U
I
J
T
H
O
V
E
N
,
D
O
R
P
E
N
E
N
S
T
Siebe Rolle Velsen-IJmuiden 1935 – 1985 Onvergetelijke beelden
Aprilis
E
D
E
N
Uitgegeven bij 60 jaar bevrijding
Uitgeverij Aprilis
A ISBN
90 5994 085 7
NUR
693
© 2005 Uitgeverij Aprilis – Zaltbommel
Markt 9 5301 AL Zaltbommel
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van
Postbus 141
druk, fotokopie, microfilm of op welke andere
5300 AC Zaltbommel
wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke
T:
0418 512 088
F:
0418 684 908
info@aprilis.nl www.aprilis.nl
toestemming van de uitgever. Getracht is de rechthebbenden van de afbeeldingen te achterhalen. Zij die menen alsnog aanspraak te kunnen maken op zekere rechten, kunnen contact opnemen met de uitgever.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Siebe Rolle Velsen-IJmuiden 1935 – 1985 Onvergetelijke beelden
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
U
I
J
T
.
.
.
.
.
.
H
O
V
E
N
,
.
.
.
.
D
O
R
P
E
N
.
.
.
.
E
N
.
.
.
.
.
.
.
.
S
T
E
D
E
N
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Inleiding Velsen kent een rijke historie.
woonwijk Velserbroek en het strand-
kaart van de Festung IJmuiden in de
De enorme hoeveelheid aan bewo-
recreatiegebied IJmuiden aan Zee.
bijlage.
ningssporen gaat terug tot in de Late
Heel veel hiervan is vastgelegd in talrij-
Ik hoop dat dit boek niet alleen veel
Steentijd (ca. 2300 v. Chr.). Aanspre-
ke publicaties en in films. Daar ben ik
boekenkasten zal sieren, maar ook met
kende elementen binnen die geschie-
zelf ook debet aan. Toch heb ik mij op-
plezier bekeken en gelezen zal worden.
denis zijn de aanwezigheid, kort na het
nieuw laten verleiden, nu om een foto-
begin van de jaartelling, van twee
boek te maken. Ik vond het een leuke
Een boek maak je niet alleen, daarom
Romeinse vlootbases, de stichting vlak
uitdaging om de uitermate belangrijke
gaat mijn dank uit naar de volgende in-
voor het jaar 700 van een kerkje door
periode in de geschiedenis van Velsen-
stelling en personen: de Archiefdienst
Bonifatius in naam van de grote
IJmuiden van 1935 tot en met 1985 in
voor Kennemerland (AVK) te Haarlem,
geloofsbrenger Willibrord, het zetelen
een serie onvergetelijke beelden vast te
Joke van der Aar te Beverwijk, Rieu-
vanaf de 13de eeuw op hun kastelen van
leggen. Een aantal foto’s is eerder ge-
wert van Bodegraven te IJmuiden,
de roemrijke geslachten Persijn en Van
publiceerd, maar zijn als enig exem-
Wim Bosman te Santpoort-Zuid, Arie
Brederode, het ontstaan van de polder
plaar onmisbaar. De meeste illustraties
van Dongen te Beverwijk, Kor van der
De Velserbroek in die tijd, de vestiging
zullen voor velen nieuw zijn.
Duin te IJmuiden, Emmie Dijkhuizen-
vanaf de 16de eeuw tot in de 18de eeuw
Omdat de oorlogsjaren toch de belang-
Galis te IJmuiden, Annemiek Keijzers-
van meer dan vijftig buitenplaatsen
rijkste fase in de periode 1935-1985 is,
Kuipers te Driehuis, Anny Koelemij-
met de allure van Beeckestijn, de aan-
hebben de uitgever en ik gemeend deze
Zwetsloot te IJmuiden, Jannie de Ko-
leg van het Noordzeekanaal en het ont-
publicatie bij de viering van zestig jaar
ning te Driehuis, Piet Korpershoek te
staan van IJmuiden in de tweede helft
bevrijding op 5 mei 2005 het levens-
IJmuiden, Leo van Leeuwen te IJmui-
van de 19de eeuw, de aanleg van een
licht te laten zien. Velsen is één van de
den, jhr. H.C.H. van Lennep te Over-
vissershaven, de vestiging van in-
gemeenten in Nederland met de
veen, Leen van der Lugt te IJmuiden,
dustrieën en de verstedelijking als
meeste oorlogsschade. De belangstel-
Ria van Maris-Dekker te Driehuis,
gevolg daarvan, de kolossale gevolgen
ling voor die periode bij de inwoners is
Ton van Oosterom te Velsen-Zuid,
van het uitbreken van de Tweede
nog steeds onverminderd. Dat ver-
Joan Rolle te Giethoorn, Paul Steen-
Wereldoorlog, de wederopbouw, de
klaart ook mijn keuze voor de dramati-
bakker te Alkmaar, Albert Vrugt te
vergrotingen van het sluizencomplex
sche foto van het bombardement op
Castricum en Gré Wijs te Driehuis.
en de verbredingen van het Noordzee-
het havengebied van 26 maart 1944 op
kanaal, de verruiming van de haven-
de omslag. Treffend worden de haven-
mond, de grootschalige ontpoldering
mond, het Noordzeekanaal en het ge-
door de aanleg van het recreatiegebied
bied van Velsen-IJmuiden weergege-
Spaarnwoude, de realisatie van de
ven. Bovendien ondersteunt de foto de
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Siebe Rolle Velsen-Zuid, april 2005
.
5
De harmonievereniging Concordia
alleen een groot musicus, maar
tes en muziek voor fanfare- en har-
ging in de winter van 1933/34 op
ook iemand die als mens zeer veel
monieorkesten. In 1928, bij zijn 25-
de kiek bij school A aan de Kerk-
waardering genoot. Onder enorme
jarig jubileum als beroepsmusicus,
straat in Oud-IJmuiden in verband
belangstelling werd Vlessing op
werd hij in de muziektent op het
met haar veertigjarig bestaan.
Westerveld gecremeerd. Zijn naam
Willemsplein in Oud-IJmuiden op
Centraal in het muziekgezelschap
leeft voort in de straatnaam Sam
grootse wijze gehuldigd. Uit han-
zit de joodse dirigent Sam Vlessing
Vlessinghof in Oud-IJmuiden.
den van burgemeester Rijkens ont-
(met vlinderstrikje). Enkele maan-
Sam Vlessing was van jongs af aan
ving hij wegens zijn grote culturele
den later moest Concordia musi-
bezeten van muziek. In 1903
verdiensten het ereburgerschap
ceren zonder haar vermaarde diri-
vestigde hij zich als beroepsmusi-
van Velsen. De Franse regering
gent. Vlessing overleed namelijk
cus in IJmuiden. Hij dirigeerde
eerde hem met de hoge onder-
op 22 mei 1934, slechts 58 jaar
vele orkesten in de regio en com-
scheiding van Officier de l’AcadÊ-
oud. Velsen verloor daarmee niet
poneerde met groot succes operet-
mie.
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Burgemeester Rambonnet opende
in het Saargebied in 1934, een
zitter van een stembureau waar.
in maart 1934 in het bijzijn van no-
voortvloeisel van de oprichting van
Hij kwam doodziek terug en over-
tabelen, onderwijzers en school-
de Volkerenbond, werd een inter-
leed op 28 januari 1935. Ook zijn
jongens de schoolvoetbalwedstrij-
nationale troepenmacht uitgezon-
naam leeft voort in een straat-
den. Hij staat in het midden op de
den, die moest toezien op een on-
naam: de Rambonnetlaan.
tribune van de IJmuider voetbal-
gestoord verloop van de verkiezin-
vereniging Stormvogels bij het
gen. Op verzoek van de regering en
voetbalveld op het duingebied de
met instemming van het gemeen-
Kikvors.
tebestuur vertrok Rambonnet naar
In 1932 had hij burgemeester Rij-
het Saargebied in zijn hoedanig-
kens opgevolgd. De nieuwe burger-
heid van jurist en reservist, hoewel
vader zou maar kort van zijn ambt
hij met zijn gezondheid sukkelde.
genieten. Voor de volksstemming
Daar nam hij de functie van voor-
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
7
De Kanaalstraat oostwaarts gezien in de jaren dertig van de vorige eeuw. Toen vormde een deel van de Kanaalstraat met de aansluitende straten het centrum van OudIJmuiden. Links het postkantoor en rechts het hotel Nommer Een. Daarachter de Twentse en de Haarlemse Bank. Op de achtergrond links de tabakswinkel, later chocolaterie van Jacq Tellier op de hoek met de Oranjestraat. Na de opening van het Noordzeekanaal in 1876 ontwikkelde het jonge dorp IJmuiden aan de havenmond zich voorspoedig tot een kleine stad. Hotel-restaurants, theaters, bioscopen, zeemanshuizen, kantoren, banken en vooral kroegen verrezen als paddestoelen uit de grond. Het centrum werd gevormd door het knusse Willemsplein met aansluitende winkelstraten als de Oranjestraat, de Amstelstraat, een deel van de Kanaalstraat, de Visseringstraat en de Prins Hendrikstraat. Voor de jeugd was het plein op zaterdagavond het ontmoetingspunt. Ze liepen van daaruit door de genoemde straten al flanerend het zogenaamde ‘rondje’. De verwoestende gevolgen van de Tweede Wereld-
Op de onderste foto dezelfde situa-
genheden is volkomen verdwenen.
oorlog zouden dit deel van Oud-
tie in 2005. De allure van het eens
Alleen het voormalige postkantoor
IJmuiden onherstelbaar verminken
aantrekkelijke centrum met fraaie
links in de straatwand is duidelijk
(zie pag. 44 en 59).
huizen, winkels en uitgaansgele-
te herkennen.
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Kolenboer K. Visser met zijn echt-
om de winter door te komen. Voor
zie in blik waren de getroffenen
genote voor hun huis aan de
een groot deel van de bevolking
aangewezen op de ‘regeringswin-
Bloemstraat, omstreeks 1935. Zijn
waren het zware tijden. Bovendien
kel’ aan de Frans Naereboutstraat
lege paardenkar staat symbool
volgde in IJmuiden de ene visserij-
in IJmuiden-Oost. De mobilisatie
voor de toen heersende crisis. Ko-
staking de andere op. Werkeloos-
zou een einde maken aan deze toe-
len waren goud waard en onbetaal-
heid alom. Het gevolg was ontbe-
stand, maar maakte plaats voor
baar voor de gewone man. Alleen
ringen en zware huurschulden.
een nog groter leed: de Tweede
via ‘de steun’ was het mogelijk een
Voor enig voedsel in de vorm van
Wereldoorlog.
kleine hoeveelheid te bemachtigen
margarine, meel, gehakt en spina-
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
9
Zeker in de crisisjaren was de speeltuin voor de jeugd een belangrijk en geliefd vermaak. In optocht waren kinderen, gefotografeerd in de Willibrordstraat in IJmuiden-Oost, in 1935 op weg naar de speeltuin van de vereniging In Veilige Haven. Vooraan, van links naar rechts: Cor Weij, daarnaast de dragers van het spandoek Cor van Noorde en Klaas Broekhuizen en mevrouw Van der Berg. Achter haar met pet Cor van der Eng.
In de speeltuin aan de rand van het Slingerduin aan de zuidkant van IJmuiden was namelijk door de speeltuinvereniging voor de kinderen een groot feest georganiseerd in verband met het in gebruik nemen van nieuwe speeltoestellen.
10
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Voor een ander belangrijk jeugdobject: het realiseren van een overdekt zwembad in IJmuiden-Oost aan het Tiberiusplein, reed omstreeks 1935 een reclamewagen rond. Initiatiefnemer van het badplan was de Velser Zwemvereniging (VZV) en met succes. Voor de exploitatie werd de naamloze vennootschap Bad- en Zweminrichting Velserbad in het leven geroepen. Op 17 juli 1937 zou de officiële opening plaatsvinden, waarvoor onder anderen de nationaal bekende zwemsters als Rie Mastenbroek en Willy den Ouden waren uitgenodigd. Maartje Koster (links) en Frans Kwak mochten voor de officiële opening van het Velserbad een banier van de duikplank laten rollen. Vanaf dat moment zouden generaties kinderen hier hun zwemdiploma halen en VZV ontelbare polowedstrijden spelen. In 1979 viel het doek voor het inmiddels afgekeurde Velserbad. Het gebouw werd gesloopt om plaats te maken voor een appartementencomplex. De zwemliefhebbers vonden onderdak in het nieuwe zwembad De Hoogeberg. Wat rest van het Velserbad zijn de herinneringen en de foto’s.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
11
U
I
J
T
H
O
V
E
N
,
D
O
R
P
E
N
E
N
S
T
E
D
E
N
ISBN 90-5994-085-7
A
U
I
T
G
E
V
E
R
I
J
A
P
R
I
L
I
S
–
Z
A
L
T
B
O
M
M
E
L