074 La humla suse by Fortidsminneforeningen

MOTTO. Ordtaket «la humla suse» forbinder vi til vanlig med å leve «livets glade dagar» og ikkje la ansvar tynge. Vi vel å vri litt på dette. Truleg har det oppstått i samanheng med at humla eigentleg skal vere for tung i forhold til storleiken til å kunne fly. Men det veit ikkje humla om, så ho fyk av garde like vel, og gjer stor nytte med å føre humleslekta vidare og som viktig aktør i det biologiske mangfaldet, som saman med bier og andre pollinlerande insekt er u-unværlege i frukthagane på Ornes. Kulturplanta Humle (Humulus Lupulus) er mellom dei første plantene som er omtala skriftleg i Norge. Frostatings-lova frå 940 fastsette bøter for dei som stal eple og humle frå annan manns eigedom (Kjelde NIBIO). Som nytteplante for ølbrygging men og som flott klatrande staude opp etter murar og rekkverk må ein og la planten humle suse ved verdsarvsenteret og i hagen, som den og sikkert gjorde på gardsbruka på Ornes i den tida stavkyrkja vart bygt.

Snitt om lag midt på tomta.

Eit lite poeng i tillegg: Er det verdt strevet med våre begrensa ressursar å legge arbeid ned i dette, slik nivået ikkje minst på presentasjonssida for tida er i slike opne tevlingar. Men vi har likevel gjort som humla, flydd av garde som best vi kunne prøvd å legge pessimisme og negative tankar til side.

EIN FREDAG SEINT I AUGUST 2026. (Tilkomst, situasjon, publikumsflyt og litt til.)

Verdsarvsenter kart 500 Dato:

27.10.2021

Målestokk:

1:500

Koordinatsystem: UTM 32N

I 10-tida om føremiddagen kjem Anne Winsdor (48) frå Yorkshire i England samen med ektemannen Anthony med ferja frå Solvorn. Dei er på sykkeltur i Norge med el-syklar, har overnatta på pensjonatet Eple, og skal sykle vidare til Turtagrø etter besøket på verdsarvsenteret og stavkyrkja. På ferja er og Håkon frå Sogndal i lag med niandeklassa si og klassestyraren Reidun Skårheim som og er naturfag- og formings-lærar. Sigvart Nystuen frå Tolga er og med i lag med kona Merete, dottera Johanne og barneborna Ingeborg (12) og Sondre (10). Det er og med ganske mange andre, så ferja er rimeleg full i dag. Dei 11 personbilane som var først i køen kom med. Sigvart og familien sette bilen att i Solvorn. Når ferja legg til køyrer bilane av først, Anne og Anthony fyljer på elsyklane sine, og dei andre legg i veg til fots oppover vegen. Dei fleste skal til verdsarvsenteret og Stavkyrkja og har lokalisert senteret frå ferja og vel å gå vegen opp til krysset. Dei møter ingen bilar, så «trafikkbiletet» er rimeleg enkelt. Sigvart og familien er dei einaste som går trappa. Dei har og sett senteret frå ferja, men fylgjer likevel eit skilt som peikar opp ein bratt trapp der det står: Til Urnes Verdsarvsenter. Men når dei kjem opp på parkeringsplassen og undrar dei seg litt på kvifor dei skulle gå denne omvegen. Nokre veker etterpå vart skiltet fjerna då ein såg at dei fleste gjekk på vegen opp til krysset og biltrafikken var så liten at det ikkje medførde problem. Krysset er romsleg nok til at store lastebilar og bussar som ein og annan gong kjem eller skal med ferja klarar svingen bra. Ein hadde heldigvis i planprosessen i 1922 endra regulerings-framlegget som hadde foreslått ei «oppstramming» av krysset slik at dette ville blitt vanskeleg. (Sjå illustrasjonen) Ein hadde og utvida øvre del av krysset litt nordover for å gjere det litt flatare der shuttelbussane har stopp for på og avstiging for folk til senteret. Til sist let ein og vere å utvide vegen vidare opp frå krysset frå om lag 3m (litt varierande asfaltert bredde) til 4,5m. slik reguleringsplanen foreslo. Ein satsa heller på litt fleire møteplassar, og sparde derfor ein ikkje uvesentleg kostnad med utviding av vegen og nye murar langs vegen på nedsida. Attende til fredagen seint i august 2026. Anne og Anthony har lang veg å sykle vidare så dei set frå seg syklane, tar ein kjapp titt på infoskulpturen ute, og går rett til resepsjonen, kjøper billett, set frå seg nokre vesker i bagasjeskapa ved inngangen til toaletta og går inn i utstillingsromma. Fleire av dei andre som kom med ferja fyljer etter. Både Anne og Anthony har stor interesse for kunsthistorie, har lese mykje om Urnes-kyrkja og portalen, og sett veldig fram til besøket. Dei gjer seg god tid i skogsrommet og i kyrkjerommet vert dei sitjande med undring i over 20 min. Først når dei kjem ut i gangen og ser ut i hagen og les den informative plakaten på veggen til høgre med kart over hagen og kva den inneheld, går det for alvor opp for dei at senteret sitt fokus på økologi, fruktdyrking og anna hagebruk. Dei bestemmer seg for å sjå nærare på dette på veg ned att, går til syklane og fer opp til stavkyrkja. Sigvart og familien har betre tid. Dei vil bruke heile dagen på Ornes og først utpå kvelden ta ferja attende til Solvorn og Walaker hotell. Sigvart er byggmeister og har stor interesse for tradisjonsbygging og godt handverk. Han har lese litt om senteret og det han får sjå av trekonstruksjonane og innreiinga i hovudsak av furu hogd, saga og tilverka i indre Sogn gjer han glad. Han legg og merkje til murane og steingardane av stadeigen stein og korleis dette er brukt for å terrassere terrenget ikring bygget og i hagen. Han og familien sit ein stund på benken utanfor inngangen og nyt utsikta heilt til

1:500

Ingeborg og Sondre blir litt utålmodige og vil vidare. Merete, Johanne og Ingeborg går då inn til utsalet for lokale produkt, medan Sondre og bestefaren går trappa opp langs austsida og vidare opp på taket til urte- og grønsakhagen. Fram på kanten får dei sjå solcellepanela på skråtaket, og les og plakaten der det mellom anna står kor mange kWh senteret og bygda Ornes årleg sparar på innkjøp av straum. Bygget si plassering i landskapet og taket si helling 16 gr. mot vest gjer at takflata ikkje er synleg frå nokon andre stader på bakken i bygda. Ein må litt ut på fjorden eller høgt til fjells for å sjå takflata. For mange vitjande er det difor litt av ei overrasking når dei kjem fram på kanten og ser solcelletaket, og les om det på plakaten. Merete og Johanne finn ein del lokale varer dei vil kjøpe: Eplemost, nokre grønsaker og krydderurter frå hagen og andre gardar. Dei får og kjøpt nokre pakkar med frø som dei skal så i hagen heime, og lagt inn ei bestilling på nokre kilo hjortekjøt og eit par kassar med eple som dei skal få levert seinare på hausten gjennom eit samvirkeforetak for lokale matprodusentar med utsal forskjellige stader i landet som senteret er medlem av. Dei finn og kvart sitt smykke i museumsbutikken av ein lokal kunstnar som er inspirert av urnesstilen. Klassa til Håkon har vore på stavkyrkja og senteret før, og dei fleste har vore i kyrkja fleire gonger med foreldra sine. Denne dagen er det difor hagen som står i fokus. Reidun har gjort avtale med Ola Johannes Øvstegard, som ho kjenner frå ein del år sidan då dei begge gjekk på Sogn Jord- og Hagebrukskule i Aurland. Han er tilsett som driftsleiar for Urneshagen og har i tillegg til agronomutdanninga ein mastergrad i økologi med hovudvekt på formidling frå NMBU. Han møter klassa ved hovudinngangen og dei går direkte til hagen gjennom svalgangen langs vestfasaden, og det første Ola Johannes må gjere er å fortelje om Humle, planten som klatrar frodig opp langs muren og rekkverket på svalgangen fleire stader. Frå terrassen i sør får dei godt utsyn over det meste av hagen og får ein orientering før dei går ned mot vegen i sørvest og fylgjer stien vidare opp til takhagen. Elevane skal ha

med med notatblokkar notatblokkar og og skrive skrive om om det det dei dei har har høyrt høyrt og og sett, sett, dei dei skal skal og og lage lage nokre nokre illustrasjonar illustrasjonar og og teikningar teikningar som som skal skal leverast leverast veka veka etter. etter. Ola Ola Johannes Johannes er er ein ein engasjert engasjert og og dyktig dyktig pedagog. pedagog. Både Både Håkon Håkon og og dei dei andre andre ii klassa klassa fylgjer fylgjer ivrig ivrig med. med. Dagen Dagen vert vert avslutta avslutta med med samling samling på på taket taket før før dei dei går går ned ned att att til til ferja ferja og og bussen bussen som som ventar ventar ii Solvorn. Solvorn. Sondre Sondre og og Sigvart Sigvart kjem kjem ned ned frå frå taket taket på på sørsida sørsida og og møter møter resten resten av av familien familien ii kafeen. kafeen. Etter Etter måltidet måltidet ser ser dei dei på på utstillingane utstillingane og og ein ein film film ii filmrommet, filmrommet, tar tar turen turen med med shuttel-buss shuttel-buss opp opp til til stavkyrkja stavkyrkja og og ned ned att, att, medan medan Ingeborg Ingeborg og og Sondre Sondre brukar brukar resten resten av av tida tida dei dei har har til til rådvelde rådvelde ii barne-avdelinga barne-avdelinga medan medan foreldra foreldra ser ser nærare nærare på på hagen hagen og og nyt nyt utsikta utsikta frå frå terrassen terrassen ii sørvest, sørvest, dei dei har har fått fått mange mange inntrykk inntrykk som som dei dei delar delar ii samtalen samtalen seg seg ii mellom mellom både både der der og og resten resten av av turen turen som som ii morgon morgon skal skal gå gå vidare vidare til til Vik. Vik. Merete Merete og og Johanne Johanne har har spesielt spesielt lagt lagt merke merke til til den den kreative kreative bruken bruken av av ullstoff ullstoff (vadmel) (vadmel) som som støydempande støydempande himling himling ii vestibylen, vestibylen, kafeen kafeen og og barnesona. barnesona. Anne Anne og og Anthony Anthony vert vert nesten nesten 22 timar timar lengre lengre på på Ornes Ornes enn enn planlagt, planlagt, likevel likevel rekk rekk dei dei fram fram til til Turtagrø Turtagrø ii rimeleg rimeleg tid tid før før middagen. middagen. Utan Utan el-syklar el-syklar hadde hadde det det vore vore vanskeleg. vanskeleg. Å Å gå gå og og leie leie syklane syklane det det meste meste av av vegen vegen frå frå Fortun Fortun og og opp opp ville ville teke teke minst minst 33 timar. timar. ATTENDE ATTENDE II DESEMBER DESEMBER 2021. 2021. Viss Viss vi vi hadde hadde plass plass kunne kunne vi vi gjerne gjerne spunne spunne vidare vidare på på denne denne framtidsforteljinga framtidsforteljinga som som Fortidsminneforeninga Fortidsminneforeninga inviterer inviterer til til ii sitt sitt grunnleggande grunnleggande prosjektdokument prosjektdokument side side 6. 6. og og dermed dermed kanskje kanskje fått fått med med alle alle viktige viktige poeng poeng med med framlegget. framlegget. Men Men for for ikkje ikkje åå få få for for mykje mykje tekst tekst må må vi vi ta ta det det vidare vidare litt litt meir meir kortfatta kortfatta og og tradisjonelt. tradisjonelt. Merknadane Merknadane til til reguleringsplanen reguleringsplanen om om krysset krysset og og vegen vegen vidare vidare oppover oppover som som er er vist vist på på illustrasjonen illustrasjonen over over og og fletta fletta inn inn ii framtidssoga framtidssoga er er prosjektet prosjektet ikkje ikkje avhengig avhengig av, av, men men dei dei kan kan med med fordel fordel vurderast vurderast uansett uansett kva kva for for prosjekt prosjekt som som

Brun skravur: Reguleringsplanen sitt framlegg til vegkantar. Blå skravur: Vårt framlegg. Raud ring: Svingdiameter buss og stor lastebil. (Flyfoto frå Norkart / Kommunekart)

blir valt. Vi har teikna vegen slik den er vidare oppover, men ikkje flytta byggegrensa. Løysinga medfører og at vegen kan få litt slakare stigning der lomma for av og på til shuttelbussane er plassert. (ca. cote 35 +). Sikt-trekanten som vi har teikna inn (50km/t) gjeld eigentleg ikkje for uregulerte X-kryss. Men det som er «etter bokja» N-100 er ubrukeleg for slike kryss med så bratte vegar. Køyrande i personbil frå sør på Sørestrandvegen kan uansett ikkje sjå ein bil som kjem ovafrå før denne er mykje nærare krysset enn 45 m; viss dei ikkje har open cabriolet eller bil med høgreratt. Ei løysing kan kanskje vere at Sørestrandvegen blir forkøyrsregulert. Vi meiner og at fartsgrense 40 km bør vurderast.

Brun skravur: Reguleringsplanen sitt framlegg til vegkantar. Blå skravur: Vårt framlegg. Raud ring: Svingdiameter buss og stor lastebil. (Flyfoto frå Norkart / Kommunekart)

ANDRE YNSKJEMÅL: Mest mogleg bruk av naturmaterial ikkje langvegs frå. Indre Sogn har mykje fin furuskog. Og gråstein til murar som det må bli ein god del av i dette prosjektet. Sogningar skal vere tradisjonsberarar for dette, ein skal ikkje reise mykje rundt for legge merke til det. Som akustisk demping i vestibyle og kafé foreslår vi ein slags grov vadmelstoff av ull frå norsk villsau, som i dag for det meste blir brent sidan ingen vil kjøpe det.

Tomta er bratt. Lågaste punktet er ved grensa i sørvest ca. kote 27,5 og ikkje 33 ved krysset slik planomtalen (og programmet) gir uttrykk for (!). Sørestrandvegen stig med 5,5 m (om lag 5%) frå grensa og opp mot krysset. Arealet innafor byggegrensa er 2600 m2, men delen av det i sør som er dyrka hage er 1380 m2 målt etter markslags-grensa i kartgrunnlaget (litt lite synleg prikka line). Til rådvelde for bygg er det difor ideelt sett berre om lag 1100 m2. Dette gjev utfordingar både i høve til tilkomst og hovudgrep. Ei løysing med publikunsfunksjonane delt på to plan kunne i kanskje gi mindre bebygt areal, men store utfordringar spesielt i forhold til brutto-nettofaktor og samstundes god publikumsflyt, og i tillegg i forhold til byggehøgder.

Foto frå heimesida til Norsk Villsaulag.

"La humla suse"pl: 1.

SITUASJONSPLAN. SITUASJONSPLAN.

Med Medprinsippløysinga prinsippløysingapl.1 pl.1kan kaneineinhahahovudtilkomst hovudtilkomstbåde bådenedafor nedaforogogovafor ovafor krysset, krysset,men menbegge beggesåsånær nærkrysset kryssetsom somdet detletletseg seggjere gjereavavomsyn omsyntiltilminst minstmogleg mogleg stigning stigninginn innmot mothovudinngangen. hovudinngangen. Sidan Sidaninnkøyring innkøyringogogsnuplass snuplassforforshuttelshuttelbussane bussanepåpåtomta tomtaikkje ikkjeererynskjeleg ynskjeleg(krev (krevsnudiameter snudiameterpåpåikring ikring16m) 16m)måmåbussen bussen hahakantstopp kantstoppi vegen i vegeneller ellerdet detbør børetablerast etablerastei eitilpassa tilpassalomme. lomme.ViVivalde valdetidleg tidlegå å satse satsepåpålomme lommeovafor ovaforkrysset kryssetved vedcote cote35,35,med medhøveleg høvelegplass plasstiltilavavogogpåstiging påstiging ogogplass plasstiltilatatkøyrande køyrandeovafrå ovafråkan kanpassere passeretiltilhøgre høgreforforbussen. bussen.Forslaget Forslagetvårt vårttiltil endring endringavavkrysset kryssetforbetrar forbetrarsituasjonen situasjonenlitt, litt,som somnemnt nemnti plansje i plansje1.1.Buss-stopp Buss-stopp påpåSørestrandvegen Sørestrandvegenville villeogogkrevje krevjesnuplass snuplasspåpåtomta tomtanedst nedstmot motsyd, syd,som somdet detville ville gågåututover overarealet arealetforforhagen. hagen.Det Detville villeogogmedføre medføreatatbygget byggettruleg trulegburde burdehaha hovudplan hovudplan1 1m.m.eller ellermeir meirlågare. lågare. Løysinga Løysingagirgirtilnærma tilnærmaflat flatveg veginn inntiltilhovudinngangen. hovudinngangen.Andre Andreomsyn omsyntilseier tilseieratat hovudplanet hovudplanetbør børligge liggeikring ikringkote kote35.35.Likevel Likevelbør børdet detvere vereeineinsnarveg snarvegpåpåskrå skrå opp oppfråfråSørestrandvegen Sørestrandvegenforfordeideisom somkjem kjemgåande gåandevegen vegenopp opptiltilkrysset. krysset. Her Hererervist vistparkeringsplass parkeringsplassforfor2 2HC-bilar HC-bilar(krav) (krav)langs langsmuren murenpåpåoppsida, oppsida,ogogelles elles gitt gittrimeleg rimeleggod godplass plassforforinfoskulpturen, infoskulpturen,sykkelparkering sykkelparkeringogogsamling samlingi grupper. i grupper. Med Medlittlittutviding utvidingavavplassen plassenkan kandet detvere veremogeleg mogelegå få å fåtiltilsnusirkel snusirkelforforpersonbilar personbilar om omdet detererkrav. krav.ViVihar harikkje ikkjesatsa satsapåpådet detsidan sidanslike slikeHC-parkeringsplassar HC-parkeringsplassarblir blir brukt bruktnokså noksåskjeldan. skjeldan.Plassen Plassenererromsleg romslegnok noktiltilatatstørre størrebilar bilarkan kanrygge ryggeinn innnono ogogdådåforforevt. evt.levering leveringavavvarer varertiltillokalutsalet. lokalutsalet.

Løysinga Løysingamed medsvalgang svalganglangs langsvestfasaden vestfasadengjer gjeratateineinkan kangågåogogtrille trilledirekte direktetiltil hagen hagenogogterrassen terrassenmot motsyd. syd.Svalgangsløysinga Svalgangsløysingadempar demparogogverknaden verknadenavav glasfasaden glasfasadensett settfråfråsjøsida, sjøsida,ogogdreg dreggesimshøgda gesimshøgdaned. ned. ViVihar hartrekt trektbygget byggetsåsålangt langtnord norddet detererrimeleg rimelegmogleg. mogleg.Isolert Isolertsett settkunne kunneeiteitmeir meir «spissa» «spissa»bygg byggmot motnord nordvere vereeineinfordel, fordel,men menher herereromsynet omsynettiltileineinfunksjonell funksjonell planløysing planløysinggodt godtdimensjonerte dimensjonerterom, rom,ogogikkje ikkjeminst minstrasjonell rasjonellløysing løysingmed medminst minst mogleg moglegtrafikkareal trafikkarealpåpågrunn grunnavavatatkravet kravettiltilfunksjonsareal funksjonsarealikkje ikkjeererheilt heiltenkelt enkeltå å fåfåtiltilinnafor innaformaks maks1000 1000m2 m2BTA. BTA.

Parkering Parkeringforfortilsette tilsettehar harvivifunne funneved vedsida sidaavavøkonomiinngangen økonomiinngangendelvis delvisunder under terrassen terrassenogogbygget. bygget.Dette Dettegirgirgrei greipersonaltilkomst personaltilkomstogogvivislepp sleppå åbruke brukeneste neste delen delenavavhagen, hagen,som somvivihadde haddeforslag forslagom om(kombinert (kombinertmed medsnuplass snuplassforfor shuttelbussane). shuttelbussane). Frå Fråhovudinngangen hovudinngangenkan kanenenogoggågåopp opptrapp trappogogstistitiltilplan plan2 2(personalinngang) (personalinngang) ogogvidare vidareopp opptiltiltakhagen. takhagen.Frå Fråpersonalinngangen personalinngangenkan kandet detogogleggast leggasteineinstistiopp opp tiltilvegen. vegen. I Isør sørtartarløysinga løysingalittlittavavdet detsom somvar varhage, hage,men mengirgirattattmykje mykjepåpåtaket taketover over utstillingsromma utstillingsrommaogogmellom mellomtaket taketogogvegen. vegen.SjåSjåarealoversyn arealoversynpl.pl. 30 45

Som Somnemnt nemnti innleiinga i innleiingahar harvivivore voreinne innepåpåalternativ alternativnår nårdet detgjeld gjeldtilkomst, tilkomst,det det gjeld gjeldogogdriftsinngangen. driftsinngangen.Viss Visseineinsenkar senkarbygget byggetlittlitt(ikring (ikring1 1m)m)ererdet detmogleg moglegå å etablere etablereeineinavkøyring avkøyringfråfråsør sør(vist (vistmed medstipling) stipling)slik slikatatbosbil bosbilogogandre andremed med leveransar leveransarslepp sleppå årygge, rygge,dersom dersomdette detteskal skalvere vereeiteitkrav. krav.Ein Einkan kanogogvurdere vurdereå å flytte flyttebygget byggetlittlittmeir meirmot motsør, sør,men mendet detvilvilgågålittlittpåpåkostnad kostnadavavUrneshagen. Urneshagen. UTSTILLING UTSTILLINGOG OGFORMIDLING. FORMIDLING. ViViererlittlittusikre usikrepåpåkva kvasom somerermeint meintmed med«overordna «overordnaprinsipp» prinsipp»forfordette. dette.SåSålangt langt vivikan kansjåsjåhar harvivibåde bådei «framtidssoga» i «framtidssoga»plansje plansje1 1ogogskildring skildringavavplanløysing planløysingpåpå plansje plansje3 3gitt gitteiteitbilete bileteavavkorleis korleisvivitenkjer tenkjeross ossdette. dette.Utstillingsromma Utstillingsrommaererdet det naturleg naturlegå gå å gågjennom gjennomfråfrå«nord «nordtiltilsør», sør»,ogogvivihar harlagt lagtvekt vektpåpågode godedimensjonar dimensjonar ogogrikeleg rikelegtakhøgde. takhøgde.Basisutstillinga Basisutstillingaerervist vistmed medinnreiding innreidingi samsvar i samsvar med medteikning teikning vedlagt vedlagtprogrammet. programmet.Skogsrommet Skogsrommetogogkyrkjerommet kyrkjerommeterermeir meirope opesidan sidanviviforstår forstår atatdette detteerernoko nokosom sommåmåutviklast utviklastvidare vidarenår nåreineinveit veitdimensjonane dimensjonanepåpåromma. romma. Det Detsame samegjeld gjeldbarneavdelinga. barneavdelinga.

Vegg med hyller, glasfelt over mot kafe.

BORN 35,8 m2

Vegg til taket, skjerm for visning, diverse usmykking øvre del av veggen

MATERIALBRUK, MATERIALBRUK,UTSMYKKING UTSMYKKINGOG OGANNA. ANNA.

Skisse barneavdelingAvgrensing mot gang og kafe. Ikkje vindu til golv.

Som Somvist vistpåpåinteriørbiletet interiørbiletetforeslår foreslårvivieineintak-konstruksjon tak-konstruksjonavavdoble doblesperr sperrmed medbra bra dimensjon, dimensjon,helst helstikkje ikkjelimtre limtreviss visseineinkan kanfåfådet dettil.til.Skråstaga Skråstagavilvilminske minske spennvidda spennviddaogogstive stiveavavkonstruksjonen. konstruksjonen.Avstand Avstand(modul) (modul)erervist vistmed med4 4mmsom som skal skalvere vereeiteitoverkomeleg overkomelegspenn spennforfortakåsar. takåsar.Slik Slikvilvildet detvere veremogleg moglegmed medlokal lokal innsats innsatsfråfrå«skog «skogtiltilferdig ferdigberekonstruksjon» berekonstruksjon»Andre Andretilhøve tilhøveenn enn«teikninga» «teikninga»kan kan sjølvsagt sjølvsagtkome komeinn innogoggjere gjeredette dettevanskeleg. vanskeleg.TilTildømes dømesforskrifter forskrifterom omoffentlege offentlege tilbod tilbodogogproblem problemmed medå investere å investerei produkt i produktførføreineinhar harklar klarfinansiering. finansiering.Og Ogdådå måmåaltaltskje skjeveldig veldigfort. fort.

1:50

Prosjektet Prosjektetbør børogoghaharom romforfor«preg» «preg»i inventar i inventarsom somererinspirert inspirertavavformer formerfråfrå Urnes-stilen, Urnes-stilen,slik slikvivihar harantyda antydai forslaget i forslagettiltilakustisk akustiskhimling himlingavavull:ull:Grovt Grovtvevd vevd vadmel vadmelavavullullfråfrånorsk norskvillsau. villsau.Dette Dettebør børvere veremogeleg mogelegå få å fåtiltilviss visseineinvil.vil.Andre Andre ting tingkan kanvere veremotiv motivogogdekorasjon dekorasjonpåpåglas glasmed medtiltildømes dømessilketrykk. silketrykk.Det Detererbra bra med medglasflater glasflaterder dereineinkan kanfåfåtiltillittlittavavdet. det.

"La humla suse"pl: 2.

35 C. 41,0

C. 41,0

3 000

16 gr.

3 000

Shuttelbuss, av og påstiging

NO VE RA ND ET ER RE NG

C. 38,0

3 000

C. 38,0

C. 35,0

3 200

C. 35,0

NOV ERA NDE TER REN G

C. 31,8

32 36

A-A

C-C

C. 41,0

P. HC

C. 41,0

3 000

NG RE ER ET D N RA VE NO

C. 38,0

3 000

C. 38,0

C. 35,0

3 200

C. 35,0

3 200

NOV ERA NDE TER REN G

C. 31,8

BENK

B-B

SVALG ANG

RESEPSJON / VESTIBYLE 145,5 m2

TOAL. 11,1 m2

GANG / GARD 25,3 m2

TEK. UTST 9,3 m2

KAFE 57,6 m2

Tekjøken

Vareinngangen ligg godt skjerma under svalgang og delvis bygg. Her er rom forSKOGSROMMET C I tillegg til lagerromma og teknisk rom har vi foreslått eit personaltoalett med69,7 m H spesielt med tanke på driftspersonell som jobbar FILM dusj, med hagen, men L. UTST og for 29,6 m 12,0 m BORN kjøken og reinhaldspersonellet. Heisen er berre for drift og plassert veldig 35,8 m sentralt. Vi foreslår og ein intern vindeltrapp mellom underetasjen og 1. etasje, slikI at ein ikkje alltid skal vere avhengig av heisen. Lager for utrereiskap er plassert GANGAREAL 40,7 m sør for bilane til tilsette, og har god tilgang til gangvegsystemet i hagen, jamfør D hageplanen pl. 4. 2

H 20 000

L KJØK TOAL / D 5,0 m2 3,0 m2

REINH. 5,0 m2

BTA 97,7 m2

4 000

1 700 33

BTA 20,0 m2

BYGGEG

RENSE

POTRALKOPIEN

UNDERETASJEN. Vareinngangen ligg godt skjerma under svalgang og delvis bygg. Her er rom for I tillegg til lagerromma og teknisk rom har vi foreslått eit personaltoalett med dusj, spesielt med tanke på driftspersonell som jobbar med hagen, men og for kjøken og reinhaldspersonellet. Heisen er berre for drift og plassert veldig sentralt. Vi foreslår og ein intern vindeltrapp mellom underetasjen og 1. etasje, slik at ein ikkje alltid skal vere avhengig av heisen. Lager for utrereiskap er plassert sør for bilane til tilsette, og har god tilgang til gangvegsystemet i hagen, jamfør hageplanen pl. 4. HOVUDETASJEN. Til venstre for hovudinngangen (i muren ved den utvendige trappa) har vi plassert eit toalettrom. Dette kan og utvidast til HC om nødvendig (litt margin til maks. BTA) Salsrommet for lokalmat har eigen dør frå gardsplassen, men og frå butikken inne. Dette gir alternative bruksmuligheitar. Døra direkte ut kan stengast og sal

Dette tevlingsutkastet.

AREAL Programmerte nettoarealer (funksjonsareal) m2 (FUA)

Publikumsfunksjoner Resepsjon/vestibyle Kafé Kjøkken, oppvask mv. Lagre kafé Publikumstoaletter Museumsbutikk Lager museumsbutikk Filmrom Aktivitetsområde for barn og unge Salgsrom lokalprodusert mat Utstillinger Basisutstilling Norges verdensarv Utstilling «Urnes stavkirke – tre og tro gjennom tusen år» Lager utstilling Teknisk rom utstilling (utstyr ifm. utstillinger) Lager utstillinger, formidlingsutstyr

372 145 50 25 28 13 20 6 30

Ansatte- og driftsarealer

AREAL Prosjekterte nettoarealer MERKNADAR: (funksjonsareal) m2 (FUA) 379,2 145,5 Litt flytande grense 57,6 mellom romma her 24,1 28,2 12,7 "Utedoen" medr. 19,6 6,1 29,6

35,8

20,0

232

232,3

59,3

140

139,8

12,0

9,3

11,9

114,7

LAGER UTE 15,4 m2

UNDERETASJE KOTE 31.8

PARKERING TILSETTE.

BRUTTO AREAL 164,1 m2

8 600

2. ETASJE KOTE 38,0

VENTILASJON 38,4 m2

Garderobeskap

40 000

UNDERETASJEN. G

OVERLYS KAFE/VESTIBYLE

8 400

VAREMOTTAK 24,6 m2

KJØKEN 24,1 m2

BASISUTSTILLING 59,3 m2

SE EN

EL / VARME / HEISMASKIN 25,9 m2

LK 13,2 m2

R EG

MATAVF. 10,0 m2

PERSONAL-TOAL. 5,8 m2

GG BY

Bagasje

"Info-vegg"

12 000

MØTE / PAUSE 20,0 m2

Bagasje

K/R 6,1 m2

LAGER FORMIDL. 11,9 m2

LAGER BUTIKK 6,1 m2

MUSEUMSBUTIKK 19,6 m2

ARB PL. 24,7 m2

ROMKATEGORI

DL 9,6 m2

LOKAL MAT 20,0 m2

Urnes verdensarvsenter

D-D

BTA 2,9 m2

Romprogram konkurransegrunnlaget 4 000

"UTEDO" 1,5 m2

HOVUDETASJEN.

KYRKJEROMMET 70,1 m2

STEINGARD TilKvenstre for hovudinngangen (i muren ved den utvendige trappa) har vi plassert

eit toalettrom. Dette kan og utvidast til HC om nødvendig (litt margin til maks. 7 600 6 400 8 000 BTA)

HOVUDETASJE KOTE 35,0 BTA 708,5 m2

Salsrommet for lokalmat har eigen dør frå gardsplassen, men og frå butikken inne. Dette gir alternative bruksmuligheitar. Døra direkte ut kan stengast og sal av produkt kan gjerast frå vestibylen. Eller, om senteret ikkje er ope, kan salsrommet like vel vere tilgjengeleg. Museumsbutikken foreslår vi delt med ein glas- vegg / skyvedør slik at ein ha varar på stativ og eller hyller på hjul når resepsjonen ikkje er betjent. Resepsjonen kan og stengast med skyvedører og gitter eller liknande som blir firt ned. Frå resepsjonen går ein inn til venstre til utstillingromma. Her er og gang vidare til toaletta, og i gangen inn mot dette kan det vere hyller og eller boksar for bagasje. For utstillingsromma har vi lagt vekt på god form (rektangulære og ikkje for lange og smale (tilnærma kvadrat) Hovudløysinga gir takhøgde på over 5 m. (6 m frå 1. etasje til taket) I skogsrommet foreslår vi portalkopien plassert ved inngangen til kyrkjerommet. Dette er lagt slik at ein både kjem inn og går ut att bak i rommet, som legg bra til rette for ein sakral «kyrkjeromsliknande» løysing for utstillinga. Når ein kjem ut frå kyrkjerommet på hagesida har ein stort vindauge til venstre mot hagen, og på veggen til høgre foreslår vi plakat som gir introduksjon til Urneshagen.

3 177

Kafeen er i forlenginga av vestibylen. Mellom akse E og F foreslår vi eit system av elementveggar slik at ein kan dele av eit eig rom på ikring 20 m2 her. Ein kan og bruke ein eller eit par av desse for å få litt meir skjerming mellom vestibylen og kafeen. Barnerommet ligg godt plassert mellom kaféen og utgangen til hagen. Frå kafeen er det og direkte utgang til ute-serveringsplassar under tak ved den utvida svalgangen og mot sør. Kontoravdelinga på plan 2 har god kontakt med resepsjonen og vestibylen. Rommet for kontorarbeidsplassane har vindauge både mot gardsplassen og mot vestibylen mellom akse B og C. Gangen mellom akse D og E kan vere eit ope galleri. Trappa opp bak resepsjonen kan vere tilgjengeleg når senteret berre er ope for lokal bruk som tilkomst til møterommet. Kontora kan då vere låste. Personalet kan og bruke heisen. Om ventilasjonsrommet er litt knapt kan ein bruke rom over himling i gangen og kopirommet til kanalføringar og fordeling. Løysinga gir liten b/n faktor. Netto funksjonsareal har jamt over minimale avvik frå programmet. + Avvika totalt sett er litt større enn – avvika. Det er rekna med

Kafeen er i forlenginga av vestibylen. Mellom akse E og F foreslår vi eit system 9,6 på ikring 20 m2 her. Ein kan 24,7 mellom vestibylen skjerming

Kontor daglig leder 8 av elementveggar slik at ein kan dele av eit eig rom Åpne arbeidsplasser; 4 24 ogábruke stk 6 m2 ein eller eit par av desse for å få litt meir Kopirom, lager rekvisita 5 og kafeen. Møterom, pauserom 20

6,1 19,5

Barnerommet ligg godt plassert mellom kaféen og utgangen Med til hagen. Frå kafeen dusj. Ekstra rom 5 8,8 tak ved den utvida til ute-serveringsplassar under i U.etasje svalgangen og mot sør. Renholdsrom, lager Toaletter og garderobe, er det og direkte utgang personale

5 5,0 renholdsutstyr Kontoravdelinga på plan 2 har god 10kontakt med resepsjonen og vestibylen. Felles varemottak 25,6 Heile gangen medr. Rommet for utemøbler kontorarbeidsplassane har vindauge både mot gardsplassen og mot Lager redskap, 15 15,4 etc. vestibylen mellom akse B og C. Gangen mellom akse D og E kan vere eit ope Bygningen skal galleri. Trappa opp bak resepsjonen kan vere tilgjengeleg når senteret berre er prosjekteres med 70 64,3 kan då vere låste. ope for lokal bruk som tilkomst til møterommet. Kontora nødvendige tekniske rom. Personalet kan og bruke heisen. Foreløpig forutsatt SUM Om ventilasjonsrommet er litt knapt kan ein 766,0 FUNKSJONSAREAL

kopirommet til kanalføringar og fordeling.

MÅLT BRUTTO TEVLINGSUTKAST

tekniske rom og bruke rom790,5 overMed himling i gangen (begge kolonnane)

993,2

Løysinga gir liten b/n faktor. Netto funksjonsareal har jamt over minimale avvik frå programmet. + Avvika totalt sett er litt større enn – avvika. Det er rekna med realistisk veggtjukne mot terreng (400mm, og 700 mm der ytterveggen er forblenda med gråstein. Jordkjellaren (sjå pl. 4) er ikkje medrekna. Brutto volum er rekna til 4670 m3 med 400 mm golv på grunn, eks ope areal (OPA). Utgreve masser er rundt 1200 m2 som til-svarar om lag det som trengs for oppfylling.

"La humla suse"pl: 3.

TAKET. Den flate delen er hage, øvste del av veggen og gesimsen på skråtaket er brystning på takterrassen som gjerne kan kledast med naturstein. Mot vest og sør foreslår vi steingarder som forlenging av muren på veggen under. På det skrå taket foreslår vi solceller. Det er plass til nærare 400 m2 solcellepanelar på dei skrå takflatene som vender mot vest. Som det går fram av analysen til høgre er takflata praktisk talt ikkje synleg frå nokon stad i bygda. Frå sjøen ser ein det berre på avstand. Eit mørkt tak dominerer mykje mindre enn nokre av dei lyse taka av eternitt og anna ein ser frå fjorden. Taket er vestvendt men med såpass slak vinkel vil ein og ha god nytte av sola midt på dagen, og horisontavskjerminga (høge fjell) ligg mot aust.

Mot nord.

Mot vest.

Men prosjektet er sjølvsagt ikkje avhengig av at det blir vald solcelletak.

Mot aust

URNESHAGEN.

Medrekna takhagen er det samla hagearealet sør og aust for bygget 1 630 m2 innafor byggegrensa, og 20 30 m2 til sør-grensa og vegkantane. 40

Skråningane på nordsida bør og vere ein del av hagen. Gjerne med ein del frukttre, og som vi har vore inne på: Humle som veks opp etter mur og rekkverk. Og gjerne blomstereng på grøntfelta nær krysset.

13,5 gr.

Nedre gesims skråtak K. 37,6

Palett fasadematerial. Skifer på dei skrå takflatene mot aust

17,2 gr.

16 gr.

1. Kote 63

33 7 00

Vi har og foreslått ein jordkjellar (tradisjonell vinterlagringsrom for potet og andre rotfrukter. Kan kanskje og brukast til frukt? Bi-kuber er og naturleg. Humlene må lage sine eigne bol.

22 000

.A LE O ; HUM ANER REPL KLAT

3. Kote 141

36 000

Mot sør.

0 100 00

Langs grensa mot syd tenker vi oss at den noverande raden med epletre kan bestå. Etter kvart kan ein føre inn fleire sortar, med hovudvekt på tradisjonelle sortar frå tidlegare tider, til dømes vintereple. Trea elles kan vere andre fruktsortar (plomme, pære, kirsebær og anna) Vi har lagt vekt på å foreslå ein sti som ikkje er brattare enn at ein elektrisk rullestol kan kome seg frå plan 1 til takhagen. Stien bør vere så brei og jamn at det går an, og ha nokre kvileplassar med sittebenkar. Her kan det og vere informasjonsskilt om dei ymse vekstane og anna av interesse. På murveggane kan det vere vegg-frukttre, humle og evt. andre klatreplantar.

13,9 gr. Øvre gesims skråtak K. 42,5

2. Kote 75

Analyse i høve synlegheit av den skråtakflat. På ryggen ovafor bruket Øvre Ornes kan ein såvidt skimte takflata. Frå sjøen ser ein sa vidt takflata ved ferjekaia, og ser relativt meir og meir medan bygget blir mindre og mindre. (Norgeskart 1: 2500)

KRYDDER URTER O.A GRØNSAKER

KLATREPLANER; HUMLE O.A

KRYDDERUTER O.A GRØNSAKER OG POTET SOMARBLOMAR

ROSER

DAM

VEGG-FRUKTTRE JORDKJELLAR 6,0 m2

JORDBÆR

BÆRBUSKAR 28

32 33

BIKUBER

BÆRBUSKAR 35

"La humla suse"pl: 4.