UITGAVE VAN FORFARMERS PLUIMVEE NEDERLAND
VOER
TAAL
Agroscoopbokaal winnaar Bouma
PLUIMVEE
NR 2 2019
4/5
‘We vullen elkaar heel goed aan’ Duurzame aanpak vogelmijt
6/7
Minder fosfor? Het kan!
12
2
Inhoud 02 Apollo viert éénjarig jubileum 03 Column: Een nieuwe lente, een nieuw geluid 04 Reportage: Vakmanschap wordt meesterschap bij Bouma 06 IPM, een duurzame aanpak van vogelmijt 08 Reportage: Jonge ondernemers produceren efficiënte en gezonde Waddenkip 10 De specialist: Björn Knol 11 Onderzoek: Nieuwe testlocatie in Bathmen
Vleeskuikenassortiment
Apollo viert éénjarig jubileum De vleeskuikens van tegenwoordig
wisselingen op momenten dat er
hebben, door de enorme genetische
ent-reacties kunnen optreden of
vooruitgang, andere nutritionele
wanneer de coccidiosedruk hoog is.
behoeftes dan de kuikens van enkele
Door op slimme momenten te schake-
jaren geleden. Daarom introduceerde
len, verkleint Apollo de kans op stress
ForFarmers vorig jaar Apollo; een
en ziekte bij de kuikens.
vernieuwd voerprogramma voor reguliere vleeskuikens met nog meer
Tevreden klanten
focus op fitte kuikens die gezond en
Op 30 april 2018 is het Apollo voer
efficiënt groeien. Het Apollo voerpro-
programma gelijktijdig in Nederland,
gramma is inmiddels geïntroduceerd in
Duitsland en Engeland gelanceerd.
vier landen: Nederland, Duitsland,
En met succes. De resultaten op het
Engeland en België. Wat zijn de resul
boerenerf gingen met name in Engeland
taten na één jaar?
als een raket omhoog. Daardoor was een vergelijking met de Apollo 11, het
Apollo is speciaal ontwikkeld voor fitte
ruimtevaartschip dat als eerste de maan
12 Minder fosfor in pluimveevoer
kuikens met een gezonde maag- en
bereikte, snel gemaakt. “Sinds de
darmflora, lage uitval, sterke poten en
lancering van Apollo zien wij een
gezonde voetzolen. Vanaf het eerste
enorme verbetering in de voederconver-
13 17 eieren meer
levensuur krijgen de kuikens alles wat
sie, met zeker 10 punten”, vertelt
ze nodig hebben. De Apollo-Prestart
Andrew Burley, Sales director Pluimvee
voor de eerste 100 levensuren garan-
in Engeland. “Daarnaast is de groei van
deert een goede start; een randvoor-
de dieren fors toegenomen.” Burley
waarde voor een gezonde en efficiënte
merkt dat klanten erg enthousiast
groei en de beste resultaten. Daarbij zijn
worden van de verbeterde resultaten.
er minder schakelmomenten in het
“Ze zien een duidelijk lagere uitval, een
voerprogramma. Er zijn geen voer
teken dat de dieren goed gezond zijn.”
14 Reportage: Split Feeding; precies wat ze nodig hebben 15 FarmConsult: Agrarische vergunningen
Schakelmomenten Apollo voerprogramma voor vleeskuikens
Colofon Voertaal is een uitgave van ForFarmers. Voor meer informatie kunt u terecht bij ForFarmers, Lochem. Tel. 0573 – 288 800 E-mail: voertaal@forfarmers.eu www.forfarmers.nl In ons privacy statement op www.forfarmers.nl staat hoe ForFarmers omgaat met uw persoonsgegevens. Wenst u geen (marketing)communicatie van ForFarmers meer te ontvangen, dan kunt u dit aangeven via www.forfarmers.nl/mijn-gegevens. Overname van artikelen is mogelijk na toestemming van de redactie en met bronvermelding. Gedrukt op milieuvriendelijk papier.
Column
Een nieuwe lente een nieuw geluid schakelmomenten worden ook opgemerkt door dierenartsen in het veld. “Dierenartsen geven aan dat de schakelmomenten nu veel beter doordacht zijn”, vertelt Rinze Exterkate, productmanager vleespluimvee in Nederland. “Vooral rond dag 20 zagen we voorheen meer problemen. Dit is de periode waarin entreacties plaatsvinden en de coccidiosedruk groot is. Het is eigenlijk heel logisch om juist dan niet te schakelen.”
Zoals u wellicht al ter ore is gekomen heb ik Richard Dijkstra sinds 1 april opgevolgd als directeur Pluimvee. Inmiddels ben ik drie maanden onderweg en het bevalt uitstekend. Pluimvee staat er goed voor in Nederland. De vleesproducten passen in de traditionele én de trendy keuken van vandaag en voor eieren is dat al niet anders. Een mooie basis! Ik zie dan ook volop kansen. De vraag naar dierlijke eiwitten blijft onverminderd groot.
Slimme schakelmomenten
Legere voerkroppen
Naast een verbetering in voederconver-
In Nederland en Duitsland is ook Apollo
sie en lagere uitval, valt in Nederland en
Final toegevoegd aan het assortiment.
Duitsland ook de verbeterde voetzool-
Final is een voersoort speciaal voor de
score op. De voetzoolscore was de
laatste vier dagen voor het slachten. Het
laatste jaren al prima, maar we zien nu
voer bevat geen hele granen en een
ook minder spreiding en een gemid-
andere mineralensamenstelling,
delde jaarscore van 41 is gewoon goed.
waardoor de dieren fitter maar ook met
Droog strooisel en goede voetzolen komt
legere voerkroppen op de slachterij
de gezondheid van de dieren en het
arriveren. Exterkate: “Door het gebruik
werkplezier zeker ten goede. De
van Apollo Final zien we nog minder
verbeterde resultaten en slimme
volle voerkroppen op de slachterij.”
vlees- en legpluimveeketens zie ik volop
Na de introductie in Nederland,
afstemming, écht onderscheidende concepten
Resultaten Apollo Nederland
Duitslanden Engeland is het Apollovoerprogramma afgelopen voorjaar ook
Vooral pluimveevlees is populair. Dit is efficiënt te produceren en daardoor relatief goedkoop. Bovendien zijn er wereldwijd minder religieuze bezwaren tegen het eten van kip. Om de kansen optimaal te benutten, is naar mijn mening verdere samenwerking in de keten nodig. Data-uitwisseling is hierbij essentieel om de prestaties bij alle schakels verder te optimaliseren en verliezen in de keten te verminderen. En ook binnen de mogelijkheden om, in goede onderlinge en producten te ontwikkelen.
2018 - 2019
Top 25%
Gemiddeld aflevergewicht
2.589 g
Groei per dag
66 g
Netto voederconversie
1,551
ernaar uit hierover met u in gesprek te gaan.
VC 1500
1,115
Bij u op het bedrijf of bij een van onze
VC 2300
1,493
Productiegetal
409
Voetzoolscore
41
Afkeur
0,9%
in België gelanceerd. Ook hier zijn de eerste reacties van klanten en de resultaten van hun dieren positief.
Aan kansen heb je echter niets, als je ze niet grijpt. En dat vraagt inspanningen van zowel u als ons. Graag zetten wij ons met het hele team in om u hierbij te ondersteunen. Ik kijk
bijeenkomsten. Michiel Schreurs Directeur Pluimvee
Reageren?
Mail naar voertaal@forfarmers.eu
3
4
Bedrijfsreportage
Siem (l) en Hendrieëtte Bouma runnen samen met hun oudste zoon Olaf (r) het pluimveebedrijf én een handelsbedrijf in voerwortelen.
Winnaar Agroscoopbokaal legpluimvee
Vakmanschap wordt meesterschap bij Bouma In de landelijke omgeving van het
Siem en Hendrieëtte Bouma runnen
Passie voor pluimvee
Overijsselse Bergentheim ligt ‘De
samen met hun oudste zoon Olaf het
Inmiddels is het pluimveebedrijf de
Slothoeve’, het bedrijf van de familie
pluimveebedrijf en een handelsbedrijf in
hoofdtak. De familie Bouma houdt 20.000
Bouma. Wat in 1989 begon als een
voerwortelen en aanverwante producten
bruine Bovans Brown scharrelhennen en
akkerbouwbedrijf en twee legpluimvee-
bestemd voor particulieren en bedrijven
daarnaast 33.000 witte DeKalb Freiland-
stallen met kooihuisvesting is in de loop
in de paardensector. Siem: “Mijn
hennen. Qua passie en gedrevenheid
van de jaren uitgegroeid tot een bedrijf
schoonvader heeft het bedrijf destijds
doen de drie ondernemers niet voor
met twee verschillende takken: pluim-
aangekocht vanwege de akkerbouwtak.
elkaar onder. Hendrieëtte: “Het werk in
veehouderij met scharrel- en Freiland-
De pluimveetak zat erbij. We hadden
de pluimveestallen doen we echt samen.
hennen en een handelsbedrijf in
hierin geen enkele ervaring. Het vak
Hierbij vullen we elkaar heel goed aan.
voerwortelen voor paarden. De familie
hebben we in de loop der jaren geleerd
We werken volgens een vaste werkwijze.
Bouma won op 10 mei jl. de Agroscoop-
via voervoorlichters en hulp vanuit de
Zo hebben wij bijvoorbeeld een vast
bokaal 2019 in de sector legpluimvee.
broederij.”
schema voor ontwormen en IB-entingen,
drie werkzaamheden in de stal. Het is
toekomstbestendige aanpak en hun
daarom heel belangrijk om eventuele
vermogen hun kennis en kunde door te
afwijkingen goed met elkaar te delen.
geven aan de volgende generatie spreek
En als er afwijkingen worden geconsta-
ik eigenlijk liever van meesterschap.”
teerd, dan volgt er in afstemming met de erfbetreders - dierenarts, broederij,
Drijfveer
voerfabrikant en pakstation - direct een
Siem en Hendrieëtte reageren beschei-
aanpak om het probleem op te lossen.”
den op de lovende woorden van Rick. Hendrieëtte: “Het is altijd onze drijfveer
Topprestaties
geweest om een modern bedrijf achter
De aanpak van de Bouma’s werkt
te laten voor onze kinderen. Of, als zij
uitstekend, zo blijkt uit de technische
het niet hadden willen overnemen, om
cijfers. Jaar in jaar uit ronden zij
een gezond verkoopbaar bedrijf te
koppels af met resultaten die ver boven
hebben. Daarin proberen wij voortdu-
de norm liggen die broederij Het Anker
rend vooruit te denken. Maar bij elke
voor leghennen hanteert. Al vier
investeringsmogelijkheid denken we
koppels op rij kunnen de ondernemers
goed na over wat we gaan doen, én wat
topprestaties overleggen en ook de
we eerst gaan doen.”
beide zittende koppels lijken op deze goede resultaten af te stevenen. Siem: “De hennen van Het Anker doen het prima. De laatste afgeronde koppels hadden een legpercentage van boven de 90% tot een leeftijd van 76 (Freiland) en 85 (scharrel) weken. En beide koppels zijn tot 90 weken met prima resultaten blijven zitten. Ook was de uitval erg laag.” Daarnaast presteert de familie Bouma met respectievelijk 447 en 453 eieren per opgefokte hen (Freiland en scharrel) niet alleen boven behandelen wij direct bij bloedluis en
de norm van de broederij, maar ook
ontwormen we preventief. Daarnaast
ruim boven het landelijk gemiddelde.
krijgen de hennen de eerste paar weken Entrosol, een probioticum.”
‘Het werk in de stallen doen we samen. We vullen elkaar heel goed aan’
Meesterschap Het grote vakmanschap en de uitstekende technische resultaten van de familie Bouma waren voor specialist Rick Reimerink aanleiding De Slothoeve te nomineren voor de ForFarmers Agroscoopbokaal 2019. Rick: “Het is niet alleen het vakmanschap dat de
Rick Reimerink, specialist Legpluimvee
familie Bouma zo bijzonder maakt.
bij ForFarmers, bevestigt haar relaas:
Siem en Hendrieëtte maken hun bedrijf
“De familie Bouma heeft met elkaar
samen klaar voor de toekomst. Alle drie
een zeer gestructureerde manier van
de kinderen geven zij de liefde voor het
werken ontwikkeld. Zij verrichten alle
ondernemerschap mee. Vanwege hun
Bedrijfsprofiel Naam: Siem, Hendrieëtte en Olaf Bouma Bedrijf: ‘De Slothoeve’ Plaats: Bergentheim (Ov) De familie Bouma houdt 20.000 scharrelhennen en 33.000 Freiland hennen. De leghennen komen via broederij Het Anker. Per week worden ongeveer 10.000 - 15.000 eieren verkocht onder de naam ‘Vechtdal producten’, waarvan een deel in het schap van de plaatselijke Jumbo supermarkt ligt. Als tweede tak hebben zij een handelsbedrijf waarmee zij ongeveer 300 klanten – particulieren en bedrijven in de paardensector – van voerwortelen en aanverwante producten zoals koolzaadstro en luzerne voorzien.
5
6
Onderzoek
IPM, een duurzame aanpak van vogelmijt bij p
De IPM-methode biedt de pluimveehouder handvatten om vogelmijt effectief te beheersen.
Vogelmijt is een veel voorkomende
liefst als onderdeel van de bedrijfspro-
tuinbouw wordt de IPM-methode al
ectoparasiet bij pluimvee. De bloed
cessen op een bedrijf. De IPM-methode
langer toegepast en is men in staat
afname door de vogelmijt tast de gezond-
biedt de pluimveehouder handvatten
plagen effectiever te beheersen, terwijl
heid van de leghen aan en leidt tot
voor het beheersen van het probleem.
resistentievorming en residuen zoveel
‘Bewustwording is dankzij IPM toegenomen bij zowel veehouder als adviseur’
mogelijk worden beperkt.
bestrijden. Dit vraagt om een intensieve
Wat is IPM?
ding pas inzetten nadat een drempel-
samenwerking tussen de pluimveehou-
IPM staat voor ‘Integrated Pest Manage-
waarde is overschreden (stap 3).
der, de voeradviseur en de dierenarts.
ment’ ofwel geïntegreerde plaagdier
verminderd welzijn, een lagere eiproductie en lagere eikwaliteit. Bij leghennen kan een vogelmijtplaag een hardnekkig probleem zijn, omdat hennen een lange productieduur hebben en er tijdens de legronde maar beperkt bestrijdings maatregelen genomen kunnen worden. Dit artikel gaat in op een geïntegreerde benadering (IPM) om vogelmijt te
Wat is nieuw? De kracht van IPM zit in de structuur, de regelmaat en in de afweging van de keuzes. Echte IPM bestaat in ieder geval uit het nemen van preventieve maat regelen (stap 1), monitoring van de plaagpopulatie (stap 2) en een bestrij-
beheersing; een duurzame methode om
Structureel monitoren
Voor een effectieve beheersing van
economische verliezen door plagen en
Voortdurend monitoren is belangrijk.
vogelmijt is een systematische en
ziekten te beperken. De methode is
Omdat vogelmijten zich vooral verstoppen
gestructureerde aanpak wenselijk,
gebaseerd op acht stappen. In de
in de kleinste gaatjes en kiertjes, zijn ze
7
pluimvee vaak pas zichtbaar als de populatie te
de insleeproute en in de effectiviteit van
te wisselen (stap 7). Uiteindelijk worden
groot is geworden. Contactmiddelen
een behandeling.
de toegepaste maatregelen geëvalueerd (stap 8): hoe effectief was de maatregel
hebben op dat moment slechts een beperkt effect, doordat maar een klein
Maximaal resultaat
deel van de populatie bereikt wordt.
Is het met stap 4 niet gelukt de vogelmijt-
Met structurele monitoring vanaf het
populatie onder de drempelwaarde te
begin van de legronde wordt een
brengen, dan kan een chemisch synthe
vogelmijtbesmetting al in een vroeger
tische bestrijding ingezet worden (stap 5).
stadium opgemerkt en kan een adequaat
Door deze tijdig in te zetten, kan met een
optreden verdere groei van de populatie
minimum aan middelen een maximaal
beperken (stap 4). Dat adequate handelen
resultaat behaald worden en kan
hoeft op dat moment nog niet te bestaan
uiteindelijk per koppel bespaard worden
uit de toepassing van chemische midde-
op pesticiden (stap 6). Daarbij is een
len, maar kan bijvoorbeeld ook het
goede anti-resistentiestrategie van groot
schoonmaken van de besmette plaats
belang, bijvoorbeeld door middelen met
zijn. Monitoring geeft daarnaast inzicht in
verschillende werkingsmechanismen af
en hoe kan het nog beter?
Praktijkonderzoeksproject IPM
De rol van de voeradviseur
Medio 2018 is een project gestart,
ondersteuning van de eigen adviseur. Deze helpt de pluim-
waarin twintig pluimveehouders IPM
veehouder bij het beoordelen van de besmettingsdruk en
daadwerkelijk zijn gaan toepassen
bij het nemen van beslissingen en attendeert hem/haar er
op hun bedrijven. Ze worden hierbij
bijvoorbeeld op dat het maandelijkse monitoringsmoment
intensief begeleid door Wageningen
eraan komt. Specialist Legpluimvee Peter Venhuis bege-
Livestock Research en het Poultry
leidt enkele bedrijven. Peter: “Met de IPM-aanpak krijgt je
Expertise Centre. Bij elk bedrijf
een goed beeld van de werkelijke besmetting in de stal. Je
is ook een erfbetreder betrokken,
kunt hierdoor een beter behandelplan maken. Ik merk dat ik
meestal de adviseur van de voer
mij dankzij IPM meer bewust ben van de omvang van het vogelmijtprobleem.
leverancier, de opfokorganisatie,
Dat geldt ook voor de deelnemers en de dierenarts. Daarnaast kijken de deel-
de eierhandel of de dierenarts.
nemers nu kritischer naar hun middelengebruik, zoals de middelenkeuze, maar
Ook ForFarmers participeert hierin.
ook het moment van inzetten en de afweging tussen kosten en resultaat.” De
De ervaringen van de twintig pluim-
eigen adviseur zal ook in de toekomst een belangrijke rol blijven spelen bij IPM.
veehouders in het project zijn zeer
Als een pluimveehouder volgens IPM werkt, is het noodzakelijk dat zijn erfbe-
belangrijk om IPM praktijkrijp te ma-
treders deze systematiek kennen en de advisering daarop afstemmen. Nauwe
ken voor vogelmijt bij legpluimvee.
samenwerking tussen pluimveehouder, voeradviseur en dierenarts is hierin
De twintig bedrijven in het onderzoeksproject krijgen
Peter Venhuis
van groot belang. ForFarmers werkt voortdurend aan optimalisatie van deze samenwerking en ondersteunt én neemt verschillende initiatieven hierin. Auteurs: T.G.C.M. van Niekerk en M.F. Mul, WageningenLivestock Research. Dit is een ingekorte versie van een artikel gepubliceerd in Tijdschrift voor Diergeneeskunde.
8
Bedrijfsreportage
Winnaar Agroscoopbokaal vleespluimvee
Jonge ondernemers produceren efficiënte en g In het Friese Tsummarum, aan de rand
Samen met zijn vriendin Hanna Bruinsma
etalage om verkocht dan wel verhuurd te
van de Waddenzee, runnen Ale
runt Ale Nammensma het vleeskuiken-
worden. Alleen kampte het bedrijf met
Nammensma(30) en Hanna Bruinsma
bedrijf dat zij sinds anderhalf jaar huren.
een hardnekkige salmonellabesmetting.”
(22) een vleeskuikenbedrijf met zes
“Ik ben heel erg blij dat wij deze kans
stallen. Zij gaven hun onderneming de
hebben gekregen”, vertelt Ale. “Mijn
Ondernemersdroom
naam Waadhin, wat letterlijk Waddenkip
passie voor het pluimveevak begon al
“Het was al langere tijd mijn droom om
betekent. De twee jonge ondernemers
jong, toen ik als twaalfjarig jongetje
zelf een pluimveebedrijf in Friesland te
zitten pas anderhalf jaar in het vak.
meehielp op een pluimvee- en akkbouw-
runnen. Ik zag dit bedrijf als onze kans,
Op 10 mei zijn zij voor hun uitzonderlijke
bedrijf bij mij in de buurt. De laatste jaren
al ging het niet zonder slag of stoot. We
resultaat onderscheiden met de
werkte ik op het bedrijf van Tsjep en
hebben heel veel gesprekken gevoerd
ForFarmersAgroscoopbokaal 2019.
Akkie Jorritsma. Hun bedrijf stond in de
met diverse partijen. Het is gelukt om
Ale Nammensma en Hanna Bruinsma zijn terecht trots op hun onderneming Waadhin.
9
gezonde Waddenkip afspraken te maken met ForFarmers en
Snel signaleren
slachterij Esbro en broederijen Probroed
Nammensma krijgt hierbij begeleiding
en Morssink. Hierdoor konden wij een
van specialist vleespluimvee Ebe Beiboer
deel van het bedrijf van Jorritsma, in
en dierenarts Jos van Arkel. “Ale is een
totaal zes stallen, huren.”
zeer fanatieke pluimveehouder”, vertelt Ebe Beiboer. “Met 200% enthousiasme
Enorme klus
zijn hij en Hanna dit avontuur gestart. Hij
Daarna begon de strijd tegen salmo-
heeft enorm veel aandacht voor zijn
nella. Salmonella Java is een lastige
kuikens. Vanaf de eerste week selecteert
‘We zitten er altijd bovenop’
hij de dieren goed en houdt hij het strooisel en de ventilatie goed in de gaten. En door adequaat en snel te signaleren en actief te reageren leveren zij een goede kwaliteit kuikens af. Het is
bacterie om vanaf te komen. “Maar het is
bijzonder knap hoe zij erin geslaagd zijn
ons wel gelukt!” constateert Ale met
de Salmonella Java buiten de deur te
gepaste trots. “We zijn twee maanden
krijgen en te houden! Daarnaast draaien
lang heel intensief aan het schoonmaken
zij technisch ook nog zeer scherp. Zo ligt
geweest. Een enorme klus. Álles is
de voederconversie op 1,16 (VC 1.500) en
Op het bedrijf staan zes indentieke stallen met in
schoongemaakt en ontsmet; de stallen,
de voetzoolscore op 22 punten.”
totaal 170.000 dieren.
alle inventaris-onderdelen, zelfs de riolering! Hierbij hebben we van heel
Verantwoord produceren
veel mensen hulp gekregen en daar-
Ale: “Bijna wekelijks loop ik door de
naast zijn we intensief begeleid door Van
stallen met Ebe. Hij geeft mij veel
Eck Bedrijfshygiëne.”
advies. We zetten in totaal 170.000 dieren op, gemiddeld 16,5 per vierkante
Vrij van salmonella
meter. Om insleep van salmonella tegen
Inmiddels heeft Nammensma zes
te gaan laden we tussentijds niet uit.
rondes met succes gedraaid. “We willen
Het gaat uiteindelijk om het saldo per
gezonde dieren afleveren, die vrij zijn
vierkante meter. We willen onze resulta-
van antibiotica en salmonella. Het is
ten nog verder optimaliseren en nog
ons gelukt om alle rondes salmonella-
scherper draaien, zonder dat we
vrij af te leveren. En van de 30 afgele-
inboeten aan kwaliteit. Want ons doel is
verde koppels hebben wij er 28 zonder
verantwoord produceren en gezonde
inzet van antibiotica kunnen draaien.
dieren afleveren.”
Het is onze bedoeling om het bedrijf later over te nemen. Daarom moeten we technisch goed draaien en zitten we er altijd bovenop.”
Bijna wekelijks bezoekt specialist Ebe Beiboer het bedrijf van Nammersma voor advies.
10
De specialist
Björn Knol, Trader enkelvoudig
‘Geen dag is hetzelfde, dat maakt mijn werk leuk’ Pluimveeklanten die tarwe bijvoeren
naar de Europese en Amerikaanse beurs.
omstandigheden, wet- en regelgeving,
hebben Björn Knol vast al eens aan
Om half 11 staat onze prijs voor die dag.
maar bijvoorbeeld ook uitspraken van de
de lijn gehad. Björn is sinds vorig jaar
Daarna begint het contact met de pluim-
Amerikaanse president Trump, hebben
bij ForFarmers in dienst als Trader
veehouders. Het mooie is dat elke dag
invloed op de handel in grondstoffen. Onze
Enkelvoudig. Dagelijks zitten hij en zijn
weer anders is! Dagelijks spreek ik heel
toegevoegde waarde is vooral dat wij de
collega’s aan de telefoon om losse grond-
veel mensen; leveranciers, pluimveeklan-
beste producten voor de beste prijs krijgen
stoffen in te kopen en te verkopen. “Als
ten, maar ook collega’s uit de buitendienst
én klanten attent maken op het gunstigste
trader schakel je constant tussen leve-
en van de klantenservice, die overigens
koopmoment voor de hoeveelheden die zij
ranciers en klanten voor de beste prijs.”
ook deel uitmaakt van Total Feed Support.
nodig hebben. Juist dit proactieve bellen
Het is belangrijk dat we elkaar als col-
en het intensieve klantcontact maken mijn
“Het team ‘trading enkelvoudig’ valt onder
lega’s goed op de hoogte houden van waar
werk leuk.”
de afdeling Total Feed Support en bestaat
we mee bezig zijn. We hebben tenslotte
uit vijf traders en een teamleider. Samen
allemaal contact met dezelfde klanten, en
verzorgen wij de in- en verkoop van losse
doen met elkaar ons uiterste best om elke
grondstoffen, zoals tarwe, mais, soja en
klant zo goed mogelijk te bedienen.”
raapschroot. Elke trader werkt voor een eigen sector, in mijn geval pluimvee.”
Bellen en gebeld worden “Sommige boeren houden de tarweprijzen
Dagmarkt
zelf nauwlettend in de gaten en weten mij
“Dagelijks voor 10 uur ’s ochtend inven-
te vinden. Anderen bel ik zelf om hen te
tariseren wij de dagmarkt. We bellen
informeren over de prijzen. De grondstof-
hiervoor met onze leveranciers en kijken
fenmarkt is constant in beweging. Weers-
Ook makkelijk en veilig granen, soja of andere enkelvoudige grondstoffen inzetten? ForFarmers adviseert u over: • Benodigde investeringen voor zelf mengen • Bedrijfsvoering / bedrijfsont wikkeling en inzet medewerkers • Voer(toepassingen) en innovatie • Netwerk en afzetmarkt
Onderzoek
11
Nieuwe testlocatie vleespluimveevoeders in Bathmen Op het bedrijf van de familie Nikkels
en hoeveel verschillende variaties we per
in het Overijsselse Bathmen heeft
test kunnengaan doen.”
ForFarmerseen nieuwe testlocatie in gebruik genomen. In deze nieuwe test-
Pluimvee en koeien
stal doet het Nutritie Innovatie Centrum
De nieuwe teststal staat op het bedrijf
voerproeven voor vleeskuikens.
van Han en Jenny Nikkels. Han en Jenny hebben een rundveebedrijf met
Albert Dijkslag, innovatiemanager
70 melkkoeien en bijbehorend jongvee.
pluimvee, is erg blij met de nieuwe test-
Tot 2004 hielden zij vleeskuikens in de
locatie. “Het heeft even geduurd voordat
pluimveestal. Daarna zijn zij leggroot-
we een nieuwe locatie hadden gevonden
ouderdieren gaan opfokken. Vanaf 2012
en alle plannen voor de inrichting en
fokten zij hanen op voor PoultryPlus, de
uitvoering rond waren. We hebben nu
dochteronderneming van ForFarmers.
een volledig nieuwe teststal, geschikt
“De inrichting van de stal was inmiddels
voor al onze voerproeven voor zowel re-
aan vervanging toe”, vertelt Han.
guliere als langzaamgroeiende kuikens.
“We zaten te twijfelen wat we ermee
Nieuwe testinrichting
Tijdens de eerste testronde hebben
zouden gaan doen. Jenny zag toen de
Tijdens het eerste kwartaal van 2019
we de ‘power’ van deze nieuwe loca-
advertentiedat ForFarmers een test
heeft de pluimveestal van Nikkels een
tie bepaald. We weten nu precies hoe
locatie voor vleeskuikens zocht. Dit zagen
nieuwe inrichting gekregen. De teststal
scherp wij verschillen kunnen aantonen
wij als een mooie kans.”
heeft een opstelling van 12 x 6 hokken,
De teststal heeft een opstelling van 12x6 hokken van elk twee vierkante meter.
in totaal 72 hokken. Elk hok heeft een oppervlakte van twee vierkante meter. Voerproeven Dijkslag: “Begin mei zijn we hier gestart met voerproeven met langzaamgroeiende kuikens.” Han Nikkels verzorgt hierbij de dagelijkse werkzaamheden in de stal. Dagelijks controleert hij of alles goed verloopt en noteert eventuele uitval. Op vaste momenten wordt het voer verbruik van de vleeskuikens bepaald en worden de dieren gewogen. Dit laatste gebeurt samen met medewerkers van ForFarmers. Naast de teststal bij de familie Nikkels heeft ForFarmers ook een teststal voor Albert Dijkslag, innovatiemanager pluimvee (l) en Joost Sparla (technisch en marketing
vleeskuikens bij de familie Wikkerink in
directeur pluimvee) bieden namens ForFarmers een bedrijfsbord aan.
Winterswijk Miste.
12
Duurzaamheid
Minder fosfor in pluimveevoeding Fosfor is een essentieel element voor al
toegevoegd. De wereldvoorraad van
fosforbehoefte van pluimvee. Vooral van
het leven op aarde. Het speelt een
mineraal fosfaat is echter beperkt en bij
leg- en opfokhennen is hierover onvol-
belangrijke rol in de botvorming, de
het huidige verbruik worden al in deze
doende bekend.
groei en productiviteit en in het energie-
eeuw ernstige tekorten verwacht.
metabolisme van dieren. Fosfaat in de
Daarnaast zorgt het fosfaat in de mest
Lager gehalte, geen effect
mest van dieren zorgt echter ook voor
van landbouwhuisdieren voor milieu
Met Nutreco is een groot onderzoek
milieuproblemen en de wereldvoorraad
problemen en zijn alternatieven voor
uitgevoerd naar de fosforbehoefte van
mineraal fosfaat is eindig. Kan het
mestverwerking en mestafzet (nog) erg
opfokhennen. In deze proef kregen de
fosforgehalte in pluimveevoer omlaag?
kostbaar. De oplossing lijkt simpel; stop
hennen voer met verschillende fosforni-
minder fosfor in het voer. Maar kan dit
veaus en is de invloed van het kalkge-
ook?
halte (calcium) op de fosforbehoefte
De meestgebruikte fosfor in plantaardige producten die als grondstof in mengvoer
onderzocht. Deze twee mineralen
worden gebruikt, is fytaatgebonden
Onderzoek
beïnvloeden elkaar namelijk wederzijds.
fosfaat. Omdat pluimvee dit fytaat
ForFarmers onderzoekt mogelijkheden
In het voer met de laagste fosfor- en
gebonden fosfor niet of nauwelijks kan
om het fosforgehalte in het voer te
calciumgehaltes waren deze met respec-
verteren, wordt aan het voer het enzym
verlagen. Dit gebeurt in samenwerking
tievelijk 10 en 23% verlaagd. Desondanks
fytase toegevoegd. Dit enzym koppelt het
met onze strategische partner Nutreco
was hiervan niets te merken in de groei
fosfaat los van het fytaat, zodat dieren het
en met Wageningen Universiteit en
en botontwikkeling van de opfokhennen.
kunnen verteren. Om aan de nutritionele
Vereniging Diervoederonderzoek
De dieren zijn na de opfok ook gevolgd in
behoefte van de dieren te voldoen, moet
Nederland (VDN). Het onderzoek moet
de legperiode tot 80 weken leeftijd. De
ook mineraal fosfaat aan het voer worden
meer duidelijkheid geven over de
calcium- en fosforgehaltes in het voer
Minder fosfor in pluimveevoer, hoe ver kun je daarin gaan?
Resultaten legpluimvee
bleken evenmin een effect op de
13
Best presterende koppels leggen 17 eieren meer
productie te hebben. Exacte behoefte onbekend Het goede nieuws van deze proef is dus dat een lager fosforgehalte in het voer van opfokhennen mogelijk is. Helaas hebben we nog steeds niet nauwkeurig kunnen bepalen wat de exacte fosforbehoefte is. Wellicht is er nog wel meer ruimte voor verlaging. In een eerder onderzoek van Wageningen Universiteit en ForFarmers bleek dat jonge leghennen die net aan de leg zijn (19-27 weken leeftijd) een lagere eimassa produceren
De best presterende koppels (top 25%)
houders hun technische en financiële
als ze voer krijgen zonder toegevoegd
van ForFarmers-klanten legden in 2018
cijfers beoordelen en vergelijken met die
mineraal fosfaat. Dus helemaal zonder
op 85 weken gemiddeld 17 eieren meer
van collega’s. Uit Agroscoopgegevens
fosfaat is niet mogelijk zonder in te
dan het landelijk gemiddelde. Dat blijkt uit
blijkt dat scharrel- en Freilandkoppels
leveren op resultaat.
de gegevens van monitoringprogramma
van ForFarmers-klanten, gemiddeld
Agroscoop Legmanager. De extra eieren
411 eieren legden op een leeftijd van
Betere benutting
vertalen zich in een hoger rendement.
85 weken. Dit zijn 8 eieren meer per
ForFarmers doet ook onderzoek naar
Daarnaast behaalden zij extra rendement
opgezette hen dan het landelijk
methodes om de benutting van het
door een beter doorlegvermogen en veel
gemiddelde. De 25% best presterende
fytaatgebonden fosfor te verhogen. Denk
lagere uitval dan het landelijk gemiddelde.
koppels laten nog betere resultaten
bijvoorbeeld aan hogere doseringen van
zien: 420 eieren per opgezette hen op 85
het enzym fytase, voorbewerking van
Vergelijken met Agroscoop
weken. Dat is maar liefst 17 eieren meer
grondstoffen en de grondstofkeuze voor
Met het monitoringprogramma Agro-
per hen dan het landelijk gemiddelde
het voer. Een andere optie is een voerme-
scoop Legmanager kunnen pluimveevee-
dat op 403 eieren ligt.
thode die de dieren van voedingsstoffen voorziet op het moment dat ze deze echt nodig hebben. Een goed voorbeeld hiervan is het concept Split Feeding voor leghennen. Hennen krijgen dan vóór de middag een ander voer dan na de middag, aangepast aan de behoefte op dat
Resultaten Agroscoop Legmanager Nederland Scharrel-Freiland-bruin-wit/ 85 weken Leg %
25% beste ForFarmers koppels
ForFarmers
93,9
92,2
420
91,1
1,1
Ei p.o.h.
veel efficiënter. Met Split Feeding kan de
Ei gewicht
59,8
60,7
60,9
-0,2
fosforuitscheiding via de mest met ruim
Kg ei
25,1
24,8
24,5
0,3
2% worden verlaagd.
Gram voer per ei
125,9
128,1
129,6
-1,5
reportage op pag. 14.
403
Verschil
moment. Daardoor benutten ze het voer
Lees meer over Split Feeding in de
411
Landelijk
8
Voederconversie
2,11
2,12
2,13
-0,01
Uitval%
4,4
5,8
8,5
-2,7
14
Split Feeding
Precies het voer dat ze nodig hebben Marco Meyer uit Harbern, vlakbij
concept de afgelopen legperiode getest
een groot aantal
Oldenburg(D), past het SplitFeeding-
bij zijn bijna 20.000 vrije-uitloophennen.
eieren gecontro-
zijn leghennen aangepast aan de fase in
Het juiste omschakelmoment
sterkte. Ook bij het
hun eierproductiecyclus. En het resultaat
Het is belangrijk om het juiste tijdstip te
sorteren kwam hij
mag er zijn: een langere legperiode, een
bepalen voor de omschakeling. Het
minder eieren met
betere voederconversie en een stabielere
uitgangspunt is daarbij dat het ochtend-
scheuren of barsten
eierschaal.
voer goed is voor 40% van de dagelijkse
tegen. Daarnaast is gebleken dat de
voerconsumptie. Maar wanneer zit je op
hennen bij dit voerconcept minder eten.
dat punt? Dat moest Meyer eerst
Voorheen lag de voeropname steeds op
uitvinden. Daarvoor moest hij weten
gemiddeld circa 127 g per hen per dag.
hoeveel voer er door de bakken in de stal
Bij Split Feeding was dat slechts 115 g per
gaat, hoe lang het duurt voordat de
hen per dag. “Het was een warme zomer,
aanvoercontainer gevuld is en hoeveel
maar de dieren zijn het ondanks de hitte
voer de hennen op een dag eten.
niet rustiger aan gaan doen”, constateert
“We hebben veertien dagen lang heel
Meyer. De voerkosten zijn door het nieuwe
precieze metingen gedaan”, vertelt
concept gedaald. Daarnaast heeft de
Meyer. Zo heeft hij uiteindelijk vastge-
langere legperiode Meyer ook meer
steld dat er tegen 10 uur, na de tweede
verkoopbare eieren opgeleverd. Omdat
maaltijd, moet worden overgeschakeld
overschotten aan voedingsstoffen worden
concept toe. Hierin wordt het voer voor
leerd op breuk
Marco Meijer
op de tweede voervariant. Deze bestaat
voorkomen, betaalt het concept zichzelf
Ongeveer vier uur heeft een hen nodig
uit een blokvoeding met intervallen van
ook uit wat de mest betreft. Het droge
om, na de eisprong, het eiwit en het
een kwartier, waarna de hennen vrij
stofgehalte van de mest is gestegen van
schaalmembraan aan te maken. Daarna
mogen uitlopen. ‘s Nachts is er opnieuw
50% naar 60%. Omdat Meyer alle
volgt een periode van twintig uur waarin
een omschakeling, zodat de hennen ‘s
kippenmest laat afvoeren, kan hij nu ook
de eierschaal wordt opgebouwd. In deze
ochtends weer het energie- en ruwe-eiwit-
besparen op transportkosten. Uit tests in
twee verschillende fases heeft de hen
rijke voer binnenkrijgen. Marco Meyer is
Nederland blijkt bovendien dat bij Split
een andere voerbehoefte. Het voercon-
erg tevreden met de resultaten van Split
Feeding ook het stikstof- en fosforgehalte
cept Split Feeding speelt hierop in.
Feeding. Waar hij de hennen in vorige
in de mest daalt.
Daarbij krijgen hennen vanaf de dertigste
rondes ongeveer 76 weken kon houden,
week twee verschillende soorten voer op
bleven de hennen in de testjaargang 88
Verwisseling voorkomen
een dag.
weken in de stal. “Op het einde was het
Voor Split Feeding is de aanwezigheid
legpercentage nog meer dan 84%, 10%
van een tweede voersilo noodzakelijk.
Vanaf de middag meer calcium
hoger dan wat de fokker aangeeft.” De
“Het risico dat er iets misgaat is groter”,
‘s Ochtends bevat het voer meer energie
Bovans Brown-hennen legden uiteindelijk
weet Meyer. Bij de bestelling en levering
en ruwe eiwitten en is het calciumgehalte
gemiddeld 405 eieren per hen.
van het voer moet in ieder geval worden
lager dan gebruikelijk: iets minder dan
voorkomen dat de twee soorten verwis-
3%. ‘s Middags, wanneer de opbouw van
Eierschaal duidelijk stabieler
seld worden. Meyer is overtuigd van het
de eierschaal begint, krijgen de leghen-
Opmerkelijk is volgens Meyer dat de
concept: bij zijn tweede vrije-uitloopstal,
nen voer met 4,7% calcium. Tegelijkertijd
kwaliteit van de eierschaal tot het einde
die dit jaar gebouwd is, zijn ook twee
gaat het gehalte energie, ruwe eiwitten
zeer goed blijft. Samen met specialist
voersilo’s geplaatst. Ook hier werkt hij
en fosfor omlaag. Marco Meyer heeft dit
leghennen Henning Horstman heeft hij
met Split Feeding.
15
FarmConsult
Agrarische vergunningen; FarmConsult regelt het Heeft u plannen voor uw bedrijf waar
team met de juiste praktische kennis aan
u verzekerd van het gewenste resultaat in
een vergunningaanvraag of een mel-
tafel om het plan te concretiseren.
een zo kort mogelijke tijd. U wilt immers zo
ding Activiteitenbesluit voor nodig is?
snel mogelijk verder met uw plannen.
Krijgt u te maken met de Wet Natuur
Stappenplan vergunningaanvraag
bescherming? Of zijn uw vergunningen
We starten met een check van uw hui-
Deskundig en betrouwbaar
niet meer op orde, bijvoorbeeld door
dige vergunningen en adviseren bij de
Vergunningtrajecten zijn veelal te ingewik-
veranderende wetgeving of verzoek tot
totstandkoming van een realistisch plan
keld om zelf te doen of kosten te veel tijd.
handhaving? Laat FarmConsult u hierin
en stalontwerp dat bij u als ondernemer,
Tijd die u beter kunt besteden. Voor onze
bijstaan. FarmConsult maakt de wereld
uw doelstellingen en bij uw omgeving
specialisten is deze materie dagelijkse kost,
van agrarische vergunningen inzich-
past. Staat het plan vast? Dan kunnen
zij kennen de regionale situatie en zijn altijd
telijk en verzorgt voor u het volledige
we het vergunningtraject volledig voor
up-to-date met de laatste wet- en regel
vergunningtraject, zodat u verder kunt
u verzorgen. Denk aan een Quickscan
geving. Met onze diensten dragen we graag
met ondernemen.
Flora en Fauna, de vergunningaanvraag,
bij aan de toekomst van uw bedrijf.
tekeningen, aanvullende rapportages, De ene veehouder weet exact welke
maar ook bijvoorbeeld aan de aanvraag
Meer weten?
stappen hij wil zetten met het bedrijf. De
van het certificaat Maatlat Duurzame
Wilt u meer informatie over onze dienst
ander heeft nog vele vragen over de mo-
Veehouderij (MDV) of constructierappor-
verlening of over aanverwante diensten zo-
gelijkheden. Samen met een adviseur van
ten. Wanneer u de vergunningaanvraag
als stalontwerp en bouwbegeleiding? Neem
FarmConsult, uw eigen technische spe-
en de coördinatie van aanvullende onder-
dan contact op via het contactformulier op
cialist en/of dealer heeft u een vertrouwd
zoeken door FarmConsult laat doen, bent
www.farmconsult.nl of bel 0573 - 288989.
Kort nieuws
Hoge temperaturen op komst? 7 tips Deze zeven extra maatregelen tijdens
6. B egin minimaal één dag voordat de
Biomassacentrale voor duurzamere productie Met het storten van houtsnippers hebben
warme dagen helpen de stressfactoren
hittestress verwacht wordt met het
ForFarmers en Coöperatie Streekhout
zoveel mogelijk te verminderen:
verstrekken van een anti-hittestress-
Achterhoek op 20 juni 2019 symbolisch de
1. Verstrek vers drinkwater.
mix. ForFarmers Anti-Hitte-Stress
nieuwe biomassacentrale op de productie-
2. Laat de dieren regelmatig in de
mix (art. nr. 15067) is een drinkwater
locatie in Lochem geopend. Met de snippers
benen komen, de warmte moet
additief voor de zomermaanden.
wordt stoom geproduceerd. De stoom is
ertussenuit.
Het bevat naast elektrolyten een
nodig om het merendeel van de varkens-
hoog gehalte aan vitamine C. Ook via
voeders tot korrels te persen. Een mooi
uw dierenarts zijn soortgelijke
voorbeeld van regionale krachtenbundeling
additieven verkrijgbaar.
ter versterking van de kringlooplandbouw.
3. Probeer de binnenkomende lucht naar de dieren toe te sturen. 4. Zorg altijd voor blijvende onderdruk (10 - 15 Pascal) en voldoende hoge luchtsnelheid (60 cm/sec) 5. Heeft u een koelsysteem? Schakel
7. Pas het voerschema en de voersoorten aan, in overleg met uw adviseur van ForFarmers
het tijdig in! Wacht dus niet tot de warmte al in de stal zit.
ForFarmers zoekt: antibioticavrije kuikens ForFarmers zoekt kuikens die groot-
het extra rendement is. Meer
gebracht zijn zonder inzet van
weten? Vraag uw specialist of bel
antibiotica. De specialist van
Robin Kemper, verkoopleider
ForFarmersrekent u graag voor wat
vleespluimvee, 06 – 5376 9280.
NAJK en ForFarmers zetten zich samen in voor jonge boeren ForFarmers zet haar samenwerking met NAJK voort. In de samenwerking ligt de focus vooral op het delen van kennis, zowel landelijk als regionaal met provinciale en lokale AJK’s. Hierdoor komt de kennis voor
Brok’nproat
zoveel mogelijk jonge boeren beschikbaar.
Ladies Day Save the date De ForFarmers Ladies Day valt dit jaar op donderdag 19 september. Het wordt natuurlijk weer een compleet dagje uit, met een inspirerend programma én verschillende mogelijkheden voor ontspanning. Wie, wat en waar; dát houden we nog even geheim. We houden je op de hoogte!
0719NL