Mój przedszkolak

Mój Przedszkolak Bezpłatny magaz yn dla rodziców TE MAT N U M E RU

numer 8 • jesień 2013

Pierwsze dni w przedszkolu Zd rowie d z iec ka

Jak pokonać uporczywy kaszel

Rozwój d z iec ka

Dlaczego babcia umarła?

Wywiad n u m e ru

Od edukacji seksualnej nie warto uciekać Rozmowa z Moniką Zieloną-Jenek

KONKURS

Mój przedszkolak na wakacjach

Mój Przedszkolak

S R U K N O K a wakacjach n k la o k z s d e Mój prz

M Drodzy Czytelnicy!

iesiące wakacyjnej beztroski jak zawsze minęły szybciej, niż byśmy się tego spodziewali, i dla wielu dzieci nadszedł moment przedszkolnego debiutu.

To trudne i stresujące przeżycie nie tylko dla malucha, ale także dla rodziców.

Czy moje dziecko sobie poradzi? Czy znajdzie wspólny język z rówieśnikami w grupie? – takie pytania spędzają sen z powiek niejednej mamie i niejednemu tacie. Dlatego w bieżącym numerze „Mojego Przedszkolaka” podpo-

Z

apraszamy do wzięcia udziału w konkursie pt. „Mój Przedszkolak na wakacjach” . Prześlij nam wakacyjne zdjęcie Twojego dziecka i wygraj jedną z nagród.

Szczegóły i regulamin na naszej stronie: www.mojprzedszkolak.com.pl oraz na naszym fanpage'u na Facebooku

wiadamy, jak przetrwać pierwsze dni w przedszkolu – zarówno z perspektywy malucha, jak i rodzica, jakie informacje koniecznie należy przekazać nauczycielowi oraz które elementy przedszkolnej wyprawki są niezbędne, a które mają drugorzędne znaczenie.

Jesień to także pora, kiedy przeziębienia i inne infekcje atakują ze zdwojoną siłą. Zazwyczaj nie są one groźne dla zdrowia dziecka, ale potrafią skutecznie nadwyrężyć siły nie tylko chorującego malucha, ale i rodzica.

Jak zwalczyć uporczywy kaszel? Czy domowe sposoby na przeziębienie są skuteczne? Kiedy udać się do lekarza? Jak wzmocnić odporność dziecka?

Zachęcam do lektury.

Jesteśmy już na Facebooku!

Dołącz do nas!

Serdecznie pozdrawiam

Zamów bezpłatną prenumeratę na

www.mojprzedszkolak.com.pl

Mój Przedszkolak Bezpłatny magaz yn dla rodziców

Wydawca Wydawnictwo FORUM Sp. z o.o. ul. Polska 13, 60-595 Poznań www.mojprzedszkolak.com.pl redakcja@mojprzedszkolak.com.pl Prezes Zarządu Anna Gadzińska-Buksa Wiceprezesi Zarządu Anna Morawska, Radosław Lewandowski

Anna Przybył Sekretarz Redakcji

Redaktor Naczelny

Projekt graficzny/DTP

Katarzyna Grunt-Segień

Yezioro

Koordynacja projektu

Druk

Anna Gruszczyńska-Radecka anna.gruszczynska-radecka@e-forum.com.pl

ORTIS Nakład

Reklama

120000 egzemplarzy

Żaneta Góralczyk 61 66 83 102 zaneta.goralczyk@e-forum.com.pl

Serwis zdjęciowy

Infolinia

0 801 88 44 22 61 66 55 800

Dreamstime

Spis t reśc i

Z d r owi e d z i e c k a

Paracetamol Biofarm®

Te m at n u m e ru

4

Pierwsze dni w przedszkolu

Wywiad n u m e ru

8

Od edukacji seksualnej nie da się uciec.

Paracetamolum 500 mg tabletki

Rozmowa z dr Moniką Zieloną-Jenek Rozwój d z iec ka

1 4 Wyprawka przedszkolaka 1 8 „Dlaczego babcia umarła?” Jak rozmawiać 20

z przedszkolakiem o śmierci Skąd się biorą dzieci, czyli jak prowadzić trudne rozmowy z malcami

Zd rowie d z iec ka

22 26 32 36 38

Idealne buciki dla przedszkolnej stopy Jesienne przeziębienia u dzieci.

Podmiot odpowiedzialny: Biofarm Sp. z o.o.,

ul. Wałbrzyska 13, 60-198 Poznań Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu

Prawdy i mity o chorowaniu Hartowanie czas zacząć. Sposoby na zwiększenie odporności dziecka Witaminki dla chłopczyka i dziewczynki Wygrać z kaszlem

W następnym numerze Kiedy iść z dzieckiem do psychologa?

To się c z y ta

44

Wskazania: Paracetamol Biofarm® stosuje się w bólach różnego pochodzenia i o różnym natężeniu. Szczególnie zalecany jest w bólach głowy, migrenach, w bólach reumatycznych, stawowych, mięśniowych i kostnych, w bólach kręgosłupa, nerwobólach, bólach menstruacyjnych, w bólach zębów. Gorączka w przebiegu przeziębienia i (lub) grypy.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na paracetamol lub inny składnik preparatu. Choroba alkoholowa. Ciężka niewydolność wątroby lub nerek.

„Dlaczego tata już z nami nie mieszka?”

Jak rozmawiać z dzieckiem?

Polecamy książki

S E N S po l eca

Infekcje zakaźne w przedszkolu.

Co musisz wiedzieć?

4 6 Przyjdzie wilk i cię zje!

R EK L A M A

SZKOŁA PŁYWANIA Po cz àt ku jà cy

P rz ed sz ko la k

Stanisławów pierwszy / k. Nieporetu Warszawa Bielany 2 Warszawa Wilanów

Ju ˝ p∏ yw am

Do sk on al en ie pł yw an ia

www.morelife.pl tel. 609 388 122

Mój Przedszkolak

W a rto

Profilaktin

portal internetowy z pomocami edukacyjnymi dla dzieci.

Równowaga emocji

S

115 ml

uplement diety Profilaktin Równowaga Emocji to syrop wzmacniający z zagęszczonym sokiem z poziomek i aronii polecany w stanach zwiększonego pobudzenia, rozkojarzenia, napięcia i niepokoju. Dzięki zawartym składnikom przyczynia się do łagodzenia niepokoju i napięcia wywołanego sytuacjami dnia codziennego (melisa).

Działa odprężająco i wspomaga zdrowy sen (rumianek). Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego (magnez, witamina B6).

PomyslyDlaDzieci.pl w i e d z i e ć

tysiące różnorodnych pomocy, a wśród nich: kolorowanki, od kropki do kropki, znajdowanie różnic i podobieństw, szlaczki, wzory, szablony

Producent: Herbapol Lublin S.A. Dodatkowe informacje: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., Warszawa,

tel. +46 22 364 61 00, www.polpharma.pl

Wiecej o produktach z linii Profilaktin: www.profilaktin.pl

materiały dostosowane do potrzeb edukacyjnych dzieci w różnym wieku

intuicyjny i przyjazny dla użytkownika układ strony

RABAT 40%! na roczny abonament

R EK L A M A

dla klientów indywidualnych

kod rabatowy:pomysly ważność kodu rabatowego 31.10.2013

3

Te m a t n u m e r u

Pierwsze dni

w przedszkolu Początki malucha w przedszkolu to czas trudny nie tylko dla niego, ale również dla rodziców czy opiekunów. Dotąd opiekowaliśmy się dzieckiem samodzielnie lub z pomocą dziadków czy innych osób, które znaliśmy zarówno my, jak i nasz milusiński. Teraz stajemy przed perspektywą oddania go pod skrzydła obcej osoby.

4

Fot. Dreamstime.com

N

a samą myśl o takiej sytuacji większość rodziców reaguje nerwowo. Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że nauczyciele przedszkola to doskonale wykwalifikowana kadra z dużym doświadczeniem zawodowym i odpowiednim podejściem do dzieci, jednak to nas najczęściej nie uspokaja. Stąd też pierwszy kontakt rodzica z nauczycielem jest najczęściej nacechowany obustronnym napięciem. Wynika to oczywiście z faktu, że strony zupełnie się nie znają. Dlatego nie powinniśmy się ograniczać do jednorazowego kontaktu z nauczycielem i personelem przedszkola. Wręcz przeciwnie – korzystajmy z każdej okazji do odwiedzania placówki, rozmów z nauczycielem, uczestnictwa w codziennym życiu przedszkola i jego wychowanków. Dzisiejsze przedszkola dają rodzicom i dzieciom bardzo wiele takich możliwości.

Wszystkie przedszkola i żłobki, bez względu na to czy są placówkami publicznymi czy niepublicznymi, oczekują od rodziców kompleksowej informacji o dziecku. Dlatego też musimy się przygotować na pytania na temat: qqstanu zdrowia dziecka, qqzakresu i poziomu jego umiejętności, qqpoziomu rozwoju emocjonalnego, qqsytuacji rodzinnej i środowiskowej dziecka, qqumiejętności i kompetencji społecznych, qqspecjalnych wymagań edukacyjnych, qqumiejętności sygnalizowania potrzeb.

O czym koniecznie trzeba powiedzieć nauczycielowi?

Jest wiele sytuacji, o których dorosłym trudno jest opowiadać, choćby ze względu na to, że dotyczą najbardziej osobistych spraw.

Musimy być jednak świadomi tego, że wszystko co powiemy nauczycielowi o sobie lub o maluchu, pozostanie wyłącznie do jego wiadomości (ewentualnie również dyrektora przedszkola, jeżeli sprawa dotyczy sytuacji prawnych). Wszystkie informacje powinny być rzetelne i zgodne z prawdą. Inaczej możemy zaszkodzić dziecku. Rodzicowi nie wolno więc pominąć poniższych informacji.

Mój Przedszkolak

1

Sytuacja rodzinna dziecka:

qqjeżeli rodzice są rozwiedzeni lub jedno z rodziców nie żyje, qqjeżeli jedno lub oboje rodzice nie są rodzicami biologicznymi dziecka (rodzina adopcyjna lub zrekonstruowana), qqjeżeli jedno lub oboje rodziców ma ograniczone lub całkowicie odebrane prawa rodzicielskie, qqjeżeli rodzice są rodziną zastępczą itp.

Udzielenie nauczycielowi wyżej wymienionych informacji pozwoli mu uniknąć sytuacji trudnych, niezręcznych lub niezgodnych z prawem: qqdziecko nie zostanie wydane osobie nieuprawnionej, qqżadne informacje na temat dziecka nie będą udzielane nikomu niepowołanemu lub nieuprawnionemu, qqw czasie zajęć dziecko nie będzie pytane o rodzica, który np. nie żyje, qqimprezy grupowe związane z rodziną będą odbywały się na takich zasadach, by nie urazić niczyich uczuć, nie zranić dziecka, rodzica lub opiekuna, nie narazić dziecka na niepożądane reakcje ze strony innych dzieci itp.

2

Stan zdrowia dziecka:

qqchoroby dziedziczne, qqchoroby przewlekłe, R EK L A M A

qqalergie, uczulenia, qqlęki emocjonalne, labilność uczuciowa, chwiejność reakcji, qqspecjalne potrzeby edukacyjne poparte opinią lub orzeczeniem z poradni psychologiczno-pedagogicznej (np. dysleksja, mózgowe porażenie dziecięce itp.).

Posiadanie przez nauczyciela i personel pomocniczy w przedszkolu tego typu informacji pomoże dziecku w codziennym funkcjonowaniu. Jeżeli nie jest ono w stanie brać udziału w jakiejś formie zajęć, ćwiczeń fizycznych lub zabaw, nie będzie do nich namawiane ani zachęcane. Świadomość alergii i uczuleń pozwoli uniknąć styczności z alergenami, jeżeli ich ograniczenie jest możliwe. Nauczyciele będą mogli również w prawidłowy sposób zareagować i zaopiekować się dzieckiem, które ma np. atak epilepsji.

Z kolei wiedza o specjalnych potrzebach edukacyjnych malucha, pozwoli nauczycielowi na dostosowanie wymagań w zakresie wiedzy i umiejętności, które dziecko powinno opanować.

3 Rozwój emocjonalny i poziom umiejętności społecznych: qqczego dziecko się boi, qqjak reaguje na stres, sytuacje nowe i nieznane, qqkiedy płacze (najczęstsze powody i sytuacje), qqkiedy reaguje nerwowo lub agresywnie,

Te m a t n u m e r u

Przynajmniej raz przed rozpoczęciem roku przedszkolnego należy: qqczy potrafi się dzielić np. zabawkami, współpracować w parze lub w grupie, qqOmówić z dzieckiem rytuał pożegnania – ustalmy z nim, jak się będziemy rozstawali i róbmy to ze świadomością, że będziemy musieli qqdo jakiego stopnia przejawia empatię itd.

Jeśeli nauczyciel jest dobrze zorientowany w tej sferze, ma bezwzględnie się do tych ustaleń dostosować. Możemy zaproponomożliwość regulowania bodźców, na które dziecko reaguje wać np. dwa przytulenia, a dziecko buziaka lub pomachanie rączką. gwałtownie, niespodziewanie lub w sposób niekontrolowaNajważniejsze, by ustalenie było wspólne. Podczas pierwszego pony. Tym samym zmniejsza stres i eliminuje źródła dziecięcych żegnania konsekwentnie przypominamy je dziecku. frustracji. Wie również, na naukę jakich kompetencji społecz- qqUstalić z dzieckiem godziny odbierania go z przedszkola i zaznanych kłaść nacisk, by ułatwić maluchowi prawidłowe funkcjoczyć, że mogą być one różne – trzeba wytłumaczyć maluchowi, nowanie w grupie rówieśniczej. że będziemy go odbierali codziennie np. po podwieczorku. Jednak dziecko powinno sobie również zdawać sprawę z tego, że być może Specjalne potrzeby edukacyjne: będzie musiało na nas trochę poczekać, ponieważ mamy ważną niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa, pracę, potrzebną innymi ludziom, lub po prostu dużo domowych qq obowiązków, dlatego możemy się czasem troszkę spóźnić. qqskutki dziecięcego porażenia mózgowego, qqnadpobudliwość psychoruchowa (czasem połączona qqUświadomić dziecku, że pójście do przedszkola to nagroda sama z agresją czynną lub słowną), w sobie – porozmawiajmy z naszą pociechą o tym, że tylko „dorosłe” dzieci mogą chodzić do przedszkola, bo wiadomo, że są dzielne qqADHD, i odważne, że nie będą płakały i nie trzeba im dawać żadnych nagród qqzaburzenia neurologiczne lub inne.

Zaznajomienie nauczyciela z tego typu problemami dziecka za to, że w przedszkolu są grzeczne. daje nam gwarancję dostosowania wszelkich działań i wyma- qqZaznaczyć, że będziemy oczekiwali codziennych relacji i opowieści gań personelu przedszkola do poziomu możliwości dziecka. dziecka o tym, co robiło w danym dniu w przedszkolu, co przeżyło Jako osoby dorosłe, odpowiedzialne za małych ludzi, nie itd. Oczywiście powinniśmy również zadeklarować, że wysłuchamy powinniśmy się kierować fałszywym poczuciem wstydu i zawszystkiego, co dziecko będzie miało do powiedzenia, nawet jeśli tajać informacji istotnych dla prawidłowego funkcjonowania będą to narzekania i małe „smutki”. naszego dziecka w środowisku poza domem. qqZapoznać dziecko z rytmem dnia w przedszkolu – najlepiej opowiedzieć mu o uporządkowanym dniu i elementach dyscypliny przez nauczyciela. Dziecko powinno wiedzieć, Zanim dziecko pójdzie do przedszkola wprowadzanych co i w jakim wymiarze będzie codziennie robiło w przedszkolu, plan dnia posiada bowiem każda placówka przedszkolna i jest on Warto, przed rozpoczęciem roku przedszkolnego: dostępny dla rodziców.

1. odwiedzić przedszkole – obejrzeć ogród, plac zaqqPorozmawiać o zachowaniu w sytuacjach ekstremalnych i konieczbaw i wszystkie dostępne dzieciom pomieszczenia (szatności sygnalizowania własnych potrzeb – dziecko powinno wiedzieć, nia, sala zabaw, sala grupy, sala telewizyjna itp.); nawiąże zgłoszenie nauczycielowi sytuacji, w których czuje się zagrożone zać kontakt z nauczycielem, który będzie się opiekował ze strony innych dzieci, nie jest wcale skarżeniem tylko jak najbardziej grupą dziecka (rozmowa, wspólna zabawa z nauczycienormalnym zachowaniem. Przecież w podobny sposób zachowują się nawet osoby dorosłe. Również sygnalizowanie wszelkich potrzeb lem, rodzicem i dziećmi itd.); jest zachowaniem jak najbardziej pożądanym, bo pani nauczycielka 2. ćwiczyć sytuacje pomocne w życiu przedszkolnym – przede wszystkim czynności samoobbędzie miała w grupie wiele dzieci i nie zawsze wszystko zauważy sługowe (mycie, jedzenie, sprzątanie zabawek, składasama. nie ubranek, ubieranie się itd.); 3. przejrzeć wraz z dzieckiem „ekwipunek” przedszkolny – omówić do czego służą My jako rodzice również będziemy musieli „zaadaptować się” do żyposzczególne materiały plastyczne, jak z nich korzycia przedszkolnego naszych dzieci. Trzeba będzie pogodzić się np. stać, co może z nich powstać; odgrywać scenki z faktem, że to pani nauczycielka jest teraz autorytetem dla malucha. zbiórki, zabaw z innymi dziećmi (omówić Należy też zaakceptować „dorosłość” malucha oraz zasady obowiązukonieczność przestrzegania zasad współjące w instytucji opiekującej się, wychowującej i nauczającej naszego działania z innymi dziećmi, słuchania milusińskiego. Regulaminy, nawet jeżeli nie są dla nas zrozumiałe lub pani, przestrzegania regulaminów itd.); wydają się przesadzone, trzeba koniecznie zaakceptować ze względu 4. opowiadać dziecku własne na komfort i bezpieczeństwo dzieci w placówce. wspomnienia z czasu t przedszkola.

4

„Adaptacja” rodziców

Małgorzata Warzkiewicz

6

M贸j Przedszkolak

7

Wy wi a d n u m e r u

Od edukacji seksualnej nie da się uciec dr Moniką Zieloną-Jenek

z Pracowni Seksuologii Społecznej i Klinicznej Instytutu Psychologii UAM w Poznaniu

Czy w ogóle możemy mówić o wychowaniu seksualnym wśród dzieci w wieku przedszkolnym? Czy to nie za wcześnie?

Monika Zielona-Jenek: O edukacji seksualnej możemy mówić w każdym wieku. Rozwój seksualny trwa od początku życia każdego człowieka do jego końca. Stymulowany jest przez dojrzewanie organizmu oraz wpływy społeczne. Część tego wpływu społecznego to oddziaływania zaplanowane i zorganizowane, czyli edukacja i wychowanie. W tym świetle – tak – można mówić o wychowaniu seksualnym przedszkolaków.

Jak powinna wyglądać edukacja seksualna dziecka w wieku przedszkolnym? Czy powinna zostać włączona do edukacji przedszkolnej?

Zanim odpowiemy sobie na to pytanie, powinniśmy rozważyć kwestie bardziej podstawowe. Dokąd my jako wychowawcy, rodzice chcemy poprowadzić dzieci w ich rozwoju seksualnym, co jest celem naszych starań i kto jest w stanie ten cel zrealizować. Osoby z grona rodzinnego, a więc te, z którymi łączą dziecko szczególne emocjonalne więzi, bliski kontakt, także fizyczny? To całkiem naturalna relacja dla tego rodzaju wypływów wychowawczych. Z drugiej strony jednak, rodzice budują relacje z dziećmi głównie w oparciu o własne doświadczenia życiowe. Bywa, że wyniesiona z nich wiedza i kompetencje są niewystarczające do radzenia sobie z niektórymi zadaniami wychowawczymi.

W wielu tradycyjnych społeczeństwach role płciowe czy sposób regulowania zachowań seksualnych były od wieków przewidywalne. Rodzice przy wychowywaniu własnych dzieci mogli wtedy opierać się na nieformalnych źródłach wiedzy, na przykład radzić się starszego pokolenia. Nie zawsze przynosiło to rozwiązania skuteczne, o czym mogą świadczyć choćby nasze własne rodzinne historie, w których odnajdujemy nieślub-

8

Fot. Dreamstime.com

Rozmowa z

ne dzieci, czy przemoc seksualną. Różnie w tej chwili oceniamy te tradycyjne sposoby rozwiązywania spraw dotyczących seksualności. To, co warto podkreślić, to swoista skuteczność tamtych rozwiązań, wynikająca ze stabilności otoczenia społecznego, przewidywalność reakcji innych.

W tej chwili nasze środowisko społeczne dość dynamicznie się zmienia. Częściowo ze względu na globalizację i coraz częstsze stykanie się różnych kultur, odmiennie regulujących zachowania płciowe, a częściowo ze względu na duże przemiany społeczne związane z pojmowaniem ról płciowych i seksualnych w naszej kulturze. Warto zatem pomyśleć o instytucjonalnej edukacji seksualnej jako o wsparciu rodziców.

Wiedza starszego pokolenia jest cenna, ale bywa niewystarczająca w sytuacji społecznej zmiany. Rezygnacja z szansy, jaką dać może formalna edukacja seksualna, pozostawia rodziców samym sobie z bardzo trudnym zadaniem. Oczywiście te instytucjonalne działania muszą być głęboko przemyślane co do kierunku, treści i formy.

Jak wychowywać dzieci w świecie, w którym seksualność to z jednej strony temat tabu w wielu rodzinach, a z drugiej – główny temat rozerotyzowanych mediów?

Jakie kwestie z dziećmi poruszać, a jakie na razie omijać?

Edukacja i wychowanie to bardzo ważny czynnik rozwoju.

Jeżeli ich nie podejmiemy, to w miejsce naszych zorganizowanych, celowych oddziaływań kształtujących seksualność dziecka wkroczą wpływy zewnętrzne, przypadkowe, nad którymi nie mamy kontroli. To ryzykowna sytuacja, bo przecież chcemy, żeby nasze dzieci wyrosły na osoby dojrzałe seksualnie, gotowe do miłości i fizycznej bliskości z drugim człowiekiem, do przyjmowania odpowiedzialności za własne zachowania seksualne.

Wielu z nas, wychowawców, rodziców, zmaga się z problemem tabu seksualnego. Pamiętajmy, że pełni ono ważną funkcję

Nowy Citroën C4 Picasso

Ekscy tujące odkr y wanie świata

R

odzice chcący zaspokoić ciekawość dziecka w czasie podróży stają zwykle przed nie lada wyzwaniem. Dla młodych odkrywców szczególnie ekscytujące mogą się stać eskapady nowym Citroënem C4 Picasso. Jego ogromna panoramiczna szyba pozwoli dojrzeć najmniejsze detale pejzaży i w pełni odkrywać piękno otaczającego świata. Również wewnątrz samochodu milusińscy znajdą wiele do odkrycia. Zestaw Mulitimedialny DVD Plug’n Play wbudowany w zagłówki przednich foteli i zwijane zasłony przeciwsłoneczne w drugim rzędzie, stworzą najmłodszym idealne warunki do oglądania ulubionych bajek i programów. Kiedy zechcą zatopić się w lekturze, do dyspozycji będą mieli indywidualne podświetlane i rozkładane stoliki, a wszelkie skarby, od zabawek po pamiątki z wycieczek, będą mogli ukryć w sprytnie rozmieszczonych schowkach.

O spokój rodziców podczas podróży zadbają liczne systemy podnoszące bezpieczeństwo: poduszki powietrzne, chroniące pasażerów w pierwszym i drugim rzędzie; system ostrzegający o pojazdach znajdujących się w obszarze martwego pola; inteligentny system kontroli trakcji, ułatwiający przeprowadzenie bezpiecznych manewrów oraz aktywny regulator prędkości, który pomoże kierowcy uniknąć kolizji z pojazdem poprzedzającym.

Nowy Citroën C4 Picasso posiada także największy w swojej kategorii bagażnik ze sterowaną elektrycznie pokrywą, co zapewnia wygodny załadunek bagaży dla całej rodziny. Nowy Citroën C4 Picasso jest niezastąpiony również do przemieszczania się w mieście. Do dyspozycji kierowcy jest, w dużym stopniu wyręczający go System Park Assist, który pomoże w aż trzech rodzajach manewru: parkowaniu prostopadłym, równoległym, a także ułatwi wyjazd równolegle zaparkowanym autem.

W wielu sytuacjach przyda się również system wspomagania ruszania na wzniesieniu. Dłuższe trasy staną się niezwykle komfortowe dzięki funkcji masażu i podgrzewania foteli przednich oraz automatycznej dwustrefowej klimatyzacji. W ten sposób każda, nawet najkrótsza rodzinna wyprawa będzie niezwykłą przygodą.

System kontroli martwego pola Bezkluczykowe uruchamianie pojazdu Gniazda USB, AUX, Jack i 230V

Ekran panoramiczny HD 12’’ i tablet dotykowy 7’’ System Park Assist

Podgrzewany fotel z funkcją masażu Regulacja pozycji za kierownicą Bagażnik o pojemności 537 litrów z automatycznie sterowaną pokrywą Przyciemniane szyby

Panoramiczna szyba przednia Oszczędne i dynamiczne silniki benzynowe i wysokoprężne Aktywny regulator prędkości

Bezkluczykowy dostęp do pojazdu

System automatycznego zmieniania świateł

System kontroli martwego pola Inteligentny system kontroli trakcji

Nowy Citroën C4 Picasso dostępny w Autoryzowanych salonach sprzedaży już od 59 900 zł. Więcej informacji na www.citroen.pl

9

Wy wi a d n u m e r u

społeczną: stoi na straży cenionych społecznych zasad.

W ten sposób chronione są wartości danej grupy, takie jak intymność, prywatność jednostki, nieprzekraczanie pewnych zakazów np. kazirodztwa.

Problem pojawia się wtedy, kiedy tabu seksualne jest zbyt szerokie i wiąże nam ręce. Nie pozwala zauważać, mówić, podejmować świadomych działań wychowawczych. W tym sensie warto jest przyglądać się tabu i stawiać znak zapytania wobec jego funkcji w określonych sytuacjach. Ważną umiejętnością rodziców i wychowawców jest wgląd, rozumienie przez nich tego co robią, w jakim celu, czym motywowani i dlaczego w takiej, a nie innej formie. Nie zapominajmy, że rodzic także jest istotą seksualną, i jego własna seksualność wpływa na sposób wychowywania. Przystępując do pracy z dzieckiem, dostosujmy nasze działania do jego rozwojowych możliwości: język do posiadanych przez nie pojęć i zasobu słów, uwzględniajmy umiejętność skupiania uwagi, sposób rozumowania. Młodsze dzieci czasem mają kłopot z rozumieniem przyczyn i skutków, operują na pojęciach konkretnych. I wtedy takim konkretnym językiem należy z nimi rozmawiać. Można też tak pokierować rozmową, żeby wskazać na istnienie ciągu dalszego udzielanych przez nas informacji, ich bogactwa.

Kiedy myÊlimy o interakcji rodzic – dziecko pami´tajmy, ˝e co prawda jest to relacja, w której bardziej rozwini´ty spotyka si´ z mniej rozwini´tym, ale w jej toku rozwijajà si´ obie strony.

Po to, by za jakiś czas dziecko zapytało nas o dalsze informacje. Z przedszkolakami rozmawiajmy na przykład o regule wzajemności – „jak ty komuś, tak on tobie”, „jeśli tobie się to nie podoba, to być może jemu też”. Rozmawiajmy o uczuciach, dla dziecka są one konkretne. To będzie dobry start do późniejszej rozmowy o odpowiedzialności w relacjach, o trosce o innych.

Kiedy dzieci stykają się z nowymi dla nich informacjami, których do końca nie rozumieją, bywa, że zaczynają je interpretować w kontekście posiadanej ograniczonej wiedzy.

Czasem błędnie. Warto pytać dziecko o to, jak pewne zjawiska rozumie, jak je przeżywa. Rozmawiajmy z dzieckiem, gdy zetknie się z treściami dla niego nie przeznaczonymi: gdy natrafi na materiały erotyczne (np. w nieodpowiednio

10

umieszonym magazynie na półce w kiosku), kiedy zastanie rodziców uprawiających seks. Zachowanie seksualne pomiędzy dwojgiem dorosłych osób może w oczach małego dziecka wyglądać w sposób niezwykły. Szczególne odgłosy towarzyszące tej sytuacji, fizyczna siła, często gwałtowne działanie osób dorosłych może budzić w dziecku lęk, zażenowanie, ale też ekscytację. Konieczne jest, by takie sytuacje z dzieckiem wyjaśnić, wytłumaczyć.

Wspierajmy rozwój seksualny dziecka tak, by ułatwić mu radzenie sobie w relacjach z innymi ludźmi. Uwzględniajmy przy tym więc społeczny wymiar seksualności, nadawane jej znaczenia i wartości. Jeżeli dla nas, rodziców ważne są kwestie związane z religijnym wymiarem seksualności, to w edukacji seksualnej uwzględniajmy także taki kontekst. A gdy dziecko będzie na to gotowe, rozmawiajmy o różnorodności w tym zakresie, bo przecież i tak się z nią zetknie. Pomóżmy mu ją zrozumieć.

A co z językiem, jakim posługujemy się w rozmowie z dzieckiem? Jakich określeń na intymne części ciała używać – dostosowanych do malucha zdrobnień czy nazw anatomicznych?

Dziecko przyjmie takie określenia, jakie mu zaproponujemy. Uważam, że nie ma sensu tworzyć słów specyficznych, własnych, w obrębie rodziny. Przecież dziecku mają one służyć do komunikowania się z innymi, także poza rodziną: nauczycielką w przedszkolu, kolegą, koleżanką, opiekunem.

Dlatego lepiej nazywać penisa penisem, bo kiedy nazwiemy go w inny, wyjątkowo wymyślny sposób, to inna osoba może tego nie zrozumieć. Z chłopcami z reguły jest łatwiej, zwykle używają popularnych określeń takich jak „ptaszek” czy „siusiak”. Bardziej skomplikowana sprawa jest z nazewnictwem narządów płciowych dziewczynek, które czasami bywają nazbyt ogólnikowe: „tam na dole”, „pupa”. Są też określenia specyficzne, wewnątrzrodzinne: „muszelki”, „myszki”, „kaczuszki”. Wyobraźmy sobie, że dziecko w przedszkolu czy na placu zabaw uderzy się albo ma problem w toalecie. Prosi więc dorosłego o pomoc i mówi np. „uderzyłam się tam, no …. w myszkę”. Zanim nauczycielka czy opiekun domyśli się, co się stało, może mijać czas, pojawi się zupełnie niepotrzebne w tej sytuacji napięcie. Nie warto chyba dziecku tego fundować. Dobrze, by miało do dyspozycji słownictwo, które jest po prostu powszechnie zrozumiałe.

Następna kwestia związana jest z emocjami. Słowa kojarzące się ze sferą intymną często budzą w nas wstyd i zażenowanie, dlatego warto dobrać takie określenia, którymi my będziemy posługiwać się w sposób naturalny. To kolejny argument za wprowadzaniem nomenklatury anatomicznej – prawidłowej, fachowej, możliwej do porozumienia zarówno z panią w przedszkolu, jak i później, gdy dziecko podrośnie, z lekarzem rodzinnym, innym specjalistą czy seksualnym partnerem.

M贸j Przedszkolak

11

Wy wi a d n u m e r u

Dzieci w przedszkolu często się „zakochują”, i to nie tylko w rówieśnikach przeciwnej płci. Czy rodziców powinno to niepokoić?

Zakochanie się dziecka w rówieśniku nie jest powodem do niepokoju. W okresie przedszkolnym dzieci podejmują wiele niedojrzałych zachowań seksualnych, to czas, kiedy ekspresja seksualna dzieci jest naprawdę zróżnicowana. Te zachowania odzwierciedlają toczący się wewnątrz psychiki dziecka rozwój seksualny.

Seksualne zachowania interakcyjne, a więc te, w których dziecko podejmuje kontakt dotyczący sfery intymnej z inną osobą (zwykle rówieśnikiem) pełnią określone funkcje. Dostarczają dziecku przyjemnego pobudzenia, zaspokajają ciekawość.

Bywa, że dzieci ekscytują się tą sferą życia, bo wydaje im się ona zakazana. Maluchy dowiadują się różnych rzeczy, sprawdzają czy to, co powiedzieli dorośli, jest prawdą albo czy to, co dotyczy mnie, tak samo wygląda u kolegi. Dzieci w tych zachowaniach dobierają sobie do wspólnej zabawy rówieśników, którym ufają, których lubią, z którymi mogą zawiązać tajemnicę. Drugorzędną sprawą dla dziecka jest przy tym zwykle płeć rówieśnika. Dzieci tak samo podejmują zachowania w relacjach chłopiec – dziewczynka, jak i w relacjach jednopłciowych.

Często zdarza się, że dzieci obnażają się w miejscach publicznych, na przykład w przedszkolu. Jak reagować właściwie na tego typu zachowania?

Taka sytuacja jest w większości przypadków normatywna.

Dziecko obnaża się lub podejmuje inne podobne zachowania seksualne z niewiedzy lub żeby sprawdzić reakcję otoczenia. W takiej sytuacji zwykle wystarczy poinformować je lub przypomnieć społeczną normę: „intymne części ciała okrywamy ubraniem, nie pokazujemy ich innym”. Zdarza się czasem, że kiedy w rodzinie pojawia się jakaś trudność lub ważna zmiana: rodzi się młodsze rodzeństwo, ma miejsce przeprowadzka, dochodzi do konfliktu między rodzicami, dzieci zaczynają prezentować demonstracyjne zachowania seksualne, by zwrócić na siebie uwagę. Wtedy ważne jest, by prawidłowo rozpoznać podstawową potrzebę dziecka i ją zaspokoić.

Bywa też, że dzieci mówią o rzeczach intymnych, gdy się nudzą, np. stojąc w długiej kolejce, w okolicy kasy, gdzie znajdują się prezerwatywy. Wtedy dziecko pyta: „co to jest?”.

W takiej sytuacji należy zaspokoić jego potrzebę poznawczą i udzielić mu odpowiedzi, np. „to jest prezerwatywa, używają jej dorośli”. Jeżeli dziecko pyta dalej, kontynuujemy wyjaśnienia. Gdy uznamy jednak, że rozmowa dotyczy treści zbyt intymnych (np. gdy dziecko pyta o nasze doświadczenia: „czy ty też używasz prezerwatyw?”) lub gdy czujemy, że sytuacja rozmowy o treściach seksualnych w miejscu publicznym jest dla nas zbyt trudna, możemy umówić się z dzieckiem na rozmowę „nieco później”, wskazując na jej konkretny czas lub miejsce (np. gdy będziemy wracać samochodem, w domu).

Oczywiście umowy dotrzymujemy.

12

Jakie sygnały powinny zwrócić uwagę rodzica przedszkolaka? Czy są takie zachowania, które ewidentnie wskazują, że z malcem coś jest nie w porządku?

Rodzic powinien się zaniepokoić, kiedy dziecko zaczyna prezentować zachowania nietypowe w swojej formie dla przedszkolaków. Umiejętność odróżniania zachowań typowych od nietypowych wymaga od rodzica wiedzy. Dlatego warto sięgać do publikacji, rozmawiać z innymi.

Na pewno powinniśmy zwrócić uwagę na sytuacje, gdy dziecko prezentuje zachowanie z użyciem przemocy lub kiedy prezentuje wiedzę, która jest dla rodzica zaskakująca i wykracza poza inne kompetencje dziecka. Czujność rodzica powinny wzbudzić także zachowania podejmowane w relacji z osobami ze znaczną różnicą wieku lub kompetencji. Na przykład przedszkolak z dzieckiem szkolnym, przedszkolak niepełnosprawny intelektualnie z innym, który jest bardzo sprawny intelektualnie – krótko mówiąc, wszelkie relacje, w których zachodzi prawdopodobieństwo nierównowagi sił. Także zachowania niosące ryzyko fizycznego bólu lub urazów ciała dziecka, a także takie, które nie podlegają zmianom pomimo interwencji wychowawczych dorosłych.

Każde zachowanie budzące u rodzica wątpliwości można skonsultować ze specjalistą. Warto poszukać kogoś, z kim będzie można porozmawiać, komu można zaufać, a jednocześnie też kogoś, do kogo będzie można powrócić z innymi potencjalnymi problemami.

Bardzo dobry może być dialog pomiędzy rodzicami a nauczycielami przedszkolnymi, którzy przecież spędzają z dzieckiem wiele godzin, znają je z różnych przedszkolnych sytuacji. W takim dialogu istnieje możliwość dokonywania wymiany informacji i ustalania strategii działań. Jeżeli rodzice i opiekunowie ustalą wspólny front, działania będą po prostu skuteczniejsze.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Anna Przybył

dr Monika Zielona-Jenek Adiunkt w Pracowni Seksuologii Społecznej i Klinicznej Instytutu Psychologii UAM w Poznaniu.

Jej zainteresowania naukowe dotyczą prawidłowego i nietypowego rozwoju seksualnego oraz użyteczności psychologicznych metod diagnostycznych w sądowym opiniodawstwie seksuologicznym. Prowadzi terapię i poradnictwo dotyczące funkcjonowania seksualnego, a także warsztaty dla pedagogów i psychologów, kuratorów sądowych i prawników.

Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego.

M贸j Przedszkolak

13

Wyprawka

przedszkolaka

Zanim maluch po raz pierwszy przestąpi próg przedszkola, rodziców ogarnia panika, strach i… zakupowe szaleństwo. Każdy odpowiedzialny rodzic wie, że musi swoją pociechę zaopatrzyć we wszystko co niezbędne do prawidłowego funkcjonowania w przedszkolu. Jednak przy okazji koniecznych zakupów często kupujemy mnóstwo niepotrzebnych rzeczy, które w naszym przekonaniu mają umilić przedszkolny żywot. Najczęściej dzieje się tak wtedy, gdy maluch towarzyszy nam w sklepie.

14

A

by uniknąć niepotrzebnych zakupów, najlepiej zabrać ze sobą dziecko na wizytę w przedszkolu, gdzie na pewno otrzymamy listę rzeczy, które każdy 3-latek powinien posiadać. Przeczytajmy dziecku, co zamierzamy mu kupić, i zaznaczmy, że na zakończenie zakupów, jeżeli będzie grzecznie się zachowywać w czasie ich trwania, może sobie wybrać jedną rzecz spoza listy. Maluch poczuje się bardzo ważny i dorosły, jeżeli będzie mógł w pewnym zakresie zdecydować o dokonywanych zakupach, np. wybierze sobie kapcie z ulubionym bohaterem bajki, spośród wskazanych przez rodzica.

W wielu przedszkolach, zarówno państwowych, jak i prywatnych, część wyprawki kupowana jest

Fot. Dreamstime.com

R oz wój d z i e c k a

Mój Przedszkolak z pieniędzy, które rodzice płacą w ramach komitetu rodzicielskiego. Dlatego też tak ważne jest pierwsze zebranie organizacyjne. Obecność na nim jest obowiązkowa, również dlatego, że nauczyciel oraz dyrektor placówki przekazują wszystkie informacje dotyczące funkcjonowania przedszkola i zasady, jakich rodzice muszą przestrzegać, oraz przedstawiają obowiązujące regulaminy. Jest to również spotkanie, w czasie którego pracownicy przedszkola odpowiadają na pytania rodziców tudzież mogą uzupełnić brakującą dokumentację.

częściowo do zajęć dodatkowych. Takie ustalenia poza obniżeniem kosztów wyprawki pozwalają również odciążyć rodziców od dodatkowego obowiązku, a dyrekcji i personelowi przedszkola dają komfort dokonywania zakupów, które spełniają wymogi niezbędne do poprawnego prowadzenia zajęć lub dbałości o higienę.

Oczywiście nie jest konieczne, by zakupów dokonywała dyrekcja placówki. Może to robić również któryś z rodziców.

Bardzo ważne jest, by wszystkie przedmioty należące do dziecka i składające się na wyprawkę były wyraźnie oznaczone lub podpisane. Najlepiej jeżeli będą po prostu podpisane imieniem i nazwiskiem, ale można również na wszystkie rzeczy naszyć np. taką samą naszywkę. W tej chwili na rynku dostępne są trwałe i wodoodporne naszywki wytrzymujące nawet wielokrotne pranie mechaniczne.Należy pamiętać, by ubrania, które zanosimy do przedszkola w zapasie, umożliwiły taki ich dobór, by można było ubierać dziecko na cebulkę, ponieważ wtedy nauczycielowi lub opiekunce w grupie łatwiej jest dostosować strój dziecka do zmieniających się warunków atmosferycznych lub zmienić je w przypadku zabrudzenia lub zniszczenia. Do wyprawki można dołączyć także wybraną przez dziecko zabawkę czy pluszaka. Pomoże ona dziecku przezwyciężyć poczucie opuszczenia przez rodziców, ale także może stać się powiernikiem wszystkich żali i smuteczków, które będą dziecku towarzyszyły w pierwszym okresie adaptacji w przedszkolu. W wielu przedszkolach wyprawka nie ograni-

Zakup podręczników Najczęściej rodzice mają wątpliwości dotyczące konieczności zakupu podręczników oraz np. książeczek do nauki języka obcego z dołączonymi pluszowymi zabawkami. Nie bardzo jednak mamy w tym wypadku pole do dyskusji. Już od najmłodszej grupy przedszkolnej nauczyciele mają obowiązek realizowania tzw. podstawy programowej nauczania przedszkolnego. Jest to dokument powszechnie dostępny i w zasadzie jeżeli rodzic się z nim zapozna, okaże się, że wszystkie rzeczy, które składają się na wyprawkę malucha, są niezbędne.

Podstawa programowa zawiera swego rodzaju spis wszystkich umiejętności dziecka oraz zakresu wiedzy, jaki powinno ono zdobyć w danej grupie wiekowej. Wiadomości i umiejętności podzielone są na 15 różnych obszarów edukacyjnych obejmujących wszystkie dziedziny działania i życia dziecka, zarówno w przedszkolu, jak i poza nim.

Podręczniki służą najczęściej temu, by urozmaicić zajęcia, podsumować wiadomości i ćwiczyć umiejętności dzieci. W zasadzie nie ma więc możliwości, by rodzic takiego podręcznika nie zakupił. Podobnie rzecz ma się w przypadku podręczników do nauki języka obcego. Są one skonstruowane najczęściej tak, by dołączony pluszak był dziecku niezbędny do udziału w każdych kolejnych zajęciach. W tym jednak przypadku można porozmawiać z nauczycielką języka, ponieważ niektóre wydawnictwa oferują książki dla dzieci, a pluszak dołączony jest wyłącznie do książki dla nauczyciela i wraz z nim towarzyszy dzieciom w zajęciach. Wybór takiego podręcznika znacznie obniża jego koszty, co nie pozostaje bez znaczenia, jeżeli weźmiemy pod uwagę całość kosztów wyprawki.

Koszt wyprawki można również spróbować obniżyć dzięki umowie pomiędzy wszystkimi rodzicami a dyrekcją przedszkola. Oczywiste jest, że wiele rzeczy można dużo taniej zakupić w hurtowniach, ale do tego potrzebny jest kompromis pomiędzy dyrekcją przedszkola a rodzicami, którzy zdeklarują się pokryć całkowite koszty wyprawki (z pominięciem ubrań i pościeli). Można ustalić z dyrekcją, że – oprócz czesnego za przedszkole – rodzice co miesiąc pokryją koszty zakupu np. materiałów plastycznych, higienicznych i – powiedzmy –

R EK L A M A

Koszt wyprawki

15

R oz wój d z i e c k a

cza się wyłącznie do przedmiotów, z których będzie korzystało tylko nasze dziecko.

Ze względu na trudną sytuację finansową przedszkola lub po prostu dlatego, że dyrekcja chce dać rodzicom możliwość współdecydowania, jesteśmy proszeni o dokładanie się do dodatkowych artykułów. Najczęściej są to artykuły higieniczne typu: chusteczki nawilżane, mydło w płynie, proszek do prania ręczników i pościeli dzieci, papierowe ręczniki czy papier toaletowy.Jeśli w przedszkolu lub w grupie dziecka jest zwyczaj obchodzenia urodzin malucha, nauczyciel lub dyrekcja może nas poprosić o dołączenie do wyprawki np. zestawu dekoracji (balonów, serpentyn itp.), papierowych talerzyków lub zaproszeń, które zostaną rozdane dzieciom w grupie.

Kiermasze szansą na tańsze zakupy Stosunkowo nowym zjawiskiem, które promowane jest przez żłobki i przedszkola zajmujące się aktywną edukacją ekologiczną, są ekokiermasze, w czasie których dzieci i rodzice nie tylko mogą przyjść, aby spotkać się z nowymi, starszymi kolegami i zwiedzić przedszkole, ale również taniej kupić niektóre artykuły wchodzące w skład wyprawki.

Czasem okazuje się, że za zdecydowanie mniejszą kwotę niż w sklepie można kupić worek na obuwie w świetnym stanie, kilka opakowań kredek (w cenie jednego), z których skompletujemy zestaw, elementy stroju do gimnastyki lub tańców itd. Taki rodzaj ekozakupów nie tylko ma dla malucha wymiar edukacyjny, ale również jest doskonałą zabawą. Po zakupach, już w domu, również razem z dzieckiem tworzymy np. komplet kolorowej plasteliny, odciskając z niej różne kształty w pojemnikach do mrożenia lodu, dobieramy i doszywamy do stroju tanecznego koraliki czy kolorowe aplikacje. Taką formę dokonywania „wyprawkowych” zakupów można polecić wszystkim rodzicom.

Jeżeli placówka nie ma takiego zwyczaju, można go zaproponować dyrekcji przedszkola i wprowadzić na stałe do kalendarza imprez. t Małgorzata Warzkiewicz

16

Przykładowa lista

podstawowych artykułów składających się na standardową wyprawkę

1. Artykuły do codziennej higieny osobistej: yy

ręcznik,

yy

szczoteczka, kubek i pasta do zębów,

yy

grzebień lub szczotka do włosów,

yy

mydełko,

yy

chusteczki higieniczne oraz chusteczki nawilżane,

yy

puder lub inny środek do smarowania podrażnień,

yy

papier toaletowy,

yy

ręczniki papierowe (potrzebne np. w czasie zajęć plastycznych lub drobnych czynności porządkowych wykonywanych przez dzieci),

yy

pieluszki jednorazowe, jeżeli dziecko ich potrzebuje.

2. Artykuły do zajęć plastyczno-artystycznych: yy

książka do zajęć,

yy

kredki ołówkowe i świecowe (czasem wymagane są kredki trójkątne, ułatwiające dzieciom naukę prawidłowego chwytu),

yy

ołówek i temperówki do kredek różnej grubości,

yy

pisaki lub cienkopisy w różnych kolorach,

yy

farbki, pędzelki i pojemnik na wodę,

yy

plastelina, ciastolina lub modelina,

yy

blok rysunkowy lub kartki rysunkowe luzem,

yy

karton lub blok techniczny z białymi i kolorowymi kartkami,

yy

kolorowanki,

yy

bibuła o różnej fakturze (falista i gładka) i papier kolorowy,

yy

gumkę do mazania,

yy

klej w sztyfcie i tubce oraz bezpieczne nożyczki.

3. Ubrania do zmiany i zabaw na powietrzu: yy

w chłodne dni: nieprzemakalna kurteczka z kapturem, czapka, kalosze,

yy

zimą: kurtka zimowa, nieprzemakalne buty, czapka, szalik, rękawiczki, polar,

yy

w cieplejsze dni: nakrycie głowy (chusta lub czapka z daszkiem),

yy

klapki lub letnie buty sportowe na zmianę, z podeszwą antypoślizgową,

yy

dodatkowe majteczki (2–3 pary), rajstopy, skarpetki (2–3 pary), bluzeczka, podkoszulki z krótkim rękawem lub na ramiączkach (2 sztuki), dres lub spodnie.

4. Przybory do zajęć dodatkowych: yy

strój gimnastyczny do zajęć z rytmiki lub zajęć korekcyjnych,

yy

wygodny strój do zajęć tanecznych (szczegóły zawsze określa prowadzący),

yy

strój kąpielowy, plastikowe klapki oraz czepek do zajęć na basenie,

yy

strój do zajęć artystyczno-plastycznych np. fartuszek z ceratki itp.,

5. Przybory nieobowiązkowe lub potrzebne doraźnie: yy

worek na zabrudzone ubranie lub bieliznę,

yy

plecaczek,

yy

pościel zamienna (najczęściej tylko poszewka na „jasiek”) oraz piżama,

yy

śliniaczek dla maluszków,

yy

kalosze i płaszcz przeciwdeszczowy.

M贸j Przedszkolak

17

R oz wój d z i e c k a

„Dlaczego babcia umarła?”

Jak rozmawiać z przedszkolakiem na bok rozmów z dziećmi na ten trudny temat o śmierci Odsuwanie i udawanie, że problem śmierci nie istnieje, jest zaprzeczaniem

D

rzeczywistości, z którą dziecko i tak się będzie musiało zmierzyć.

Warto więc wiedzieć, jak się w tym temacie poruszać, by maksymalnie wesprzeć dziecko w przeżywanych emocjach.

ziecko kilkuletnie nie osiągnęło jeszcze takiego poziomu rozwoju umysłowego, by zrozumieć, czym jest śmierć. Do piątego roku życia maluch nie ma jeszcze poczucia czasu, nie jest w stanie zrozumieć takich pojęć jak „przeszłość”, „przyszłość”, „zawsze”, „nigdy”. Są to dla niego oderwane od doświadczenia abstrakcje. Dla niego ważne jest „tu i teraz”, czyli to, czego doświadcza w danej chwili. Jeżeli np. matka wyjedzie na dłuższy czas, dziecko doświadcza tego podobnie jak w sytuacji, gdyby umarła. Gdy przeżywa brak ukochanej osoby, jego ból i cierpienie nie zależy od tego, jaka jest przyczyna nieobecności tej osoby. Dopiero w wieku pięciu lat dziecko zaczyna dokładniej pojmować znaczenie śmierci, rozumie powoli, czym jest ostateczność. Śmierć kojarzy często z pojęciem końca i bezruchem.

Przeciętny pięciolatek rozumie jedynie proste wyjaśnienia dotyczące śmierci. Nie znaczy to wcale, że z małymi dziećmi nie należy o śmierci rozmawiać. Wręcz przeciwnie – trzeba, zwłaszcza gdy umiera ktoś bliski, nawet gdy maluch nie jest w stanie zrozumieć tego w „dorosły” sposób. Dzieciom lepiej mówić prawdę – oczywiście przekazaną w sposób dostosowany do wieku – nawet jeśli dotyczy spraw trudnych.

Jak pomóc dziecku? wskazówki do rozmowy na temat śmierci Aby taka rozmowa była dla malca wspierająca, warto przestrzegać kilku zasad: w Temat śmierci należy poruszać w różnych sytuacjach.

Na pewno wtedy, gdy ktoś dla dziecka bliski umiera. Nie wolno tego faktu przed nim ukrywać. Również w codziennym życiu nie należy uciekać od rozmów, np. wtedy gdy dziecko zetknie się z martwym zwierzątkiem na spacerze w lesie, na drodze lub gdy zdechnie rybka w akwarium. w Gdy zdarza się śmierć w rodzinie, dziecko może zadawać wiele pytań, by uporządkować chaos, jaki to doświadczenie wprowadza w jego życie. Na pytania te trzeba odpo-

18

wiadać – nawet gdy są trudne. Dorosły nie powinien też bać się mówienia „nie wiem”, gdy na jakieś pytanie dziecka nie zna odpowiedzi. w Niestety często tak bywa, że w tych trudnych dla rodziny momentach najbliżsi emocjonalnie opuszczają dziecko, gdyż sami pogrążeni są w żałobie. Na przykład żona po śmierci męża może być tak zrozpaczona, że nie będzie w stanie udzielić dziecku informacji o tym, co się dzieje, odpowiedzieć na jego pytania, wesprzeć emocjonalnie. Istnieje ryzyko, że próbując z dzieckiem rozmawiać, obarczy je swoimi emocjami. Dlatego powinna poprosić kogoś z rodziny o pomoc – najlepiej kogoś, kto ma z dzieckiem dobry kontakt, a nie jest tak głęboko pogrążony w żalu. w Wielu dorosłych obawia się zabierania dziecka na pogrzeb. Natomiast dziecku też może być potrzebny taki rytuał pożegnania. Przedszkolak może uczestniczyć w ceremonii pochówku – oczywiście pod warunkiem, że tego chce, oraz że bliscy przygotują go na to, co tam się będzie działo. Należy wytłumaczyć dziecku, czym jest pogrzeb i kto na nim będzie, np.: „Pogrzeb to pożegnanie osoby, która umarła. Przychodzą na niego ludzie z rodziny zmarłego oraz osoby, dla których był kimś ważnym”. Istotne jest również przygotowanie malucha na konkrety – że będzie trumna, w której spoczywa zmarły, że zostanie ona włożona do dołu w ziemi i zakopana itp. w Ostrożność warto zachować w sprawie pożegnania się dziecka ze zmarłym, gdyż widok ten może wywołać u dziecka niepotrzebny lęk, zwłaszcza gdy ciało jest zmienione. U malucha może to spowodować traumę. Niektóre dzieci mogą jednak potrzebować takiego pożegnania. Każdą sytuację warto więc rozważyć indywidualnie. w Informując dziecko o czyjejś śmierci, należy unikać słów dwuznacznych. Taki przekaz jak: „babcia odeszła” przedszkolak najpewniej zrozumie dosłownie. Należy mówić wprost – że ktoś nie żyje, umarł, przestał oddychać, jego serce przestało bić, ciało przestało działać, organizm się popsuł. Są to konkrety (prawdziwe, ale dostosowane do wieku przedszkolaka), które maluch najprędzej zrozumie.

Mój Przedszkolak w Gdy istnieje przypuszczenie lub gdy dziecko po prostu mówi, że obwinia siebie za śmierć bliskiej osoby, należy mówić mu wprost, że to nie jego wina i że nie zrobiło nic złego. w Osoby wyznające wiarę, która zakłada istnienie życia po śmierci, mogą dziecku wyjaśnić, co się stało w kategoriach religijnych.

Należy być jednak ostrożnym, by maluch nie wziął tego dosłownie (np. że Bóg ożywił ciało babci i zabrał do nieba). w Niektórym dorosłym wydawać się może, że obietnica spotkania w niebie z ukochaną, zmarłą osobą będzie dla dziecka kojąca – z tym jednak należy uważać, by nie wzbudzić w przedszkolaku pragnienia śmierci. w Dzieci różnie przeżywają żałobę, zachowanie niektórych z nich może ulec pogorszeniu – mogą stać się nadpobudliwe, agresywne, mieć kłopoty z koncentracją. Reakcje te są normalne, zwłaszcza w sytuacji, gdy maluch straci jednego lub oboje rodziców. Należy wtedy przyjmować i odzwierciedlać uczucia, jakie dziecko może przeżywać. U przedszkolaka proces żałoby trwa zwykle kilka tygodni i po tym czasie zmiany w zachowaniu wycofują się. Jeżeli utrzymują się dłużej, warto sięgnąć po pomoc psychologa. Pomocy specjalisty mogą potrzebować też dzieci, które w obliczu utraty bliskiej osoby, najczęściej rodzica, zamykają się w sobie, wycofują się, nie chcą rozmawiać. wZ etknięcie się z tematem śmierci przez przedszkolaka wzbudzić może lęk o jego własne bezpieczeństwo i zrodzić pytanie: „czy R EK L A M A

ja też umrę?”. Tym lękiem dziecka trzeba się „zaopiekować”, a jednocześnie podać prawdę. Można powiedzieć: „Każdy kiedyś umrze, ale ty będziesz jeszcze długo żyć, dożyjesz starości i będziesz miał wnuki, a może nawet prawnuki”. Może się zdarzyć, że na cmentarzu dziecko zapyta o malutkie groby. Rodzica takie pytanie może sparaliżować, uruchamiając jego własny lęk o dziecko. Nie wolno jednak dziecka z tym pytaniem pozostawić, ponieważ stoi za nim lęk, że i jemu może się coś stać. Można wówczas dziecko przytulić, pogłaskać, być gotowym na wnikliwą rozmowę. Warto, by dziecko usłyszało, że czasem zdarza się śmierć dzieci, ale ono jest zdrowe, bezpieczne i kochane. w Dzieci zwykle też sygnalizują lęk przed utratą rodziców.

Tutaj podobnie – należy odpowiadać na pytania dziecka, a jednocześnie zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa. t Magdalena Alenowicz Psycholog, prowadzi prywatny gabinet psychoterapii w Ośrodku Psychologicznym „Horyzonty” we Wrocławiu; pracuje terapeutycznie z dziećmi i ich rodzicami, prowadzi poradnictwo wychowawcze, wspiera dorosłych w kryzysach życiowych.

Bibliografia Herbert, M., Żałoba w rodzinie. Jak pomóc cierpiącym dzieciom i ich rodzinom, GWP, 2005; Ilg F.L., Bates Ames L., Baker S.M., Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat.

Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy, GWP, Sopot 2010.

R oz wój d z i e c k a

Skąd się biorą dzieci czyli jak prowadzić trudne rozmowy z malcami Trudno powiedzieć, który moment rozwoju dziecka jest tym najlepszym na rozpoczęcie rozmowy o płodności czy seksualności. Czasem będą to pytania przedszkolaka na temat ciąży czy tego, „skąd się wziąłem”, innym razem to rodzic podejmuje temat przy okazji informowania malucha o oczekiwanym rodzeństwie.

Z

obaczmy, jak poradziła sobie mama Mariola w rozmowie ze swoją pięcioletnią córeczką, Anią:

A: Mamusiu, a jak to się stało, że się pojawiłam na świecie?

M: Tata i ja bardzo się kochaliśmy i chcieliśmy, żebyś była z nami.

A: Ale jak to się stało?

M: Pamiętasz, jak ciocia Natalia miała taki duży brzuch, a potem pojawiła się Martusia? Ciocia była w ciąży, to znaczy, że w jej brzuchu była Marta. Najpierw była taka malutka, jak nasionko, a potem rosła i rosła, aż się urodziła i teraz jest już z nami. I ja też byłam w ciąży i nosiłam ciebie w brzuchu. I bardzo się ucieszyłam, jak się już urodziłaś.

A: A skąd ja się wzięłam w twoim brzuchu? Ktoś mnie tam włożył?

M: To teraz ja cię o coś zapytam, Aniu. Skąd wiadomo, że ktoś jest kobietą albo mężczyzną?

A: No, przecież wiesz. Chłopcy mają siusiaki a dziewczynki cipki.

M: No właśnie. Mężczyźni mają siusiaki i jądra, w których powstają takie małe nasionka-plemniki. Kobiety oprócz cipki mają w środku, w brzuchu, jajeczka. Żeby dzidziuś mógł się znaleźć w brzuchu u kobiety, nasionko od mężczyzny musi spotkać się i połączyć z jajeczkiem kobiety. I jeśli tak się stanie, to to jajeczko połączone z plemnikiem zamieszkuje w brzuchu na wiele miesięcy i tam ro-

20

Fot. Dreamstime.com

W jaki sposób odpowiadać na trudne nierzadko dla nas, dorosłych, pytania dzieci w wieku przedszkolnym?

śnie. To się dzieje w takim pokoiku, który nazywa się macica – to takie miejsce u kobiety w brzuchu, specjalnie dla dzidziusia.

A: A ten plemnik się połyka, żeby się spotkał z jajeczkiem w brzuchu?

M: No, niezupełnie. To się dzieje wtedy, kiedy mama i tato bardzo się kochają, przytulają i chcą być ze sobą bardzo, bardzo blisko. I wtedy tato wkłada siusiaka do ciała mamy, przez cipkę, i w taki sposób wprowadza plemniki, a one już same szukają drogi do jajeczka.

A: To boli?

M: Nie, to jest dla mamy i dla taty bardzo przyjemne.

A: A jak dzidziuś wychodzi z brzuszka?

M: Kobiety mają między nogami taką specjalną dziurkę do rodzenia dzieci, takie jakby okienko, które się otwiera specjalnie dla dzidziusia, kiedy już jest na to czas.

A: Czy mogłabym patrzeć, jak dzidziuś się rodzi?

M: Pewnie jesteś bardzo ciekawa, Aniu, jak to tak naprawdę wygląda? Ale wiesz, kiedy rodzi się dziecko, mama potrzebuje dużo spokoju i czasu tylko dla siebie. Niektóre mamy wolą być wtedy w domu, a inne wolą urodzić dzidziusia w szpitalu. Zwykle pomagają w tym mamie inne osoby, na przykład tatuś, pani położna albo lekarz.

Mój Przedszkolak

Jak rozmawiać Powyższa rozmowa jest tylko przykładem tego, w jaki sposób możemy tłumaczyć dziecku sprawy związane z płodnością i seksualnością. W praktyce zazwyczaj odbywa się wiele krótszych rozmów w przeciągu kilku lat, ponieważ zarówno umiejętność koncentracji na jednym temacie, jak i stopień zainteresowania dziecka sprawami sfery intymnej zmienia się wraz z wiekiem.

Trzylatce może na przykład wystarczyć informacja na temat tego, że dzieci rosną w brzuszku mamy, ale już sześciolatek będzie pewnie dopytywał, jak dziecko z niego wychodzi i czy może oglądać poród. Warto w czasie takiej rozmowy kierować się zainteresowaniem i pytaniami dziecka.Różne może być również nazewnictwo narządów płciowych – w niektórych rodzinach używa się zdrobnień, w innych słów z żargonu medycznego.

Najważniejsze, by był to język jak najbardziej zbliżony do tego, którym rodzina na co dzień się posługuje.

Przygotuj się zawczasu Warto pamiętać, by do rozmowy o płci czy seksualności przygotować się, zanim jeszcze dziecko zacznie zadawać na ten temat pytania (czyli praktycznie od drugiego roku życia). Dobrze jest wcześniej zastanowić się, co ja myślę i wiem o seksie, porodzie, ciąży, jaki mam stosunek do tych spraw, co z mojego nastawienia i wiedzy chciałbym / chciałabym przekazać mojemu dziecku. Jeśli jest to dla mnie wyjątkowo trudny, drażliwy temat, wywołujący uczucia silnego zażenowania czy lęku, warto wcześniej choć w części sobie z tymi emocjami poradzić w rozmowie z innym dorosłym lub specjalistą, by nie przekazywać dziecku negatywnego nastawienia do spraw płciowości.

W rozmowie z dzieckiem zawsze lepiej przyznać, że „trudno mi o tym mówić” lub odwołać się do pomocnej literatury czy filmów dla dzieci w wieku przedszkolnym, zamiast zmuszać się do czegoś, co nas emocjonalnie przerasta. Dziecku bardziej

Wskazówki do rozmowy z przedszkolakiem na temat płodności/ /seksualności qqOdpowiadaj szczerze, a gdy dziecko pyta o konkrety – trzymaj się faktów. qqStwórz życzliwą, spokojną atmosferę rozmowy. qqNie zostawiaj dziecka samego z pytaniami. qqPrzyznaj się, gdy czegoś nie wiesz. qqDobieraj słowa zrozumiałe dla dziecka i takie, których sam/sama chętnie używasz. qqPoza informacjami „technicznymi” warto podkreślać wagę uczuć miłości i czułości między rodzicami. qqPamiętaj, że dziecko bada intymną sferę życia jak każdą inną i że jego pytania są przejawem ciekawości i zainteresowania światem. qqPozytywny przekaz na temat seksualności pozwoli dziecku w przyszłości cieszyć się tą sferą życia. niż na konkretnej wiedzy zależy przecież na autentycznym kontakcie z rodzicem.

Każda rozmowa z dzieckiem, w której podejmujemy trudne dla nas tematy, jest dla rodziców wyzwaniem. Nie traktujmy jej jednak wyłącznie jak zadania do wykonania, ale raczej jak jedną z okazji do zacieśnienia więzi z maluchem, lepszego poznania się i wspólnego odkrywania świata. t Alicja Strzelecka–Lemiech

dla rodziców KLARIN PERFEKT

R EK L A M A

Opracowany specjalnie z myślą o Twoim dziecku. Już od 6 roku życia.

Zawiera witaminy i mikroelementy niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania wzroku dziecka.

Z d r owi e d z i e c k a

Idealne buciki dla przedszkolnej stopy

zgryzienia. Ilu specjalistów i producentów, tyle opinii na temat najzdrowszego obuwia dla małej stopy. Dodatkowo, wystawy sklepowe kuszą najróżniejszymi modelami we wszystkich możliwych fasonach i kolorach. Jak zatem wybrać dobry but?

N

ajlepszym butem dla dziecka jest jego własna stopa – dlatego maluch powinien jak najczęściej mieć okazję by swobodnie chodzić boso i to po różnym, najlepiej stosunkowo miękkim podłożu – od domowych dywanów, przez trawniki i łąki, aż po piasek. Nie obawiajmy się takich nawierzchni – jeżeli nie ma na nich elementów potencjalnie zagrażających skaleczeniem lub innym urazem (np. rozbitego szkła czy ostrych kamieni), dotyk bosą stopą dostarczy dziecku nowych wrażeń i będzie doskonałym ćwiczeniem.

Są jednak sytuacje, kiedy maluch musi założyć buty. Jakimi cechami kierować się przy ich zakupie?

22

Fot. Dreamstime.com

Wybór odpowiednich bucików dla dziecka to dla wielu rodziców trudny orzech do

Rozmiar Wbrew powszechnej opinii, nie należy kupować ani bucików za małych (wcale się nie rozejdą, a jedynie spowodują bolesne otarcia, a nawet deformację stopy), ani za dużych (nie będą utrzymywać stopy we właściwym położeniu, a ponadto dziecko chodząc w takich butach łatwo może się potknąć i przewrócić).

Najbezpieczniej będzie kupić buciki „o pół numeru większe” od tego noszonego przez dziecko. Przy mierzeniu linijką od końca pięty do najdłuższego palca, zapas powinien wynosić od 6 do (w przypadku wysokich dzieci) nawet 8 mm. Stopa malucha wydłuża się i przesuwa do przodu w trakcie chodzenia – z tego powodu buty najlepiej mierzyć na stojąco.

Mój Przedszkolak

Zapiętek

Sztywny zapiętek zapobiega deformacjom stóp, ustawiony prostopadle do podstawy buta utrzymuje stopę w prawidłowej pozycji, od wewnątrz wyściełany miękką podszewką z naturalnej skóry, która niweluje nacisk sztywnego zapiętka na miękką piętę dziecka, umożliwia zastosowanie wkładki korekcyjnej.

Kołnierz

Wypełniony miękką pianką, eliminuje ewentualne uciski i zapobiega obtarciom.

Wnętrze

Obcas

Płaskie wnętrze bucika - płaska wyściółka wykonana z naturalnej skóry, mobilizuje mięśnie stopy do pracy przy stopie zdrowej oraz umożliwia zastosowanie odpowiedniej wkładki w przypadku problemów ze stopami.

Obcas Thomasa minimalne uniesienie stopy od strony wewnętrznej - jako standard w profilaktyce i leczeniu koślawości stóp.

Podeszwa

Diagnostczyna, lekka, elastyczna i sprężysta w miejscu zginania - w „balu stopy”, posiada fizjologiczny kształt, antypoślizgowa, szeroka w okolicy palców.

Cholewka

Wykonana z naturalnych, miękkich skór, odpowiednio dopasowana do budowy stopy, przewiewna dzięki swej konstrukcji, umożliwia dokładne dopasowanie do tęgości stopy dzięki zapięciom na rzepy.

Czubek buta

Zapięcie

Powinien być wysoki, ponieważ dzieci mają z natury bardzo Wytwórca: mdh sp. z o.o.

90-349 Łódź, ks. W. Tymienieckiego 22/24, nie powinno zakłócać ruchliwe palce u ul.stóp, a obuwie tel: +48 42 674 83 33, fax:+48 42 299 69 29 e-mail: profilaktyka@mdh.pl, swobody ich ruchu.

Dobrze, kiedy jest lekko usztywniony www.inflexinfo.pl, www.memoinfo.pl i uniesiony – ułatwia to maluchowi chodzenie, a dodatkowo chroni przed urazami.

Zdecydowanie najwygodniejsze będą buty zapinane na rzepy Dystrybutor: albo klamry – wiązanie sznurówek dla wielu przedszkolaków będzie stanowiło problem. Przed zakupem sprawdźmy, czy zapięcie właściwie trzyma bucik na stopie, a jednocześnie – czy nie blokuje jej ruchów.

Zapiętek

Cholewka

Należy zwrócić uwagę na to, aby był właściwie wyprofilowany i dobrze przylegał do pięty. Powinien również być sztywny, co pomoże zapobiegać deformacjom stóp.

Nie powinna być zbyt wysoka – dziecko musi mieć możliwość swobodnego zginania i prostowania stopy. Idealna długość to taka tuż nad kostkę. Wyższa cholewka może powodować ucisk lub otarcia.

Podeszwa

Materiał

Powinna być cienka i elastyczna, ale jednocześnie wytrzymała. Przy zakupie należy zwrócić uwagę na to, aby zginała się w okolicy 1/3 długości od przodu buta (miejsce zginania palców). W przypadku bucików do przedszkola warto również zdecydować się na model wyposażony w podeszwę antypoślizgową – zmniejszy to ryzyko nieszczęśliwego wypadku podczas zabawy czy gonitwy po przedszkolnej sali.

Przede wszystkim powinien przepuszczać powietrze i posiadać właściwości odprowadzania potu. To bardzo ważne ze względów higienicznych. Dzisiaj te cechy posiadają nie tylko buty skórzane, ale również te wykonane z nowoczesnych syntetyków. Jednocześnie materiał powinien być wytrzymały i odporny na zużycie. Staramy się unikać butów gumowych i plastikowych – stopa w nich nie oddycha.

plakat_pl.indd 1

2011-11-02 19:31:17

23

Z d r owi e d z i e c k a

Obcas Powinien być szeroki i stabilny, nie wyższy niż 1,5 cm. Zbyt wysoki obcas niekorzystnie wpływa na ustawienia kręgosłupa.

Idziemy na zakupy Bardzo trudno jest dobrać właściwe obuwie, jeżeli dziecko nie przymierzy go osobiście w sklepie. Dlatego też nie należy kupować „na oko”, a na zakupy najlepiej wybrać się razem z przedszkolakiem.

W dobrych sklepach obuwniczych sprzedawca powinien dysponować miarką, dzięki której będzie można sprawdzić zarówno długość, jak i szerokość stopy. Niektóre salony są nawet wyposażone w elektroniczne urządzenia do pomiaru stopy dziecka. Takie rozwiązanie sprawdzi się jednak tylko w przypadku maluchów, które potrafią ustać chwilkę spokojnie, nie wiercąc się.

Warto także odpowiednio zaplanować porę wyjścia na zakupy obuwnicze – najlepiej wtedy, kiedy dziecko jest wyspane, najedzone i zadowolone, a nie np. bezpośrednio po wyjściu z przedszkolu, kiedy maluch jest zmęczony i może marudzić. Pamiętaj, że dla niego przymierzanie kolejnych par bucików nie musi być atrakcyjne, a wręcz przeciwnie – może go nużyć. W przypadku starszych dzieci, kiedy znajdziemy już idealny model i rozmiar, pozwólmy dziecku wybrać kolor czy wzór butów – będzie to dla niego nagroda za cierpliwość podczas wizyty w sklepie.

R EK L A M A

24

Ceny butów w sklepach obuwniczych potrafią czasami przerazić, ale pamiętajmy – najdroższe nie zawsze znaczy najlepsze. Zawsze należy sprawdzić, z jakiego materiału wykonane są buciki i czy posiadają wskazane wyżej cechy – jeśli nie, lepiej poszukać innego modelu, choćby nawet ta konkretna para wydawała się najpiękniejsza na świecie. Źle dobrane obuwie potrafi zdeformować stopę, a to skutkuje poważnymi problemami zdrowotnymi.

Chociaż zakupy w sklepach z używaną odzieżą i obuwiem mogą być kuszącą alternatywą dla wizyty w standardowym salonie obuwniczym, warto dołożyć kilka groszy i zdecydować się na zakup nowych bucików. To nie tylko kwestia higieny – każde buty „dopasowują się” do stóp swojego właściciela, przez co dziecko może przejąć sposób chodzenia osoby, która nosiła daną parę wcześniej. Z tego samego powodu unikamy donaszania przez malucha butów po starszym bracie/siostrze.

Stopy dziecka są bardzo wrażliwe, a ich kształtowanie kończy się dopiero po 6 roku życia, dlatego tak ważny jest prawidłowy dobór obuwia. Troska o dziecięce stopy od najmłodszych lat pomoże maluchom uniknąć wad postawy i pozwoli im w przyszłości żyć aktywnie i bez bólu spowodowanego różnego rodzaju deformacjami, na czym zależy przecież każdemu rodzicowi. t Anna Przybył

M贸j Przedszkolak

25

Fot. Dreamstime.com

Z d r owi e d z i e c k a

Jesienne przeziębienia u dzieci Prawdy i mity o chorowaniu Zatkany nos, ból gardła i wodnisty katar to niestety częsta przypadłość u dzieci, zwłaszcza w okresie jesiennym. Czy trzeba się martwić, gdy przedszkolak wielokrotnie na nią zapada? Czy domowe sposoby na przeziębienie są skuteczne? Czy stosować antybiotyki?

Obalamy najpopularniejsze mity na temat tej popularnej choroby.

26

Mit 1 Moje dziecko znowu jest przeziębione, to na pewno objaw poważnej choroby To nieprawda. Infekcje dróg oddechowych u dzieci uczęszczających do przedszkola są częste, mogą występować nawet kilka razy w roku. Nie musi to wcale oznaczać poważnej choroby! Zwykle dotykają dzieci w okresie jesiennym oraz zimowym.

W największym stopniu dotyczy to maluchów w pierwszym roku uczęszczania do przedszkola. Jest to związane między innymi z niewykształconym w pełni układem immunologicznym przedszkolaka oraz obniżeniem odporności układu odpornościowego w wyniku stresu. Kolejną przyczyną jest mnogość patogenów – każde dziecko może stanowić źródło infekcji, a w większości przedszkoli grupy są liczne, w skupiskach zaś ludzkich znacznie łatwiej o przekazanie infekcji.

Tak więc powtarzające się przeziębienia nie muszą świadczyć o patologii. Jeżeli jednak twoje dziecko choruje częściej niż kilka razy w roku, omów ten problem z pediatrą. Niekiedy pod postacią nawracających infekcji przebiegają między innymi alergie.

Z d r owe d z i e c k o

Mit 2 Każdą infekcję trzeba skonsultować z lekarzem

Mit 6 Gorączkę należy koniecznie od razu zbijać

Nie każda infekcja dróg oddechowych wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem. Jeżeli dziecko jest przeziębione, ma wodnisty, śluzowy katar i nie gorączkuje, można spróbować zadziałać domowymi sposobami – podać preparaty witaminowe oraz środki wpływające na obkurczenie błony śluzowej noska, które jednak powinny być stosowane maksymalnie przez 5–7 dni. Natomiast jeżeli dziecko gorączkuje, kaszle, katar jest gęsty, biały, żółty lub zielonkawy, wówczas wizyta u specjalisty staje się konieczna.

Temperaturę obniżamy dopiero wtedy, gdy przekracza 38 stopni Celsjusza. Wzrost temperatury świadczy o tym, że organizm dziecka walczy z infekcją, dlatego nie należy wprowadzać leków, gdy dziecko ma jedynie stan podgorączkowy. Wybór formy preparatu zależy od preferencji dziecka i objawów towarzyszących. Jeżeli maluch chętnie połyka syropy, najlepiej zdecydować się właśnie na nie. Jeżeli jednak oprócz gorączki dziecko wymiotuje, wskazane jest zastosowanie leków w postaci czopku. Pamiętaj – zawsze miej zapas leków w domu, pod ręką. Niekiedy wysoka gorączka u dziecka pojawia się niespodziewanie.

Jeżeli po podaniu jednego preparatu gorączka nie ustąpi, można podać leki na tak zwaną „zakładkę” – przykładowo: jeżeli podamy stosowną dawkę paracetamolu, a gorączka nie spadnie, można podać preparaty zawierające ibuprofen, również w odpowiedniej dla dziecka dawce. Pamiętaj – zawsze wybieraj preparaty dla dzieci. Nie wolno przekraczać zalecanych dawek leków. Jeżeli gorączka nadal nie spadnie i sięgnie powyżej 39 stopni, konieczna będzie ponowna konsultacja lekarska.

Mit 3 Lekarz powinien zlecić u dziecka badania dodatkowe Rodzice często dopominają się o wykonanie dodatkowych badań – między innymi krwi dziecka, zdjęcia płuc czy wymazu z gardła. W przypadkach niepowikłanych nie ma takiej potrzeby. Jeżeli jednak zakażenie długo się utrzymuje lub występują powikłania choroby, konieczne jest poszerzenie diagnostyki. Wówczas lekarz po zbadaniu dziecka zaplanuje odpowiednie badania.

Mit 4 Konieczny jest antybiotyk To nieprawda. Większość przeziębień wynika z infekcji wirusowych. Stosowanie antybiotyku nie jest wtedy wskazane (antybiotyk zwalcza bakterie, a nie wirusy!). Niekiedy jednak dochodzi do nadkażenia bakteryjnego – wówczas konieczne może być włączenie leczenia skierowanego przeciwko tym drobnoustrojom. O włączeniu antybiotyku zawsze powinien zdecydować lekarz – nie wolno podawać dziecku antybiotyków przepisanych innej osobie czy też leków, które pozostały z poprzedniej kuracji. Jeżeli konieczna będzie kuracja antybiotykowa, pamiętaj o zastosowaniu probiotyku.

Mit 5 Leczone przeziębienie trwa 7 dni, a nie leczone tydzień To nieprawda, działać trzeba jak najszybciej, a im wcześniej włączymy leczenie, tym szybciej uporamy się z infekcją. Ponadto leki zmniejszają uciążliwe objawy choroby. Konieczne jest zatem zastosowanie leków łagodzących gorączkę, bóle oraz katar i kaszel. Są one dostępne w aptekach bez recepty. Niezbędne jest też porządne wygrzanie się w łóżku; postaraj się, aby dziecko w nim pozostało.

28

Mit 7 Babcine sposoby są nieprzydatne To nieprawda – tradycyjne, domowe sposoby leczenia przeziębienia mogą skutecznie wspomóc terapię. Przykładanie zimnych okładów na czoło i kark dziecka pomoże w obniżeniu gorączki. Można również przygotować chłodną kąpiel – ale uwaga!

Woda nie może być zimna, powinna mieć około 2 stopnie mniej niż temperatura dziecka. Pomóc może również syrop malinowy. Odporność wspomogą czosnek i cebula. Warto również przyrządzić domowy rosół – gorąca i parująca zupa pomaga w oczyszczaniu dróg oddechowych. Ponadto zawarte w rosole składniki pomagają w zwalczaniu infekcji. Jeśli jednak dziecko kategorycznie sprzeciwia się jedzeniu, nie zmuszaj go.

Mit 8 Leki dostępne w aptekach bez recepty są bezpieczne Obecnie na rynku dostępnych jest wiele preparatów zwalczających infekcje, jednak nie dla wszystkich są one bezpieczne. Należy zawsze uważnie przeczytać ulotkę wybranego lekarstwa i przestrzegać zaleceń dawkowania. Bez konsultacji lekarskiej leków tych nie powinno się stosować dłużej niż 5–7 dni. Pamiętaj – zawsze wybieraj leki przeznaczone dla dzieci. Kupuj je tylko w sprawdzonych miejscach, w których leki są właściwie przechowywane.

Z d r owe d z i e c k o

Mit 9 Najlepsza na przeziębienie jest aspiryna

Mit 11 Przeziębienie nie może być groźne

Nie. U dzieci do 12 roku życia aspiryna nie powinna być stosowana z powodu możliwych poważnych powikłań. Najpoważniejszym z nich jest zespół Reye’a, który może zakończyć się śmiercią dziecka.

Niestety przeziębienie może być przyczyną powstania poważniejszych schorzeń: zapalenia zatok, zapalenia ucha środkowego, gardła, krtani czy oskrzeli. Z tego powodu objawów nie należy bagatelizować, warto natomiast skonsultować się z pediatrą. Zawsze skorzystaj z porady lekarza, gdy objawy nie ustępują po 3–5 dniach leczenia objawowego lub gdy dziecko wysoko gorączkuje, kaszle, katar jest żółty lub zielony.

Mit 10 Dziecko powinno koniecznie coś zjeść, żeby szybciej wyzdrowieć

Mit 12 Szczepiłam dziecko na grypę, więc na pewno nie zachoruje

Utrata apetytu bardzo często towarzyszy chorobie, jest to normalny objaw. Nie należy dziecka zmuszać do jedzenia. Podawaj mu produkty lekkostrawne, wybieraj te, które lubi, ale nie zmuszaj maluszka do jedzenia! Ważne jest natomiast, aby dziecko dużo piło – przy gorączce zapotrzebowanie na płyny wzrasta. Najlepiej podawać napoje letnie. Pilnuj, żeby przy łóżku zawsze stało coś do picia, nawilżaj również powietrze w pokoju.

Przeziębienie może być spowodowane przez ponad 100 wirusów. Szczepionka skierowana jest jedynie przeciwko wirusowi grypy. Jednak to właśnie wirus grypy powoduje najpoważniejsze powikłania, dlatego warto szczepić dzieci. Należy pamiętać, że konieczne jest powtarzanie szczepionki każdego roku. Znajduje się ona na liście szczepień zalecanych, to znaczy takich, których koszt nie jest pokrywany przez budżet państwa. Zaleca się szczepienie dzieci od 6 miesiąca życia. Nabywanie odporności po szczepieniu trwa 2–3 tygodnie, dlatego najlepiej szczepić malucha na początku „sezonu na przeziębienia”.

R EK L A M A

Uniben

benzydamina

najszybsze Wyjście z zaPalenia garDła Skuteczny

Może być stosowany w każdym wieku, także u dzieci

Precyzyjnie trafia w ognisko zapalne (długi aplikator)

Przyjemny, słodki, miętowy smak

Wskazania: leczenie miejscowych objawów, związanych z ostrym stanem zapalnym jamy ustnej i gardła. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na benzydaminy, chlorowodorek lub którąkolwiek substancję pomocniczą produktu. nazwa produktu leczniczego: Uniben, 1,5 mg/ml, aerozol do stosowania w jamie ustnej. Dawka: benzydamina 1,5 mg/ml. Postać farmaceutyczna: aerozol do stosowania w jamie ustnej. Podmiot odpowiedzialny: Zakłady Farmaceutyczne „Unia” Spółdzielnia Pracy, ul. Chłodna 56/60, 00-872 Warszawa, www.uniben.pl

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowania oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

UN/01/08/2013

Mój Przedszkolak

Mit 13 To tylko przeziębienie, dziecko spokojnie może iść do przedszkola To nie jest dobry pomysł. Nie posyłaj dziecka do przedszkola – każda infekcja, nawet przeziębienie, obniża odporność organizmu. Nawet jeżeli dziecko nie przekaże infekcji kolejnemu maluszkowi, samo jest w tym czasie bardziej podatne na „złapanie” kolejnej choroby. Ponadto nie leczone przeziębienie zwiększa ryzyko powstania powikłań.

Mit 14 Dzieci nie mogą chorować na zapalenie zatok Niestety to nieprawda. Niekiedy przedłużający się katar i ból głowy mogą wskazywać na zapalenie zatok, a przedłużające się zakażenia, nawracający kaszel i katar są wskazaniem do pogłębienia diagnostyki i poszukiwania przyczyn objawów.

Zapalenie zatok może przybierać formę infekcji ostrej lub przewlekłej. Najczęściej pojawia się po wystąpieniu ostrego nieżytu nosa, spowodowanego zarówno przez wirusy, jak i bakterie. Niekiedy zapalenie może mieć źródło w chorobach zębów – dlatego tak ważne jest dbanie o prawidłową higienę jamy ustnej dziecka oraz wczesne leczenie ubytków.

Postać ostra choroby może przebiegać burzliwie – dziecko ma gorączkę, zatkany nos, skarży się na ból głowy, z nosa spływa ropna wydzielina. Wtedy też najczęściej katar ma zabarwienie żółte lub zielonkawe, jest gęsty. Mogą pojawić się kłopoty ze słuchem. W formie przewlekłej objawy są podobne, ale słabiej wyrażone, jednak przewlekłe zapalenie zatok może prowadzić do uszkodzenia śluzówki zatok, dlatego wskazane jest reagowanie na pojawiające się dolegliwości. Leczeniem zapalenia zatok powinien zajmować się lekarz. Najczęściej konieczne jest zastosowanie odpowiednio dobranej antybiotykoterapii. Stosowane są również leki przeciwzapalne, zmniejszające gęstość wydzieliny z dróg oddechowych oraz obkurczające błonę śluzową nosa.

Z uwagi na zbyt częste stosowanie antybiotyków poszukiwane są inne skuteczne metody leczenia infekcji. W terapii zastosowanie mają leki pochodzenia naturalnego o udokumentowanej skuteczności klinicznej; w ich skład wchodzi korzeń goryczki, kwiat pierwiosnka, ziele szczawiu, kwiat bzu czarnego oraz ziele werbeny. Takie leki mają wielokierunkowy mechanizm działania: rozrzedzają gęsty katar, odtykają nos i ujścia zatok, a także wspierają system immunologiczny w walce z zapaleniem zatok.

Syrop o smaku truskawkowym, nie zawierający sacharozy Wskazania do stosowania: Produkt leczniczy Magsolvit B6 zalecany jest w zapobieganiu i uzupełnieniu niedoborów magnezu i witaminy B6, zwłaszcza u dzieci od 4 roku życia.

Skład: 5 ml syropu zawiera 48 mg jonów magnezowych w postaci 623 mg magnezu glukonianu i 129 mg magnezu mleczanu oraz 5 mg pirydoksyny chlorowodorku.

Dawkowanie i sposób podawania: Magsolvit B6 nie jest zalecany do stosowania u dzieci poniżej 4. roku życia ze względu na niewystarczającą ilość danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania. Dorośli i dzieci od 8 roku życia 10 ml syropu na dobę w dwóch dawkach; dzieci 4-7 roku życia: 5 ml syropu na dobę w dwóch dawkach. Lek stosuje się po posiłkach.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, antybiotykoterapia, biegunka, hipermagnezemia, hiperwitaminoza B6, ostra niewydolność nerek, znaczne niedociśnienie tętnicze, blok przedsionkowo-komorowy.

Mit 15 Przeziębieniu nie da się zapobiec

lek. med. Joanna Gładczak

www.magsolvit.pl

R EK L A M A

To nie do końca prawda. Niektóre zachowania znacznie zwiększają ryzyko infekcji, tak więc ich unikanie może zapobiec rozwojowi choroby. Należy pamiętać o odpowiednim doborze odzieży – zarówno wychłodzenie, jak i przegrzanie mogą predysponować do choroby. Konieczne jest również prowadzenie u przedszkolaka zbilansowanej diety bogatej w witaminy i minerały, regularny wysiłek fizyczny i odpoczynek.

Istotny jest sen – dziecko powinno spać około 9–10 godzin na dobę. Godziny zasypiania powinny być też stałe. Bardzo ważne jest ponadto przestrzeganie zasad higieny – na rękach przenoszona jest znaczna część drobnoustrojów, warto więc zwracać szczególną uwagę na częste mycie dłoni. Ucz dziecko mycia rąk przed każdym posiłkiem, jak również po skorzystaniu z toalety czy powrocie ze spaceru. Większość wirusów odpowiedzialnych za infekcje dróg oddechowych przenosi się drogą kropelkową – ucz zakrywania ust podczas kaszlu czy kichania oraz zachęcaj do używania jednorazowych chusteczek higienicznych. t

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

MAG/02/02/MPR

Numer pozwolenia Nr 9115

Podmiot Odpowiedzialny FChSP “GALENUS” 03-791 Warszawa ul. Hutnicza 8 Tel.: 022/ 679 22 15, www.galenus.pl

31

Z d r owi e d z i e c k a

Hartowanie czas zacząć

Fot. Dreamstime.com

Sposoby na zwiększenie odporności u dziecka

32

O hartowaniu słyszał każdy z nas. Wspomaga ono działanie układu immunologicznego, którego zadaniem jest chronienie organizmu przed drobnoustrojami.

A ponieważ wszyscy chcieliby mieć zdrowe dzieci, dlatego warto na co dzień dbać o ich odporność. Jakie sposoby zastosować? Czy spacer w deszczowy dzień to na pewno dobry pomysł?

Mój Przedszkolak

O

dporność to zespół reakcji obronnych, których celem jest neutralizowanie lub eliminowanie obcych dla organizmu substancji.

Każdy z nas codziennie jest narażony na kontakt z drobnoustrojami (bakterie, wirusy, grzyby), dlatego tak ważne jest, aby układ immunologiczny działał sprawnie. U dzieci układ odpornościowy dopiero się kształtuje – co trwa aż do 12 roku życia. Ponadto w przedszkolu dziecko najczęściej po raz pierwszy ma kontakt z dużą liczbą patogenów. A ponieważ liczebność grup jest spora, przeto infekcje wśród maluchów są częste.

Z tego powodu dziecko, które do tej pory cieszyło się dobrym zdrowiem, zaczyna chorować. Odporność obniża również stres, a pójście do przedszkola bywa dla dzieci stresujące. Z powyższych powodów w ciągu roku przedszkolak choruje nawet do kilku razy. Zwykle wywołuje tu u rodziców niepokój, jednak niesłusznie, bo dzieci chorują częściej niż osoby dorosłe i jest to zjawisko całkowicie normalne.

Jak wspomóc układ odpornościowy dziecka?

1

Aktywność fizyczna Już nasze babcie wiedziały, że hartowanie jest ważne.

Pierwszym krokiem do niego powinna być regularna aktywność fizyczna. Najlepiej, aby ruch wykonywany był na świeżym powietrzu, w otoczeniu zieleni. Brak systematycznego wysiłku powoduje osłabienie barier ochronnych organizmu.

Efektem tego częstsze infekcje oraz osłabienie organizmu. Systematyczny ruch to podstawa zdrowego stylu życia w każdym wieku, a im wcześniej aktywność będzie wprowadzona do codziennego planu zajęć, tym lepiej.

Kształtowanie zdrowych nawyków jest bardzo ważne w wieku przedszkolnym i warto pamiętać, że przeciwwskazaniem do spaceru nie jest ani deszczowy dzień, ani jesienny chłód. Powodem do rezygnacji może być natomiast ulewny deszcz, intensywny wiatr czy znaczny mróz.

Aktywność fizyczna nie powinna być jednak monotonna. Dzieci najbardziej lubią się bawić, dlatego najlepiej wykorzystać ten fakt podczas układania planu dnia. Warto urozmaicać spacery jazdą na rowerku czy hulajnodze, wykorzystywać piłki czy inne gadżety.

Pobyt na placu zabaw również umili dziecku czas.

R EK L A M A

Dzieciństwo pod pełną ochroną.

33

Z d r owi e d z i e c k a

Najlepiej, żeby ruch odbywał się na świeżym powietrzu.

Jesienią nie zawsze pogoda jest wymarzona, jednak nawet w deszczowy dzień warto wybrać się choćby na kilkuminutowy spacer. Ubranie powinno być wtedy odpowiednio dobrane. Na spacer w deszczowy dzień należy założyć pelerynę, a jeżeli bywa chłodno i wieje wiatr, wskazane jest okrycie głowy. Koniecznie trzeba również zabezpieczyć nogi przed wilgocią – tutaj niezawodne są kalosze i ciepłe skarpetki. Nogi dziecka muszą być suche.

Najlepiej, jeżeli można pozwolić sobie na ruch na dworze, jednak w okresie jesienno-zimowym nie zawsze jest to możliwe. Warto wówczas wybrać się z dzieckiem na basen albo do sali zabaw, gdzie przedszkolak będzie z przyjemnością pokonywał przeszkody w postaci zjeżdżalni, drabinek czy piłeczek w basenie.

2

Zdrowa dieta Oprócz aktywności fizycznej bardzo istotną rolę w utrzymaniu odporności pełni zdrowa dieta. Oczywiście urozmaicona oraz bogata w witaminy i minerały. Przedszkolak powinien spożywać regularne posiłki (4 – 5 dziennie), a produkty typu fast food muszą być na stole rzadkością. Dieta powinna zawierać produkty mleczne, chude mięso i ryby; codziennie też trzeba kilka razy dostarczyć maluchowi warzyw R EK L A M A

i owoców. Zawierają one duże ilości niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego witamin (np. witaminy A, C), mikroelementów (selen, cynk). Ryby natomiast są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych (kwasy omega-3 i omega-6). Kwasy te znajdziemy także w tranie czy oleju z wątroby rekina. Z kolei naturalne produkty mleczne są źródłem wapnia oraz białka; niektóre z nich zawierają kultury bakterii.

W diecie dziecka można również wykorzystać produkty naturalnie wpływające na odporność – miód, maliny, cebulę, czosnek.

3

Odpowiedni ubiór Hartowanie polega na przyzwyczajaniu dziecka do zmian temperatur i zmian warunków pogodowych. Zarówno wychłodzenie, jak i przegrzanie organizmu ma negatywny wpływ na odporność. Temperatura powietrza w okresie jesiennym w ciągu doby jest zmienna, temperatury się wahają – w ciągu dnia często jest ciepło, natomiast nad ranem i wieczorami temperatura znacznie się obniża. Wszystko to utrudnia dobór odzieży właściwej dla danej pogody, pory dnia i roku. Jesienią najlepiej ubierać dziecko na tak zwaną „cebulkę” – lepiej wybrać kilka warstw odzieży, które będzie ono potrafiło samo rozebrać lub ubrać. Wówczas ryzyko przegrzania czy wychłodzenia jest mniejsze. Ważny jest dobór materiałów – oczywiście naturalnych, przepuszczających powietrze. W ubrankach

Mój Przedszkolak w Dziecko można także hartować prysznicem – na przemian ciepłym i letnim strumieniem wody. Kąpiel w gorącej wodzie jest niezdrowa, od małego staraj się przyzwyczajać dziecko do chłodniejszej wody. w Korzystna dla dzieci jest także zmiana klimatu, dlatego jeżeli jest taka możliwość warto zaplanować dwutygodniowy odpoczynek z przedszkolakiem w górach czy nad morzem. w Ważnym elementem jest odpoczynek.

Dbanie o higienę to podstawa zaIstotny jest sen – dziecko w wieku przedRuszyła chowania zdrowia. Na dłoniach przeszkolnym powinno spać około 9-10 gonoszona jest znaczna część drobdzin na dobę. Godziny zasypiania poKUBUSIOWA noustrojów, warto więc zwrócić winny być stałe.

AKADEMIA GOTOWANIA w W celu zmniejszenia ryzyuwagę na dokładne mycie ka infekcji przeprowadzane rąk. Ucz dziecko mycia rąk przed każdym posiłkiem, są szczepienia ochronne. po zabawie ze zwierzaOprócz szczepień obokiem, po skorzystaniu wiązkowych warto rozz toalety czy powroważyć szczepienia zacie ze spaceru. Ręce lecane w kalendarzu należy myć pod bieszczepień –przeciwko żącą woda, zawsze grypie, pneumokokom, meningokokom i ospie należy użyć mydła rogie mamy, zapraszamy Was do udziału w Kubusiowej Akademii (zadbaj, aby było dla wietrznej.

Gotowania, gdzie czekają na Was porady dietetyka dotyczące zasad prawidłodziecka łatwo dowego żywienia oraz naturalnego wzmacniania organizmu. Kubuś przygotował również mnóstwo przepisów oraz zabawy kulinarne. stępne), a następnie Dzięki zadaniom wykonywanym wraz z dziećmi, przekonacie się, jak wspaniałym pomocdokładnie je spłukać. nikiem w kuchni może być Wasza pociecha. Zadbajcie już dziś o zdrowe nawyki żywieniowe Znaczna część infekWaszych milusińskich. Bawcie się, gotujcie i dbajcie o zdrowie. Pora na kulinarną przygodę i Wielki Konkurs Gotuj z Kubusiem! cji przenosi się drogą Do wygrania fantastyczne nagrody. Wśród nich 8 minikuchni Tefal, książki dla mamy kropelkową, z tego Podstawą zachowania i dziecka, komplety naczyń żaroodpornych, a także mnóstwo nagród dodatkowych. powodu ucz zakrywazdrowia jest prowadzeWięcej szczegółów możecie znaleźć, czytając we wrześniu, październiku i listonia ust podczas kaszlu nie zdrowego trybu życia. padzie magazyn dla dzieci Kubuś i Przyjaciele oraz magazyn dla rodziców Mam dziecko. www.GotujzKubusiem.pl czy kichania, a do oczyszDieta powinna być urozmaczania noska najlepiej użyicona, posiłki systematyczne, wać jednorazowych chusteaktywność fizyczna prowadzoczek higienicznych. Konieczne na codziennie albo przynajmniej jest też dbanie o higienę jamy ust3–4 razy w tygodniu. Wdrażanie zdronej – mycie ząbków przynajmniej 2 rawego stylu życia u dzieci od najmłodszych zy dziennie to absolutne minimum. lat zmniejsza nie tylko ryzyko infekcji, ale również w przyszłości chorób cywilizacyjnych (na przykład otyłości). Dlatego warto podjąć codzienny trud w kształtowaniu zdrowych nawyków u dzieci, zachęcać je do uprawiania sportów, próbowania now Oprócz codziennych aktywności loryferach rozkładać mokre ręczniki, wych potraw, wybierania wartościowych i zdrowego żywienia ważne jest systezawieszać dozowniki z wodą czy włączać produktów spożywczych, systematycznematyczne wietrzenie mieszkania. Dzięki w domu nawilżacz powietrza). Nadmiergo mycia rąk. Działania te z dużym prawtemu zmniejsza się ilość drobnoustrojów nie przesuszona śluzówka dróg oddedopodobieństwem przyniosą długotrwaw powietrzu. Mieszkanie wietrz codzienchowych może zostać łatwiej pokonana ły korzystny skutek. t lek. med. Joanna Gładczak nie, bez względu na panującą za oknem przez drobnoustroje. ze sztucznych tworzyw malec łatwo się spoci, co przy zmianach temperatury ułatwi złapanie infekcji. Pamiętaj – to, że tobie jest ciepło lub zimno nie oznacza, że tak samo czuje się twoje dziecko – jeżeli twierdzi ono, że jest mu ciepło, pozwól mu się rozebrać; nie przegrzewaj i nie wychładzaj organizmu malucha.

pogodę. Zawsze należy wywietrzyć pokój dziecka przed snem, a w ciepłe dni można pokusić się o zostawienie uchylonego okna. w Temperatura w pomieszczeniach nie powinna przekraczać 20 stopni Celsjusza. w Konieczne jest utrzymywanie prawidłowej wilgotności w pokojach (zwłaszcza w okresie grzewczym warto na ka-

Mycie rączek

D

Zdrowy tryb życia

Co jeszcze można zrobić?

35

Z d r owi e d z i e c k a

Witaminki

dla chłopczyka i dziewczynki

Witaminy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania każdego człowieka.

W wieku dziecięcym, gdy organizm stale się rozwija, ich rola jest szczególnie ważna.

Jakie funkcje pełnią witaminy? W jakich produktach możemy je znaleźć?

Czy konieczna jest suplementacja?

W

Witamina E

Witamina A Witamina A wpływa na prawidłowe kształtowanie kości i zębów. Pełni ważną rolę w procesie widzenia, odpowiada między innymi za widzenie barw. Niedobór witaminy może doprowadzić do rozwoju ślepoty zmierzchowej, objawia się również wysychaniem i rogowaceniem skóry. Jednak w przypadku tej witaminy groźny jest również jej nadmiar, który może powodować bóle głowy, nadmierną pobudliwość, wypadanie włosów, uszkodzenie kości, zaburzenia widzenia. Źródłem witaminy A jest wątróbka, jajka, mleko, masło, śmietana, ser, marchewka. Zalecane dzienne spożycie wynosi 400 – 500ug/dobę.

Witamina D Jest niezwykle ważna w prawidłowym rozwoju dziecka. Wpływa na gospodarkę wapniem i fosforem, jest odpowiedzialna za prawidłowy rozwój i mineralizację kości, dzięki czemu zapobiega krzywicy i obniżeniu masy kostnej. Witamina D zawarta jest w olejach pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza w tranie oraz w wątrobie. Wytwarzana jest również pod skórą podczas nasłonecznienia. Dieta, w szczególności w przypadku braku odpowiedniej dawki promieni słonecznych, nie jest w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania na witaminę D. Wytwarzanie witaminy D znacznie zmniejsza także stosowanie filtrów ochronnych przed słońcem. Uwaga – groźny jest również nadmiar witaminy, którego objawem mogą być nudności, wymioty, biegunka, utrata apetytu, co prowadzi do spadku masy ciała.

36

Fot. Dreamstime.com

itaminy dzielimy na rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) i rozpuszczalne w wodzie (m.in. witaminy z grupy B, witamina C).

Witamina E ma głównie działanie antyoksydacyjne, dzięki czemu chroni organizm przed nagromadzeniem wolnych rodników, które działają szkodliwie na organizm. Przypuszcza się, że pomaga także w ochronie organizmu przed chorobami nowotworowymi. Zawierają ją kiełki wielu roślin, oleje, migdały, margaryna, jajka, mąka, brukselka, mleko. Dzienne zapotrzebowanie wynosi 3–7mg/dobę.

Witamina K Rolą tej witaminy jest zapewnienie prawidłowej krzepliwości krwi. Witamina K występuje w szpinaku, sałacie, kapuście, avocado, brzoskwiniach, wątrobie, serach. Witamina K jest produkowana również przez bakterie występujące w jelicie.

Witamina C Podobnie jak witamina A należy do antyutleniaczy, ponadto stymuluje układ odpornościowy. Niedobór witaminy powoduje szkorbut (gnilec), którego objawami są anemia, wybroczyny krwawe, złuszczanie naskórka. Szkorbut obecnie jest rzadko spotykany, jednak mniej nasilony niedobór tej witaminy może powodować zmęczenie, osłabienie, zwiększoną podatność na infekcje, co ma istotne znaczenie zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Witaminę C znajdziemy zwłaszcza w świeżych owocach i warzywach: kapuście, szparagach, szpinaku, czarnych porzeczkach, owocach cytrusowych, malinach. Zalecane dzienne spożycie wynosi 45–50mg/dobę.

Mój Przedszkolak Witaminy z grupy B Do tej grupy należy szereg witamin, m.in. B1, B2, B6, B12 czy kwas foliowy. Witaminy z tej grupy wpływają przede wszystkim na samopoczucie, odprężenie, pamięć. Ponadto witamina B12 oraz kwas foliowy są niezbędne do budowy krwinek czerwonych. Objawem ich niedoboru może być anemia, zaburzenia koncentracji, pamięci, jak również objawy ze strony układu pokarmowego i nerwowego. Źródłem są drożdże piwne, bogate we wszystkie witaminy z grupy B, mięso wieprzowe, kiełki, orzechy, słonecznik, wątróbka, groszek, ryż. Witamina B12 znajduje się w mięsie, rybach, jajkach, mleku i jego przetworach.

Niestety często zawarte w tych produktach witaminy są wrażliwe na obróbkę termiczną, która w trakcie przygotowywania potraw pozbawia ich nawet do 70–90% substancji odżywczych.

Oprócz witamin, w okresie intensywnego wzrostu należy pamiętać również o innych pierwiastkach – bardzo istotny jest wapń. Wpływa on na prawidłowy rozwój kości, zębów, mięśni, serca i układu nerwowego. Niedobór może objawiać się osłabieniem, skurczami, bólami głowy oraz odwapnieniem kości. Bogaty w wapń jest ser żółty, natka pietruszki, orzechy, fasola, mleko, jajka.

Czy suplementacja witamin jest konieczna?

Prawidłowy poziom witamin jest niezbędny do rozwoju dziecka. Jeżeli chętnie zjada ono urozmaicone posiłki oraz nabiał, wówczas suplementacja nie wydaje się konieczna, chyba że zaleci tak lekarz pediatra. Jeśli natomiast maluch omija większość owoców i warzyw szerokim łukiem lub nie lubi jeść nabiału, warto porozmawiać z lekarzem na temat suplementacji.

Co wybrać?

Na rynku dostępne są liczne preparaty witaminowe. Przy ich wyborze należy zawsze pamiętać, że preparat musi być dobrany do wieku dziecka. Dobór taki powinien być przemyślany, a ze względu na zalecane dzienne dawki poszczególnych witamin najlepiej sięgnąć po kompleks witaminowy, skierowany właśnie do dzieci w wieku przedszkolnym, zamiast suplementować pojedyncze witaminy. Właściwy suplement najlepiej kupować w aptekach, gdzie mamy pewność, że był prawidłowo przechowywany.

Dzieci w wieku przedszkolnym intensywnie się rozwijają i rosną, dlatego warto zadbać o zbilansowaną dietę i wyrównanie niedoborów witaminowych. Prawidłowy poziom witamin i mikroelementów jest bowiem niezbędny dla zdrowia przedszkolaka. t lek. med. Joanna Gładczak

R EK L A M A

37

Z d r owi e d z i e c k a

Wygrać z kaszlem Kaszel to jedna z częstszych przypadłości, jakie występują u dzieci. U maluchów w wieku przedszkolnym najczęściej jest on objawem zwykłej infekcji, jednak niekiedy powodem może być poważna choroba. Jakie mogą być przyczyny kaszlu u dzieci? Jak rozpoznać czy kaszel jest mokry czy suchy? Czy domowe sposoby można stosować i które z nich wybrać? Kiedy udać się do lekarza?

K

aszel to odruch obronny – jego celem jest oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny bądź ciała obcego. W wyniku kaszlu następuje gwałtowne wyrzucenie powietrza z dróg oddechowych. U dzieci najczęściej towarzyszy on przeziębieniu, jednak należy pamiętać, że nie zawsze jest objawem choroby, niekiedy bywa wynikiem podrażnienia śluzówki z powodu narażenia na kurz, dym tytoniowy czy intensywne zapachy.

U dzieci, znacznie częściej niż u dorosłych, należy brać pod uwagę możliwość, że przyczyną kaszlu jest ciało obce – niestety dzieci nawet w wieku przedszkolnym często wkładają do nosa lub ust przedmioty, które następnie mogą przez przypadek dostać się do dróg oddechowych.

Ze względu na długość trwania objawu wyróżniamy kaszel ostry – gdy dziecko kaszle mniej niż 3 tygodnie, kaszel podostry – gdy dolegliwości występują od 3–8 tygodni oraz kaszel przewlekły, gdy trwa dłużej niż 2 miesiące.

Fot. Dreamstime.com

Jakie mogą być przyczyny kaszlu?

38

Kaszel ostry najczęściej spowodowany jest przez infekcję górnych lub dolnych dróg oddechowych. Może jednak powstać również w wyniku wniknięcia ciała obcego lub być objawem alergii albo podrażnienia dróg oddechowych pyłami czy gazami.

Kaszel podostry najczęściej jest pozostałością przebytej infekcji wirusowej dróg oddechowych.

Kaszel przewlekły może być spowodowany spływaniem wydzieliny z nosa po tylnej stronie gardła (na przykład w przypadku alergicznego nieżytu nosa, przewlekłego zapalenia zatok). Może towarzyszyć ast-

Mój Przedszkolak

Nowość ! wysoka zawartość naturalnej witaminy pyszny malinowy smak od 3 roku życia

+3

Trzy źródła mocy dla Twojego dziecka!

Syrop Bronchopect junior zawiera wyciąg suchy z owoców aceroli – źródło naturalnej witaminy C, korzeń prawoślazu dobroczynnie działający na krtań, gardło i struny głosowe oraz owoc bzu czarnego o działaniu uodparniającym. Bronchopect junior jest szczególnie zalecany dla dzieci w okresach sprzyjających przeziębieniom, czyli na przełomie jesieni i zimy oraz w trakcie przesilenia wiosennego.

www.dziecimajaglos.pl, www.bronchopect.pl

39

Od przedsz kola do sz koły

mie oskrzelowej lub być pozostałością infekcji (zwłaszcza krztuśca). Jeżeli ciało obce nie zostanie usunięte z dróg oddechowych również może powodować przewlekły kaszel.

U dzieci kaszel najczęściej towarzyszy PRZEZIĘBIENIU – w wyniku infekcji dochodzi do stanu zapalnego, podrażnienia błony śluzowej dróg oddechowych, co powoduje powstanie kaszlu. Wówczas obecne są również inne objawy: ból gardła, stan podgorączkowy lub niewielka gorączka.

Na początku infekcji kaszel jest najczęściej suchy, męczący. Dziecko pokasłuje, często skarży się na uczucie łaskotania w gardle. Gdy kaszel jest uporczywy, może zgłaszać bóle w klatce piersiowej czy bóle brzuszka. Z czasem kaszel zmienia często charakter i staje się mokry – dziecko odkrztusza wydzielinę o różnym charakterze, najwięcej rano, po przespanej nocy.

Jeżeli u dziecka oprócz kaszlu pojawi się świszczący oddech lub ma ono problem z nabraniem powietrza, pilnie wezwij pogotowie ratunkowe. Podobnie zareaguj, gdy u dziecka pojawi się duszność.

U dzieci kaszel bywa również objawem ALERGII, należy zatem zwrócić uwagę, w jakich okolicznościach pojawiają się objawy: może podczas wiosennego spaceru albo zabawy ze zwierzakiem. Koniecznie pamiętajmy, że nieleczona alergia wziewna staje się powodem rozwoju astmy oskrzelowej .

U dzieci w wieku przedszkolnym kaszel może być również objawem ZAPALENIA KRTANI. Wówczas zwykle objawy pojawiają się nagle, najczęściej w nocy lub nad ranem.

Należy do nich suchy, intensywny, szczekający kaszel oraz chrypka. Dziecko może mieć kłopoty ze złapaniem powietrza. Jest bardzo niespokojne. Jeżeli objawy są znacznie nasilone, w pierwszej kolejności weź dziecko na ręce i otwórz okno lub wyjdź z nim na dwór (gdy nie ma mrozu), a następnie wezwij pogotowie ratunkowe. Do czasu przyjazdu lekarza nie podawaj maluchowi nic do picia (zwiększa to ryzyko zachłyśnięcia).

40

Innymi przyczynami kaszlu mogą być: choroby ucha (w wyniku podrażnienia kanału słuchowego), choroby serca czy refluks żołądkowo-przełykowy.

Kaszel mokry czy suchy?

Kaszel mokry, często nazywany również wilgotnym lub produktywnym, występuje wtedy, gdy podczas kasłania odkrztuszana jest wydzielina. W przypadku kaszlu mokrego należy pamiętać, że młodsze dzieci często nie potrafią odkrztusić plwociny i połykają ją lub wypluwają.

Plwocina może mieć różny charakter: yy plwocina ropna – jej zabarwienie jest żółte lub zielonkawe, może mieć nieprzyjemny zapach; najczęściej powstaje w wyniku zakażenia zatok, oskrzeli lub płuc; yy plwocina przeźroczysta – może powstawać w przewlekłych zapaleniach dróg oddechowych, w astmie, infekcjach układu oddechowego; yy plwocina krwista – może świadczyć o poważnej patologii w obrębie dróg oddechowych i musi być bezzwłocznie diagnozowana; yy plwocina zawierająca cząstki pokarmu – również wymaga pilnej diagnostyki, może bowiem występować w przypadku zaburzeń połykania lub nieprawidłowego połączenia między drogami oddechowymi a układem pokarmowym.

Kaszel suchy (nieproduktywny) występuje wtedy, gdy nie jest wydzielana plwocina. Najczęściej powstaje w wyniku infekcji wirusowych, w przebiegu astmy oskrzelowej. Często bywa uporczywy i męczący. Gdy jest intensywny, może powodować ból w klatce piersiowej, a nawet ból brzucha (w wyniku intensywnej pracy przepony).

Fot. Dreamstime.com

Najczęstsze przyczyny kaszlu u dziecka

Nic nie zw alcza

j !* e ż u ł d a n suchego kaszlu

R oz wój d z i e c k a

Objawy alarmowe Jak wspomniano, najczęstszą przyczyną kaszlu u dzieci jest przeziębienie – nie wymaga ono pilnej wizyty u lekarza, jednak niektóre objawy powinny skłonić rodziców do pilnego poszukiwania fachowej pomocy medycznej.

Jeżeli u dziecka oprócz kaszlu pojawi się świszczący oddech lub ma ono problem z nabraniem powietrza, pilnie wezwij pogotowie ratunkowe. Podobnie zareaguj, gdy u dziecka pojawi się duszność.

Pilnym wskazaniem do diagnostyki jest również pojawienie się krwi w plwocinie czy treści pokarmowej. Uwaga: niekiedy młodsze dzieci nie potrafią odkrztusić zalegającej wydzieliny, w wyniku czego dochodzi do jej połknięcia, co może sprowokować wymioty – nie jest to jednak objaw niepokojący.

Ponadto pamiętaj: jeżeli kaszel przeciąga się powyżej kilku dni lub wydzielina zmienia charakter na ropny, skonsultuj się z pediatrą. Kontakt z lekarzem jest także konieczny, gdy kaszlowi towarzyszy wysoka gorączka, dreszcze.

Dbaj o to, aby malec często otrzymywał coś do picia – wodę, herbatki owocowe, kompoty. Płyny powinny być letnie.

Jak leczyć?

Kaszel, który towarzyszy przeziębieniu, można spróbować leczyć domowymi sposobami. Malcowi możesz podawać miód (jeżeli nie jest na niego uczulony). Objawy złagodzi też herbatka z lipy. Pomocny może być syrop z cebuli, jednak jego podanie ze względu na smak często staje się niemożliwe, bo dziecko wypluwa podaną porcję.

W przypadku kaszlu mokrego można zastosować syropy wykrztuśne i leki rozrzedzające wydzielinę. Produkty te powodują rozrzedzenie gęstej wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych, dzięki czemu jest ona łatwiejsza do wykrztuszenia. Specyfiki dostępne są w aptekach bez recepty. Pamiętaj – zawsze wybieraj produkty przeznaczone dla dzieci i dobrane do wieku malca. Przestrzegaj ściśle dawek (dobranych do wieku i masy ciała dziecka). Pamiętaj również o odpowiednich porach podawania leku – niektórych nie powinno się podawać w godzinach wieczornych, gdyż wówczas rozrzedzona wydzielina będzie skutecznie zakłócała sen dziecka.

W przypadku kaszlu suchego można zastosować preparaty hamujące kaszel (odruch kaszlu). Nie stosuj ich bez konsultacji z pediatrą dłużej niż 3 dni. Jeżeli kaszel nie ustąpi po 3 dniach, skonsultuj się z lekarzem. t

42

Co oprócz leków?

1

Bardzo ważne jest odpowiednie nawodnienie dziecka i to zarówno wtedy, gdy kaszel jest suchy, jak i mokry. Dbaj o to, aby malec często otrzymywał coś do picia – wodę, herbatki owocowe, kompoty. Płyny powinny być letnie.

2

Jeżeli dziecko jest przeziębione, zakraplaj nosek solą fizjologiczną lub morską. W aptekach dostępne są również preparaty obkurczające błonę śluzową noska przeznaczone dla dzieci, jednak pamiętaj, nie powinno się ich stosować dłużej niż 5–7 dni.

3 4

Jeżeli masz w domu inhalator, możesz wykonać dziecku inhalację z soli fizjologicznej (zarówno inhalator, jak i sól są dostępne bez recepty w aptekach).

Jeżeli widzisz, że dziecko ma problem z odkrztuszeniem, posadź je – w tej pozycji będzie mu łatwiej. Ponadto możesz delikatnie poklepać dziecko w plecki, co dodatkowo ułatwi odkrztuszenie wydzieliny (rękę ułóż w łódeczkę i od dołu do góry kilkakrotnie oklep każdą stronę pleców).

5

W pokoju powinno być 20–22 stopnie Celsjusza. Bardzo ważne jest też nawilżenie powietrza. Jeżeli w domu nie ma nawilżacza, można rozłożyć mokry ręcznik na kaloryferze – dbaj, aby był zawsze wilgotny.

6

Pamiętaj, że w otoczeniu dziecka nie można palić – dym tytoniowy działa drażniąco na drogi oddechowe, czego efektem może być kaszel. Drażniąco mogą działać nawet ubrania przesiąknięte dymem tytoniowym.

7

Kaszel nie zawsze jest objawem choroby, gdy jednak towarzyszą mu inne objawy lub staje się on długotrwały, koniecznie trzeba wyjaśnić przyczyny dolegliwości. W przypadku przeziębienia można próbować leczyć dziecko domowymi sposobami, jednak przy braku poprawy konieczna jest konsultacja lekarska. Należy zawsze dążyć do wyjaśnienia pochodzenia kaszlu przewlekłego.

lek. med. Joanna Gładczak

M贸j Przedszkolak

43

To s i ę c z y t a Autor: Karina Schaapman Liczba stron: 60 Cena: 31,50zł Rok wydania: 2012 Wydawca: Media Rodzina

Autor: Miroslav Šašek Liczba stron: 56 Cena: 29zł Rok wydania: 2013 Wydawca: Dwie Siostry

Mysi domek

Oto jest Paryż

P

rzetłumaczona na wiele języków, niezwykła książka dla dzieci. Mysi domek jest projektem Kariny Schaapman, która zbudowała go jako tło dla tej książeczki. Mysi domek powstał z kartonowych pudeł i papieru mâché. Do wykonania wnętrz Karina wykorzystała autentyczne tkaniny z lat 50., 60, i 70. XX wieku oraz przeróżne materiały.

Mysi Domek można oglądać od frontu, tyłu i z boku, a liczy on przeszło setkę pokoików, przejść, zakamarków wyposażonych w mnóstwo potrzebnych sprzętów. Myszy, które go zamieszkują, zostały zaprojektowane i wykonane przez Karinę. W trakcie budowy poszczególnych pokoików w głowie Kariny powstawały historyjki do tej książki, z Samem i Julią w rolach głównych. t

P

ierwszy tom kultowej serii książek dla dzieci o miastach świata – po raz pierwszy w Polsce! Esencja dawnego Paryża w urzekająco zilustrowanym albumie w stylu retro.

Ta książka przeniesie was do magicznego Paryża lat 60. Zobaczycie tam słynne budowle, kawiarnie i ogrody. Spotkacie artystów, kwiaciarki, konsjerżki, bukinistów i… całe mnóstwo kotów. Wybierzecie się na spacer brzegiem Sekwany, odwiedzicie Luwr i wdrapiecie się na szczyt wieży Eiffla. A wszystko to dzięki czarującym ilustracjom Miroslava Šaška, które podbiły świat w latach 60., a dziś triumfalnie powracają jako perełka stylowej grafiki książkowej sprzed lat.

Książka została uzupełniona o dodatek zawierający informacje o dzisiejszym Paryżu. t

R EK L A M A

i zabawa i nauka dla przedszkolnego zucha

Zabawy edukacyjne i prace manualne

Ksi¹¿ki edukacyjne dla dzieci

dla przedszkolaków i uczniów

skarbnica ³amig³ówek, zabaw,

klas 1-3 zestaw zabaw, æwiczeñ

zgadywanek obrazkowych oraz

i gier wspieraj¹cych rozwój.

4 4oprawa twarda, cena 26,90 zł s. 124,

www. jednosc.com.pl dział sprzedaży tel. 41 349 50 50

ponad 200 naklejek, du¿y format.

s. 32 +2 z naklejkami cena 19,90 zł

M贸j Przedszkolak

45

Sens poleca

Przyjdzie wilk i cię zje!

P O L E C A

Dlaczego my – rodzice – straszymy dzieci?

Z wielu powodów: z braku czasu lub lepszych pomysłów, dlatego że nas też w dzieciństwie straszono… Wydaje się to niegroźne. A jest … wychowawczą porażką!

Fot. Dreamstime.com

W 46

ielu rodziców lubi mieć autorytet w oczach dziecka i buduje go niestety właśnie na strachu. W konsekwencji ich dzieci są grzeczne tylko wtedy, gdy rodzice je obserwują. Bo wychowano je przy użyciu straszaków. To bardzo skuteczna metoda wychowawcza – o ile chcesz wychować człowieka posłusznego i tylko posłusznego. A przecież większość rodziców pragnie, by ich dziecko było mądre, pewne siebie, spokojne i szczęśliwe. Do realizacji tego celu straszenie, nawet rodem z baśni, absolutnie się nie nadaje. Opowieści o złym wilku nie sprawdzą się, bo to droga może i na skróty, ale donikąd.

Mój Przedszkolak

Jak tata wróci…

Cygan, dziad z worem, diabeł, Baba-Jaga… Tradycja, w tym znakomita większość baśni, stworzyła mnóstwo postaci służących do straszenia dzieci. Są wprawdzie nierealne, ale właśnie w tym tkwi ich wielka siła oddziaływania na wyobraźnię. Dlaczego straszenie abstrakcyjnymi postaciami jest tak skuteczne? Bo dziecko samo wymyśla swój strach. W zależności od wieku samo wybierze, czego ma się bać – czy samego spotkania, czy też porwania, zjedzenia, zamknięcia w komórce itd.

Do straszenia idealnie nadają się też realne, konkretne osoby („poczekaj, pan sąsiad cię zabierze”), ale najskuteczniejsze i najbardziej obciążające psychikę dziecka jest straszenie członkami rodziny („jak tatuś wróci…”, „no, jak powiem babci…”). Zawieszasz głos i nie precyzujesz, co się wtedy konkretnie stanie. A dziecko samo w swojej wyobraźni wymyśla dalszy scenariusz. Tylko że podczas gdy ty już dawno o tym zapomnisz, ono nadal nosi w sobie strach i w myślach czeka na wymierzenie kary. Gdy tato wraca i nic się nie dzieje, dziecko wcale nie odczuwa ulgi i nie dochodzi do wniosku, że mama użyła straszaka, bo była bezradna, ono nadal zmaga się ze swoimi lękami.

Dzieci nie rozumieją, że to było powiedziane tak sobie, na niby, dla żartu. One boją się naprawdę. I potem dorośli dziwią się, dlaczego maluch wpada nagle w histerię, zaczyna się nieracjonalnie zachowywać i nie kojarzą wybuchów paniki, moczenia nocnego, kłopotów ze zdrowiem czy problemów z nauką z tym, że kiedyś go nastraszyli.

Przestanę cię kochać Elementarną potrzebą emocjonalną każdego dziecka jest poczucie bezpieczeństwa, czyli miłości, świadomość bycia kochanym i właśnie ta potrzeba jest źródłem wielu odmian straszenia. Odbieranie miłości to niezwykle popularny i uniwersalny straszak, bo można go zastosować zarówno do bieżących zachowań („umyj zęby, bo będzie mi smutno”), jak i do bliżej niesprecyzowanych celów („nie po to tyle się staram, żebyś wyrósł na byle kogo”).

Warto wiedzieć, jakie skutki rodzi stosowanie w wypowiedziach do dziecka następujących szablonów rodzicielskich:

1

R EK L A M A

To przez ciebie jestem smutna/y W konsekwencji za każdym razem, gdy rodzic ma gorszy nastrój, dziecko obarcza za to winą – siebie. A ponieważ nie umie wymyślić, co takiego zrobiło, dręczą go nieuzasadnione wyrzuty sumienia. W skrajnym przypadku, gdy rodzic poważnie zachoruje, dziecko może żyć w przekonaniu, że to przez nie, bo za mało się starało.

47

47

Sens poleca

2

Denerwujesz mnie W tym komunikacie brak jakichkolwiek konkretów i dlatego jest on tak skuteczny. Dziecko musi starać się samo odgadnąć, co ma robić. Zamiast na nauce czy zabawie skupia się więc na zadowalaniu rodzica. Jest rozdrażnione, płaczliwe, ma kłopoty z koncentracją i nie może pozwolić sobie na naturalne zachowanie, bo wciąż się kontroluje, by mama albo tata byli z niego zadowoleni.

3

Piotruś jest grzeczniejszy niż ty Każdy maluch, który to usłyszy, pomyśli, że mama albo tata już go nie chcą, nie kochają. Dzieci bardzo długo nie rozumieją, że między rodzicami a dzieckiem istnieje silna biologiczna więź, więc żarty w rodzaju: „wymienię cię, nie chciałam takiego dziecka, wezmę sobie inne” – traktują z całkowitą powagą. Poza tym w wyniku takich komunikatów dziecko przestaje lubić dzieci, które podejrzewa o to, że mogą być jego konkurentami o względy rodziców, bo są np. grzeczne, dobrze się uczą…

4

Mam już dość takiego zachowania Pierwsza myśl dziecka: „mama/tata chce mnie zostawić, porzucić”. Gdy rodzic chce wyjść i ma zostać samo choćby na krótko – wpada w panikę. Boi się, bo nigdy nie wie, kiedy groźba zostanie zrealizowana. Nie może znieść chwili bez mamy czy taty. Taka trauma, że je zostawią, może przetrwać w dziecku nawet kilka lat i na przykład być przyczyną tego, że już jako nastolatek nie będzie chciało jechać na kolonie.

5

Jeśli coś zrobisz/czegoś nie zrobisz, będę bardzo zła/y” Dziecko, które ciągle słyszy taki komunikat, w przyszłości może swoje wybory życiowe podejmować w oparciu o strach, a w tym przypadku stosując kryterium braku kary, a nie wewnętrznej satysfakcji.

później każde dziecko zweryfikuje słowa rodziców, a ci bezpowrotnie stracą swój autorytet.

Poza tym jeśli dziecko jest często straszone, to tak naprawdę nie wie, dlaczego właściwie ma myć zęby, jeść marchewkę i być uczciwe czy miłe wobec innych. Nie zdaje sobie sprawy, po co ma coś robić. Nie widzi korzyści płynących z przestrzegania zasad współżycia społecznego. Dziecko straszone umie robić tylko to, co mu w danej chwili każą, aby uniknąć jakiejś okropności w rodzaju gniazda wron we włosach. Tylko czy o to nam chodzi?

Wychowywanie oparte na strachu to ogromna pokusa.

Przynosi wprawdzie natychmiastowy skutek, ale w dłuższej perspektywie obserwujemy coraz więcej wad tej metody. Jest wyrazem braku cierpliwości, bezradności i braku opanowania rodziców. To po prostu porażka wychowawcza – bo straszaki zastępują kreatywne pomysły związane z nauką życia, oparte na bliskości z własnym dzieckiem.

Zamiast straszaka qqGdy czytasz dziecku bajkę, w której pewnych postaci maluch może się bać, daj mu jednoznaczną informację, że to tylko literacka fikcja. Powiedz np.: „Jak to dobrze, że Baba-Jaga istnieje tylko w bajkach, a my nigdy jej nie spotkamy”.

qqNigdy nie żartuj, że dziecko zostawisz, bo sprawia ci zawód. Raczej mów mu, jakie chcesz, żeby było – bez komentarza, co się stanie, gdy takie nie będzie.

qqPoświęcaj mu czas, wykaż się cierpliwością, tłumacz wszystko, co tylko się da. Dzieci słuchają osób, z którymi są głęboko związane.

qqNie zmuszaj do robienia czegoś tylko dlatego, że ty tak chcesz. Nie myl sukcesu wychowawczego z posłuszeństwem.

qqNie pozwalaj, by inni straszyli twoje dziecko

Robi to, co mu każą Straszenie daje szybkie, ale wyjątkowo nietrwałe rezultaty.

Czymkolwiek dziecko jest straszone, wcześniej lub później zrozumie, że dorośli mówili mu bzdury. Baba-Jaga nie istnieje, w piwnicy nie ma wilków, od brudnych zębów czy jedzenia cukierków przed obiadem ani się nie umiera, ani nie wypadają zęby, a mama nigdy mnie nie zostawi, bo jestem jedynym celem jej życia. A to, czy mam porządek na biurku, nie przełoży się w żaden sposób na mój sukces zawodowy. Prędzej czy

48

– nawet gdy jest nieposłuszne, niegrzeczne.

Jeśli o czymś takim usłyszysz, zawsze mów, że to tylko żart, nieprawda, że tak nie jest.

Dziecko doceni szczerość. Nawet za cenę konfliktu z dziadkami czy nauczycielką broń dziecko przed strachem.

Ewa Nowak

P O L E C A