit emissiearme huisvesting? Vanaf 1 januari 2020 moeten alle
Begin op tijd
Stoppersregeling
pluimveehouderijen voldoen aan het
Veel zaken dus die vóór 1 januari 2020
Ben u van plan uw intensieve tak te
Besluit emissiearme huisvesting (Beh).
allemaal aangevraagd en vergund
beëindigen en maakt u gebruik van de
Dat lijkt ver weg, maar de emissiearme
moeten zijn voordat de aanpassing
Stoppersregeling? Dan moet u ook
technieken moeten dan daadwerkelijk in
uitgevoerd kan worden. Ook het aanpas-
daadwerkelijk op 1 januari 2020 gestopt
de stallen aanwezig én in gebruik zijn.
sen kost tijd. Om te voorkomen dat u uw
zijn. Bij het beëindigen van het bedrijf
Heeft u dit nog niet voor elkaar? Dien
stallen straks leeg moet zetten, is het
(of van alleen de pluimveetak) krijgt u te
dan ruim op tijd, uiterlijk in 2018, uw
belangrijk om in 2018 de meldingen en
maken met enkele wettelijke verplich-
meldingen of vergunningaanvragen in.
vergunningaanvragen in te dienen. Dit
tingen op gebied van milieuregels en
FarmConsult kan u hierin ondersteunen.
geldt des te meer als er ook een
het bestemmingsplan. Start dus op tijd
omgevingsvergunning voor bouwen
met de voorbereidingen.
Wilt u uw pluimveetak na 1 januari 2020
nodig is. Dat een stal nog gebouwd moet
voortzetten en zijn uw stallen nog niet
worden is namelijk geen reden voor
Advies FarmConsult
voorzien van emissiearme technieken?
uitstel om aan het Beh te voldoen.
We kunnen ons voorstellen dat er veel op u afkomt. Heeft u hulp nodig bij het op
Dan is het slim om nu in actie te komen. Eerst moet een besluit zijn genomen
Noord-Brabant
een rij zetten van wat er in uw situatie
over de MER-beoordeling. Daarna moet
Pluimveehouders in Noord-Brabant
nodig is? Neem dan contact op met de
in de meeste gevallen een omgevings-
moeten naast het Beh ook voldoen aan de
specialisten van FarmConsult, onderdeel
vergunning en een vergunning op grond
Verordening natuurbescherming Noord-
van ForFarmers. Zij houden zich dagelijks
van de Wet natuurbescherming worden
Brabant. Dit betekent dat u – met het oog
bezig met deze complexe materie, hebben
aangevraagd.
op de toekomst – moet voldoen aan nóg
verstand van de boerenpraktijk en staan u
strengere emissie-eisen. Vergunningen
vakkundig terzijde.
moeten vóór 1 januari 2020 zijn aan gevraagd en de realisatie moet vóór 1 januari 2022 rond zijn. Gaat u bouwen, houd dan rekening met de verplichtingen van de Verordening ruimte, waaronder de stalderingsregeling.
MEER WETEN? www.farmconsult.nl of bel 0573-288989
15
De specialist
Petra van Haren, Total Feed Support
‘Goede service begint met goed luisteren’ Grote kans dat u Petra van Haren al
oplossen. Wij hebben daarom lijntjes
in de ochtend en eind van de middag.
eens aan de telefoon heeft gehad als u
in alle richtingen, naar de klant, de
Daar is de bezetting van de afdeling op
de Klantenservice belde. Samen met
buitendienst, productie en logistiek en
aangepast, zodat we meer tijd hebben
haar collega’s van Total Feed Support
de financiële afdeling. Makkelijk voor de
om iedereen te woord te staan.”
is zij iedere werkdag paraat om klan-
klant, want die hoeft alleen ons te bellen
ten en collega’s te woord te staan en te
en dan zetten wij de rest in gang.”
ontzorgen.
Duurzamer “Een andere ontwikkeling is de AVB, de
Verwachtingen
automatische voerbestelling. Dit passen
“Ik heb eerder o.a. in de horeca ge-
“Een tevreden klant – zowel extern als
we bij een deel van ons klantenbestand
werkt en had totaal geen ervaring in
intern – is ons doel en dat begint met
toe: van deze bedrijven weten we op ba-
de agrarische sector. Dus toen ik hier
goed luisteren. We hebben sinds de start
sis van een aantal parameters wanneer
begon, ging er echt een wereld voor me
van Total Feed Support al diverse slagen
er voer nodig is en dan bellen we tijdig
open”, vertelt Petra. “De specialisten
gemaakt om de klanttevredenheid
om de bestelling te regelen. De klant
hebben het wel even zwaar gehad, want
verder te verbeteren. We besteden veel
hoeft er dus zelf niet meer aan te den-
ik blééf vragen stellen. Maar inmiddels
aandacht aan een zorgvuldige klachten-
ken. Zo voorkomen we spoedbestellingen
ben ik goed ingeburgerd. Wat me vooral
afhandeling en er is een speciaal project
en kunnen we de productie en levering
opviel was de hectiek. Dieren moeten
gestart om qua leverbetrouwbaarheid
beter spreiden over de week. We kun-
altijd eten, dat stopt nooit. Dus als een
beter aan de verwachtingen van de
nen daardoor efficiënter en duurzamer
chauffeur met een volle bulkwagen voor
klant te voldoen. Ook is er een analyse
werken en dat is natuurlijk in ons aller
een dichte poort staat of een klant komt
gemaakt van al het telefoonverkeer. Zo
belang. Deze service willen we daarom
plots tot de ontdekking dat de silo leeg
krijgen we op maandag en vrijdag de
graag uitbreiden.”
is, dan moeten we dat zo snel mogelijk
meeste belletjes en is er altijd een piek
Goed idee?
Kort nieuws
Hendrix Genetics Award voor technische prestaties
Het Innovatiefonds helpt mee! Heeft u een goed idee, waar ook collegaboeren iets mee kunnen? Dien het dan in
ForFarmers klant Wilhelm Büter,
voor de Innovatieprijs van Boerderij en
eigenaar van Legefarm Büterei GmbH
ForFarmers. Zo maakt u kans op een mooi
& Co. KG in Vrees in het Duitse Emsland,
geldbedrag om uw idee verder te ontwikke-
heeft de Hendrix Genetics Award
len. Een innovatie hoeft niet ingewikkeld te
gewonnen voor technische prestaties
zijn. Het gaat erom dat de innovatie breed
die hij behaald heeft met zijn koppel
inzetbaar is en leidt tot de oplossing van
Dekalb White hennen. De prijs werd op
een probleem of tot financiële besparingen.
14 maart jl. uitgereikt.
Kijk voor meer informatie en inspiratie op
Wilhelm Büter houdt samen met zijn vrouw en twee kinderen 40.000 leghen-
opgezette hen bedroeg 517,40.
nen in vrije-uitloop-huisvesting. Het
Het koppel behaalde gedurende 57
koppel werd gevoerd met de Prima lijn
weken een legpercentage van 90% en
van ForFarmers, een voerlijn gefocust
hoger. Daarnaast was de uitval zeer
op aantal eieren en een scherpe prijs.
laag: cumulatief bedroeg deze 5,7%.
De technische prestaties waren om in te lijsten: het koppel is afgesloten op 101
Al met al een uitmuntende prestatie
weken en 3 dagen. Het aantal eieren per
waar we trots op zijn!
www.forfarmersinnovatiefonds.nl
Agenda 17 mei Uitreiking Agroscoop-bokaal
Brok’nproat
20 mei Eerste aflevering ‘Onze boerderij’ om 20.25 uur op NPO 1
13, 14 en 15 juli Zwarte Cross
7 september Ladies Day Zuid-Nederland
14 september Ladies Day Noord-Nederland
0418NL