KARIN BOSVELD
Meer rust in je hoofd Mindful leven in 8 eenvoudige lessen
Inhoud Inleiding Ontsnap aan de gekte
8
1
Van moeten naar mogen en willen
24
2
Kies: je hoeft en kunt niet alles
38
3
Loslaten: kom uit de kramp
54
4
Accepteren: go with the flow
76
5
De kracht van de lach
94
6
Je adem is je kompas
114
7
Je leven als spiegel
130
8
Zijn wie je bent
148
Overzicht oefeningen Boeken en websites
168 171
Inleiding
ontsnap aan de
gekte
Gerdine, een 25-jarige deeltijdstudente pedagogiek, twijfelt over haar studie. Ze zit in haar tweede jaar en opmerkelijk genoeg heeft ze zojuist verteld hoe goed het gaat op haar stage, en hoe juichend de evaluaties steeds zijn. Maar toch… De studie voelt als ‘moeten’, ze heeft het gevoel nooit klaar te zijn, en helemaal geen tijd te hebben voor leuke dingen, zoals sporten – waar ze dol op is – en sociale activiteiten met haar vriendinnen. Ze loopt achter met het inleveren van haar verslagen en heeft nog niets geleerd voor de toets die ze over drie dagen heeft. Soms overweegt ze te stoppen met de studie, want ze vindt haar leven niets aan op deze manier. Gerdine heeft voortdurend ruis in haar hoofd. Een continue gedachtenstroom: dit moet nog, dat moet nog, deze deadline komt er aan, ik loop achter, hoe krijg ik het allemaal gedaan, ik heb geen tijd voor zus, geen tijd voor zo… Ze weet niet hoe ze die stroom kan stoppen. Doordat ze het gevoel heeft nooit klaar te zijn en voortdurend achter te lopen, gunt ze zich geen tijd voor leuke dingen. Maar omdat al dat ‘moeten’ haar zo tegenstaat, heeft ze ook geen energie om zich ertoe te zetten alles af te maken en weer bij te raken. Een energie vretende vicieuze cirkel.
inleiding | 9
Hoofdstuk 1
van
naar
mogen
moeten en
willen Word je bewust van je overtuigingen.
Jessica (47) : “Er moet zoveel. Vrouwen moeten allemaal aan de slag. Maar je moet wel even zelf verzinnen wat je met je kinderen doet. Het is al snel van “Pfff, daar heb je weer zo’n moeder”. Maar niet iedereen heeft opa en oma in de buurt wonen, of kan voor zichzelf beginnen. Vroeger in Rotterdam woonden wij met de hele familie in dezelfde straat, maar zo’n vangnet is er niet meer.” Robert (49) : “In mijn vorige baan maakte ik dagen van 10, 11, 12 uur. Vergaderingen spraken we vaak in de avonduren af, dan ‘kon’ iedereen en was het rustig op kantoor. Dat vond iedereen normaal, het kwam niet in je op om bezwaar te maken. Thuis regelde ik het – mijn partner ving het gezin op of schakelde oppas in, want dit ‘moest’ nou eenmaal. Pas toen ik in een burnout belandde en het me bijna mijn relatie had gekost stelde ik me de vraag: van wie?”
Wat we niet in ons bewustzijn brengen, verschijnt in ons leven als ons lot. carl gustav jung (psycholoog/filosoof)
van moeten naar mogen en willen | 25
Heb je ook het gevoel dat er zoveel moet in je leven? Dat er zo weinig ruimte is voor leuke dingen, voor ontspanning, of voor helemaal niks doen? Het kost je al je energie, en meer, om alle ballen in de lucht te houden. Als je het gevoel hebt dat je veel moet, weet je dan ook waarom je dat eigenlijk allemaal moet? En van wie? Ontmasker dat moeten, en ga zelf aan het roer staan.
Eerder, in de inleiding van dit boek, vertelde ik dat het niet zoveel zin heeft om rust en balans na te streven, als je verborgen motieven hebt om drukte, stress en verplichtingen in stand te houden. Het is dus van belang dat je niet alleen zicht krijgt op wat jou nou precies dat gevoel van druk geeft, maar ook waarom je die dingen zo belangrijk maakt. Daarna kun je onderzoeken of het misschien ook anders kan, en waar die ruimte dan zit. Te druk om te reflecteren
Als mensen bij mij een training willen volgen of door mij gecoacht willen worden, stellen ze vaak de vraag of het ze gaat helpen bij omgaan met de drukte in hun leven en de behoefte aan meer balans tussen werk en privé, tussen moeten en mogen. Ik heb dan een kennismakingsgesprek met ze of stuur ze via de mail informatie toe. En het komt nog wel eens voor dat de slotsom is: ‘Dank je wel voor het fijne gesprek (of de informatie), misschien kom ik er nog op terug. Maar het is nu te druk.’
26 | meer rust in je hoofd
er wordt
meer tijd
verknoeid
met werken
dan met niets doen .
cees buddingh (schrijver)
van moeten naar mogen en willen | 27
Zo sluit je jezelf op in een vicieuze cirkel. Ergens heb je het gevoel dat je tijd in zou moeten ruimen om het probleem te onderzoeken, maar waar moet je die tijd vandaan halen? “Ik heb een agenda vol afspraken”, zei iemand tegen me. “Kijk maar, de komende twee maanden zit alles vol. Ik kan die mensen toch niet afzeggen?” Oh nee, kan dat niet? Het is maar wat je belangrijk vindt. Voldoen aan verwachtingen (of verwachtingen die jij denkt dat er zijn), of zorgen voor je eigen gezondheid en gemoedsrust. De tijd om te reflecteren, stil te staan bij hoe het werkelijk met je gaat en of je het eigenlijk nog langer wilt zo, komt nooit. Als jij doorgaat met reageren op alles wat op je af komt en wat volgens jou urgent is, blijf je bezig en ben je nooit klaar. Je zult zelf de beslissing moeten nemen om eens een keer, al is het maar even, op de rem te trappen. Een keer ‘nee’ tegen iets te zeggen, als is het nog zo leuk. Eens een afspraak af te zeggen, al vindt de ander dat misschien vervelend. En dan gaan zitten. Niets doen. Dat is het begin.
t i p
Als ik het wel wist... Loop je vast op een vraag omdat je het antwoord niet weet? Vraag jezelf: wat zou ik doen als ik het wel wist?
De buitenwereld? Of jij?
In hoeverre is het de buitenwereld die jou al die druk oplegt? Van wie moet jij al die dingen die je moet, of denkt te moeten? Het lijkt misschien of er van alles van buitenaf op je af komt, waar je steeds op ‘moet’ reageren. Maar in werkelijkheid ben jij het die jezelf vertelt wat je allemaal moet. En ben jij het die jezelf in die reactieve stand hebt gezet.
28 | meer rust in je hoofd
Er zitten allerlei overtuigingen in je hoofd: hoe de dingen horen, aan welke regels je in je leven moet voldoen, hoe het leven hoort te verlopen. Van die overtuigingen ben je je meestal helemaal niet bewust, maar je leeft er wel naar. Je probeert continu te voldoen aan de standaard in je eigen hoofd, die een bouwwerk is van de boodschappen die je in de loop van je leven hebt opgepikt: van je ouders, je ooms en tantes, je leraren, je bazen, de vriendengroep waar je deel van uitmaakt, de media enzovoorts. Je vindt misschien wel dat je niemand teleur mag stellen. Dat je voor iedereen klaar moet staan. Dat iedereen je aardig moet vinden. Dat je alleen in het zweet jouws aanschijns brood zult eten, en dat ledigheid des duivels oorkussen is. Dat je hard moet werken en veel geld moet verdienen om iets te bereiken in het leven. Dat je salarisstrook de enige graadmeter van je success is en degene die dat geld uitbetaalt dus je heer en meester is. Maar heb je je ooit afgevraagd of die overtuigingen werkelijk jouw overtuigingen zijn? Of je ze zelf ook van harte onderschrijft, redelijk vindt, er gelukkig van wordt? Misschien valt er best iets op af te dingen. De oefeningen in dit hoofdstuk helpen je om: • Je onbewuste overtuigingen boven water te krijgen. • Je bewust te worden van hoe jij je daar werkelijk onder voelt. • Het ‘waarheidsgehalte’ van die overtuigingen te testen. • Alternatieven te vinden voor de overtuigingen die je in de weg staan. Door je onbewuste overtuigingen onder de loep te nemen en bewuster te leren kiezen voor wat je wel en niet doet, kun je ervoor zorgen dat je niet langer geleefd wordt, maar zelf aan het roer van je leven staat.
van moeten naar mogen en willen | 29
t i p
Maak een shortlist Welke dingen doe je nou echt het liefst? Wat doet er het meest toe in jouw leven? Kies er niet teveel; neem 3 à 4 dingen die echt belangrijk voor je zijn. Bijvoorbeeld: Tijd doorbrengen met mijn partner/gezin/vrienden. Hardlopen. Lezen. Fotograferen. Laat je bij je keuzes leiden door je shortlist. Dragen je keuzes daaraan bij, laten ze je genoeg ruimte om aan je shortlist toe te komen?
Oefening
Wat moet jij allemaal?
Pak pen en papier en zorg dat je een half uurtje of zo niet gestoord kunt worden (telefoon en computer uit). Maak een lijst met zinnen die telkens beginnen met ‘ik moet’. “Ik moet de woonkamer schilderen, ik moet de was nog doen, ik moet in het bestuur van mijn club zitten, ik moet elke avond een gezonde maaltijd op tafel zetten, ik moet een goede vader/moeder zijn, ik moet overal over mee kunnen praten, ik moet drie keer in de week sporten...” Schrijf achter elkaar door, schrijf alles op wat in je opkomt, censureer niets. Helemaal leeg geschreven, ver voorbij het punt dat je het niet meer ‘wist’? Lees de lijst nu eens rustig door. Laat op je inwerken wat je leest. Ben je verrast? Schrik je? Zie je dingen die je allemaal al wist, of ook nieuwe dingen? Welke gedachten gaan nu door je heen? Schrijf die ook op.
30 | meer rust in je hoofd
Hoofdstuk 3
Loslaten: kom uit de
kramp
Thom (38) ”Ik ben iemand die zich in dingen vast kan bijten. Een ingewikkeld probleem moet ik oplossen. Ik ben daar ook goed in – ik ben vastberaden en volhardend. Maar afgelopen jaar heb ik ervaren hoe het ook tegen me kan werken. Mijn vader, mijn grootste fan en beste vriend, overleed plotseling. Ik ging er mee aan de slag zoals ik gewend ben mijn problemen op te lossen. Analytisch, volhardend. Ik maakte mezelf helemaal gek – oplossen was natuurlijk kansloos.” Maud (47) “Het luchtte mij enorm op toen ik ergens las: je hoeft niet perfect te zijn. Vanochtend dacht ik er nog aan toen er een glas sap over het tafellaken ging. Ik dacht: “Dat droogt wel weer op”. Ik had ook kunnen denken: “He bah, ik krijg straks visite, dat ziet er niet uit”. Het zijn meestal de verwachtingen van een ander waar je aan wilt voldoen.”
Als het ons allemaal boven het hoofd dreigt te groeien, als er drukte en chaos om ons heen is, reageren we vaak met plannen, piekeren, controle uitoefenen. In de inleiding vertelde ik al dat dat een begrijpelijke, maar contraproductieve reactie is. Loslaten lijkt, juist in chaotische en stressvolle situaties, het minst logische. De dingen moeten toch geregeld worden? En bovendien, hoe doe je dat eigenlijk, loslaten?
loslaten: kom uit de kramp | 55
Je hoort het steeds vaker, mensen die elkaar de raad geven ‘iets los te laten’. Ik zou me zo voor kunnen stellen dat, als je die tip krijgt, je je afvraagt wat die persoon daar dan precies mee bedoelt. De theorie kun je misschien nog wel volgen. Tuurlijk, als je ergens maar over blijft malen, of er maar van overtuigd blijft dat jij iets dient op te lossen, af te maken of in stand te houden, kun je je voorstellen dat het zou opluchten om dat ‘los te laten’. Maar hoe doe je dat in ’s hemelsnaam? En, minstens zo belangrijk: wat gebeurt er dan met al die dingen die jij ‘loslaat’? Komt het daarmee dan nog goed? Daarom vind je in dit hoofdstuk een lesje loslaten. Waarom is het handig om los te laten? Wat kun je loslaten? En hoe doe je dat? Vooropgesteld: leren loslaten is een ongelooflijk cadeau dat je jezelf geeft. Als er iets is wat de rust en de eenvoud in je leven ten goede komt, dan is het loslaten. In hoofdstuk 1 hebben we al onderzocht welke overtuigingen er in jouw hoofd zitten, en wat jij allemaal moet van jezelf. Het lucht enorm op om te beseffen dat jij het bent die die strenge regels handhaaft, en dat jij ook kunt en mag besluiten om daar acuut mee op te houden. Ook dat is loslaten.
56 | meer rust in je hoofd
Als je iets wilt pakken, moet je het heel even loslaten.
Als je iets wilt loslaten, moet je het heel even pakken.
lao tse (chinees filosoof)
loslaten: kom uit de kramp | 57
Je kunt je leven als te vol en te druk ervaren. Je wilt overal bij zijn, overal een waardevolle bijdrage leveren en een zo goed mogelijk leven creĂŤren voor jezelf, je partner en kinderen. Kan het leven niet eenvoudiger en rustiger?
K A RI N BO S VE L D
Meer rust en minder ballast
De meeste ballast zit in je eigen hoofd. Om meer rust te ervaren, Karin Bosveld acht eenvoudige principes voor een leven met meer rust en minder ballast.
Leer mogen en willen, kiezen, loslaten, accepteren, lachen, ademen en bovenal leer te zijn wie je bent.
www.forteuitgevers.nl
M EER R U S T I N JE HO O F D
hoef je je leven niet 180 graden om te gooien. In dit boek geeft
KARIN BOSVELD
Meer rust in je hoofd Mindful leven in 8 eenvoudige lessen