Spis treści 4
Warto wiedzieć
Idziemy do przedszkola
6 O
Temat numeru
Zdrowy przedszkolak
Razem z przedszkolakiem
Wywiad numeru
Drodzy Rodzice!
W
akacje to dziwny czas... Cieszą, ale zaburzają też naturalny rytm życia przedszkola. Dziecięcy gwar cichnie, zabawki nieruchomieją w nienaturalnym porządku, zza zamkniętych drzwi sal nie dobiega melodia przedszkolnej piosenki, zapach remontowej farby zaczyna dominować nad utrwalonym w pamięci aromatem podwieczorku. Służbowe rozmowy, tysiące kwestii organizacyjnych, słowa wypowiadane w słuchawkę telefonu tracą swój naturalny kontekst. Przedszkole zastyga w oczekiwaniu na tych, którzy nadają mu sens – nasze dzieciaczki. Pierwszym sygnałem zmiany jest czerwieniejąca jarzębina – znak, że połowa czasu oczekiwania jest już za nami. Napięcie potęguje niepokój o to, czy wszystko uda się przygotować na czas, choć przecież, jak co roku, będziemy gotowi. Przekłada się on na rytm, w jakim poruszamy się po przedszkolnych salach i korytarzach – przygotować trzeba przecież tyle rzeczy… W końcu ten dzień nadchodzi, ogłaszany radością starszaków, czasem łzami obawy maluchów przed nieznanym. Puste dziecięce foteliki samochodów ogłoszą wszystkim, że przywrócony został naturalny porządek przedszkolnego świata. I jak co roku towarzyszyć będziemy najmłodszym w dzielnym odkrywaniu świata, zabawach, ustalaniu podstawowych relacji społecznych, w ich wielkich radościach i małych smuteczkach. Zaprosimy, jak zawsze, Rodziców, Babcie, Dziadków, by mogli stać się świadkami najważniejszych w życiu, bo pierwszych, występów. Wysłuchamy dziecięcych marzeń, które zawsze się spełnią, bo są święte, zetrzemy z buziek smutek, który nie ma prawa zmącić dziecięcego szczęścia. Wraz z pierwszymi rysunkami, poznanymi literkami, zebranymi do fartuszka liśćmi odkryjemy wspólnie świat, ciekawość którego poniosą dzieciaczki w życie. To radosny czas także dla nas, bo świat przedszkola jest prosty i dobry. To świat, w którym słowa mają magiczną moc sprawczą, w którym każdy może być, kim chce. Nie zdziwi tu nikogo obecność księżniczki, Transformersów, Kubicy i Lewandowskiego. To przywilej być jego częścią. Magiczny świat ma jednak to do siebie, że czas płynie w nim także w sposób magiczny. Zima staje się ulepionym bałwanem z nosem z obiadowej marchwi, potem utopioną marzanną, wiosna zebranymi na spacerze kwiatkami i rozpiętą kurtką. Radość oczekiwania na lato i wyjazdy zapowie, jak co roku, ten dziwny czas w pracy przedszkola – wakacje. Świat przedszkola znów zwolni, by właściwie przygotować miejsce na zaistnienie świata dzieci. Zapraszam do lektury, Klaudia Elert redaktor naczelna
Wydawca Forum Media Polska Sp. z o.o. Sąd Rejonowy Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu VIII Wydział Gospodarczy KRS KRS nr 0000037307 REGON 631046924 NIP 781-15-51-223 Kapitał zakładowy: 300 000,00 zł Prezes Zarządu Magdalena Balanicka Redakcja ul. Polska 13, 60-595 Poznań www.mojprzedszkolak.pl redakcja@mojprzedszkolak.pl Redaktor Naczelna Klaudia Elert
2
Moj '
PRZEDSZKOLAK
facebook.com/MojPrzedszkolak
Koordynacja i nadzór graficzny Edyta Żmuda edyta.zmuda@forum-media.pl Reklama Ewa Mokrzycka 61 66 83 103 ewa.mokrzycka@forum-media.pl Infolinia 0 801 88 44 22 61 66 55 800 Skład graficzny/DTP Kinga Chudobiecka Druk Paper&Tinta Nakład 180 000 egzemplarzy Serwis zdjęciowy Dreamstime
jesień 2016
3
Warto wiedzieć Zagadki obrazkowe Re, re, kum, kum Hip, hip, hurra
100 zabaw z lisem Fisem z koparką Barbarką
„Zagadki obrazkowe Re, re, kum, kum” i „Zagadki obrazkowe Hip, hip, hurra” to nowości z serii książeczek edukacyjnych Kapitana Nauki. W każdej z nich znajdziecie aż 200 fantastycznie zilustrowanych, zagadek dla najmłodszych dzieci.
Seria „100 zabaw…” („100 zabaw z koparką Barbarką” i „100 zabaw z lisem Fisem”) to wyjątkowe zestawy rozwijających zadań dla pięcio- i sześciolatków, które zapewnią wiele godzin wspólnej, twórczej rozrywki.
Seria „Zagadki obrazkowe” to unikalna propozycja na wspólne spędzenie czasu – różnorodne ćwiczenia i łamigłówki rozwijają myślenie logiczne i umiejętność kojarzenia, ćwiczą koncentrację i spostrzegawczość, rozbudzają ciekawość świata, a przede wszystkim stanowią świetną zabawę!
Inspirujące zagadki zawarte w książce i na 36 dwustronnych, zmywalnych kartach pobudzają dziecięcą wyobraźnię, a także doskonalą kompetencje logiczne, matematyczne i językowe, dzięki czemu stanowią doskonałe uzupełnienie nauki w przedszkolu i przygotowanie do szkoły.
W serii zestawy dla dzieci w każdym wieku – od 2 do 9 lat.
W zestawie flamaster suchościeralny.
Cena: 19,99 zł
Cena: 34,90 zł
www.KapitanNauka.pl
www.KapitanNauka.pl
Syrop dla dzieci
Immulina Plus Dzieci są najbardziej narażone na infekcje 3 tygodnie po powrocie do przedszkola. By zmniejszyć ryzyko choroby należy wzmacniać ich odporność przez cały rok – najlepiej zaczynając od września. Syrop dla dzieci Immulina Plus jest pierwszym immuno-suplementem, powstałym na bazie ekstraktu ze spiruliny, bogatej w białko, witaminy: A, B, C, D, E, K i β-karoten, a także szereg składników mineralnych, zwłaszcza duże ilości magnezu. Już po kilku dniach stosowania Immuliny Plus wzrasta poziom przeciwciał i substancji regulujących odporność organizmu. Oprócz syropu dla dzieci, w ofercie są także kapsułki dla dorosłych. Dostępne w największych aptekach internetowych m.in. doz.pl
4
Moj '
PRZEDSZKOLAK
Rodzice kolejny raz docenili markę JELP, która na polskim rynku jest już od ponad 25 lat. Jury konkursu Nagroda Rodziców 2016, w skład którego weszli eksperci, dziennik ar ze i znane mamy (m.in. Anna Dereszowska, Katarzyna Cichopek, Dorota Gardias czy Katarzyna Zielińska), zdecydowało, że tegorocznym zwycięzcą w kategorii „akcesoria do pielęgnacji” został proszek FRESH SOFT 2w1.
Nagrodzono jego wysoką jakość, bezpieczeństwo, ergonomię i wielofunkcyjność – powinna z niego korzystać cała rodzina.
To jedyny na rynku proszek z delikatnym środkiem zmiękczającym, bezpiecznym dla alergików. Dostępny w Auchan, Carrefour i salonach dziecięcych w całej Polsce.
Najszybsza N Najszy j droga do pisania i czytania! Ćwicze Ćwiczenia, czytanki, rebusy, łamigłówki! Polecana przez nauczycieli metoda sylabowa!
Książka
6
Moj '
PRZEDSZKOLAK
jesień 2016
7
Moc wiedzy
Wspomagaj wszechstronny rozwój dziecka! Zwykła zabawa, niezwykłe umiejętności! 1. Postaw na zabawy twórcze
4. Wspomagaj rozwój mowy
2. Rozwijaj umiejętności grafomotoryczne
5. Kształtuj inteligencję emocjonalną
3. Ćwicz czytanie, pisanie i liczenie
6. Wykorzystaj multimedia do utrwalania wiedzy
na cztery pory roku
8
Moj '
Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o. infolinia: 22 69 54 800 www.wszpwn.pl www.pwn.pl
PRZEDSZKOLAK
Sprawdź pełną ofertę na: ksiegarniaszkolnaPWN.pl
Natalux
jesień 2016
9
Zdrowy przedszkolak
Odporność a k a l o k z s przed TE K S T: Joanna Gładczak
W
okresie jesienno-zimowym dzieci często zapadają na infekcje. Największa ilość zachoro wań jest zazwyczaj odnotowywana w pier wszym roku uczęszczania do przedszkola, gdzie nieraz po tygodniu chodzenia do przedszkola, kolejny tydzień dziecko spędza w domu, lecząc infekcję. Fakt taki często bardzo martwi rodziców. Jak wzmocnić odporność dziecka? Jakich zasad przestrzegać podczas antybiotykoterapii? W jakim celu stosowane są probiotyki?
Odporność przedszkolaka Układ odpornościowy u dziecka nie jest w pełni wykształcony. Jego pełny rozwój następuje dopiero około 12. roku życia. Tak wiec rozwijający się układ immunologiczny nie zawsze jest zdolny, aby zapobiec chorobie. Ponadto szereg czynników sprzyja częstym infekcją wśród dzieci – m.in. liczne grupy przedszkolne, coraz gorzej dobierane posiłki, mniejsza aktywność fizyczna, nieodpowiedni dobór ubranka w chłodnym okresie roku czy stres związany z uczęszczaniem do przedszkola.
Jak wspomóc układ odpornościowy dziecka? Aktywność fizyczna Już nasze babcie wiedziały, że hartowanie jest ważne. Pierwszym krokiem do niego powinna być regularna aktywność fizyczna na świeżym powie-
10
Moj '
PRZEDSZKOLAK
trzu. Jeżeli jej brakuje, osłabieniu ulegają bariery ochronne. Efektem tego są częstsze infekcje oraz osłabienie organizmu. Systematyczny ruch to podstawa zdrowego stylu życia w każdym wieku. Kształtowanie zdrowych nawyków jest bardzo ważne w wieku przedszkolnym i warto pamiętać, że przeciwwskazaniem do spaceru nie jest ani deszczowy dzień, ani jesienny chłód. Powodem do rezygnacji może być natomiast ulewny deszcz, intensywny wiatr czy znaczny mróz. Aktywność fizyczna nie powinna być jednak monotonna. Dzieci najbardziej lubią się bawić, dlatego najlepiej wykorzystać ten fakt podczas układania planu dnia. Warto urozmaicać spacery jazdą na rowerku czy hulajnodze, wykorzystywać piłki czy inne gadżety. Najlepiej, żeby ruch odbywał się na świeżym powietrzu. Jesienią nie zawsze pogoda jest wymarzona, jednak nawet w deszczowy dzień warto wybrać się choćby na kilkuminutowy spacer. Ubranie powinno być wtedy odpowiednio dobrane. Na spacer w deszczowy dzień należy założyć pelerynę, a jeżeli bywa chłodno i wieje wiatr, wskazane jest okrycie głowy. Koniecznie trzeba również zabezpieczyć nogi przed wilgocią – tutaj niezawodne są kalosze i ciepłe skarpetki. Nogi dziecka muszą być suche. Zdrowa dieta Oprócz aktywności fizycznej bardzo istotną rolę w utrzymaniu odporności pełni zdrowa dieta. Oczywiście urozmai
cona oraz bogata w witaminy i minerały. Przedszkolak powinien spożywać regularne posiłki (4–5 dziennie), a produkty typu fast food muszą być rzadkością. Dieta powinna zawierać produkty mleczne, chude mięso i ryby; codziennie też trzeba kilka razy dostarczyć maluchowi warzyw i owoców. Zawierają one duże ilości niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego witamin (np. witaminy A, C), mikroelementów (selen, cynk). Ryby natomiast są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych (kwasy omega-3 i omega-6). Kwasy te znajdziemy także w tranie czy oleju z wątroby rekina. Z kolei naturalne produkty mleczne są źródłem wapnia oraz białka; niektóre z nich zawierają kultury bakterii. W diecie dziecka można również wykorzystać produkty naturalnie wpływające na odporność – miód, maliny, cebulę, czosnek. Odpowiedni ubiór Hartowanie polega na przyzwyczajaniu dziecka do zmian temperatur i zmian warunków pogodowych. Zarówno wychłodzenie, jak i przegrzanie organizmu ma negatywny wpływ na odporność. Temperatura powietrza w okresie jesiennym w ciągu doby jest zmienna, temperatury się wahają – w ciągu dnia często jest ciepło, natomiast nad ranem i wieczorami temperatura znacznie się obniża. Wszystko to utrudnia dobór odzieży właściwej dla danej pogody, pory dnia i roku. Jesienią
Mycie rączek Dbanie o higienę to podstawa zachowania zdrowia. Na dłoniach przenoszona jest znaczna część drobnoustrojów, warto więc zwrócić uwagę na dokładne mycie rąk. Ucz dziecko mycia rąk przed każdym posiłkiem, po zabawie ze zwierzakiem, po skorzystaniu z toalety czy powrocie ze spaceru. Ręce należy myć pod bieżącą wodą, zawsze należy użyć mydła,
a następnie dokładnie go spłukać. Znaczna część infekcji przenosi się drogą kropelkową, z tego powodu ucz zakrywania ust podczas kaszlu czy kichania. Konieczne jest też dbanie o higienę jamy ustnej – mycie ząbków przynajmniej 2 razy dziennie to absolutne minimum.
Co jeszcze można zrobić? Oprócz codziennych aktywności i zdrowego żywienia ważne jest systematyczne wietrzenie mieszkania. Dzięki temu zmniejsza się ilość drobnoustrojów w powietrzu. Mieszkanie wietrz codziennie, bez względu na panującą za oknem pogodę. Temperatura w pomieszczeniach nie powinna przekraczać 20 stopni Celsjusza. Konieczne jest utrzymywanie prawidłowej wilgotności w pokojach. Nadmiernie przesuszona śluzówka dróg oddechowych może zostać łatwiej pokonana przez drobnoustroje. Dziecko można także hartować pryszni-
cem – na przemian ciepłym i letnim strumieniem wody. Kąpiel w gorącej wodzie jest niezdrowa, od małego staraj się przyzwyczajać dziecko do chłodniejszej wody. Korzystna dla dzieci jest także zmiana klimatu, dlatego jeżeli jest taka możliwość warto za planować dwutygodniowy odpoczynek z przedszkolakiem w górach czy nad morzem. Ważnym elementem w utrzymaniu zdrowia jest odpoczynek. Istotny jest sen – dziecko w wieku przedszkolnym powinno spać około 9–10 godzin na dobę. Godziny zasypiania powinny być stałe. W celu zmniejszenia ryzyka infekcji przeprowadzane są szczepienia ochronne. Oprócz szczepień obowiązkowych warto rozważyć szczepienia zalecane w kalendarzu szczepień – przeciwko grypie, pneumokokom, meningokokom i ospie wietrznej. lek. med. Joanna Gładczak R EK L A M A
jesień 2016
11
Zdrowy przedszkolak
najlepiej ubierać dziecko na tak zwaną „cebulkę” – lepiej wybrać kilka warstw odzieży, które będzie ono potrafiło samo rozebrać lub ubrać. Ważny jest dobór materiałów – oczywiście naturalnych, przepuszczających powietrze. W ubrankach ze sztucznych tworzyw malec łatwo się spoci, co przy zmianach temperatury ułatwi złapanie infekcji. Pamiętaj – to, że tobie jest ciepło lub zimno, nie oznacza, że tak samo czuje się twoje dziecko – jeżeli twierdzi ono, że jest mu ciepło, pozwól mu się rozebrać; nie przegrzewaj i nie wychładzaj organizmu malucha.
OPOWIEDZ MI BAJKĘ 3 września br. rozpoczynają się Dolnośląskie warsztaty improwizacji dla dzieci „Opowiedz mi bajkę”, które organizuje Polskie Towarzystwo Muzyki Współczesnej w Kłodzku i Międzylesiu. Połączenie muzyki, książek, improwizacji i zabawy to idea zajęć dla dzieci w wieku 3-8 lat, podczas których uczestnicy będą uczyć się podstaw improwizacji oraz układać własne bajki na podstawie ilustracji z książek graficznych. Ich opowiadania będą „przekładane” na język muzyczny przez muzycznych gości. Dzięki temu bawiąc się, dzieci odkryją świat muzyki współczesnej, różne głosy, instrumenty, niezwykłe brzmienia i wspaniałe książki. Terminy zajęć: 03.09, 01.10 i 05.11.2016 r., a poprowadzą je: Justyna Stępień, Rafał Grozdew, Małgorzata Kołcz, Jarosław Siwiński, Dagna Sadkowska, Michał Górczyński, Iwona Jędruch, Trillingen Duo i Grzegorz Ociepka. Projekt jest realizowany w ramach Programu MKiDN „Kultura Dostępna”. Udział w warsztatach jest wolny, a rejestracja uczestników jest prowadzona pod nr. tel. 790 395 228 oraz e-mailem: warsztaty@artdecogroup.eu. Serdecznie zapraszamy!
Moj '
PRZEDSZKOLAK
R EK L A M A
12
czy w ogóle zaczynać naukę języków obcych. Jednak nie jest tajemnicą, że wiek rozpoczęcia kształcenia
a t o l g i l o p y ł a M
Razem z przedszkolakiem
Dziś już nikt nie pyta,
językowego to dla wielu rodziców i nauczycieli
TE K S T: Aneta Buczkowska
wciąż temat do długich dyskusji. Nauczyciele i dyrektorzy placówek edukacyjnych starają się wyjść naprzeciw oczekiwaniom rodziców, tworząc zróżnicowane programy kształcenia, optymalnie dostosowane zarówno do wieku, jak i językowych zdolności dziecka. Trzeba jednak pamiętać, że językowy sukces dziecka to
? h c y c b o w ó jezyk
R EK L A M A
Nie
mie
Nagrania słówek w wykonan iu native speakeró w
cki jest in Płyta
tegralną częścią ksią
żki „N i emi eck i dl
ad zie ci. 10 0
pie r
w.K apit Edg anNauk ard 201 a.pl 6
twarzanie bez zgody wy e i prze dawc wani y za opio bro n io ie, k ne .
doll
jesień 2016
13
ws z
ww
lan wie Po
zdolności dzieci.
k”. we
do potrzeb i indywidualnych
kiedy zacząć uczyć dziecko
słó
metod dostosowanych
h yc
wypadkowa odpowiednich
Razem z przedszkolakiem Jak uczą się przedszkolaki? Dzieci między 4. a 8. rokiem życia charakteryzuje mechaniczna pamięć i konkretne myślenie. Zatem zadaniem nauczyciela na tym etapie jest uwzględnienie w całym toku nauki cech rozwojowych dziecka poprzez osłuchiwanie z językiem, pokazywanie przedmiotów tak, aby jednocześnie zachęcić je do dalszej nauki. Najlepszym sposobem jest uczenie o rzeczach, które dziecko ma w zasięgu wzroku, a także śpiewanie piosenek, których celem jest utrwalenie nowych słów lub zwrotów. Ponadto warto uczyć języka, łącząc zwykłą zabawę z różnymi elementami ruchu: taniec, klaskanie, śpiewanie.
Co wpływa na efektywność nauki? Co jest naszą motywacją w nauce języków obcych? Naukowcy wskazują na kilka podstawowych motywów, m.in.: ;; motyw poznawczy, ;; motyw bezpieczeństwa, ;; motyw uznania, ;; motyw integracyjny, ;; motyw instrumentalny.
MOTYW POZNAWCZY jest charakterystyczny dla dzieci ciekawych świata, można go zaobserwować dopiero u dzieci w wieku szkolnym, które rozumieją, że kluczem do poznania informacji o danym kraju jest jego język. MOTYW BEZPIECZEŃSTWA występuje najczęściej u dzieci z niską samooceną, wręcz zalęknionych. Uczą się one po to, aby nie czuć się gorzej na tle innych osób w klasie i nie osiągać słabych wyników. Zwykle są to przeciętni, niewyróżniający się uczniowie. MOTYW UZNANIA typowy dla pewnych siebie dzieci, które pragną wyróżniać się swoją wiedzą i wzbudzać podziw zarówno wśród rówieśników, jak i nauczycieli. MOTYW INTEGRACYJNY to zazwyczaj element występujący u dzieci zafascynowanych kulturą danego kraju, dla których język jest jedynie częścią kultury.
14
Moj '
PRZEDSZKOLAK
MOTYW INSTRUMENTALNY charakteryzuje osoby myślące o nauce przyszłościowo, osoby, które twierdzą, że osiąganie dobrych wyników w szkole zapewni im później dobrą pracę, dzięki czemu unikną wielu życiowych trudności. Dziś już nikt nie ukrywa, że im wcześniej zaczniemy się uczyć, tym łatwiej będzie nam w przyszłości. Naukowcy twierdzą, że nauka języka obcego w wieku
11–12 lat to już tak zwany wiek krytyczny. Warto pamiętać, że samo rozpoczęcie nauki języków obcych w wieku przedszkolnym nie gwarantuje cudów, niezbędna jest tu systematyczność działań. Ponadto im dłużej trwa nauka języka, tym lepsza językowa biegłość dziecka. Poza tym trzeba liczyć się z tym, że każda grupa wiekowa przyswaja wiedzę w innym stopniu i w inny sposób.
DLACZEGO WARTO UCZYĆ DZIECI JĘZYKA OBCEGO WE WCZESNYM WIEKU?
1 2 3 4 5
Małe dzieci mają niezwykle chłonne umysły. Około 50% naszej zdolności nauki rozwija się w wieku do 4 lat, najwięcej zaś człowiek uczy się do 2. roku życia. W tym czasie tworzą się w mózgu dziecka główne drogi nerwowe, które są odpowiedzialne za dalsze przyswajanie wiedzy. W przypadku języków obcych, jeśli wcześnie zaczniemy uczyć dzieci, jest szansa na wytworzenie oddzielnej drogi nerwowej dla każdego języka. Co więcej, w stymulującym otoczeniu, a takim jest na pewno osłuchiwanie dziecka z językiem obcym, tempo umysłowego rozwoju dziecka jest szybsze. Małe dzieci są ciekawe wszystkiego. Przez pierwsze 2 lata życia nie zadają pytań „dlaczego” i nie mówią „nie”. Przyjmują wszystko, co im zaproponują rodzice. Starsze dzieci mają więcej oporów i bardziej niepewnie czują się w otoczeniu języka innego niż zwykle używany. Niemowlęta nie znają jeszcze żadnego języka mówionego, ich komunikacja opiera się na gestach. Zamiast zagrożenia czują więc raczej ciekawość, słysząc nowy język. Dziecko poprzez kontakt z językiem obcym wcześnie uczy się myślenia abstrakcyjnego. Zaczyna rozróżniać, że istnieje przedmiot, np. „miś” i słowo oznaczające ten przedmiot. Posiadana informacja, że pluszowy, miękki przedmiot można nazwać słowami „bear”, uświadamia małemu człowiekowi różnicę między realnym przedmiotem a abstrakcyjnym słowem. Uczenie jest formą spędzania czasu z dzieckiem. Nie zawsze dorośli mają pomysły, co robić z niemowlętami. Ucząc języka, dbamy o dobrą atmosferę i pogłębiamy nasz kontakt z dzieckiem.
Zmiany w otaczającym świecie wywołane rewolucją informacyjną wymuszają na nas zmianę podejścia. O ile kiedyś znajomość języka obcego była atutem, to teraz jest koniecznością, a władanie kilkoma językami nie świadczy o nadzwyczajnych umiejętnościach.
Aneta Buczkowska
jesień 2016
15
Zdrowy przedszkolak
jak sobie z nimi radzić
Co
warto wiedzieć o
h c a k o k o g n i men
16
Moj '
PRZEDSZKOLAK
?
Meningokoki to bakterie zaliczane do grupy tzw. bakterii otoczkowych z powodu charakterystycznej otoczki wielocukrowej. Różna budowa tej otoczki powoduje, że wyróżniamy 12 odmian meningokoków, z których 5 uważanych jest za potencjalnie chorobotwórcze. Oznacza się je jako grupa A, B, C,Y, W135. W Polsce obecnie zachorowania wywołane są w większości przez meningokoki B i C.
2
Jakie są drogi zakażenia?
Zakażenie możliwe jest tylko poprzez bliski kontakt z nosicielem, znacznie rzadziej z chorym. Meningokoki bytują w nosogardzieli człowieka, najczęściej nie dając żadnych objawów chorobowych. Nosicielstwo meningokokowe jest powszechne i obejmuje od 5 do 30% populacji. Na szczęście zdecydowana większość nosicieli nie choruje. Niektóre infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych mogą ułatwiać przejście meningokoków z nosogardzieli do krwi. Stąd w okresach jesienno-zimowych przypadków choroby meningokokowej jest zwykle więcej.
3
WAŻNE!
Co to są meningokoki?
Jakie są grupy ryzyka?
Zachorować można w każdym wieku. Najbardziej jednak zagrożone są niemowlęta. W dalszej kolejności w grupie ryzyka znajdują się dzieci w wieku żłobkowym i przedszkolnym. Zwiększona ilość kontaktów z innymi dziećmi sprzyja nabyciu nosicielstwa meningokokowego, a co za tym idzie – również zachorowaniu. Wielogodzinne przebywanie w grupie rówieśników, bliskie kontakty, zachowania w postaci wspólnego używania kubków, sztućców, jak również zabawek, dodatkwo ułatwia przenoszenie meningokoków z nosiciela na dzieci, które z tymi bakteriami nie miały dotychczas do czynienia. Kolejna grupa zwiększonego ryzyka to młodzież szkolna i akademicka. Choro-
N
ajlepszym sposobem zapobiegania tym zakażeniom są szczepienia ochronne. Obecnie dysponujemy szczepionkami praktycznie przeciwko wszystkim typom chorobotwórczych meningokoków.
bie meningokokowej sprzyjają wrodzone i nabyte zespoły zaburzeń odpornościowych, jak np. brak śledziony.
4
Jakie są pierwsze objawy zakażenia meningokokami?
Pierwsze objawy choroby wywołanej przez meningokoki to gorączka oraz objawy zakażenia górnych dróg oddechowych i może być nie do odróżnienia od błahych wirusowych zakażeń nawet przez bardzo doświadczonego pediatrę. Po kilku godzinach pojawiają się inne objawy, jak np.: wymioty, brak łaknienia, przeczulica, czyli nadwrażliwość na różne bodźce zewnętrzne. Tylko w części przypadków przebiegających w postaci piorunującej objawy mogą być dramatyczne od samego początku, tj. wysypka plamisto-krwotoczna, objawy wstrząsu septycznego z zaburzeniami krążenia krwi oraz zaburzenia świadomości.
5
Jak przebiega choroba meningokokowa?
Zakażenia wywołane meningokokami należą do najcięższych spośród wszystkich bakteryjnych zakażeń występujących u człowieka. Stanowią wielkie zagrożenie dla życia, a w przypadku przeżycia obarczone są nierzadko trwałymi, poważnymi powikłaniami. Najczęściej choroba meningokokowa przebiega w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu oraz sepsy.
6
Jak się leczy zakażenia meningokokami?
Leczenie choroby meningokokowej wymaga często w pierwszym okresie intensywnej terapii. Bardzo ważne jest szybkie wprowadzenie antybiotyku podawanego dożylnie w odpowiedniej dawce i umieszczenia pacjenta w szpitalu. Każde opóźnienie w tym zakresie zwiększa ryzyko niepomyślnego zejścia choroby.
7
Czy można zapobiec zakażeniom meningokokowym?
Najlepszym sposobem zapobiegania tym zakażeniom są szczepienia ochronne. Obecnie dysponujemy szczepionkami praktycznie przeciwko wszystkim typom chorobotwórczych meningokoków. Decyzja o wyborze szczepionki zależy od sytuacji epidemiologicznej na danym terenie. Szczepionki przeciwko meningokokom C i B są skuteczne już u najmłodszych dzieci i najlepiej stosować je możliwie jak najwcześniej, bo w wieku niemowlęcym ryzyko zachorowania jest największe. Szczepionki czterowalentne skierowane przeciwko meningokokom A, C, Y, W135 stosowane są nieco później, a szczególnie przydatne okazują się w medycynie podróży, tj. przy wyjazdach do Afryki, Azji i obu Ameryk. Te zalecenia oparte są o dane epidemiologiczne i mają charakter ogólny. Ponieważ inwazyjna choroba meningokokowa może wystąpić w każdym wieku człowieka i prawie zawsze niesie ze sobą poważne konsekwencje dla zdrowia, decyzję o profilaktyce należy podjąć, jak tylko uświadomimy sobie realne zagrożenie, niezależnie od wieku potencjalnego pacjenta. dr n. med. Ryszard Konior Ordynator Oddziału Neuroinfekcji i Neurologii Dziecięcej, Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
jesień 2016
17
Zdrowy przedszkolak
1
Razem z przedszkolakiem Nowa seria logopedyczna Wydawnictwa „Nasza Księgarnia”
„Uczę się mówić, wymawiać, opowiadać”
S
eria logopedyczna „Uczę się mówić, wymawiać, opowiadać” powstała z myślą o profesjonalnym, a jednocześnie pełnym humoru i dobrej zabawy wspieraniu rozwoju mowy dziecka. Dodatkowym jej atutem są przepiękne ilustracje Joanny Kłos, które kształtują wrażliwość estetyczną małego czytelnika. Publikacje, które dotychczas ukazały się w serii, szybko znalazły uznanie w oczach dzieci, rodziców i logopedów, uzyskując status bestsellerów i zdobywając nagrody w konkursach. Dla kogo jest ta seria? Książki kierowane są do dzieci i ich rodziców oraz wszystkich osób, którym temat rozwoju mowy jest bliski: logopedów, terapeutów, pedagogów, nauczycieli. Dzieci (od najmłodszych po te w wieku szkolnym) znajdą tu wiele pomysłów na pożyteczną zabawę, a dorośli – sposoby na zachęcenie maluchów do wykonywania ćwiczeń rozwijających mowę oraz wiedzę, która wesprze ich starania o poprawny rozwój pociech. Książki są także niezastąpioną pomocą dla dzieci, które napotykają trudności w rozwoju mowy, i mogą stanowić doskonałe uzupełnienie terapii prowadzonej przez logopedę. Każda pozycja z serii jest także doskonałym narzędziem do wykorzystania podczas warszta-
18
Moj '
PRZEDSZKOLAK
tów dla grup dzieci. Przygody muchy Fefe (Z muchą na luzie ćwiczymy buzie) czy ćwiczenia proponowane przez trenera Leszka (Zeszytowy trening mowy) są wdzięcznym materiałem do wesołych i wartościowych zajęć np. dla grup przedszkolnych. Co składa się na serię „Uczę się mówić, wymawiać, opowiadać”? Na serię składają się publikacje dla dzieci najmłodszych, które stawiają pierwsze kroki w nauce mowy, oraz tych z opóźnionym rozwojem mowy. Są tu też tytuły wspierające rozwój poprawnej artykulacji dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym oraz książki pomagające pięknie opowiadać. Co charakteryzuje serię „Uczę się mówić, wymawiać, opowiadać”? Seria łączy profesjonalne, metodyczne opracowanie z estetyką na najwyższym poziomie. Ilustracje i historie są bliskie małemu czytelnikowi, dostosowane do jego możliwości intelektualnych i językowych. Tytuły publikowane w serii mają charakter interaktywny, zachęcają do wspólnej zabawy dorosłego i dziecka, do zadawania pytań, nazywania obiektów, rozmawiania o obrazkach i przeczytanych tekstach oraz do wykonywania konkretnych ćwiczeń logopedycznych (artykulacyjnych, sprawności buzi i języka itd.).
Każda książka z serii jest przemyślana pod względem logopedycznym i pedagogicznym. Rodzic znajdzie w niej informacje, które pozwolą mu na samodzielną pracę z maluchem bez ryzyka popełninia błędów. Dzięki fachowym uwagom i poradom uzyska wiedzę na temat rozwoju mowy własnego dziecka, co może skłonić go do wizyty u logopedy. Dzięki temu publikacje z serii stają się nieocenioną pomocą dla pedagogów i logopedów, którzy mogą polecać rodzicom pracę z książką jako uzupełnienie terapii i jako inspirację do wspierania rozwoju dziecka w zabawie. Jakie książki ukazały się w serii? Już dziś dzieci i rodzice mogą bawić się razem z muchą Fefe, bohaterką książki Z muchą na luzie ćwiczymy buzie. Fefe to wyjątkowa mucha, która skradła serca wielu małych czytelników! Jej zwariowane, pełne humoru i pięknie ilustrowane przygody są zachętą do wykonywania ćwiczeń sprawności narządów artykulacyjnych (języka, żuchwy, podniebienia miękkiego oraz warg). Sprawność ta jest bardzo potrzebna, aby właściwie wymawiać głoski, a mucha Fefe potrafi sprawić, że ćwiczenia te będą wspaniałą zabawą! Ćwiczenie poprawnej artykulacji i dobra zabawa to także cel dwóch innych książek z serii: Wierszyków ćwiczących języki oraz Zeszytowego treningu mowy. Wierszyki to zbiór zabawnych rymowanek, podzielonych według wieku, norm rozwojowych
i możliwości dziecka. Każda dotyczy innej głoski języka polskiego. Co ważne, wszystkie teksty zostały opracowane pod względem metodycznym i fonetycznym tak, by mógł z nich korzystać także logopeda na różnych etapach terapii zaburzeń artykulacji (ćwiczone głoski stosowane są w sylabach, wyrazach i zdaniach; zawartość fonetyczna tekstów jest przemyślana pod względem metodyki postępowania logopedycznego). Dzięki zabawie z Wierszykami rodzice mogą usłyszeć, jak ich dziecko wymawia poszczególne głoski i sprawdzić, czy jego postępy są zgodne
z normami rozwojowymi, czy może należy zasięgnąć porady logopedy. Warto też sięgnąć po ćwiczenia proponowane przez trenera Leszka, bohatera Zeszytowego treningu mowy. Ta książka to „zeszyt ćwiczeń” przygotowany jako swoista kontynuacja Wierszyków. Znajdziecie w nim grę planszową, zabawy uruchamiające wyobraźnię dziecka, stymulujące słuch fonemowy, percepcję wzrokową, ćwiczenia grafomotoryczne. Wszystkie te zadania są pretekstem do ćwiczenia poprawnej artykulacji. Dotyczą tych głosek, które sprawiają dzieciom najwięcej kłopotu.
Niedawno ukazała się również pierwsza część przygód Pucia, małego pucołowatego chłopca i jego wesołej rodziny. Pucio uczy się mówić. Zabawy dźwiękonaśladowcze dla najmłodszych to książka skoncentrowana przede wszystkim na wyrażeniach dźwiękonaśladowczych i samogłoskach, które powinny być używane już przez dzieci roczne. Publikacja zachęca do powtarzania dźwięków, wskazywania i nazywania obiektów znanych dziecku z najbliższego otoczenia. Druga część książki ukaże się w styczniu 2017 roku. Celowo proste w formie i wzbogacone pięknymi ilustracjami przygody Pucia w naturalny sposób wspierają rozwój mowy dziecka. dr n. hum. Marta Galewska-Kustra
Więcej informacji: ;; www.logopediadladzieci.com.pl ;; i na stronie Autorki na Facebooku. R EK L A M A
jesień 2016
19
Razem z przedszkolakiem
Z myślą o profesjonalnym, a jednocześnie pełnym humoru i dobrej zabawy wspieraniu rozwoju mowy dziecka
Przedszkolna wyprawka
PRZEDSZKOLAK
R EK L A M A
' 2 0 Moj
jesień 2016
21
Zdrowy przedszkolak
Na różnego rodzaju alergie cierpi blisko 70% dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.
a i g r e l A
– częsta dolegliwość u dzieci 22
Moj '
PRZEDSZKOLAK
nosa, astmy oskrzelowej, atopowego zapalenia skóry czy alergicznego nieżytu spojówek. Wykonanie odpowiednich testów daje potwierdzenie wstępnej diagnozy oraz wiedzę o tym, co uczula nasze dziecko.
zaledwie 100 okazów w jednym gramie kurzu może wywołać uczulenie.
Alergeny kurzu a rozwój alergii i astmy
Pamietpaolje!gające na obniżenhiu
Właściwa diagnostyka
Co zatem siedzi w kurzu?
Niepokojącym objawem dla rodzica powinien być katar trwający ponad 10 dni, kaszel nasilający się w nocy oraz rano, sucha i swędząca skóra czy piekące oczy. Te objawy mogą wskazywać na rozwój choroby alergicznej – alergicznego nieżytu
Kurz domowy zawiera niemal wszystkie znajdujące się w domu alergeny, m.in.: zwierząt, pyłki roślin, pleśni i roztoczy kurzu domowego. W jednym gramie kurzu można znaleźć tysiące roztoczy w różnych stadiach rozwoju. Badania wykazały, że
Istnieje potwierdzony badaniami ścisły związek pomiędzy obecnością alergenów w kurzu domowym a rozwojem uczulenia i występowaniem astmy oskrzelowej. Narażenie na wysokie stężenie alergenów, w szczególności pochodzących od roztoczy kurzu domowego prowadzi do wzrostu nadreaktywności oskrzeli.
Profilaktyka i obniżanie poziomu alergenów w otoczeniu
yc ia Działan związan w ó n e g aler ostał y poziomu ow ym z m o d m e ent z kurz żny elem a w o k ja uznane otnej. ki zdrow y t k a l fi o pr
Według specjalistów ARIA (Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma) bardzo korzystne dla zdrowia jest unikanie ekspozycji na alergeny kurzu domowego, co hamuje rozwój uczulenia, łagodzi objawy chorobowe, ogranicza zużycie leków antyalergicznych, a przede wszystkim poprawia jakość życia alergika. Podpis R EK L A M A
ICB Farma
jesień 2016
23
Zdrowy przedszkolak
Z
roku na rok wzrasta również ilość zachorowań na astmę, która rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie, wpływa na całe późniejsze życie i może się skończyć nawet przewlekłą obturacyjną chorobą płuc. Niestety często rodzice nie wiedzą, że dziecko jest alergikiem lub cierpi na początki astmy – a objawy mylone są z przeziębieniem, np. katar będący częstą przypadłością dzieci w wieku przedszkolnym, często ma podłoże alergiczne. Nieleczony może skutkować rozwojem choroby alergicznej, a nawet astmy. Co zatem robić?
Zdrowy przedszkolak
TE K S T: Maciej Nowak
Af ty i nadżerki
W JAMIE USTNEJ U DZIECI
N
ajczęstszymi zmianami pojawiającymi się na błonie śluzowej jamy ustnej u dzieci są nadżerki lub owrzodzenia. Występowanie tych zmian stanowi poważny problem społeczny, gdyż są one bezpośrednią przyczyną silnych dolegliwości bólowych w jamie ustnej, utrudniają przeprowadzanie czynności higienicznych, przyjmowanie pokarmów, mowę, koncentrację, sen, tak więc upośledzają normalne funkcjonowanie.
N
adżerki w jamie ustnej są najczęściej spowodowane zakażeniem wirusowym, aftami nawracającymi lub urazem. Wśród wirusów wywołujących zmiany w jamie ustnej wirus opryszczki pospolitej (herpes simplex) odgrywa szczególną rolę, gdyż zakażenie tym wirusem stanowi jedną z najpowszechniejszych infekcji występujących u ludzi. Najczęściej do infekcji wiru-
24
Moj '
PRZEDSZKOLAK
sowej dochodzi we wczesnym dzieciństwie 1.–6. rok życia. Na skutek pierwszego kontaktu z wirusem dochodzi do pojawienia się objawów ostrej choroby wirusowej. Po 2–3 tygodniach choroba samoistnie ustępuje, a nieaktywne wirusy bytują w zwojach nerwowych. W wyniku spadku odporności organizmu spowodowanego stresem, przemęczeniem, silnym nasłonecznieniem lub wyziębieniem, a także współistnieniem innych chorób może dojść do wznowy aktywności wirusów. Drugą bardzo częstą przyczyną występowania nadżerek lub owrzodzeń w jamie ustnej są afty. Mogą pojawiać się one samo-
istnie w wyniku zaburzeń układu odpornościowego oraz na skutek współistniejących chorób lub nieprawidłowości, takich jak np.: pasożyty przewodu pokarmowego (owsiki), zapalenie jelita grubego, niedobór żelaza, witaminy B12, alergii, nietolerancji pokarmowej. Nieleczone ubytki próchnicowe, nawisające lub chropowate wypełnienia zębów, obecności nieusuniętych korzeni zębowych, aparatów ortodontycznych (zwłaszcza stałych), wad zgryzu, ostrych zębów, nagryzanie na wargi lub policzki, obgryzanie paznokci, drobne urazy jamy ustnej, np. spowodowane twardymi pokarmami lub nieostrożnym szczotkowaniem zębów mogą nasilać pojawianie się aft. Odrębne zagadnienie stanowi zespół PFAPA, rozpoznawany głównie u dzieci poniżej 5. roku życia. Charakteryzuje się on nawrotowym występowaniem epizodów gorączkowych, z towarzyszącym aftowym zapaleniem jamy ustnej, zapaleniem gardła i powiększeniem węzłów chłonnych szyjnych. Etiopatogeneza zespołu PFAPA pozostaje nieznana, nie ma specyficznych badań
jesień 2016
25
Zdrowy przedszkolak ani testów diagnostycznych specyficznych dla zespołu PFAPA. Rokowanie w zespole jest jednak pomyślne. Choroba ma tendencje do wygasania wraz z wiekiem, niemniej charakteryzuje się kilkuletnim przebiegiem, uciążliwym ze względu na częstość nawrotów. Dotychczas nie stwierdzono występowania żadnych poważnych, późnych powikłań w jego przebiegu.
W
przypadku pojawiania się wykwitów częściej niż raz na trzy miesiące lub gdy ich średnica jest większa od 0,5 cm, należy zgłosić się do lekarza stomatologa lub pediatry. Niezależnie od właściwej diagnostyki i ewentualnego leczenia ogólnoustrojowego zmian nadżerkowo-wrzodziejących w jamie ustnej należy jak najprędzej rozpocząć leczenie miejscowe, zmierzające do zmniejszenia dolegliwości bólowych, ryzyka infekcji oportunistycznych, umożliwienia prawidłowego odżywiania się, mówienia czy wykonywania podstawowych czynności higienicznych w jamie ustnej. W każdym przypadku zmian leczenie miejscowe należy rozpocząć od doprowadzenia jamy ustnej do właściwego stanu higienicznego, usunięcia ewentualnych czynników urazowych, zalecenia łagodnej, ale pełnowartościowej diety, właściwych czynności higienicznych.
W
skazana jest farmakoterapia miejscowa w postaci preparatu przeciwzapalnego, antyseptycznego, powlekającego, umożliwiającego izolację wykwitów od środowiska jamy ustnej i uśmierzającego doznania bólowe. Leczenie to nie ma co prawda wpływu na częstość pojawiania się nowych wykwitów, ale przyspiesza gojenie, ogranicza ich rozwój oraz w sposób znaczny poprawia komfort życia. Ważne, aby preparat stosowany u dzieci był o akceptowalnym smaku oraz łatwy i szybki w aplikacji, zarówno na frag-
26
Moj '
PRZEDSZKOLAK
mentach błony śluzowej jamy ustnej narażonych na uraz mechaniczny (wargi, podniebienie twarde, dziąsła, język, policzki), jak i w miejscach trudno dostępnych (podniebienie miękkie, tylna ściana gardła, łuki podniebienne) oraz nie miał działania drażniącego.
Gdy zmiany są rozsiane, a dziecko rozumie i wykonuje nasze polecenia – warto wybrać formę płynu, która najłatwiej pokryje zmienione chorobowo miejsca w jamie ustnej.
N
ie bez znaczenia jest konsystencja preparatu i jej zdolność do trzymania się zmienionej tkanki. Atutem preparatu jest zdolność do szybkiego wytworzenia stabilnej warstwy (filmu) na powierzchni wykwitu, pełniąc rolę bariery mechanicznej. Przylegając do uszkodzonej śluzówki jamy ustnej, długotrwale zmniejsza dyskomfort związany z bólem wywoływanym częstym podrażnianiem odsłoniętych zakończeń nerwowych. Ochronną barierę mechaniczną można uzyskać, stosując preparaty zawierające np.: poliwinylopirolidon. Wytworzona warstwa może zawierać różne substancje czynne, np. związki o działaniu sprzyjającym gojeniu się błony śluzowej jamy ustnej (w tym substancje czynne roślin i kwas hialuronowy – związki wspomagające naturalny proces gojenia uszkodzonych tkanek). Dzięki silnym właściwościom adhezyjnym preparat leczniczy może utrzymywać się na śluzówce błony jamy ustnej na tyle długo, aby składniki lecznicze mogły wniknąć w uszkodzone miejsce. Obecność śliny w jamie ustnej oraz ruchy języka stanowią duże utrudnienie dla utrzymania się preparatu na zmienionej chorobowo błonie śluzowej.
W
arto dobrać odpowiednią formę preparatu do rodzaju i umiejscowienia zmiany oraz wieku dziecka. Najbardziej praktyczną formą preparatu działającego miejscowo wydaje się żel. Idealnie sprawdza się w leczeniu pojedynczych, ograniczonych zmian w jamie ustnej. W trudno dostępnych miejscach w obrębie jamy ustnej, na tylnej ścianie gardła – dobrym wyborem będzie forma spray’u.
Należy mieć na uwadze, że preparaty sterydowe oraz zawierające witaminę A można stosować tylko i wyłącznie pod ścisłą kontrolą lekarza, a te, które w swoim składzie zawierają alkohol lub pochodne kwasu acetylosalicylowego (aspiryny), wręcz utrudniają gojenie się wykwitów nadżerkowo-wrzodziejących w jamie ustnej.
U
dzieci powinno unikać się regularnego stosowania preparatów zawierających środki znieczulające( np. lidokainę, benzokainę), jak również konserwantów (np. parabenów). Należy zwrócić szczególną uwagę, że wiele preparatów na afty i uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej dostępnych na rynku nie jest zarejestrowanych do stosowania u dzieci. Inne mają liczne ograniczenia dotyczące wieku dziecka oraz częstości dawkowania, o czym należy również pamiętać. Jak również zmiany nadżerkowe lub wrzodziejące, które pojawiają się w jamie ustnej, nie powinny być mylone z wykwitami białymi lub biało-czerwonymi pojawiającymi się w wyniku infekcji grzybiczej, często potocznie określanymi jako pleśniawki, których leczenie u dzieci ogólnie zdrowych polega głównie na terapii przeciwgrzybiczej, wdrożeniu właściwej higieny jamy ustnej i diety oraz na ewentualnym zastosowaniu probiotyków. Maciej Nowak Wykładowca Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, sekretarz zarządu Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego. Mazowiecki konsultant wojewódzki w dziedzinie periodontologii
Rezerwacja
jesień 2016
27
Zdrowy przedszkolak
l e z s a K
?
suchy czy mokry
K
aszel to po katarze i bólu gardła najpowszechniejsza dolegliwość zgłaszana przez dzieci w wieku przedszkolnym w okresie jesienno-zimowym. Najczęściej jest on skutkiem infekcji wirusowej, jednak niekiedy przyczyny kaszlu mogą być inne. Jak rozpoznać, z jakim rodzajem kaszlu boryka się dziecko? Jak pomóc w zmniejszeniu dolegliwości i kiedy koniecznie należy udać się z dzieckiem do lekarza?
RODZAJE KASZLU
;; KASZEL SUCHY (nieproduktywny) – występuje, gdy nie jest odkrztuszana wydzielina (plwocina). Najczęściej powstaje w wyniku infekcji wirusowych oraz w przebiegu astmy oskrzelowej.
;; KASZEL MOKRY (produktywny) – występuje, gdy podczas kaszlu odkrztuszana jest wydzielina. Wydzielina może mieć różny charakter (ropny, śluzowy, z krwią).
plwocina ropna – zabarwienie jest żółte lub zielonkawe, może mieć ona nieprzyjemny zapach; najczęściej powstaje w wyniku zakażenia zatok, oskrzeli lub płuc; plwocina przeźroczysta – może powstawać w przewlekłych zapaleniach dróg oddechowych lub zatok, w astmie, infekcjach układu oddechowego; plwocina krwista – może świadczyć o poważnej chorobie w obrębie dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego; plwocina z resztkami pokarmu – może pojawiać się w przypadku zaburzeń połykania lub gdy jest obecne nieprawidłowe połączenie między drogami oddechowymi a układem pokarmowym.
Podawać odpowiednią ilość płynów – ułatwia to odkrztuszanie wydzieliny. Dbać o nawilżenie powietrza. Jeżeli nie ma w domu nawilżacza, można położyć mokry ręcznik lub ściereczkę na kaloryferze. Dbać o odpowiednią temperaturę – w pokoju powinna wynosić ona 20–22°C. Zadbaj o odpowiednią pozycję dziecka podczas kaszlu – zdecydowanie łatwiej porządnie odkaszlnąć w pozycji siedzącej. Jeżeli dziecko jest przeziębione, zakraplaj nos solą fizjologiczną, morską lub środkami obkurczającymi błonę śluzową noska. Wspomagająco można delikatne oklepywać kilka razy w ciągu dnia plecy dziecka.
Co podać na mokry kaszel?
Kiedy do lekarza?
W przypadku kaszlu mokrego można zastosować syropy wykrztuśne i leki rozrzedzające wydzielinę. Ich zadaniem jest rozrzedzenie gęstej wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych, dzięki czemu jest ona łatwiejsza do wykrztuszenia.
Jeżeli kaszel nie zmniejsza się po trzech dniach, skonsultuj się z lekarzem. Kontakt z lekarzem jest konieczny także, gdy kaszlowi towarzyszy wysoka gorączka, dreszcze. Ponadto należy wiedzieć, jakie objawy mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka i wymagają pilnego kontaktu z lekarzem.
Dlaczego dziecko kaszle?
Postępowanie w kaszlu suchym
Kaszel u dzieci jest najczęściej spowodowany przez infekcję wirusową. To odruch obronny – jego zadaniem jest oczyszczenie dróg oddechowych. Powstaje w celu usunięcia wydzieliny, ciała obcego, w wyniku nadreaktywności drzewa oskrzelowego, po narażeniu na gazy czy pyły.
W przypadku kaszlu suchego można zastosować preparaty hamujące kaszel – ich zadaniem jest zahamowanie odruchu kaszlu. Nie zaleca się ich stosowania dłużej niż 3 dni bez konsultacji z pediatrą.
Postępowanie w kaszlu mokrym W kaszlu mokrym powstaje wydzielina nazywana plwociną. Może mieć ona różny charakter:
28
Moj '
PRZEDSZKOLAK
Co robimy w przypadku występowania kaszlu suchego lub mokrego? Bez względu na charakter kaszlu zawsze należy:
Objawy alarmowe to:
;;
Pojawienie się u dziecka świszczącego oddechu. ;; Problem z nabraniem powietrza. ;; Pojawienie się u dziecka duszności. ;; Sinica. ;; Pojawienie się krwi lub treści pokarmowej w plwocinie. Jeżeli pojawią się wyżej wymienione objawy, wezwij pogotowie ratunkowe. Joanna Gładczak
jesień 2016
29
Zdrowy przedszkolak
y w i l d Wsty m e l b o r p TE K S T: Joanna Gładczak
czyli
wszawica od A do Z stąp do działania. Kup w aptece odpowiedni preparat i zastosuj go. Szybka reakcja w połączeniu ze skutecznym środkiem na wszy i gnidy wyeliminuje problem. Ponadto pamiętaj, że choroba bardzo łatwo się rozprzestrzenia, dlatego poinformuj o chorobie opiekunów przedszkolnych (dyskretnie! – nie chcesz przecież, żeby twoje dziecko było wytykane palcami, co mimo powszechności choroby niestety nadal się zdarza). drapania się mogą pojawić się drobne ranki, które po zakażeniu bakteriami powodują stan zapalny i ból.
A
jak aktualny problem To niestety prawda, wszawica mimo postępu higieny i medycyny ma się nadal dobrze. Zachorowania się zdarzają i nie ma tutaj znaczenia zasobność portfela, szerokość geograficzna czy wiek – choroba może dotknąć każdego. A najbardziej narażone są osoby przebywające w dużych skupiskach ludzkich, czyli między innymi przedszkolaki.
B
jak boli czy nie boli? Zazwyczaj choroba nie wywołuje dolegliwości bólowych, jednak w wyniku inwazji pasożytów pojawia się nieprzyjemny świąd skóry głowy, który bywa uporczywy. U niektórych dzieci w wyniku
' 3 0 Moj
PRZEDSZKOLAK
C
jak człowiek Pasożytem można zarazić się bardzo prosto, jednak zawsze wesz przenoszona jest z człowieka na człowieka, potrzebny jest bezpośredni kontakt włosów osoby chorej ze zdrową. Nie ma możliwości, aby wesz przeniosła się na dziecko z kotka, psa czy świnki morskiej.
D
jak dlaczego moje dziecko? Jak wspomniano, choroba może dotknąć każdego – zarazić się można bardzo prosto. Ważne jest szybkie działanie i przegląd włosów pozostałych domowników. Nie zastanawiaj się, dlaczego – tylko przy-
E
jak efekt leczenia Wybierając odpowiedni preparat na wszy i gnidy, kieruj się jego potwierdzoną skutecznością i kompleksowym działaniem, a pasożyty wyeliminowane będą już po jednej aplikacji. Pamiętaj, by ściśle przestrzegać instrukcji użycia. Warto jest również cyklicznie kontrolować włosy i skórę głowy dziecka w szczególności u nasady i za uszami, bowiem tam najczęściej umiejscawiają się wszy i gnidy.
F
jak fryzjer W przypadku zakażenia nie ma konieczności obcinania włosów! W aptece dostępne są bez recepty skuteczne i bezpieczne preparaty na wszy i gnidy, które skutecznie zwalczają uporczywy problemem.
jak grzebień Czy można się zarazić, uży wając cudzych przedmiotów osobistych? Niestety, tak. Pasożyt może przetrwać poza żywicielem, także powtarzaj swojemu dziecku, że nie należy pożyczać od innych osób rzeczy osobistych, wymieniać się ubraniami czy nakryciami głowy, akcesoriami do włosów, ręcznikami.
I
jak informacja Niestety, błędna opinia, że choroba dotyczy jedynie osób, które nie dbają o własną higienę, doprowadza do zatajania faktu zachorowania, co ułatwia chorobie rozprzestrzenianie się. Pamiętaj, konieczne jest poinformowanie o chorobie wychowawców dziecka. Choroba jest zakaźna, tak więc leczenie prawdopodobnie będzie konieczne u pozostałych dzieci w grupie.
J
H
jak brak higieny Wszawicą łatwo się zarazić. Może dotknąć nawet czyścioszka. Codzienne
jak jajeczka Wesz składa na skórze głowy u nasady włosów jajeczka nazywane gnidami. Z nich po kilku dniach wyklują się kolejne pasożyty. Jajeczka dzięki substancji klejącej przyczepiają się do włosów. Zatem jeśli zauważmy gnidy na włosach, które
znajdują się ponad centymetr od skóry głowy, świadczy to o „starym zakażeniu”.
K
jak krew To ona jest powodem inwazji pasożyta, bowiem wesz głowowa żywi się właśnie krwią ludzką – po ugryzieniu wysysa ją. W miejscu ukłucia powstają drobne, swędzące grudki, które są pierwszym objawem zakażenia.
L
jak leczenie Pasożyta można łatwo zwalczyć. Odwiedź w tym celu aptekę. Poproś o preparat bezpieczny dla dzieci. Wybierz środek, który działa kompleksowo – od razu zniszczy również jajeczka pasożytów. Leki mają formę roztworów, pianek, szamponów, aerozoli – najczęściej do preparatu dołączony jest specjalny, gęsty grzebień, którego należy użyć do pozbycia się pasożytów – wyczesywania wszy i gnid z włosów. R EK L A M A
ICB Farma
jesień 2016
31
Zdrowy przedszkolak
G
mycie włosów również nie zapobiega zakażeniu. Dochodzi do niego w wyniku bliskiego kontaktu z osobą zakażoną.
Zdrowy przedszkolak czek, z których po 10 dniach wylęgają się pasożyty. Gnidy otoczone są lepką substancją, dzięki której ściśle przylegają do skóry czy włosa. Gnidy zabarwione są na biało, osiągają około 1 mm; nieco przypominają łupież. Ten jednak łatwo można odróżnić: ma biały kolor i nieregularny kształt. Łupież daje się łatwo usunąć przez potarcie włosów dłonią – gnida już nie.
R M
jak mity Wokół choroby krąży wiele mitów. Większość z nich już wyjaśniliśmy, jednak pozostaje jeszcze kwestia przenoszenia przez wszy poważnych chorób. Uspokajamy, wesz głowowa nie jest nosicielem chorób, jednak może być powodem wystąpienia zmian alergicznych (kał i ślina pasożyta mogą działać drażniąco). Natomiast wesz odzieżowa może być nosicielem duru plamistego, czy gorączki okopowej.
N
jak nie idzie do przedszkola Dopóki nie zastosujesz kuracji, z uwagi na łatwe rozprzestrzenianie się pasożytów – izolacja jest konieczna. Dziecko może powrócić do przedszkola dopiero po zakończonym leczeniu.
jak rozpoznanie Aby rozpoznać chorobę, nie ma konieczności wizyty lekarskiej. Sama możesz sprawdzić, czy twoje dziecko jest zarażone. Sprawdź uważnie główkę dziecka. Wszy szukamy na owłosionej części głowy, najczęściej bytują one nad uszami oraz karkiem. W celu poszukiwania pasożytów najlepiej użyj grzebienia o gęstych zębach – dokładnie wyczesz włosy, jeżeli zobaczysz pasożyty, fakt ten potwierdza infekcję.
jak sprzątanie Wesz ludzka może przetrwać poza ciałem człowieka do dwóch dni, dlatego istnieje ryzyko zakażenia się poprzez rzeczy osobistego użytku. Z tego powodu należy zdezynfekować grzebienie, szczotki, nakrycia głowy. Koniecznie wypierz i wyprasuj pościel i ręczniki. Odkurz mieszkanie.
jak objawy choroby Zna je chyba większość osób – głównym objawem jest świąd skóry głowy. Podczas choroby dziecko jest niespokojne, wierci się, drapie stale po głowie.
jak pasożyt Wszawicę wywołują wesz głowowa, wesz łonowa i odzieżowa. Przedszkolaki generalnie dotyka jedynie wesz głowowa. Wszy są koloru szarego, wielkości 2–3 mm. Bytują na owłosionej skórze głowy. Wesz głowowa składa dziennie około 6–8 jaje-
32
Moj '
PRZEDSZKOLAK
jak uważaj Bądź czujna. Sprawdzaj profilaktycznie, najlepiej dwa razy w miesiącu, głowę dziecka. Ponadto zawsze zrób „przegląd” głowy, gdy twoje dziecko wraca z wyjazdu z innymi dziećmi – wtedy znacznie łatwiej o bliższe kontakty między maluchami oraz o wymianę przedmiotami osobistymi czy nakryciami głowy.
W
jak wszyscy Jak wspomniano, choroba łatwo się przenosi, z tego powodu pasożyt bez trudu może przenieść się na pozostałych domowników. Dlatego sprawdź głowy wszystkich i jeżeli znajdziesz ślady obecności intruza, zastosuj leczenie w jednym czasie.
S
O P
U
T
jak trzeba działać Niestety nie licz, że choroba sama ustąpi. Konieczne jest leczenie, jeżeli sama nie jesteś pewna, jaki środek kupić, zapytaj farmaceutę. Pomóc w doborze leczenia może również lekarz.
Z
jak zapobieganie Choroba przenosi się łatwo, jednak niektóre zachowania sprzyjają zakażeniu – korzystanie z cudzych przedmiotów osobistej higieny, pożyczanie czapeczek, opasek, spineczek zwiększa ryzyko zachorowania. Ponadto ryzyko infekcji wzrasta przy przytulaniu, ściskaniu się, ponieważ wesz to nie pchła – nie ma możliwości, aby przeskoczyła z jednego na drugie dziecko – musi przepełznąć. Tak więc edukuj swojego maluszka, aby zmniejszyć ryzyko infekcji. Wszawica może się przydarzyć każdemu dziecku, nawet twojemu. Dlatego systematycznie zerkaj na główkę dziecka. Gdy pojawiają się niepokojące objawy, reaguj szybko i pamiętaj, że trzeba poinformować personel przedszkolny, aby szybko zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby i jej nawrotom. lek. med. Joanna Gładczak
Rezerwacja
jesień 2016
33
Zdrowy przedszkolak
Jak pomóc
i w o k a l o k przedsz
w bólach głowy i brzuszka
O
bie te dolegliwości są często zgłaszane przez dzieci i mogą mieć różny charakter oraz natężenie. Wymagają odmiennego postępowania. Co więcej, niekiedy wymagają pilnej interwencji lekarskiej, bowiem mogą być zagrożeniem dla zdrowia i życia dziecka.
Boli główka Ból głowy jest częsty nawet u bardzo małych dzieci. W większości przypadków ich przyczyna jest błaha i podanie leku szybko eliminuje dolegliwość. Powodem objawów może być niewłaściwy tryb życia (zbyt mało lub zbyt dużo snu, zbyt duża ilość czasu spędzana przed komputerem czy telewizorem, głód lub niewłaściwe odżywianie). Ponadto przyczyną może być stres. Bóle głowy mogą pojawiać się również wtedy, gdy dziecko cierpi na nieskorygowaną wadę wzroku, może towarzyszyć infekcji, stanom zapalnym zatok czy ucha, a także chorobom neurologicznym, urazom lub migrenie.
Jaki lek podać dziecku? U dzieci w wieku przedszkolnym bezpiecznymi preparatami są paracetamol i ibuprofen. Oprócz podania leku dolegliwości związane z bólem głowy pomoże złagodzić chłodny kompres położony na czoło oraz ułożenie dziecka w spokojnym i cichym miejscu. Wyłącz telewizor, komputer czy radio. Jeżeli pozycja leżąca nasila dolegliwości, nie należy zmuszać dziecka do leżenia.
' 3 4 Moj
PRZEDSZKOLAK
?
Kiedy do lekarza?
Jeżeli dolegliwości bólowe głowy są silne lub nawracają, należy skonsultować ten problem z lekarzem. Niepokojące są również bóle głowy pojawiające się we wczesnych godzinach porannych, bóle głowy narastające gwałtownie podczas wysiłku fizycznego, bóle głowy nawracające w nocy. Kontaktu szukaj w trybie pilnym, gdy dolegliwościom towarzyszą wymioty, wysoka gorączka, sztywność karku. Bardzo niepokojące są również pojawiające się napady padaczkowe, zmiana zachowania dziecka, zaburzenia chodu, równowagi, mowy.
Boli brzuszek Bóle brzucha możemy podzielić na:
;; BÓ L PR Z E W L E KŁY – gdy ból trwa co najmniej dwa miesiące, dolegliwości są stałe; ;; BÓL OSTRY – pojawia się nagle; można łatwo sprecyzować, od kiedy występują dolegliwości; ;; BÓL NAWR ACA JĄCY – gdy ból nawraca minimum trzy razy w ciągu dwóch miesięcy i wpływa na ograniczenie aktywności dziecka.
Poza przedstawioną klasyfikacją ból brzucha może mieć różny charakter: piekący, gniotący, ściskający, kłujący. Ból brzucha może wynikać z zaburzeń czynnościowych lub mieć podłoże organiczne.
Jak można ulżyć dziecku? Można podać dziecku leki rozkurczające oraz paracetamol – inne leki przeciwbólowe są przeciwskazane z uwagi na możliwość podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego. Gdy dziecko boli brzuszek, trzeba zmodyfikować dietę – absolutnie nie należy malca głodzić, ale na ten okres z jadłospisu wykluczamy potrawy tłuste, smażone, ciężkostrawne, ostre, bardzo słodkie. Spożywanie takich produktów może nasilić dolegliwości. Nie są wskazane również napoje gazowane. Jeżeli dziecko kategorycznie odmawia jedzenia, nie zmuszaj go do przyjmowania posiłków – kilka godzin niejedzenia nie wpłynie negatywnie na dziecko (pod warunkiem prawidłowego nawodnienia).
Kiedy koniecznie do lekarza? W przypadku każdego bólu ostrego brzucha. Szukaj pomocy specjalisty, gdy widzisz zahamowanie wzrostu lub spadek masy ciała u dziecka, gdy bólowi brzucha towarzyszą gorączka lub stany podgorączkowe. Alarmującym objawem jest zaburzenie połykania lub ból pojawiający się podczas połykania czy budzenie się dziecka w nocy z powodu bólu brzucha. Szukaj konsultacji, gdy towarzyszą mu nawracające wymioty, wymioty treścią krwistą, pojawia się krew w stolcu, utrzymują się zaburzenia wypróżnień (zaparcie, biegunka). Joanna Gładczak
Rezerwacja
jesień 2016
35
Zdrowy przedszkolak
O
io
dbać.
! e i n a d a z t s e O to j
S
topy dziecka rosną aż do okresu pokwitania. W tym czasie zmienia się także ich wysklepienie. Te przemiany związane są ściśle z zadaniami, które stopa ma do wykonania na kolejnych etapach rozwoju dziecka. By mogła skutecznie je wypełnić, musi być sprawna. Dlatego nie bez znaczenia jest wspomaganie jej właściwie dopasowanym obuwiem. Przez pierwsze trzy lata życia dziecka jego stopa wydaje się być zupełnie płaska. W rzeczywistości jednak jest wysklepiona, tylko trudno to dostrzec z powodu warstwy tkanki tłuszczowej, która wyścieła ją od spodu. Po trzecim roku życia można zauważyć, że stopa dziecka wyraźnie wysklepia się. Łatwo wtedy dostrzec dwa jej łuki: podłużny i poprzeczny. Tuż przed pokwitaniem długość stopy dziecka zwiększa się znacznie. Wydłuża się ona nawet o 2 cm w ciągu sześciu miesięcy. W tym okresie gwałtownego przyrostu długości stopy najtrudniej dobrać buty. Czasem po ledwie kilku tygodniach stają się one zdecydowanie za ciasne. Podczas wszystkich etapów rozwoju stopy możemy ją wspierać, wybierając dziecku odpowiednie obuwie.
WAŻNE! Szczególnie ważne jest, aby but był elastyczny. Dzięki temu będzie dopasowywał się do stopy kilkulatka, umożliwiając jego mięśniom wszechstronną pracę. To bardzo istotny czynnik profilaktyki przeciw płaskostopiu, gdyż podeszwy stóp wysklepia właśnie praca mięśni.
36
Moj '
PRZEDSZKOLAK
Elastyczny but daje gwarancję amortyzowania nierówności, na które natrafia się podczas chodzenia. Oczywiście nie jest on w stanie zastąpić wszechstronnej aktywności ruchowej. To ona jest najważniejszym czynnikiem profilaktycznym przeciw wadom stóp. Dlatego nie można zapominać o tym, by dziecko mogło często pływać, jeździć na rowerze, biegać, uczestniczyć w grach sportowych. Te formy ćwiczeń znakomicie angażują mięśnie stóp. Ważne jest także, by obuwie było stosunkowo lekkie. Dzięki temu niewielkim stopom malucha łatwiej będzie wprawić je w ruch. Właśnie z tego powodu współcześnie przy produkcji obuwia, zarówno dla najmłodszych użytkowników, jak i dla wyczynowców, powszechnie stosuje się tworzywa inne niż gruba, ciężka skóra.
WAŻNE! But powinien być dłuższy od stopy użytkownika o kilka milimetrów. Ten nadmiar wielkości to tzw. naddatek funkcjonalny. Pozwala on na zachowanie możliwości poruszania palcami; ponadto stopa może przesuwać się we wnętrzu obuwia, co aktywizuje jej mięśnie. Wybieranie obuwia nieco dłuższego od stopy to nie tyle ekstrawagancja, co prozaiczna konieczność. Chroni ona pośrednio także dziecko przed koślawością paluchów (łac. hallux valgus), która najczęściej ujawnia się w późniejszych etapach życia. Potocznie schorzenie to nazywa się haluksami. Jest ono wywoływane przede wszystkim stosowaniem butów zbytnio zwężających się w przedniej części.
Pamietzanyjc!h sposobów
ów, lic ania but Spośród w y z ią w t ia i za alne jes zapinan m y t p o a l a tk dla kilku Jest to rzepów. ie n a w iow ym stoso ze stopn e n a z ią i. go dłon ściśle zw m się je ie n ia n uspraw Wiązanie butów jest wtedy wprawdzie atrakcyjnym ćwiczeniem aktywizującym mięśnie ręki, ale zarazem stanowi ono dla kilkulatka nie lada wyzwanie. Kilka pasków z klamerkami lub rzepami ma także i tę zaletę, że umożliwiają one mocniejsze dociągniecie wybranych fragmentów buta do smukłej zazwyczaj stopy dziecka. Gdyby nawet obuwie nie było w pełni dopasowane do budowy stopy, to w ten sposób różnice te da się jeszcze skorygować. Sznurowadła równomiernie dopasowują buty do stóp, co jest z pewnych względów atutem, ale ten sposób wiązania krępuje całą stopę. Warto zwrócić uwagę także na czynnik, który czasem umyka uwadze dorosłych. Otóż buty różnych rodzajów nie tylko umożliwiają dostosowywanie się do wielorakich warunków pogodowych. Każde z nich dodatkowo stawiają zmienne wyzwania stopom dziecka. Dzięki temu obuta w nie stopa za każdym razem dostosowuje się do unikalnych wymogów, które stawiają. Gdy będziemy wybierali buty do domu i przedszkola, postarajmy się o to, by poszczególne ich pary różniły się nieco od siebie. Dzięki temu na różne sposoby będziemy aktywizowali nogi malucha. Dziecko inaczej będzie czuło się w każdej z nich, zwiększając tym samym zdolności dostosowawcze swych stóp. Przy wyborze butów, zwłaszcza dla dzieci, nie bez znaczenia jest łatwość ich czyszczenia. Niektórzy producenci uwzględniają to, dobierając odmienne materiały dla kilkulatków i osób dorosłych. Dr Piotr Winczewski
www.befado.pl 37 jesień 2016
Zdrowy przedszkolak
Problemy z koncentracjÄ…
38
Moj '
PRZEDSZKOLAK
Zdrowy przedszkolak R EK L A M A
Glenmark
jesień 2016
39
Zdrowy przedszkolak
Kłopotliwa
a k w jelitó TE K S T: Joanna Gładczak
J
elitówka jest jedną z najczęstszych chorób wieku dziecięcego. Jest też powodem licznych hospitalizacji wśród dzieci. Najczęstszą przyczyną przykrych dolegliwości jest infekcja wirusowa. Choroba łatwo się rozprzestrzenia i zdecydowana większość maluchów w przeciągu pierwszych pięciu lat życia będzie borykała się z tym schorzeniem. Jak zatem radzić sobie z chorobą i nie dopuścić do odwodnienia?
zmienia się charakter oddanego stolca na płynny lub półpłynny oraz wzrasta jego ilość. Mogą pojawić się również nudności i wymioty. Niekiedy chorobie towarzyszy gorączka. U niektórych malców choroba przebiega bardzo gwałtownie: dziecko oddaje liczne biegunkowe stolce i intensywnie wymiotuje – wówczas nawet w krótkim odstępie czasu może dojść do odwodnienia. Jak je rozpoznać?
Objawy odwodnienia Przyczyny choroby Choroba najczęściej jest spowodowana przez zakażenie wirusami. Znacznie rzadziej chorobę powodują bakterie, jeszcze rzadziej pasożyty czy pierwotniaki. Najłatwiej o przekazanie choroby w skupiskach ludzkich, np. w przedszkolu. Choroba przenosi się drogą kropelkową oraz przez kontakt osobisty. Dlatego tak ważne jest częste mycie rąk i dbanie o higienę. Konieczne jest również prawidłowe przechowywanie żywności i zachowanie higieny podczas przygotowywania posiłków.
Objawy choroby Objawy choroby są wyjątkowo kłopotliwe, a ich natężenie u każdego dziecka nieco inne. Głównymi objawami są biegunka, nudności i wymioty oraz bóle brzuszka. Zazwyczaj choroba trwa 3–4 dni. Początkowo objawy mogą być niespecyficzne – dziecko jest markotne, traci apetyt. Następnie zaczyna się pobolewanie brzuszka, wzmożona perystaltyka jelit i biegunka. O biegunce mówimy, gdy
' 4 0 Moj
PRZEDSZKOLAK
Największym zagrożeniem biegunki jest odwodnienie. W skrajnych przypadkach może ono doprowadzić nawet do śmierci dziecka. Dlatego tak ważne jest, aby znać symptomy, które mogą wskazywać na nadmierną utratę płynów.
Objawami odwodnienia mogą być:
;; ;; ;; ;;
spierzchnięte usta, sucha skóra, suchy język, oddawanie małych ilościach moczu lub ciemne zabarwienie moczu.
Kontakt z dzieckiem może być gorszy niż zazwyczaj, maluch może być nadmiernie senny, osłabiony, apatyczny. Może zgłaszać ból głowy. Pamiętaj, u dzieci znacznie łatwiej niż u osób dorosłych dochodzi do nadmiernej utraty płynów. W wyniku wymiotów i biegunki w organizmie nie tylko brakuje wody, ale również glukozy oraz elektrolitów.
Jak sobie radzić z odwodnieniem?
Pamietłanićj!niedobór wody u
pe zieck Aby uzu jlepiej d a n , w ó ne lit y dostęp i elektro n y ł p e n ecjal oustne podać sp zwane d k a t – ach w aptek ce. wadniają pł yny na Nie należy podawać napojów gazowanych, soków owocowych, tłustych zup – produkty te mogą wręcz nasilić biegunkę. Doustne płyny nawadniające zawierają w swoim składzie prócz wody również elektrolity oraz glukozę, czyli właśnie te składniki, które dziecko traci wraz z wymiotami czy biegunką. Zapobiegają one odwodnieniu i zaburzeniom gospodarki elektrolitowej. Należy podawać je regularnie, od samego początku wystąpienia objawów. Podawaj je małymi porcjami, najlepiej przy użyciu łyżeczki. Płyny powinny mieć temperaturę pokojową. Doustne płyny nawadniające można zakupić bez recepty w aptece, warto zaopatrzyć się w nie wcześniej i mieć w domowej apteczce. Wybieraj produkty przeznaczone dla dzieci.
Ile dziecko ma pić? Podczas choroby ważne jest, aby przynajmniej orientacyjnie liczyć, ile dziecko oddało stolców i jak często wymiotowało – pomoże
Jaka dieta podczas jelitówki? Dziecka nie należy głodzić. Generalnie podczas infekcji nie zmieniamy diety dziecka, ale należy na ten okres wykluczyć z jadłospisu produkty ciężkostrawne, tłuste, smażone, mocno przetworzone. Podobnie jak pojenie, również posiłki powinny być rozbite na częste, ale małe porcje (6–7 posiłków na dobę). Dzieci z infekcją często niechętnie jedzą, ale warto zachęcać je do spożywania posił-
ków, a najistotniejszą rzeczą jest uzupełnienie utraconych płynów i elektrolitów.
Jakie leczenie oprócz nawadniania? Obecnie nie zaleca się stosowania leków przeciwdrobnoustrojowych. Natomiast zastosowanie probiotyku może skrócić okres choroby. Można zastosować smektynę. U dzieci w wieku przedszkolnym nie należy stosować leków hamujących perystaltykę przewodu pokarmowego (loperamid) czy absorbujących toksyny (węgiel aktywowany). Zatem podstawą leczenia są doustne preparaty nawadniające i prawidłowe żywienie. Warto pamiętać, że po chorobie układ odpornościowy dziecka jest osłabiony i znacznie łatwiej może dojść do ponownej infekcji czy pojawienia się zakażenia innych narządów. Z tego powodu przed powrotem do przedszkola pozwól dziecku odzyskać siły i zostaw go parę dni w domu.
znacznie nasilone, wizyta u lekarza nie jest konieczna. Nie ma również potrzeby wykonywania badań diagnostycznych, jeżeli choroba trwa parę dni. Jednak od tej zasady są pewne wyjątki. Należy pobrać stolec do badania, gdy w stolcu pojawi się krew i/lub duża ilość śluzu. Badania są również wskazane u dzieci, które mają ciężki przebieg choroby i szybko pojawiają się objawy odwodnienia. Każda biegunka, która trwa powyżej 10–14 dni również wymaga diagnostyki. Szukaj pomocy lekarskiej również wtedy, gdy zaobserwowałaś wymienione powyżej objawy odwodnienia lub gdy dziecko skarży się na silny ból brzuszka. Choroba jest powszechna i trzeba się liczyć z faktem, że każdy rodzic będzie musiał się zmierzyć z jej objawami. Dlatego warto mieć odpowiednio przygotowaną apteczkę i w razie choroby szybko rozpocząć prawidłowe nawadnianie maluszka.
Czy konieczne są badania? Choroba często sama ustępuje po upływie kilku dni. Jeżeli objawy nie są
Joanna Gładczak R EK L A M A
Zdrowy przedszkolak
to w liczeniu, jaką ilość płynów należy dziecku podać w celu wyrównania niedoborów. Jeżeli tylko maluch chce pić, podawaj mu tyle płynów, ile jest w stanie przyjąć. Generalnie u dziecka w wieku przedszkolnym należy pilnować, żeby po każdym wodnistym stolcu podać 100–200 ml płynów. Staraj się podawać płyny małymi łyczkami, ale często. Pamiętaj, wymioty nie są przeciwwskazaniem do podawania płynów czy pokarmów drogą doustną!
Zdrowy przedszkolak
a p s O zna r t e i w
– wszystko o szczepieniach Ospa wietrzna postrzegana jest jako lekka (choć irytująca) infekcja do przechorowania – najlepiej w dzieciństwie. Rzadko kto pamięta, że schorzenie może mieć ciężki przebieg i spowodować poważne komplikacje. Rozwiązaniem, które nie dopuszcza do zachorowania na ospę lub pomaga złagodzić przebieg choroby, są szczepienia ochronne.
O
spa wietrzna wywołana jest przez herpeswirusa VZV (Varicellae Zoster Virus). Po przebytej chorobie zarazek zaszywa się w postaci utajonej w zwojach nerwów czaszkowych i rdzeniowych. Kiedy spadnie odporność organizmu, wirus nawet po wielu dziesiątkach lat może się uaktywnić. Zdarza się też (choć rzadko), że na ospę wietrzną mogą zachorować po raz drugi osoby, które miały kontakt z wirusem w dzieciństwie. Efektem pobudzenia dotychczas uśpionego wirusa będzie półpasiec – choroba przebiegająca z objawami skórnymi w postaci pęcherzyków oraz nerwobólami, które potrafią być bardzo dokuczliwe i utrzymywać się przez wiele miesięcy po zakończeniu infekcji. Niebezpieczeństwo zachorowania na półpasiec zostaje wykluczone, jeśli ktoś uprzednio nie chorował na ospę wietrzną. Sama ospa wietrzna może nato-
42
Moj '
PRZEDSZKOLAK
miast dać powikłania neurologiczne lub inne: w postaci zapalenia płuc, mózgu, zakażeń skóry i objawów ogólnoustrojowych.
Darmowa szczepionka przeciw ospie wietrznej przysługuje:
Zdrowa profilaktyka szczepionką
;; dzieciom do 12 roku życia, któ-
Niebezpieczeństw, które czyhają na zdrowie osób zakażonych wirusem VZV jest wiele i warto zrobić wszystko, aby ich uniknąć. Rozwiązaniem prostym i o bardzo wysokiej skuteczności są szczepienia. Te przeciw ospie wietrznej są w Polsce wpisane w kalendarz obowiązkowych szczepień dla niemowląt i dzieci, ale zaszczepić się mogą – już dobrowolnie – także dorośli i młodzież.
rych odporność jest upośledzona wskutek przebiegu ciężkiej choroby, zmagającym się z białaczką limfoblastyczną (iniekcja wykonywana jest w czasie remisji choroby), zakażonych wirusem HIV, oczekującym na chemioterapię lub radioterapię oraz tym, które należą do otoczenia wymienionych w tym punkcie osób; ;; dzieciom do 12 roku życia narażonym na większe ryzyko zakażenia z powodu przebywania w placówkach opieki długoterminowej, żłobkach, przedszkolach itp.
Uwagkao !po szczepieniu
c Jeśli dzie takt iało kon będzie m ży ami w cią nej z kobiet o obniżo i m a b o lub z os ży ści, nale o n r rza. o p d o ym leka t o ć a w o poinform
Szczepienie bez tajemnic
Stosowana w naszym kraju szczepionka zawiera żywe, atenuowane (o zmniejszonej sile zakażania) wirusy. Może występować w wersji monowalentnej (tylko wirusy VZV) lub poliwalentnej – z wirusami wywołującymi odrę, świnkę i różyczkę. Podaje się ją w dwóch dawkach, przy czym minimalny odstęp pomiędzy nimi wynosi 6 tygodni, a optymalny – 3 miesiące. Skuteczność ochrony po szczepieniu jest bardzo wysoka: 95% zaszczepionych nie zachoruje na ospę, a prawie 98-100% z nich nie doświadczy ciężkiego przebiegu choroby. Szczepionka przeciw ospie wietrznej jest bezpieczna i dobrze tolerowana. Potencjalne powikłania, jakie mogą pojawić się po aplikacji, występują rzadko. Mogą to być łagodne i przemijające odczyny skórne, niewielka i przemijająca gorączka lub wysypka. Optymalny czas na zaaplikowanie pierwszej dawki szczepionki u dzieci to okres między 12 a 18 miesiącem życia. Szczepionki NIE podajemy: ;; przy ciężkim upośledzeniu odporności lub kiedy zaistnieją uniwersalne przeciwwskazania; ;; w trakcie leczenia środkami i metodami osłabiającymi układ odpornościowy; ;; do 6 tygodni po leczeniu preparatami kwasu acetylosalicylowego – z powodu ryzyka wystąpienia powikłań neurologicznych czy uszkodzenia wątroby; ;; przez 3-11 miesięcy po leczeniu preparatami krwi lub immunoglobulinami. Katarzyna Kieś-Kokocińska R EK L A M A
jesień 2016
43
Zdrowy przedszkolak
Szczepionkę przeciw ospie (ale już za odpłatnością) zaleca się też kobietom planującym zajście w ciążę, które nie chorowały na ospę wietrzną oraz osobom, które dotychczas nie chorowały na ospę i nie zostały wcześniej zaszczepione. Można też podać szczepionkę w trybie pilnym – do 72 godzin od chwili kontaktu z osobą chorą na ospę wietrzną. Wprawdzie nie daje to pewności, że zaszczepienie zapewni 100-procentową ochronę przed zakażeniem, ale w razie wystąpienia choroby jej przebieg będzie lekki. Potwierdzają to wyniki badań opublikowanych w 2004 roku przez Polskie Towarzystwo Wakcynologii.
Zdrowy przedszkolak
Problemy psychospołeczne TEK S T: lek. med. Ilona Chudzik
a k c e i z d
moczącego się w nocy Kontrola nad pęcherzem moczowym to jedno z zadań rozwojowych, które napotyka na swojej drodze dziecko. W warunkach prawidłowych kontrola oddawania moczu w dzień osiągana jest w wieku 2–4 lat, a oddawania moczu w nocy do ukończenia 5. roku życia. Trudności w nabyciu tej umiejętności mają negatywny wpływ na wszystkie sfery życia dziecka, a także jego rodziny – jest on tym silniejszy, im dłużej trwa moczenie u dziecka. Z tego powodu nie można traktować moczenia jako dolegliwości przemijającej, a podejmowane leczenie należy traktować również jako środek do utrzymania dobrej kondycji psychicznej dziecka.
' 4 4 Moj
PRZEDSZKOLAK
Problemy dziecka
Koszty
W przeprowadzonych wśród dzieci badaniach zmoczenie się w szkole znalazło się na trzecim miejscu na liście najbardziej dramatycznych wydarzeń w życiu. Mimowolne oddawanie moczu powoduje ograniczenie kontaktów społecznych, zarówno szkolnych, jak i rodzinnych, a co za tym idzie – frustrację, przygnębienie, zaniżoną samoocenę. Dzieci żyją w ciągłym lęku przed odkryciem ich „tajemnicy”, co powoduje trudności z koncentracją, pogorszenie wyników w nauce, zmienność nastrojów, zaburzenia zachowania. Z powodu obawy przed zmoczeniem i wstydu z tym związanego nie wyjeżdżają na obozy, kolonie, nie nocują u kolegów, a to spowalnia naturalny proces osiągania przez dziecko samodzielności.
Mimowolne oddawanie moczu jest problemem kosztownym. Pieluchy, pranie, ciągła wymiana materacy, pościeli, bielizny obciążają finanse rodziny. Dodatkowo nakład pracy włożony w sprzątanie oraz ciągłe niewyspanie rodziców i dziecka burzą domowy ład.
Problemy rodziny Z powodu utartych społecznych przekonań o problemach wewnątrzrodzinnych jako głównej przyczynie moczenia nocnego rodzice dziecka często podświadomie bagatelizują problem. Nie szukają pomocy, ponieważ uważają, że będą odebrani jako niepotrafiący spełnić swojej roli wychowawczej, obwiniają siebie, opóźniając w ten sposób diagnozę i leczenie. Zmęczeni sytuacją czują żal do dzieci, porównują je do rodzeństwa, wprowadzając dodatkowe napięcia w rodzinie. Badania wskazują na obniżoną jakość życia matek dzieci moczący się w nocy i zwiększoną częstość występowania epizodów depresji w tej grupie.
Jak pomóc? Pierwsza i najważniejsza zasada to przede wszystkim pamiętać, że moczenie nie jest winą dziecka, dlatego nie należy go z tego powodu karać, wyśmiewać i poniżać. Dziecko wymaga konsultacji lekarskiej oraz uświadomienia istoty problemu, pokazania, że nie jest z nim samo. Głównym zadaniem rodziców jest bezwarunkowe okazywanie miłości, wsparcia, dowartościowywanie, motywowanie (kalendarzyk nocy suchych i mokrych, system nagród), przedstawienie sposobów rozwiązania problemu (bajki terapeutyczne), pokazanie celu i wspólne do niego dążenie. Rodzic ma pełnić rolę przyjaciela i przewodnika w drodze do sukcesu terapeutycznego i szczęścia dziecka.
Ferring
Więcej informacji znajdziecie Państwo na stronie www.suchyporanek.pl lek. med. Ilona Chudzik, mgr psychologii
R EK L A M A
jesień 2016
45
' 4 6 Moj
PRZEDSZKOLAK
jesień 2016
47
ek Edukacji M
o
nt
Oś
rod
ri
Polski
esso www.poem.pl
Zbuduj z Nami Przedszkole Montessori w Rwandzie „Jeżeli jakiekolwiek dzieci potrzebują pomocy, także te biedne dzieci z krajów afrykańskich, oczywiście musimy tam pojechać”. Maria Montessori
Rwanda, przez prawie 20 laty zniszczona wojną domową potrzebuje pomocy. Możemy udzielić jej najbardziej potrzebującym – dzieciom. Fundacja „Daj mi czas” wraz z Misją Księży Marianów z Nyakinamy oraz Polskim Ośrodkiem Edukacji Montessori zbiera środki na budowę przedszkola.
Każdy może wesprzeć tę szlachetną inicjatywę. Wszystkich, którym leży na sercu los innych, prosimy o włączenie się w akcję. Pieniądze można wpłacać na konto: Fundacja „Daj mi czas”, mBank PL45 1140 2017 0000 4702 1084 8366, SWIFT, BLZ, BIC: BREXPLPWMBK. Można włączyć się w pozyskiwanie środków od innych darczyńców, zorganizować lokalną zbiórkę w swoim miejscu zamieszkania, placówce, zakładzie pracy. Pytania oraz chęć pomocy można zgłaszać w sekretariacie fundacji lub Polskiego Ośrodka Edukacji Montessori. www.dajmiczas.org www.poem.pl Polski Ośrodek Edukacji Montessori e-mail: sekretariat@poem.pl
' 4 8 Moj
PRZEDSZKOLAK