UITGAVE VAN FORFARMERS PLUIMVEE NEDERLAND
VOER
TAAL
Familie Den Hartog:
PLUIMVEE
NR 3 2019
2/4
‘Onder de indruk van resultaat nieuwe voeraanpak’ Split Feeding in hele euro’s
5
Antibioticavrij? Het kan!
13
2
Inhoud 02 Reportage familie Den Hartog 03 Column: Uw toekomst is onze toekomst 05 Split Feeding 06 Reportage: Nieuwe ouderdierenstal heel goed doordacht 08 Early feeding binnen vijf jaar verplicht 10 De specialist: Ursula Beckhuis en Harry Kamphorst 11 Reportage: “Onze kuikens hebben het beter dan de boer zelf”
Bedrijfsreportage
Resultaat schiet omhoog na in Op het legvermeerderingsbedrijf van
productie van broedeieren. Het bevalt de
de familie Den Hartog wordt topsport
ondernemers prima. “We hebben altijd
bedreven. De nauwe samenwerking met
al hennen gehad en het is goed te
broederij Ter Heerdt was er altijd al,
combineren met de koeien”, vertelt Jan.
maar krijgt een boost dankzij nieuw voer
“Het is een stabiele tak qua arbeid en
van ForFarmers. Het huidige koppel
inkomsten. En we vinden het nog steeds
loopt inmiddels meer dan 10 eieren voor
heel leuk om te doen.” De combinatie
op het vorige en de hennen zitten nog
werd de afgelopen jaren alleen maar
prima in de veren.
gemakkelijker dankzij melkrobots en zoon Beli die thuis volop meewerkt.
Het bedrijf van de Gelderse onder
Binnenkort neemt hij het bedrijf over.
nemers Jan, Willie en Beli den Hartog is niet helemaal standaard. Naast de circa
Benchmarken
130 melkkoeien hebben ze namelijk nog
De ondernemers nemen de productie
twee stallen met legouderdieren. In
van broedeieren heel serieus. Dat kan
totaal zijn er 19.000 dieren voor de
Wim Lettink, begeleider namens Ter
13 Interview: Samen werkenaan antibioticavrije productie 14 Lay-Insight: uw pluimvee spreekt! 15 FarmConsult: Stikstofbeleid 16 Kort nieuws
Colofon Voertaal is een uitgave van ForFarmers. Voor meer informatie kunt u terecht bij ForFarmers, Lochem. Tel. 0573 – 288 800 E-mail: voertaal@forfarmers.eu www.forfarmers.nl In ons privacy statement op www.forfarmers.nl staat hoe ForFarmers omgaat met uw persoonsgegevens. Wenst u geen (marketing)communicatie van ForFarmers meer te ontvangen, dan kunt u dit aangeven via www.forfarmers.nl/mijn-gegevens. Overname van artikelen is mogelijk na toestemming van de redactie en met bronvermelding. Gedrukt op milieuvriendelijk papier.
Wim Lettink (l) van broederij Ter Heerdt en Beli den Hartog zijn tevreden: “De hennen zitten mooi strak in de veren.”
Column
nzet nieuw voer
Uw toekomst is onze toekomst
Heerdt, bevestigen. “De samenwerking
Bedrijfsprofiel
Boer is en blijft een prachtig
hebben vier merken; LB Classic, LB Lite,
Jan, Willie en Beli den Hartog heb-
is ook dat de onzekerheid
LSL Classic en LSL lite. We willen altijd
ben in het Gelderse Lathum een
twee leeftijden beschikbaar hebben.”
gemengd melkvee- en legouder-
Andersom ervaren de ondernemers de
dierenbedrijf. Ze melken circa 130
kennis en ervaring van Ter Heerdt als
melkkoeien met 70 stuks jongvee
een veilig baken waar ze altijd op terug
op 70 hectare grond. In twee stallen
kunnen vallen.
zitten 19.000 legouderdieren; 5.000
verloopt uitstekend en de omvang van het bedrijf past ons heel goed. We
Lohmann Brown en 14.000 LohTeam Ter Heerdt staat garant voor een
mann LSL Lite. Sinds 2003 produ-
strakke begeleiding. Naast de reguliere
ceren de ondernemers broedeieren
ondersteuning tijdens de productie, gaan
voor Ter Heerdt.
ze na elke afgesloten ronde met de
beroep. Maar de realiteit van nu knaagt aan de Nederlandse veehouders. Welke kant gaat het op met het beleid en regelgeving? Krijgt de volgende generatie ambitieuze jonge boeren een eerlijke kans om het bedrijf voort te zetten? De afgelopen maanden heeft u massaal en op indrukwekkende wijze uw stem laten horen. Bij ForFarmers snappen we als geen ander waarom dit protest voor u belangrijk en nodig was. Boeren vormen de bakermat van wat
ondernemers om tafel om te evalueren
ForFarmers nu is en een groot deel van onze en te kijken wat beter kan. “We doen
medewerkers is opgegroeid op een boerderij
veel met benchmarken. Daarvoor
of heeft een boerenbedrijf. Mede daarom
verzamelen en analyseren we allerlei
ondersteunen wij diverse acties.
data, niet alleen van de Nederlandse
Samen met u streven we naar haalbare en
bedrijven, maar ook van Lohmann
rechtvaardige oplossingen en perspectief voor
bedrijven wereldwijd. De ondernemer
de boeren. We werken om die reden nauw
kan zijn resultaten dan vergelijken met
samen met onze contacten in bijvoorbeeld
de prestaties van vergelijkbare bedrij-
brancheverenigingen om kennis van de
ven.” Het bedrijf heeft daarnaast een
praktijk over te brengen op o.a. beleidsma-
systematiek ontwikkeld waarbij op acht
kers en ketenpartners. En vanzelfsprekend
bedrijfsonderdelen wordt gemonitord.
mag u van ons verwachten dat we met
Ook op het bedrijf van Den Hartog
voerinnovaties en advies blijven bijdragen aan
gebeurt dit structureel.
praktische, haalbare en rendabele oplossingen op het boerenbedrijf. Wij blijven zij-aan-zij
Aparte voeders
met u staan voor een gezonde toekomst van
Een belangrijk aspect bij het verbeteren
onze sector én voor hoogwaardige, veilige en
van de resultaten is de juiste voeding.
gezonde voeding van Nederlandse bodem.
Ook daarbij is een goede onderlinge
Omdat we overtuigd zijn van de kracht van
afstemming cruciaal. Hans Beurskens
onze sector én trots zijn op wat we gezamen-
productmanager legpluimvee van
lijk presteren!
ForFarmers, spreekt van zakendoen op basis van partnership, transparant naar
Pieter Wolleswinkel
elkaar zijn en uitwisselen van gegevens.
Directeur ForFarmers Nederland
“We hebben allemaal hetzelfde doel: vervolg op pagina 4 >>
Reageren?
Mail naar voertaal@forfarmers.eu
3
4
Bedrijfsreportage
<< vervolg van pagina 3
respectievelijk 94% en 97%. De cumulatieve uitval bedraagt minder dan 2%.
het produceren van de beste 17-weekse
Jan: “We zitten vandaag bij beide merken
hen die er is.” Recentelijk heeft
meer dan 10 eieren boven het vorige
ForFarmershet voerassortiment aan
koppel.” Ook de broedresultaten zijn
gepast aan de nieuwste inzichten. Dat
bovengemiddeld: bij de bruine is dat
heeft een unieke voeraanpak opgeleverd
44,7% henkuikens en bij de witte bijna
met een apart voer voor witte en bruine
43%. “De uitdaging lag bij de witte hennen
opfokhennen en moederdieren (zie kader).
en daar zien we nu de meeste vooruit-
Den Hartog kan maar één voer verstrek-
gang”, aldus Hans. Wim: “Als het zo
ken en heeft daarom het aangepaste voer
doorzet worden dit de allerbeste resulta-
Beli, Jan en Willie den Hartog houden de vinger
voor de witte hennen. De ondernemers
ten die hier ooit zijn gerealiseerd.”
aan de pols.
fantastisch loopt. Maar onder de indruk
Verbeterpunt
Op voergebied onderzoekt de familie de
van wat ze in de stallen zien zijn ze wel.
Samen met ForFarmers, Ter Heerdt en
opties voor toepassing van het Split
“De mest is goed en de hennen blijven
de dierenarts houden de ondernemers
Feeding-concept van ForFarmers. Hierin
heel goed in de veren”, aldus Jan.
de komende tijd de vinger aan de pols.
worden per dag twee verschillende
Het bedrijf is technisch op orde, maar er
voersoorten verstrekt om nog beter op de
Beste resultaten ooit
is nog één aspect dat ze willen verbete-
behoefte van de hennen in te spelen.Met
Dat leidt tot mooie resultaten. Het
ren: het klimaat tijdens hete dagen. Beli:
nog 28 weken productie te gaan, doen alle
gemiddelde legpercentage over de eerste
“We hadden verhoogde uitval, die ene
partijen hun uiterste best het prachtige
22 weken lag bij de bruine hennen boven
dag dat het boven de 40 graden was.” Hij
resultaat vast te houden. “We mogen nooit
de 94% en bij de witte boven de 97%.
wil vooral kijken wat er mogelijk is met
achteroverleunen, zeker niet in deze
Nu op 47 weken leggen ze nog steeds
hogedrukverneveling in de luchtinlaat.
periode van het jaar”, benadrukt Beli.
schreeuwen niet snel van de daken dat het
Elke kleur kip een eigen voer ForFarmers heeft sinds dit jaar een
eisen aan het voer.” De exacte samenstel-
Opfokkers die de twee typen hennen
vernieuwd assortiment pluimveevoe-
ling van de voeders is vanzelfsprekend
niet apart kunnen voeren, nemen het
ders dat is aangepast aan de behoefte
het geheim van de smid, maar Theo licht
beste het voer voor de bruine hennen.
van bruine en witte opfokhennen en
een tipje van de sluier op: “Het energieni-
Dit in tegenstelling tot houders van
ouderdieren. Het kwam tot stand in
veau en de aminozurensamenstelling van
moederdieren. Zij krijgen in deze situ-
nauwe samenwerking met broederijen
de voeders zijn verschillend geoptima-
atie juist het advies het voer voor de
en opfokkers. Volgens pluimveenutri-
liseerd. Verder bevat het voer voor witte
witte hennen te verstrekken.
tionist Theo Schamp zijn de verschil-
ouderdieren specifieke ingrediënten voor
len in behoefte van witte en bruine
een goede bevedering. En we hebben een
Meer weten over het vernieuwde
opfokhennen en ouderdieren dusdanig
‘verzekeringspremie’ ingebouwd voor een
pluimveevoerassortiment of het Split
groot dat apart voer de voorkeur heeft.
gezonde maagdarmfunctie.” Aspecten
Feeding concept? Neem contact op
“De basis is het verschil in voeropname
als optimale maalfijnheid en verhitting
met uw specialist of met de
en behoefte tussen beide soorten. Maar
en een stabiele grondstofsamenstelling
klantenservice pluimvee van
ook het gedrag en de bevedering zijn
hebben altijd al prioriteit bij ForFarmers
ForFarmers(T: 088 024 80 50 of
anders en stellen eigen nutritionele
en gelden dus ook voor dit nieuwe voer.
pluimvee@forfarmers.eu).
Split Feeding
5
Een positieve balans met Split Feeding Goede productieresultaten met minder
In standaard legvoer zijn de nutriënten te
De wateropname ligt bij Split Feeding
voer én minder en drogere mest. Het
hoog gedoseerd om ervoor te zorgen dat
merkbaar lager. Doordat er minder voer
klinkt bijna te mooi om waar te zijn.
de hennen gedurende de dag alle beno-
en minder water wordt opgenomen,
Maar niets is minder waar, de balans bij
digde nutriënten binnenkrijgen. Bij Split
neemt het volume van de mest af en is
het voeren volgens het Split Feeding
Feeding krijgen de hennen twee verschil-
deze droger.
concept valt zeer positief uit.
lende voersoorten. Het ochtendvoer beslaat 40 procent van de dagelijkse
Wat levert Split Feeding concreet op?
Split Feeding richt zich op de natuurlijke
voergift en is energie- en eiwitrijk. ’s
Op een gemiddeld legpluimveebedrijf van
voedingsbehoefte van de hen. ’s Ochtends
Middags staat een calciumrijk voer op het
50.000 dieren kan Split Feeding een flinke
eet een hen het liefst eiwitrijk voer, na de
menu. Doordat het voer beter is afgestemd
voerwinst opleveren. De lagere voergift,
middag heeft ze meer behoefte aan
op de behoefte, eten de hennen 3 tot 5
lagere gemiddelde voerprijs en het effect
calciumrijk voer. Dat is heel logisch, als
gram voer minder per dag. Verder is de
van minder en drogere mest leiden op een
je dit linkt aan de cyclus rondom de
voerprijs van het rantsoen bij Split Feeding
bedrijf van deze omvang al tot een positief
vorming van het ei. Na de eisprong in de
tot maximaal 25 cent per 100 kilo lager.
verschil op de balans van ruim €35.000.
eiwit en de schaalvliezen om de dooier
De betere afstemming van het voer op de
Benieuwd wat Split Feeding voor uw
gevormd, de rest van de dag heeft de hen
behoefte heeft ook effect op de hoeveel-
bedrijf kan opleveren? Onze specialist
nodig voor de vorming van de eischaal.
heid water die de dieren opnemen.
rekent het u graag voor.
ochtend worden in de eerste uren het
Een betere schaalkwaliteit is een van de voordelen van Split Feeding.
6
Bedrijfsreportage
Nieuwe ouderdierenstal heel goed doordach
Kemper kiest voor efficiency: “Wat ik doe, wil ik goed doen, maar er is meer in het leven dan werken in de stal.”
De nieuwe stal voor vleeskuikenouder
een keiharde deadline. Met het gereed-
had hij toen 33.000 dieren. Zo is de
dieren van Jeroen Kemper is een mooi
komen van de nieuwbouw is het bedrijf
ondernemer nog enkele jaren doorge-
plaatje. De stal is nagenoeg een kopie
helemaal up-to-date.
gaan. “Het werkte prima op deze
van een bestaande stal met slechts een
manier, maar in de nieuwe stal zagen we
paar kleine aanpassingen. Het bedrijf is
De pluimveecarrière van Jeroen begint
wel betere resultaten”, vertelt Kemper.
nu helemaal af en niets staat een hoge
in 1999 als hij in maatschap gaat met
“Gemiddeld praat je over 5 eieren meer.”
en efficiënte broedeiproductie in de
zijn ouders. Vader en moeder bouwden
Hij schrijft dat vooral toe aan een beter
weg.
in 1970 de eerste kippenstal voor 5.000
klimaat. Ook was het in de nieuwe stal
ouderdieren. Het bedrijf groeide met
een stuk gemakkelijker en efficiënter
Het is een drukte van jewelste op het erf
stallen, kippen en uitbreiding met eigen
werken met minder grondeieren.
van Jeroen Kemper. De oprit staat vol
opfok. Toen Kemper het bedrijf in 2004
busjes en in de nieuwe kippenstal wordt
overnam, waren de stallen inmiddels
Andere ogen
aan alle kanten hard gewerkt om de
aardig verouderd. Daarom werd in 2010
Overigens bleef vader ook na de bedrijfs-
laatste punten af te werken. De open dag
de oudste stal vervangen door een
overname nog volop meewerken. En nog
staat voor de deur en op 9 december
nieuwe met ruimte voor 18.000 kippen.
altijd is hij zeer loyaal en betrokken. Een
komen de hennen en hanen, dus er is
Inclusief de kippen in twee oude stallen
andere stabiele factor is de voerleveran-
7
ht cier; ForFarmers en haar voorgangers
maar er is meer in het leven dan werken
hebben altijd tot grote tevredenheid van
in de stal”, stelt Kemper. Over de
Kemper het voer gebracht. Op dit moment
omvang, het type stal en de inrichting
is Bernard van Harn, specialist vleeskui-
hoefde de pluimveehouder niet lang te
kenouderdieren, zijn adviseur. Het verloop
denken; dat zou een kopie worden van
van de technische resultaten is het
de bestaande stal uit 2010. De stal krijgt
vertrekpunt voor de begeleiding, maar
ook een nieuw eierlokaal en tussen de
Kemper benadrukt niet elk cijfer tot in
twee stallen komen de voersilo’s met
detail te analyseren. “Ik vind het vooral
weeginstallatie om beide stallen van
belangrijk dat iemand meekijkt in de stal.
voer te voorzien. De hygiënesluis komt in
Andere ogen vallen dingen op die ik
een loods naast de stal. Een bewuste
misschien over het hoofd zie.”
keuze. “Nu zit de hygiënesluis in de stal en het is moeilijk om die goed schoon te
Kopie
houden.” Straks blijven bezoekers na het
Het plan om de laatste twee oude stallen
douchen op het schone gedeelte van het
te vervangen door een nieuwe, begon
bedrijf en trekken ze in een omkleed-
een jaar of vier geleden te spelen.
ruimte overall en laarzen aan.
“Ze waren gewoon op, er moest iets
Jeroen Kemper waardeert de frisse blik op zijn bedrijf van specialist Bernard van Harn (l).
gebeuren.” Afbraak en nieuwbouw was
Eigen vinding
het enige alternatief. Samen met de
Hoewel de stal nagenoeg een kopie is
specialisten van FarmConsult zijn de
van de andere stal, zijn er ook enkele
Dit geeft bijna 60% ammoniakreductie
benodigde tekeningen gemaakt en
verschillen. Zo heeft de nieuwe stal een
ten opzichte van de oude situatie. Een
vergunningen geregeld. Gelukkig kon de
lichtstraat in de muur voor daglicht en
opvallend detail is de dagelijkse reiniging
stikstofproblematiek geen roet meer in
hangen er ledlampen in plaats van
van de warmtewisselaar volgens een
het eten gooien. Een belangrijk uit-
tl-buizen. “Het is energiezuiniger en
zelfbedachte methode. Binnenkort zal
gangspunt was gemakkelijk en efficiënt
geeft een betere verdeling.” Voor het
blijken of zijn idee werkt. Over eigen
werken. “Wat ik doe, wil ik goed doen,
voeren van de hanen is voor een
ideeën gesproken; ook het kantelen van
rondgaand wandsysteem gekozen met
de winddrukkap bij de luchtinlaat in de
dubbele ketting. In de andere stal vreten
zijgevel is een eigen vinding. “De binnen-
de hanen uit pannen. “Ik heb het alleen
kant van de kap is dan veel gemakkelijker
op de beurs gezien en nog nergens in
te reinigen.”
Bedrijfsprofiel Jeroen Kemper (46) heeft in AmbtDelden(Overijssel) een pluimvee bedrijf met circa 36.000 vleeskuikenouderdieren. De kippen worden na het gereedkomen van de nieuwbouw gehouden in twee stallen van elk 18.000 hennen en hanen. In de stal uit 2010 ligt de productie gemiddeld op 185 broedeieren met 88% bevruchting.
onder de beun en een warmtewisselaar.
een stal. Maar ik geloof er wel in”, zegt Kemper. Hij verwacht vooral in het
‘Soms ook geluk’
begin, bij kleine hoeveelheden, het voer
Als over een paar weken de ouderdieren
beter verdeeld te krijgen, wat bijdraagt
arriveren zal blijken hoe de nieuwe stal
aan meer rust. Ook de voerlijnen van de
het doet. Kemper en Van Harn hebben er
hennen worden via de plaatsing van de
alle vertrouwen in, gezien de gemaakte
hoppers sneller gevuld. Opvallend is de
keuzes en jarenlange ervaring. Kemper
brede vreetruimte van 17 tot 18 centime-
geeft alle aandacht aan de kippen, maar
ter per kip. Dat alles moet bijdragen aan
beseft dat niet alles verklaarbaar en
rustige, gezonde kippen. Om de emissie te
stuurbaar is. “Soms is het ook wat geluk
beperken werkt hij met mestbeluchting
hebben.”
8
Early feeding
Bij aankomst in de stal zijn de kuikens gemiddeld ruim een dag uit het ei.
Vroege voeding binnen vijf jaar verplicht Dierenwelzijn is regelmatig een onderÂ
en daarna naar de vleeskuikenstal gaan,
na uitkomst onder de vleugels van de
werp van discussie. Zo ook de beschikÂ
de kuikens bij aankomst in de stal
hen. Zij houdt ze warm. Pas na enkele
baarheid van voeding in de eerste uren
gemiddeld ruim een dag uit het ei zijn.
dagen, als alle kuikens uitgekomen zijn,
nadat het kuiken uit het ei is gekomen. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven heeft vorig jaar besloten dat vleeskuikens binnen 36 uur na uitkomst over voer en water moeten beschikken. De sector krijgt vijf jaar de tijd om dit overal te realiseren.
De dooierzak levert de eerste uren vocht en voeding
gaan ze met moederhen op zoek naar voedsel. De energie uit de dooierzak gebruiken kuikens dus om te overleven. Ze groeien er niet van. Door kuikens direct na uitkomst voer en
Een probleem is dit overigens niet. De
water te verstrekken wordt het maag-
natuur heeft ervoor gezorgd dat kuikens
darmstelsel geactiveerd. Daarnaast
Kuikens komen tussen dag 20 en dag 21
de eerste dagen na uitkomst over
begint dan ook de ontwikkeling van het
uit het ei. Dit betekent dat bij een
voldoende voedingsstoffen en water
afweersysteem, wat de verdere gezond-
traditionele opzet van kuikens, waarbij de
beschikken. Deze haalt het dier uit de
heid van de dieren voor een groot deel
eendagskuikens in de broederij uitkomen
dooierzak. In de natuur verblijven kuikens
bepaalt.
Early feeding in de broederij
Uitkomen van eieren in de stal
Broedeieren liggen in de broederij 18 dagen in een voorbroedkast onder optimale omstandigheden. Na 18 dagen worden de eieren geschouwd. De eieren met een volgroeid embryo worden in een nabroedkast geplaatst, waar de kuikens tussen dag 20 en dag 21 uit het ei komen. Enkele broederijen zijn al ingericht op de eisen voor vroege voeding. Hier liggen de eieren in speciale broedlades met meer ruimte, zodat de kuikens direct na uitkomst in de broedlade op zoek kunnen gaan naar het aanwezige voer en water. Speciaal voor broederijen heeft ForFarmers een neonatal voer met een specifieke samenstelling en voedingsstoffen afgestemd op de behoefte van de kuikens tijdens de eerste levensuren in de broedkast. Kuikens die in de broederij vroege voeding hebben gekregen, zijn gemiddeld iets groter en sterker wanneer ze in de vleeskuikenstal worden gelost.
Een opkomende trend is het laten uitkomen van kuikens in de stal. Dit heeft niet alleen de ‘early feeding’ als voordeel. Ook wordt hiermee een deel van de stress bij de kuikens, veroorzaakt door handelingen en transport, voorkomen. Stress bij een eendagskuiken kan leiden tot een verminderde weerstand en een verminderde werking van het afweersysteem. Het laten uitkomen van een ei in de stal is echter minder simpel dan het klinkt. Een broedei is erg gevoelig, en daarnaast is een goed broedproces van belang voor de kwaliteit van de kuikens. Het voorbroeden van de eieren tot 18 dagen vindt plaats in de broederij. Op dag 18 van het ei komen de broedeieren aan op het vleeskuikenbedrijf waar de eieren, net als in de broederij, vanaf dag 20 t/m dag 21 uit zullen komen. Een goede uitkomst is van heel veel factoren afhan-
Pré-startvoer maakt het verschil
kelijk, zoals de temperatuur, de luchtvochtigheid, luchtstromen, hoe dicht de eieren bij elkaar liggen etc. En ook na uitkomst van de eieren hebben zaken zoals de temperatuur, verlichting, de hoogte van de waterlijn en het soort strooisel grote invloed op het uiteindelijke resultaat.
“De opbouw van de afweer start bij de eerste voedingsopname.
10-tips kaart voor uitkomen in de stal
Hierbij zien we dat de behoefte
“Onderzoek naar een goede uitkomst in de stal heeft
in de eerste 4 levensdagen, de
veel interessante informatie opgeleverd”, vertelt Rinze
eerste 100 uur, anders is dan
Exterkate, productmanager vleespluimvee. “Omdat een
de weken daarna”, vertelt Joost
broedei zo gevoelig is kunnen kleine veranderingen, die wij
Sparla, technisch en marke-
nauwelijks merken, grote gevolgen hebben voor de uit-
tingdirecteur pluimvee. “Een speciaal voer, het Apollo Pré-
Joost Sparla
komst van de eieren. De onderzoeksresultaten hebben we vertaald naar een informatiekaart, waarop de belangrijkste
startvoer, kan in deze eerste 100 uur een enorm verschil
aandachtspunten gebundeld zijn in 10 tips. We zien in de
maken. Start het dier goed op en ontwikkelt het een goede
praktijk dat het soms de kleine dingen zijn die een enorm
afweer, dan zien we dit terug in de eindresultaten, zoals
verschil maken. Door die nu op een rijtje te zetten, bieden
een lagere voederconversie, een betere voetzoolscore en
we de ondernemer een handige geheugensteun in de stal.”
minder uitval. De vertering en de maagdarmgezondheid zijn essentieel vanaf de dag van geboorte tot in de laatste
Interesse in de 10 tips?
week.”
Vraag uw specialist of bel onze klantenservice.
9
10
De specialist
Chauffeurs Ursula Beckhuis (50) en Harry Kamphorst (65)
“Gewoon gek op vrachtwagen rijden” Wie kent ze niet, de vrachtwagens van
Aan Harry’s dienstjaren kan ze niet tippen,
Vroeg in de ochtend begint de chauffeurs-
ForFarmers? Zes dagen per week zijn er
maar ook Ursula werkt al geruime tijd bij
dienst. Om kwart voor zes verzamelen de
chauffeurs onderweg om het bestelde
ForFarmers. “Eerst werkte ik parttime en
meeste chauffeurs zich in de kantine voor
voer tijdig in de silo’s te krijgen. Harry
reed ik rundveevoer vanaf de fabriek in
een gezamenlijk kopje koffie. Stipt om zes
Kamphorst en Ursula Beckhuis zijn twee
Almelo”, vertelt ze. “Fysiek was dat zwaar-
uur worden de wagens gestart. Deze zijn
van onze chauffeurs. “Ondanks de lange
der, bij rundvee zijn het vaak kleinere ton-
de avond ervoor al gevuld door de men-
werkdagen, voelt het als een heel vrij
nages die gelost moeten worden.” Harry
sen van productie of de chauffeurs die die
bestaan”, vertelt Harry. “We zijn veel in
beaamt dit: “Bij pluimveeklanten kunnen
dag gereden hebben. De diensten van een
de buitenlucht en worden niet opgejaagd,
we grotere hoeveelheden lossen, dat
chauffeur zijn vaak lang en onregelmatig.
waardoor we ons werk gewoon goed
scheelt enorm in het slepen met slangen.
Harry: “Ik ben vaak om acht uur ‘s avonds
kunnen doen.”
Tegenwoordig zijn de erven én de bedrijven
thuis. Tijd voor sociale afspraken, sporten
ook groter, waardoor het werk voor ons
of clubjes is er dan niet. Mijn vrouw is na
minder zwaar is.”
46 jaar ook niet anders gewend.”
zijn 15e begon hij als bijrijder. Sinds kort
Met het groeien van de bedrijven ziet
Je hoort Harry en Ursula echter niet
rijdt hij op een nieuwe vrachtwagen die
Harry ook de ondernemer veranderen.
klagen. Harry: “Ik ben gewoon gek op
hij speciaal toegewezen kreeg vanwege
“In het verleden was er meer tijd voor ge-
vrachtwagen rijden. Elke dag is anders en
zijn vijftigjarig jubileum. Zijn ogen stralen
zelligheid en kreeg je regelmatig een kopje
je maakt vaak prachtige ritten.” “Daar-
Al bijna 50 jaar is Harry als vrachtwagenchauffeur in dienst bij ForFarmers. Op
als hij vertelt dat dit zijn 12 nieuwe
koffie of zelfs een sigaartje.” “Toch zijn we
naast komen we als chauffeur op de
wagen is. Op de dagen dat hij niet werkt
nog steeds het eerste aanspreekpunt voor
mooiste plekjes”, vult Ursula aan. “Zowel
heeft hij het liefst dat Ursula op zijn
de veehouder”, stelt Ursula. “Als er dingen
mijn dochter als mijn zoon heb ik met het
wagen zit. “Wij zijn allebei even zuinig en
niet lopen in de stal of er is iets met het
chauffeursvirus besmet. We sturen elkaar
netjes op de wagen.”
voer, zijn wij als chauffeur de eerste die het
regelmatig prachtige foto’s vanaf de plek-
horen.”
ken waar we staan te lossen.”
e
Bedrijfsreportage
11
“Onze kuikens hebben het beter dan de boer zelf” Walter Vermeiren zit al twintig jaar ‘in
antibioticavrij en salmonellavrij”, stelt
“We zijn die gehele periode volledig
het pluimvee’. In die tijd groeide zijn
Vermeiren. “Het voerconcept Apollo staat
antibioticavrij gebleven, dat zegt heel
bedrijf van twee naar vier stallen met
ons aan omdat het bijdraagt aan gezon-
veel over het voer. Natuurlijk spelen
nu in totaal 117.000 Ross 308 kuikens.
de, frisse kuikens in de stal. En dat zorgt
aspecten als management, ventilatie en
Ongeveer een jaar geleden startte Ver
er weer voor dat we beide doelstellingen
de kuikens zelf een heel belangrijke rol,
meiren met het nieuwe voerprogramma
kunnen halen. Toen Pluimveeslachterij
maar voeding is echt superbelangrijk
Apollo van ForFarmers. “Voordat het
Esbro uit Wehl ons vertelde dat ze voor
in de totale bedrijfsvoering. Net als bij
antibioticabeleid door de overheid
een eigen soort van ‘ketenconcept’ op
mensen geldt voor pluimvee: je kan nog
werd ingevoerd waren wij al zuinig met
zoek waren naar mesters die antibio-
zo gezond leven, maar als je geen goede
antibiotica. We produceren vlees voor
tica- én salmonellavrij willen en kunnen
voeding krijgt, dan word je onherroepelijk
de consument en dat moet in onze op
produceren, waren wij dan ook direct
een keer ziek.”
tiek zoveel mogelijk antibioticavrij zijn.
geïnteresseerd.”
Het voerprogramma Apollo helpt ons daarbij”, aldus Walter Vermeiren.
Gouden bergen De Brabantse pluimveehouder werkt
De cijfers spreken voor zich: “We hebben
nu iets meer dan twaalf maanden met
in de laatste ronde voetzoolscores bij de
“Er gelden voor mij twee belangrijke
Apollo en de technische resultaten zijn
spelregels in de vleeskuikenhouderij:
meer dan goed te noemen. Vermeiren:
vervolg op pagina 12 >>
Voeding is superbelangrijk, stelt Walter Vermeiren: “Je kan nog zo gezond leven; zonder goede voeding word je onherroepelijk een keer ziek.”
12
Walter Vermeiren hanteert twee belangrijke spelregels op zijn vleeskuikenbedrijf: antibioticavrij en salmonellavrij.
slachterij van nul tot maximaal vijftien.
voerconversie interesseert mij niet.
de schakelmomenten is dat altijd even
Dat zijn scores die menig pluimveehou-
Dat kost ons wel geld natuurlijk, maar
zoeken, maar onze ForFarmers adviseur
der graag ziet. Als ik dit aan collega’s
onze prioriteiten liggen ergens anders.
Rick Verhoijsen heeft ons daar prima in
vertel, geloven ze mij pas als ik de
We zitten op een daggroei van 60 tot 61
begeleid en geholpen.” De pluimveehou-
scores laat zien”, lacht Vermeiren. De
gram en daar zijn we gewoon tevreden
der hecht erg aan het overleg met zijn
pluimveehouder was positief verrast door de goede resultaten: “Iedere leverancier belooft je gouden bergen, maar pas in de praktijk blijkt of iets werkt of niet. ForFarmers heeft hiermee bewezen dat dergelijke scores echt mogelijk zijn. Natuurlijk gaat het niet elke ronde even voortvarend, maar de laatste ronde
‘Na de overstap op Apollo moesten we wel even wennen’
adviseurs, omdat dat de beste manier is om de resultaten zoveel mogelijk te optimaliseren. “De kuikens zijn zichtbaar fit en gezond en daar doen we het allemaal voor. Ik zeg weleens dat onze kuikens hier het beter hebben dan de boer zelf. Wij hoeven niet altijd het nieuwste van het nieuwste, maar dat geven we onze
hebben we afgesloten met een voeder-
mee. De uitvalcijfers liggen zeer laag,
dieren wel. Zij krijgen alle aandacht”,
conversie van 1,54 met een gemiddeld
we hebben nauwelijks last van voetzool-
lacht Vermeiren. En dan, filosofisch:
aflevergewicht van 2.393 en dat zonder
laesie of andere stalziekten en dat is
“Maar daar zijn we ook boer voor gewor-
inzet van antibiotica”, vertelt hij trots.
voor ons het belangrijkste.”
den: we willen ons product zo mooi en zo
Prioriteiten
Overleg
krijgen. We hebben van onze hobby ons
Had de pluimveehouder in bepaalde
Vermeiren vervolgt: “Dankzij onze er-
beroep kunnen maken en dan ben je een
gevallen wel of eerder antibiotica
varing merken we problemen in de stal
gelukkig mens.”
toegediend, dan was de voederconver-
vroegtijdig op. We luisteren en observe-
sie misschien nog scherper geweest,
ren en spelen in op wat we signaleren.
maar daar passen ze bij het Brabantse
Na de overstap op Apollo moesten we
pluimveebedrijf voor: “Een paar punten
wel even wennen. Ook als het gaat om
goed mogelijk aan de eindstreep zien te
Bron: Pluimveekrant
13
Interview
Samen werken aan antibioticavrije productie De World Health Organisation (WHO)
categorie ‘critically important’, alleen te
wijst al jaren op het gevaar van antibio
gebruiken in de humane gezondheids-
ticaresistentie voor de humane gezond
zorg. Er is echter op dit moment nog
heidszorg. Om resistentie tegen te gaan
geen wettelijk verbod op het gebruik van
is een bewustere inzet van antibiotica
deze middelen in de veehouderij. Lotte:
cruciaal.
“We zien dat vleesafnemers zelf eisen gaan stellen. Wij leveren bijvoorbeeld
Slachterij Plukon introduceerde als
vlees aan zogeheten quick service
eerste in de pluimveesector een
restaurants en zij eisen vanuit maat-
beloning voor de productie van antibioti-
schappelijk verantwoord perspectief vlees
cavrije kuikens. Lotte Kroeze, Business
dat geproduceerd is zonder inzet van
Development Manager Agri bij Plukon:
kritische antibiotica.”
“Wij willen samen met onze vlees
Lotte Kroeze: “Er komt steeds meer vraag
kuikenhouders het gebruik van antibio-
Toenemende vraag
tica tot een minimum terugbrengen.
Plukon werkt intensief samen met
Ons streven is een zodanig robuust
pluimveehouders en ketenpartners om
antibioticavrij zijn en 95-100% vrij van
houderijsysteem te ontwikkelen, dat
aan de toenemende vraag naar antibioti-
kritische middelen. In Duitsland ligt dit
dieren zonder antibiotica kunnen
cavrij opgegroeide dieren te voldoen. Voor
percentage wat lager, maar gaat de
opgroeien. We zien dat steeds meer
bepaalde concepten is een financiële
ontwikkeling momenteel ook snel”, vertelt
pluimveehouders erin slagen langjarig
beloning voor pluimveehouders ingesteld
Lotte.
geen diergeneesmiddelen in te zetten.”
en dit levert goede resultaten op. “Dieren
naar antibioticavrij opgegroeide dieren.”
gehouden in de ‘langzaam-groeiende’
Samenwerking
Eisen
concepten zoals Goed Nest Kip, scharrel-
Bij de inzet van antibiotica kunnen de
De WHO hanteert sinds 2005 een
kip (Beter Leven 1*) en biologisch zijn
pluimveehouder en de dierenarts nog
middelenlijst, waarop antibiotica
voor meer dan 90% antibioticavrij en
beter kijken naar mogelijke (niet-kriti-
ingedeeld zijn in drie categorieën,
nagenoeg vrij van kritische antibiotica.
sche) alternatieven. Bewustwording van
gebaseerd op resistentievorming.
Binnen de reguliere houderij zien we dat
de noodzaak om voorzichtig om te gaan
De WHO adviseert om de middelen in de
de dieren in Nederland voor 70-80%
met antibiotica is heel belangrijk in de samenwerking tussen Plukon en pluimveehouders. Hierbij betrekt Plukon
Antibioticaresistentie
naast de dierenartsen ook voerleveran-
Antibiotica zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om bacteriële infecties
afstemming tussen álle partijen is heel
te behandelen. Antibioticaresistentie treedt op wanneer bacteriën veranderen
belangrijk. Met goed uitgangsmateriaal,
als reactie op het gebruik van deze geneesmiddelen. Deze bacteriën worden
de juiste veterinaire ondersteuning, het
dan resistent tegen antibiotica. Wanneer de veranderde bacteriën vervolgens
beste voer en daarnaast goed manage-
mensen en dieren infecteren, zijn deze infecties veel moeilijker te behandelen
ment door de pluimveehouder zorgen we
dan infecties veroorzaakt door niet-resistente bacteriën.
met elkaar voor de hoogste vleeskwali-
ciers en broederijen. Lotte: “Een goede
teit.”
14
Lay-Insight
Uw pluimvee spreekt! Laat hen uw resultaat verbeteren In de pluimveehouderij worden veel
ook had. Maar er is meer! Desgewenst
duidelijke grafieken alle relevante
gegevens over de hennen, de productie
kunt u gebruik maken van deze extra
kengetallen continu in beeld. Denk aan
en de omstandigheden verzameld.
functionaliteiten van Lay-Insight.
productiepercentage, ei-gewicht, voer- en
Om deze data optimaal te benutten,
wateropname, uitval en het stalklimaat.
biedt ForFarmers legpluimveehouders
Direct weten wat er in de stal gebeurt
“Resultaten zijn direct te vergelijken met
naast het bekende programma Leg
Lay-Insight verzamelt en analyseert
die van voorgaande koppels. Daardoor zijn
Manager, sinds eind 2017 een nieuwe
gegevens uit de stal. Afwijkingen in
trends herkenbaar. De pluimveehouder
tool aan: Lay-Insight.
bijvoorbeeld voer- en wateropname of het
kan op basis daarvan zijn management
stalklimaat zijn direct zichtbaar. Ook de
aanpassen en bijsturen waar nodig”,
In de afgelopen twee jaar zijn al enkele
voeradviseur ziet deze afwijkingen en kan
vertelt Beurskens.
mengvoerfabrikanten overgestapt op
de pluimveehouder, zelfs op afstand, van
Lay-Insight en inmiddels is unaniem
passend advies voorzien. Met Lay-Insight
Koppelingen
besloten afscheid te nemen van
krijgt u dus proactieve begeleiding van de
De data zijn afkomstig van de systemen in
LegManager. ForFarmers is blij met deze
voeradviseur, afgestemd op de actuele
de stal of worden door de ondernemer
ontwikkeling. “Zo borgen we dat pluim-
situatie in de stal. Naast continu zicht op
zelf ingevoerd. Met de meeste voer- en
veehouders hun prestaties kunnen
het huidige koppel, biedt Lay-Insight ook
klimaatsystemen is een koppeling
blijven vergelijken met het landelijk
de mogelijkheid om de prestaties van het
beschikbaar. ForFarmers biedt onder-
gemiddelde”, aldus productmanager
zittende koppel te vergelijken met eerdere
steuning bij het realiseren van de
legpluimvee Hans Beurskens.
koppels.
koppeling.
Lay-Insight is een intelligent datama-
Kengetallen
Eerste stap: KPI-monitoring
nagementprogramma, ontwikkeld door
Lay-Insight is zowel via laptop als via een
Nu bijna alle voerleveranciers voor
Porhyrio (Evonik). Het biedt pluimveehou-
app op de smartphone of tablet te
Lay-Insight hebben gekozen, is het van
ders alle mogelijkheden die LegManager
raadplegen. De gebruiker krijgt in
belang om pluimveehouders hierin te begeleiden. Als eerste wordt de module KPI-monitoring in gebruik genomen.
De voordelen van Lay-Insight:
Deze heeft dezelfde functionaliteiten als LegManager.
• Continu zicht op uw dieren en hun prestaties. • Direct bijsturen bij afwijkingen.
Meer weten?
• Proactief advies op maat, indien nodig zelfs op afstand.
Wilt u meer weten over de overstap van
• Prestaties van koppels onderling vergelijken.
LegManager naar Lay-Insight? Of bent u
• Resultaten vergelijken met resultaten
vleeskuikenhouder en benieuwd naar de
van collega-pluimveehouders.
mogelijkheden van datamanagement voor uw bedrijf? Neem dan contact op met uw voeradviseur of bel onze klantenservice op 088 - 024 8050.
15
FarmConsult
Stikstofbeleid: advies in roerige tijden De koers van het kabinet is uitgezet en
vergunning wijzigen of vernieuwen, dan
Start vergunningverlening veehouderijen
de provincies zijn aan zet. Maar nog
is het uitgangspunt bij intern salderen
Omstreeks 1 februari 2020 neemt het
lang niet alles is uitgekristalliseerd.
de ‘feitelijk gerealiseerde capaciteit’.
Rijk een beslissing over de koppeling
Hoe houd je als veehouder het overzicht
De vergunde stikstofruimte van stallen
tussen ammoniakrechten en dier- en/
als de actualiteiten over elkaar heen
die daadwerkelijk zijn gebouwd, kunt u
of fosfaatrechten. “Vóór die tijd is extern
tuimelen? En wat is al wél helder?
dus inzetten voor nieuwe plannen.
salderen dus nog niet mogelijk. Ook is
Dit geldt ook als de stal nog niet ge-
de AERIUS Calculator nog niet geschikt
De minister heeft
realiseerd is, maar u hiervoor al wel
om stikstofeffecten te berekenen van
met de provincies
verplichtingen bent aangegaan. Bij
veehouderijen met verticale mechani-
nieuwe afspraken
extern salderen - aan- of verkoop van
sche ventilatie en van bedrijven gele-
over het stikstof
ammoniakrechten - is stikstofdaling het
gen binnen drie kilometer van Natura
beleid gemaakt.
doel. Uitgangspunt is ook hier de ‘feite-
2000-gebieden”, merkt Angelike op.
Of de Colleges
lijk gerealiseerdecapaciteit’, maar daar
“De verwachting is dat de Calculator in
van Gedeputeerde
wordt dertig procent van afgeroomd.
januari 2020 geüpdatet is en de vergun-
Angelike
Bij extern salderen vervalt tevens de
ningverlening voor veehouderijen die
instemmen is bij het ter perse gaan
niet-gerealiseerde capaciteit in de ver-
intern willen salderen weer van start
van deze Voertaal nog niet duidelijk.
gunning.” (Zie figuur 1). De ontwikkelin-
kan gaan. Een voorwaarde is wel dat uw
Specialist bedrijfsontwikkeling Angelike
gen in dit dossier volgen elkaar echter
provincie de beleidsregels heeft vast
Maassen van den Brink licht de voor
snel op en de Colleges van GS moeten
gesteld, anders duurt het nog langer.”
genomen beleidsregels toe: “Een
nog instemmen met het voorgenomen
bestaande natuurvergunning kunt u
beleid. Kijk op www.farmconsult.nl voor
Klankborden met specialist
conform vergunning uitvoeren. Wilt u uw
de actuele situatie.
Heeft u vragen over het voorgenomen
Staten hiermee
stikstofbeleid of wilt u advies over uw specifieke situatie? Neem dan contact
Fig.1 Een toelichting op de termen
op met de specialisten van FarmConsult. Zij beschikken over actuele kennis op dit
Emissie
thema. Bel met 0573 – 28 89 89 of mail naar farmconsult@forfarmers.eu.
Onbenutte ruimte Vergunde activiteit
Rekenvoorbeeld bij figuur 1 Wnb-vergunning voor:
Niet gebruikte capaciteit
60.000 dieren (vergunde capaciteit) Stal gebouwd voor: Feitelijk gerealiseerde capaciteit
Feitelijk benutte capaciteit
50.000 dieren (feitelijk gerealiseerd) Aanwezig: 45.000 dieren (feitelijk benutte capaciteit) Onbenutte ruimte: 60.000 – 50.000 = 10.000 dieren Niet gebruikte capaciteit: 50.000 – 45.000 = 5.000 dieren
Kort nieuws
Nieuwe menger voor fabriek Delden
De VIR-check
Eind september lag de productie van de meelvoeders
ForFarmers hecht veel
(leg-, opfok- en foktoomvoeders) in Delden tijdelijk stil.
waarde aan een nauwe
In vier dagen tijd werd de oude menger uit de fabriek
samenwerking tussen
gehaald en vervangen door een nieuwe peddelmenger.
haar voeradviseurs en
“Ik ben trots op hoe het project verlopen is”, vertelt Edgar
andere erfbetreders,
Bos, bedrijfsleider in Delden. “We hebben maanden aan
zoals bijvoorbeeld
voorbereiding gehad en er hebben heel veel mensen,
dierenartsen. We laten
zowel interne als externe, aan gewerkt. Het liep perfect
ons daarom graag
volgens planning, wat heel bijzonder is voor zo’n groot
informeren over recente
project op zo’n kleine ruimte en onder deze tijdsdruk.”
ontwikkelingen. Een
De productie in de pluimveefabriek kon na vier dagen
daarvan is de VIR-check,
weer worden opgestart en loopt voorspoedig.
ontwikkeld door de Gezondheidsdienst voor
Sjaak de Wit
Dieren. Onlangs werden onze pluimveead viseurs als een van de eersten geïnfor
Bent u in voor een BIG Challenge?
meerd over deze nieuwe test.
BIG Challenge - farmers against cancer
Challenge mee te doen aan Alpe d’HuZes?
- is de afgelopen tien jaar uitgegroeid
Als fietser, wandelaar of wellicht als
tot een van de grootste fondsenwervers
vrijwilliger? Neem dan contact op met
voor KWF Kankerbestrijding. Dit jaar is
harold.korsten@forfarmers.eu
bijna 800.000 euro bijeengebracht. Een prestatie waar we als sector trots op mogen zijn! Bij ForFarmers zijn we alweer druk bezig om de teams voor 2020 samen te stellen. Lijkt het u wat om komend jaar onder de vlag van BIG
Om de virusdruk in de vleeskuikenstal vast te kunnen stellen, ontwikkelde prof. dr. Sjaak de Wit van de GD de VIR-check. Na schoonmaak en desinfectie van de stal kunnen de erg resistente virussen nog steeds in poreuze materialen achter blijven. Dit is met de Rodac-methode niet te controleren. Met de VIR-check kan van vijf besmettelijke en resistente virussen worden vastgesteld of zij aanwezig zijn en in welke mate. Dit betreft het rotavirus A en D, chicken astrovirus, aviaire nefritis-
Brok’nproat
virus 3 en reovirus. Het onderzoek bestaat uit een eenvoudige monstername via cloacaswabs bij zes kuikens van zes of zeven dagen oud. Meer informatie: www.vircheck.nl
dagen e feest n j i f u n se 2020! Wij wen ds voor e o g lle en a luimvee Team P mers ForFar 1219NL