รายงานสถานการณ์ด้านการคลังปีงบประมาณ2555

ประมาณการเศรษฐกิจไทยป 2554

THAILAND'S ECONOMIC OUTLOOK 2011 : JUNE

เดือนมิถุนายน

สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง

http://www.fpo.go.th

THAILAND’S ECONOMIC OUTLOOK 2011 FISCAL POLICY OFFICE เปาประสงค และ ยุทธศาสตร สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง 1. ความยั่งยืนทางการคลัง (Fiscal Sustainability) + เสนอแนะนโยบายและมาตรการดานการคลัง เพื่อใหภาคการคลังของประเทศมีความแข็งแกรงยั่งยืน เปนที่นาเชื่อถือ และเปนหลักของ ระบบเศรษฐกิจไทย 2. การพัฒนาความแข็งแกรงของระบบการเงินที่ยั่งยืน (Sustainable Financial System Development) + เสนอแนะนโยบายและมาตรการดานการเงิน เพื่อใหภาคการเงินแข็งแกรง มีประสิทธิภาพ และเอื้อประโยชนตอการพัฒนาเศรษฐกิจ ของประเทศ 3. เศรษฐกิจและสังคมที่ยั่งยืน (Sustainable Economic and Social Development) + เสนอแนะนโยบายและมาตรการดานเศรษฐกิจมหภาคและระหวางประเทศเพื่อใหระบบเศรษฐกิจมีเสถียรภาพอยางตอเนื่อง + เสนอแนะนโยบายที่เกี่ยวของเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแขงขันทางเศรษฐกิจของประเทศ + เสนอแนะนโยบายที่เกี่ยวของเพื่อกระจายความมั่งคั่ง สูภูมิภาคและเศรษฐกิจฐานราก + เสนอแนะนโยบายที่เกี่ยวของเพื่อใหประชาชนมีรายได และมีคุณภาพชีวิตดีขึ้น 4. ความมีประสิทธิภาพ ความทันสมัย และความโปรงใสในการทำงาน (Modernization of Management and Good Governance Promotion) + ดำเนินการเพื่อใหเปนองคกรเรียนรู เปนที่ยอมรับดานความสามารถของบุคลากร + ดำเนินการเพื่อใหการทำงานและการใหบริการโปรงใส มีประสิทธิภาพ และตรวจสอบได โดยใชระบบ IT ลดขั้นตอนการทำงาน

กลยุทธ สำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค : “เสาหลักดานเศรษฐกิจมหภาคอยางมืออาชีพ” “วิเคราะหสถานการณเศรษฐกิจไดอยางมีคุณภาพ แมนยำ และทันตอเหตุการณ เพื่อใหสามารถเสนอแนะนโยบายเศรษฐกิจมหภาคไดอยาง มีประสิทธิภาพ รวมทั้งสรางความเขาใจที่ถูกตองตอสาธารณชน”

คณะผูจัดทำ ผูอำนวยการสำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค บุญชัย จรัสแสงสมบูรณ : boonchar@mof.go.th ผูเชี่ยวชาญเฉพาะดานเศรษฐกิจมหภาค ดร.กุลยา ตันติเตมิท : kulaya.t@hotmail.mof.go.th ผูอำนวยการสวนแบบจำลองและประมาณการเศรษฐกิจ วิภารัตน ปนเปยมรัษฎ : wiparat@fpo.go.th ผูอำนวยการสวนการวิเคราะหเศรษฐกิจมหภาค ณัฐยา อัชฌากรลักษณ : nuttaya@fpo.go.th ผูอำนวยการสวนการวิเคราะหเสถียรภาพเศรษฐกิจ ดร.ศรพล ตุลยะเสถียร : soraphol@fpo.go.th ผูอำนวยการสวนวิเทศและสถาบันสัมพันธ สิริกัลยา เรืองอำนาจ : sirigunya@hotmail.com

ผูรับผิดชอบรายภาคเศรษฐกิจ ภาคการคลัง พิสิทธิ์ พัวพันธ : pisitp@mof.go.th ดร.จงกล คำไล : jongkon@fpo.go.th จรสพร เฉลิมเตียรณ : charosporn@yahoo.com ยุทธภูมิ จารุเศรนี : iam5111@msn.com คงขวัญ ศิลา : nu_nub@yahoo.com วรพล คหัฎฐา : worpol1@yahoo.com สุธิรัตน จิรชูสกุล : j_suthi01@ yahoo.com ภาคการคาระหวางประเทศ ธนิต ภัทรแสงไทย : thanitcfa@gmail.com อรุณรัตน นานอก : aobcy2000@hotmail.com ตลาดน้ำมัน ยุทธภูมิ จารุเศรนี : iam5111@msn.com ดร.กุลกัลยา พระยาราช : kulkunya@mof.go.th เศรษฐกิจตางประเทศ ดร.สิริกมล อุดมผล : sirikamon@mof.go.th อารจนา ปานกาญจโนภาส : annulet@hotmail.com

ภาคการเงิน อารจนา ปานกาญจโนภาส : annulet@hotmail.com อัตราแลกเปลี่ยน ดร.พิมพนารา หิรัญกสิ : pim.hirankasi@gmail.com เฑียร เทียมศักดิ์ : thian.thiumsak@gmail.com ภาคอุตสาหกรรม ธรรมฤทธิ์ คุณหิรัญ : thammaritud@yahoo.com อรอุมา หนูชวย : onumaneung@hotmail.com ภาคเกษตรกรรม กาญจนา จันทรชิต : kulmbe6@yahoo.com ภาคการทองเที่ยว คงขวัญ ศิลา : nu_nub@yahoo.com ภาคการบริโภค การลงทุน และอสังหาริมทรัพย วรพล คหัฎฐา : worpol1@yahoo.com กาญจนา จันทรชิต : kulmbe6@yahoo.com ภาคการจางงาน อรรถพล จรจันทร : golf1137@hotmail.com

THAILAND’S ECONOMIC OUTLOOK 2011 : JUNE FISCAL POLICY OFFICE

สารบัญ หนา 1. ประมาณการเศรษฐกิจไทย บทสรุปผูบริหาร Executive Summary ประมาณการเศรษฐกิจไทยป 2554 (ณ เดือนมิถุนายน 2554) 1.1 สมมติฐานหลักในการประมาณการเศรษฐกิจไทยป 2554 1.2 ผลการประมาณการเศรษฐกิจไทยป 2554

3 6 9 10 27

2. ภาคการคลัง : สรุปสถานการณดานการคลังในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554

38

3. บทวิเคราะหเศรษฐกิจ : Macroeconomic Analysis Briefings 3.1 เงินสกุลเดียวเพื่อการคาอาเซียน+3 : Mission Possible ?

3.2 มาตรการดานการคลังเพื่อลดความผันผวนจากราคาน้ำมันโลกและผลกระทบเชิงมหภาค 3.3 เศรษฐกิจไทย : เมื่ออุปสงคภาคเอกชนในประเทศเรงขับเคลื่อน 3.4 แนวทางการปรับตัวของเศรษฐกิจไทยภายใตบริบทใหมของเศรษฐกิจโลก 3.5 การเงินในทศวรรษหนา 3.6 ถอดรหัสราคาน้ำมันกับคาเงินดอลลาร 3.7 ทองเที่ยวไทยพระเอกตัวจริง

46 52 59 66 71 79 86

4. ภาคการเงิน : รายงานภาวะเศรษฐกิจการเงินไทยในไตรมาสที่ 2 ป 2554

92

5. Thailand’s Key Economic Indicators

96

คณะผูจัดทำ : สำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง โทรศัพท 02-273-9020 ตอ 3257 โทรสาร 02-298-5602 / 02-618-3397 http:// www.fpo.go.th 2 ประมาณการเศรษฐกิจไทย

บทสรุปผูบริหาร ประมาณการเศรษฐกิจไทยป 2554 (ณ เดือนมิถุนายน 2554) สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง (สศค.) คาดวาเศรษฐกิจไทยในป 2554 จะขยายตัวในอัตรารอยละ 4.5 โดยมี ชวงคาดการณที่รอยละ 4.0-5.0 ไมเปลี่ยนแปลงจากประมาณการครั้งกอนเมื่อเดือนมีนาคม 2554 ถือวาเศรษฐกิจ ปรับเขาสูการขยายตัวในระดับปกติจากปกอนที่เศรษฐกิจไทยขยายตัวในอัตราที่สูง โดยการเติบโตของเศรษฐกิจในปนี้ จะไดรับแรงขับเคลื่อนทั้งจากอุปสงคภายในประเทศและอุปสงคภายนอกประเทศ โดยเฉพาะการบริโภคภาคเอกชน ที่ขยายตัวตอเนื่องตามรายไดและการจางงานที่อยูในเกณฑดี และปริมาณการสงออกสินคาและบริการที่ยังคงขยายตัว ในเกณฑดีตามการขยายตัวของเศรษฐกิจประเทศคูคาในแถบเอเชีย แมจะไดรับผลกระทบจากปญหาอุทกภัยและ ภัยพิบัติในประเทศญี่ปุนบางก็ตาม ในดานเสถียรภาพเศรษฐกิจคาดวา อัตราเงินเฟอทั่วไปในป 2554 จะปรับเพิ่มขึ้นมาอยูที่รอยละ 3.8 โดยมี ชวงคาดการณที่รอยละ 3.3-4.8 สวนอัตราเงินเฟอพื้นฐานคาดวาจะอยูที่ระดับรอยละ 2.5 โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 2.0-3.0 เนื่องจากราคาสินคาโภคภัณฑที่ปรับตัวสูงขึ้น อยางไรก็ตาม มาตรการควบคุมคาครองชีพของภาครัฐจะชวย ลดแรงกดดันดานเงินเฟอไดในระดับหนึ่ง สำหรับดุลบัญชีเดินสะพัดในป 2554 คาดวาจะยังคงเกินดุล แตมีแนวโนม ลดลงจากปกอนมาอยูที่รอยละ 3.4 ของ GDP โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 3.1-3.8 ของ GDP สำหรับปจจัยเสี่ยงของเศรษฐกิจไทยในปนี้ที่จำเปนตองติดตามอยางใกลชิด ประกอบดวย 1) ปจจัยเสี่ยง ภายใน ไดแก ปญหาการขาดแคลนแรงงานมีฝมือในภาคอุตสาหกรรม อัตราเงินเฟอที่อยูในระดับสูง ความผันผวนของ อัตราแลกเปลี่ยนอันเนื่องมาจากการเคลื่อนยายเงินทุน และความตอเนื่องของนโยบายเศรษฐกิจภายหลังการเลือกตั้ง และ 2) ปจจัยเสี่ยงภายนอก ไดแก ความเปราะบางของการฟนตัวของเศรษฐกิจประเทศคูคาสำคัญ ๆ โดยเฉพาะ สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และญี่ปุน ซึ่งลวนไดรับผลกระทบจากวิกฤตภายใน ความตอเนื่องของการขยายตัวของ เศรษฐกิจจีน รวมถึงปญหาความไมสงบในตะวันออกกลางที่สงผลตอความผันผวนของราคาน้ำมันในตลาดโลก

1. เศรษฐกิจไทยในป 2554 1.1 ดานการขยายตัวทางเศรษฐกิจ เศรษฐกิจไทยในป 2554 คาดวาจะขยายตัวรอยละ 4.5 ตอป (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 4.0-5.0 ตอป) ซึ่งเปน การปรับเขาสูการขยายตัวในระดับปกติ จากปกอนหนาที่เศรษฐกิจไทยขยายตัวสูงมาก ซึ่งไดรับแรงขับเคลื่อนทั้งจากอุปสงค ภายในประเทศและอุปสงคภายนอกประเทศ โดยการบริโภคภาคเอกชนคาดวาจะขยายตัวรอยละ 4.3 (โดยมีชวงคาดการณ ที่รอยละ 3.8-4.8) ตามภาวะการจางงานและรายไดที่ยังอยูในเกณฑดี ทั้งในสวนของรายไดเกษตรที่คาดวาจะปรับสูงขึ้นตาม ราคาพืชผลสำคัญ อาทิ ยางพารา และพืชพลังงาน ไดแก มันสำปะหลัง ออย ปาลมน้ำมัน เปนสำคัญ รายไดของลูกจางและ ขาราชการที่จะปรับสูงขึ้นจากการปรับอัตราคาจางขั้นต่ำและเงินเดือนขาราชการ รวมถึงรายไดจากภาคทองเที่ยวที่คาดวาจะ เพิ่มขึ้นตามแนวโนมจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติที่ขยายตัวในระดับสูง ขณะที่การลงทุนภาคเอกชนคาดวาจะขยายตัวรอยละ 9.6 โดยไดรับปจจัยสนับสนุนจากการเรงตัวขึ้นอยางมากของการลงทุนภาคเอกชนในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ที่ขยายตัวสูงถึง

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

3

รอยละ 9.2 ประกอบกับแนวโนมอัตราการใชกำลังการผลิตภาคอุตสาหกรรมโดยเฉพาะอุตสาหกรรมที่เนนการผลิตเพื่อสงออก คอนขางสูง คาดวาจะสงผลใหผูประกอบการลงทุนเพิ่มขึ้นเพื่อขยายกำลังการผลิตใหสามารถรองรับความตองการสินคาที่ เพิ่มขึ้นได สำหรับอุปสงคภายนอกประเทศคาดวาจะชะลอตัวลงจากปกอน เนื่องจากการฟนตัวของเศรษฐกิจประเทศคูคาหลัก โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกายังคงเปนไปอยางลาชา ประกอบกับเศรษฐกิจของประเทศคูคาในแถบยุโรปยังคงประสบปญหา หนี้สาธารณะในระดับสูง ซึ่งสงผลใหรัฐบาลตองระมัดระวังการจับจายใชสอยลง อยางไรก็ตาม การขยายตัวของประเทศคูคา ในแถบเอเชียยังคงขยายตัวไดในเกณฑดี ประกอบกับปญหาอุทกภัยและภัยพิบัติในประเทศญี่ปุนคาดวาจะสงผลกระทบ ตอภาคการสงออกในระยะสั้น สงผลใหปริมาณการสงออกสินคาและบริการในป 2554 คาดวาจะยังคงขยายตัวในระดับสูง ที่รอยละ 9.0 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 8.0-11.0) สวนปริมาณการนำเขาสินคาและบริการคาดวาจะขยายตัวชะลอลงมา อยูที่รอยละ 10.1 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 9.1-11.1) สำหรับการใชจายภาครัฐในป 2554 คาดวาการบริโภคภาครัฐ จะขยายตัวที่รอยละ 3.0 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 2.5-3.5) ตามการเบิกจายงบประมาณประจำปของรัฐบาลในป 2554 ที่เปนไปอยางตอเนื่อง ขณะที่การลงทุนภาครัฐคาดวาจะขยายตัวรอยละ 3.6 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 2.6-4.6) ตามแผน โครงการลงทุนในระบบคมนาคมที่คาดวาจะเริ่มลงทุนไดจริงในปนี้ 1.2 ดานเสถียรภาพเศรษฐกิจ เสถียรภาพเศรษฐกิจภายในประเทศ ในดานอัตราเงินเฟอทั่วไปในป 2554 คาดวาจะเพิ่มขึ้นมาอยูที่รอยละ 3.8 ตอป (ชวงคาดการณที่รอยละ 3.3-4.8 ตอป) จากราคาน้ำมันและราคาสินคาเกษตรในตลาดโลกที่คาดวาจะสูงขึ้นจากป 2553 และ การปรับเพิ่มคาจางขั้นต่ำที่คาดวาจะสงผลใหแรงกดดันดานตนทุนเพิ่มสูงขึ้น สวนอัตราการวางงานคาดวาจะยังคงอยูในระดับ ต่ำที่รอยละ 0.9 ของกำลังแรงงานรวม (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 0.8-1.0 ของกำลังแรงงานรวม) ในดานเสถียรภาพ ภายนอกประเทศคาดวา ดุลบัญชีเดินสะพัดจะเกินดุลลดลงเล็กนอยมาอยูที่ 12.3 พันลานเหรียญสหรัฐ หรือคิดเปนรอยละ 3.4 ของ GDP (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 3.1-3.8 ของ GDP) เนื่องจากดุลการคาที่คาดวาจะเกินดุลลดลงมาอยูที่ 10.8 พันลานเหรียญสหรัฐ (โดยมีชวงคาดการณที่ 9.8-11.8 พันลานเหรียญสหรัฐ) โดยคาดวามูลคานำเขาสินคาในป 2554 จะขยายตัวในระดับสูงที่รอยละ 20.8 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 19.8-21.8) ตามราคาสินคานำเขาในตลาดโลก ขณะที่ มูลคาสงออกสินคาในป 2554 คาดวาจะขยายตัวรอยละ 17.6 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 16.6-18.6) โดยมีรายละเอียดสรุปผลการประมาณการเศรษฐกิจ ดังนี้

4

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ตารางสรุปสมมติฐานและผลการประมาณการเศรษฐกิจป 2554 (ณ เดือนมิถุนายน 2554) 2553

2554f (ณ มิถุนายน 2554) เฉลี่ย ชวง

สมมติฐานหลัก สมมติฐานภายนอก 1) อัตราการขยายตัวเฉลี่ย 14 ประเทศคูคาหลัก (รอยละตอป) 2) ราคาน้ำมันดิบดูไบ (ดอลลารสหรัฐตอบารเรล) 3) ราคาสินคาสงออกในรูปดอลลารสหรัฐ (รอยละตอป) 4) ราคาสินคานำเขาในรูปดอลลารสหรัฐ (รอยละตอป) สมมติฐานดานนโยบาย 5) อัตราแลกเปลี่ยน (บาทตอดอลลารสหรัฐ) 6) อัตราดอกเบี้ยนโยบายของไทย ณ สิ้นป (รอยละตอป) 7) รายจายภาคสาธารณะตามปงบประมาณ (ลานลานบาท) ผลการประมาณการ 1) อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจ (รอยละตอป) 2) อัตราการขยายตัวของการบริโภครวม (รอยละตอป) - การบริโภคภาคเอกชน (ณ ราคาคงที่) (รอยละตอป) - การบริโภคภาครัฐ (ณ ราคาคงที่) (รอยละตอป) 3) อัตราการขยายตัวของการลงทุนรวม (รอยละตอป) - การลงทุนภาคเอกชน (ณ ราคาคงที่) (รอยละตอป) - การลงทุนภาครัฐ (ณ ราคาคงที่) (รอยละตอป) 4) อัตราการขยายตัวปริมาณสงออกสินคาและบริการ (รอยละตอป) 5) อัตราการขยายตัวปริมาณนำเขาสินคาและบริการ (รอยละตอป) 6) ดุลการคา (พันลานดอลลารสหรัฐ) - สินคาสงออกในรูปดอลลารสหรัฐ (รอยละตอป) - สินคานำเขาในรูปดอลลารสหรัฐ (รอยละตอป) 7) ดุลบัญชีเดินสะพัด (พันลานดอลลารสหรัฐ) - รอยละของ GDP 8) อัตราเงินเฟอทั่วไป (รอยละตอป) อัตราเงินเฟอพื้นฐาน (รอยละตอป) 9) อัตราการวางงาน (รอยละของกำลังแรงงานรวม)

4.8 78.2 9.1 8.1

3.3 101.0 7.0 10.0

3.1-3.6 96.0-106.0 6.0-8.0 9.0-11.0

31.7 2.00 2.52

30.5 3.50 2.79

29.5-31.5 2.25-3.75 2.78-2.80

7.8 5.1 4.8 6.4 9.4 13.8 -2.2 14.7 21.5 14.0 28.5 36.8 14.8 4.6 3.3 0.9 1.0

4.5 4.1 4.3 3.0 7.4 9.6 3.6 9.0 10.1 10.8 17.6 20.8 12.3 3.4 3.8 2.5 0.9

4.0-5.0 3.6-4.6 3.8-4.8 2.5-3.5 6.9-7.9 8.6-10.6 2.6-4.6 8.0-10.0 9.1-11.1 9.8-11.8 16.6-18.6 19.8-21.8 10.7-13.2 3.1-3.8 3.3-4.8 2.0-3.0 2.0-3.0

f = ประมาณการ โดยสำนักงานเศรษฐกิจการคลัง (สศค.)

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

5

Executive Summary

Thailand’s Economic Projection for 2011 (As of June 2011) The Fiscal Policy Office (FPO), Ministry of Finance, announced that Thai Economy is likely to expand moderately at 4.5% (with the range of 4.0-5.0%) in 2011, remaining broadly unchanged from its March 2011 projection. Strong domestic and external demands — in particular from private consumption which continues to grow due to higher household income and low unemployment rate — are expected to be the main factors driving Thai economy this year. Despite negative impacts from earthquake and Tsunami on Japan economy, Thai exports of goods and services in terms of US dollar are still increasing, resulting from strong Asian Economies, and are expected to contribute to the growth of the Thai economy in 2011 as well.

Thailand’s economic stability is expected to remain robust, with persisting of downside risks associated with inflation pressure. The headline inflation is expected to increase to 3.8% in 2011 due to rising commodity and oil prices. Labor market is likely to be tighten, with anticipated unemployment reaching 0.9% of the labor force.

Nevertheless, several internal and external risk factors are imperative to be closely monitored to forecast an economic outlook. The external risk factors considered are the recovery of US economy as well as the speed of recovery of Japan economy, the political turmoil in the Middle East that could have an impact on the volatility of global crude oil price, and Europe debt crisis. Additionally, the internal risk factors are the shortage of skilled labor in industrial sector, high inflation rate, the volatility of exchange rate, and the continuity of economic policy after an election.

1. Thailand’s Economic Projection for 2011 1.1 Economic Growth GDP is expected to grow at the annualized rate of 4.5% (with the range of 4.0-5.0%), unchanged from previous projection. The contribution to growth is mainly from the strong domestic and external demands. Private consumption is expected to rise steadily at the rate of 4.3% (with the range of 3.8-4.8%), resulting from low unemployment rate as well as rising farm income. Tourism sector is expected to grow robustly after recovering from the political turmoil last year. Private investment, driven by near-full level of capital utilization rate in many industries especially in export-concentrated sector, is forecasted to grow by 9.6% in 2011. As global recovery continues, the external demand is expected to grow moderately, with downside risks from the US economy’s

6

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

fragile recovery, European sovereign debt crisis, and Japan’s pace of recovery from natural disaster. Despite some broaden negative impacts, Asian economies continue growing robustly and Japan’s Tsunami disaster is expected to be solved shortly. As a result, Thai exports of goods and services in real term are in a good shape, which continually expands at 9.0% (with the range of 8.0%-11.0%). At the same time, imports of goods and services in real term are set to grow steadily at roughly 10.1% (with the range of 9.1%-11.1%). Public consumption is projected to increase by 3.0% (with the range of 2.5%-3.5%) in order to achieve the budget disbursement plan under budgetary expenditures in the fiscal year 2011, while public investment is likely to grow at 3.6% (with the range of 2.6%-4.6%) as most infrastructure projects are scheduled to start this year.

1.2 Economic Stability The internal economic stability is seen to remain resilient. Headline inflation in 2011 is likely to rise to 3.8% (in the range of 3.3-4.8%), resulting from anticipated hiking in crude oil and commodity prices as well as increasing minimum wages. Unemployment is expected to hold its current low level of 0.9% of the total labor force (with the range of 0.8%-1.0%), mainly as a result of the momentum gained from the economic recovery.

Despite the direct impacts of global crisis, external stability is relatively well shielded. Current account remains strong in 2011, although it is projected to record a smaller surplus of USD 12.3 billion, accounting for 3.4% of GDP (in the range of 3.1%-3.8% of GDP) due to the acceleration of import. Trade balance is estimated to reach USD 10.8 billion (with the range of USD 9.8-11.8 billion), partially explained by accelerated import growth which further increases to 20.8% (with the range of 19.8-21.8%) due to a hike of import price in the world market.

However, export value is likely to grow by 17.6% (with the range of 16.6%-18.6%) owing to stable export price, especially from commodity prices.

Summary table is attached herewith.

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

7

Major Assumptions and Economic Projections of 2011 (As of June 2011) 2010

2011f (As of June 2011) Average Range

Major Assumptions Exogenous Variables 1) Average Economic Growth Rate of Major Trading Partners (% y-o-y) 2) Dubai Crude Oil Price (USD per Barrel) 3) Export price in USD Dollars (% y-o-y) 4) Import price in USD Dollars (% y-o-y) Policy Variables 5) Exchange Rate (Baht per USD Dollars) 6) Repurchase Rate (Policy Rate) at year-end (% y-o-y) 7) Fiscal-Year Pubic Expenditure (Trillion Baht) Projections 1) Economic Growth Rate (% y-o-y) 2) Real Consumption Growth (% y-o-y) - Real Private Consumption - Real Public Consumption 3) Real Investment Growth (% y-o-y) - Real Private Investment - Real Public Investment 4) Export Volume of Goods and Services (% y-o-y) 5) Import Volume of Goods and Services (% y-o-y) 6) Trade Balance (USD billion) - Export Value of Goods in USD Dollars (% y-o-y) - Import Value of Goods in USD Dollars (% y-o-y) 7) Current Account (USD billion) - Percentage of GDP 8) Headline Inflation (% y-o-y) Core Inflation (% y-o-y) 9) Unemployment rate (% of total labor force) f = forecast by Fiscal Policy Office, Ministry of Finance, Thailand

8

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

4.8 78.2 9.1 8.1

3.3 101.0 7.0 10.0

3.1-3.6 96.0-106.0 6.0-8.0 9.0-11.0

31.7 2.00 2.52

30.5 3.50 2.79

29.5-31.5 2.25-3.75 2.78-2.80

7.8 5.1 4.8 6.4 9.4 13.8 -2.2 14.7 21.5 14.0 28.5 36.8 14.8 4.6 3.3 0.9 1.0

4.5 4.1 4.3 3.0 7.4 9.6 3.6 9.0 10.1 10.8 17.6 20.8 12.3 3.4 3.8 2.5 0.9

4.0-5.0 3.6-4.6 3.8-4.8 2.5-3.5 6.9-7.9 8.6-10.6 2.6-4.6 8.0-10.0 9.1-11.1 9.8-11.8 16.6-18.6 19.8-21.8 10.7-13.2 3.1-3.8 3.3-4.8 2.0-3.0 2.0-3.0

ประมาณการเศรษฐกิจไทยป 2554 (ณ เดือนมิถุนายน 2554) สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง (สศค.) คาดวาเศรษฐกิจไทยในป 2554 จะขยายตัวที่รอยละ 4.5 โดยมีชวงคาดการณ ที่รอยละ 4.0–5.0 ถือเปนการปรับเขาสูการขยายตัวในระดับปกติ จากปกอนหนาที่เศรษฐกิจไทยขยายตัวในอัตราที่สูงถึง รอยละ 7.8 โดยมีการปรับปรุงขอมูลและสมมติฐานที่สำคัญ ดังนี้ ปรับปรุงฐานขอมูลอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ที่รอยละ 3.0 ตามที่สำนักงาน คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (สศช.) แถลงเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 2554 ❍

เครื่องชี้ภาวะเศรษฐกิจมหภาคในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 จากหนวยงานตาง ๆ บงชี้วา ภาคบริการ ขยายตัวไดดีตอเนื่อง และมีบทบาทสำคัญในการชวยสนับสนุนการขยายตัวของเศรษฐกิจไทยในชวงที่ผานมา สะทอนจาก จำนวนนักทองเที่ยวที่ขยายตัวระดับสูงถึงรอยละ 24.4 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ในดานการผลิต ภาคการเกษตร ยังขยายตัวอยูในเกณฑดี ตามราคาสินคาเกษตรในตลาดโลกที่ปรับตัวสูงขึ้นมาก ประกอบกับสภาวะภูมิอากาศที่เอื้ออำนวย ตอการเพาะปลูกผลิต อยางไรก็ตาม ภาคอุตสาหกรรมมีการชะลอตัวลงอยางเห็นไดชัด โดยเปนการลดลงของอุตสาหกรรม สำคัญ คือ อุตสาหกรรมยานยนตและเครื่องอิเล็กทรอนิกส เนื่องจากผลกระทบจากเหตุการณภัยพิบัติสึนามิที่ญี่ปุนที่มี ผลกระทบตอความตึงตัวหวงโซอุปทาน อีกทั้งโรงกลั่นปโตรเลียมที่ลดลงเนื่องจากการปดซอมบำรุง ประกอบกับอุตสาหกรรม สิ่งทอมีแนวโนมชะลอลง เนื่องจากตนทุนการผลิตที่ปรับตัวสูงขึ้น และการยายฐานการผลิตบางสวนไปยังประเทศในภูมิภาค อาเซียน โดยเฉพาะการลงทุนใน สปป.ลาวและกัมพูชา เนื่องจากตนทุนคาแรงที่ต่ำกวา ในดานการใชจายพบวา เครื่องชี้การบริโภค และลงทุนสงสัญญาณขยายตัวอยางตอเนื่องจากปกอนหนา สำหรับการสงออกสินคาและบริการยังคงขยายตัวอยางตอเนื่อง เปนผลมาจากการฟนตัวของเศรษฐกิจประเทศคูคาสำคัญ อาทิ จีน สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และญี่ปุน ที่ตองนำเขาสินคา ของไทยเพิ่มมากขึ้น สวนการนำเขาสินคาและบริการยังคงขยายตัวอยางตอเนื่องเชนเดียวกัน จากการเพิ่มขึ้นของการนำเขา ในหมวดเชื้อเพลิงและวัตถุดิบและกึ่งสำเร็จรูป ทั้งนี้ การขยายตัวของการสงออกเมื่อเทียบกับการขยายตัวของการนำเขา สงผลให ดุลการคาในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 เกินดุลเล็กนอยที่ระดับ 2.2 พันลานดอลลารสหรัฐ ❍

การเปลี่ยนแปลงสมมติฐานที่สำคัญ ไดแก (1) ปรับปรุงอัตราการขยายตัวของ 14 ประเทศคูคาที่ประกาศจริง ของแตละประเทศคูคา ถึงแมวาอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของหลายประเทศไดผานภาวะวิกฤตมาแลวและมีสัญญาณ ฟนตัว แตในอีกหลายประเทศยังคงมีสัญญาณการฟนตัวที่เปราะบางและไมแนนอน สศค.จึงไดปรับเพิ่มอัตราการขยายตัว ของ 14 ประเทศคูคาในป 2554 ลดลงเล็กนอยมาอยูที่รอยละ 3.3 (2) กำหนดสมมติฐานราคาน้ำมันดิบดูไบในป 2554 ใหอยูที่ 101.0 ดอลลารสหรัฐตอบารเรล ตามสถานการณราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกที่มีแนวโนมสูงขึ้นอยางตอเนื่อง จากสถานการณ ความไมสงบทางการเมืองในตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือ (3) ปรับสมมติฐานราคาสงออกและนำเขาในป 2553 ให ขยายตัวที่รอยละ 7.0 และรอยละ 10.0 ตามลำดับ (4) ปรับสมมติฐานอัตราแลกเปลี่ยนบาทตอดอลลารสหรัฐในป 2554 ให อยูที่ 30.5 บาทตอดอลลารสหรัฐ ตามดุลการคาที่เกินดุลเล็กนอย และความผันผวนของการเคลื่อนยายเงินทุนเขา-ออกตลาด ตราสารหนี้และตราสารทุน (5) กำหนดสมมติฐานอัตราดอกเบี้ยนโยบายในป 2554 ใหอยูในชวงรอยละ 3.5 ตอป (ชวงคาดการณ 2.75–3.75) และ (6) รายจายภาคสาธารณะในปงบประมาณ 2554 (ตั้งแตเดือนตุลาคม 2553–กันยายน 2554) อยูที่ 2.78–2.80 ลานลานบาท ❍

โดยมีรายละเอียดสมมติฐานและผลการประมาณการ ดังนี้ ประมาณการเศรษฐกิจไทย

9

สมมติฐานหลักในการประมาณการเศรษฐกิจไทย ป 2554 1. อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจของ 14 ประเทศคูคาหลักของไทย “สศค.คาดวา ในป 2554 เศรษฐกิจคูคาหลักของไทย 14 ประเทศจะขยายตัวรอยละ 3.3 ชะลอลงจากป 2553 ที่ขยายตัวที่รอยละ 4.8 เนื่องจากเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชียโดยเฉพาะจีนที่คาดวาจะขยายตัวในอัตราที่ชะลอลง และญี่ปุนที่คาดวาจะหดตัวในป 2554 ประกอบกับการฟนตัวของเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกาที่ยังคงเปนไปอยางเปราะบาง” ตารางที่ 1 อัตราการขยายตัวเฉลี่ยของเศรษฐกิจคูคาหลักของไทย 14 ประเทศ (รอยละ) ประเทศคูคาหลัก เรียงตามสัดสวนมูลคาสงออก ในป 2553 14 ประเทศ (78.7%) 1. จีน (11.0%) 2. ญี่ปุน (10.5%) 3. สหรัฐอเมริกา (10.3%) 4. สหภาพยุโรป (9.8%) 5. ฮองกง (6.7%) 6. สิงคโปร (5.4%) 7. ออสเตรเลีย (5.4%) 8. มาเลเซีย (4.6%) 9. อินโดนีเซีย (3.8%) 10. เวียดนาม (3.0%) 11. ฟลิปปนส (2.5%) 12. อินเดีย (2.2%) 13. เกาหลีใต (1.8%) 14. ไตหวัน (1.7%)

2552

2553

-0.2 9.2 -6.3 -2.6 -4.1 -2.7 -0.8 1.3 -1.7 4.6 5.3 1.1 6.7 0.2 -1.9

4.8 10.3 4.0 2.9 1.7 6.8 14.5 2.6 7.2 6.1 6.8 7.3 8.8 6.2 10.8

ที่มา : รวบรวมและประมาณการโดย สศค.

2553

2554

Q1

Q2

Q3

Q4

Q1

ทั้งป 2554f

5.4 11.9 5.6 2.4 0.8 8.1 16.4 2.2 10.1 5.6 5.9 7.8 9.4 8.5 13.6

5.2 10.3 3.1 3.0 2.0 6.4 19.4 3.4 8.9 6.1 6.3 8.2 8.9 7.5 12.9

4.6 9.6 5.0 3.2 2.0 6.7 10.5 2.5 5.3 5.8 7.4 6.3 8.9 4.4 10.7

4.2 9.8 2.2 2.8 2.0 6.2 12.0 2.3 4.8 6.9 7.2 7.1 8.2 4.7 6.9

3.5 9.7 -1.0 2.3 2.5 7.2 8.3 1.0 4.6 6.5 5.4 4.9 7.8 4.2 6.5

3.3 9.2 -0.6 2.3 2.3 5.5 5.3 3.1 5.0 6.3 4.1 4.8 8.5 3.9 6.1

ภาพที่ 1 อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจของจีน (รอยละ)

1.1 เศรษฐกิจจีน (ตลาดสงออกใหญอันดับ 1 ของไทย : สัดสวนการสงออกรอยละ 11.0 ของมูลคา สงออกสินคารวมในป 2553) ➥ ในไตรมาสแรกของป 2554 เศรษฐกิจ จีนขยายตัวที่รอยละ 9.7 จากชวงเดียวกันของปกอน ชะลอลงจากป ก อ นหน า ที่ ข ยายตั ว ที่ ร อ ยละ 10.3 เนื่องจากอุปสงคภายในประเทศและภายนอกประเทศ ที่ชะลอตัวลง สวนหนึ่งจากมาตรการของภาครัฐ โดยเฉพาะ มาตรการการเงินและมาตรการดานสินเชื่อเพื่อลดแรงกดดัน ที่มา : CEIC รวบรวมโดย สศค.

10

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ดานเงินเฟอ ประกอบกับเศรษฐกิจโลกที่ชะลอลง ซึ่งสะทอนไดจากยอดคาปลีกสินคาอุปโภคบริโภคในไตรมาสแรกป 2554 ซึ่งขยายตัวเฉลี่ยที่รอยละ 16.3 จากชวงเดียวกันของปกอน ชะลอลงจากป 2553 ที่ขยายตัวเฉลี่ยที่รอยละ 18.4 และการสงออก (ในรูปดอลลารสหรัฐ) ในไตรมาสแรกป 2554 ขยายตัวที่รอยละ 26.4 จากชวงเดียวกันของปกอน ชะลอลงจากป 2553 ที่ขยายตัว รอยละ 31.3 ดานเสถียรภาพเศรษฐกิจพบวา เงินเฟอทั่วไปในไตรมาสแรกป 2554 อยูที่ระดับเฉลี่ยที่รอยละ 5.1 จากชวงเดียวกัน ของปกอน เพิ่มขึ้นจากป 2553 ที่ระดับเฉลี่ยที่รอยละ 3.3 จากราคาอาหารที่เพิ่มขึ้นเปนสำคัญ ➥ ในชวง 2 เดือนแรกของไตรมาสที่ 2 ป 2554 (เดือนเมษายน–พฤษภาคม 2554) เศรษฐกิจจีนมีสัญญาณ ชะลอลงจากไตรมาสแรกของป โดยการสงออกและการนำเขา (ในรูปดอลลารสหรัฐ) ขยายตัวเฉลี่ยรอยละ 24.3 และรอยละ 25.1 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ตามลำดับ ชะลอลงจากไตรมาสแรกของปที่การสงออกและการนำเขา (ในรูป ดอลลารสหรัฐ) ขยายตัวเฉลี่ยที่รอยละ 26.4 และรอยละ 32.8 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ตามลำดับ สำหรับอุปสงค ภายในประเทศ พบวา ยอดคาปลีกสินคาบริโภคของจีนในเดือนเมษายน–พฤษภาคม 2554 ขยายตัวเฉลี่ยรอยละ 17.0 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน เพิ่มขึ้นเล็กนอยจากไตรมาสแรกของปที่ขยายตัวรอยละ 16.3 ดานเสถียรภาพเศรษฐกิจ พบวา ในเดือนเมษายน–พฤษภาคม 2554 เงินเฟอทั่วไปอยูที่ระดับเฉลี่ยรอยละ 5.4 เพิ่มขึ้นจากไตรมาสแรกของปที่ระดับเฉลี่ย ที่รอยละ 3.3 ตอกย้ำความกังวลตอความเสี่ยงดานเงินเฟอของเศรษฐกิจจีนที่มีแนวโนมเพิ่มสูงขึ้นอยางตอเนื่อง จากราคา อาหารและพลังงานที่ปรับตัวสูงขึ้นเปนสำคัญ ดังนั้น แมมูลคาการบริโภคภายในประเทศจะเพิ่มขึ้น แตเมื่อพิจารณาถึงอัตรา เงินเฟอที่ปรับตัวเพิ่มขึ้นมากกวา จึงทำใหประเมินไดวาการบริโภคในประเทศมีปริมาณลดลงจากไตรมาสแรกของป ➥ ในป 2554 คาดวา เศรษฐกิจจีนจะขยายตัวรอยละ 9.2 หรือในชวงคาดการณที่รอยละ 8.7–9.7 ชะลอลง จากป ก อ นหน า ที่ ข ยายตั ว ที่ ร อ ยละ 10.3 จากสัญญาณชะลอตัวลงของอุปสงคภายนอกประเทศและภายในประเทศ ที่สะทอนจากการสงออกและยอดคาปลีกที่ชะลอลง สอดคลองกับดัชนีผูจัดการฝายซื้อภาคอุตสาหกรรม (NBS Manufacturing Purchasing Manager Index) ในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 ซึ่งอยูที่ระดับเฉลี่ยที่ 52.7 ลดลงจากคาเฉลี่ยในป 2553 ที่ 53.8 บงชี้สัญญาณชะลอตัวในภาคการผลิตของจีน ประกอบกับมาตรการเพื่อควบคุมปริมาณสินเชื่อและเงินเฟอในประเทศจีน ซึ่งทำใหคาดวาเศรษฐกิจในประเทศจีนจะชะลอลงในป 2554 สำหรับปจจัยเสี่ยงของเศรษฐกิจจีนนั้นจะเปนเรื่องความเสี่ยง ดานเงินเฟอ โดยเฉพาะราคาอาหารในจีนและการชะลอตัวของเศรษฐกิจญี่ปุน สหรัฐอเมริกา และยุโรป ซึ่งเปนประเทศคูคา หลักของจีนเปนสำคัญ 1.2 เศรษฐกิจญี่ปุน (ตลาดสงออกใหญอันดับ ภาพที่ 2 แหลงที่มาและอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจ (รอยละ) 2 ของไทย : สั ด ส ว นการส ง ออกร อ ยละ 10.5 ของ มูลคาสงออกสินคารวมในป 2553) ➥ ในไตรมาสแรกของป 2554 เศรษฐกิจ ญี่ปุนหดตัวที่รอยละ -1.0 จากชวงเดียวกันของปกอน และเมื่อปรับผลทางฤดูกาลหดตัวรอยละ -0.9 จากไตรมาส ก อ นหน า (%qoq_sa) ลดลงอย า งมากจากป 2553 ที่เศรษฐกิจขยายตัวรอยละ 4.0 เนื่องจากการหดตัวของ การบริโภคและการลงทุนภาคเอกชน และการสงออก เปนสำคัญ สวนหนึ่งเปนผลจากการชะงักงันของหวงโซ อุ ป ทานในภาคอุ ต สาหกรรมภายหลั ง จากเหตุ ก ารณ แผนดินไหวและสึนามิ เมื่อวันที่ 11 มีนาคม 2554 ดาน ที่มา : CEIC รวบรวมโดย สศค. เสถียรภาพเศรษฐกิจพบวา อัตราการวางงานในไตรมาส แรกของป 2554 อยูที่ระดับเฉลี่ยที่รอยละ 4.7 ของกำลังแรงงานรวม ลดลงจากคาเฉลี่ยของป 2553 ที่ระดับเฉลี่ยที่รอยละ 5.1 ของกำลังแรงงานรวม ขณะที่อัตราเงินเฟอทั่วไปในไตรมาสแรกของป 2554 อยูที่รอยละ 0.0 จากชวงเดียวกันของปกอน ดีขึ้น เล็กนอยจากป 2553 ที่รอยละ -0.7 สงผลใหธนาคารกลางญี่ปุนยังคงอัตราดอกเบี้ยนโยบาย (Overnight Call) ในระดับต่ำที่ รอยละ 0-0.1 เพื่อสนับสนุนการลงทุนและการจางงานภายในประเทศ ➥ ในชวง 2 เดือนแรกของไตรมาสที่ 2 ป 2554 (เดือนเมษายน–พฤษภาคม 2554) เศรษฐกิจญี่ปุนยังคง ไดรับผลกระทบจากเหตุการณแผนดินไหวและสึนามิ โดยความเชื่อมั่นผูบริโภคในชวงเดือนเมษายน–พฤษภาคม 2554 ประมาณการเศรษฐกิจไทย

11

ซึ่งเปนหนึ่งในเครื่องชี้การบริโภคภาคเอกชน อยูในระดับเฉลี่ยที่ 34.1 ลดลงจากคาเฉลี่ยของไตรมาสแรกของปที่ระดับ 40.0 ขณะที่คำสั่งซื้อผูจัดการฝายซื้อภาคอุตสาหกรรม (Manufacturing Purchasing Manager Index) ในชวงเดือนเมษายนพฤษภาคม 2554 อยูในระดับเฉลี่ยที่ 48.5 ลดลงจากคาเฉลี่ยในไตรมาสแรกของปที่ระดับ 50.2 และบงชี้การหดตัวใน ภาคการผลิต ➥ ในป 2554 คาดวาเศรษฐกิจญี่ปุนจะหดตัวที่รอยละ -0.6 หรือในชวงคาดการณรอยละ -1.1 ถึง 0.1 ตอป ลดลงจากปกอนหนาที่ขยายตัวที่รอยละ 4.0 โดยมีปจจัยหลักจากผลกระทบจากเหตุการณแผนดินไหวและสึนามิ ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 11 มีนาคม 2554 ที่จะสงผลกระทบตอภาคการผลิตและภาคการสงออกของญี่ปุน อยางไรก็ตาม คาดวา ทางการญี่ ปุ น จะออกมาตรการด า นการคลั ง และการเงิ น เพื่ อ ฟ น ฟู เ ศรษฐกิ จ ภายในประเทศในครึ่ ง ป ห ลั ง เป น ต น ไป จากการอัดฉีดสภาพคลองของธนาคารกลางญี่ปุนในวงเงินรวมกวา 25 ลานลานเยน และการใชจายงบประมาณรายจาย ฉุกเฉินที่ไดอนุมัติไปเมื่อเดือนเมษายนที่ผานมากวา 50 พันลานดอลลารสหรัฐ อันจะเปนผลใหเศรษฐกิจญี่ปุนขยายตัว ในอัตราที่เรงขึ้นในปลายป 2554 ทั้งนี้ การอัดฉีดสภาพคลองดังกลาวจำแนกเปนการเพิ่มสภาพคลองแกธนาคารพาณิชย วงเงิน 15 ลานลานเยน หรือประมาณ 183,000 ลานดอลลารสหรัฐ และแผนการจัดซื้อสินทรัพยทางการเงินเพิ่มเติมในวงเงิน 10 ลานลานเยน ผานการซื้อทรัพยสิน อาทิ คืนพันธบัตรรัฐบาลระยะสั้น 1 ลานลานเยน หุนกูภาคเอกชน 1.5 ลานลานเยน หนวยลงทุนในกองทุนที่ซื้อขายในตลาดหลักทรัพย 450,000 ลานเยน และหนวยลงทุนในกองทุนอสังหาริมทรัพย (REIT) 1.3 เศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา (ตลาดสงออกใหญ ภาพที่ 3 แหลงที่มาและอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจ (รอยละ) อันดับ 3 ของไทย : สัดสวนการสงออกรอยละ 10.3 ของมูลคาสงออกสินคารวมในป 2553) ➥ เศรษฐกิจสหรัฐอเมริกาในไตรมาสแรก ของป 2554 ขยายตัวที่รอยละ 2.3 จากชวงเดียวกัน ของป ก อ น และเมื่ อ ปรั บ ผลทางฤดู ก าลแล ว ขยายตั ว รอยละ 0.5 จากไตรมาสกอนหนา (%qoq_sa) ชะลอลง จากป 2553 ที่เศรษฐกิจสหรัฐอเมริกาขยายตัวที่รอยละ 2.9 เนื่องจากการขยายตัวของการบริโภคและการลงทุน ภาคเอกชนเปนสำคัญ ดานเสถียรภาพเศรษฐกิจพบวา ในไตรมาสแรกของป 2554 อั ต ราการว า งงานของ สหรัฐอเมริกายังคงอยูในระดับสูงที่รอยละ 8.9 ของกำลัง ที่มา : CEIC คำนวณโดย สศค. แรงงานรวม ซึ่งสูงกวาระดับกอนวิกฤตเศรษฐกิจที่ประมาณ รอยละ 5.0 สงผลใหธนาคารกลางสหรัฐอเมริกายังคงอัตราดอกเบี้ยนโยบาย (Fed Fund Rate) ในระดับต่ำที่รอยละ 0.0–0.25 เพื่อสนับสนุนการลงทุนและการจางงานภายในประเทศ ขณะที่เงินเฟอทั่วไปอยูที่รอยละ 2.1 จากชวงเดียวกันของปกอน เพิ่มขึ้นจากป 2553 ที่รอยละ 1.6 ➥ ในชวง 2 เดือนแรกของไตรมาสที่ 2 ป 2554 (เดือนเมษายน–พฤษภาคม 2554) อุปสงคในประเทศ ของสหรัฐอเมริกามีสัญญาณชะลอตัว โดยยอดคาปลีกของสหรัฐอเมริกาในชวงเดือนเมษายน–พฤษภาคม 2554 ขยายตัว เฉลี่ยที่รอยละ 7.5 จากชวงเดียวกันของปกอน ลดลงจากไตรมาสแรกของปที่ขยายตัวเฉลี่ยที่รอยละ 8.2 จากชวงเดียวกันของ ปกอน บงชี้การชะลอตัวของการบริโภคภาคเอกชนซึ่งมีสัดสวนกวารอยละ 70 ของ GDP นอกจากนี้ ภาคอสังหาริมทรัพยซึ่ง ไดรับผลกระทบจากวิกฤตการเงินและเศรษฐกิจโลกมากที่สุด ยังคงไมมีสัญญาณการฟนตัวที่ชัดเจน โดยยอดจำหนายบาน (Existing Home Sales) ในชวงเดือนเมษายน–พฤษภาคม 2554 อยูที่ระดับเฉลี่ยที่ 4.93 ลานหลังตอป นอยกวาคาเฉลี่ยของ ป 2550 กวา 740,000 หลังตอป ➥ ในป 2554 คาดวาเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกาจะขยายตัวที่รอยละ 2.3 หรือในชวงคาดการณที่รอยละ 2.0–2.6 ซึ่ ง ขยายตั ว ชะลอลงจากป ก อ นหน า ที่ ข ยายตั ว ร อ ยละ 2.9 จากดั ช นี ผู จั ด การฝ า ยซื้ อ ภาคบริ ก าร (ISM Non-Manufacturing Purchasing Manager Index) ในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 ซึ่งอยูที่ระดับเฉลี่ยที่ 56.8 ดีขึ้นจาก ป 2553 ที่ระดับ 54.0 บงชี้สัญญาณชะลอตัวในภาคบริการซึ่งมีสัดสวนกวารอยละ 85 ของ GDP อยางไรก็ตาม ดัชนีผูจัดการ

12

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ฝายจัดซื้อภาคอุตสาหกรรม (ISM Manufacturing Purchasing Manager Index) ในชวงเดียวกันอยูที่ระดับเฉลี่ยที่ 59.5 เพิ่มขึ้นจากป 2553 ที่ระดับ 57.3 บงชี้สัญญาณที่ดีขึ้นในภาคการผลิต ทั้งนี้ ประเด็นทาทายของเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา ในระยะตอไปจะยังคงเปนเรื่องการเพิ่มการจางงานและกระตุนเศรษฐกิจภายในประเทศ รวมทั้งควบคุมภาวะเงินเฟอมิให เปนอุปสรรคตอการฟนตัวทางเศรษฐกิจ อยางไรก็ตาม สหรัฐอเมริกากำลังเผชิญกับขอจำกัดในการใชมาตรการดานการคลัง และการเงินเพื่อกระตุนเศรษฐกิจ จากปริมาณหนี้สาธารณะสุทธิ (General Government Net Debt) ซึ่งปจจุบันอยูที่ประมาณ รอยละ 65 ของ GDP และแรงตานจากนานาประเทศ หากสหรัฐอเมริกาจะดำเนินมาตรการผอนคลายทางการเงินผาน Quantitative Easing ระยะที่ 3 เพิ่มเติม 1.4 เศรษฐกิจสหภาพยุโรป 17 ประเทศ (ตลาด ภาพที่ 4 แหลงที่มาและอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจ (รอยละ) สงออกใหญอันดับ 4 ของไทย : สัดสวนการสงออก รอยละ 9.8 ของมูลคาสงออกสินคารวมในป 2553) ➥ เศรษฐกิจยูโรโซนในไตรมาสแรกของ ป 2554 ขยายตัวที่รอยละ 2.5 จากชวงเดียวกันของ ปกอน และเมื่อปรับผลทางฤดูกาลแลวขยายตัวรอยละ 0.8 จากไตรมาสกอนหนา (%qoq_sa) ชะลอลงจากป 2553 ที่เศรษฐกิจยูโรโซนขยายตัวที่รอยละ 1.7 จากอุปสงค ภายในประเทศและการสงออกเปนสำคัญ ดานเสถียรภาพ เศรษฐกิจพบวา อัตราการวางงานในไตรมาสแรกยังอยู ในระดับสูงที่รอยละ 9.9 ของกำลังแรงงานรวม เพิ่มขึ้น จากป 2553 ที่ระดับเฉลี่ยที่รอยละ 10.1 ของกำลังแรงงาน รวม ดานเงินเฟอทั่วไปในไตรมาสแรกอยูที่รอยละ 2.5 ที่มา : CEIC คำนวณโดย สศค. จากช ว งเดี ย วกั น ของป ก อ น เพิ่ ม ขึ้ น จากป ก อ นหน า ที่ รอยละ 1.6 จากการเพิ่มขึ้นของราคาเชื้อเพลิงเปนสำคัญ ➥ ในเดือนแรกของไตรมาสที่ 2 ป 2554 (เดือนเมษายน 2554) เศรษฐกิจยูโรโซนมีสัญญาณชะลอลง เล็กนอย โดยภาคการผลิตมีสัญญาณชะลอลงจากผลผลิตภาคอุตสาหกรรมขยายตัวรอยละ 6.1 จากชวงเดียวกันของปกอน ชะลอลงจากไตรมาสแรกของปที่ขยายตัวที่รอยละ 8.0 จากชวงเดียวกันของปกอน ดานการสงออกในเดือนเมษายน 2554 ขยายตัวรอยละ 15.0 จากชวงเดียวกันของปกอน ชะลอลงจากไตรมาสแรกของปที่ขยายตัวรอยละ 21.2 จากชวงเดียวกันของ ปกอน อยางไรก็ตาม ดัชนีขายปลีกในเดือนเมษายน 2554 ขยายตัวรอยละ 1.0 จากชวงเดียวกันของปกอน เพิ่มขึ้นจาก ไตรมาสแรกของปที่ขยายตัวรอยละ 0.1 จากชวงเดียวกันของปกอน สวนหนึ่งเปนผลจากเทศกาลอีสเตอรที่กระตุนการจับจาย ใชสอยภาคครัวเรือน ➥ ในป 2554 คาดวาเศรษฐกิจของกลุมประเทศยูโรโซนจะขยายตัวรอยละ 2.3 หรือในชวงคาดการณที่ รอยละ 2.0–2.6 เพิ่มขึ้นจากปกอนหนาที่ขยายตัวที่รอยละ 1.7 จากภาคอุตสาหกรรมและภาคบริการที่มีแนวโนมขยายตัว ตอเนื่อง โดยดัชนีผูจัดการฝายซื้อภาคการผลิตและดัชนีผูจัดการฝายซื้อภาคบริการในชวง 6 เดือนแรกของป 2554 อยูที่ ระดับเฉลี่ยที่ 56.4 และระดับ 56.1 ตามลำดับ เพิ่มขึ้นจากคาเฉลี่ยในป 2553 ที่ระดับ 55.4 และระดับ 54.5 ตามลำดับ บงชี้ สัญญาณที่ดีขึ้นในภาคการผลิตและภาคบริการในชวงที่เหลือของป ทั้งนี้ ในป 2554 เศรษฐกิจของยูโรโซนจะยังคงเผชิญกับ ความเสี่ยงจาก (1) วิกฤตหนี้สาธารณะของประเทศในกลุม PIIGS โดยเฉพาะอยางยิ่งประเทศโปรตุเกส ไอรแลนด และกรีซ ซึ่งไดเขารับความชวยเหลือทางการเงินจากสหภาพยุโรปและกองทุนการเงินระหวางประเทศแลว ซึ่งจะกระทบตอเสถียรภาพ ของคาเงินยูโร เสถียรภาพของภาคการเงิน และการฟนตัวของเศรษฐกิจยูโรโซนโดยรวม (2) เงินเฟอที่มีแนวโนมเพิ่มสูงขึ้น โดยอัตราเงินเฟอทั่วไปในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 อยูที่ระดับเฉลี่ยที่รอยละ 2.6 จากชวงเดียวกันของปกอน เพิ่มขึ้นจาก ป 2553 ที่รอยละ 1.6 ซึ่งเงินเฟอที่เพิ่มขึ้นสวนหนึ่งเกิดจากคาเงินยูโรที่ปรับออนคาลงมากเมื่อเทียบกับคาเงินดอลลาร สรอ. ในชวงที่ผานมา และ (3) การฟนตัวของเศรษฐกิจประเทศคูคาที่สำคัญ โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกาและญี่ปุน

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

13

1.5 เศรษฐกิจอาเซียน 5 ประเทศ (สัดสวนการสงออกรอยละ 19.3 ของมูลคาสงออกสินคารวมในป 2553) ➥ เศรษฐกิจอาเซียน 5 ประเทศ (สิงคโปร มาเลเซีย เวียดนาม อินโดนีเซีย และฟลิปปนส) ในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวในอัตราที่ชะลอลง โดยการสงออกซึ่งเปนสัดสวนสำคัญของเศรษฐกิจกลุมประเทศอาเซียนขยายตัว ชะลอลง ขณะที่การบริโภคและการลงทุนภาคเอกชนขยายตัวไดดีตอเนื่อง ดานเสถียรภาพภายในประเทศพบวาระดับเงินเฟอ ของประเทศสมาชิกอาเซียน 5 ประเทศในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ปรับตัวเพิ่มสูงขึ้นมากโดยเฉพาะในประเทศเวียดนาม ซึ่ง อัตราเงินเฟอเฉลี่ย 3 เดือนแรกของป 2554 อยูในระดับสูงที่รอยละ 12.8 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา สาเหตุจาก ราคาอาหารและพลังงานที่ปรับตัวเพิ่มขึ้น ขณะที่อัตราการวางงานของกลุมประเทศอาเซียนปรับตัวลดลงตามการขยายตัว ของเศรษฐกิจโดยเฉพาะในสวนของการบริโภคและการลงทุน ตารางที่ 2 การเติบโตทางเศรษฐกิจและแหลงที่มาของการขยายตัวทางเศรษฐกิจ (%) ประเทศ (สัดสวนการสงออก ป 2553) อัตราการขยายตัวของ GDP Q1/2554 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน (%yoy) การบริโภคภาคเอกชน การบริโภคภาครัฐ การลงทุนรวม การสงออกสุทธิ การเปลี่ยนแปลงของสินคาคงคลัง

สิงคโปร (5.4%)

มาเลเซีย (4.6%)

อินโดนีเซีย (3.8%)

เวียดนาม (3.0%)

ฟลิปปนส (2.5%)

8.3

4.6

6.5

5.4

4.9

1.8 -0.7 -2.5 8.1 1.6

3.6 0.7 1.3 -4.0 3.0

2.6 0.2 1.7 0.1 1.9

n/a n/a n/a n/a n/a

3.4 -2.0 2.5 -2.7 3.7

ที่มา : CEIC รวบรวมโดย สศค.

ภาพที่ 5 อัตราการขยายตัวของการสงออก (% yoy)

ที่มา : CEIC รวบรวมโดย สศค.

ภาพที่ 6 ดัชนีผลผลิตภาคอุตสาหกรรม (% yoy)

ที่มา : CEIC รวบรวมโดย สศค.

➥ เศรษฐกิจอาเซียน 5 ประเทศในชวง 2 เดือนแรกของไตรมาสที่ 2 ป 2554 โดยรวมขยายตัวตอเนื่อง

แมมีสัญญาณการชะลอตัวลงเล็กนอยในภาคการผลิต โดยภาคการสงออกซึ่งเปนสัดสวนสำคัญของเศรษฐกิจกลุมประเทศ อาเซียนยังคงขยายตัวไดตอเนื่อง จากเศรษฐกิจประเทศคูคาหลักโดยเฉพาะจีนที่ยังคงขยายตัวไดดี (ภาพที่ 5) อยางไรก็ตาม ดานภาคการผลิตมีสัญญาณชะลอลงเล็กนอยโดยดัชนีผลผลิตภาคอุตสาหกรรมของประเทศคูคาในภูมิภาคอาเซียนโดยรวม ปรับตัวลดลง สวนหนึ่งจากการขาดแคลนชิ้นสวนการผลิตยานยนต อันเนื่องจากการปดตัวของโรงงานผลิตรถยนตขนาดใหญ ในประเทศญี่ปุนหลังประสบภัยสึนามิ ทั้งนี้ คาดวาปญหาดังกลาวจะเริ่มปรับตัวดีขึ้นและกลับมาขยายตัวตามปกติในชวงครึ่งหลัง ของป 2554

14

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

➥ ในป 2554 คาดวาเศรษฐกิจอาเซียน 5 ประเทศจะยังขยายตัวไดอยางตอเนื่อง แตคาดวาจะชะลอลง

จากป 2553 เนื่องจากปจจัยฐานที่สูงขึ้น โดยมีอัตราการขยายตัวของเศรษฐกิจอาเซียนตามตารางที่ 1 อยางไรก็ตาม ปจจัย เสี่ยงสำคัญสำหรับป 2554 คือ (1) ความเสี่ยงตอการชะลอตัวของเศรษฐกิจโลก โดยเฉพาะเศรษฐกิจของสหภาพยุโรป ญี่ปุน และจีน และ (2) แรงกดดันจากภาวะเงินเฟอ 1.6 เศรษฐกิจประเทศคูคาอื่น ๆ ในเอเชียและออสเตรเลีย (สัดสวนการสงออกรอยละ 17.8 ของมูลคาสงออก สินคารวมในป 2553) ➥ การขยายตัวของเศรษฐกิจประเทศคูคาอื่น ๆ ของไทย (ฮองกง อินเดีย เกาหลีใต ไตหวัน และ ออสเตรเลีย) ในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ไดกลับเขาสูระดับปกติกอนชวงวิกฤตเศรษฐกิจ เศรษฐกิจในกลุมประเทศดังกลาว ยังคงขยายตัวไดในระดับสูงเมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา นำโดยเศรษฐกิจอินเดีย ฮองกง ไตหวัน และเกาหลีใต ที่ขยายตัวที่รอยละ 7.8 รอยละ 7.2 รอยละ 6.5 และรอยละ 4.2 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา ตามลำดับ อันเปนผล มาจากการขยายตัวของการสงออกและการบริโภคภาคเอกชนเปนสำคัญ อยางไรก็ตาม การขยายตัวในกลุมประเทศดังกลาว เริ่มสงสัญญาณชะลอลงเล็กนอย โดยสวนหนึ่งมาจากปจจัยฐานการคำนวณที่สูงจากปกอนหนา ประกอบกับสัญญาณ ชะลอตัวของเศรษฐกิจคูคา (ตารางที่ 3) ตารางที่ 3 การเติบโตทางเศรษฐกิจและแหลงที่มาของการขยายตัวทางเศรษฐกิจ (%) ประเทศ (สัดสวนการสงออก ป 2553) อัตราการขยายตัวของ GDP Q1/2554 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน (%yoy) การบริโภคภาคเอกชน การลงทุนรวม การบริโภคภาครัฐ การสงออกสุทธิ การเปลี่ยนแปลงของสินคาคงคลัง

ฮองกง (6.2%)

ออสเตรเลีย (6.1%)

อินเดีย (2.1%)

เกาหลีใต (1.8%)

ไตหวัน (1.5%)

7.2

1.0

7.8

4.2

6.5

4.7 -0.2 0.3 6.7 -4.2

1.8 0.7 0.8 -2.8 0.5

5.3 0.1 0.6 2.5 0.8

1.6 -0.5 0.2 3.3 -0.1

2.9 1.6 0.0 3.9 -1.9

ที่มา : CEIC รวบรวมโดย สศค.

ภาพที่ 7 อัตราการขยายตัวของการสงออก (% yoy)

ที่มา : CEIC รวบรวมโดย สศค.

ภาพที่ 8 ดัชนีผลผลิตภาคอุตสาหกรรม (ระดับ)

ที่มา : CEIC รวบรวมโดย สศค.

➥ เศรษฐกิจประเทศคูคาอื่น ๆ ในเอเชียและออสเตรเลียในชวง 2 เดือนแรกของไตรมาสที่ 2 ของป 2554

เริ่มมีสัญญาณแผวลงโดยเฉพาะในภาคการสงออก ซึ่งพบวาในชวงเดือนเมษายน–พฤษภาคม 2554 มูลคาการสงออกของ กลุมประเทศดังกลาวขยายตัวในอัตราที่ชะลอลงจากไตรมาสแรกของป (ภาพที่ 7) สวนหนึ่งจากการชะลอตัวลงของการสงออก ไปยังประเทศญี่ปุนซึ่งเปนตลาดสงออกหลักของกลุมประเทศดังกลาว ประกอบกับการผลิตในดานอุปทานผานภาคอุตสาหกรรม ประมาณการเศรษฐกิจไทย

15

ที่ชะลอตัวลง โดยเฉพาะการผลิตในภาคอุตสาหกรรมยานยนตและอิเล็กทรอนิกส จากการขาดแคลนวัตถุดิบที่ตองนำเขาจาก ญี่ปุนอันเนื่องมาจากภัยพิบัติสึนามิในชวงเดือนมีนาคม 2554 โดยสะทอนไดจากดัชนีผลิตภาคอุตสาหกรรม (Industrial Output Index) ที่ชะลอตัวลงในชวงดังกลาว (ภาพที่ 8) อยางไรก็ตาม การขาดแคลนวัตถุดิบจากประเทศญี่ปุนคาดวาจะเปน ผลระยะสั้น และคาดวาภาคการผลิตของกลุมประเทศดังกลาวจะกลับเขาสูภาวะปกติในระยะตอไป โดยเห็นไดจากดัชนี ผลผลิตภาคอุตสาหกรรมของเกาหลีใตและไตหวันในชวงเดือนเมษายน–พฤษภาคม 2554 ซึ่งไดปรับตัวเพิ่มขึ้นจากเดือน มีนาคม 2554 ➥ ในป 2554 สศค.คาดวาการขยายตัวของเศรษฐกิจประเทศคูคาอื่น ๆ ของไทยจะขยายตัวไดตอเนื่อง จากพื้นฐานทางเศรษฐกิจภายในประเทศที่ดี โดยมีอัตราการขยายตัวของเศรษฐกิจอาเซียนตามตารางที่ 1 จากภาคการจางงาน ที่ยังคงมีความแข็งแกรง ซึ่งจะเปนปจจัยสนับสนุนการบริโภคภาคเอกชนและการขยายตัวของเศรษฐกิจโดยรวม อยางไรก็ตาม ป ญ หาหนี้ ส าธารณะในยุ โ รปที่ ค าดว า จะยั ง คงยื ด เยื้ อ ประกอบกั บ เศรษฐกิ จ ของสหรั ฐ อเมริ ก าที่ ยั ง คงมี ก ารฟ น ตั ว อยางเปราะบาง คาดวาจะยังคงเปนปจจัยเสี่ยงตอการขยายตัวของเศรษฐกิจในกลุมประเทศดังกลาวในระยะตอไป

2. ราคาน้ำมันดิบในตลาดโลก “ในป 2554 คาดวาราคาน้ำมันดิบดูไบเฉลี่ยอยูที่ 101.0 ดอลลารสหรัฐตอบารเรล (ชวงคาดการณอยูที่ 96.0-106.0 ดอลลารสหรัฐตอบารเรล) เพิ่มขึ้นจากป 2553 ที่อยูที่ระดับ 78.2 ดอลลารสหรัฐตอบารเรล โดยมีปจจัยหลัก มาจากอุปสงคที่กลับมาขยายตัวตอเนื่องจากป 2553 หลังจากหดตัวอยางตอเนื่องเปนเวลากวา 2 ป โดยเฉพาะ ความตองการของประเทศนอกกลุม OECD อาทิ จีน อินเดีย และประเทศในกลุมเอเชียเปนสำคัญ นอกจากนี้ ความแปรปรวนของสภาพภูมิอากาศมีผลกระทบใหประเทศสหรัฐอเมริกาและประเทศในทวีปยุโรปตองเผชิญกับ สภาพอากาศที่หนาวเย็นผิดปกติจากปรากฏการณลานีญา (La Nina) ในชวงปลายป 2553 สงผลใหมีความตองการ น้ำมันเพื่อใชในการทำความรอนเพิ่มสูงขึ้น อีกทั้งภัยพิบัติที่เกิดขึ้นในญี่ปุนถือเปนอีกปจจัยหนึ่งที่อาจสงผลให ความตองการน้ำมันมีแนวโนมเพิ่มขึ้น เพื่อทดแทนการผลิตกระแสไฟฟาดวยพลังงานนิวเคลียรภายในประเทศ ขณะที่อุปทานการผลิตมีแนวโนมเพิ่มขึ้นบางประเทศในกลุม OPEC โดยเฉพาะประเทศซาอุดีอาระเบีย อิรัก และ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส สำหรับการผลิตของกลุมประเทศนอกกลุม OPEC มีแนวโนมปรับตัวสูงขึ้นตามราคาน้ำมัน อยางไรก็ดี การเพิ่มขึ้นของการผลิตเปนไปไดอยางจำกัด เนื่องจากไดรับผลกระทบจากสถานการณความไมสงบ ทางการเมืองของประเทศในภูมิภาคตะวันออกกลาง อาทิ อียิปต ลิเบีย และตูนิเซีย ซึ่งเปนผูผลิตและสงออกน้ำมันดิบ รายใหญของโลก สงผลใหมีการเก็งกำไรจากการซื้อขายสัญญาน้ำมันดิบลวงหนาเพิ่มขึ้น” ภาพที่ 9 สมมติฐานราคาน้ำมันดิบดูไบในป 2554

ที่มา : Reuters

16

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

➥ ราคาน้ำมันดิบดูไบเฉลี่ยป 2554 คาดวาจะปรับตัวเพิ่มขึ้นสูระดับ 101.0 ดอลลารสหรัฐตอบารเรล

(ชวงคาดการณอยูที่ 96.0-106.0 ดอลลารสหรัฐตอบารเรล) จากป 2553 ที่อยู ณ ระดับ 78.2 ดอลลารสหรัฐตอบารเรล ในชวงครึ่งแรกป 2554 ราคาน้ำมันดิบดูไบเฉลี่ยอยูที่ระดับ 105.4 ดอลลารสหรัฐตอบารเรล ขยายตัวเพิ่มขึ้นรอยละ 36.7 โดยมีสาเหตุหลักมาจากผลกระทบทั้งดานอุปทานการผลิตที่จำกัด อุปสงคที่มีแนวโนมเพิ่มขึ้นโดยเฉพาะความตองการของ ประเทศนอกกลุม OECD ความไมสงบในตะวันออกกลาง ภัยพิบัติแผนดินไหวและสึนามิที่ญี่ปุนในวันที่ 11 มีนาคม 2554 สงผลใหญี่ปุนตองนำเขาน้ำมันมากขึ้นเพื่อใชในการทำความรอนและผลิตกระแสไฟฟาภายในประเทศ ทดแทนจากการผลิต ของโรงไฟฟานิวเคลียรที่ไดหยุดดำเนินการ และการเก็งกำไรในตลาดน้ำมัน อยางไรก็ตาม ในชวงครึ่งปหลังราคาน้ำมันมีแนวโนม อยูในระดับสูงแตอาจจะลดลงจากครึ่งแรกของป เนื่องมาจากการลดลงของอุปสงคเปนสำคัญ เนื่องจากความเปราะบางของ การฟนตัวของเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา วิกฤตหนี้สาธารณะยุโรป และความรวดเร็วของการแกปญหาของญี่ปุน รวมถึงแนวโนม การชะลอความรอนแรงของเศรษฐกิจจีน อันเนื่องมาจากการดำเนินนโยบายการเงินแบบตึงตัวเพื่อควบคุมอัตราเงินเฟอ นอกจากนี้ อุปทานน้ำมันมีแนวโนมปรับตัวเพิ่มขึ้นทั้งจากการผลิตของประเทศในกลุม OPEC และ Non-OPEC ยังเปน อีกปจจัยหนึ่งชวยลดแรงกดดันตอราคาน้ำมันในชวงครึ่งปหลังใหชะลอความรอนแรงลง ➥ ปจจัยหลักที่มีผลตอราคาน้ำมันดิบดูไบในป 2554 ไดแก 1) อุปสงคที่กลับมาขยายตัวไดอีกครั้ง หลังจากที่หดตัวอยางตอเนื่องมานานกวา 2 ป โดยไดแรงขับเคลื่อนหลักมาจากอุปสงคจากประเทศนอกกลุม OECD อยางประเทศจีนและอินเดียเปนสำคัญ ประกอบกับสภาพอากาศหนาวเย็นที่ผิดปกติมาตั้งแตชวงไตรมาสที่ 4 ป 2553 เนื่องจากปรากฏการณลานีญาสงผลใหความตองการน้ำมันเพื่อใชในการทำความรอนเพิ่มสูงขึ้น นอกจากนั้น ภัยพิบัติแผนดินไหวและสึนามิในประเทศญี่ปุนถือเปนอีกปจจัยหนึ่งที่ทำใหมีความตองการน้ำมันทดแทนการผลิต กระแสไฟฟาภายในประเทศเพิ่มสูงขึ้น อยางไรก็ตาม ปญหาดานเงินเฟอในจีนและอินเดีย วิกฤตหนี้สาธารณะ ในยุโรป และการสิ้นสุดของมาตรการ QE2 จะสงผลดานลบกดดันราคาน้ำมันในชวงครึ่งหลังของปไมใหปรับตัวขึ้น มากนัก และ 2) อุปทานน้ำมันดิบคาดวาจะเพิ่มขึ้นไดในกรอบที่จำกัด โดยเปนผลมาจากสถานการณความไมสงบ ทางการเมืองของประเทศในภูมิภาคตะวันออกกลาง เชน อียิปต ลิเบีย และตูนิเซีย ฯลฯ ซึ่งเปนผูผลิตและสงออก น้ำมันดิบรายใหญของโลก ซึ่งจะสงผลใหนักลงทุนมีการเก็งกำไรจากการซื้อขายสัญญาน้ำมันลวงหนาเพิ่มขึ้น 1) อุปสงคน้ำมันดิบเพิ่มขึ้นตามการฟนตัวของเศรษฐกิจโลก International Energy Agency (IEA) คาดวา ในป 2554 ความตองการน้ำมันดิบทั่วโลกจะอยูที่ 89.3 ลานบารเรลตอวัน เทียบกับป 2553 ที่อยูที่ระดับ 88.0 ลานบารเรล ตอวัน ซึ่งจะเปนการปรับตัวเพิ่มขึ้น 1.3 ลานบารเรลตอวัน หรือขยายตัวรอยละ 1.5 ตอป โดยเปนการขยายตัวตอเนื่อง หลังจากที่หดตัวติดตอกันมาเปนเวลากวา 2 ป ในป 2551 และป 2552 ทั้งนี้ การขยายตัวที่เกิดขึ้นเปนผลมาจากความตองการ ของประเทศนอกกลุม OECD เปนสำคัญ • โดยประเทศในกลุม OECD คาดวาในป 2554 มีความตองการใชน้ำมันดิบรวมที่ 45.9 ลานบารเรล ตอวัน เทียบกับป 2553 ที่อยูที่ระดับ 46.1 ลานบารเรลตอวัน เปนการปรับตัวลดลง 0.2 ลานบารเรลตอวัน หรือหดตัวรอยละ 0.4 ตอป เนื่องจากความตองการใชน้ำมันดิบในกลุมสหภาพยุโรปที่ลดลง จากความกังวลเรื่องวิกฤตหนี้สาธารณะยุโรป และ ความเปราะบางการฟนตัวของเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา อยางไรก็ตาม ความตองการน้ำมันดิบโลกของญี่ปุนมีแนวโนมสูงขึ้น เห็นไดจากการนำเขาน้ำมันสำรองของญี่ปุนเพื่อใชทำความรอนและผลิตกระแสไฟฟาภายในประเทศทดแทนการปดโรงงาน ไฟฟานิวเคลียร ทั้งนี้ ญี่ปุนเปนประเทศที่นำเขาน้ำมันดิบเปนอันดับที่ 3 ของโลก • ในขณะที่ประเทศนอกกลุม OECD คาดวาในป 2554 มีความตองการใชน้ำมันดิบรวมที่ 43.2 ลานบารเรลตอวัน เทียบกับป 2553 ที่อยูที่ 41.8 ลานบารเรลตอวัน หรือเพิ่มขึ้น 1.4 ลานบารเรลตอวัน คิดเปนอัตราขยายตัว รอยละ 3.4 ตอป สาเหตุสำคัญมาจากความตองการน้ำมันของประเทศเศรษฐกิจเกิดใหม โดยเฉพาะประเทศจีน อินเดีย และ ประเทศในกลุมอาเซียนบางประเทศ 2) อุปทานน้ำมันดิบโลกที่เพิ่มขึ้น คาดวาในป 2554 ปริมาณน้ำมันที่ผลิตทั่วโลกจะอยูที่ 88.9 ลานบารเรล ตอวัน เทียบกับป 2553 ที่อยูที่ 87.5 ลานบารเรลตอวัน เพิ่มขึ้น 1.4 ลานบารเรลตอวัน คิดเปนอัตราขยายตัวรอยละ 1.6 ตอป • ในกลุม OPEC คาดวากำลังการผลิตน้ำมันดิบในป 2554 จะอยูที่ 35.6 ลานบารเรลตอวัน เทียบกับ ป 2553 ที่อยูที่ระดับ 34.8 ลานบารเรลตอวัน หรือเพิ่มขึ้น 0.8 ลานบารเรลตอวัน คิดเปนอัตราขยายตัวรอยละ 2.3 ตอป โดยคาดวาประเทศในกลุม OPEC โดยเฉพาะประเทศซาอุดีอาระเบีย อิรัก และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส จะเพิ่มกำลังการผลิต ประมาณการเศรษฐกิจไทย

17

เพื่อชดเชยอุปทานน้ำมันที่สูญหายไป เนื่องจากผลกระทบของเหตุการณความไมสงบในอียิปต ลิเบีย และตูนิเซีย โดยลิเบีย มีกำลังการผลิตน้ำมันดิบที่ 1.55 ลานบารเรลตอวัน คิดเปนสัดสวนรอยละ 4.5 ของกำลังการผลิต OPEC หรือเปนผูผลิตน้ำมัน ใหญอันดับที่ 8 ของ OPEC และรอยละ 1.8 ของกำลังการผลิตโลกในป 2553 ซึ่งลิเบียเปนประเทศที่มีการสงออกน้ำมันดิบเปน อั น ดั บ ที่ 12 ของโลก โดยหากสถานการณ ค วามไม ส งบทางการเมื อ งลุ ก ลามไปทั่ ว ในกลุ ม ประเทศผู ผ ลิ ต น้ ำ มั น ดิ บ ใน ตะวันออกกลาง อาทิ ซาอุดีอาระเบียและอิหรานซึ่งเปนผูผลิตน้ำมันดิบอันดับที่ 1 (8.13 ลานบารเรลตอวัน) และอันดับที่ 2 ของโลก (3.70 ลานบารเรลตอวัน) จะสงผลใหราคาน้ำมันดิบปรับตัวเพิ่มขึ้นอยางรุนแรงได ประกอบกับนักลงทุนจะเขามา ทำการปองกันความเสี่ยงและเก็งกำไรจากการซื้อขายสัญญาน้ำมันลวงหนา ซึ่งจะทำใหราคาน้ำมันยิ่งปรับตัวสูงขึ้น • สวนในกลุม Non-OPEC คาดวากำลังการผลิตในป 2554 อยูที่ระดับ 53.3 ลานบารเรลตอวัน เทียบกับ ป 2553 ที่อยูที่ 52.7 ลานบารเรลตอวัน เพิ่มขึ้น 0.6 ลานบารเรลตอวัน คิดเปนการขยายตัวรอยละ 1.1 ตอป เนื่องจากการผลิต ที่เพิ่มขึ้นจากกลุมประเทศลาตินอเมริกา รัสเซีย จีน เม็กซิโก บราซิล และโคลัมเบีย ตามราคาน้ำมันโลกที่เพิ่มสูงขึ้น และเพื่อให รองรับการขยายตัวทางเศรษฐกิจไดอยางเพียงพอ อยางไรก็ตาม สถานการณความไมสงบทางการเมืองในประเทศอารเจนตินา อียิปต และลิเบีย และความเสี่ยงจากพายุเฮอรริเคนที่เม็กซิโก รวมถึงอุทกภัยในประเทศออสเตรเลีย จะทำใหอุปทานเพิ่มขึ้นได ในกรอบที่จำกัด

3. ราคาสินคาสงออกและนำเขา (ในรูปดอลลารสหรัฐ) ในป 2554 คาดวาราคาสินคาสงออกจะขยายตัวในอัตราชะลอลงรอยละ 7.0 (ชวงคาดการณที่รอยละ 6.0-8.0) เมื่อเทียบกับปกอน โดยมีปจจัยสนับสนุนมาจากราคาสินคาเกษตรและอุตสาหกรรมการเกษตรที่ปรับตัว สูงขึ้นอยางตอเนื่อง จากความตองการของประเทศคูคาของไทยเพื่อใชเปนพลังงานทดแทน ประกอบกับเหตุการณ ภั ย พิ บั ติ ใ นประเทศญี่ ปุ น ซึ่ ง ส ง ผลกระทบต อ พื้ น ที่ เ พาะปลู ก ของญี่ ปุ น คิ ด เป น สั ด ส ว นร อ ยละ 28 ของจี ดี พี ภาคเกษตร ทำใหญี่ปุนมีความตองการนำเขาสินคาเกษตรมากขึ้นเพื่อการบริโภคภายในประเทศ ขณะที่ราคาสินคา นำเขาคาดวาจะขยายตัวสูงขึ้นรอยละ 10.0 (ชวงคาดการณที่รอยละ 9.0-11.0) สาเหตุหลักมาจากราคาเชื้อเพลิง ที่ปรับตัวเพิ่มขึ้นมาก ตามการเพิ่มขึ้นของราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกเนื่องจากอุปสงคที่เพิ่มขึ้นจากจีนและอินเดีย ประกอบกับความกังวลในอุปทานน้ำมันที่คาดวาจะลดลงจากผลกระทบการจลาจลในตะวันออกกลางและประเทศ ลิเบียที่อาจจะมีความยืดเยื้อ

ภาพที่ 10 อัตราการขยายตัวของราคาสินคาสงออกและนำเขา (รูปดอลลารสหรัฐ) ในป 2554 อัตราการขยายตัวของราคาสินคาสงออก (รูปดอลลารสหรัฐ)

ที่มา : กระทรวงพาณิชย และ สศค.

18

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

อัตราการขยายตัวของราคาสินคานำเขา (รูปดอลลารสหรัฐ)

3.1 ราคาสินคาสงออกในรูปดอลลารสหรัฐ ➥ ราคาสินคาสงออกในป 2554 คาดวาจะขยายตัวอยูรอยละ 7.0 (ชวงคาดการณที่รอยละ 6.0-8.0) เทียบกับป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 9.1 เนื่องจากคาดวาราคาสินคาอุตสาหกรรมซึ่งมีสัดสวนสูงรอยละ 75.3 ของดัชนีราคารวม จะขยายตัวเพิ่มขึ้นตามอุปสงคในตลาดโลกที่ฟนตัวจนใกลเคียงกับระดับกอนเกิดวิกฤตเศรษฐกิจ โดยราคาสินคาอุตสาหกรรม ในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 ขยายตัวรอยละ 4.0 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ประกอบกับราคาสินคาเกษตรและ อุตสาหกรรมการเกษตรในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 ซึ่งมีสัดสวนรองลงมาที่รอยละ 11.3 และรอยละ 6.6 ตามลำดับ ปรับตัวสูงขึ้นถึงรอยละ 17.0 และรอยละ 11.5 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน โดยเฉพาะยางพาราและมันสำปะหลัง มีราคาปรับตัวเพิ่มสูงมาก โดยในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 ยางพาราขยายตัวถึงรอยละ 76.4 เทียบกับชวงเดียวกันของ ปกอน เนื่องจากความตองการจากประเทศคูคาของไทย โดยเฉพาะจีนและญี่ปุนอยูในระดับสูง อีกทั้งปญหาภัยพิบัติในประเทศ ญี่ปุนที่สงผลกระทบตอพื้นที่เพาะปลูกของญี่ปุน คิดเปนสัดสวนรอยละ 28 ของจีดีพีภาคเกษตร ทำใหญี่ปุนมีความตองการ นำเขาสินคาเกษตรมากขึ้นเพื่อใชบริโภคภายในประเทศ สงผลใหราคาสินคาเกษตรปรับตัวสูงขึ้น 3.2 ราคาสินคานำเขาในรูปดอลลารสหรัฐ ➥ ราคาสินคานำเขาในป 2554 คาดวาจะขยายตัวเรงขึ้นรอยละ 10.0 (ชวงคาดการณที่รอยละ 9.0-11.0) เทียบกับป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 8.1 เนื่องจากราคาสินคาประเภทเชื้อเพลิงซึ่งมีสัดสวนรอยละ 20.9 ของดัชนีราคารวม จะขยายตัวเพิ่มขึ้นมาก โดยในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 ขยายตัวสูงถึงรอยละ 29.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ตามการเพิ่มขึ้นของราคาน้ำมันดิบในตลาดโลก เนื่องจากอุปสงคที่เพิ่มขึ้นจากจีนและอินเดีย ประกอบกับความกังวลใน อุปทานน้ำมันที่คาดวาจะลดลงจากผลกระทบการจลาจลในตะวันออกกลางและประเทศลิเบียที่อาจจะมีความยืดเยื้อ ➥ นอกจากนั้น ราคาสินคาประเภทวัตถุดิบและกึ่งสำเร็จรูปที่มีสัดสวนมากที่สุดถึงรอยละ 43.5 ก็ขยายตัวไดดี โดยในชวง 5 เดือนแรกขยายตัวที่รอยละ 7.1 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ซึ่งเปนไปตามการฟนตัวของภาคอุตสาหกรรม ที่มีการเรงการผลิตเพิ่มขึ้นจนเขาสูภาวะปกติ

4. อัตราแลกเปลี่ยนบาทตอดอลลารสหรัฐ “สศค.คาดวาในป 2554 คาเงินบาทเฉลี่ยจะแข็งขึ้นตอเนื่องจากป 2553 มาอยูที่ 30.5 บาทตอดอลลารสหรัฐ (โดยมีชวงคาดการณที่ประมาณ 29.5–31.5 บาทตอดอลลารสหรัฐ)” ภาพที่ 11 สมมติฐานอัตราแลกเปลี่ยนบาทตอดอลลารสหรัฐ เฉลี่ยในป 2553 และป 2554

ที่มา : Reuters

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

19

4.1 สถานการณคาเงินบาทในชวงที่ผานมา ➥ หากพิจารณาทิศทางความเคลื่อนไหวของคาเงินบาทตอดอลลารสหรัฐในปจจุบันเทียบกับตนป 2554 แลวจะพบวาคาเงินบาทออนคาลงรอยละ 2.28 (ภาพที่ 12) เนื่องจากมีเงินทุนไหลออกจากตลาดทุนไทยโดยเฉพาะ ตลาดตราสารหนี้ในชวงตนป และตลาดหลักทรัพยในชวงเดือนพฤษภาคม–มิถุนายน 2554 ซึ่งมีสาเหตุสำคัญจากการที่ เศรษฐกิจสหภาพยุโรปยังคงเปราะบางจากปญหาหนี้สาธารณะและการถูกปรับลดอันดับความนาเชื่อถือของกรีซ ประกอบกับ ความไมแนนอนทางการเมืองชวงกอนการเลือกตั้ง ไดสงผลใหนักลงทุนดึงเงินกลับไปถือสินทรัพยดอลลารสหรัฐที่ถือวามี ความปลอดภัยสูง (Safe Haven) ภาพที่ 12 อัตราแลกเปลี่ยนบาทตอดอลลารสหรัฐรายวัน

ที่มา : Reuters / สศค.

อยางไรก็ตาม ดุลบัญชีเดินสะพัด (Current Account) ยังคงเกินดุลอยางตอเนื่อง โดยในชวง 5 เดือนแรกของ ปพบวาเกินดุลสะสมแลว 6.1 พันลานดอลลารสหรัฐ เปนปจจัยที่ผลักดันมิใหคาเงินบาทออนคาลงมากจากเงินทุน ไหลออก ภาพที่ 13 ดุลการชำระเงินของประเทศไทยป 2553-2554

ที่มา : ธนาคารแหงประเทศไทย

20

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

4.2 แนวโนมของคาเงินบาทในระยะถัดไป ในป 2554 คาดวาคาเงินบาทเฉลี่ยตอดอลลารสหรัฐจะมีแนวโนมแข็งคาขึ้นมาอยูที่ระดับ 30.5 บาทตอดอลลารสหรัฐ (โดยมีชวงคาดการณอยูที่ระดับ 29.5–31.5 บาทตอดอลลารสหรัฐ) จากปจจัยหลัก 2 ปจจัย ไดแก (1) ดุลบัญชีเดินสะพัดของไทยในป 2554 ที่นาจะยังคงเกินดุลตอเนื่องจากการสงออกและภาคการทองเที่ยว ของไทยที่ยังคงขยายตัวไดดี เนื่องจากเศรษฐกิจโลกโดยเฉพาะเศรษฐกิจของประเทศในภูมิภาคที่ยังขยายตัวไดดี ทำให ความตองการสินคาสงออกของไทยนาจะมีอยูอยางตอเนื่อง ทั้งนี้ ภาคการสงออกและภาคการทองเที่ยวของไทยที่คาดวาจะยัง ขยายตัวไดในเกณฑที่ดี นาจะสงผลใหบัญชีเดินสะพัดของไทยในป 2554 เปนบวก ซึ่งจะเปนปจจัยสนับสนุนใหคาเงินบาท มีแนวโนมแข็งคาขึ้น (2) ดุลเงินทุนของไทยในระยะตอไปที่คาดวานาจะยังคงเกินดุลอยางตอเนื่องจากเงินทุนไหลเขามาสู ตลาดทุนไทยและตลาดภูมิภาค โดยสวนหนึ่งยังคงมาจากการปรับสัดสวนการลงทุนของนักลงทุนออกจากสหรัฐอเมริกา และยุโรปซึ่งยังไมมีทิศทางการฟนตัวที่ชัดเจนจากปญหาการจางงานและหนี้สาธารณะ มาลงทุนในประเทศแถบภูมิภาคเอเชีย ซึ่งนักลงทุนมองวามีการขยายตัวในระดับที่แข็งแกรง และการนำเงินตนจากการจัดทำมาตรการอัดฉีดสภาพคลองของธนาคาร กลางสหรัฐอเมริกามาลงทุนใหม ซึ่งจะสงผลใหสภาพคลองของเงินดอลลารสหรัฐในระยะถัดไปเพิ่มมากขึ้น และอาจสงผลให คาเงินดอลลารสหรัฐในระยะถัดไปมีแนวโนมออนคาลงเมื่อเทียบกับคาเงินบาทดวย

5. อัตราดอกเบี้ยนโยบาย “สศค.คาดการณวาในป 2554 อัตราดอกเบี้ยนโยบายจะปรับตัวสูงขึ้นมาอยูที่รอยละ 3.50 ตอป (ชวงคาดการณ รอยละ 3.25–3.75 ตอป)” ➥ คณะกรรมการนโยบายการเงิน (กนง.) ธนาคารแหงประเทศไทยไดดำเนินนโยบายการเงินแบบเขมงวด

มากขึ้น หลังจากที่คงอัตราดอกเบี้ยไวที่ระดับต่ำที่รอยละ 1.25 ตอป เพื่อสนับสนุนการฟนตัวของเศรษฐกิจไทยในชวงวิกฤต เศรษฐกิจโลกเปนเวลากวา 16 เดือน โดยนับตั้งแตครึ่งหลังของป 2553 กนง.ไดประกาศปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยนโยบาย 7 ครั้ง มาอยูที่รอยละ 3.00 จากการที่เศรษฐกิจไทยสามารถขยายตัวไดอยางตอเนื่อง และแรงกดดันจากอัตราเงินเฟอที่ปรับตัว เพิ่มขึ้นตามราคาน้ำมันในตลาดโลกที่ทรงตัวในระดับสูงในชวงครึ่งแรกของป 2554

ภาพที่ 14 อัตราดอกเบี้ยนโยบายและอัตราเงินเฟอพื้นฐาน

ที่มา : ธนาคารแหงประเทศไทย รวบรวมโดย สศค.

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

21

➥ ในปลายป 2554 สศค.คาดวาอัตราดอกเบี้ยนโยบายจะปรับตัวสูงขึ้นไปอยูที่รอยละ 3.50 ตอป (ชวง

คาดการณที่รอยละ 3.25-3.75 ตอป) เพื่อปรับใหอัตราดอกเบี้ยนโยบายอยูในระดับปกติ (Normalization) ที่สะทอน การขยายตัวของเศรษฐกิจที่แข็งแกรงในปจจุบันมากขึ้น และเพื่อแรงกดดันดานเงินเฟอที่ยังคงอยูในระดับสูง ทำใหคาดวา กนง.จะปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยนโยบายเพื่อควบคุมการขยายตัวของอัตราเงินเฟอพื้นฐานใหอยูในกรอบเปาหมายที่รอยละ 0.5-3.0 ภาพที่ 15 สมมติฐานอัตราดอกเบี้ยนโยบาย ณ สิ้นป

ที่มา : ธนาคารแหงประเทศไทย ประมวลผลโดย สศค.

6. รายจายภาคสาธารณะประจำปงบประมาณ 2554 “ปงบประมาณ 2554 คาดวาจะสามารถเบิกจายรายจายภาคสาธารณะ ซึ่งประกอบดวย (1) รายจายรัฐบาล (2) รายจายองคกรปกครองสวนทองถิ่น (อปท.) และ (3) รายจายลงทุนของรัฐวิสาหกิจ ไดจำนวน 2.77-2.80 ลานลานบาท เพิ่มจากปงบประมาณ 2553 ซึ่งมีรายจายภาคสาธารณะจำนวน 2.52 ลานลานบาท หรือขยายตัว รอยละ 10.1-11.1 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน” 6.1 กรอบวงเงินงบประมาณรายจายของรัฐบาล ➥ ปงบประมาณ 2554 รัฐบาลตั้งกรอบวงเงินงบประมาณรายจายจำนวน 2,070,000 ลานบาท ซึ่งเปน การดำเนินนโยบายงบประมาณแบบขาดดุลจำนวน 420,000 ลานบาท หรือประมาณรอยละ 3.9 ของ GDP ภายใตประมาณการ การจัดเก็บรายไดรัฐบาลเทากับ 1,650,000 ลานบาท โดยโครงสรางงบประมาณรายจายของรัฐบาลแบงออกเปน (1) รายจาย ประจำจำนวน 1,661,482 ลานบาท (2) รายจายเพื่อชดใชเงินคงคลังจำนวน 30,346 ลานบาท (3) รายจายลงทุนจำนวน 345,617 ลานบาท และ (4) รายจายชำระคืนตนเงินกูจำนวน 32,554 ลานบาท ➥ นอกจากนี้ รัฐบาลไดมีการจัดทำงบประมาณเพิ่มเติมกลางปจำนวน 99,968 ลานบาท โดยเปนรายจาย เพื่อชดใชเงินคงคลังจำนวน 84,143 ลานบาท และรายจายเพื่อการฟนฟูภัยพิบัติและเงินอุดหนุนให อปท. จำนวน 15,825 ลานบาท

22

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ตารางที่ 4 กรอบโครงสรางงบประมาณประจำปงบประมาณ 2553 และ 2554 โครงสรางงบประมาณ 1. วงเงินงบประมาณรายจาย สัดสวนตอ GDP (อัตราเพิ่ม) 1.1 รายจายประจำ (สัดสวนตอ GDP) (สัดสวนตองบประมาณ) (อัตราเพิ่ม) 1.2 รายจายลงทุน (สัดสวนตอ GDP) (สัดสวนตองบประมาณ) (อัตราเพิ่ม) 1.3 รายจายชำระตนเงินกู (สัดสวนตองบประมาณ) (อัตราเพิ่ม) 2. ประมาณการรายได (สัดสวนตอ GDP) (อัตราเพิ่ม) 3. การขาดดุล/เกินดุล (สัดสวนตอ GDP) 4. ผลิตภัณฑรวมของประเทศ (GDP) เบื้องตน

(หนวย : ลานบาท)

ปงบประมาณ 2553

ปงบประมาณ 2554

1,700,000.0 17.5 (12.9) 1,434,710.1 14.8 84.4 1.7 214,369.0 2.2 12.6 (50.1) 50,920.9 3.0 (20.0) 1,350,000.0 13.9 (15.9) (350,000.0) (3.6)

2,070,000.0 20.0 21.8 1,662,604.2 16.1 80.3 15.9 344,495.1 3.3 16.6 60.7 32,554.6 1.6 (36.1) 1,650,000.0 15.9 22.2 (420,000.0) (4.1)

ปงบประมาณ 2554 รวมงบเพิ่มเติม 2,169,967.5 20.0 27.6 1,667,439.7 15.4 76.8 16.2 355,484.5 3.3 16.4 65.8 32,555.6 1.5 (36.1) 1,770,000.0 16.3 31.1 (399,967.5) (3.7)

9,726,200.0

10,358,400.0

10,840,500.0

ที่มา : สำนักงบประมาณ

➥ สำหรับงบประมาณรายจายประจำปงบประมาณ 2554 คาดวาจะสามารถเบิกจายไดในชวงคาดการณ

2,214,369-2,237,122 ลานบาท ภายใตสมมติฐานอัตราการเบิกจายรายจายประจำปงบประมาณ 2554 ที่รอยละ 93.0 ของกรอบวงเงินงบประมาณ 2,070,000 ลานบาท และเมื่อรวมงบเพิ่มเติมจำนวน 99,968 ลานบาท จะทำให อัตราการเบิกจายเพิ่มขึ้นเปนรอยละ 93.3 ของกรอบวงเงินงบประมาณ 2,169,968 ลานบาท โดยแบงเปนการเบิกจาย รายจายประจำจำนวน 1,676,162 ลานบาท หรือคิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 97.2 ของกรอบรายจายประจำ และรายจาย ลงทุนจำนวน 249,394 ลานบาท หรือคิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 72.0 ของกรอบรายจายลงทุน สำหรับงบเพิ่มเติมจำนวน 99,968 มีอัตราการเบิกจายรอยละ 100.0 ของกรอบวงเงินงบเพิ่มเติม นอกจากนี้ รายจายเหลื่อมปคาดวาจะสามารถเบิกจายได จำนวน 133,600 ลานบาท ทั้งนี้ ในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 (ตุลาคม 2553-พฤษภาคม 2554) สามารถ เบิกจายไดทั้งสิ้นจำนวน 1,410,758 ลานบาท (รวมงบเพิ่มเติม) และรายจายเหลื่อมปสามารถเบิกจายไดจำนวน 99,558 ลานบาท

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

23

➥ นอกจากนี้ รัฐบาลไดมีแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 โดยมีกรอบวงเงินลงทุนจำนวน 349,960 ลานบาท

สำหรับในปปฏิทิน 2552-2553 ทั้งนี้ คาดวาในปงบประมาณ 2554 จะมีการเบิกจายเงินลงทุนจากแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 ชวงคาดการณในกรณีฐานและกรณีสูงที่จำนวน 55,246-77,998 ลานบาท ของกรอบเงินลงทุนโครงการไทยเขมแข็ง 349,960 ลานบาท โดยมีการเบิกจายสะสมตั้งแตเริ่มโครงการ (กันยายน 2552-พฤษภาคม 2554) เปนจำนวนทั้งสิ้น 279,314 ลานบาท คิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 79.8 ของกรอบวงเงินที่ไดรับอนุมัติ 349,960 ลานบาท

ตารางที่ 5 สมมติฐานการเบิกจายรายจายของรัฐบาลกลางปงบประมาณ 2553 และ 2554

รายจายรัฐบาล (1.+2.)

1. รายจายงบประมาณ (1)+(2)+(3)+(4) (1) รายจายประจำ (2) รายจายลงทุน (3) รายจายเหลื่อมป (4) รายจายเพิ่มเติม (งบกลางป) ชดใชเงินคงคลัง เพื่อฟนฟูภัยพิบัติและอุดหนุน อปท. รายจายรัฐบาลประจำป (1)+(2)+(4) อัตราเบิกจายรายจายงบประมาณรอยละ/+ งบเพิ่มเติม (จากวงเงินงบประมาณรายจาย/+งบเพิ่มเติม) 2. รายจายนอกงบประมาณ แผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555

ปงบประมาณ 2553

ชวง 8 เดือนแรก ปงบประมาณ 2554

2,004,313 1,784,413 1,444,760 183,115 156,538 1,627,875 95.8%

1,555,229 1,510,316 1,155,929 170,656 99,558 84,173 84,143 30 1,410,758 65.0%

1,700,000 219,901

(หนวย : ลานบาท)

ปงบประมาณ 2554 คาดการณ ณ มิถุนายน 2554 2,214,369-2,237,122 2,159,124 1,676,162 249,394 133,600 99,968 84,143 15,825 2,025,524 93.0%/93.3%

2,070,000/2,169,968 2,070,000/2,169,968 44,913

55,246-77,998

ที่มา : สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง (สศค.)

6.2 งบประมาณรายจายขององคกรปกครองสวนทองถิ่น ➥ องคกรปกครองสวนทองถิ่น (อปท.) คาดวาจะมีการเบิกจายงบประมาณรวมทั้งสิ้น 301,455 ลานบาท ขยายตัว รอยละ 5.2 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน เนื่องจากองคกรปกครองสวนทองถิ่นมีรายไดเพื่อการใชจายงบประมาณ ในการพัฒนาทองถิ่นที่ปรับตัวสูงขึ้นตามการฟนตัวของภาวะเศรษฐกิจของประเทศ สะทอนไดจากการที่ อปท.ไดมีการเบิกจาย จริงของงบประมาณทองถิ่นแลวในชวง 2 ไตรมาสแรกของปงบประมาณ 2554 จำนวน 119,543 ลานบาท

24

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ตารางที่ 6 สมมติฐานการเบิกจายรายจายองคกรปกครองสวนทองถิ่นในปงบประมาณ 2554 ปงบประมาณ 2553 รายจายทองถิ่น

286,557

ไตรมาสที่ 2 ปงบประมาณ 2554 119,543

(หนวย : ลานบาท)

ปงบประมาณ 2554 คาดการณ ณ มิถุนายน 2554 301,455

ที่มา : สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (สศช.)

6.3 งบประมาณรายจายลงทุนของรัฐวิสาหกิจ ➥ งบประมาณลงทุนประจำป 2554 ของรัฐวิสาหกิจที่พรอมดำเนินการมีจำนวน 315,370 ลานบาท สามารถ แบงออกไดดังนี้ 1) รัฐวิสาหกิจที่ใชปงบประมาณ (เริ่มดำเนินการวันที่ 1 ตุลาคม 2553–30 กันยายน 2554) มีงบลงทุนที่พรอม ดำเนินการจำนวน 114,755 ลานบาท และ 2) รัฐวิสาหกิจที่ใชปปฏิทิน (เริ่มดำเนินการวันที่ 1 มกราคม 2554–ธันวาคม 2554) มีงบลงทุนอนุมัติที่พรอมดำเนินการจำนวน 200.6 พันลานบาท ➥ ทั้งนี้ คาดวาทั้งปงบประมาณ 2554 รัฐวิสาหกิจจะสามารถเบิกจายงบลงทุนไดประมาณรอยละ 75 ของ กรอบวงเงินลงทุนรัฐวิสาหกิจ หรือหากคิดเปนระบบบัญชีรายไดประชาชาติ (SNA) คาดวาจะเบิกจายลงทุนไดจำนวน 259,491 ลานบาท สะทอนไดจากในชวง 2 ไตรมาสแรกของปงบประมาณ 2554 มีการเบิกจายงบลงทุนไปแลวจำนวน 131,607 ลานบาท

ตารางที่ 7 สมมติฐานการเบิกจายรายจายลงทุนของรัฐวิสาหกิจในปงบประมาณ 2554 ปงบประมาณ 2553 รายจายลงทุนรัฐวิสาหกิจ

315,370

ไตรมาสที่ 2 ปงบประมาณ 2554 131,607

(หนวย : ลานบาท)

ปงบประมาณ 2554 คาดการณ ณ มิถุนายน 2554 259,491

ที่มา : สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (สศช.)

6.4 สรุปรวมรายจายภาคสาธารณะ ➥ จากสมมติฐานการใชจายของรัฐบาล องคกรปกครองสวนทองถิ่น และการลงทุนของรัฐวิสาหกิจ ในปงบประมาณ 2554 ดังกลาว ทำใหคาดวาในปงบประมาณ 2554 รายจายภาคสาธารณะสามารถเบิกจายไดในชวง คาดการณจำนวน 2,775,316–2,798,068 ลานบาท ประกอบดวย 1) รายจายรัฐบาลจำนวน 2,214,369–2,237,122 ลานบาท และรายจายจากแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 คาดวาจะสามารถเบิกจายไดในชวงคาดการณจำนวน 55,246–77,998 ลานบาท 2) รายจายองคกรปกครองสวนทองถิ่นจำนวน 301,455 ลานบาท และ 3) รายจายลงทุนของรัฐวิสาหกิจจำนวน 259,491 ลานบาท

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

25

ตารางที่ 8 สมมติฐานการเบิกจายรายจายภาคสาธารณะในปงบประมาณ 2553 และ 2554

1. รายจายรัฐบาล (1.1+1.2) 1.1 รายจายงบประมาณ (1)+(2)+(3)+(4) (1) รายจายประจำ (2) รายจายลงทุน (3) รายจายเหลื่อมป (4) รายจายเพิ่มเติม (งบกลางป) ชดใชเงินคงคลัง เพื่อฟนฟูภัยพิบัติและอุดหนุน อปท. รายจายรัฐบาลประจำป (1)+(2)+(4) อัตราเบิกจายรายจายงบประมาณรอยละ/+ งบเพิ่มเติม (จากวงเงินงบประมาณรายจาย/+งบเพิ่มเติม) 1.2 รายจายนอกงบประมาณ แผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 2. รายจายทองถิ่น 3. รายจายลงทุนรัฐวิสาหกิจ 4. รายจายภาคสาธารณะ (1.+2.+3.)

(หนวย : ลานบาท)

ชวง 8 เดือนแรก ปงบประมาณ 2554 ปงบประมาณ 2554 ปงบประมาณ 2553 คาดการณ (*ไตรมาสที่ 2 ณ มิถุนายน 2554 ปงบประมาณ 2554) 2,004,313 1,555,229 2,214,369-2,237,122 1,784,413 1,510,316 2,159,124 1,444,760 1,155,929 1,676,162 183,115 170,656 249,394 156,538 99,558 133,600 84,173 99,968 84,143 84,143 30 15,825 1,627,875 1,410,758 2,025,524 95.8% 1,700,000 219,901 286,557 230,285 2,521,156

65.0%

93.0%/ 93.3%

2,070,000/2,169,968 2,070,000/2,169,968 44,913 119,543* 131,607* 1,806,379

55,246-77,998 301,455 259,491 2,775,316-2,798,068

ที่มา : สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง (สศค.) และสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (สศช.) คำนวณโดย สศค.

26

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ผลการประมาณการเศรษฐกิจไทยป 2554 1. ดานการขยายตัวทางเศรษฐกิจ “สศค.ประเมินวาเศรษฐกิจไทยในป 2554 จะขยายตัวที่รอยละ 4.5 โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 4.0-5.0 เทียบกับป 2553 ที่เศรษฐกิจขยายตัวรอยละ 7.8” ➥ สศค.ประเมินวาเศรษฐกิจไทยในป 2554 มีแนวโนมจะขยายตัวที่รอยละ 4.5 โดยมีชวงคาดการณ

ที่รอยละ 4.0-5.0 ถือเปนการปรับเขาสูการขยายตัวในระดับปกติ จากปกอนหนาที่เศรษฐกิจไทยขยายตัวในอัตราที่สูง โดยการเติ บ โตของเศรษฐกิ จ ในป นี้ จ ะได รั บ แรงขั บ เคลื่ อ นทั้ ง จากอุ ป สงค ภ ายในประเทศและอุ ป สงค ภ ายนอกประเทศ โดยเฉพาะการบริโภคภาคเอกชนที่ขยายตัวตอเนื่องตามรายไดและการจางงานที่อยูในเกณฑดี และปริมาณการสงออกสินคา และบริการที่ยังคงขยายตัวในเกณฑดีตามการขยายตัวของเศรษฐกิจประเทศคูคาในแถบเอเชีย แมจะไดรับผลกระทบจาก ปญหาอุทกภัยและภัยพิบัติในประเทศญี่ปุนบางก็ตาม อีกทั้งเสถียรภาพเศรษฐกิจยังอยูในระดับแข็งแกรงทั้งภายในและ ภายนอก ภาพที่ 16 ประมาณการอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจ

ที่มา : สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง (สศค.)

1.1 การบริโภคภาคเอกชนและการบริโภคภาครัฐที่แทจริง 1.1.1 การบริโภคภาคเอกชนที่แทจริง ➥ การบริโภคภาคเอกชนที่แทจริงในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 3.4 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของปกอน ชะลอลงจากไตรมาสที่ 4 ป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 3.9 เนื่องจากปจจัยฐานที่เริ่มปรับตัวสูงขึ้น ประกอบกับ ไดรับผลกระทบจากสถานการณน้ำทวมในหลายพื้นที่ สงผลตอความเชื่อมั่นในการใชจายโดยรวม อยางไรก็ตาม ถือไดวา ยั ง ขยายตั ว ในเกณฑ ดี แม ว า จะขยายตั ว ในอั ต ราชะลอลงจากไตรมาสก อ น ทั้ ง นี้ เมื่ อ ขจั ด ป จ จั ย ทางฤดู ก าลแล ว พบว า การบริโภคภาคเอกชนในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 0.6 จากไตรมาสกอนหนา โดยมีปจจัยสำคัญที่สนับสนุน การใชจายของภาคครัวเรือน ไดแก 1) อัตราการวางงานในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ที่อยูในระดับต่ำที่รอยละ 0.8 ของกำลัง ประมาณการเศรษฐกิจไทย

27

แรงงานรวม 2) รายไดเกษตรกรที่ขยายตัวในระดับสูงถึงรอยละ 37.4 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน จากราคาผลผลิต เกษตรสำคัญที่ปรับตัวสูงขึ้นมากตามความตองการของตลาดโลก ในขณะที่อุปทานคอนขางตึงตัวเนื่องจากไดรับผลกระทบ จากสภาพภูมิอากาศที่แปรปรวน และ 3) ระดับราคาสินคาทั่วไปอยูในระดับที่เอื้อตอการบริโภคภาคเอกชน สะทอนจาก อัตราเงินเฟอทั่วไปในไตรมาสที่ 1 ป 2554 อยูที่รอยละ 3.0 ทั้งนี้ เมื่อพิจารณาการบริโภคภาคเอกชนจำแนกรายหมวดสำคัญ พบวา ในไตรมาสที่ 1 ป 2554 การบริโภคสินคาในหมวดสินคาคงทนขยายตัวรอยละ 23.7 เรงขึ้นจากไตรมาสที่ 4 ป 2554 ที่ขยายตัวรอยละ 16.7 ตามการขยายตัวของหมวดยานยนตเปนสำคัญ สะทอนจากปริมาณจำหนายรถยนตนั่งที่ขยายตัว ในระดับสูงที่รอยละ 59.5 สวนการบริโภคสินคาหมวดกึ่งคงทน เชน เสื้อผา รองเทา ภาชนะและสิ่งทอที่ใชในครัวเรือน ฯลฯ ขยายตัวชะลอลงเล็กนอยที่รอยละ 4.5 จากไตรมาสกอนที่ขยายตัวรอยละ 5.1 ในขณะที่การบริโภคสินคาไมคงทน อาทิ อาหาร ขยายตัวรอยละ 2.0 ตามการขยายตัวของการบริโภคหมวดแปงและผลิตภัณฑจากแปง และหมวดเนื้อสัตวและสินคาเกษตร แปรรูป ที่ขยายตัวรอยละ 3.6 และรอยละ 2.0 ตามลำดับ ภาพที่ 17 ประมาณการอัตราการขยายตัวของการบริโภคภาคเอกชนที่แทจริง

ที่มา : สศค.

➥ ในป 2554 การบริโภคภาคเอกชนที่แทจริงคาดวาจะขยายตัวรอยละ 4.3 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ

3.8–4.8) ต อ เนื่ อ งจากป 2553 โดยไดรับปจจัยบวกจาก 1) รายไดภาคครัวเรือนยังอยูในเกณฑดีทั้งภาคเกษตรและ นอกภาคเกษตร สะทอนจากรายไดเกษตรกรที่คาดวาจะปรับสูงขึ้นตามราคาพืชผลสำคัญ อาทิ ยางพารา และพืชพลังงาน ไดแก มันสำปะหลัง ออย ปาลมน้ำมัน เปนสำคัญ อีกทั้งรายไดของลูกจางและขาราชการที่จะปรับสูงขึ้นจากการปรับอัตรา คาจางขั้นต่ำและเงินเดือนขาราชการ รวมถึงรายไดจากภาคทองเที่ยวที่คาดวาจะเพิ่มขึ้นตามแนวโนมจำนวนนักทองเที่ยว ตางชาติที่ขยายตัวในระดับสูง ตลอดจนอัตราการวางงานยังคงอยูในระดับต่ำ และ 2) การขยายตัวอยางตอเนื่องของสินเชื่อ เพื่อการบริโภคจะเปนปจจัยสนับสนุนการบริโภคภาคเอกชนในป 2554 ทั้งนี้ จากขอมูลเชิงประจักษพบวา การบริโภคภาคเอกชน ในชวง 5 เดือนแรกป 2554 ยังคงขยายตัวอยางตอเนื่อง สะทอนไดจากเครื่องชี้วัดเศรษฐกิจดานการบริโภคภาคเอกชน โดยเฉพาะ การจัดเก็บภาษีมูลคาเพิ่ม ณ ระดับราคาคงที่ ซึ่งเปนเครื่องชี้วัดการบริโภคภาคเอกชนโดยรวม ขยายตัวตอเนื่องที่รอยละ 15.6 เมื่ อ เที ย บกั บ ช ว งเดี ย วกั น ของป ก อ น สอดคล อ งกั บ ปริ ม าณการจำหน า ยรถยนต นั่ ง และรถจั ก รยานยนต ซึ่ ง เป น เครื่ อ งชี้ ดานการบริโภคภาคเอกชนในหมวดสินคาคงทน ขยายตัวในอัตราเรงที่รอยละ 33.6 และรอยละ 15.1 ตามลำดับ แมวาจะไดรับ ผลกระทบจากสึนามิในประเทศญี่ปุน ทำใหยอดขายชะลอตัวและหดตัวในชวงเดือนเมษายนและเดือนพฤษภาคมที่ผานมา ก็ตาม ในขณะที่รายไดภาคครัวเรือนยังอยูเกณฑดีตามรายไดเกษตรกรที่ยังคงอยูในระดับสูงที่รอยละ 34.9 เมื่อเทียบกับ ชวงเดียวกันของปกอน และอัตราการวางงานอยูในระดับต่ำที่รอยละ 0.8 ของกำลังแรงงานรวม สอดคลองกับสินเชื่อเพื่อ การบริโภคที่ยังคงขยายตัวตอเนื่อง โดยขยายตัวรอยละ 14.1 ในชวง 5 เดือนแรกป 2554 อยางไรก็ตาม ปจจัยเสี่ยงที่คาดวา จะสงผลกระทบตอการบริโภคภาคเอกชนในป 2554 ไดแก 1) แนวโนมระดับราคาสินคาทั่วไปที่เริ่มปรับตัวสูงขึ้นตามราคาน้ำมัน

28

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

และราคาโภคภั ณ ฑ และ 2) การฟ น ตั ว ของเศรษฐกิ จ โลกที่ ยั ง คงเปราะบาง เนื่ อ งจากทั่ ว โลกต อ งเผชิ ญ กั บ ป จ จั ย เสี่ ย ง เพิ่มมากขึ้น ทั้งจากปญหาภัยธรรมชาติตลอดจนสถานการณการเคลื่อนยายเงินทุนระหวางประเทศที่ทำใหอัตราแลกเปลี่ยน มีความผันผวนมากขึ้น เปนตน ซึ่งจะกระทบตอรายไดจากการสงออกของประเทศ 1.1.2 การบริโภคภาครัฐที่แทจริง ➥ การบริโภคภาครัฐที่แทจริงในไตรมาสที่ 1 ของป 2554 ขยายตัวที่รอยละ 0.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของปกอน ขยายตัวชะลอลงจากไตรมาสกอนหนาที่ขยายตัวรอยละ 3.2 และเมื่อขจัดผลทางฤดูกาลออกพบวาหดตัว รอยละ -0.3 จากไตรมาสกอนหนา โดยเปนผลมาจากคาตอบแทนแรงงานหดตัวลงรอยละ -1.1 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของ ปกอน และรายจายคาซื้อสินคาและบริการสุทธิขยายตัวรอยละ 3.0 ในขณะที่รายจายเพื่อการอุปโภคทั้งหมดของภาครัฐ ในราคาประจำปมูลคา 330.4 พันลานบาท ขยายตัวรอยละ 4.5 ซึ่งแบงออกเปนคาตอบแทนแรงงานจำนวน 231.4 พันลานบาท คิดเปนอัตราการขยายตัวรอยละ 2.3 และรายจายคาซื้อสินคาและบริการสุทธิจำนวน 99.1 พันลานบาท หรือขยายตัวรอยละ 9.9 ทั้งนี้ ปงบประมาณ 2554 ซึ่งมีวงเงินงบประมาณจำนวน 2.07 ลานลานบาท พบวา ในไตรมาสที่ 1 มีการเบิกจายรวม 517.1 พันลานบาท หรือขยายตัวรอยละ 19.4 รายจายเหลื่อมปจำนวน 43.7 พันลานบาท หดตัวรอยละ -12.4 และการเบิกจาย จากโครงการแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 จำนวน 14.3 พันลานบาท ทำใหการเบิกจายในไตรมาสที่ 1 มีจำนวนทั้งสิ้น 575.1 พันลานบาท ภาพที่ 18 ประมาณการอัตราการขยายตัวของการบริโภคภาครัฐที่แทจริง

ที่มา : สศค.

➥ ในป 2554 การบริโภคภาครัฐที่แทจริงคาดวาจะขยายตัวในชวงรอยละ 3.0 (โดยมีชวงคาดการณที่

รอยละ 2.5-3.5) ชะลอลงจากป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 6.4 โดยปจจัยหลักมาจากฐานที่สูงของปกอน รวมถึงเม็ดเงินของ แผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 ที่คงเหลือใหเบิกจายลดลงจากปกอนหนาที่มีการเรงรัดการเบิกจายไปในโครงการตาง ๆ ที่ไดรับการอนุมัติ อยางไรก็ดี ในปงบประมาณ 2554 รัฐบาลไดมีการอนุมัติวงเงินงบประมาณรายจายประจำจำนวน 1.667 ลานลานบาท (รวมงบเพิ่มเติมในสวนของงบประจำที่ชดใชเงินคงคลังจำนวน 84.1 พันลานบาท) เพิ่มขึ้นจากปงบประมาณ 2553 ที่มีวงเงินงบประมาณรายจายประจำจำนวน 1.434 ลานลานบาท หรือเพิ่มขึ้นจำนวน 232.7 พันลานบาท หรือคิดเปน อัตราการขยายตัวรอยละ 16.2 ทั้งนี้ การบริโภคภาครัฐที่แทจริงในป 2554 ยังคงไดรับปจจัยสนับสนุนจากการที่รัฐบาลไดมี การอนุมัติการปรับขึ้นเงินเดือนขาราชการและคาจางขั้นต่ำ และการเรงรัดการเบิกจายงบประมาณรายจายประจำใหไดรอยละ 97.2 ของวงเงินงบประมาณรายจายประจำทั้งหมด ทั้งนี้ ในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 รายจายประจำของ รัฐบาลสามารถเบิกจายไดจำนวน 1,240.1 พันลานบาท คิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 68.4 ของกรอบวงเงินงบประมาณ รายจายประจำ (รวมงบเพิ่มเติม) ประมาณการเศรษฐกิจไทย

29

1.2 การลงทุนภาคเอกชนและการลงทุนภาครัฐที่แทจริง 1.2.1 การลงทุนภาคเอกชนที่แทจริง ➥ การลงทุนภาคเอกชนที่แทจริงในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 12.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของ ปกอน ตอเนื่องจากไตรมาสกอนที่ขยายตัวรอยละ 9.2 และเมื่อขจัดปจจัยทางฤดูกาลแลวพบวา การลงทุนภาคเอกชน ในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 0.7 จากไตรมาสกอนหนา ทั้งนี้ เมื่อพิจารณาในรายละเอียดพบวา การลงทุนในหมวด เครื่องมือ เครื่องจักร (มีสัดสวนประมาณรอยละ 75.0 ของการลงทุนภาคเอกชนรวม) ขยายตัวรอยละ 14.7 เมื่อเทียบกับ ชวงเดียวกันของปกอน เรงขึ้นจากไตรมาสที่ 4 ป 2554 ที่ขยายตัวรอยละ 9.2 จากการขยายตัวตอเนื่องของการนำเขาสินคาทุน เพื่อรองรับการขยายกำลังการผลิตและทดแทนเครื่องจักรเกา โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมปโตรเลียม เครื่องใชไฟฟา และยานยนต ตามการขยายตัวของภาคการสงออกและภาคการบริโภคในประเทศ โดยการนำเขาสินคาทุนและยอดขายรถยนตเชิงพาณิชย ในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 24.5 และรอยละ 17.5 ตามลำดับ ในขณะที่การลงทุนภาคเอกชนในหมวดการกอสราง (ซึ่งมีสัดสวนประมาณรอยละ 25.0 ของการลงทุนภาคเอกชนรวม) ในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 5.8 เมื่อเทียบกับ ชวงเดียวกันของปกอน ชะลอลงจากไตรมาสกอนที่ขยายตัวรอยละ 9.4 สวนหนึ่งเปนผลมาจากอัตราดอกเบี้ย และระดับราคา สินคาวัสดุกอสรางที่เริ่มปรับตัวสูงขึ้น ในขณะที่มาตรการลดหยอนตาง ๆ ของภาครัฐ อาทิ คาธรรมเนียมการโอน การจดจำนอง และภาษีธุรกิจของรัฐบาล หมดอายุลงในเดือนมิถุนายน 2553 โดยการกอสรางที่อยูอาศัยขยายตัวรอยละ 3.2 ชะลอลงจาก ไตรมาสกอนที่ขยายตัวรอยละ 4.8 ในขณะที่อาคารเพื่อการพาณิชยและอาคารโรงงานขยายตัวรอยละ 5.1 และรอยละ 9.2 ตามลำดับ ภาพที่ 19 ประมาณการอัตราการขยายตัวของการลงทุนภาคเอกชนที่แทจริง

ที่มา : สศค.

➥ ในป 2554 การลงทุนภาคเอกชนที่แทจริงคาดวาจะขยายตัวรอยละ 9.6 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ

8.6–10.6) ตอเนื่องจากป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 13.8 โดยไดรับปจจัยสนับสนุนจาก 1) แรงสงของการฟนตัวจากการใชจาย ภายในประเทศในป 2553 ที่คาดวายังสงผลตอเนื่องในป 2554 และ 2) ความเชื่อมั่นของนักลงทุนที่มีแนวโนมดีขึ้นตาม การฟนตัวของเศรษฐกิจและภาคการผลิต ประกอบกับแนวโนมการสงออกที่ยังคงขยายตัวอยางตอเนื่อง จูงใจใหนักลงทุน เรงลงทุนเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในภาคอุตสาหกรรมที่เนนการผลิตเพื่อสงออก ทั้งนี้ จากขอมูลเชิงประจักษพบวา ในชวง 5 เดือนแรก ป 2554 การลงทุนภาคเอกชนยังคงขยายตัวไดในเกณฑดี สะทอนจากเครื่องชี้เศรษฐกิจดานการลงทุน เชน ปริมาณการนำเขา สินคาทุนหักรายการพิเศษ (เครื่องบิน เรือ รถไฟ) ที่ขยายตัวรอยละ 11.2 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา สอดคลองกับ ปริมาณการจำหนายรถยนตเชิงพาณิชยที่ยังขยายตัวในอัตราเรงที่รอยละ 21.2 สะทอนถึงการลงทุนภาคเอกชนในหมวดเครื่องมือ เครื่องจักรที่มีการฟนตัวอยางตอเนื่อง ในขณะที่การลงทุนภาคเอกชนในหมวดการกอสรางที่วัดจากเครื่องชี้เศรษฐกิจมี

30

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

สัญญาณชะลอตัวลง โดยปริมาณการจำหนายเหล็กขยายตัวชะลอลงที่รอยละ 3.1 ในขณะที่ปริมาณการจำหนายปูนซีเมนต หดตัวรอยละ -0.5 ตามปจจัยฐานสูงเมื่อปที่แลวที่มีนโยบายภาครัฐในการกระตุนเศรษฐกิจดานอสังหาริมทรัพย ประกอบกับ ในป 2554 มีปจจัยเสี่ยงที่สงผลกระทบตอการลงทุนภาคเอกชนเพิ่มขึ้น ไดแก 1) อัตราดอกเบี้ยที่มีแนวโนมปรับตัวสูงขึ้น ซึ่งจะเปนการเพิ่มตนทุนของการลงทุนภาคเอกชน 2) ทิศทางคาเงินบาทที่มีแนวโนมแข็งคาจะเปนปจจัยกดดันการสงออก สินคาของไทย และสงผลตอเนื่องตอการลงทุนได 3) ทิศทางตนทุนการผลิตที่ปรับเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะราคาน้ำมัน ตลอดจน ราคาวัสดุกอสรางที่สะทอนตนทุนภาคการกอสรางที่ปรับตัวสูงขึ้น และ 4) ปญหาภัยพิบัติจากธรรมชาติที่ทั่วโลกรวมถึงประเทศไทย อาจตองเผชิญมากขึ้นในป 2554 จะเปนปจจัยกดดันการฟนตัวของเศรษฐกิจโลก ซึ่งจะสงผลกระทบตอเนื่องตอการลงทุนใหม ในประเทศและการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ เนื่องจากตองจัดสรรเงินทุนเพื่อซอมแซมทรัพยสินและสิ่งปลูกสรางที่ไดรับ ความเสียหายจากภัยพิบัติตาง ๆ 1.2.2 การลงทุนภาครัฐที่แทจริง ➥ การลงทุนภาครัฐที่แทจริงในไตรมาสที่ 1 ป 2554 หดตัวรอยละ -1.4 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน หดตัวชะลอจากไตรมาสกอนหนาที่หดตัวรอยละ -3.1 และเมื่อขจัดผลทางฤดูกาลออกพบวา ขยายตัวรอยละ 3.0 จาก ไตรมาสกอนหนา โดยเปนผลมาจากการลงทุนของรัฐวิสาหกิจที่ขยายตัวรอยละ 18.5 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ในขณะที่การลงทุนของรัฐบาลกลางและองคกรปกครองสวนทองถิ่นหดตัวรอยละ -15.2 ทั้งนี้ การลงทุนของภาครัฐที่แทจริง สามารถแบงออกไดเปน 1) การลงทุนในหมวดกอสราง หดตัวรอยละ -8.8 ลดลงมากจากไตรมาสกอนหนาที่ขยายตัวรอยละ 3.6 เนื่องจากการเบิกจายงบลงทุนดานการกอสรางของรัฐบาลกลางและองคกรปกครองสวนทองถิ่นหดตัวลงรอยละ -19.7 โดยเฉพาะการเบิกจายงบลงทุนภายใตแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 ที่ลดลงมากเนื่องจากไดมีการเรงเบิกจายไปมาก ตั้งแตไตรมาสที่ 1 ของป 2553 ในขณะที่การลงทุนของรัฐวิสาหกิจขยายตัวรอยละ 15.1 ผลจากการกอสรางโครงการรถไฟฟา สายสีมวง (บางใหญ–ราษฎรบูรณะ) ชวงบางใหญ–บางซื่อ ของการรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย โครงการระบบ รถไฟฟาชานเมือง (สายสีแดง) ชวงบางซื่อ–ตลิ่งชัน ของการรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย โครงการบานเอื้ออาทร ระยะที่ 3–5 ของการเคหะแหงชาติ และโครงการทางดวนชั้นที่ 3 สายเหนือ ตอน N2 ของการทางพิเศษแหงประเทศไทย และ 2) การลงทุนในหมวดเครื่องมือเครื่องจักร ขยายตัวรอยละ 13.9 ขยายตัวเพิ่มขึ้นจากไตรมาสกอนหนาที่หดตัวรอยละ -15.4 เนื่องจากการเรงรัดการเบิกจายงบลงทุนของรัฐวิสาหกิจที่ขยายตัวรอยละ 22.1 เนื่องจากในไตรมาสที่ 1 ป 2554 มีการนำเขา เครื่องบินเพื่อการพาณิชยของบริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) จำนวน 1 ลำ มูลคา 4,046.8 พันลานบาท และโครงการ จัดทำระบบ Integrated Billing and Customer ของบริษัท กสท โทรคมนาคม จำกัด (มหาชน) ในขณะที่การลงทุนของรัฐบาล กลางและองคกรปกครองสวนทองถิ่นขยายตัวรอยละ 1.0 ภาพที่ 20 ประมาณการอัตราการขยายตัวของการลงทุนภาครัฐที่แทจริง

ที่มา : สศค.

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

31

➥ ในป 2554 การลงทุนภาครัฐที่แทจริงคาดวาจะขยายตัวรอยละ 3.6 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ

2.6-4.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน) ขยายตัวเพิ่มขึ้นจากป 2553 ที่หดตัวรอยละ -2.2 โดยเปนผลจากวงเงิน งบประมาณรายจายลงทุนในปงบประมาณ 2554 ที่มีวงเงินงบประมาณลงทุนจำนวน 355.5 พันลานบาท (รวมงบเพิ่มเติม ในสวนของงบลงทุนที่ใชในการฟนฟูภัยพิบัติและเงินอุดหนุนให อปท. จำนวน 15.8 พันลานบาท) เพิ่มขึ้นจากปงบประมาณ 2553 ที่มีวงเงินงบประมาณลงทุนจำนวน 214.4 พันลานบาท หรือขยายตัวรอยละ 65.8 ทำใหคาดวารัฐบาลจะสามารถ เรงรัดการเบิกจายงบประมาณรายจายลงทุนใหไดรอยละ 72.0 ของกรอบวงเงินงบประมาณรายจายลงทุน รวมถึงการเบิกจาย งบลงทุนจากแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 ที่คาดวาในปงบประมาณ 2554 สามารถเบิกจายไดจำนวน 55.3 ถึง 78.0 พันลานบาท ทั้งนี้ ในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 รายจายลงทุนของรัฐบาลสามารถเบิกจายไดจำนวน 170.7 พันลานบาท คิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 47.9 ของกรอบวงเงินงบประมาณรายจายลงทุน (รวมงบเพิ่มเติม) และ การเบิกจายจากแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 สามารถเบิกจายไดจำนวน 44.9 พันลานบาท โดยมีการเบิกจายสะสม ตั้งแตเริ่มโครงการ (เดือนกันยายน 2552–พฤษภาคม 2554) จำนวนทั้งสิ้น 279.3 พันลานบาท คิดเปนอัตราการเบิกจาย รอยละ 79.8 ของกรอบวงเงิน 350.0 พันลานบาท 1.3 ปริมาณการสงออกสินคาและบริการที่แทจริง ➥ ปริมาณการสงออกสินคาและบริการที่แทจริงในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 15.9 เมื่อเทียบกับ

ชวงเดียวกันของปกอนหนา ขยายตัวเรงขึ้นจากไตรมาสกอนที่ขยายตัวรอยละ 9.5 ตามการฟนตัวของเศรษฐกิจประเทศ คูคาในแถบเอเชีย แมจะไดรับผลกระทบจากภัยพิบัติในญี่ปุนบางก็ตาม โดยเมื่อขจัดผลทางฤดูกาลแลวพบวา ปริมาณ การสงออกสินคาและบริการขยายตัวรอยละ 10.5 จากไตรมาสกอนหนา ดานมิติสินคาพบวา ปริมาณการสงออกสินคาที่แทจริง ของผลิตภัณฑอิเล็กทรอนิกสและยานยนตมีสัญญาณขยายตัวชะลอลงตอเนื่องจากไตรมาสที่ 4 ป 2553 สวนปริมาณ การสงออกสินคาเกษตรกรรม อุตสาหกรรมเกษตร และสินคาแรและเชื้อเพลิง ขยายตัวเรงขึ้นจากไตรมาสที่ 4 ป 2553 รอยละ 22.6 รอยละ 3.7 และรอยละ 12.0 ตามลำดับ เมื่อพิจารณารายตลาดพบวาการสงออกไปยังตลาดหลัก ไดแก สหรัฐอเมริกา และสหภาพยุโรปยังมีสัญญาณการชะลอตัวลง แตยังคงขยายตัวไดอยางตอเนื่อง ในขณะที่จีนสงสัญญาณดี เนื่องมาจาก เศรษฐกิจขยายตัวดีอยางตอเนื่อง ญี่ปุนขยายตัวชะลอลงเล็กนอยเนื่องจากผลกระทบของภัยพิบัติที่เกิดขึ้น แตยังไมสงผล มากนักในไตรมาสที่ 1 ป 2554 สำหรับตลาดอาเซียนขยายตัวชะลอลงแตยังคงถือวาขยายตัวไดในเกณฑดี สวนการสงออก บริการขยายตัวเรงขึ้นรอยละ 5.9 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา เริ่มฟนตัวอยางตอเนื่องหลังจากที่หดตัวในไตรมาสที่ 4 ป 2553 จากกลุมอาเซียนและกลุมเอเชียตะวันออกเฉียงเหนือที่ขยายตัวไดดี ภาพที่ 21 ประมาณการอัตราการขยายตัวของปริมาณการสงออกสินคาและบริการ

ที่มา : สศค.

32

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

➥ ในป 2554 ปริมาณการสงออกสินคาและบริการคาดวาจะขยายตัวรอยละ 9.0 (โดยมีชวงคาดการณ

ที่รอยละ 8.0-10.0) ขยายตัวชะลอลงจากปกอนหนา แตคาดวายังขยายตัวอยูในเกณฑดี จากเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกาที่ ชะลอตัวลงเนื่องจากปจจัยหลายประการอันไดแก อัตราการวางงานที่ยังคงอยูในระดับสูง การบริโภคภาคเอกชนที่ชะลอตัวลง รวมถึงอัตราเงินเฟอที่สูงขึ้นอยางตอเนื่อง ประกอบกับภัยพิบัติในญี่ปุน เริ่มสงผลกระทบตอการสงออกของสินคาอุตสาหกรรม ซึ่งเปนสินคาหลักที่ไทยสงออกไปยังญี่ปุนโดยเฉพาะสินคาในหมวดยานยนตและเครื่องใชไฟฟา แตก็ยังมีสินคาหลายกลุม ที่คาดวาจะยังสงออกไดอยางตอเนื่อง อาทิ สินคากลุมวัตถุดิบที่คาดวาจะมีความตองการเพิ่มสูงขึ้น เพื่อนำมาบูรณะฟนฟู ความเสียหาย และสินคาเครื่องจักรกล อยางไรก็ดี เศรษฐกิจของจีนที่ยังคงเติบโตไดอยางแข็งแกรงจะสงผลดีตอการสงออก เนื่องจากจีนเปนตลาดสงออกหลักของไทย 1.4 ปริมาณการนำเขาสินคาและบริการที่แทจริง ➥ ปริมาณการนำเขาสินคาและบริการที่แทจริงในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 16.2 เมื่อเทียบกับ

ชวงเดียวกันของปกอนหนา เรงขึ้นจากไตรมาสที่ 4 ป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 10.5 ทั้งนี้ เมื่อขจัดผลทางฤดูกาลแลว พบวา ปริมาณการนำเขาสินคาและบริการขยายตัวจากไตรมาสกอนหนาที่รอยละ 10.1 สะทอนใหเห็นการขยายตัวของ การนำเขาที่กลับมาปรับตัวดีขึ้นอีกครั้งหลังจากชะลอลงในไตรมาสกอน เนื่องจากการขยายตัวเรงขึ้นของปริมาณการนำเขา ทุกหมวดสินคา โดยปริมาณนำเขาสินคาทุนขยายตัวรอยละ 29.4 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน เพิ่มขึ้นจากไตรมาสที่ 4 ป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 13.6 จากปริมาณนำเขาเครื่องจักรและเครื่องคอมพิวเตอรที่ปรับตัวดีขึ้น สำหรับปริมาณการนำเขา สินคาวัตถุดิบขยายตัวรอยละ 12.3 เรงขึ้นจากไตรมาสกอนหนาที่ขยายตัวรอยละ 11.3 สวนปริมาณนำเขาสินคาอุปโภคบริโภค ขยายตัวเรงขึ้นที่รอยละ 19.6 เพิ่มขึ้นจากไตรมาสที่ 4 ป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 16.4 รวมถึงปริมาณการนำเขาในหมวด ยานพาหนะที่ขยายตัวเรงขึ้นเชนกัน ขณะที่การนำเขาบริการที่แทจริงขยายตัวรอยละ 5.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา เพิ่มขึ้นจากไตรมาสที่ 4 ป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 3.5 ภาพที่ 22 ประมาณการอัตราการขยายตัวของปริมาณการนำเขาสินคาและบริการ

ที่มา : สศค.

➥ ในป 2554 ปริมาณการนำเขาสินคาและบริการคาดวาจะขยายตัวรอยละ 10.1 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ

9.1-11.1) ขยายตัวชะลอลงจากปกอนหนา จากเหตุการณการจลาจลในตะวันออกกลางและลิเบียซึ่งเปนผูผลิตและสงออก น้ำมันดิบรายใหญของโลก สงผลกระทบตออุปทานน้ำมันในตลาดโลก ตลอดจนเหตุการณภัยพิบัติในญี่ปุนที่เริ่มสงผลกระทบ ประมาณการเศรษฐกิจไทย

33

อยางตอเนื่อง เนื่องจากญี่ปุนเปนแหลงนำเขาหลักของไทย โดยเฉพาะสินคาในหมวดเครื่องจักรกลและชิ้นสวนยานยนต ทำให การนำเขาสินคาจากญี่ปุนชะลอลงอยางมาก อยางไรก็ตาม คาเงินบาทที่มีแนวโนมแข็งคาขึ้นจากปกอนหนาจะชวยไมให ปริมาณการนำเขาสินคาไมลดลงมากนัก

2. ดานการคาระหวางประเทศ 2.1 มูลคาสงออกสินคาในรูปดอลลารสหรัฐ ➥ มูลคาสงออกสินคาในรูปดอลลารสหรัฐ ในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 อยูที่ 92.5 พันลานดอลลารสหรัฐ

คิดเปนการขยายตัวรอยละ 24.7 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ชะลอลงจากไตรมาสที่ 1 ของป 2554 ที่ขยายตัวรอยละ 27.4 และเมื่อหักผลของการสงออกทองคำออกพบวา มูลคาสงออกในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 ขยายตัวรอยละ 25.9 ทั้งนี้ การขยายตัวของมูลคาการสงออกสินคามีการเรงตัวขึ้นในหมวดสินคาสวนใหญ โดยเฉพาะหมวดสินคาอุตสาหกรรมจำพวก ชิ้นสวนอิเล็กทรอนิกส อุตสาหกรรมเกษตร เกษตรกรรม และสินคาเชื้อเพลิง อยางไรก็ตาม สินคาอุตสาหกรรมจำพวก เครื่องใชไฟฟาและยานพาหนะมีการขยายตัวชะลอลงจากปญหาหวงโซอุปทานตึงตัวจากภัยพิบัติสึนามิที่ญี่ปุน นอกจากนี้ เมื่อพิจารณารายตลาดพบวา มูลคาการสงออกสินคาขยายตัวไดดีในเกือบทุกตลาด ยกเวนทวีปออสเตรเลียและฟลิปปนสที่ หดตัวรอยละ -17.9 และรอยละ -8.8 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ตามลำดับ โดยการสงออกไปยังจีน สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และญี่ปุน ยังขยายตัวตอเนื่องรอยละ 23.4 รอยละ 22.7 รอยละ 24.7 และรอยละ 31.9 ตามลำดับ อีกทั้ง การสงออกไปยังตลาดภูมิภาค โดยเฉพาะตลาดอาเซียน-5 ขยายตัวเรงขึ้นที่รอยละ 23.5

ภาพที่ 23 ประมาณการอัตราการขยายตัวของมูลคาสงออกสินคาในรูปดอลลารสหรัฐ

ที่มา : สศค.

➥ ในป 2554 สศค.คาดวามูลคาสงออกสินคาในรูปดอลลารสหรัฐจะขยายตัวที่รอยละ 17.6 (โดยมีชวงคาดการณ

ที่รอยละ 16.6-18.6) ชะลอลงจากป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 28.5 โดยเปนผลจากปจจัยฐานสูงในปกอนหนา อีกทั้งคาดวา เศรษฐกิจของประเทศคูคาหลักของไทยจะยังคงมีทิศทางการฟนตัวที่เปราะบางและมีความเสี่ยง โดยเฉพาะกลุมประเทศที่เปน ตลาดหลัก อยางไรก็ตาม เศรษฐกิจของประเทศคูคาในภูมิภาคเอเชียคาดวาจะมีทิศทางการฟนตัวที่เปนไปอยางตอเนื่อง ซึ่งจะเปนปจจัยผลักดันใหมูลคาการสงออกสินคาในรูปดอลลารสหรัฐยังคงขยายตัวได แมจะเปนอัตราที่ชะลอลงก็ตาม

34

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

2.2 มูลคานำเขาสินคาในรูปดอลลารสหรัฐ ➥ มูลคานำเขาสินคาในรูปดอลลารสหรัฐ ในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 อยูที่ 89.4 พันลานดอลลารสหรัฐ

คิดเปนการขยายตัวรอยละ 27.5 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน เรงขึ้นจากไตรมาสที่ 1 ของป 2554 ที่ขยายตัวรอยละ 25.6 โดยเปนผลจากปจจัยฐานที่เริ่มปรับเขาสูภาวะปกติ โดยการนำเขาสินคาในหมวดสินคาอุปโภคบริโภค สินคาวัตถุดิบ สินคาทุน และยานพาหนะ ขยายตัวรอยละ 25.7 รอยละ 25.4 รอยละ 27.3 และรอยละ 27.4 ตามลำดับ อยางไรก็ตาม การนำเขา สินคาเชื้อเพลิงขยายตัวสูงถึงรอยละ 44.9 ตามราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกที่ปรับตัวสูงขึ้น ทั้งนี้ การขยายตัวของมูลคานำเขา สินคาสวนหนึ่งเปนผลจากการนำเขาทองคำดวย โดยหากหักทองคำแลวมูลคานำเขาสินคาในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 จะขยายตัวรอยละ 29.6

ภาพที่ 24 ประมาณการอัตราการขยายตัวของมูลคานำเขาสินคาในรูปดอลลารสหรัฐ

ที่มา : สศค.

➥ ในป 2554 สศค.คาดวามูลคานำเขาสินคาในรูปดอลลารสหรัฐจะขยายตัวที่รอยละ 20.8 (โดยมีชวงคาดการณ

ที่รอยละ 19.8-21.8) ชะลอตัวลงจากป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 36.8 อันมีสาเหตุสำคัญมาจากการชะลอตัวของอุปสงคภายใน ประเทศ และภาคการผลิตที่คาดวาจะชะลอตัวลงกลับไปอยูในระดับปกติ จากปกอนหนาที่ขยายตัวสูง ทำใหความตองการ การนำเขาสินคาวัตถุดิบและสินคาทุนลดลง 2.3 ดุลการคา ➥ ดุลการคาในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 เกินดุล 3.1 พันลานดอลลารสหรัฐ ลดลงจากชวง 5 เดือนแรกของ

ป 2553 ที่เกินดุล 4.1 พันลานดอลลารสหรัฐ ทั้งนี้ มูลคาการสงออกสินคายังคงสูงกวามูลคาการนำเขา โดยมูลคาการสงออก สินคาอยูที่ 92.5 พันลานดอลลารสหรัฐ ในขณะที่มูลคาการนำเขาสินคาอยูที่ 89.4 พันลานดอลลารสหรัฐ

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

35

ภาพที่ 25 ประมาณการดุลการคา

ที่มา : สศค.

➥ ในป 2554 คาดวาดุลการคาจะเกินดุล 10.8 พันลานดอลลารสหรัฐ (โดยมีชวงคาดการณที่ 9.8-11.8 พันลาน

ดอลลารสหรัฐ) ลดลงจากป 2553 โดยเปนผลจากแนวโนมอุปสงคจากตางประเทศชะลอลงตามอัตราการฟนตัวของเศรษฐกิจ โลกที่ชะลอลง อยางไรก็ตาม การเติบโตของเศรษฐกิจคูคาใหมโดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชียคาดวาจะทำใหการสงออกสินคา ของไทยขยายตัวไดดี และยังคงมีมูลคาสูงกวาการนำเขาสินคา

3. ดานเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ 3.1 ดุลบัญชีเดินสะพัด ➥ ดุลบัญชีเดินสะพัดในชวง 5 เดือนแรกของป 2554 เกินดุล 6.1 พันลานดอลลารสหรัฐ ลดลงเล็กนอยจากชวง

5 เดือนแรกของป 2553 ที่เกินดุล 6.4 พันลานดอลลารสหรัฐ โดยดุลการคาตามระบบดุลการชำระเงินเกินดุล 3.1 พันลาน ดอลลารสหรัฐ จากการสงออกที่ยังขยายตัวในระดับสูง และดุลบริการ เงินโอน และเงินบริจาคเกินดุลสูงที่ 3.0 พันลาน ดอลลารสหรัฐ เนื่องจากรายรับคาบริการทองเที่ยวปรับตัวดีขึ้นตามการเพิ่มขึ้นของนักทองเที่ยวตางชาติ ผลจากเศรษฐกิจโลก ที่สงสัญญาณฟนตัวอยางชัดเจนขึ้น โดยเฉพาะเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชีย ภาพที่ 26 ประมาณการดุลบัญชีเดินสะพัด

ที่มา : สศค.

36

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

➥ ในป 2554 ดุลบัญชีเดินสะพัดคาดวาจะเกินดุล 12.3 พันลานดอลลารสหรัฐ (โดยมีชวงคาดการณที่

10.7-13.2 พันลานดอลลารสหรัฐ) หรือประมาณรอยละ 3.4 ของ GDP ลดลงเล็กนอยจากป 2554 โดยเปนผลจาก ดุลการคาที่คาดวาจะปรับตัวลดลงตามการนำเขาสินคาที่ขยายตัวสูงขึ้น สวนหนึ่งจากราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกที่ปรับตัวสูงขึ้น ขณะที่ดุลบริการ เงินโอน และเงินบริจาค คาดวาจะเกินดุลเล็กนอย ตามรายรับจากภาคบริการที่มีแนวโนมเพิ่มขึ้น 3.2 อัตราเงินเฟอ ➥ อัตราเงินเฟอในชวง 6 เดือนแรกของป 2554 อยูที่รอยละ 3.6 ปรับเพิ่มขึ้นเล็กนอยจากชวงเดียวกันของ

ปกอนที่อยูที่รอยละ 3.5 อันเปนผลจาก 1) ความแปรปรวนของสภาพอากาศในชวงครึ่งแรกของป ซึ่งสงผลตอการเจริญเติบโต ของพืชผักและผลไม ทำใหราคาสินคาในหมวดผักและผลไมปรับตัวสูงขึ้นจากปริมาณที่ผลิตไดลดลง 2) ราคาสินคาในหมวด ยานพาหนะและน้ำมันเชื้อเพลิงปรับตัวสูงขึ้น เนื่องจากราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกปรับสูงขึ้นอยางตอเนื่อง ประกอบกับ เหตุการณความไมสงบในตะวันออกกลางและแอฟริกา สงผลใหราคาขายปลีกน้ำมันเชื้อเพลิงในประเทศโดยเฉลี่ยปรับสูงขึ้น และ 3) ราคาสินคาในหมวดอาหารสำเร็จรูปมีการปรับตัวสูงขึ้น จากราคาสินคาวัตถุดิบและเครื่องประกอบอาหารที่มีการปรับตัว สูงขึ้น สงผลใหสถานประกอบการอาหารปรับราคาอาหารขึ้นตามตนทุนที่สูงขึ้น ภาพที่ 27 ประมาณการอัตราเงินเฟอทั่วไป

ที่มา : สศค.

➥ ในป 2554 อัตราเงินเฟอคาดวาจะปรับตัวเพิ่มขึ้นจากปกอนมาอยูที่รอยละ 3.8 (โดยมีชวงคาดการณ

ที่ ร อ ยละ 3.3-4.8) เนื่องจากผลของ 1) อุปสงคน้ำมันดิบในตลาดโลกที่ยังคงสูงขึ้นอยางตอเนื่องตามการขยายตัวของ เศรษฐกิจโลก รวมถึงความตองการใชน้ำมันเพื่อทดแทนพลังงานนิวเคลียรของญี่ปุนที่เพิ่มขึ้นหลังประสบภัยพิบัติสึนามิ ซึ่งจะ สงผลใหราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกสูงขึ้น และสงผลใหราคาน้ำมันขายปลีกในประเทศปรับขึ้นตาม 2) การสิ้นสุดมาตรการ ของรัฐในการบรรเทาคาครองชีพในสวนของคาน้ำประปา 3) ราคาสินคาเกษตรในตลาดโลกที่คาดวาจะปรับตัวเพิ่มขึ้นจาก สภาพอากาศที่ไมเอื้ออำนวยตอการเจริญเติบโต และสงผลตอเนื่องทำใหราคาในหมวดอาหารปรับเพิ่มขึ้น ประกอบกับความ ตองการนำเขาจากญี่ปุนที่เพิ่มขึ้นหลังจากเหตุภัยพิบัติสึนามิ ซึ่งทำความเสียหายแกแหลงเพาะปลูกเกษตรกรรมที่สำคัญ และ 4) อุปสงคในประเทศที่คาดวาจะขยายตัวดีขึ้นตามเศรษฐกิจที่ฟนตัวอยางตอเนื่อง ซึ่งจะเพิ่มแรงกดดันเงินเฟอดานอุปสงค (Demand-Pull Inflation) เพิ่มขึ้น สำหรับอัตราเงินเฟอพื้นฐานที่ไมรวมราคาสินคาในหมวดพลังงานและอาหารสดคาดวา จะปรับตัวเพิ่มขึ้นจากป 2553 มาอยูที่รอยละ 2.5 (ชวงคาดการณที่รอยละ 2.0–3.0 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน)

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

37

ภาคการคลัง รายงานสรุปสถานการณดานการคลัง ในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 บทสรุปผูบริหาร ในป ง บประมาณ 2554 รั ฐ บาลได จั ด ทำงบประมาณแบบขาดดุ ล (Expansionary Fiscal Policy) เพื่อสนับสนุนการเติบโตทางเศรษฐกิจภายในประเทศ โดยมีกรอบวงเงินงบประมาณรายจายจำนวน 2,070.0 พันลานบาท และประมาณการรายไดจำนวน 1,650.0 พันลานบาท สงผลใหมีการขาดดุลงบประมาณจำนวน -420.0 พันลานบาท รวมถึง การจัดทำโครงการแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 ที่ตอเนื่องจากปงบประมาณ 2553 วงเงินจำนวน 350.0 พันลานบาท (จากกรอบวงเงินโครงการแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 จำนวน 1.3 พันลานบาท) นอกจากนี้ รัฐบาลยังไดมีการจัดทำ งบประมาณเพิ่มเติมกลางปอีกจำนวน 99.9 พันลานบาท โดยเปนการชดใชเงินคงคลังจำนวน 84.1 พันลานบาท และเพื่อการ ฟนฟูภัยพิบัติและอุดหนุนองคกรปกครองสวนทองถิ่น (อปท.) จำนวน 15.8 พันลานบาท สงผลใหมีกรอบวงเงินงบประมาณ รายจายประจำปงบประมาณ 2554 ทั้งสิ้นจำนวน 2,169.9 พันลานบาท ❍ สถานการณดานการคลังลาสุด พบวา ในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 รัฐบาลมีรายไดสุทธิ (หลังหักจัดสรรใหองคกรปกครองสวนทองถิ่น (อปท.)) จำนวนทั้งสิ้น 1,271.8 พันลานบาท สูงกวาประมาณการตามเอกสาร งบประมาณ 174.1 พันลานบาทหรือรอยละ 15.9 และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน 136.7 พันลานบาทหรือรอยละ 12.0 ซึ่งการจัดเก็บรายไดที่สูงกวาประมาณการฯ นี้เปนผลมาจากการจัดเก็บภาษีที่สูงกวาประมาณการของ (1) กรมสรรพากร โดยเฉพาะจากภาษีเงินไดนิติบุคคล ภาษีมูลคาเพิ่ม และภาษีเงินไดบุคคลธรรมดา (2) กรมสรรพสามิต โดยเฉพาะจากภาษี รถยนต ภาษีสุรา ภาษียาสูบ และภาษีเบียร (3) กรมศุลกากร จากอากรขาเขา และ (4) การนำสงรายไดของรัฐวิสาหกิจ เปนสำคัญ ❍ สำหรับผลการเบิกจายงบประมาณของรัฐบาลในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 รัฐบาลเบิกจาย เงินงบประมาณทั้งสิ้นจำนวน 1,510.3 พันลานบาท สูงกวาชวงเดียวกันของปกอนรอยละ 25.5 ประกอบดวย (1) รายจายของ ปงบประมาณปจจุบันจำนวน 1,410.8 พันลานบาท ขยายตัวรอยละ 30.2 หรือคิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 65.0 ของ กรอบวงเงินงบประมาณรายจายประจำปงบประมาณ 2554 (2.17 ลานลานบาท รวมงบเพิ่มเติม) โดยแบงออกเปน (1.1) รายจาย ประจำจำนวน 1,240.1 พันลานบาท ขยายตัวรอยละ 29.9 และ (1.2) รายจายลงทุนจำนวน 170.7 พันลานบาท ขยายตัว รอยละ 32.3 และ (2) รายจายเหลื่อมปเบิกจายไดจำนวน 99.6 พันลานบาท หดตัวรอยละ -16.8 นอกจากนี้ รัฐบาลไดมี การเบิกจายงบประมาณจากแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 จำนวน 279.3 พันลานบาท (สะสมตั้งแตเดือนกันยายน 2552– พฤษภาคม 2554) คิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 79.8 จากกรอบวงเงินลงทุนจำนวน 350.0 พันลานบาท ❍ ฐานะการคลังของรัฐบาลตามระบบกระแสเงินสดในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 รัฐบาล ขาดดุลเงินงบประมาณจำนวน -458.3 พันลานบาท และเมื่อรวมกับดุลเงินนอกงบประมาณที่เกินดุลจำนวน 49.2 พันลานบาท สงผลใหดุลเงินสด (กอนกู) ขาดดุลจำนวน -409.1 พันลานบาท ทำใหเงินคงคลังปลายงวด ณ สิ้นเดือนพฤษภาคม 2554 มีจำนวนทั้งสิ้น 155.2 พันลานบาท ❍ สำหรับหนี้สาธารณะคงคาง ซึ่งประกอบดวยหนี้ที่รัฐบาลกูโดยตรง หนี้รัฐวิสาหกิจที่ไมเปนสถาบันการเงิน หนี้รัฐวิสาหกิจที่เปนสถาบันการเงิน และหนี้กองทุนเพื่อการฟนฟูและพัฒนาระบบสถาบันการเงิน ณ สิ้นเดือนเมษายน 2554 มีจำนวนทั้งสิ้น 4,248.4 พันลานบาท คิดเปนสัดสวนรอยละ 41.03 ของ GDP โดยหนี้ที่รัฐบาลกูโดยตรงเพิ่มขึ้นสุทธิ 6.3 พันลานบาท ทั้งนี้ รายการที่สำคัญเกิดจากการกูเงินเพื่อชดเชยการขาดดุลงบประมาณจำนวน 16.0 พันลานบาท เปนสำคัญ ❍

38

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ปงบประมาณ 2554 รัฐบาลไดดำเนินนโยบายการคลังแบบผอนคลาย (Expansionary Fiscal Policy) รวมถึง การดำเนินการแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 ตอเนื่องจากปงบประมาณ 2552 และ 2553 ภายใตกรอบวงเงินลงทุน 1.3 พันลานบาท ที่ถือเปนการใชจายเงินนอกงบประมาณ (Extra Budgetary Expenditure) ภายในปปฏิทิน 2554 เพื่อเรงรัดการลงทุนภายในประเทศโดยเฉพาะการลงทุนในโครงสรางสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐาน เพื่อเสริมสรางและ พัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย ตลอดจนสนับสนุนการเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศในระยะยาว

1. สรุปผลการจัดเก็บรายไดรัฐบาลในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 (เดือนตุลาคม 2553–พฤษภาคม 2554) ผลการจัดเก็บรายไดสุทธิของรัฐบาลในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 รัฐบาลจัดเก็บรายไดสุทธิ (หลังหัก การจัดสรรให อปท.) จำนวน 1,271.80 พันลานบาท สูงกวาประมาณการตามเอกสารงบประมาณ 174.08 พันลานบาท หรือรอยละ 15.9 และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน 136.68 พันลานบาทหรือรอยละ 12.0 ตอป ทั้งนี้ รายไดของรัฐบาลจาก 3 กรมจัดเก็บ (กรมสรรพากร กรมสรรพสามิต และกรมศุลกากร) มีจำนวนทั้งสิ้น 1,322.25 พันลานบาท สูงกวาประมาณการ ตามเอกสารงบประมาณ 163.80 พันลานบาทหรือรอยละ 14.1 และสูงกวาปงบประมาณกอนหนา 191.0 พันลานบาทหรือ รอยละ 16.9 ตอป โดยมีรายละเอียดการจัดเก็บรายไดรัฐบาลที่สำคัญ ดังนี้ ❍ กรมสรรพากรจั ด เก็ บ รายได จ ำนวน 964.18 พั น ล า นบาท สู ง กว า ประมาณการรายได 126.20 พันลานบาทหรือรอยละ 15.1 และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน 169.88 พันลานบาทหรือรอยละ 21.4 เมื่อเทียบกับ ชวงเดียวกันของปกอน โดยมีรายละเอียดของภาษีที่สำคัญ ดังนี้ (1) ภาษีมูลคาเพิ่มจัดเก็บได 378.75 พันลานบาท สูงกวา ประมาณการรายได 29.76 พันลานบาทหรือรอยละ 8.5 และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน 49.86 พันลานบาทหรือรอยละ 15.2 ตอป สะทอนการบริโภคภายในประเทศและการนำเขาที่ขยายตัวไดดีตามภาวะเศรษฐกิจ (2) ภาษีเงินไดนิติบุคคลจัดเก็บได 320.38 พันลานบาท สูงกวาประมาณการรายได 81.35 พันลานบาทหรือรอยละ 34.0 และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน 76.7 พันลานบาทหรือรอยละ 31.5 สะทอนการขยายตัวของกำไรจากการประกอบการในป 2553 และ (3) ภาษีเงินไดบุคคลธรรมดา จัดเก็บได 163.56 พันลานบาท สูงกวาประมาณการรายได 12.86 พันลานบาทหรือรอยละ 8.5 และสูงกวาชวงเดียวกันของ ปกอน 16.81 พันลานบาทหรือรอยละ 11.5 เนื่องจากการจัดเก็บภาษีจากฐานเงินเดือนและคาจางเก็บไดสูงกวาชวงเดียวกัน ของปกอน ❍ กรมสรรพสามิตจัดเก็บไดจำนวน 291.66 พันลานบาท สูงกวาประมาณการรายได 29.45 พันลานบาท หรือรอยละ 11.2 และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน 18.97 พันลานบาทหรือรอยละ 7.0 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของปกอน โดยมีรายละเอียดของภาษีที่สำคัญ ดังนี้ (1) ภาษีสรรพสามิตน้ำมันจัดเก็บได 97.9 พันลานบาท ต่ำกวาประมาณการ รายได -3.6 พันลานบาทหรือรอยละ -3.5 และต่ำกวาชวงเดียวกันของปกอน -5.13 พันลานบาทหรือรอยละ -5.0 เปนผล จากการปรับลดอัตราภาษีสรรพสามิตน้ำมันดีเซลลงชั่วคราวที่มีผลตั้งแตวันที่ 21 เมษายน 2554 (2) ภาษีสรรพสามิตรถยนต จัดเก็บได 61.92 พันลานบาท สูงกวาประมาณการรายได 18.37 พันลานบาทหรือรอยละ 42.2 และสูงกวาชวงเดียวกันของ ปกอน 13.32 พันลานบาทหรือรอยละ 27.4 และ (3) ภาษีสุราฯ จัดเก็บได 35.40 พันลานบาท สูงกวาประมาณการรายได 6.39 พันลานบาทหรือรอยละ 22.0 และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน 5.73 พันลานบาทหรือรอยละ 19.3 ตอป เนื่องจากการบริโภค ภายในประเทศขยายตัว ประกอบกับคาดวาจะมีการปรับเพิ่มอัตราภาษีสุราและภาษียาสูบ สงผลใหจัดเก็บภาษีสรรพสามิต รถยนตและภาษีสุราฯ ไดสูงกวาประมาณการ ❍ กรมศุลกากรจัดเก็บไดจำนวน 66.41 พันลานบาท สูงกวาประมาณการรายได 8.15 พันลานบาท หรือรอยละ 14.0 และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน 2.13 พันลานบาทหรือรอยละ 3.3 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของ ปกอน โดยมีสาเหตุสำคัญจากอากรขาเขาที่จัดเก็บได 64.74 พันลานบาท สูงกวาประมาณการรายได 8.08 พันลานบาทหรือ รอยละ 14.3 และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน 3.14 พันลานบาทหรือรอยละ 5.1 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน สะทอน การขยายตัวของมูลคาการนำเขาที่เพิ่มขึ้น แมจะไดรับผลกระทบจากเหตุการณภัยพิบัติในประเทศญี่ปุนก็ตาม

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

39

รัฐวิสาหกิจนำสงรายไดจำนวน 76.33 พันลานบาท สูงกวาประมาณการรายได 12.75 พันลานบาท หรือรอยละ 20.1 และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน 14.19 พันลานบาทหรือรอยละ 22.8 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของปกอน เนื่องจากการนำสงรายไดจากกำไรสุทธิป 2553 ของการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย การประปาสวนภูมิภาค การประปานครหลวง และธนาคารออมสินสูงกวาประมาณการ นอกจากนี้ เงินปนผลของบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) และ กองทุนรวมวายุภักษยังสูงกวาประมาณการ ❍ หนวยงานอื่น ๆ นำสงรายไดจำนวน 72.09 พันลานบาท สูงกวาประมาณการรายได 8.71 พันลาน บาทหรือรอยละ 13.7 แตต่ำกวาชวงเดียวกันของปกอน 43.56 พันลานบาทหรือรอยละ -37.7 เมื่อเทียบกับชวง เดียวกันของปกอน สาเหตุที่ทำใหการจัดเก็บรายไดของหนวยงานอื่นต่ำกวาชวงเดียวกันของปที่แลว เนื่องจากปที่แลว มีรายไดพิเศษ ❍

ตารางที่ 1 ผลการจัดเก็บรายไดรัฐบาลในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554

ที่มาของรายได 1. กรมสรรพากร - ภาษีเงินไดบุคคลธรรมดา - ภาษีเงินไดนิติบุคคล - ภาษีเงินไดปโตรเลียม - ภาษีมูลคาเพิ่ม - ภาษีธุรกิจเฉพาะ - อากรแสตมป - อื่น ๆ 2. กรมสรรพสามิต - ภาษีน้ำมัน - ภาษียาสูบ - ภาษีสุราฯ - ภาษีเบียร - ภาษีรถยนต - อื่น ๆ 3. กรมศุลกากร - อากรขาเขา - อากรขาออก - อื่น ๆ รวมรายได 3 กรมภาษี 4. รัฐวิสาหกิจ 5. หนวยงานอื่น รวมรายไดจัดเก็บ รายไดสุทธิรัฐบาล (หลังการจัดสรรให อปท.)

เปรียบเทียบกับ ปนี้ ปที่แลว ตามเอกสาร งปม. ปกอนหนา ประมาณการ (ต.ค. 53-พ.ค. 54) (ต.ค. 52-พ.ค. 53) (ต.ค. 53-พ.ค. 54) (รอยละ) ประมาณการ (รอยละ) (1) (2) (3) (1) / (2) (1) - (3) (1) / (3)

964,181 163,562 320,383 72,497 378,747 22,248 6,558 186 291,661 97,857 39,236 35,404 42,623 61,919 14,622 66,405 64,744 153 1,508 1,322,247 76,329 72,092 1,470,668

794,299 146,753 243,683 56,463 328,892 12,586 5,770 152 272,690 102,986 35,251 29,671 41,636 48,603 14,543 64,271 61,602 103 2,566 1,131,260 62,135 115,650 1,309,045

837,981 150,705 239,037 78,473 348,991 15,082 5,536 157 262,211 101,409 35,472 29,015 39,904 43,551 12,860 58,260 56,660 64 1,536 1,158,452 63,580 63,385 1,285,417

21.4 11.5 31.5 28.4 15.2 76.8 13.7 22.4 7.0 (5.0) 11.3 19.3 2.4 27.4 0.5 3.3 5.1 48.5 (41.2) 16.9 22.8 (37.7) 12.3

126,200 12,857 81,346 (5,976) 29,756 7,166 1,022 29 29,450 (3,552) 3,764 6,389 2,719 18,368 1,762 8,145 8,084 89 (28) 163,795 12,749 8,707 185,251

15.1 8.5 34.0 (7.6) 8.5 47.5 18.5 18.5 11.2 (3.5) 10.6 22.0 6.8 42.2 13.7 14.0 14.3 139.1 (1.8) 14.1 20.1 13.7 14.4

1,271,798

1,135,116

1,097,722

12.0

174,076

15.9

ที่มา : สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง

40

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

(หนวย : ลานบาท)

2. สรุปผลการเบิกจายงบประมาณในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 (เดือนตุลาคม 2553-พฤษภาคม 2554) ผลการเบิ ก จ า ยงบประมาณของรั ฐ บาลในช ว ง 8 เดื อ นแรกของป ง บประมาณ 2554 รั ฐ บาลสามารถเบิ ก จ า ย เงินงบประมาณทั้งสิ้นจำนวน 1,510.3 พันลานบาท สูงกวาชวงเดียวกันของปกอนหนาจำนวน 306.8 พันลานบาท หรือคิดเปน รอยละ 25.5 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ทั้งนี้ ผลการเบิกจายงบประมาณประจำปงบประมาณ 2554 ประกอบดวย (1) รายจายของปงบประมาณปจจุบันจำนวน 1,410.6 พันลานบาท ขยายตัวรอยละ 30.2 หรือคิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 65.0 ของกรอบวงเงินงบประมาณประจำป 2554 (2.17 ลานลานบาท) ทั้งนี้ รายจายปปจจุบันแบงออกไดเปน (1.1) รายจาย ประจำ เบิกจายไดจำนวน 1,240.1 พันลานบาท ขยายตัวรอยละ 29.9 หรือคิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 68.4 ของ กรอบวงเงินงบประมาณประจำ (ประมาณ 1.81 ลานลานบาท) และ (1.2) รายจายลงทุน เบิกจายไดจำนวน 170.7 พันลานบาท ขยายตัวเพิ่มขึ้นรอยละ 32.3 หรือคิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 47.9 ของกรอบวงเงินงบประมาณลงทุน (ประมาณ 356.1 แสนลานบาท) และ (2) รายจายเหลื่อมปเบิกจายไดจำนวน 99.6 พันลานบาท หดตัวรอยละ -16.8 อยางไรก็ดี คาดวาในชวง 4 เดือนที่เหลือของปงบประมาณ 2554 รัฐบาลจะสามารถเบิกจายงบประมาณไดตาม เปาหมายอยางนอยที่รอยละ 93.3 ของกรอบวงเงินงบประมาณรายจายประจำปงบประมาณ 2554 (2.17 พันลานบาท รวมงบ เพิ่มเติม) ซึ่งถือเปนสวนสำคัญของการใชนโยบายการคลังในการกระตุนเศรษฐกิจไทย นอกจากนี้ ในปงบประมาณ 2554 รัฐบาลไดจัดทำงบประมาณเพิ่มเติมกลางป จำนวน 99.9 พันลานบาท โดยเปนการชดใชเงินคงคลังจำนวน 84.1 พันลานบาท และเพื่อการฟนฟูภัยพิบัติและอุดหนุน อปท. จำนวน 15.8 พันลานบาท

ตารางที่ 2 สรุปผลการเบิกจายรายจายรัฐบาลในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554

ประเภทรายจาย

1. รายจายกรอบ งปม.

- รายจายประจำ - รายจายลงทุน 2. รายจายเหลื่อมป รายจายรวม (1+2)

(หนวย : ลานบาท)

กรอบวงเงิน ผลการเบิกจาย ผลการเบิกจาย อัตราเบิกจาย งบประมาณ ชวง 8 เดือนแรก ชวง 8 เดือนแรก อัตราการขยายตัว เทียบกับกรอบ ประจำป ของปงบประมาณ ของปงบประมาณ (รอยละ) วงเงินงบประมาณ งบประมาณ 2554 2554 2553 (1) (2) (3) (2) / (3) (2) / (1) 2,169,968 1,813,687 356,280 183,221 2,353,189

1,410,758 1,240,072 170,686 99,558 1,510,316

1,083,822 954,813 129,009 119,687 1,203,509

30.2 29.9 32.3 -16.8 25.5

65.0 68.4 47.9 54.3 64.2

ที่มา : สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง

นอกจากรายจายลงทุนที่จัดสรรภายใตงบประมาณของปงบประมาณ 2554 รัฐบาลยังไดดำเนินการลงทุนภายใต แผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 ในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 สามารถเบิกจายไดทั้งสิ้นจำนวน 44.9 พันลานบาท โดยมีการเบิกจายสะสมตั้งแตเริ่มโครงการ (เดือนกันยายน 2552–มิถุนายน 2554) มีการเบิกจายไดรวมทั้งสิ้นจำนวน 283.9 พันลานบาท หรือคิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 81.1 ของวงเงินที่ไดรับการอนุมัติ จำนวน 350.0 พันลานบาท โดยมี รายละเอียดผลการเบิกจายดังนี้

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

41

ตารางที่ 3 ผลการเบิกจายตามแผนปฏิบัติการไทยเขมแข็ง 2555 ณ สิ้นเดือนมิถุนายน 2554 วัตถุประสงค/สาขา

วงเงินที่ไดรับอนุมัติ

1 สรางความมั่นคงดานอาหารและพลังงานฯ 1.1 สาขาทรัพยากรน้ำและการเกษตร 2 ปรับปรุงบริการสาธารณะขั้นพื้นฐานฯ 2.1 สาขาขนสง 2.2 สาขาพลังงาน 2.3 สาขาการสื่อสาร 2.4 สาขาโครงสรางพื้นฐานดานการทองเที่ยว 2.5 สาขาพัฒนาดานสาธารณสุข พัฒนาโครงสรางพื้นฐาน 2.6 สาขาสวัสดิภาพของประชาชน 2.7 สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 2.8 สาขาสิ่งแวดลอม 3 สรางศักยภาพในการหารายไดจากการทองเที่ยว 3.1 สาขาพัฒนาการทองเที่ยว 4 สรางฐานรายไดใหมของประเทศฯ 4.1 สาขาเศรษฐกิจเชิงสรางสรรค 5 ยกระดับคุณภาพการศึกษาและการเรียนรูฯ 5.1 สาขาการศึกษา 6 ปฏิรูปคุณภาพระบบสาธารณสุขฯ 6.1 สาขาพัฒนาดานสาธารณสุข พัฒนาบุคลากร 7 สรางอาชีพและรายไดเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตฯ 7.1 สาขาการลงทุนในระดับชุมชน 8 อื่น ๆ ตามที่คณะรัฐมนตรีกำหนด 8.1 สาขาการประกันรายได และการดำเนินงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ รวม สำรองจายตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีวาดวยการบริหาร รวมทั้งสิ้น

59,503 59,503 74,781 46,587 174 0 3,282 14,692 9,173 185 689 5,394 5,394 1,331 1,331 51,981 51,981 1,928 1,928 106,542 106,542 40,000 40,000 341,460 8,500 349,960

(หนวย : ลานบาท)

ผลการเบิกจาย จำนวน รอยละ 48,982 82.3 48,982 82.3 57,317 76.6 43,161 92.6 0 0 0 0 1,197 36.5 5,390 36.7 6,727 73.3 179 96.5 664 96.3 2,478 45.9 2,478 45.9 1,274 95.7 1,274 95.7 36,874 70.9 36,874 70.9 822 42.6 822 42.6 92,611 86.9 92,611 86.9 40,000 100.0 40,000 100.0 280,358 82.1 3,530 41.5 283,888 81.1

ที่มา : รวบรวมโดย สำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง

3. ฐานะการคลังในชวง 8 เดือนแรกปงบประมาณ 2554 (เดือนตุลาคม 2553–พฤษภาคม 2554) ฐานะการคลั ง ของรั ฐ บาลตามระบบกระแสเงิ น สดในช ว ง 8 เดื อ นแรกของป ง บประมาณ 2554 รั ฐ บาลขาดดุ ล เงินงบประมาณจำนวน -458.3 พันลานบาท และเมื่อรวมกับดุลเงินนอกงบประมาณที่เกินดุลจำนวน 49.2 พันลานบาท ที่มี สาเหตุหลักมาจากรายรับจากการชดใชเงินคงคลังจำนวน 114.5 พันลานบาท เงินฝากคลังของเงินกูภายใตแผนปฏิบัติการ ไทยเขมแข็ง 2555 ที่คงเหลือจำนวน 62.5 พันลานบาท และการแปลงตั๋วเงินคลังจำนวน 26.0 พันลานบาท ในขณะเดียวกัน ไดมีการไถถอนตั๋วเงินคลังสุทธิจำนวน 149.0 พันลานบาท ทำใหดุลเงินสด (กอนกู) ขาดดุลจำนวน -409.1 พันลานบาท ทั้งนี้ รัฐบาลไดบริหารเงินสดใหสอดคลองกับความตองการใชเงิน รวมทั้งสรางความมั่นคงของฐานะการคลัง โดยการกูเงินเพื่อ ชดเชยการขาดดุลในชวง 8 เดือนแรก จำนวน 134.9 พันลานบาท สงผลใหดุลเงินสดหลังการกูเงินขาดดุลจำนวน -274.2 พันลานบาท ทำใหเงินคงคลัง ณ สิ้นเดือนพฤษภาคม 2554 มีจำนวนทั้งสิ้น 155.2 พันลานบาท ทั้งนี้ การขาดดุลการคลังในชวง 8 เดือนแรกของปงบประมาณ 2553 เปนไปตามบทบาทการใชนโยบายการคลังเพื่อเปนการกระตุนเศรษฐกิจภายในประเทศ

42

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ตารางที่ 4 ฐานะการคลังในชวง 8 เดือนแรกปงบประมาณ 2554

1. รายไดนำสงคลัง 2. รายจาย 3. ดุลเงินงบประมาณ 4. ดุลเงินนอกงบประมาณ 5. ดุลเงินสด 6. กูเพื่อชดเชยการขาดดุล 7. ดุลเงินสดหลังการกูเงิน เงินคงคลังปลายงวด

ปงบประมาณ 2554 (ต.ค. 53–พ.ค. 54) 1,051,992 1,510,316 -458,324 49,218 -409,106 134,939 -274,167 155,156

ปงบประมาณ 2553 (ต.ค. 52–พ.ค. 53) 966,641 1,203,509 -236,868 -81,370 -318,238 212,572 -105,666 188,170

(หนวย : ลานบาท)

อัตราการขยายตัว (รอยละ) 8.8 25.5 93.5 -160.5 28.6 -36.5 159.5 -

ที่มา : สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง

4. หนี้สาธารณะ หนี้สาธารณะคงคาง ณ สิ้นเดือนเมษายน 2554 มีจำนวนทั้งสิ้น 4,248.4 พันลานบาท คิดเปนสัดสวนรอยละ 41.03 ของ GDP เพิ่มขึ้นจากเดือนกอนหนา 2.3 พันลานบาท ซึ่งเปนการเพิ่มขึ้นที่สำคัญจากหนี้ที่รัฐบาลกูโดยตรง โดยเพิ่มขึ้นสุทธิ 6.2 พันลานบาท รายการที่สำคัญเกิดจากการกูเงินเพื่อชดเชยการขาดดุลงบประมาณจำนวน 16.0 พันลานบาท ทั้งนี้ หนี้สาธารณะ คงคางจำแนกไดเปน (1) หนี้ที่รัฐบาลกูโดยตรงจำนวน 2,995.1 พันลานบาทหรือรอยละ 28.9 ของ GDP เพิ่มขึ้นจากเดือน กอนหนา 6.2 พันลานบาท (2) หนี้รัฐวิสาหกิจที่ไมเปนสถาบันการเงิน 1,064.1 พันลานบาทหรือรอยละ 10.3 ของ GDP ลดลง จากเดือนกอนหนา -1.8 พันลานบาท (3) หนี้รัฐวิสาหกิจที่เปนสถาบันการเงิน (รัฐบาลค้ำประกัน) 158.2 พันลานบาทหรือ รอยละ 1.5 ของ GDP ลดลงจากเดือนกอนหนา -2.1 พันลานบาท และ (4) หนี้กองทุนเพื่อการฟนฟูและพัฒนาระบบสถาบัน การเงิน 31.1 พันลานบาทหรือรอยละ 0.3 ของ GDP ลดลงจากเดือนกอนหนา -1.1 ลานบาท ทั้งนี้ เมื่อพิจารณาสถานะของหนี้สาธารณะ ณ สิ้นเดือนเมษายน 2554 พบวา อยูในระดับที่มีเสถียรภาพ กลาวคือ 1) หนี้สาธารณะสวนใหญเปนหนี้สกุลเงินบาทโดยมีสัดสวนสูงถึงรอยละ 91.8 ของหนี้สาธารณะคงคาง 2) หนี้สาธารณะ สวนใหญเปนหนี้ระยะยาวมีสัดสวนสูงถึงรอยละ 99.3 ของหนี้สาธารณะคงคาง และ 3) สัดสวนยอดหนี้สาธารณะคงคางตอ GDP อยูที่รอยละ 41.03 ซึ่งยังคงอยูในกรอบความยั่งยืนทางการคลังที่กำหนดสัดสวนไวไมเกินรอยละ 60.0 ตอ GDP ภาพที่ 1 สถานะหนี้สาธารณะและสัดสวนหนี้สาธารณะตอ GDP รายเดือน

ที่มา : สำนักงานบริหารหนี้สาธารณะ กระทรวงการคลัง

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

43

ตารางที่ 5 หนี้สาธารณะคงคาง ณ วันที่ 30 เมษายน 2554 ณ สิ้น ก.พ. 54 ต.ค. 53 1. หนี้ที่รัฐบาลกูโดยตรง 2,891,655 2,988,172 2. หนี้รัฐวิสาหกิจที่ไมเปนสถาบันการเงิน 1,072,376 1,078,006 (2.1+2.2) 2.1 หนี้ที่รัฐบาลค้ำประกัน 532,436 523,714 2.2 หนี้ที่รัฐบาลไมค้ำประกัน 539,940 559,292 3. หนี้รัฐวิสาหกิจที่เปนสถาบันการเงิน 175,200 160,649 (รัฐบาลค้ำประกัน) 4. หนี้กองทุนเพื่อการฟนฟูฯ (4.1+4.2) 62,092 30,583 4.1 หนี้ที่รัฐบาลค้ำประกัน 30,445 30,445 4.2 หนี้ที่รัฐบาลไมค้ำประกัน 31,647 137 5. หนี้หนวยงานอื่นของรัฐ (5.1+5.2) 5.1 หนี้ที่รัฐบาลค้ำประกัน 5.2 หนี้ที่รัฐบาลไมค้ำประกัน หนี้สาธารณะรวม (1+2+3+4+5) 4,201,324 4,257,410 สัดสวนหนี้สาธารณะตอ GDP (รอยละ) 41.59 41.62 หนี้สาธารณะคงคาง

(หนวย : ลานบาท)

เม.ย. 54 % ของหนี้ฯ ณ เม.ย. 54 2,988,845 2,995,071 71.3% 1,065,872 1,064,083 25.3% มี.ค. 54

508,690 557,183 160,340

มี.ค./เม.ย. เพิ่ม/ลด 6,225 (1,789)

508,515 555,567 158,190

12.1% 13.2% 3.8%

(174) (1,615) (2,150)

31,057 31,056 30,445 30,445 612 611 4,246,115 4,248,400 41.26 41.03

0.7% 0.7% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 100.0 -

(1.1) 0 (1.1) 0 0 0 2,285 -

หมายเหตุ : GDP เดือนมีนาคม 2554 เทากับ 10,291.76 พันลานบาท (คำนวณจาก (GDP ป 53/12*9)+(GDP ป 54/12*3)) และ GDP เดือนเมษายน 2554 เทากับ 10,354.07 พันลานบาท ((GDP ป 53/12*8)+(GDP ป 54/12*4)) ที่มา : สำนักงานบริหารหนี้สาธารณะ กระทรวงการคลัง

5. ผลการเบิกจายงบลงทุนของรัฐวิสาหกิจของปงบประมาณ 2554 กรอบอนุมัติงบประมาณลงทุนประจำป 2554 ของรัฐวิสาหกิจที่พรอมดำเนินการมีจำนวนทั้งสิ้น 306.4 พันลานบาท โดยมีผลการเบิกจายสะสมถึงสิ้นเดือนพฤษภาคม 2554 จำนวน 85.2 พันลานบาท หรือคิดเปนอัตราการเบิกจาย รอยละ 27.8 ของกรอบลงทุนอนุมัติ ซึ่งสามารถแบงออกไดดังนี้ 1) รัฐวิสาหกิจที่ใชปงบประมาณ (เริ่มดำเนินการวันที่ 1 ตุลาคม 2553) มีงบลงทุนที่พรอมดำเนินการทั้งสิ้นจำนวน 103.4 พันลานบาท มีการเบิกจายงบลงทุนสะสม (วันที่ 1 ตุลาคม 2553–31 พฤษภาคม 2554) จำนวน 24.3 พันลานบาท หรือ คิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 23.5 ของกรอบการเบิกจายงบลงทุน 2) รัฐวิสาหกิจที่ใชปปฏิทิน (เริ่มดำเนินการวันที่ 1 มกราคม 2554) มีงบลงทุนอนุมัติที่พรอมดำเนินการทั้งสิ้นจำนวน 203.0 พันลานบาท ซึ่งมีการเบิกจายงบลงทุนสะสม (วันที่ 1 มกราคม 2553–31 พฤษภาคม 2554) จำนวน 60.9 ลานบาท หรือคิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 30.0 ของกรอบการเบิกจายงบลงทุน

44

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ตารางที่ 6 การเบิกจายงบลงทุนปงบประมาณ 2554 ณ สิ้นเดือนพฤษภาคม 2554

รัฐวิสาหกิจ รัฐวิสาหกิจที่ใชปงบประมาณ (ต.ค. 53-พ.ค. 54) โรงงานยาสูบ การทางพิเศษแหงประเทศไทย บริษัท ทาอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน) การรถไฟแหงประเทศไทย การรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย การประปานครหลวง การประปาสวนภูมิภาค การเคหะแหงชาติ รัฐวิสาหกิจที่ใชปปฏิทิน (ม.ค. 54-พ.ค. 54) บริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) บริษัท กสท โทรคมนาคม จำกัด (มหาชน) บริษัท ทีโอที จำกัด (มหาชน) การไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย การไฟฟานครหลวง การไฟฟาสวนภูมิภาค บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) รวม

(หนวย : ลานบาท)

% การเบิกจาย งบประมาณ แผนเบิกจาย การเบิกจายจริง % การเบิกจาย ตามงบประมาณ อนุมัติป 2554 สะสมถึง พ.ค. 54 สะสมถึง พ.ค. 54 ตามแผน อนุมัติ (1) (2) (3) (4) = (3) / (2) (5) = (3) / (1)

103,377

49,962

24,323

48.7%

23.5%

4,394 3,597 4,377 35,812 24,131 4,575 7,180 6,961

2,170 2,354 1,631 11,901 12,565 2,997 4,454 4,215

339 1,628 1,891 2,284 5,517 2,032 3,410 4,286

15.6% 69.2% 115.9% 19.2% 43.9% 67.8% 76.6% 101.7%

7.7% 45.3% 43.2% 6.4% 22.9% 44.4% 47.5% 61.6%

203,044

72,601

60,891

83.9%

30.0%

21,220 10,100 22,914 25,579 8,187 17,977 95,809 306,421

5,897 2,778 5,462 4,203 1,318 3,884 48,445 122,563

5,173 2,199 6,158 6,204 1,827 3,565 35,468 85,214

87.7% 79.1% 112.8% 147.6% 138.6% 91.8% 73.2% 69.5%

24.4% 21.8% 26.9% 24.5% 22.3% 19.8% 37.0% 27.8%

ที่มา : สำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ กระทรวงการคลัง

รายละเอียดผลการเบิกจายงบลงทุนของรัฐวิสาหกิจปงบประมาณ 2554 (ณ สิ้นเดือนพฤษภาคม 2554) รัฐวิสาหกิจที่มีกรอบลงทุนอนุมัติป 2554 สูง ไดแก การรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย มีกรอบลงทุนอนุมัติ 24.1 พันลานบาท มีการเบิกจายสะสม 5.5 พันลานบาท คิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 22.9 ของกรอบลงทุนอนุมัติ โดยมี โครงการที่สำคัญ คือ โครงการกอสรางรถไฟฟาสายสีมวง ชวงบางใหญ–บางซื่อ และโครงการกอสรางรถไฟฟาสายสีน้ำเงิน ชวงหัวลำโพง–บางแค การรถไฟแหงประเทศไทย มีกรอบการลงทุนอนุมัติ 35.8 พันลานบาท มีการเบิกจายสะสม 2.3 พันลานบาท คิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 6.4 ของกรอบลงทุนอนุมัติ โดยมีการลงทุนที่สำคัญ คือ โครงการกอสรางระบบ ขนสงมวลชนทางรางในพื้นที่กรุงเทพมหานคร สายสีแดง ชวงบางซื่อ–ตลิ่งชัน บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) กรอบลงทุน อนุมัติ 95.8 พันลานบาท มีการเบิกจายสะสม 35.5 พันลานบาท คิดเปนอัตราการเบิกจายรอยละ 37.0 ของกรอบลงทุนอนุมัติ โดยมีโครงการที่สำคัญ คือ โครงการแผนงานดานแกสธรรมชาติ แผนงานพัฒนาสถานีและตลาดน้ำมัน และโครงการแผนงาน ดานปโตรเคมีและการกลั่น ทั้งนี้ คาดวาทั้งปงบประมาณ 2554 รัฐวิสาหกิจจะสามารถเบิกจายงบลงทุนไดประมาณรอยละ 75 ของกรอบวงเงิน ลงทุนรัฐวิสาหกิจ

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

45

Macroeconomic Analysis Briefing บทวิเคราะห

1

เรื่อง เงินสกุลเดียวเพื่อการคาอาเซียน+3 : Mission Possible ? บทสรุปผูบริหาร

การคาระหวางประเทศเปนหัวใจของเศรษฐกิจอาเซียน+3 มาชานาน อยางไรก็ตาม การสงออกนำเขาอาเซียน+3 พึ่งพาเศรษฐกิจตะวันตกคอนขางมาก ทางออกของอาเซียน+3 เพื่อลดผลกระทบจากวิกฤต เศรษฐกิจในซีกโลกตะวันตกคือการหันมาคาขายระหวางกันเองมากขึ้น อยางไรก็ตาม ความผันผวนของคาเงิน ดอลลารสหรัฐที่สูงในชวงที่ผานมา ทำใหหลาย ๆ ประเทศรวมทั้งอาเซียน+3 พิจารณาถึงความเปนไปไดของ สกุลเงินทางเลือกเพื่อเปนสื่อกลางในการทำการคาระหวางกัน ❍ ญี่ปุนและจีนเปนสองเสาหลักของการคาในภูมิภาค ทำใหสองสกุลเงินทางเลือกที่อาจใชเปน สื่อกลางในการคาอาเซียน+3 ไดแก คาเงินเยนและคาเงินหยวน อยางไรก็ตาม คาเงินเยนประสบปญหา การแทรกแซงคาเงินจากประเทศมหาอำนาจทางเศรษฐกิจอื่น ๆ ประกอบกับบทบาทของญี่ปุนในการคา ระหวางประเทศเริ่มลดลง ในขณะที่บทบาทของจีนเริ่มมีความสำคัญมากยิ่งขึ้นในฐานะผูสงออกอันดับ 1 ของ โลก ทำใหหลายฝายเริ่มมองความเปนไปไดในการใชเงินหยวนเปนสกุลเงินหลักของโลกและในการคาภูมิภาค ❍ สกุลเงินที่สามารถใชเปนสื่อกลางในการคาควรจะมีคุณสมบัติหลัก ๆ คือ 1) ไดรับการยอมรับ จากประเทศคูคา 2) มีการเคลื่อนยายเงินทุนอยางเสรี 3) มีความผันผวนต่ำ เพื่อใหผูนำเขา-สงออกมีรายรับและ รายจายเมื่อคิดเปนสกุลเงินทองถิ่นที่แนนอน อีกทั้งมีธนาคารกลางที่มีมาตรการทางการเงินที่เปนอิสระ มีกฎเกณฑ ที่แนนอนและนาเชื่อถือ และ 4) มีพื้นฐานเศรษฐกิจและเสถียรภาพเศรษฐกิจภายในประเทศที่แข็งแกรง โดยเฉพาะ อัตราเงินเฟอต่ำ ❍ หากพิจารณาคุณสมบัติของเงินหยวนเทียบกับคุณสมบัติ 4 ประการหลักที่กลาวมา จะพบวา เงินหยวนมีคุณสมบัติในแงการยอมรับจากประเทศคูคา แตขาดคุณสมบัติดานการเคลื่อนยายเงินทุนเสรี ดานความผันผวนของคาเงินและความนาเชื่อถือของธนาคารกลาง อีกทั้งเศรษฐกิจจีนยังประสบปญหาเงินเฟอ จึงอาจกลาวไดวา ณ ปจจุบันเงินหยวนยังไมมีความพรอมในการเปนเงินสกุลหลักในการคาอาเซียน+3 จึงเปน ความทาทายของทางการจีนในการสรางความเชื่อมั่นตอเศรษฐกิจจีนและคาเงินหยวน เพื่อใหสกุลเงินหยวน พรอมเปนสกุลเงินหลักในการคาในอนาคต ❍ เนื่องจากในปจจุบันยังไมมีเงินสกุลใดสกุลหนึ่งที่มีความพรอมและสามารถใชเปนเงินสกุล เดียวเพื่อการคาในกลุมประเทศอาเซียน+3 ได ประเทศในภูมิภาครวมถึงไทยจึงไมควรจำกัดสกุลเงินใน การทำการคาไมวาจะเปนเงินสกุลใดก็ตาม เพื่อกระจายความเสี่ยงดานอัตราแลกเปลี่ยน ❍

1. ที่มาและความจำเปนของเงินสกุลเดียวเพื่อการคาอาเซียน+3 การคาระหวางประเทศเปนหัวใจของเศรษฐกิจอาเซียน+3 มาชานาน โดยเฉพาะประเทศอาเซียน+3 ขนาดเล็ก อาทิ สิงคโปร มาเลเซีย และไทย ที่มีภาคการสงออกเปนปจจัยกวาครึ่งในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ (ภาพที่ 1) อยางไร ก็ตาม วิกฤตการเงินโลกในป 2551 ที่ลุกลามกลายเปนวิกฤตเศรษฐกิจโลกไดแสดงใหเห็นวา ภาคการคาระหวางประเทศ ที่ใหญทำใหเศรษฐกิจอาเซียน+3 พึ่งพาเศรษฐกิจโลกคอนขางมาก ดังเห็นไดจากการหดตัวอยางรุนแรงของเศรษฐกิจและ การสงออกของอาเซียน+3 อันเปนผลจากเศรษฐกิจตะวันตก (สหรัฐอเมริกาและสหภาพยุโรป) ที่ทรุดตัวในชวงวิกฤตเศรษฐกิจโลก 1

46

ผูเขียน : ดร.พิมพนารา หิรัญกสิ เศรษฐกรชำนาญการ และนายเฑียร เทียมศักดิ์ เศรษฐกรตรี สวนการวิเคราะหเสถียรภาพเศรษฐกิจ ขอขอบคุณ ดร.สิริกมล อุดมผล สำหรับขอมูลเศรษฐกิจจีน และขอขอบคุณ ดร.ศรพล ตุลยะเสถียร สำหรับคำแนะนำ

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ทางออกของประเทศตาง ๆ ในอาเซียน+3 คือการลดการพึ่งพาการคากับประเทศตะวันตก กลาวคือ ตองหันมาคาขาย ระหวางกันภายในภูมิภาคมากขึ้น ทั้งนี้ ที่ผานมาการคาระหวางอาเซียน+3 ไดเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง โดยจะเห็นไดวาสัดสวน การคาในภูมิภาคไดเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่องจากรอยละ 40.4 ในป 2551 มาเปนรอยละ 42.7 ในป 2553 (ภาพที่ 2) ภาพที่ 1 สัดสวนการสงออกและนำเขาตอ GDP ของประเทศในกลุมอาเซียน+3 ในป 2553

ที่มา : EIU รวบรวมโดย สศค.

ภาพที่ 2 สัดสวนการสงออกภายในภูมิภาค ของประเทศในกลุมอาเซียน+3 ในป 2553

ที่มา : CEIC รวบรวมโดย สศค.

ทั้งนี้ แมวาอาเซียน+3 จะคาขายระหวางกันเองมากขึ้น แตธุรกรรมการคาขายดังกลาวยังใชสกุลเงินดอลลารสหรัฐ เปนหลัก อยางไรก็ตาม จากความผันผวนของคาเงินดอลลารสหรัฐที่สูงในชวงที่ผานมา2 ทำใหหลาย ๆ ประเทศรวมทั้ง อาเซียน+3 พิจารณาถึงความเปนไปไดของสกุลเงินทางเลือกเพื่อเปนสื่อกลางในการทำการคาระหวางกัน

2. สกุลเงินทางเลือกในการทำการคา หากพิจารณาจากปริมาณการคาขายระหวางอาเซียน+3 จะสามารถสรุปไดวาญี่ปุนและจีนเปนสองเสาหลักของการคา ในภูมิภาค จึงอาจกลาวไดวาสองสกุลเงินทางเลือกที่อาเซียน+3 อาจใชเปนสื่อกลางในการคาระหวางกัน ไดแก เงินเยนและ เงินหยวน อันที่จริงแลวในอดีตในยุคที่เศรษฐกิจของญี่ปุนเฟองฟูก็เคยมีขอเสนอใหเงินเยนเปนสกุลเงินที่คาขายระหวางกัน โดยหากพิจารณาขอมูลในอดีตจะพบวา ประเทศในกลุมอาเซียน+3 ที่เคยเปนแหลงสงออกหลักของการคาในภูมิภาคและ เปนประเทศเศรษฐกิจหลักในกลุมคือ ญี่ปุน ดังนั้น การเลือกใชเงินเยนญี่ปุนเปนสกุลเงินหลักในการคาอาเซียน+3 จึงมี ความเปนไปไดและเหมาะสม อยางไรก็ตาม เงินเยนก็มิไดถูกนำมาใชเปนเงินสกุลหลักในการคาขายระหวางประเทศ สวนหนึ่งเปนเพราะญี่ปุนปลอย ใหคาเงินเยนถูกแทรกแซงโดยประเทศมหาอำนาจทางเศรษฐกิจอื่น ๆ ยกตัวอยางเชน ในกรณีของ Plaza Accord เมื่อป 2528 ซึ่งสหรัฐอเมริกา เยอรมนีตะวันตก สหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส และญี่ปุน ไดตกลงรวมกันที่จะเขาแทรกแซงใหคาเงินเยนแข็งคาขึ้น เพื่อชวยเหลือการขาดดุลการคาของสหรัฐอเมริกา3 และเพียงไมกี่ปหลังจากนั้นในป 2530 สหรัฐอเมริกา เยอรมนีตะวันตก สหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส แคนาดา และญี่ปุน ไดรวมแทรกแซงคาเงินเยนอีกครั้งภายใต Louvre Accord ซึ่งในครั้งนี้เพื่อให คาเงินเยนไมแข็งคาจนเกินไป การแทรกแซงคาเงินเยนดังที่ไดกลาวในขางตนนี้ทำใหคาเงินเยนไมเคลื่อนไหวตามกลไกของ ตลาดอยางแทจริง ซึ่งสงผลตอความเชื่อมั่นของผูประกอบการที่อาจพิจารณาใชเงินเยนเปนสกุลเงินในการคาหรือการลงทุน ความผันผวนของคาเงินดอลลารสหรัฐ เปนผลมาจากสภาพคลองดอลลารสหรัฐที่สูงจากมาตรการ Quantitative Easing ของธนาคารกลางสหรัฐอเมริกา อันสงผลใหสภาพคลองในรูปดอลลารสหรัฐดังกลาวไหลเขามาในตลาดสินคาโภคภัณฑและตลาดทุนของประเทศกำลังพัฒนา ซึ่งทำใหคาเงินของประเทศ พัฒนาเหลานี้ผันผวนเมื่อเทียบกับคาเงินดอลลารสหรัฐ 3 ในชวงระยะเวลาเดียวกัน สหรัฐอเมริกาไดบีบบังคับใหญี่ปุนจำกัดจำนวนรถยนตที่สงออกไปยังสหรัฐอเมริกา (Voluntary Export Restraint) เพื่อชวยลด การขาดดุลการคาของสหรัฐอเมริกา 2

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

47

นอกจากนี้ ในชวงป 2533 ซึ่งเปนชวงที่เศรษฐกิจญี่ปุนถึงจุดรุงเรืองที่สุด กอนที่จะประสบปญหาเศรษฐกิจถดถอย ยาวนานกวา 10 ป ซึ่งรูจักกันในนาม “ทศวรรษที่สูญหายไป” (The Lost Decade) เงินเยนก็ยังไมประสบความสำเร็จในการเปน สกุลเงินกลางในการคา เนื่องจากโครงสรางเศรษฐกิจและระบบการเงินของญี่ปุนไมเอื้อตอการนำเงินเยนมาใชในระดับโลก เนื่องจากความเชื่อมโยงทางการคาของญี่ปุนในเวทีโลกเมื่อเทียบกับสหรัฐอเมริกาหรือเยอรมนี ซึ่งเปนประเทศมหาอำนาจ ทางเศรษฐกิจอันดับ 1 และอันดับ 2 ในขณะนั้นก็ยังอยูในระดับต่ำ ทำใหการคาระหวางประเทศรวมถึงการคากับญี่ปุนเอง ก็ตาม ตลอดจนตลาดซื้อขายสินคาโภคภัณฑและวัตถุดิบตาง ๆ สวนใหญจะซื้อขายในรูปดอลลารสหรัฐ เชน น้ำมันดิบและ เหล็ก ฯลฯ และมีบางสวนอยูในรูปของเงินมารกของเยอรมนี ทำใหธุรกรรมในรูปเงินเยนยังคงอยูในระดับต่ำเมื่อเทียบกับ ดอลลารสหรัฐหรือมารกของเยอรมนี ทั้งนี้ ในปจจุบันจีนเริ่มมีบทบาทสำคัญมากยิ่งขึ้นในเวทีการคาระหวางประเทศ โดยในป 2553 จีนไดแซงเยอรมนี ในฐานะประเทศผูสงออกอันดับ 1 ของโลก ทำใหหลายฝายเริ่มมองความเปนไปไดในการใชเงินหยวนเปนสกุลเงินหลักของโลก หรืออยางนอยเปนเงินสกุลหลักในภูมิภาคอาเซียน+3 ซึ่งมีการคาขายกับจีนในสัดสวนที่สูง (ภาพที่ 3) ดังนั้น ในสวนตอไป จะเปนการวิเคราะหความเปนไปไดของการใชเงินหยวนเปนเงินสกุลหลักในภูมิภาคอาเซียน+3

ภาพที่ 3 สัดสวนการสงออกไปยังญี่ปุนและจีนของประเทศในกลุมอาเซียน+3 ในป 2553

ที่มา : CEIC คำนวณโดย สศค.

3. ความเปนไปไดของคาเงินหยวนในการเปนเงินสกุลหลักในการคาอาเซียน+3 สศค.วิเคราะหวา สกุลเงินที่สามารถใชเปนสื่อกลางในการคาควรจะมีคุณสมบัติหลัก ๆ ดังนี้ 1) เปนสกุลเงินที่ไดรับการยอมรับจากประเทศคูคา 2) เปนสกุลเงินของประเทศที่อนุญาตใหมีการเคลื่อนยายเงินทุนอยางเสรี เพื่อใหสามารถทำธุรกรรมในสกุลเงินนั้น ๆ ไดโดยไมมีขอจำกัดดานการแลกเปลี่ยนเงินตราหรือการเคลื่อนยายเงินทุน 3) เปนสกุลเงินที่มีความผันผวนต่ำ เพื่อใหผูสงออก-นำเขามีรายรับและรายจายเมื่อคิดเปนสกุลเงินทองถิ่นที่แนนอน อีกทั้งมีธนาคารกลางที่มีการดำเนินมาตรการทางการเงินที่เปนอิสระ มีกฎเกณฑในการดำเนินนโยบายที่แนนอนและนาเชื่อถือ 4) มีพื้นฐานเศรษฐกิจและเสถียรภาพเศรษฐกิจภายในประเทศที่แข็งแกรง โดยเฉพาะอัตราเงินเฟอต่ำ เพื่อปองกัน ความเสี่ยงและปญหาการปรับลดคาเงิน (Devaluation) หรือปญหาคาเงินออนคา (Depreciation) เงินหยวนของจีนเปนสกุลเงินที่มีความเปนไปไดสูงในฐานะสกุลเงินสื่อกลางการคา เพราะเงินหยวนเริ่มเปนที่ยอมรับ จากคูคาเนื่องจากมูลคาการสงออกและนำเขาของจีนสูงเปนอันดับ 1 ของโลกตั้งแตป 2553 เปนตนมา นอกจากนั้น เศรษฐกิจ จีนมีขนาดใหญและมีกำลังซื้อสูง ซึ่งบงชี้วามูลคาการคาระหวางประเทศสามารถขยายตัวไดอีกในอนาคต อีกทั้งรัฐบาลจีน พยายามผลักดันคาเงินหยวนและผอนปรนการควบคุมเงินทุนเคลื่อนยายมากขึ้น อาทิ

48

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

➥ การอำนวยความสะดวกในการแลกเปลี่ยนเงินหยวน

การตั้งศูนยกลางการแลกเปลี่ยนและชำระหนี้เงินสกุลหยวนในตางประเทศ (Offshore Yuan settlement) ที่ฮองกง และในอนาคตอันใกลจะมีการตั้งศูนยกลางที่สิงคโปรอีกแหงหนึ่ง เพื่ออำนวยความสะดวกใหแกผูสงออก-นำเขา ที่คาขายในสกุลเงินหยวน ใหสามารถชำระคาสินคาในสกุลหยวนไดสะดวกยิ่งขึ้น ❍

➥ การเพิ่มสภาพคลองสกุลเงินหยวน

การเปด Swap Line ระหวางธนาคารกลางจีนและธนาคารกลางของประเทศตาง ๆ ในอาเซียน เพื่อให ประเทศในอาเซียนสามารถซื้อขายเงินหยวนกับธนาคารกลางจีนไดโดยตรง เพื่อใหการคากับจีนมีความสะดวกมากยิ่งขึ้น ❍ การเจรจากับประเทศตาง ๆ ไดแก รัสเซีย มองโกเลีย เวียดนาม พมา และไทย เพื่อแลกเปลี่ยนและชำระ หนี้สกุลเงินหยวนในชวงกลางป 2551 และมีความเปนไปไดวาในอนาคตอันใกลเงินหยวนจะถูกใชเปนสกุลเงินในทุนสำรอง ระหวางประเทศของประเทศตาง ๆ โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชีย ❍

➥ การอำนวยความสะดวกในการปองกันความเสี่ยงดานอัตราแลกเปลี่ยนของเงินหยวน

การเปดการซื้อขายสิทธิอนุพันธ (Option) ของเงินหยวนที่ฮองกง เพื่อใหผูสงออก-นำเขาสามารถปองกัน ความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยนได โดยสิทธิอนุพันธเงินหยวนที่เปดซื้อขายจะเปนแบบ European กลาวคือ สามารถใชสิทธิ ในการซื้อขายได ณ วันสิ้นสุดสัญญาเทานั้น ❍ การเปดขายสัญญาซื้อขายเงินหยวนลวงหนา โดยมีการแลกเปลี่ยนเงินตรา (Physical Exchange) จริง ซึ่งเอื้อประโยชนแกผูสงออก-นำเขา อีกทั้งยังแตกตางจากการซื้อขายสัญญาลวงหนาที่ไมมีการสงมอบเงิน (Non-Delivery Forward Contract) ซึ่งผูซื้อ-ขายจะคำนวณสวนกำไร-ขาดทุน และชำระเพียงแคสวนตางเทานั้น ❍

ความพยายามตาง ๆ เหลานี้จะชวยใหประเทศตาง ๆ ในภูมิภาคยอมรับคาเงินหยวนมากขึ้น จึงอาจกลาวไดวา เงินหยวนผานคุณสมบัติขอแรกในแงที่เปนที่ยอมรับจากประเทศคูคา อยางไรก็ตาม เมื่อวิเคราะหถึงพื้นฐานเศรษฐกิจและการเงินจีนแลวจะพบวา คาเงินหยวนจีนยังมีความไมพรอม ในหลายดาน ดังนี้ ➥ การควบคุมเงินทุนเคลื่อนยาย

ถึงแมวาทางการจีนจะพยายามผอนปรนนโยบายเงินทุนเคลื่อนยาย แตเมื่อพิจารณาแลวนโยบายควบคุม เงินทุนเคลื่อนยายของจีนยังคงมีลักษณะรัดกุม โดยทางการจีนยังคงควบคุมและจำกัดธุรกรรมเงินหยวนนอกประเทศ อีกทั้ง ยังจำกัดขนาดธุรกรรมของเงินทุนที่จะไหลเขาสูประเทศอีกดวย เงินหยวนจึงไมผานคุณสมบัติขอสอง ดานการเปดเสรี เงินทุนเคลื่อนยาย ➥ การตรึงคาเงินหยวนกับดอลลารสหรัฐ

คาเงินหยวน ณ ปจจุบันยังคงเคลื่อนไหวในทิศทางเดียวกับเงินดอลลารสหรัฐอยางใกลชิด ถึงแมวาทางการจีน จะเริ่มผอนคลายโดยปลอยใหคาเงินหยวนตอดอลลารสหรัฐลอยตัวในกรอบแคบ ๆ ก็ตาม โดยเมื่อคำนึงถึงพื้นฐานเศรษฐกิจ โดยเฉพาะด า นเงิ น ทุ น ไหลเข า ทั้ ง จากการเกิ น ดุ ล การค า และการลงทุ น ตรงจากต า งประเทศแล ว ค า เงิ น หยวนที่ แท จ ริ ง (Shadow Price) ตอดอลลารสหรัฐ มีแนวโนมที่จะแข็งคาขึ้นกวาคาที่เปนอยูมาก ทั้งนี้ คาเงินหยวนที่ต่ำกวาที่ควรจะเปนจัดวา เปนอุปสรรคหนึ่งทางการคาของประเทศในภูมิภาคเอเชียในแงของความสามารถในการแขงขัน ดังนั้น หากจะใชคาเงินหยวน เปนสกุลเงินกลางในการคาขายในกลุมอาเซียน+3 แลว อาจตองมีการกำหนดคาเงินหยวนตอคาเงินสกุลตาง ๆ ในภูมิภาคใหม (Currency Realignment) มิฉะนั้นจะไมมีความจำเปนในการใชเงินหยวนเปนสื่อกลางในการคาในขณะที่คาเงินหยวนยังคง ผู ก มั ด กั บ ค า เงิ น ดอลลาร ส หรั ฐ โดยสิ้ น เชิ ง นอกจากนี้ ดั ง ที่ ไ ด ก ล า วมาแล ว ว า ค า เงิ น ดอลลาร ส หรั ฐ ในช ว งที่ ผ า นมามี ความผันผวนสูง การที่คาเงินหยวนปจจุบันถูกผูกไวกับคาเงินดอลลารสหรัฐจึงทำใหเงินหยวนตอคาเงินสกุลอื่น ๆ ในภูมิภาคมี ความผันผวนสูงตาม จึงอาจกลาวไดวาเงินหยวนไมผานคุณสมบัตขิ อสาม ดานความผันผวนของคาเงิน ประมาณการเศรษฐกิจไทย

49

ภาพที่ 4 คาเงินหยวนเมื่อเทียบกับดอลลารสหรัฐ

ที่มา : Reuters คำนวณโดย สศค.

➥ ความนาเชื่อถือในการดำเนินนโยบายทางการเงินของธนาคารกลางจีน

ถึงแมวาธนาคารกลางจีนจะมีการดำเนินนโยบายทางการเงินที่ฉับไวและตอบสนองตอปจจัยภายนอก แตการดำเนินนโยบายการเงินของจีนเปนไปในลักษณะที่ไมมีกฎ (Monetary Policy Rule) ที่แนชัดและตายตัว หากแต ทางการจีนจะคำนึงถึงสภาพเศรษฐกิจ อัตราเงินเฟอ อัตราแลกเปลี่ยน ตลอดจนอัตราการขยายตัวของสินเชื่อและราคา อสังหาริมทรัพย แลวจึงตัดสินใจใชนโยบายทางการเงินที่สอดคลองกับเปาหมายดังกลาว (Discretionary Monetary Policy) ในขณะที่คาเงินหยวนยังคงผูกไวกับดอลลารสหรัฐ จึงทำใหหลายฝายมีความกังวลตอความไมแนชัดของเปาหมายใน การดำเนินนโยบายทางการเงินของจีน ซึ่งจะสงผลตอการคาดการณคาเงินหยวนและทำใหมีความเสี่ยงในการทำธุรกรรม สกุลเงินหยวนได เงินหยวนจึงไมผานคุณสมบัติขอที่สามในแงของความนาเชื่อถือของธนาคารกลาง ➥ ปญหาเงินเฟอ

หนึ่งในปจจัยหลักของสกุลเงินที่เหมาะสมในการใชเปนสื่อกลางการแลกเปลี่ยน คือ อัตราเงินเฟอของประเทศ นั้น ๆ ควรจะอยูในระดับต่ำและมีเสถียรภาพ เพื่อลดความเสี่ยงของคาเงินที่อาจออนคาได อยางไรก็ตาม นับตั้งแตป 2552 เปนตนมา อัตราเงินเฟอจีนปรับตัวสูงขึ้นอยางตอเนื่อง โดยลาสุด ณ เดือนเมษายน 2554 อัตราเงินเฟอจีนอยูที่รอยละ 5.3 และ ยังคงมีแนวโนมสูงขึ้นสอดคลองกับแนวโนมในภูมิภาค ตามราคาอาหารที่ปรับตัวสูงขึ้นอยางตอเนื่องทั้งจากปจจัยดานอุปทาน ที่ถูกจำกัดจากปญหาภัยแลง และปจจัยดานอุปสงคที่เพิ่มขึ้นตอเนื่อง โดยอัตราเงินเฟอที่มีแนวโนมสูงขึ้นนี้ยอมสงผลกระทบ ตอเสถียรภาพและความเชื่อมั่นในคาเงินหยวน จึงทำใหเงินหยวนไมผานคุณสมบัติขอที่สี่ในดานเสถียรภาพเศรษฐกิจ ภาพที่ 5 อัตราเงินเฟอจีน

ที่มา : CEIC คำนวณโดย สศค.

50

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

นอกจากปจจัยภายในดังที่กลาวมาแลว หากพิจารณาปจจัยภายนอก โดยเฉพาะในแงของการเลือกใชเงินหยวน ในการทำธุรกรรมจะพบวา เงินหยวนยังไมคอยไดรับเลือกเปนสกุลเงินเพื่อการคาและการลงทุน โดยขอมูลจากธนาคารเพื่อ การชำระหนี้ระหวางประเทศ (Bank for International Settlements : BIS) ระบุวา ในป 2553 ธุรกรรมในรูปเงินหยวน คิดเปน สัดสวนเพียงรอยละ 0.4 ตอธุรกรรมทั้งหมด เปรียบเทียบกับธุรกรรมในรูปดอลลารสหรัฐและเยน ที่คิดเปนรอยละ 42.4 และ รอยละ 9.5 ของธุรกรรมทั้งหมด จะเห็นไดวาเงินหยวนยังหางไกลจากการเปนสกุลเงินทางเลือกแรก ๆ ในการทำธุรกรรม เงินตราตางประเทศ หากพิจารณาปจจัยพื้นฐานของเศรษฐกิจจีนเมื่อเปรียบเทียบกับคุณสมบัติสำคัญทั้ง 4 ประการแลวอาจสรุปไดวา ณ ปจจุบันถึงแมวาหลายประเทศที่ทำการคากับจีนจะเริ่มใชคาเงินหยวนในการทำธุรกรรมและชำระเงินในระดับทวิภาคี แตในระดับพหุภาคีแลว คาเงินหยวนยังมีความไมพรอมหลายดานในการเปนสกุลเงินหลักในการคาในภูมิภาค ทั้งดาน การเคลื่อนยายเงินทุน ความผันผวนของคาเงิน ความโปรงใสของธนาคารกลาง และเสถียรภาพเศรษฐกิจภายในประเทศ จึงเปนความทาทายของทางการจีนในการสรางความเชื่อมั่นตอเศรษฐกิจจีนและคาเงินหยวน พรอมกับแกไขปญหาพื้นฐาน เสถียรภาพเศรษฐกิจเพื่อใหคาเงินหยวนเคลื่อนไหวอยางมีเสถียรภาพ เพื่อใหเศรษฐกิจจีนเติบโตอยางสมดุลพรอมใหสกุลเงิน หยวนเปนสกุลเงินหลักในการคาในอนาคต

4. สรุปและแนวนโยบาย เนื่องจากในปจจุบันยังไมมีเงินสกุลใดสกุลหนึ่งที่มีความพรอมและสามารถใชเปนเงินสกุลเดียวเพื่อการคาในกลุม ประเทศอาเซียน+3 ได ประเทศในภูมิภาครวมถึงไทยจึงไมควรจำกัดสกุลเงินในการทำการคาไมวาจะเปนเงินสกุลใดก็ตาม เพื่อกระจายความเสี่ยงดานอัตราแลกเปลี่ยน อยางไรก็ตาม ในอนาคตมีความเปนไปไดสูงวาพื้นฐานเศรษฐกิจในภูมิภาคที่ แข็งแกรงขึ้นตามการฟนตัวอยางยั่งยืนของประเทศมหาอำนาจทางเศรษฐกิจในภูมิภาค อาจทำใหแนวความคิดเงินสกุลเดียว เพื่อการคาอาเซียนเปนแนวทางที่สามารถปฏิบัติไดจริง อีกทั้งความพยายามในการลงทุนพันธบัตรสกุลเงินหยวนของธนาคาร กลางตาง ๆ รวมทั้งธนาคารแหงประเทศไทยก็เปนนิมิตหมายอันดีในแงของการยอมรับเงินหยวนจากประเทศในภูมิภาค เพื่อให ความรวมมือระหวางประเทศอาเซียนสามารถเปนสวนหนึ่งของการเติบโตอยางยั่งยืนของเศรษฐกิจไทยและอาเซียน+3

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

51

บทวิเคราะห

เรื่อง มาตรการดานการคลังเพื่อลดความผันผวนจากราคาน้ำมันโลก และผลกระทบเชิงมหภาค 1

บทสรุปผูบริหาร

ราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกปรับตัวสูงขึ้นเปนผลใหตนทุนราคาน้ำมันเชื้อเพลิงในประเทศ เพิ่มสูงขึ้นดวย ทำใหรัฐบาลสามารถใชมาตรการทางภาษีหรือเงินกองทุนในการบริหารจัดการเพื่อลดความผันผวน ของราคาน้ำมันขายปลีกในประเทศ โดยเมื่อวันที่ 21 เมษายน 2554 คณะรัฐมนตรีไดมีมติลดอัตราภาษีสรรพสามิต น้ำมันดีเซลจาก 5.31 บาทตอลิตร เปน 0.005 บาทตอลิตร เพื่อลดภาระของกองทุนน้ำมันเชื้อเพลิงที่ตองจาย เงินอุดหนุนเพื่อรักษาระดับราคาน้ำมันดีเซลภายในประเทศใหไมเกิน 30 บาทตอลิตร ❍ การปรั บ ลดอั ต ราภาษี น้ ำ มั น จะทำให ร าคาขายปลี ก ลดต่ ำ ลง หากไม มี ก ารตรึ ง ราคาน้ ำ มั น ดีเซลไวที่ระดับ 30 บาทตอลิตร ราคาน้ำมันดีเซลที่ขายภายในประเทศจะสูงขึ้นถึงระดับ 34.105 บาทตอลิตร และจะทำใหอัตราเงินเฟอทั่วไปและเงินเฟอพื้นฐานเพิ่มสูงขึ้นจากระดับปจจุบันถึงรอยละ 0.91 และรอยละ 0.44 ตามลำดับ โดยคาดวารัฐบาลจะสูญเสียรายไดจากการใชมาตรการเปนเวลา 5 เดือน กวา 38,370 ลานบาท ❍ หากมี ก ารใช ม าตรการลดภาษี ส รรพสามิ ต น้ ำ มั น ต อ เนื่ อ งหลั ง จากหมดมาตรการในเดื อ น กันยายน 2554 คาดวาพฤติกรรมการใชน้ำมันดีเซลของประชาชนจะเพิ่มสูงขึ้นมาอยูที่ 1,953 ลานลิตร ต อ เดื อ น รั ฐ บาลจะสู ญ เสี ย รายได จ ากภาษี ส รรพสามิ ต น้ ำ มั น กว า 8,435 ล า นบาทต อ เดื อ น นอกจากนี้ หนี้สาธารณะที่รัฐบาลค้ำประกันจะเพิ่มสูงขึ้นจากการที่รายจายของกองทุนสูงกวารายได ทำใหกองทุนน้ำมันฯ ตองกูยืมเพื่อนำมาชดเชยราคาน้ำมันดีเซล จำนวนประมาณ 578 ลานบาทตอเดือน ❍ ทั้ ง นี้ หากกองทุ น น้ ำ มั น ฯ กู ยื ม เพื่ อ นำมาชดเชยราคาน้ ำ มั น ดี เ ซลหลั ง จากหมดมาตรการ ในเดือนกันยายน 2554 จะทำใหพฤติกรรมการใชน้ำมันดีเซลของประชาชนเพิ่มสูงขึ้นบาง แตนอยกวากรณี การปรับลดอัตราภาษีสรรพสามิตน้ำมัน โดยจะอยูที่ 1,828 ลานลิตรตอเดือน สงผลใหหนี้สาธารณะที่รัฐบาล ตองค้ำประกันเพิ่มสูงขึ้น 5,650 ลานบาทตอเดือน ❍ มาตรการตรึงราคาน้ำมันดีเซลมีสวนชวยลดอัตราเงินเฟอทั่วไปในป 2554 ลงไดรอยละ 0.7 สำหรับอัตราเงินเฟอพื้นฐานพบวา มาตรการนี้จะชวยลดอัตราเงินเฟอพื้นฐานลงไดรอยละ 0.3 และหากไมมี มาตรการตรึงราคาน้ำมันในเดือนเมษายน 2554 จะสงผลทำใหตนทุนสินคาอุปโภคบริโภคในสวนของคาใชจาย ผลิตและคาขนสงสูงขึ้นเฉลี่ยรอยละ 0.40 อยางไรก็ตาม จากการศึกษาพบวามาตรการดังกลาวไมสงผลกระทบ ตอการบริโภคและการลงทุนภาคเอกชน ❍ ผลของมาตรการตรึงราคาน้ำมันสะทอนใหเห็นวา ประชาชนทุกกลุมไดรับความชวยเหลือ ไมแตเฉพาะผูมีรายไดนอย ทั้งยังกระตุนการใชน้ำมันดีเซลเพิ่มมากขึ้นในกลุมประชากรที่มีรายไดปานกลางถึง ระดับสูง ดังนั้น การผอนคลายการตรึงราคาน้ำมันดีเซลควบคูไปกันกับมาตรการเงินอุดหนุน (Income Transfer Program) ชวยเหลือผูที่มีความจำเปนจึงเปนทางเลือกเพื่อลดแรงกดดันทางสังคมของการยกเลิกมาตรการ ตรึงราคาน้ำมัน ❍ เพื่อพัฒนาการใชพลังงานประเทศในระยะยาว ควรกำหนดโครงสรางราคาเชื้อเพลิงที่เหมาะสม และสะทอนตนทุนที่แทจริงมากที่สุด ❍

1

52

ผูเขียน : นางสาวจรสพร เฉลิมเตียรณ ดร.จงกล คำไล และนายสันทัศน ทรัพยสมบัติ สวนการวิเคราะหเศรษฐกิจมหภาค สำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค ขอขอบคุณ นายพิสิทธิ์ พัวพันธ สำหรับคำแนะนำ

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

1. บทนำ ความผันผวนของราคาน้ำมันในประเทศไทยมีปจจัยหลักมาจากความผันผวนที่เกิดจากระดับราคาน้ำมันดิบในตลาดโลก ที่สืบเนื่องมาจากสถานการณดานการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมของประเทศมหาอำนาจและผูผลิตน้ำมัน อยางไรก็ตาม จะเห็นวาตั้งแตปลายป 2553 ระดับราคาน้ำมันดิบดูไบเริ่มมีแนวโนมเพิ่มสูงขึ้นในอัตราที่เรงกวาระดับราคาน้ำมันสำเร็จรูป ภายในประเทศ โดยพบวาตั้งแตสิ้นเดือนกันยายน 2553 ถึง 31 พฤษภาคม 2554 ระดับราคาน้ำมันดิบดูไบเพิ่มขึ้นรอยละ 43.6 ขณะที่ระดับราคาน้ำมันเบนซิน 91 เบนซิน 95 และน้ำมันดีเซลหมุนเร็วขยายตัวเพียงรอยละ 22.7 รอยละ 25.1 และรอยละ 7.9 ตามลำดับ ทั้งนี้ ปจจัยที่สงผลใหระดับราคาน้ำมันสำเร็จรูปภายในประเทศขยายตัวต่ำกวาราคาน้ำมันดิบดูไบ มาจาก การเปลี่ยนแปลงของอัตราแลกเปลี่ยนที่คาเงินบาทแข็งคาขึ้น และแนวโนมคาการตลาดของราคาน้ำมันเบนซิน 91 และเบนซิน 95 ที่ชะลอตัวลง สงผลใหราคาน้ำมันขายปลีกในประเทศลดลง สำหรับราคาน้ำมันดีเซลที่ขยายตัวในระดับต่ำ มาจากนโยบาย ชดเชยของกองทุนน้ำมันเชื้อเพลิงที่ยังคงมีอยูอยางตอเนื่อง เพื่อพยุงราคาน้ำมันดีเซลภายในประเทศไมใหเกิน 30 บาทตอลิตร เมื่อวันที่ 21 เมษายน 2554 คณะรัฐมนตรีไดมีมติลดอัตราภาษีสรรพสามิตน้ำมันดีเซลจาก 5.31 บาทตอลิตร เปน 0.005 บาทตอลิตร เพื่อลดภาระของกองทุนน้ำมันเชื้อเพลิงที่ตองจายเงินอุดหนุนเพื่อรักษาระดับราคาน้ำมันดีเซลภายใน ประเทศไมใหเกิน 30 บาทตอลิตร หลังจากที่ราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกปรับตัวสูงขึ้นเปนผลใหตนทุนราคาน้ำมันเชื้อเพลิง ในประเทศเพิ่มสูงขึ้นดวย จากโครงสรางราคาน้ำมันขายปลีกในประเทศที่ประกอบดวยตนทุนน้ำมันหรือราคาน้ำมันดิบที่นำเขา ภาษีสรรพสามิต ภาษีอื่น ๆ และเงินสมทบกองทุนของรัฐบาลตลอดจนคาการตลาด ทำใหรัฐบาลสามารถใชมาตรการทางภาษี หรือเงินกองทุนในการบริหารจัดการเพื่อลดความผันผวนของราคาน้ำมันขายปลีกในประเทศ บทความนี้ไดวิเคราะหถึงผลกระทบของมาตรการดานการคลังที่มีตอพฤติกรรมการบริโภคน้ำมัน ฐานะการคลัง รวมทั้ง ผลกระทบตอเศรษฐกิจในภาพรวมหากราคาน้ำมันดิบโลกเพิ่มขึ้น โดยมีรายละเอียด ดังนี้

2. โครงสรางราคาน้ำมันขายปลีก การวิเคราะหโครงสรางราคาน้ำมันขายปลีกภายในประเทศจะสะทอนใหเห็นถึงการเปลี่ยนแปลงของราคาน้ำมันและ แนวทางการกำหนดนโยบายดานการคลังเพื่อตรึงราคาน้ำมันดีเซล โดยราคาน้ำมันขายปลีกภายในประเทศหรือเรียกวา ราคา หนาปม เปนราคาน้ำมันที่ตองจายจริง ณ สถานีบริการน้ำมัน ซึ่งประกอบดวยตนทุนน้ำมันหรือราคาน้ำมันดิบที่นำเขา ภาษี สรรพสามิต ภาษีอื่น ๆ และเงินสมทบกองทุนของรัฐบาลตลอดจนคาการตลาด ตารางที่ 1 โครงสรางราคาน้ำมันขายปลีก

ราคา ณ โรงกลั่น ภาษีสรรพสามิต ภาษีเทศบาล กองทุนน้ำมันเชื้อเพลิง กองทุนเพื่อสงเสริมการอนุรักษพลังงาน ราคาขายสงกอน VAT ภาษีมูลคาเพิ่ม ราคาขายสง คาการตลาด ภาษีมูลคาเพิ่ม ราคาขายปลีก

เบนซิน ออกเทน 95 23.397 7.000 0.700 7.500 0.250 38.847 2.719 41.566 5.863 0.410 47.840

หมายเหตุ : ขอมูล ณ วันที่ 24 มิถุนายน 2554 ที่มา : สำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน

(หนวย : บาทตอลิตร)

2554 เบนซิน ออกเทน 91 22.964 7.000 0.700 6.700 0.250 37.614 2.633 40.247 2.049 0.143 42.440

แกสโซฮอล 95 23.753 6.300 0.630 2.400 0.250 33.333 2.333 35.666 1.752 0.123 37.540

แกสโซฮอล 91 23.536 6.300 0.630 0.100 0.250 30.816 2.157 32.974 1.931 0.135 35.040

ดีเซล หมุนเร็ว 24.525 0.005 0.001 1.800 0.250 26.580 1.861 28.441 1.448 0.101 29.990

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

53

จากตารางที่ 1 จะเห็นวาราคาน้ำมันขายปลีกภายในประเทศถูกกำหนดโดยปจจัยตาง ๆ ดังตอไปนี้ 1) ราคาน้ำมันสำเร็จรูป ณ โรงกลั่น หรือราคาน้ำมันสำเร็จรูปที่นำเขา โดยราคาน้ำมันดีเซลมีราคาสูงที่สุด ในขณะที่ ราคาน้ำมันเบนซิน 95 และน้ำมันแกสโซฮอลมีราคาไมตางกันมากนัก สวนน้ำมันเบนซิน 91 มีราคาถูกที่สุด อยางไรก็ตาม ราคาหนาโรงกลั่นของน้ำมันชนิดตาง ๆ จะแตกตางกันไมมากนัก 2) ภาษีสรรพสามิต คำนวณจากปริมาณน้ำมันเมื่อนำออกจากโรงกลั่นหรือคลังน้ำมัน โดยในป 2553 อัตราภาษี สรรพสามิตของน้ำมันเบนซิน แกสโซฮอล และน้ำมันดีเซล อยูที่ 7.00 6.30 และ 5.31 บาทตอลิตร ตามลำดับ อยางไรก็ตาม เมื่อวันที่ 21 เมษายน 2554 คณะรัฐมนตรีมีมติใหปรับลดอัตราภาษีสรรพสามิตสำหรับน้ำมันดีเซลลงมาอยูที่ 0.005 บาทตอลิตร จนถึงวันที่ 30 กันยายน 2554 เปนระยะเวลา 5 เดือน ซึ่งเปนหนึ่งในมาตรการเพื่อตรึงราคาน้ำมันดีเซลไมใหเกิน 30 บาทตอลิตร 3) ภาษีเทศบาลที่เก็บเพื่อบำรุงทองถิ่น คิดเปนรอยละ 10 ของภาษีสรรพสามิต ซึ่งทำใหปจจุบันมีการเก็บภาษี เทศบาลน้ำมันเบนซินและน้ำมันแกสโซฮอลที่อัตรา 0.70 และ 0.63 บาทตอลิตร สวนน้ำมันดีเซลเก็บภาษีในอัตราที่ลดลงจาก เดิมที่น้ำมันดีเซลเก็บที่อัตรา 0.531 บาทตอลิตร เปน 0.0005 บาทตอลิตร 4) ภาษีมูลคาเพิ่ม จัดเก็บ 2 รอบในอัตรารอยละ 7 เชนเดียวกับการบริโภคสินคาทั่วไป โดยรอบแรกเก็บบนฐานราคา ขายสง (ประกอบดวยราคา ณ โรงกลั่น ภาษีสรรพสามิต ภาษีเทศบาล รวมทั้งเงินที่ตองสงกองทุนน้ำมันเชื้อเพลิงและกองทุน เพื่อสงเสริมการอนุรักษพลังงาน) และรอบที่สองเก็บบนฐานคาการตลาด 5) กองทุนน้ำมันเชื้อเพลิงและกองทุนเพื่อสงเสริมการอนุรักษพลังงาน โดยอัตราเงินสงกองทุนน้ำมันเชื้อเพลิง สำหรับน้ำมันเบนซิน 95 อยูที่ 7.50 บาทตอลิตร ขณะที่น้ำมันเบนซิน 91 อยูที่ 6.20 บาทตอลิตร จนกระทั่งในเดือนกุมภาพันธ 2553 มีการปรับขึ้นอัตราเปน 6.70 บาทตอลิตรจนถึงปจจุบัน นอกจากนี้ กองทุนน้ำมันเชื้อเพลิงยังมีภาระตองชดเชยราคา น้ำมันดีเซลใหคงอยูที่ไมเกิน 30 บาทตอลิตร โดยชดเชยในอัตรา 0.81 บาทตอลิตร (ปรับเปน 0.80 บาทตอลิตร ในเดือน กุมภาพันธ 2553) และในเดือนมิถุนายน 2553 มีการปรับลดอัตราชดเชยเปน 0.50 บาทตอลิตร อยางไรก็ตาม ผลจากราคา น้ำมันโลกที่มีแนวโนมสูงขึ้นอยางตอเนื่อง กองทุนน้ำมันเชื้อเพลิงไดขึ้นอัตราการชดเชยใหแกน้ำมันดีเซลอยางตอเนื่องตั้งแต กลางเดือนธันวาคม 2553 ทั้งนี้ จากการใชมาตรการลดภาษีน้ำมันดีเซลเพื่อชวยลดภาระของกองทุนน้ำมันเชื้อเพลิง ทำให กองทุ น น้ ำ มั น เชื้ อ เพลิ ง ไม ต อ งชดเชยราคาน้ ำ มั น ดี เ ซลและสามารถเก็ บ เงิ น เข า กองทุ น จากน้ ำ มั น ดี เ ซลได ตั้ ง แต วั น ที่ 7 พฤษภาคม 2554 สำหรับกองทุนอนุรักษพลังงานมีการเก็บเงินเขากองทุนในอัตรา 0.25 บาทตอลิตร ทั้งน้ำมันเบนซิน น้ำมันแกสโซฮอล และน้ำมันดีเซล 6) คาการตลาด ประกอบดวยคาใชจายในการบริหารจัดการคลังน้ำมัน คาใชจายในการขนสงน้ำมันจากคลังน้ำมัน ไปยังสถานีบริการ คาใชจายในการบริหารงานทั่วไป การขายและการตลาด รวมทั้งคาใชจาย ณ สถานีบริการ เชน คาแรงพนักงาน คาเชาที่ดิน และคาสาธารณูปโภคตาง ๆ ฯลฯ จะเห็นวาโครงสรางราคาน้ำมันขายปลีกภายในประเทศขึ้นอยูกับปจจัยหลายประการดังที่กลาวมา โดยปจจัยที่สำคัญ คือ ราคาน้ำมัน ณ โรงกลั่น ที่ขึ้นอยูกับการเปลี่ยนแปลงของราคาน้ำมันดิบในตลาดโลก ทั้งนี้ ตัวแปรของราคาในเชิงนโยบาย ไดแก การเปลี่ยนแปลงของภาษีสรรพสามิตน้ำมันและการปรับเพิ่มหรือลดอัตราชดเชยของกองทุนน้ำมัน ตั้งแตตนป 2554 ระดับราคาน้ำมันโลกปรับเพิ่มขึ้นตอเนื่อง โดย ณ สิ้นเดือนธันวาคม 2553 ราคาน้ำมันดิบในตลาดโลก อยูที่ 88.95 ดอลลารตอบารเรล และ ณ สิ้นเดือนเมษายน 2554 เพิ่มสูงขึ้นถึงระดับ 115.56 ดอลลารตอบารเรล หรือเพิ่มขึ้น 26.61 ดอลลารตอบารเรล ในระยะเวลาเพียง 4 เดือน ทำใหกองทุนน้ำมันที่ตองรักษาระดับราคาน้ำมันดีเซลไมใหเกิน 30 บาท ตอลิตร ชดเชยน้ำมันดีเซลเพิ่มขึ้นตอเนื่องจาก 0.35 บาทตอลิตร (ณ วันที่ 30 ธันวาคม 2553) มาเปน 6.4 บาทตอลิตร (ณ วันที่ 12 เมษายน 2554) จากการวิเคราะหผลการจัดเก็บรายไดภาษีน้ำมันในชวง 7 เดือนแรกของปงบประมาณ 2554 กอนมาตรการลดอัตราภาษี น้ำมันดีเซล พบวา ภาษีสรรพสามิตน้ำมันจัดเก็บไดสูงกวาประมาณการ 4,122 ลานบาท และสูงกวาชวงเดียวกันของปกอน รอยละ 2.1 อยางไรก็ตาม2 หลังจากมาตรการลดภาษีน้ำมันดีเซล รายไดจัดเก็บไดนอยกวาประมาณการ 3,522 ลานบาท หรือ 2

54

โครงสรางอัตราภาษีน้ำมันปจจุบันหลังจากประกาศลดอัตราภาษีน้ำมันดีเซล วันที่ 21 มิถุนายน 2554 มีดังนี้ 1) ภาษีน้ำมันเบนซินทุกประเภทรอยละ 7.0 อัตราภาษีน้ำมันแกสโซฮอล E10 รอยละ 6.30 อัตราภาษีน้ำมันแกสโซฮอล E20 รอยละ 5.60 อัตราภาษีน้ำมันแกสโซฮอล E85 รอยละ 1.050 และอัตราภาษี น้ำมันดีเซลรอยละ 0.005

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

หดตัวรอยละ 5.0 นอกจากนี้ มาตรการดังกลาวยังมีสวนในการกระตุนการใชน้ำมันดีเซลเพิ่มมากขึ้น โดยปริมาณการใชน้ำมัน ดีเซลในเดือนพฤษภาคม 2554 เพิ่มสูงขึ้นรอยละ 16 จากเดือนกอนหนา ขณะที่ปริมาณการใชน้ำมันดีเซลเฉลี่ยเพิ่มขึ้นตอเดือน รอยละ 10.0 สะทอนถึงการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของประชาชนในการใชน้ำมันอันเนื่องมาจากมาตรการภาษีของภาครัฐ

3. มาตรการดานการคลังและกองทุนน้ำมันฯ บทความนี้จะใหความสำคัญกับนโยบายการพยุงราคาน้ำมันดีเซล เนื่องจากดีเซลเปนน้ำมันหลักที่ใชในภาคการขนสง ดังนั้น การเพิ่มขึ้นของราคาน้ำมันดีเซลจะสงผลกระทบทางตรงตอตนทุนการผลิต และทางออมตอคาครองชีพของประชาชน จากการเพิ่มขึ้นของราคาสินคา ภาครัฐจึงดำเนินนโยบายตาง ๆ เพื่อตรึงราคาน้ำมันดีเซลภายในประเทศไมใหสูงเกินไป อยางไรก็ตาม มาตรการดังกลาวจะสงผลตอฐานะทางการคลังและการบริหารกองทุนน้ำมันฯ โดยมีสาระสำคัญของการดำเนินการ ดังนี้ 1) คณะรัฐมนตรีมีมติใหปรับลดอัตราภาษีสรรพสามิตน้ำมันดีเซลลง เมื่อวันที่ 21 เมษายน 2554 โดยอัตราภาษีสรรพสามิต น้ำมันจากราคา 5.31 บาทตอลิตร มาอยูที่ 0.005 บาทตอลิตร จนถึงวันที่ 30 กันยายน 2554 เปนระยะเวลา 5 เดือน เพื่อตรึงราคา น้ำมันดีเซลไมใหเกินราคาลิตรละ 30 บาท ทั้งนี้ ในป 2553 อัตราภาษีสรรพสามิตมีสัดสวนรอยละ 17.7 ของราคาขายปลีก น้ำมันดีเซล ดังนั้น การปรับลดอัตราภาษีน้ำมันจะทำใหราคาขายปลีกลดต่ำลง จะเห็นวาถาไมมีการตรึงราคาน้ำมันดีเซลไวที่ ระดับ 30 บาทตอลิตร ราคาน้ำมันดีเซลที่ขายภายในประเทศจะสูงขึ้นถึงระดับ 34.105 บาทตอลิตร และจะทำใหอัตราเงินเฟอ ทั่วไปและเงินเฟอพื้นฐานเพิ่มสูงขึ้นจากระดับปจจุบันรอยละ 0.91 และรอยละ 0.44 ตามลำดับ ซึ่งจะสงผลกระทบตอคาครองชีพ ของประชาชน อยางไรก็ตาม มาตรการตรึงราคาน้ำมันโดยใชมาตรการดานภาษีจะสงผลทำใหรายไดรัฐบาลสูญเสียไปจาก การลดอัตราภาษี โดยในเดือนพฤษภาคม 2554 รายไดจัดเก็บจากภาษีน้ำมันต่ำกวาเปา 7,674 ลานบาท ดังนั้น ภายในระยะเวลา 5 เดือน รัฐบาลจะสูญเสียรายไดกวา 38,370 ลานบาท 2) สำหรับนโยบายของกองทุนน้ำมันเชื้อเพลิง สามารถแบงออกเปน (1) กรณีการปรับเพิ่มหรือลดอัตราเงินชดเชย เปนแนวทางการรักษาระดับราคาน้ำมันขายปลีกใหเปนไปตามที่กำหนด ซึ่งเปนรายจายที่กองทุนตองนำไปชดเชยใหแกผูผลิต น้ำมันเพื่อไมใหราคาน้ำมันขายปลีกสูงมากเกินไป โดยการกำหนดอัตราเงินชดเชยเปนไปตามประกาศของคณะกรรมการ นโยบายพลังงาน ทั้งนี้ ในชวงที่ระดับราคาน้ำมันดิบเพิ่มสูงขึ้นในชวงปลายป 2553 กองทุนน้ำมันฯ ไดปรับอัตราชดเชยน้ำมัน ดีเซลมาโดยตลอดจากครั้งที่ 1 (วันที่ 17 ธันวาคม 2553-5 มกราคม 2554) อัตราชดเชยอยูที่ 0.35 บาทตอลิตรและภายใน ระยะเวลา 5 เดือน อัตราชดเชยปรับเพิ่มขึ้นมาอยูที่ระดับ 6.40 บาทตอลิตร (ปรับครั้งที่ 15 วันที่ 12-19 เมษายน 2554) กอนที่ จะปรับลดลงมาอยูที่ระดับ 0.16 บาทตอลิตร (ปรับครั้งที่ 17 วันที่ 21 เมษายน-6 พฤษภาคม 2554) สงผลใหกองทุนน้ำมันฯ ใชเงินชดเชยน้ำมันดีเซลตั้งแตวันที่ 17 ธันวาคม 2553 ถึง 6 พฤษภาคม 2554 กวา 23,106.3 ลานบาท กอนที่จะมีมาตรการ ปรับลดอัตราภาษีสรรพสามิตน้ำมัน ดังนั้น มาตรการตรึงน้ำมันดีเซลโดยกองทุนน้ำมันฯ มีสวนทำใหราคาขายปลีกลดลงกวา รอยละ 16.6 และทำใหระดับราคาขายปลีกน้ำมันดีเซลอยูในระดับต่ำกวา 30 บาทตอลิตร และ (2) กรณีการปรับเพิ่มหรือลด อัตรานำสงกองทุนน้ำมัน เปนแนวทางการหารายรับของกองทุนในชวงเวลาที่ระดับราคาน้ำมันลดต่ำลง อยางไรก็ตาม มาตรการดานการชดเชยและเงินนำสงจำเปนตองมีการบริหารจัดการที่ดี โดยการจัดหารายรับใหมากในชวงที่ราคาน้ำมัน อยูในระดับต่ำและนำไปจายเพื่อชดเชยในชวงที่ราคาน้ำมันเพิ่มสูงขึ้น จากขอมูลลาสุดพบวา หลังจากไดนำนโยบายลดอัตรา ภาษีสรรพสามิตน้ำมันดีเซล ทำใหกองทุนน้ำมันฯ ปรับเพิ่มอัตรานำสงอยางตอเนื่องเพื่อจัดหารายรับ โดยการปรับครั้งที่ 18 (วันที่ 7-9 พฤษภาคม 2554) อัตรานำสงกองทุนน้ำมันอยูที่ระดับ 3 บาทตอลิตร และในการปรับครั้งที่ 20 วันที่ 13-25 พฤษภาคม 2554 เพิ่มขึ้นมาอยูที่ระดับ 13 บาทตอลิตร กอนที่จะมีการปรับลดลงเปนครั้งที่ 28 วันที่ 28 มิถุนายน-4 กรกฎาคม 2554 มาอยูที่ระดับ 7 บาทตอลิตร สงผลใหกองทุนน้ำมันฯ มีรายรับเพิ่มสูงขึ้นระหวางวันที่ 7 พฤษภาคม-4 กันยายน 2554 อยูที่ 5,064.8 ลานบาท

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

55

4. ผลกระทบดานการคลังและเชิงมหภาคของการตรึงราคาน้ำมันดีเซล บทวิเคราะหฉบับนี้ประเมินทั้งผลกระทบดานการคลังและสถานะกองทุนน้ำมันฯ และผลกระทบในเชิงมหภาคของ การตรึงราคาน้ำมันดีเซล สำหรับผลกระทบในกรณีแรก ภาครัฐจะสามารถใช 2 มาตรการ ไดแก 1) มาตรการดานภาษี โดยการลดอัตราภาษีสรรพสามิตน้ำมันหลังจากหมดมาตรการภาษีน้ำมันที่คาดกวาจะหมดอายุในเดือนกันยายน 2554 และ 2) มาตรการรายจายของกองทุนน้ำมันจากการหารายรับเพิ่มเติมจากการกูยืม ตารางที่ 2 ผลกระทบดานการคลังและสถานะกองทุนของการตรึงราคาน้ำมันดีเซล3 ผลกระทบตอเดือน สมมติฐาน ราคาน้ำมันดิบดูไบเฉลี่ยในป 2554 (ดอลลารสหรัฐตอบารเรล) ราคาน้ำมันดีเซล (บาท) ปริมาณการบริโภคน้ำมันดีเซล (ลานลิตรตอเดือน) ผลกระทบดานการคลัง สูญเสียรายไดภาษีสรรพสามิตน้ำมัน (ลานบาทตอเดือน) หนี้สาธารณะเพิ่มขึ้น (ลานบาทตอเดือน) สถานะกองทุนน้ำมันฯ รายรับจากเงินสงเขากองทุนน้ำมันฯ (ลานบาทตอเดือน) รายจายชดเชยราคาน้ำมันดีเซลของกองทุนน้ำมันฯ (ลานบาทตอเดือน) รายจายชดเชยอื่น ๆ1/ (ลานบาทตอเดือน) รายได-รายจาย (ลานบาทตอเดือน) กูเพื่อชดเชย (ลานบาทตอเดือน)

กรณีฐาน

ปรับลดอัตราภาษี กูยืมเพื่อชดเชย

95 30 1,775

110 32 1,953

110 32 1,828

0 0

-8,435 578

0 5,650

2,867

3,153

2,953

0

0

-4,872

-3,731 -864 864

-3,731 -578 578

-3,731 -5,650 5,650

หมายเหตุ : 1/ รายจายชดเชยอื่น ๆ เชน คาชดเชยนำเขา LPG คาชดเชย LPG โรงกลั่น คาชดเชย NGV (ลานบาทตอเดือน) ฯลฯ

ภายใตสมมติฐานราคาน้ำมันดิบดูไบเพิ่มสูงถึงระดับ 110 ดอลลารตอบารเรล4 จากกรณีฐานที่อยูที่ 95 ดอลลารตอบารเรล จะสงผลทำใหราคาน้ำมันดีเซลในประเทศเพิ่มสูงขึ้นถึงระดับ 32 บาทตอลิตร ผลกระทบในเชิงนโยบายมีดังตอไปนี้ กรณีการปรับลดอัตราภาษีน้ำมันตอเนื่องหลังจากหมดมาตรการในเดือนกันยายน 2554 จะสงผลใหปริมาณการใช น้ำมันดีเซลเพิ่มสูงขึ้นจากการเปลี่ยนพฤติกรรมการใชน้ำมันของประชาชนที่หันมาใชน้ำมันชนิดนี้เพิ่มสูงขึ้น มาอยูที่ 1,953 ลานลิตรตอเดือน รายไดรัฐบาลจากภาษีสรรพสามิตน้ำมันสูญเสียกวา 8,435 ตอเดือน นอกจากนี้ หนี้สาธารณะที่รัฐบาล ค้ำประกันจะเพิ่มสูงขึ้นจากการที่รายจายของกองทุนสูงกวารายได ทำใหกองทุนน้ำมันฯ ตองกูยืม 578 ลานบาทตอเดือน สำหรับสถานะของกองทุนน้ำมันฯ พบวา รายรับจากเงินสงเขากองทุนเพิ่มสูงขึ้นจากปริมาณการใชน้ำมันที่เพิ่มขึ้น ภายใต สมมติฐานวากองทุนน้ำมันฯ ไมมีรายจายเพื่อชดเชยน้ำมันดีเซล กองทุนน้ำมันฯ ยังคงตองมีรายจายชดเชยอื่น ๆ คงที่ที่ 3,731 ลานบาทตอเดือน สมมติฐานการประมาณการ ไดแก 1) ราคาน้ำมันดีเซลในประเทศปรับเพิ่มสูงขึ้นตามราคาน้ำมันดิบดูไบในอัตราสวนที่ต่ำกวา 2) ประชาชนมีการเปลี่ยน พฤติกรรมการใชน้ำมัน โดยหันมาใชน้ำมันดีเซลเพิ่มสูงขึ้นเมื่อมีการชดเชยน้ำมันดีเซล แตผลกระทบจะนอยกวานโยบายการปรับลดอัตราภาษีน้ำมันดีเซล (ประมาณการจากปริมาณการใชน้ำมันดีเซลจากกรมสรรพสามิตในเดือนพฤษภาคม 2554) 3) ปริมาณน้ำมันดีเซลเพิ่มสูงขึ้นสงผลใหรายไดจัดเก็บภาษี สรรพสามิตน้ำมันเพิ่มสูงขึ้นและรายรับจากเงินสงเขากองทุนเพิ่มสูงขึ้น และ 4) กรณีการชดเชยน้ำมันเพิ่มขึ้น 1 บาทตอลิตร สงผลใหรายจายชดเชยราคาน้ำมัน ดีเซลของกองทุนเพิ่มสูงขึ้นเฉลี่ย 2,350 ลานบาท (คำนวณจากรายจายและอัตราชดเชยเดือนกุมภาพันธ 2554) 4 กระทรวงการคลังคาดการณระดับราคาน้ำมันดิบดูไบเฉลี่ยทั้งปที่ 110 ดอลลารตอบารเรล (คาดการณ ณ เดือนมิถุนายน 2554) 3

56

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

กรณีที่กองทุนน้ำมันฯ กูยืมเพื่อนำมาชดเชยน้ำมันดีเซลหลังจากหมดมาตรการในเดือนกันยายน 2554 จะสงผลให ปริมาณการใชน้ำมันดีเซลเพิ่มสูงขึ้นจากการเปลี่ยนพฤติกรรมการใชน้ำมันของประชาชนที่หันมาใชน้ำมันชนิดนี้เพิ่มสูงขึ้น แตสูงขึ้นนอยกวากรณีการปรับลดอัตราภาษีสรรพสามิตน้ำมัน โดยจะทำใหปริมาณการใชน้ำมันเพิ่มขึ้นมาอยูที่ 1,828 ลานลิตรตอเดือน สงผลใหรัฐบาลมีภาระค้ำประกันเพิ่มสูงขึ้น 5,650 ลานบาทตอเดือน โดยเปนผลมาจากรายรับของกองทุน น้ำมันฯ ต่ำกวารายจายของกองทุน ซึ่งคาดกวารายรับจากการนำสงเขากองทุนน้ำมันฯ จะสูงขึ้นกวากรณีฐานเนื่องจากปริมาณ การใชน้ำมันที่เพิ่มสูงขึ้น โดยรายรับเพิ่มขึ้นมาอยูที่ระดับ 2,953 ลานบาทตอเดือน ขณะที่รายจายชดเชยราคาน้ำมันดีเซล ของกองทุนน้ำมันฯ เพิ่มสูงขึ้นมาอยู 4,872 ลานบาทตอเดือน สงผลใหกองทุนตองกูยืมประมาณ 5,650 ลานบาทตอเดือน เพื่อพยุงราคาน้ำมันดีเซลไมใหสูงเกินกวา 30 บาทตอลิตร สำหรับผลกระทบเชิงมหภาค ภายใตสมมติฐานราคาน้ำมันโลกที่ระดับ 110 ดอลลารตอบารเรล สำนักงานเศรษฐกิจ การคลังประมาณการวา หากไมมีมาตรการตรึงราคาน้ำมันที่ระดับราคาลิตรละ 30 บาท จะทำใหระดับราคาน้ำมันดีเซล ปรับตัวเพิ่มสูงขึ้นเฉลี่ยลิตรละ 32 บาท หรือราคาเพิ่มขึ้น 2 บาทตอลิตร ซึ่งจะสงผลทำใหระดับราคาน้ำมันโดยรวมเพิ่มสูงขึ้น โดยผลกระทบตอเศรษฐกิจมีดังตอไปนี้ (ตารางที่ 3) ตารางที่ 3 ผลกระทบตรึงราคาน้ำมันดีเซลตออัตราเงินเฟอและตนทุนการผลิต ป 2554 ราคาน้ำมันดีเซล อัตราเงินเฟอ อัตราเงินเฟอทั่วไป อัตราเงินเฟอพื้นฐาน ตนทุนการผลิต (อัตราขยายตัวจากกรณีฐาน) ตนทุนสินคาอุปโภคบริโภคในสวนของคาใชจายผลิตและคาขนสง

ไมตรึงราคาน้ำมัน ตรึงราคาน้ำมัน 32.50 29.99

สวนตาง 2.51

4.30 2.80

3.60 2.50

0.70 0.30

0.40

0.00

0.40

ที่มา : ประมาณการผลกระทบอัตราเงินเฟอโดยกระทรวงการคลัง และตนทุนการผลิตคำนวณโดยใชขอมูลจากรายงานขอสรุปขาวการประชุมคณะรัฐมนตรี โดยทีมโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ประจำวันที่ 21 ธันวาคม 2553

1) ผลกระทบตออัตราเงินเฟอ พบวา หากรักษาระดับราคาน้ำมันดีเซลปรับตัวเพิ่มขึ้นเหนือระดับลิตรละ 30 บาท ตลอดทั้งป 2554 จะทำใหอัตราเงินเฟอทั่วไปอยูที่ระดับรอยละ 4.3 เนื่องจากการปรับขึ้นของระดับราคาน้ำมันเชื้อเพลิงและ คาพลังงานสงผลตอตนทุน การผลิตสินคา อยางไรก็ตาม ในกรณีที่มีมาตรการตรึงราคาน้ำมันดีเซล พบวา อัตราเงินเฟอทั่วไป จะอยูที่ระดับรอยละ 3.6 โดยมาตรการตรึงราคาน้ำมันดีเซลมีสวนชวยลดอัตราเงินเฟอทั่วไปในป 2554 ลงไดรอยละ 0.7 สำหรับอัตราเงินเฟอพื้นฐาน พบวา มาตรการนี้จะชวยลดอัตราเงินเฟอพื้นฐานลงไดรอยละ 0.3 2) ผลกระทบตอการใชจายภายในประเทศ พบวา มาตรการตรึงระดับราคาน้ำมันดีเซลมีสวนในการชวยลดแรงกดดัน จากเงินเฟอทั่วไปเพียงรอยละ 0.70 เทานั้น ซึ่งจะไมสงผลกระทบตอการบริโภคและการลงทุนในภาพรวมมากนัก ทำให อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจของไทยในป 2554 จะขยายตัวไดตามกรอบเปาหมายที่รอยละ 4.0–5.0 3) ผลกระทบต อ ต น ทุ น การผลิ ต พบว า จากรายงานข อ สรุ ป ข า วการประชุ ม คณะรั ฐ มนตรี โ ดยที ม โฆษกประจำ สำนักนายกรัฐมนตรี ประจำวันที่ 21 ธันวาคม 2553 โครงสรางตนทุนสินคาประกอบดวย ตนทุนวัตถุดิบ คาแรงงาน คาใชจาย ในการผลิต คาใชจายเพื่อสงเสริมการขาย การบริหารและการเงิน โดยตนทุนวัตถุดิบจะเปนปจจัยการผลิตหลักซึ่งมีสัดสวน ในโครงสรางตนทุนรอยละ 30–90 ขึ้นกับชนิดของสินคาในแตละอุตสาหกรรม จากการศึกษาพบวา หากไมมีมาตรการตรึงราคา น้ำมันในเดือนเมษายน 2554 จะสงผลทำใหตนทุนสินคาอุปโภคบริโภคในสวนของคาใชจายผลิตและคาขนสงสูงขึ้นเฉลี่ย รอยละ 0.40 โดยสินคาปูนซีเมนตไดรับผลกระทบสูงสุดที่รอยละ 0.79

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

57

5. ขอเสนอแนะเชิงนโยบาย นโยบายตรึ ง ราคาน้ ำ มั น ดี เ ซลเพื่ อ รั ก ษาระดั บ ราคาน้ ำ มั น ดี เ ซลไม ใ ห สู ง เกิ น กว า 30 บาทต อ ลิ ต ร จะส ง ผลดี ต อ การควบคุมคาครองชีพของประชาชนในระยะสั้น อยางไรก็ตาม มาตรการดังกลาวจะสงผลตอการบิดเบือนโครงสรางราคาและ ปริมาณการใชน้ำมันในระยะยาว การวิเคราะหมีขอเสนอแนะเชิงนโยบายดังตอไปนี้ 1) เนื่องจากการตรึงราคาน้ำมันมีวัตถุประสงคเพื่อชวยเหลือผูที่ไดรับความเดือดรอนจากราคาน้ำมันที่สูงขึ้น สงผลให คาครองชีพเพิ่มขึ้นตามไปดวย โดยเฉพาะเปนการชวยเหลือผูที่มีรายไดนอย อยางไรก็ตาม ผลของมาตรการดังกลาวสะทอน ใหเห็นวาประชาชนทุกกลุมไดรับความชวยเหลือ ทั้งยังกระตุนการใชน้ำมันดีเซลเพิ่มมากขึ้นในกลุมประชากรที่มีรายได ปานกลางถึงระดับสูง ดังนั้น ภาครัฐจำเปนตองจัดสรรทรัพยากรโดยเฉพาะรายจายใหเกิดประสิทธิภาพ (Cost-effective) เพื่อชวยเหลือกลุมเปาหมายเฉพาะที่ไดรับความเดือดรอนอยางแทจริง ดังนั้น การผอนคลายการตรึงราคาน้ำมันดีเซลควบคู ไปกับมาตรการเงินอุดหนุน (Income Transfer Program) เพื่อเนนใหความชวยเหลือเฉพาะผูที่มีความจำเปน จึงเปนทางเลือก เพื่อลดแรงกดดันทางสังคมของการยกเลิกมาตรการตรึงราคาน้ำมัน 2) วางแผนโครงการเพื่อพัฒนาการใชพลังงานประเทศในระยะยาว โดยสนับสนุนการผลิตและการใชพลังงานทดแทน อยางจริงจัง โดยเฉพาะการพัฒนาเชื้อเพลิงชีวภาพและชีวมวล เชน แกสโซฮอล ไบโอดีเซล ขยะ และมูลสัตว ฯลฯ โดยกำหนด โครงสรางราคาเชื้อเพลิงที่เหมาะสมและเอื้อตอการพัฒนาพืชพลังงาน รวมทั้งสะทอนตนทุนที่แทจริงมากที่สุด เพื่อใหมีการใช พลังงานอยางประหยัด และสงเสริมการแขงขันและการลงทุนในธุรกิจพลังงาน รวมทั้งพัฒนาคุณภาพการใหบริการและ ความปลอดภัย นอกจากนี้ มีความจำเปนที่จะตองสงเสริมการอนุรักษและประหยัดพลังงานทั้งในภาคครัวเรือน อุตสาหกรรม บริการ และขนสง โดยรณรงคใหเกิดวินัยและสรางจิตสำนึกในการประหยัดพลังงานและสนับสนุนการใชพลังงานอยางมี ประสิทธิภาพ และกระตุนใหประชาชนหันมาใชบริการขนสงสาธารณะ (Public Transportation) เพื่อลดอุปสงครวมในการใช พลังงานเชื้อเพลิง

58

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

บทวิเคราะห

1

เรื่อง เศรษฐกิจไทย : เมื่ออุปสงคภาคเอกชนในประเทศเรงขับเคลื่อน บทสรุปผูบริหาร

โครงสรางเศรษฐกิจไทยในชวงกอนวิกฤตเศรษฐกิจป 2540 พึ่งพาการบริโภคและการลงทุน ภาคเอกชนเปนสำคัญ โดยมีสัดสวนรวมกันรอยละ 86.5 ของ GDP ในป 2539 แตหลังจากวิกฤตเศรษฐกิจแลว เศรษฐกิจไทยพึ่งพาภาคตางประเทศเปนหลัก โดยผลรวมของสัดสวนการสงออกและการนำเขาอยูที่รอยละ 121.6 ของ GDP ในป 2553 ❍ วิกฤตเศรษฐกิจโลกในป 2551-2552 สงผลใหการฟนตัวของเศรษฐกิจโดยเฉพาะสหภาพยุโรป และสหรัฐอเมริกามีการฟนตัวอยางเปราะบาง ประกอบกับผลจากการใชนโยบายการคลังในชวงวิกฤตเศรษฐกิจ สงผลใหปญหาหนี้สาธารณะในยุโรปมีความรุนแรงขึ้น รวมถึงความผันผวนจากการเคลื่อนยายเงินทุนที่ กระทบตอคาเงินบาท อาจสงผลกระทบโดยตรงตอการสงออกไทย ดังนั้น เพื่อลดความเสี่ยงจากการพึ่งพา เศรษฐกิจโลกควรหันมาใหความสำคัญกับอุปสงคภายในประเทศใหมากขึ้น ❍ แมแนวโนมการบริโภคและการลงทุนภาคเอกชน ในป 2554 จะยังคงขยายตัวไดดี แตภาครัฐ ควรเรงรัดโครงการลงทุนตาง ๆ ตามแผนใหเปนรูปธรรมโดยเร็ว โดยเฉพาะโครงสรางสาธารณูปโภคพื้นฐาน ในหลายดาน อาทิ ดานคมนาคมขนสงและโลจิสติกส ดานระบบชลประทาน และดานเทคโนโลยี เพื่อเพิ่ม ขีดความสามารถในการแขงขันใหแกภาคธุรกิจและภาคเอกชนของไทย และยังจะชวยสนับสนุนอุปสงคภายใน ประเทศ เพื่อใหการเติบโตทางเศรษฐกิจไทยมีเสถียรภาพและยั่งยืน ❍

1. คำนำ เศรษฐกิจไทยในชวงกอนวิกฤตการเงินเอเชียในป 2540 ถูกขับเคลื่อนโดยอุปสงคภายในประเทศเปนสำคัญ กลาวคือ ในป 2539 โครงสรางเศรษฐกิจไทยพึ่งพาการบริโภคและการลงทุนภาคเอกชน โดยมีสัดสวนรวมกันรอยละ 86.5 ของ GDP แบงเปน การบริโภคภาคเอกชน (Cp) รอยละ 54.4 และการลงทุนภาคเอกชน (Ip) รอยละ 32.1 ที่เหลือเปนภาครัฐบาล (G) รอยละ 18.7 ในขณะที่การสงออกสุทธิ (X-M) รอยละ -7.2 แบงเปนการสงออกสินคาและบริการรอยละ 42.0 และการนำเขา สินคาและบริการรอยละ 49.2 หรือปริมาณการคากับตางประเทศเทากับรอยละ 91.2 ของ GDP แตหลังการฟนตัวจากวิกฤต ป 2540 เปนตนมา เศรษฐกิจไทยมีการเปลี่ยนแปลงโครงสรางโดยหันมาพึ่งพาตางประเทศมากขึ้น เห็นไดจากสัดสวนการสงออก และการนำเขารวมกันในป 2544 เพิ่มขึ้นเปนรอยละ 106.7 ของ GDP แยกเปนการสงออกรอยละ 60.7 และการนำเขารอยละ 46.0 ในขณะที่อุปสงคในประเทศโดยเฉพาะการลงทุนภาคเอกชนกลับลดบทบาทลงเหลือเพียงรอยละ 12.8 ของ GDP เทานั้น จนถึงปจจุบันโครงสรางเศรษฐกิจดังกลาวก็ไมเปลี่ยนแปลงไปแตอยางใด กลับทำใหเศรษฐกิจภาคตางประเทศของไทยมีขนาด ใหญขึ้น โดยในป 2553 ผลรวมของสัดสวนการสงออกและการนำเขาอยูที่รอยละ 121.6 ของ GDP แบงเปนการสงออกรอยละ 69.0 และการนำเขารอยละ 52.6 ในขณะที่การบริโภคภาคเอกชนอยูที่รอยละ 51.4 การลงทุนภาคเอกชนรอยละ 15.7 และ ภาครัฐบาลรอยละ 15.0 ตามลำดับ ดังตารางที่ 1

1

ผูเขียน : กาญจนา จันทรชิต เศรษฐกรปฏิบัติการ สวนแบบจำลองและประมาณการเศรษฐกิจการคลัง สำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค ขอขอบคุณ นางสาวสิริกมล อุดมผล สำหรับขอมูลเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และญี่ปุน และนายบุญชัย จรัสแสงสมบูรณ สำหรับคำแนะนำ

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

59

ตารางที่ 1 โครงสรางเศรษฐกิจไทย การบริโภคภาคเอกชน (Cp) การลงทุนภาคเอกชน (Ip) การใชจายภาครัฐ (G) การสงออกสุทธิ (X-M) การสงออก (X) การนำเขา (M)

(หนวย : % ตอ GDP)

2539 54.4 32.1 18.7 -7.2 42.0 49.2

2544 55.0 12.8 16.1 14.6 60.7 46.0

2549 53.7 17.3 14.5 13.8 68.8 54.9

2553 51.4 15.7 15.0 16.4 69.0 52.6

ที่มา : สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (สศช.) คำนวณโดย สศค.

2. โครงสรางเศรษฐกิจไทยที่เปลี่ยนแปลงไป ทำใหเศรษฐกิจไทยมีความออนไหวตอเศรษฐกิจโลก มากขึ้น ❍

วิกฤตเศรษฐกิจโลกป 2551-2552 สงผลกระทบตอเศรษฐกิจไทยอยางไร

จากโครงสรางเศรษฐกิจไทยที่เปลี่ยนแปลงไปมีการพึ่งพาตางประเทศมากขึ้นนั้น ทำใหเศรษฐกิจไทยตองเผชิญกับ ความเสี่ยงจากปจจัยภายนอกเพิ่มขึ้น กลาวคือ ในชวงปลายป 2550 เศรษฐกิจโลกเผชิญกับปญหาวิกฤตสินเชื่อดอยคุณภาพ (Sub-Prime Mortgage) ในสหรัฐอเมริกาที่เริ่มลุกลามเขาสูตลาดเงินตลาดทุนโลก และกลายเปนวิกฤตการเงินโลกเมื่อสถาบัน การเงินรวมทั้งวานิชธนกิจระดับโลกหลายแหงทั้งในสหรัฐอเมริกาและยุโรปลมละลาย จนลุกลามเขาสูภาคเศรษฐกิจจริง (Real Sector) ของประเทศตาง ๆ โดยเฉพาะประเทศตนตออยางสหรัฐอเมริกาที่เศรษฐกิจเขาสูภาวะถดถอย โดยหดตัวรอยละ -0.3 ในไตรมาสที่ 3 ป 2551 และหดตัวมากขึ้นในไตรมาสถัดมาที่รอยละ -2.8 สงผลใหเศรษฐกิจในป 2551 ไมมีการขยายตัว (หรือ ขยายตัวรอยละ 0.0) และเศรษฐกิจเขาสูภาวะถดถอยเต็มรูปแบบในป 2552 นอกจากนี้ ยังสงผลกระทบไปยังมหาอำนาจ เศรษฐกิจอื่น ๆ เชน สหภาพยุโรปและญี่ปุน ฯลฯ ที่เศรษฐกิจหดตัวตามไปดวย โดยสหภาพยุโรปเศรษฐกิจเขาสูภาวะถดถอย ในชวงไตรมาสที่ 4 ป 2551 ที่หดตัวรอยละ -2.1 และหดตัวมากขึ้นในป 2552 ที่รอยละ -4.1 ซึ่งเปนการหดตัวครั้งแรกนับตั้งแต มีการรวมกลุมประเทศกันเปนสหภาพยุโรปในป 2542 ในขณะที่ญี่ปุนแมวาเศรษฐกิจจะหดตัวกอนหนาวิกฤตเศรษฐกิจโลก กลาวคือ เศรษฐกิจญี่ปุนหดตัวรอยละ -1.2 ในป 2551 เนื่องจากประสบปญหาเงินฝดในประเทศ แตวิกฤตเศรษฐกิจโลก กลับซ้ำเติมภาวะเศรษฐกิจญี่ปุนใหหดตัวลึกลงไปอีก โดยหดตัวมากที่สุดถึงรอยละ -10.3 ในไตรมาสที่ 1 ป 2552 สงผลให เศรษฐกิจญี่ปุนป 2552 หดตัวรอยละ -6.3 ซึ่งถือไดวาเปนการหดตัวในระดับที่สูงมากสำหรับเศรษฐกิจที่มีขนาดใหญอันดับที่ 3 ของโลก ดังภาพที่ 1 ภาพที่ 1 อัตราการขยายตัวของมหาอำนาจ ทางเศรษฐกิจของโลก

ที่มา : CEIC คำนวณโดย สศค.

60

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ภาพที่ 2 อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจไทย

ที่มา : CEIC คำนวณโดย สศค.

การที่เศรษฐกิจขนาดใหญของโลก 3 เขตเศรษฐกิจ อันไดแก สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และญี่ปุน เขาสูภาวะถดถอย ไดสงผลกระทบตอประเทศตาง ๆ ผานชองทางดานการคาเปนหลัก (ไมนับรวมถึงตลาดการเงินทั่วโลกที่ปนปวนไปดวย) โดยในสวนของประเทศไทยนั้น การที่ญี่ปุน สหรัฐอเมริกา และสหภาพยุโรปเปนตลาดสงออกสำคัญอันดับ 2 อันดับ 3 และ อันดับ 4 ของไทย (โดยมีสัดสวนรอยละ 10.5 รอยละ 10.3 และรอยละ 9.8 ของการสงออกรวมของไทย) ตามลำดับ ทำให การสงออกรวมของไทยหดตัวลงมาก โดยมูลคาการสงออกสินคาและบริการหดตัวลงรอยละ -7.8 ในไตรมาสที่ 4 ป 2551 และ หดตัวมากขึ้นในชวง 3 ไตรมาสแรกของป 2552 ซึ่งเปนสาเหตุหลักที่ทำใหเศรษฐกิจไทยหดตัวลงรอยละ -2.3 ในป 2552 และ ถือเปนการหดตัวครั้งแรกในรอบสิบปหลังจากเกิดวิกฤตเศรษฐกิจไทยในป 2540 เปนตนมา ซึ่งสะทอนวาหากเศรษฐกิจโลก มีความผันผวนแลวก็จะสงผลกระทบโดยตรงตอเศรษฐกิจไทยดวย เนื่องจากเศรษฐกิจไทยที่มีลักษณะเศรษฐกิจขนาดเล็กและ เปด (Small Open Economy) และมีการพึ่งพาตางประเทศในระดับสูง ในขณะที่ประเทศอินโดนีเซียและฟลิปปนสซึ่งเปน ประเทศในภูมิภาคอาเซียนเหมือนกับประเทศไทย แตมีสัดสวนภาคการคาระหวางประเทศต่ำกวาไทย (ประเทศอินโดนีเซีย มีสัดสวนภาคการคาระหวางประเทศรอยละ 48 ของ GDP และประเทศฟลิปปนสมีสัดสวนภาคการคาระหวางประเทศรอยละ 71 ของ GDP) ไดรับผลกระทบจากวิกฤตภายนอกในป 2551-2552 นอยกวา โดยเศรษฐกิจอินโดนีเซียและฟลิปปนสยังคง ขยายตัวเปนบวกในอัตรารอยละ 4.5 และรอยละ 1.1 ตามลำดับ ❍

ความจำเปนที่ตองใหความสำคัญกับอุปสงคในประเทศ

1. การฟนตัวของเศรษฐกิจโลกยังคงเปราะบาง แมวาวิกฤตเศรษฐกิจโลกไดผานพนไปแลว แตจากการที่หลายประเทศมีนโยบายกระตุนเศรษฐกิจโดยผาน นโยบายการคลังแบบขาดดุล รวมถึงภาระในการแกปญหาวิกฤตในภาคการเงิน ไดสงผลใหแตละประเทศประสบปญหา ขาดดุลการคลังอยางมหาศาล จนเกิดหนี้สาธารณะอยูระดับสูงมาก อาทิ ในกรณีของสหภาพยุโรป โดยเฉพาะกลุม PIIGS (Portugal Ireland Italy Greece and Spain) ขณะที่ประเทศสหรัฐอเมริกาก็ประสบปญหาคนวางงานยังอยูในระดับสูง สงผลใหเศรษฐกิจของมหาอำนาจ 2 เขตเศรษฐกิจทางฝงตะวันตกยังคงฟนตัวอยางเปราะบาง ในขณะที่ประเทศทางฝงตะวันออก ในภูมิภาคเอเชีย โดยเฉพาะจีนและอินเดียที่แมวาเศรษฐกิจยังคงขยายตัวตอเนื่อง แตก็เริ่มประสบปญหาอัตราเงินเฟอที่เรงตัวขึ้น โดยรัฐบาลจีนไดมีมาตรการเขมงวดทางการเงินผานการขึ้นอัตราดอกเบี้ย และการเพิ่มสัดสวนเงินสำรองตามกฎหมายของ ธนาคารพาณิชย เพื่อชะลอความรอนแรงทางเศรษฐกิจ สวนเศรษฐกิจญี่ปุนประสบปญหาภัยพิบัติสึนามิในชวงตนป 2554 อาจตองใชเวลาในการฟนตัวของเศรษฐกิจ ซึ่งปจจัยดังที่กลาวมาขางตนสะทอนใหเห็นวาแมเศรษฐกิจโลกจะเริ่มปรับตัวดีขึ้น จากปญหาวิกฤตเศรษฐกิจโลกในชวงป 2551-2552 แลว แตการฟนตัวยังคงมีความไมแนนอนอยูมาก 2. ความผันผวนจากการเคลื่อนยายเงินทุน จากการที่สหรัฐอเมริกาซึ่งถือเปนประเทศตนตอแหงวิกฤตเศรษฐกิจโลกในครั้งนี้ ไดใชความพยายามในการแกไข ปญหาดังกลาวผานการเพิ่มปริมาณการเงินในระบบเศรษฐกิจ หรือที่เรียกวา มาตรการ Quantitative Easing กวา 2.3 ลานลานดอลลารสหรัฐ เปนสาเหตุของการเกิดสภาพคลองสวนเกินในระบบการเงินโลก และทำใหมีการเคลื่อนยายสภาพคลอง ดังกลาวเขาสูตลาดสินคาโภคภัณฑและตลาดทุนของประเทศกำลังพัฒนา โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชียรวมถึงประเทศไทยที่มี พื้นฐานทางเศรษฐกิจที่ดี สงผลใหคาเงินในภูมิภาคเอเชียมีแนวโนมแข็งคาขึ้นอยางรวดเร็วและมีความผันผวนเพิ่มมากขึ้น

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

61

ภาพที่ 3 เงินทุนเคลื่อนยายเขาสุทธิ (Net Capital Flows) มายังภูมิภาคเอเชีย

ที่มา : “Global Financial Stability Report”, IMF (เดือนเมษายน 2554)

จาก 2 สถานการณดังกลาวไดสงสัญญาณวา ภาคการสงออกของไทยซึ่งเปนตัวแปรหลักตอการเติบโต ทางเศรษฐกิจนั้นจะมีความผันผวนเพิ่มมากขึ้น ซึ่งจะสงผลกระทบตอการขยายตัวทางเศรษฐกิจของไทยในอนาคตเชนเดียวกัน ดังนั้น เพื่อเปนการลดความเสี่ยงดังกลาวเราควรหันมาสนใจการกระตุนเศรษฐกิจผานอุปสงคในประเทศใหมากขึ้น เพื่อ กระจายความเสี่ยงและทำใหการเติบโตทางเศรษฐกิจไทยเปนไปอยางมีเสถียรภาพและยั่งยืน

3. สถานการณและแนวโนมการบริโภคและการลงทุนภาคเอกชน ❍

สถานการณการบริโภคและการลงทุนภาคเอกชนลาสุด

1. การบริโภคภาคเอกชน การบริโภคภาคเอกชนในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 3.4 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ชะลอลงจากป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 4.8 เนื่องจากปจจัยฐานที่เริ่มเขาสูภาวะปกติหลังวิกฤตเศรษฐกิจโลก ประกอบกับ ไดรับผลกระทบจากสถานการณน้ำทวมในหลายพื้นที่ สงผลตอความเชื่อมั่นในการใชจายของประชาชนโดยรวม อยางไรก็ตาม ถือไดวาการบริโภคภาคเอกชนในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ยังมีแนวโนมขยายตัวตอเนื่อง สะทอนจากการขยายไดถึงรอยละ 0.6 จากไตรมาสกอนหนา เมื่อขจัดปจจัยทางฤดูกาลแลว (QoQ_SA) ทั้งนี้ เมื่อพิจารณาในรายละเอียดพบวา การบริโภคภาคเอกชน ในหมวดสินคาคงทนขยายตัวในอัตราเรงที่รอยละ 23.7 จากไตรมาสที่ 4 ป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 16.7 ตามการขยายตัวของ หมวดยานยนตเปนสำคัญ โดยเฉพาะปริมาณจำหนายรถยนตนั่งที่ขยายตัวในระดับสูงที่รอยละ 59.5 สวนการบริโภคสินคา กึ่งคงทน อาทิ เสื้อผา รองเทา ภาชนะและสิ่งทอที่ใชในครัวเรือน ขยายตัวชะลอลงเล็กนอยที่รอยละ 4.5 จากไตรมาสกอน ที่ขยายตัวรอยละ 5.1 2. การลงทุนภาคเอกชน การลงทุนภาคเอกชนในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 12.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ตอเนื่องจากปกอนที่ขยายตัวรอยละ 13.8 และเมื่อขจัดปจจัยทางฤดูกาลแลวพบวา การลงทุนภาคเอกชนขยายตัวรอยละ 0.7 จากไตรมาสกอนหนา (QoQ_SA) บงชี้วาการลงทุนภาคเอกชนยังคงสงสัญญาณขยายตัวตอเนื่อง โดยแบงการลงทุน ภาคเอกชนในหมวดเครื่องมือ เครื่องจักร (สัดสวนรอยละ 75 ของการลงทุนภาคเอกชนรวม) ขยายตัวรอยละ 14.7 เรงขึ้น จากไตรมาสที่ 4 ป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 9.2 ในขณะที่การลงทุนภาคเอกชนในหมวดการกอสราง (สัดสวนรอยละ 25 ของ การลงทุนภาคเอกชนรวม) ในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 5.8 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน

62

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ภาพที่ 4 การบริโภคภาคเอกชน

ภาพที่ 5 การลงทุนภาคเอกชน

ที่มา : สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ

❍

แนวโนมการบริโภคและการลงทุนภาคเอกชน

1. การบริโภคภาคเอกชน การบริโภคภาคเอกชนในป 2554 คาดวาจะขยายตัวรอยละ 4.3 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 3.8–4.8) ตอเนื่องจากป 2553 (ภาพที่ 6) โดยไดรับปจจัยบวกจาก 1) รายไดภาคครัวเรือนยังอยูในเกณฑดีทั้งภาคการเกษตรและ นอกภาคการเกษตร สะทอนจากอัตราการวางงานที่อยูในระดับต่ำและรายไดเกษตรกรที่คาดวาจะปรับสูงขึ้นตามราคาพืชผล สำคัญ เชน ยางพารา และพืชพลังงาน ฯลฯ รายไดของลูกจางและขาราชการที่จะปรับสูงขึ้นจากการปรับอัตราคาจางขั้นต่ำ และเงินเดือนขาราชการ รวมถึงรายไดจากภาคทองเที่ยวที่คาดวาจะเพิ่มขึ้นตามแนวโนมจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติที่ ขยายตัวในระดับสูง และ 2) การขยายตัวอยางตอเนื่องของสินเชื่อเพื่อการบริโภคจะเปนปจจัยสนับสนุนการบริโภคภาคเอกชน ในป 2554 ทั้งนี้ จากขอมูลเชิงประจักษพบวา การบริโภคภาคเอกชน ในชวง 5 เดือนแรกป 2554 ยังคงขยายตัวอยางตอเนื่อง สะทอนไดจากเครื่องชี้วัดเศรษฐกิจดานการบริโภคภาคเอกชน โดยเฉพาะการจัดเก็บภาษีมูลคาเพิ่ม ณ ระดับราคาคงที่ (ซึ่งเครื่องชี้วัดการบริโภคภาคเอกชนโดยรวม) ขยายตัวตอเนื่องที่รอยละ 15.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน สอดคลองกับ ปริมาณการจำหนายรถยนตนั่งและรถจักรยานยนต (เปนเครื่องชี้ดานการบริโภคภาคเอกชนในหมวดสินคาคงทน) ขยายตัว ในอัตราเรงที่รอยละ 33.6 และรอยละ 15.1 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ตามลำดับ แมวาจะไดรับผลกระทบจาก ภั ย พิ บั ติ สึ น ามิ ใ นประเทศญี่ ปุ น ทำให ย อดขายชะลอตั ว และหดตั ว ในช ว งเดื อ นเมษายนและเดื อ นพฤษภาคมที่ ผ า นมา ในขณะที่รายไดภาคครัวเรือนยังอยูเกณฑดีตามรายไดเกษตรกรที่ยังคงอยูในระดับสูงที่รอยละ 34.9 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของปกอน และอัตราการวางงานอยูในระดับต่ำที่รอยละ 0.8 ของกำลังแรงงานรวม สอดคลองกับสินเชื่อเพื่อการบริโภคที่ยังคง ขยายตัวตอเนื่อง โดยขยายตัวรอยละ 14.1 ในชวง 5 เดือนแรกป 2554 อยางไรก็ตาม ปจจัยเสี่ยงที่คาดวาจะสงผลกระทบตอ การบริโภคภาคเอกชนในป 2554 ไดแก 1) แนวโนมระดับราคาสินคาทั่วไปที่เริ่มปรับตัวสูงขึ้นตามราคาน้ำมันและราคา โภคภัณฑ และ 2) การฟนตัวของเศรษฐกิจโลกที่ยังคงเปราะบาง เนื่องจากทั่วโลกตองเผชิญกับปจจัยเสี่ยงเพิ่มมากขึ้นทั้งเรื่อง ปญหาภัยธรรมชาติ เชน สึนามิในประเทศญี่ปุน สถานการณการเคลื่อนยายเงินทุนระหวางประเทศที่ทำใหอัตราแลกเปลี่ยน มีความผันผวนมากขึ้น ฯลฯ ซึ่งจะกระทบตอรายไดจากการสงออกของประเทศ 2. การลงทุนภาคเอกชน การลงทุนภาคเอกชน ในป 2554 คาดวาจะขยายตัวรอยละ 9.6 (โดยมีชวงคาดการณที่รอยละ 8.6– 10.6) ตอเนื่องจากป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 13.8 (ภาพที่ 7) โดยไดรับปจจัยสนับสนุนจาก 1) แรงสงจากการฟนตัวของ การใชจายภายในประเทศในป 2553 ที่คาดวายังสงผลตอเนื่องในป 2554 และ 2) ความเชื่อมั่นของนักลงทุนที่มีแนวโนมดีขึ้น ตามการฟนตัวของเศรษฐกิจและภาคการผลิต ประกอบกับแนวโนมการสงออกที่ยังคงขยายตัวอยางตอเนื่อง จูงใจใหนักลงทุน เรงลงทุนเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในภาคอุตสาหกรรมที่เนนการผลิตเพื่อการสงออก ทั้งนี้ จากขอมูลเชิงประจักษพบวา ในชวง ประมาณการเศรษฐกิจไทย

63

5 เดือนแรกป 2554 การลงทุนภาคเอกชนยังคงขยายตัวไดในเกณฑดี สะทอนจากเครื่องชี้เศรษฐกิจดานการลงทุน อาทิ ปริมาณการนำเขาสินคาทุนหักรายการพิเศษ (เครื่องบิน เรือ รถไฟ) ขยายตัวที่รอยละ 11.2 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน หนา สอดคลองกับปริมาณการจำหนายรถยนตเชิงพาณิชยที่ยังขยายตัวในอัตราเรงที่รอยละ 21.2 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของป ก อ นหน า สะท อ นถึ ง การลงทุ น ภาคเอกชนในหมวดเครื่ อ งมื อ เครื่ อ งจั ก รมี ก ารฟ น ตั ว ต อ เนื่ อ ง ในขณะที่ ก ารลงทุ น ภาคเอกชนในหมวดการกอสรางที่วัดจากเครื่องชี้เศรษฐกิจ อาทิ ปริมาณการจำหนายเหล็กและปูนซีเมนตขยายตัวชะลอลง และหดตัวรอยละ 3.1 และรอยละ -0.5 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา ตามลำดับ ตามปจจัยฐานสูงเมื่อปที่แลวที่มี นโยบายภาครัฐในการกระตุนเศรษฐกิจดานอสังหาริมทรัพย ภาพที่ 6 แนวโนมการบริโภคภาคเอกชน ป 2554

ภาพที่ 7 แนวโนมการลงทุนภาคเอกชน ป 2554

ที่มา : จากการประมาณการเศรษฐกิจโดย สศค. (เดือนมิถุนายน 2554)

4. ขอเสนอแนะเชิงนโยบายในการกระตุนการบริโภคและการลงทุนภาคเอกชน จากการวิเคราะหขางตนจะเห็นไดวา หากเศรษฐกิจไทยยังคงพึ่งพาตางประเทศเปนหลักจะทำใหเศรษฐกิจมีความเสี่ยง จากความผันผวนของเศรษฐกิจโลกมากขึ้น ตามการเปลี่ยนแปลงของกระแสโลกที่ไมหยุดนิ่ง ดังนั้น การหันมาใหความสำคัญ กับการเพิ่มอุปสงคภาคเอกชนภายในประเทศ ทั้งการบริโภคและการลงทุนภาคเอกชน (ซึ่งภาคเศรษฐกิจดังกลาวมีขนาดใหญ ถึงรอยละ 67.1 ของ GDP ประเทศไทย) โดยเฉพาะการลงทุนภาคเอกชนที่มีสัดสวนลดลงมากเมื่อเทียบกับชวงกอนวิกฤต เศรษฐกิจในป 2540 จึงมีความจำเปน เพื่อทำใหเศรษฐกิจไทยขยายตัวไดอยางมีเสถียรภาพและยั่งยืน ซึ่งภาครัฐอาจ ดำเนินการโดย ❍

ดานการบริโภคภาคเอกชน

1. สรางหลักประกันใหประชาชนมีรายไดที่มั่นคง ทั้งผูใชแรงงานและรายไดภาคการเกษตร โดยเฉพาะรายได เกษตรกร (โดยมีสัดสวนถึงประมาณรอยละ 40 ของกำลังแรงงานรวม) ผานโครงการตาง ๆ ที่จะชวยลดความผันผวนดานรายได ของเกษตรกร รวมถึงการปรับปรุงระบบการบริหารจัดการดานตลาดสำหรับสินคาเกษตรใหมีประสิทธิภาพมากขึ้น 2. เรงรัดการเบิกจายงบประมาณในสวนภูมิภาคมากขึ้น ในขณะที่หนวยงานในสวนภูมิภาครวมถึงรัฐวิสาหกิจตาง ๆ จะตองมีการเรงเบิกจายงบประมาณใหเปนไปตามเปาหมาย การโอนอำนาจสูทองถิ่น ทำใหรายได อปท. มากกวารอยละ 25 ของรายไดรวมของรัฐบาล 3. พัฒนาชุมชนเมืองและประชาชนที่มีรายไดปานกลาง (Middle Income) เชน พัฒนาโครงสรางสาธารณูปโภค พื้นฐาน เชน ไฟฟา ประปา และการขนสง ฯลฯ

64

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

❍

ดานการลงทุนภาคเอกชน

1. รัฐควรเรงดำเนินโครงการลงทุนตาง ๆ ใหเปนรูปธรรมโดยเร็ว โดยเฉพาะโครงสรางสาธารณูปโภคพื้นฐานใน หลายดาน อาทิ ดานคมนาคมขนสงและโลจิสติกส ดานระบบชลประทาน และดานเทคโนโลยี เพื่อเพิ่มขีดความสามารถ ในการแขงขันใหแกธุรกิจและภาคเอกชนของไทย 2. รัฐบาลควรมุงเนนในการพัฒนาคนหรือคุณภาพของแรงงานใหเปนแรงงานที่มีฝมือและตรงกับลักษณะงาน ใหเพิ่มมากขึ้น เพื่อรองรับการขยายตัวของภาคการผลิต ทั้งภาคการเกษตร ภาคอุตสาหกรรม และภาคบริการ ที่จะเขามา มีบทบาทตอเศรษฐกิจไทยมากขึ้นในอนาคต 3. ใหการสนับสนุนและเพิ่มงบประมาณดานวิจัยและพัฒนาองคความรูใหม ๆ ในเชิงพาณิชยอยางตอเนื่อง เพื่อเพิ่ม ศักยภาพในการผลิตของประเทศในระยะยาวทามกลางการแขงขันที่จะทวีความรุนแรงมากขึ้นในระยะตอไป

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

65

บทวิเคราะห

เรื่อง แนวทางการปรับตัวของเศรษฐกิจไทย ภายใตบริบทใหมของเศรษฐกิจโลก 1

บทสรุปผูบริหาร

วิกฤตเศรษฐกิจโลกระหวางป 2550-2553 (ค.ศ. 2007-2010) ไดปรับเปลี่ยนบริบทของ เศรษฐกิจโลกอยางมีนัยสำคัญ แมวาในปจจุบันเศรษฐกิจโลกไดฟนจากวิกฤตแลว แตตนเหตุที่กอใหเกิดวิกฤต เศรษฐกิจโลกยังคงอยู กลาวคือ สหรัฐอเมริกาก็ยังคงขาดดุลการคาอยางมหาศาล ซึ่งการขาดดุลอยางมหาศาลนี้ ยอมไมสามารถคงอยูได ❍ ภายใตบริบทใหมของเศรษฐกิจโลก ประเทศไทยจะเผชิญกับความทาทายทางเศรษฐกิจใน 4 ดาน ไดแก ความทาทายที่ 1 คือการปรับตัวในยุคที่เศรษฐกิจโลกปรับเขาสูสมดุล (Global Rebalance) ความทาทายที่ 2 คือการปรับตัวเพื่อรองรับความผันผวนของเงินทุนเคลื่อนยายที่จะมีเพิ่มขึ้น ความทาทายที่ 3 คือการบริหารจัดการฐานะการคลังที่ดีเพื่อมิใหเกิดปญหาหนี้สาธารณะ ความทาทายที่ 4 คือการกำกับดูแลสถาบันการเงินภายในประเทศอยางรัดกุม ❍ แนวทางการปรับตัวของเศรษฐกิจไทยภายใตบริบทใหมของเศรษฐกิจโลก ➤ ลดการพึ่ ง พาเศรษฐกิ จ ต า งประเทศโดยเฉพาะสหรั ฐ อเมริ ก าและสหภาพยุ โ รป ด ว ย การเสริมสรางความเขมแข็งของเศรษฐกิจในประเทศ ➤ กระจายตลาดการสงออกไปยังประเทศที่มีศักยภาพ เชน ประเทศในภูมิภาคเอเชียเพิ่ม มากขึ้น ฯลฯ ➤ เสริมสรางโครงสรางพื้นฐานของประเทศใหมีความแข็งแกรงเพิ่มขึ้น ทั้งการเสริมสราง โครงสรางพื้นฐานทางกายภาพ เชน ระบบสาธารณูปโภค รถไฟความเร็วสูง และโครงขาย ขนสงทางบก ฯลฯ และการเสริมสรางโครงสรางพื้นฐานทางคุณภาพของบุคลากร เชน การยกระดับการศึกษาขั้นต่ำในประเทศ การพัฒนาฝมือแรงงาน ฯลฯ ➤ ใชโอกาสจากคาเงินบาทที่มีแข็งคาขึ้นในการลงทุนเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแขงขัน ของประเทศ ❍

1. บริบทใหมของเศรษฐกิจโลก วิกฤตเศรษฐกิจโลกระหวางป 2550-2553 (ค.ศ. 2007-2010) ไดปรับเปลี่ยนบริบทของเศรษฐกิจโลกอยางมี นัยสำคัญ โดยในชวงกอนวิกฤต การขยายตัวของเศรษฐกิจโลกพึ่งพาอุปสงคของเศรษฐกิจตะวันตก อันไดแก สหรัฐอเมริกาและสหภาพยุโรป เปนสำคัญ อันนำไปสูการขับเคลื่อนเศรษฐกิจโลกอยางไมสมดุล (Global Imbalance) ดังเห็นไดจากการขาดดุลการคาของสหรัฐอเมริกาอยางตอเนื่องและมหาศาล (ภาพที่ 1) และเมื่ออำนาจในการจับจายใชสอย ของเศรษฐกิจตะวันตกออนแรงจากฟองสบูในภาคอสังหาริมทรัพยที่แตก เศรษฐกิจโลกจึงไดเขาสูวิกฤตดังที่ทุกคนทราบกัน (ภาพที่ 2)

1

66

ผูเขียน : ดร.ศรพล ตุลยะเสถียร และ ดร.สิริกมล อุดมผล ขอขอบคุณ คุณบุญชัย จรัสแสงสมบูรณ ผูอำนวยการสำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค สำหรับ คำแนะนำ

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ภาพที่ 2 อัตราการขยายตัวของเศรษฐกิจโลก ณ ราคาคงที่

ภาพที่ 1 การขาดดุลการคา

ที่มา : CEIC

ที่มา : IMF

แมวาในปจจุบันเศรษฐกิจโลกไดฟนจากวิกฤตแลว แตตนเหตุที่กอใหเกิดวิกฤตเศรษฐกิจโลกยังคงอยู กลาวคือ สหรัฐอเมริกาก็ยังคงขาดดุลการคาอยางมหาศาล ซึ่งการขาดดุลอยางมหาศาลนี้ยอมไมสามารถคงอยูได ดังนั้น ความทาทายอันดับแรกตอเศรษฐกิจไทย คือการปรับตัวในยุคที่เศรษฐกิจโลกปรับเขาสูสมดุล (Global Rebalance) ซึ่งรวมถึงการจับจายใชสอยของสหรัฐอเมริกาและสหภาพยุโรปที่นอยลง ซึ่งยอมหมายความวา ในบริบทใหมของเศรษฐกิจโลก เราคงไมสามารถที่จะพึ่งพาการขยายตัวของเศรษฐกิจตะวันตกในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจโลกไดตอไป ในชวงวิกฤตเศรษฐกิจโลก ประเทศตาง ๆ โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกาและสหภาพยุโรปไดกระตุนเศรษฐกิจดวยการดำเนิน นโยบายการเงินแบบผอนคลาย ดวยการคงอัตราดอกเบี้ยนโยบายในระดับต่ำ ประกอบกับการ “พิมพเงิน” หรือที่เรียกกันวา มาตรการ Quantitative Easing กวา 2.3 ลานลานดอลลารสหรัฐ หรือประมาณรอยละ 25.5 ของปริมาณเงินดอลลารสหรัฐ ทั้งหมด (M1) ซึ่งสงผลใหเกิดภาวะสภาพคลองลนโลก อันนำไปสูความผันผวนของเงินทุนเคลื่อนยายระหวางประเทศ (ภาพที่ 3) และนำไปสูความผันผวนของอัตราแลกเปลี่ยนที่เปนตัวแปรสำคัญสำหรับประเทศที่พึ่งพาการสงออก เชน ประเทศไทย ฯลฯ ดังนั้น ความทาทายอันดับที่สองตอเศรษฐกิจไทย คือการปรับตัวเพื่อรองรับกับความผันผวนของเงินทุนเคลื่อนยาย ที่จะมีเพิ่มขึ้น ภาพที่ 3 เงินทุนเคลื่อนยายเขาสุทธิ (Net Capital Flows) มายังภูมิภาคเอเชีย

ที่มา : “Global Financial Stability Report”, IMF (เดือนเมษายน 2554)

เชนเดียวกันในชวงวิกฤตเศรษฐกิจโลก ประเทศตาง ๆ ไดกระตุนเศรษฐกิจดวยการดำเนินนโยบายการคลังแบบขาดดุล อยางมหาศาล โดยในป 2552 สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป ญี่ปุน และไทย ขาดดุลงบประมาณในระดับที่สูงถึงรอยละ 10 รอยละ 6.8 รอยละ 6.7 และรอยละ 5.6 ของรายไดประชาชาติ ตามลำดับ (ภาพที่ 4) สงผลใหภาระหนี้สาธารณะของประเทศเหลานี้ ปรับตัวสูงขึ้นอยางรวดเร็ว อยางไรก็ตาม สำหรับประเทศไทยเมื่อเศรษฐกิจไทยไดกลับสูภาวะปกติในป 2553 สัดสวน ประมาณการเศรษฐกิจไทย

67

หนี้สาธารณะตอ GDP ไดลดลงจากปกอนหนามาอยูที่รอยละ 44.6 ของ GDP ขณะที่ในอีกหลายประเทศ อาทิ สหรัฐอเมริกา ญี่ปุน และหลายประเทศในยุโรป สัดสวนหนี้สาธารณะตอ GDP ยังเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง (ภาพที่ 5) ภาพที่ 4 ดุลการคลังตอรายไดประชาชาติ

ที่มา : CEIC

ภาพที่ 5 หนี้สาธารณะตอรายไดประชาชาติ

ที่มา : CEIC

ระดับหนี้สาธารณะที่สูงนี้เปนขอจำกัดในการกูยืมเพิ่มเติมเพื่อกระตุนเศรษฐกิจในอนาคต ซึ่งเปนปจจัยที่นักลงทุนและ บริษัทจัดอันดับความนาเชื่อถือตาง ๆ หันมาใหความสำคัญ ดังเห็นไดจากวิกฤตหนี้สาธารณะของประเทศในกลุมลูกหมู (Portugal Ireland Greece and Spain : PIGS) ซึ่งไดถูกปรับลดอันดับความนาเชื่อถือลงอยางตอเนื่อง (ตารางที่ 1) ดังนั้น ความทาทายอันดับที่สามตอเศรษฐกิจไทย คือการบริหารจัดการฐานะการคลังของประเทศที่ดี เพื่อมิใหเกิดปญหา หนี้สาธารณะดังเชนที่เกิดในหลายประเทศในยุโรป ตารางที่ 1 อันดับความนาเชื่อถือของพันธบัตรรัฐบาลระยะยาวสกุลเงินตางประเทศ และ CDS รัฐบาลอายุ 5 ป Country Portugal Italy Ireland Greece Spain Japan US Thailand

ขอมูล ณ ตนป 2553 S&P Moody’s Fitch BBB A3 A+ A+ Aa2 AAABaa1 BBB+ BBCaa1 B+ AA Aa2 AA+ AA Aa2 AA AAA Aaa AAA BBB+ Baa1 BBB

5yr CDS 505.0 240.0 600.0 990.0 330.0 63.3 70.0 90.0

S&P BBBA+ BBB+ B AA AAAAA BBB+

ขอมูล ณ มิ.ย. 2554 Moody’s Fitch Baa1 BBBAa2 AABaa3 BBB+ Caa1 B+ Aa2 AA+ Aa2 AA Aaa AAA Baa1 BBB

5yr CDS 673.8 147.0 658.8 1390.0 239.5 83.0 76.8 114.5

ที่มา : Reuters

นอกเหนือจากความพยายามในการปฏิรูประบบการเงินโลกเพื่อปองกันการซ้ำรอยวิกฤตครั้งที่ผานมา ไมวาจะเปน ความเขมงวดในการกำกับดูแลและการปรับปรุงเกณฑการดำรงเงินกองทุนตอสินทรัพยภายใต Basel III แลว หลายประเทศ ที่ไดรับผลกระทบอยางรุนแรงจากวิกฤตการเงินโลกครั้งลาสุด ไดใหความสำคัญเปนพิเศษกับการกำกับดูแลสถาบันการเงิน ขนาดใหญ (Systemically Important Financial Institution) ใหมีความรัดกุมมากยิ่งขึ้น เนื่องจากการปลอยสินเชื่อโดย หละหลวมและการลงทุนในเครื่องมือทางการเงินที่มีความเสี่ยงโดยสถาบันการเงินเหลานี้ เปนปจจัยหนึ่งที่นำไปสูวิกฤต เศรษฐกิจโลกในครั้งที่ผานมา โดยสหรัฐอเมริกาไดออกรัฐบัญญัติปฏิรูประบบการเงิน (Dodd-Frank Wall Street Reform Act) เมื่อป 2553 (ค.ศ. 2010) ขณะที่สหราชอาณาจักรมีการจัดทำแผนปฏิรูประบบธนาคารที่เรียกวา “Vicker’s Report” รวมไปถึง

68

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

มีการเรียกเก็บภาษีกับสถาบันการเงินขนาดใหญ (Bank Levy) เพื่อลดภาระของภาครัฐในการชวยเหลือภาคการเงินในอนาคตลง อยางไรก็ตาม การกำกับดูแลสถาบันการเงินขนาดใหญนี้จะสงผลใหตนทุนทางการเงินของสถาบันการเงินที่ตองปฏิบัติตาม กฎระเบียบดังกลาวเพิ่มสูงขึ้น ซึ่งตนทุนดังกลาวสถาบันการเงินอาจจะสงผานไปยังผูประกอบการตอไปได ดังนั้น ความทาทาย อันดับที่สี่ตอเศรษฐกิจไทย คือการกำกับดูแลสถาบันการเงินภายในประเทศอยางรัดกุม เชน การตรวจสอบเงินกองทุน ตอสินทรัพยของสถาบันการเงินใหมีเพียงพอ และคุณภาพของการปลอยสินเชื่อใหมีความเหมาะสม ฯลฯ พรอมทั้งติดตาม การเปลี่ยนแปลงของสถานการณและกฎระเบียบของภาคการเงินโลกอยางใกลชิด เพื่อปองกันความเสี่ยงตอสถาบัน การเงินในประเทศที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต

2. แนวทางการปรับตัวของเศรษฐกิจไทย ภายใตบริบทใหมของเศรษฐกิจโลกที่ไดกลาวขางตนจำเปนที่ประเทศไทยตองปรับตัวเพื่อลดการพึ่งพาเศรษฐกิจ ตางประเทศ โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกาและสหภาพยุโรป ดวยการเสริมสรางความเขมแข็งของเศรษฐกิจในประเทศ และ การกระจายตลาดการสงออกไปยังประเทศตาง ๆ ที่มีศักยภาพ การเสริมสรางความเขมแข็งของเศรษฐกิจไทยดังกลาวสามารถดำเนินการผานการเสริมสรางโครงสรางพื้นฐาน ของประเทศใหมีความแข็งแกรงเพิ่มขึ้น ทั้งการเสริมสรางโครงสรางพื้นฐานทางกายภาพ (Physical Infrastructure) เชน ระบบสาธารณูปโภค รถไฟความเร็วสูง และโครงขายขนสงทางบก และการเสริมสรางโครงสรางพื้นฐานทางคุณภาพ ของบุคลากร (Human Capital Infrastructure) โดยเฉพาะดานการศึกษา เชน การยกระดับการศึกษาขั้นต่ำในประเทศ และ การพัฒนาฝมือแรงงาน ฯลฯ ทั้งนี้ โครงขายคมนาคมที่มีประสิทธิภาพและบุคลากรที่มีคุณภาพนับเปนปจจัยสำคัญเพื่อ การพัฒนาศักยภาพทางเศรษฐกิจของประเทศไทยใหทัดเทียมกับนานาประเทศได เนื่องจากจะสนับสนุนใหเกิดการพัฒนาและ การตอยอดธุรกิจที่มีมูลคาเพิ่มทางเศรษฐกิจใหแกประเทศได ซึ่งผลที่ไดตามมาคือความเปนอยูของประชาชนที่ดีขึ้นจากรายได ประชาชาติและระบบสาธารณูปโภคและขนสงที่ดีขึ้น อันจะสงผลใหอุปสงคภายในประเทศเติบโตตามไปดวย ดังนั้น การพัฒนาขีดความสามารถของประเทศไทยจึงเปนอีกประเด็นสำคัญที่ตองดำเนินการอยางเรงดวน เพื่อใหไทยสามารถแขงขันกับประเทศเพื่อนบานไดอยางทัดเทียม จากการศึกษาของ World Economic Forum ในป 2553 พบวา ประเทศไทยมีดัชนีความสามารถทางการแขงขัน (Competitiveness Index) เปนรองประเทศสิงคโปรและ มาเลเซีย ทั้งในดาน (1) โครงสรางทั่วไป (Basic Requirement) ซึ่งพิจารณาจากสภาพเศรษฐกิจมหภาค โครงสรางพื้นฐาน และสุขภาพและการศึกษาขั้นพื้นฐาน (2) ปจจัยดานการพัฒนาศักยภาพ (Efficiency Enhancers) ซึ่งพิจารณาจากปจจัย เกี่ยวกับการศึกษาขั้นสูงและการฝกอบรม ประสิทธิภาพของตลาดสินคา ประสิทธิภาพของตลาดแรงงาน การพัฒนาตลาดการเงิน ความพรอมดานเทคโนโลยี และขนาดของตลาดภายในประเทศ และ (3) ปจจัยดานความคิดสรางสรรคและความซับซอน ของธุรกิจ (Innovation and Sophistication Factors) ซึ่งพิจารณาจากความซับซอนของภาคธุรกิจและความคิดสรางสรรค (ตารางที่ 2) ทั้งนี้ ผลการจัดอันดับดังกลาวนับเปนสิ่งกระตุนเตือนใหไทยเรงพัฒนาปจจัยทั้ง 3 ดานดังกลาวในอนาคต เพื่อที่ ประเทศไทยจะไดใชประโยชนจากการรวมกลุมกับอาเซียนไดอยางเต็มศักยภาพ ตารางที่ 2 อันดับความสามารถทางการแขงขัน (ลำดับที่ จาก 139 อันดับทั่วโลก) ประเทศ

Basic Requirement

Efficiency Enhancers

สิงคโปร มาเลเซีย ไทย อินโดนีเซีย ฟลิปปนส

3 33 48 60 99

1 24 39 60 78

Innovation and Sophistication Factors 10 25 49 37 75

ที่มา : The Global Competitiveness Report 2010-201, World Economic Forum (2010)

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

69

อีกทั้งภายใตบริบทใหมของเศรษฐกิจโลก เศรษฐกิจของภูมิภาคเอเชียและจีนจะเริ่มมีความสำคัญในเวที เศรษฐกิจโลกมากขึ้น ดังนั้น ภาคการสงออกของไทยจึงควรกระจายตลาดสงออกไปสูประเทศในภูมิภาคเอเชียเพิ่ม มากขึ้น เพื่อกระจายความเสี่ยงตอภาคสงออกในกรณีที่ประเทศคูคาเดิมเกิดการชะลอตัว ดังเชนที่เกิดขึ้นในชวงวิกฤต เศรษฐกิจป 2552 ที่การสงออกของไทยไปยังประเทศสหรัฐอเมริกา ญี่ปุน และสหภาพยุโรปไดหดตัวอยางมาก ซึ่งนับตั้งแต วิกฤตเศรษฐกิจ โครงสรางของตลาดสงออกสินคาของไทยไดเริ่มเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่มูลคาการสงออกไปยังภูมิภาค เอเชียเพิ่มมากขึ้น ขณะที่การสงออกไปยังตลาดหลักเดิม ไดแก สหรัฐอเมริกา ญี่ปุน และสหภาพยุโรป ไดลดลงอยางตอเนื่อง โดยในป 2553 ประเทศจีนไดกลายเปนคูคาอันดับที่ 1 ของไทยแทนสหรัฐอเมริกา ซึ่งไทยสงออกสินคาไปยังจีนในสัดสวน รอยละ 11 ของมูลคาการสงออกของไทยทั้งหมด (ภาพที่ 6) ทั้งนี้ คาดไดวาในระยะตอไปสัดสวนการสงออกของไทยไปยัง ภูมิภาคเอเชียจะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จากขนาดเศรษฐกิจและการเติบโตทางเศรษฐกิจในภูมิภาคที่มีแนวโนมขยายตัวตอเนื่อง ภาพที่ 6 โครงสรางตลาดสงออกสินคาของไทย

ที่มา : กระทรวงพาณิชย รวบรวมโดย สศค.

นอกจากนี้ ความแข็งแกรงของเศรษฐกิจเอเชียรวมทั้งเศรษฐกิจไทย ประกอบกับการเกินดุลบัญชีเดินสะพัด อยางตอเนื่อง ไดสงผลใหคาเงินบาทแข็งคาขึ้นอยางตอเนื่องเชนเดียวกันกับคาเงินในภูมิภาค ซึ่งการที่คาเงินบาท มีแนวโนมแข็งคาขึ้นนั้น สงผลกระทบตอเศรษฐกิจไทยในหลายมิติ ในดานหนึ่งภาคการสงออกอาจไดรับผลกระทบจาก รายไดที่เปนเงินบาทที่ลดลงจากความสามารถทางการแขงขันดานราคาของสินคาสงออกของไทยลดลง อยางไรก็ตาม ผูสงออก สามารถบรรเทาความเสี่ยงจากความผันผวนของคาเงินบาทไดหากวางแผนทางการเงินอยางเหมาะสม ในอีกดานหนึ่ง การแข็งคาขึ้นของเงินบาทอาจเปนการเพิ่มโอกาสใหผูนำเขาและผูประกอบการไทยไดประโยชนจากการนำเขาสินคาและ เครื่องจักรอุปกรณที่มีมูลคาเมื่อเทียบเปนเงินบาทที่ถูกลง ซึ่งประเทศไทยสามารถใชโอกาสจากคาเงินบาทที่มีแข็งคาขึ้นนี้ ในการลงทุนเพื่อเสริมสรางขีดความสามารถในการแขงขันของประเทศตอไป

3. บทสรุป บริบทใหมของเศรษฐกิจโลกหลังป 2552 ไดสงผลใหขั้วอำนาจทางเศรษฐกิจและความสัมพันธระหวางประเทศ เปลี่ยนแปลงไป จากเศรษฐกิจเอเชียที่มีความสำคัญในเวทีเศรษฐกิจและการเงินโลกมากขึ้นเรื่อย ๆ ขณะที่เศรษฐกิจใน โลกตะวันตกจะมีบทบาทลดลง ประกอบกับความผันผวนของการเงินโลกที่คาดวาจะทวีความรุนแรงเพิ่มขึ้น ทำใหประเทศไทย จำเปนตองปรับตัวเพื่อรองรับความทาทายทางเศรษฐกิจภายใตบริบทใหมของเศรษฐกิจโลก ทั้งการเสริมสรางความเขมแข็ง ของเศรษฐกิจไทย ผานการเสริมสรางโครงสรางพื้นฐานของประเทศใหมีความแข็งแกรงเพิ่มขึ้น การพัฒนาขีดความสามารถ ของประเทศใหทัดเทียมกับประเทศอื่น ๆ ในภูมิภาค การกระจายตลาดสงออก และการใชโอกาสจากคาเงินบาทที่มีแนวโนม แข็งคาขึ้น เพื่อเสริมสรางขีดความสามารถในการแขงขันของประเทศผานการลงทุน จึงเปนสิ่งที่จำเปนตอการพัฒนาประเทศ ในระยะตอไป

70

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

บทวิเคราะห

1

เรื่อง การเงินในทศวรรษหนา บทสรุปผูบริหาร

วิกฤตเศรษฐกิจโลกในป 2551-2552 มีตนตอจากวิกฤตในภาคอสังหาริมทรัพยของสหรัฐอเมริกา ซึ่งไดลุกลามสูภาคเศรษฐกิจจริงทั้งในสหรัฐอเมริกาและโลก บทเรียนจากวิกฤต Sub-Prime สะทอนวาความเสี่ยง เชิงระบบ (Systemic Risk) เปนประเด็นที่ขาดเจาภาพและเครื่องมือในการดูแล ดวยเหตุนี้องคกรกำกับดูแล สถาบันการเงินตาง ๆ ทั้งในระดับประเทศและระดับนานาชาติจึงพยายามที่จะปรับปรุงแกไขดวยการเพิ่มการกำกับ ดูแลเชิงระบบ เพื่อดำรงเสถียรภาพของระบบการเงินแบบองครวม ทั้งนี้ สศค.วิเคราะหวา ทิศทางของภาคการเงิน ในทศวรรษหนาจะเกิดการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญดังนี้ 1) ความพยายามที่จะแยกธุรกรรมของธนาคารออกจากกันใหชัดเจน ระหวางธุรกรรมการใหบริการ รับฝากเงินและใหกูยืมของ Retail Bank กับธุรกรรมการลงทุนของ Investment Bank 2) ภายใตขอกำหนดเกณฑการดำรงเงินกองทุนของ Basel III ที่จะมีผลบังคับใชในอนาคต ธนาคารหรือสถาบันการเงินที่รับเงินฝากตองมีเงินกองทุนเพียงพอที่จะรับความเสี่ยงในทุก ๆ ดาน ทั้งความเสี่ยง ดานสินเชื่อ (Credit Risk) ความเสี่ยงดานความผันผวนของราคา (Market Risk) และความเสี่ยงดานสภาพคลอง (Liquidity Risk) ซึ่งความเขมงวดที่เพิ่มขึ้นจะทำใหตนทุนของธนาคารสูงขึ้น และจะกระทบตอระดับธุรกรรม Leverage ของธนาคารใหลดนอยลง 3) การใหธนาคารมีสวนรวมในการรับความเสียหายหากเกิดวิกฤตการเงินในอนาคตดวย การกำหนดใหธนาคารตองสงเงินสะสมเขากองทุน (Bank Levy) เนื่องจากธนาคารเปนสถาบันที่หากลมละลาย แลวจะสงผลกระทบในวงกวางตอภาคธุรกิจอื่นเปนอยางมาก ซึ่งความเสี่ยงของธนาคารอาจกลายเปนความเสี่ยง ตอประเทศไดในที่สุด 4) การใหความสำคัญมากขึ้นกับการกำกับดูแลความเสี่ยงเชิงระบบ (Systemic Risk) เพื่อ ดำรงเสถียรภาพของระบบการเงินแบบองครวม (Macro Prudential Regulation) เพิ่มเติมจากการกำกับดูแล สถาบันการเงินรายแหง (Micro Prudential Regulation) ❍ แนวโน ม การปฏิ รู ป ระบบการเงิ น ทั้ ง ในระดั บ สากลและระดั บ ประเทศที่ ไ ด ก ล า วมาข า งต น มุงเนนที่จะแกไขปญหาภาคการเงินเพื่อไมใหเกิดเหตุการณประวัติศาสตรซ้ำรอยดังเชนกรณีวิกฤตในอดีต ที่ผานมา ดังนั้น ประเทศตาง ๆ รวมถึงประเทศไทยจึงมีความจำเปนตองปรับตัวและประยุกตหลักเกณฑ ที่กลาวมาขางตนใหเหมาะสมกับบริบทของประเทศไทย อันเปนการสรางความเชื่อมั่นใหแกภาคเอกชนทั้งจาก ในประเทศและนอกประเทศ และเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแขงขันในภาคการเงิน รวมไปถึงภาคเศรษฐกิจ ของไทยในอนาคต ❍

1. บทนำ วิกฤตเศรษฐกิจโลกในป 2551-2552 มีตนตอจากวิกฤตในภาคอสังหาริมทรัพยของสหรัฐอเมริกา จากการปลอยสินเชื่อ เพื่อที่อยูอาศัยที่ดอยคุณภาพ (Sub-Prime) อยางมหาศาล สงผลใหเกิดความเสียหายในภาคการเงินและภาคเศรษฐกิจจริง ของสหรัฐอเมริกา ซึ่งไดลุกลามสูภาคการเงินและภาคเศรษฐกิจจริงของโลกในลำดับตอมา

1

ผู เ ขี ย น ดร.ศรพล ตุ ล ยะเสถี ย ร ผู อ ำนวยการส ว นการวิ เ คราะห เ สถี ย รภาพเศรษฐกิ จ นางสาวอาร จ นา ปานกาญจโนภาส เศรษฐกรปฏิ บั ติ ก าร และ นายเฑียร เทียมศักดิ์ เศรษฐกรตรี ขอขอบคุณ นายบุญชัย จรัสแสงสมบูรณ ผูอำนวยการสำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค สำหรับขอแนะนำ

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

71

บทเรียนจากวิกฤต Sub-Prime สะทอนวา การขาดการกำกับดูแลความเสี่ยงเชิงระบบ (Systemic Risk) ในระบบ การเงินของสหรัฐอเมริกาเปนสาเหตุสำคัญสาเหตุหนึ่งของวิกฤต ดวยเหตุนี้ในชวงที่ผานมาองคกรควบคุมสถาบันการเงิน ตาง ๆ ทั้งในระดับชาติและระดับนานาชาติ จึงพยายามที่จะปรับปรุงและแกไขดวยการเพิ่มการกำกับดูแลเชิงระบบ เพื่อดำรง เสถียรภาพของระบบการเงินแบบองครวม บทความนี้ไดวิเคราะหสาเหตุของวิกฤต Sub-Prime และแนวทางการปฏิรูปทางการเงินของสหรัฐอเมริกาและโลก โดยมีรายละเอียดดังนี้

2. สาเหตุของวิกฤต Sub-Prime 2.1 อัตราดอกเบี้ยที่ต่ำอยางตอเนื่องและยาวนานสงผลใหเกิดฟองสบูในตลาดอสังหาริมทรัพย อัตราดอกเบี้ยที่ต่ำอยางตอเนื่องและยาวนานเกิดจากการที่ธนาคารกลางสหรัฐอเมริกา (Federal Reserve) ปรับลด อัตราดอกเบี้ยนโยบาย (Fed Fund Rate) เพื่อฟนฟูเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกาจากวิกฤตฟองสบูดอทคอม (Dotcom Crisis) จากรอยละ 6.0 ในตนป 2544 เหลือเพียงรอยละ 1.0 ในชวงกลางป 2546 (ภาพที่ 1) อัตราดอกเบี้ยที่ต่ำอยางตอเนื่องและ ยาวนานกวา 4 ป (ป 2544-2547) ไดสงผลใหเกิดฟองสบูในตลาดอสังหาริมทรัพย เพราะนอกจากตนทุนเงินกูยืมที่ต่ำแลว การลงทุนในอสังหาริมทรัพยยังใหอัตราผลตอบแทนคอนขางสูงและรวดเร็ว จึงสงผลใหราคาที่อยูอาศัยปรับสูงขึ้นโดยตลอด นับจากป 2544 จนถึงชวงกอนวิกฤต ทั้งนี้ ดัชนีราคาบานไดเพิ่มสูงที่สุดเปนประวัติการณในชวงป 2550–2551 (ภาพที่ 2) ภาพที่ 2 ดัชนีราคาอสังหาริมทรัพย (House Price Index)

ภาพที่ 1 อัตราดอกเบี้ยนโยบาย Fed Fund Rate

ที่มา : Reuters

ที่มา : Reuters

2.2 การใชประโยชนจากชองวางในการกำกับดูแล (Regulatory Arbitrage) สงผลใหสถาบันการเงินดำเนินธุรกิจ ที่เสี่ยงเกินควร การปรับโครงสรางพื้นฐานในการกำกับดูแลระบบสถาบันการเงินของสหรัฐอเมริกา2 และนวัตกรรมทางการเงิน โดยเฉพาะธุรกรรมอนุพันธ (Derivatives) และการแปลงสินทรัพยเปนทุน (Securitization) เปดโอกาสใหสถาบันการเงินเหลานี้ สามารถใชประโยชนจากชองวางในการกำกับดูแล (Regulatory Arbitrage) ในการถายโอนและลงทุนในสินทรัพยที่เสี่ยง โดยมิไดถูกกำกับดูแลจากทางการอยางเขมงวดดังเชนในอดีต สงผลใหสถาบันการเงินตาง ๆ เชน วาณิชธนกิจ (Investment Bank) และนิติบุคคลเฉพาะกิจ (Special Purpose Vehicle : SPV) มีการดำเนินธุรกิจที่เสี่ยงเกินควรจากการทำ (1) Leverage ผานธุรกรรม Securitization3 ของสินทรัพยชนิดตาง ๆ เชน MBS4 และ CDOs5 (ภาพที่ 3 และภาพที่ 4) โดยมีสินเชื่อเพื่อ 2

72

การปรั บ โครงสร า งพื้ น ฐานการกำกั บ ดู แ ลระบบสถาบั น การเงิ น ที่ ส ำคั ญ ได แ ก The Glass Steagall Act (ป 1933) ซึ่ ง เป น กฎหมายแบ ง แยกธุ ร กิ จ ธนาคารพาณิชย (Commercial Banking) และธุรกิจวาณิชธนกิจ (Investment Banking) โดยธนาคารพาณิชยจะเนนการใหบริการขั้นพื้นฐาน เชน รับฝากเงิน และใหสินเชื่อ แตไมสามารถทำธุรกรรมทางการเงินที่ซับซอนและมีความเสี่ยงสูง เชน การลงทุนในสินทรัพยประเภทตาง ๆ อยางวาณิชธนกิจได

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ที่อยูอาศัยค้ำประกันอยูเปนจำนวนมาก โดยในป 2549 Leverage Ratio ของสถาบันการเงินดังกลาวสูงถึง 40 เทาของมูลคา สินทรัพยทั้งหมด และ (2) การลงทุนในสินทรัพยที่ซับซอนและมีความเสี่ยงมากขึ้น เชน ตราสาร Securitization ชนิดตาง ๆ เพื่อหาผลตอบแทนที่มากขึ้น ภาพที่ 3 มูลคาการออก CDOs ทั่วโลก ระหวางป 2544-2552

ที่มา : SIFMA

ภาพที่ 4 มูลคาการออก MBS ทั่วโลก ระหวางป 2544-2552

ที่มา : SIFMA

2.3 ปญหาผลประโยชนทับซอน (Conflict of Interest) ของสถาบันจัดอันดับความนาเชื่อถือ (Rating Agency) ที่มีสวนตอการขยายวงของปญหา Sub-Prime ความผิดพลาดในการประเมินและ/หรือผลประโยชนทับซอนระหวาง Rating Agency อันเนื่องจากรายไดของ Rating Agency มาจากการจั ด อั น ดั บ ความน า เชื่ อ ถื อ ในตราสารทางการเงิ น อาทิ MBS และ CDOs ที่ อ อกโดยวาณิ ช ธนกิ จ (Investment Bank) ไดสงผลใหอันดับความนาเชื่อถือดังกลาวสูงเกินคุณภาพที่แทจริง ซึ่งเปนการชักจูงใหนักลงทุนเขามา ลงทุนในหลักทรัพยดังกลาวเปนจำนวนมาก และเปนหนึ่งในปจจัยสำคัญที่ทำใหวิกฤตการเงินโลกมีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น โดยเมื่อระบบเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกาสงสัญญาณชะลอตัวลงในป 2540 สงผลตอเนื่องใหมีการผิดชำระหนี้ของสินเชื่อ เพื่อที่อยูอาศัยเปนจำนวนมาก ซึ่งเหตุการณดังกลาวทำใหมีการเทขายตราสาร Securitization ชนิดตาง ๆ ไมวาจะเปน CDOs และ MBS จนมูลคาลดลงอยางรวดเร็ว สงผลใหผูถือครองสินเชื่อ Sub-Prime และตราสารเหลานี้ประสบปญหาขาดทุนและ ลุกลามเปนปญหาสภาพคลอง เนื่องจากตลาดรองสำหรับการซื้อขายตราสารเหลานี้ไมมีการซื้อขายเลยในชวงเวลานั้น เพราะ ไมสามารถทราบมูลคาที่แทจริงของตราสาร สะทอนไดจาก Lehman Brothers วาณิชธนกิจอันดับ 4 ของสหรัฐอเมริกา ที่ประสบปญหาขาดทุนจากตราสารดังกลาว และขาดสภาพคลองอยางรุนแรงจนตองประกาศลมละลายในเดือนกันยายน 2551 และนำไปสูวิกฤตการเงินและเศรษฐกิจโลกครั้งใหญที่สุดในประวัติศาสตรในเวลาตอมา

3. จากบทเรียนนำไปสูการแกไข : บริบทใหมของภาคการเงินโลก จากบทเรียนของวิกฤต Sub-Prime แสดงใหเห็นวาความเสี่ยงเชิงระบบ (Systemic Risk) เปนประเด็นที่ขาดเจาภาพ และเครื่องมือในการดูแล ดังนั้น จึงเปนเหตุใหองคกรกำกับดูแลสถาบันการเงินตาง ๆ ทั้งในระดับชาติและระดับนานาชาติ พยายามที่จะปรับปรุงและแกไขดวยการเพิ่มการกำกับดูแลเชิงระบบ เพื่อดำรงเสถียรภาพของระบบการเงินแบบองครวม (Macro Prudential Regulation) จากเดิมที่เนนเฉพาะในสวนของการควบคุมดูแลรายธนาคาร (Micro Prudential Regulation) Securitization คือ การนำเอาสินทรัพยที่มีสภาพคลองต่ำและไมคอยมีการซื้อขาย (Nonmarketable Asset) เชน สินเชื่อเพื่อที่อยูอาศัย (Mortgage Loan) มาแปลงเปนหลักทรัพยที่นักลงทุนสามารถลงทุนได (Marketable Asset) เชน Mortgage-Backed Securities (MBS) และ Collateralized Debt Obligations (CDOs) 4 Mortgage-Backed Securities คือ ตราสารที่ผานการทำ Securitization โดยมีสินเชื่อเพื่อที่อยูอาศัยค้ำประกันในการออกหลักทรัพยดังกลาว 5 Collateralized Debt Obligation คือ ตราสารที่ผานการทำ Securitization โดยนำสินเชื่อชนิดตาง ๆ เชน สินเชื่อรถยนต สินเชื่อบาน สินเชื่อ Credit Card มาผูก รวมกันแลวแปลงเปนหลักทรัพย CDOs ดังกลาว ซึ่งมีการแบงออกเปนหลายหลักทรัพยที่มีอันดับความนาเชื่อถือตางกัน (Tranches) 3

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

73

ในสวนตอไปนี้ไดกลาวถึงแนวทางการปฏิรูปกฎเกณฑและมาตรฐานทางการเงินที่กำลังจะเกิดขึ้นเพื่อปองกันปญหา ดังกลาวในอนาคต ซึ่งสามารถแบงออกเปน 3 สวนยอย ไดแก 1) เกณฑ Basel III ซึ่งเปนเกณฑสากลในการกำกับดูแล สถาบันการเงิน 2) Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act เพื่อเปนการปฏิรูประบบการเงินของ ประเทศสหรั ฐ อเมริ ก า และ 3) การกำหนด Bank Levy เพื่ อ ป อ งกั น มิ ใ ห ธ นาคารดำเนิ น ธุ ร กรรมที่ เ สี่ ย งเกิ น ควร โดยมี รายละเอียดดังนี้ 3.1 Basel III Basel III คือ ขอตกลงรวมระหวางประเทศสมาชิก BCBS (Basel Committee on Banking Supervision) กวา 27 ประเทศ ทั่วโลก ในเรื่องมาตรฐานทางการกำกับดูแลสถาบันการเงิน เพื่อแกไขปญหาที่เกิดขึ้นในระบบการเงินโลกในชวงวิกฤต เศรษฐกิจโลกป 2551-2553 ที่ผานมา โดยประเทศสมาชิกเห็นวากฎเกณฑ Basel II ที่ใชอยูในปจจุบันยังไมเพียงพอที่จะ ครอบคลุ ม ความเสี่ ย งในบางเรื่ อ ง อาทิ ความเสี่ ย งด า นสภาพคล อ ง ขณะเดี ย วกั น ก็ มี ป ญ หาในการซ้ ำ เติ ม สถานการณ (Procyclicality) กลาวคือ ไมสงเสริมใหธนาคารพาณิชยเสริมสรางเงินกองทุนในยามที่ภาวะเศรษฐกิจดี แตกลับตองเพิ่มทุน อยางมากในยามภาวะเศรษฐกิจถดถอยจากปญหาหนี้เสีย ซึ่งสงผลใหในชวงวิกฤต ธนาคารพาณิชยมีภาระตองเพิ่มทุน และ/หรือขายทรัพยสินเสี่ยงของตน (Fire Sale) ในชวงที่ตลาดยังไมฟนตัว ทั้งนี้ ประเทศสมาชิกตกลงที่จะเริ่มใช Basel III ในป 2562 3.1.1 หลักเกณฑใหมเพื่อแกไขปญหาสถาบันการเงิน ในการประชุมสมาชิกกลุม G-20 วันที่ 16 ธันวาคม 2553 ไดมีการเสนอแนวทางแกไขปญหาตาง ๆ ซึ่งสามารถ สรุปไดดังนี้ 1) เพิ่มคุณภาพของเงินกองทุน (Tier Capital) และลดการ Leverage ของธนาคารในการรองรับความเสียหายจาก การลงทุนในสินทรัพยเสี่ยง 2) เพิ่มความยืดหยุนในการบริหารจัดการเงินกองทุนใหเหมาะสมกับวัฏจักรเศรษฐกิจที่เปนอยู อันจะชวยแกปญหา ไมใหธนาคารจำเปนตองถูกบังคับใหเพิ่มทุนหรือขายทรัพยสินในชวงเศรษฐกิจขาลง 3) เพิ่มประสิทธิภาพการบริหารสภาพคลองใหรองรับความผันผวนในภาวะวิกฤต โดยควรมีสภาพคลองที่เพียงพอ เพื่อรองรับการไหลออกของเงิน 3.1.2 เกณฑใหมและระยะเวลาในการปรับใช Basel III ไดออกหลักเกณฑใหมเพื่อใชในการกำกับดูแลสถาบันการเงิน โดยเนนการลดความเสี่ยงที่อาจนำไปสูวิกฤต การเงินครั้งตอไป ซึ่งสามารถสรุปไดดังนี้ 1) เพิ่มปริมาณและคุณภาพของเงินกองทุน โดยเพิ่มทุนในสวนที่เปน Common Equity จากรอยละ 2 เปนรอยละ 4.5 และเพิ่มทุนที่กันไวเพื่อความปลอดภัย (Conservative Buffer) อีกรอยละ 2.5 นอกจากนี้ ยังไดมีการเพิ่มทุนอีกสวนหนึ่ง ที่เรียกวา Countercyclical Buffer อีกรอยละ 0-2.5 ในชวงเศรษฐกิจขาขึ้น เพื่อรองรับความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในกรณีที่เกิด วิกฤตเศรษฐกิจ โดยการเพิ่มทุนในสวนของ Conservative Buffer และ Countercyclical Buffer นั้นถือเปนเกณฑใหมที่เกิดขึ้น จาก Basel III ซึ่งเนนการเพิ่มทุนที่มีคุณภาพ และสงผลใหธนาคารพาณิชยตองเพิ่มทุนรวมทั้งสิ้นรอยละ 7.0–9.5 จากเดิม ที่อยูที่รอยละ 2.0 2) ลดการ Leverage ของธนาคาร เพื่อควบคุมปริมาณการทำธุรกรรมของธนาคารพาณิชย Basel III ไดกำหนด อัตราสวน Leverage Ratio ใหม โดยไดกำหนดใหอัตราสวนเงินกองทุนชั้นที่ 1 (Tier 1 Capital) ตอสินทรัพยรวมซึ่งหมายรวมถึง สินทรัพยในงบดุล และธุรกรรมนอกงบดุล (Total Exposure) ไมต่ำกวารอยละ 3 3) เพิ่มประสิทธิภาพการบริหารสภาพคลองของธนาคารพาณิชย โดยเฉพาะในสวนของสภาพคลองในระยะสั้น ใหมีความพอเพียงเพื่อรองรับความผันผวน โดยไดกำหนดใหสัดสวนสินทรัพยสภาพคลองตอเงินไหลออกใน 30 วัน6 ในชวง วิกฤต ใหมากกวาหรือเทากับรอยละ 100 6

74

สัดสวนสินทรัพยสภาพคลองตอเงินไหลออกใน 30 วัน หรือ Liquidity Coverage Ratio (LCR) คำนวณจาก : ปริมาณสินทรัพยสภาพคลองที่มีคุณภาพดีและ คลองตัวสูง ≥ 100 กระแสเงินสดไหลออกรวม 30 วัน – กระแสเงินสดไหลเขา 30 วัน

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

อยางไรก็ตาม การเปลี่ยนแปลงมาตรฐานดังกลาวเปนการแกไขปญหาในระยะยาว และใชเวลาคอนขางมากในการปรับตัว (กลาวคือจะตองปรับใชนโยบายดังกลาวไดในป 2562) ซึ่งอาจไมยืดหยุนพอที่จะตอบสนองตอปญหาที่อาจเกิดขึ้นในระยะสั้น นอกจากนี้ ยังคงมีประเด็นปญหาในชวงวิกฤตการเงินครั้งลาสุดที่ Basel III ไมไดกลาวถึงปญหาสถาบันการเงินที่ใหญมาก จนรัฐไมสามารถปลอยใหลมได (Too Big to Fail) ซึ่งสงผลใหทางการในประเทศนั้น ๆ อาจตองออกเกณฑอื่นเพื่อเติมเต็ม Basel III ใหมีประสิทธิภาพมากขึ้น ดังเชนที่ทางการสหรัฐอเมริกาไดออกเกณฑที่เรียกวา Dodd–Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act ซึ่งจะกลาวถึงในสวนตอไป 3.2 Dodd–Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act วิกฤตเศรษฐกิจในป 2551-2553 ไมเพียงแตสรางความถดถอยตอระบบเศรษฐกิจทั่วโลก แตยังลดความนาเชื่อถือ ของระบบการเงินในประเทศสหรัฐอเมริกา ดังนั้น เพื่อสนับสนุนและเสริมสรางความนาเชื่อถือใหแกระบบการเงินในประเทศ รวมถึงลดภาระของประชาชนผูเสียภาษี จากการที่ภาครัฐตองนำเงินภาษีดังกลาวมาโอบอุมธนาคารที่ไดรับผลกระทบจาก วิกฤตครั้งลาสุด ทางการสหรัฐอเมริกาจึงไดประกาศมาตรการใหมที่ชื่อวา Dodd–Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act เพื่อใชในการกำกับดูแลสถาบันการเงินใหมีความเขมงวดมากขึ้น โดยมาตรการดังกลาวไดรับการอนุมัติจาก ประธานาธิบดี Barack Obama ในวันที่ 21 กรกฎาคม 2553 Dodd–Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act ประกอบดวย 16 มาตรการ โดยแตละมาตรการ เนนการปรับปรุงโครงสรางของสถาบันการเงิน องคกรที่กำกับดูแลสถาบันการเงิน รวมไปถึงองคกรอื่นที่มีความเกี่ยวของ อาทิ SEC และการกำกับดูแล Rating Agencies ซึ่งสรุปสาระสำคัญไดดังนี้ - การจัดตั้งองคกรกำกับดูแลความเสี่ยงทั้งระบบ (Financial Stability Oversight Council) เพื่อเพิ่มความเขมงวดแก ธนาคารพาณิชยใหประกอบธุรกรรมอยางโปรงใส และไมสุมเสี่ยงเหมือนการดำเนินการในลักษณะธนาคารเงา (Shadow Banking) เพื่อดำเนินธุรกรรมการลงทุนที่มีความเสี่ยงสูงในชวงวิกฤตการเงินที่ผานมา - การเพิ่ ม การดู แ ลความปลอดภั ย ทางการเงิ น ของนั ก ลงทุ น ผ า นการให SEC (Securities and Exchange Commission) ควบคุมดูแลใหผูขายและผูแนะนำนักลงทุนทำหนาที่แทนในการดูแลทรัพยสินอยางโปรงใสและเปนธรรม (Fiduciary Duty) - การเพิ่มการดูแลจัดการสถาบันจัดอันดับความนาเชื่อถือ (Rating Agencies) โดยการจัดตั้ง Office of Credit Ratings (OCR) เพื่อใหการจัดอันดับความนาเชื่อถือเปนไปอยางโปรงใสและเปนธรรมอยางแทจริง - การซื้อขายอนุพันธทางการเงินในสวนของ swaps ควรกระทำผานตัวกลาง (Exchanges หรือ Clearinghouses) กลาวคือ ใหยกเลิกการซื้อขายอนุพันธดังกลาวกันเองระหวางนักลงทุนหรือสถาบันการเงิน (OTC : over the counter) เพื่อปองกันความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นตอระบบหากมีฝายใดฝายหนึ่งประสบปญหา - การลดปญหา Too Big to Fail (สถาบันการเงินที่มีขนาดใหญเกินไปจนรัฐไมสามารถปลอยใหลมได) โดยการหาม ไมใหสถาบันการเงินที่ทำหนาที่รับฝากเงินไปทำธุรกรรมหรือลงทุนในสินทรัพยเสี่ยงเพื่อผลกำไร (Volcker Rule) ซึ่งสถาบัน การเงินจะตองเลือกระหวางการเปนสถาบันที่รับฝากเงิน (Traditional Depository Banking) หรือการเปนวาณิชธนกิจ (Investment Banking) กลาวคือ หากเปนสถาบันการเงินที่รับฝากเงิน Volcker Rule ไดจำกัดใหสถาบันการเงินดังกลาวลงทุน ในสินทรัพยเสี่ยงอยาง Hedge Funds หรือ Private Equity Funds ไดไมเกินรอยละ 3 ของเงินกองทุนขั้นที่ 1 (Tier 1 Capital) หรือหากเลือกที่จะเปนวาณิชธนกิจก็ตองไมรับเงินฝากจากประชาชน ซึ่งเปรียบเสมือนการใหธนาคารกลับไปประกอบธุรกรรม พื้นฐานอยางการใหเงินฝากและการปลอยสินเชื่อ มาตรการ Dodd–Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act ที่ทางการสหรัฐอเมริกาออกมานั้น เปรียบเสมือนการเติมเต็มมาตรการระดับนานาชาติอยาง Basel III ที่ยังคงไมสามารถตอบปญหาหลาย ๆ ดานได ซึ่งนอกจาก มาตรการดังกลาวแลวยังคงมีเกณฑการปรับปรุงโครงสรางระบบการเงิน โดยเฉพาะจากมิติระดับประเทศออกมาอยางตอเนื่อง เชน มาตรการเก็บภาษีจากสถาบันการเงิน (Bank Levy) ที่ไดรับความสนใจและกลาวถึงมากในปจจุบัน ซึ่งจะกลาวถึง ในสวนตอไป

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

75

3.3 Bank levy 3.3.1 Bank levy กับการลดภาระของภาครัฐ แนวคิดเกี่ยวกับการเก็บภาษีจากสถาบันการเงิน (Bank Levy) ไดรับการกลาวถึงมากนับตั้งแตชวงหลังวิกฤตเศรษฐกิจ โลกครั้ ง ล า สุ ด โดยกองทุ น การเงิ น ระหว า งประเทศ (IMF) เป น ผู น ำแนวคิ ด นี้ ม านำเสนอในการประชุ ม G-20 ในวั น ที่ 16 เมษายน 2553 เพื่อใชเปนเงินกองทุนค้ำประกันในกรณีที่สถาบันการเงินตองประสบปญหาเหมือนเชนดังกรณีวิกฤต เศรษฐกิจโลกที่ผานมา การเก็บภาษีสถาบันการเงินดังกลาวเปรียบเสมือนการลดภาระของภาครัฐ ซึ่งหมายรวมถึงภาระของประชาชน ผูเสียภาษี ในการชวยเหลือสถาบันการเงินที่อาจประสบปญหาในอนาคต โดยไดมีการเสนอรูปแบบการเก็บภาษีใหเปนแบบ อัตราคงที่ในชวงแรก และเก็บเพิ่มขึ้นในระยะตอมา ทั้งนี้ อัตราที่เก็บเพิ่มขึ้นจะขึ้นอยูกับความเสี่ยงของสถาบันการเงิน กลาว คือ สถาบันการเงินที่มีความเสี่ยงสูงจะตองจายภาษีสูงกวาสถาบันการเงินที่มีความเสี่ยงนอยกวา สำหรับการนำแนวคิดดังกลาวมาประยุกตใชนั้น ทางการของหลายประเทศโดยเฉพาะประเทศที่ไดรับผลกระทบจาก วิกฤตเศรษฐกิจแลวตองนำเงินงบประมาณมาใชเพื่อแกไขปญหาของสถาบันการเงิน เล็งเห็นความสำคัญและตองการที่จะนำ หลักเกณฑดงั กลาวมาปรับใช โดยเฉพาะทางการของประเทศตาง ๆ ในภูมิภาคยุโรป อาทิ ประเทศอังกฤษและประเทศเยอรมนี ซึ่งในที่นี้จะกลาวถึงกรณีของประเทศอังกฤษที่ไดเริ่มปรับใชมาตรการดังกลาวดวยการเก็บภาษีสถาบันการเงินแลวนับตั้งแต วันที่ 1 มกราคม 2554 3.3.2 กรณีประเทศอังกฤษ ประเทศอังกฤษเปนหนึ่งในประเทศแรก ๆ ที่ตอบรับแนวคิดการเก็บภาษีสถาบันการเงิน โดยสวนหนึ่งเพื่อเปนการให สถาบันการเงินตาง ๆ ของอังกฤษแสดงความรับผิดชอบตอการเปนตนตอของปญหาเศรษฐกิจและการเงินในป 2551-2553 ผนวกกับความพยายามของภาครัฐในการลดภาระคาใชจาย ในกรณีที่อาจตองนำเงินงบประมาณมาใชเพื่อใหความชวยเหลือ แกสถาบันการเงินที่ประสบปญหาในอนาคต เชนเดียวกับที่รัฐบาลอังกฤษไดทำในชวงวิกฤตครั้งลาสุด และสรางความไมพอใจ ใหแกประชาชนชาวอังกฤษเปนอยางมาก ทางการอังกฤษไดประกาศเก็บภาษีสถาบันการเงินตั้งแตวันที่ 1 มกราคม 2554 โดยใชอัตราภาษีที่คำนวณจากหนี้สิน ของสถาบันการเงิน7 โดยมีรายละเอียดตามตารางดังตอไปนี้

ชวงการเก็บภาษี 1 มกราคม 2554–28 กุมภาพันธ 2554 1 มีนาคม 2554–30 เมษายน 2554 1 พฤษภาคม 2554–31 ธันวาคม 2554 1 มกราคม 2555 เปนตนไป

หนี้สินระยะสั้น (%) 0.05 0.1 0.075 0.078

หนี้สินระยะยาว (%) 0.025 0.05 0.0375 0.039

ที่มา : กระทรวงเศรษฐกิจและการเงิน ประเทศอังกฤษ (HM Treasury)

แม ม าตรการดั ง กล า วจะสร า งความไม พ อใจให แ ก ภ าคธนาคารของอั ง กฤษ แต ภ าษี ที่ ก ล า วมาข า งต น นี้ ถื อ เป น หนึ่งในตัวแปรสำคัญที่ไมเพียงจะลดความเสี่ยงและภาระของรัฐในการที่จะตองเขาไปดูแลสถาบันการเงินในอนาคต แต ยังเปนการเพิ่มรายไดใหแกรัฐบาลถึงปละกวา 2.5 พันลานปอนด (4.0 พันลานดอลลารสหรัฐ)8 โดยเฉพาะในปจจุบันที่ หนี้สาธารณะของประเทศอังกฤษอยูในระดับสูงที่ 1,106 พันลานปอนด หรือคิดเปนรอยละ 76 ของ GDP เพิ่มขึ้นมากจาก ชวงกอนวิกฤตเศรษฐกิจโลกที่อยูที่ประมาณรอยละ 55 ของ GDP หักเงินกองทุนชั้นที่ 1 เงินฝากที่ไดรับการคุมครอง Repo Secured on Sovereign Debt และ Policyholder Liabilities of Retail Insurance Business within Banking Groups 8 คาดการณนับตั้งแตป 2555 เปนตนไป 7

76

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

อยางไรก็ตาม ยังคงมีขอถกเถียงเกี่ยวกับความเหมาะสมในการนำมาตรการที่วานี้มาปรับใชในระดับนานาชาติ ซึ่ ง ประเทศไทยควรติ ด ตามสถานการณ ดั ง กล า ว รวมไปถึ ง ภาพรวมของภาคการเงิ น ในประเทศอย า งใกล ชิ ด เพื่ อ ให มี ความเขาใจและสามารถนำมาตรการดังกลาวมาปรับใชอยางมีประสิทธิภาพไดในอนาคต

4. ภาคการเงินไทย : การปรับตัวและผลกระทบ ในสวนนี้จะกลาวถึงสถานการณภาคการเงินไทยในปจจุบัน รวมไปถึงความจำเปนของสถาบันการเงินไทยในการปรับตัว สำหรับการปฏิรูปโครงสรางและระบบการเงินโลกที่เกิดขึ้นในปจจุบัน สถานะปจจุบันของสถาบันการเงินไทยมีความแข็งแกรง จากเงินกองทุนในระดับสูงกวาเกณฑที่ทาง Basel II กำหนด ไวมาก ผนวกกับหนี้เสียที่ต่ำ โดยในเดือนเมษายน 2554 สัดสวนเงินกองทุนตอสินทรัพยเสี่ยง (CAR : Capital Adequacy Ratio) อยูที่รอยละ 16.0 (ภาพที่ 5) ขณะที่สัดสวนหนี้เสียสุทธิ (Net NPLs : Net Non Performing Loans) ตอสินเชื่อรวม อยูในระดับต่ำที่รอยละ 1.7 (ภาพที่ 6) ซึ่งถือวาอยูในระดับต่ำมากเมื่อเทียบกับวิกฤตตมยำกุงในชวงป 2540 ที่อยูสูงถึงกวา รอยละ 50

ภาพที่ 5 เงินกองทุนตอสินทรัพยเสี่ยง

ที่มา : ธปท. รวบรวมโดย สศค.

ภาพที่ 6 Net NPLs

ที่มา : ธปท. รวบรวมโดย สศค.

ทั้งนี้ หากวิเคราะหเฉพาะในสวนของเงินกองทุนชั้นที่ 1 (Tier 1 Capital) พบวา ธนาคารพาณิชยไทยมี Tier 1 Capital ดังกลาวในระดับสูง โดย ณ สิ้นเดือนพฤษภาคม 2554 สัดสวน CAR ของธนาคารพาณิชยเฉพาะในสวนของ Tier 1 Capital อยูที่รอยละ 11.7 ซึ่งสะทอนวาในภาพรวมธนาคารพาณิชยของไทยผานเกณฑมาตรฐาน Basel III ที่กำหนดไวที่รอยละ 7.0-9.5 จึงไมเปนตนทุนที่เพิ่มขึ้นหากภาคการเงินไทยจะตองปรับเพิ่มเงินกองทุนใหผานเกณฑดังกลาว ดังเชนในกรณีของ ประเทศในสหภาพยุโรปและสหรัฐอเมริกา ซึ่งมีความจำเปนตองระดมเงินทุนเพิ่มหากตองปรับใช Basel III นอกจากนี้ ทางการของไทยไดออกแผนพัฒนาสถาบันการเงินระยะที่ 2 (Financial Market Master Plan II) เพื่อให สถาบันการเงินไทยเขมแข็ง มีประสิทธิภาพ มีความโปรงใส ปรับตัวไดเร็วและรองรับความผันผวนได โดยกำหนดแผนตาง ๆ เชน การสงเสริมศักยภาพดานบุคลากรและเทคโนโลยี เพื่อปรับปรุงและพัฒนาโครงสรางพื้นฐานทางการเงินใหมีประสิทธิภาพ มากขึ้น นอกจากนี้ ยังมีการสนับสนุนใหลดตนทุนของระบบซึ่งถือเปนการเพิ่มขีดความสามารถในการแขงขันของประเทศ เนื่องจากจะสงผลใหตนทุนในการผลิตลดลง

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

77

5. บทสรุป จากแนวทางการปฏิรูปภาคการเงินที่กลาวมาขางตน พอจะชี้ใหเห็นถึงทิศทางของภาคการเงินในทศวรรษหนาวา จะเกิดการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญอยางนอย 4 ประการ ดังนี้ 5.1 แนวโนมที่จะมีการแยกธุรกรรมของธนาคารออกจากกันใหชัดเจน ระหวางธุรกรรมการใหบริการรับฝากเงิน ใหกูยืม และธุรกรรมการชำระเงินของ Retail Bank กับธุรกรรมการลงทุนที่มีความเสี่ยงของ Investment Bank ออกจากกันขึ้นอยูกับ ความเขมขนของแตละประเทศ 5.2 ภายใตขอกำหนดการดำรงเงินกองทุนของ Basel III ธนาคารหรือสถาบันการเงินที่รับเงินฝากจะตองมีเงินกองทุน ที่มีคุณภาพสูงในระดับที่เพียงพอที่จะรองรับความเสี่ยงในทุก ๆ ดาน ทั้งความเสี่ยงดานสินเชื่อ (Credit Risk) ความเสี่ยง ดานความผันผวนของราคา (Market Risk) และความเสี่ยงดานสภาพคลอง (Liquidity Risk) ซึ่งจะสงผลใหตนทุนของธนาคาร เพิ่มขึ้น และจะชวยในการจำกัดปริมาณธุรกรรม Leverage ของธนาคารใหลดนอยลงไดในระดับหนึ่ง 5.3 การใหธนาคารมีสวนรวมในการรับผิดชอบความเสียหายหากเกิดวิกฤตการเงินในอนาคต ผานการจัดเก็บเงินสะสม พิเศษเขากองทุน (Bank Levy) เนื่องจากธนาคารเปนสถาบันที่หากลมจะสงผลกระทบตอภาคสวนอื่นอยางมาก (Too Big to Fail) ซึ่งความเสี่ยงของธนาคารอาจกลายเปนความเสี่ยงตอประเทศไดในที่สุด 5.4 การใหความสำคัญกับการกำกับดูแลภาคการเงินและความเสี่ยงทั้งระบบ (Systemic Risk) เพื่อดำรงเสถียรภาพ ของระบบการเงินแบบองครวม (Macro Prudential Regulation) เพิ่มเติมจากการกำกับดูแลสถาบันการเงินที่เนนเฉพาะ ความมั่นคงของสถาบันการเงินรายใดรายหนึ่ง (Micro Prudential) เทานั้น จากแนวโนมการปฏิรูประบบการเงินทั้งในระดับสากลและระดับประเทศที่ไดกลาวมาขางตน มุงเนนที่จะแกไขปญหา ภาคการเงินเพื่อไมใหประวัติศาสตรซ้ำรอย ดังเชนกรณีวิกฤตในอดีตที่ผานมา ดังนั้น ประเทศตาง ๆ รวมถึงประเทศไทยจึงมี ความจำเปนตองปรับตัวและประยุกตหลักเกณฑที่กลาวมาขางตนใหเหมาะสมกับบริบทของประเทศไทย อันเปนการสราง ความเชื่อมั่นใหแกภาคเอกชนทั้งจากในประเทศและนอกประเทศ และเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแขงขันในภาคการเงิน รวมไปถึงภาคเศรษฐกิจของไทยในอนาคต

78

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

บทวิเคราะห เรื่อง ถอดรหัสราคาน้ำมันกับคาเงินดอลลาร ดอลลาร

1

บทสรุปผูบริหาร

ในชวง 4-5 ปที่ผานมา ราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกมีความผันผวนคอนขางมาก ประกอบกับ สวนตางของราคาน้ำมันของแตละตลาดมีแนวโนมกวางขึ้น สวนหนึ่งเปนผลจากความไมสงบในตะวันออกกลาง และแอฟริกาเหนือ วิกฤตการเงินที่เกิดขึ้นในสหรัฐอเมริกา รวมทั้งการเก็งกำไรในตลาดน้ำมันมีแนวโนมเพิ่มขึ้น ❍ บทความนี้ มี วั ต ถุ ป ระสงค เ พื่ อ ศึ ก ษาความสั ม พั น ธ ร ะหว า งราคาน้ ำ มั น กั บ ค า เงิ น ดอลลาร สหรัฐ รวมถึงการหาความสัมพันธระหวางตลาดราคาน้ำมันของโลกอยางเชน ราคาน้ำมันดิบในตลาด West Texas Intermediate (WTI) ตอราคาน้ำมันดิบ Dubai ที่อางอิงในตลาดเอเชียแปซิฟก เปนตน ❍ ผลการศึกษายืนยันความสัมพันธในลักษณะผกผัน กลาวคือ หากคาเงินดอลลารสหรัฐมีทิศทาง ออนคาลงจะสงผลใหราคาน้ำมันปรับตัวสูงขึ้น นอกจากนี้ ยังพบวาการเคลื่อนไหวของราคาน้ำมัน WTI มี ความสอดคลองกับราคาทองคำและดัชนีตลาดหุนอยางชัดเจน อยางไรก็ตาม ไมพบความสัมพันธของปจจัย เชิงโครงสรางดานอุปสงคอุปทานของน้ำมัน และอัตราดอกเบี้ยที่มีตอราคาน้ำมัน WTI ❍ จากการที่โครงสรางน้ำมันในตลาดโลกไดเปลี่ยนแปลงไป ผลการศึกษาพบวา ราคาน้ำมันดิบ Dubai กลับมีสวนตอการเคลื่อนไหวของราคาน้ำมันดิบในตลาด WTI โดยเปนความสัมพันธในเชิงบวก ดังนั้น การที่คาเงินบาทมีทิศทางที่แข็งคาขึ้นในระยะที่ผานมาจะชวยบรรเทาผลจากความผันผวนของราคาน้ำมันได ในระดับหนึ่ง ซึ่งในระยะยาวแลวจำเปนตองมีการเตรียมความพรอมดานพลังงานทั้งในเชิงรุกและเชิงรับ ซึ่ง เปนความรวมมือกันของทั้งภาครัฐและภาคเอกชน ❍

1. บทนำ น้ำมันเชื้อเพลิงเปนอีกหนึ่งปจจัยที่มีบทบาทสำคัญตอการดำรงชีวิตของมนุษย และมีบทบาทตอการพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมของประเทศ อีกทั้งยังกอใหเกิดอำนาจการตอรองทางเศรษฐกิจ จึงไมนาแปลกใจ “หากโลกจะหยุดหมุน เพราะไมมี น้ำมันเชื้อเพลิงขับเคลื่อน” ทั้งนี้ ความตองการใชน้ำมันมีแนวโนมเพิ่มขึ้นอยางรวดเร็ว จากการที่เศรษฐกิจโลกขยายตัวเพิ่มขึ้น จำนวนประชากรที่เพิ่มสูงขึ้นอยางตอเนื่อง และกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่มีความซับซอนมากยิ่งขึ้น ขณะที่การผลิตน้ำมัน กลับอยูในระดับที่ไมสูงมากนัก เนื่องจากหลายปจจัย อาทิ การทำขอตกลงการจำกัดปริมาณการผลิตของกลุมประเทศ ผูคาน้ำมัน OPEC ปริมาณน้ำมันสำรองของประเทศผูนำเขาหลักอยางเชน สหรัฐอเมริกา แคนาดา รัสเซีย ญี่ปุน และจีน ความแปรปรวนของสภาพภูมิอากาศ และความวุนวายทางการเมืองในตะวันออกกลาง โดยเฉพาะประเทศลิเบียและแอฟริกา เหนือ จากเหตุผลดังกลาวทำใหนักเศรษฐศาสตรไดใหความสำคัญกับการศึกษาถึงปจจัยที่มีผลกระทบตอการปรับตัวของ ราคาน้ำมัน เนื่องจากน้ำมันเปนทรัพยากรที่ขาดแคลน แตกลับทวีความสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ และเปน อีกทางเลือกในการลงทุนของนักลงทุน อีกทั้งยังนำไปสูการกำหนดทิศทางในการบริหารจัดการพลังงานที่ใหมีประสิทธิภาพ มากที่สุด ปจจุบันมีการตั้งขอสังเกตวาการแข็งคาหรือออนคาของเงินดอลลารสหรัฐมีผลกระทบตอราคาน้ำมันในตลาดโลก หรือไม และถามีจะมีความสัมพันธไปในทิศทางใด บทวิเคราะหนี้จึงมุงศึกษาความสัมพันธระหวางคาเงินดอลลารสหรัฐ กับระดับราคาน้ำมันดิบในตลาดโลก โดยเฉพาะราคาน้ำมันดิบเวสตเท็กซัส (West Texas Intermediate : WTI) ที่ตลาด 1

ผูเขียน : ดร.กุลกัลยา พระยาราช เศรษฐกรชำนาญการ สำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค และนางสาวภัทรภรณ หิรัญวงศ นักศึกษาคณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ขอขอบคุณ คุณธนิต ภัทรแสงไทย คุณพนันดร อรุณีนิรมาน คุณยุทธภูมิ จารุเศรนี และคุณอรรถพล จรจันทร สำหรับขอมูล และ ขอขอบคุณ ดร.จงกล คำไล คุณวิภารัตน ปนเปยมรัษฎ ดร.กุลยา ตันติเตมิท และคุณบุญชัย จรัสแสงสมบูรณ สำหรับคำแนะนำ สุดทายขอขอบคุณทุกทาน ในสำนักเศรษฐกิจมหภาคที่ใหการสนับสนุน

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

79

นิวยอรก ซึ่งเปนราคาน้ำมันที่ขึ้นกับตลาดการเงินคอนขางมาก เนื่องจากเปนตลาดซื้อขายน้ำมันลวงหนา (Future Market) ที่มี ขนาดของตลาดคอนขางใหญ คำถามตอมาคือ การเปลี่ยนแปลงราคาน้ำมัน WTI มีผลตอราคาน้ำมันในตลาดดูไบ (Dubai) ซึ่ง เปนราคาอางอิงในตลาดเอเชียและแปซิฟกรวมถึงประเทศไทยหรือไม ถามีจะเปนไปในทิศทางใด

2. ราคาน้ำมันในรูปดอลลารสหรัฐ : เรื่องที่ใคร ๆ ก็ทำ โดยทั่วไปในการซื้อขายน้ำมันจะใชมาตรฐานการกำหนดราคาน้ำมันในรูปของเงินดอลลารสหรัฐ ทั้งการซื้อขาย ในตลาดลวงหนารวมถึงสัญญาการซื้อขายน้ำมันระหวางประเทศ เนื่องจากเงินสกุลดอลลารสหรัฐไดรับการยอมรับวา เปนสกุลเงิน หลักของโลกในทางการคาและการลงทุน จนถูกมองวาเปน Safe Haven โดยในชวงเวลาที่ตลาดการเงินระหวางประเทศ (International Financial Market) และเศรษฐกิจเกิดความวุนวายปนปวน นักลงทุนมักทำการจัดสรรปนสวนหลักทรัพย การลงทุน (Portfolio) ใหม โดยจัดสรรใหแกหลักทรัพยที่มีความมั่นคงสูงเพื่อเปนการปองกันความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในภาวการณ ที่ไมปกติและไมเอื้อตอการลงทุน เงินดอลลารสหรัฐจึงถูกมองวาเปนคาเงินที่มีความมั่นคงสำหรับนักลงทุน ยิ่งไปกวานั้น ดอลลารสหรัฐไดถูกนำไปใชเพื่อวัตถุประสงคอื่น ๆ อาทิ ใชเปนเงินตราสำรอง และใชสำหรับการทำธุรกรรมการคาระหวางประเทศ

3. ความเหมือนที่แตกตางของตลาดซื้อขายน้ำมันของโลก หลักเกณฑการอางอิงราคาน้ำมันทั่วโลก ประกอบดวยราคาน้ำมันอางอิง 3 ชนิด คือ WTI Brent และ Dubai โดยแตละตลาด มีลักษณะโครงสรางตลาดทั้งกลุมผูผลิตและผูซื้อที่ตางกัน อีกทั้งคุณภาพของน้ำมันยังมีความแตกตางกัน ราคาน้ำมันอางอิง WTI เปนน้ำมันที่ใชอางอิงในตลาดอเมริกาเหนือซึ่งแหลงผลิตน้ำมัน WTI อยูบริเวณตอนกลางของประเทศสหรัฐอเมริกา และ ไดชื่อวาเปนน้ำมันที่ดีที่สุดเมื่อเทียบกับน้ำมัน Brent และ Dubai เนื่องจากคุณภาพของน้ำมัน WTI มีความถวงจำเพาะของ น้ำมันดิบ (American Petroleum Institution gravity or API gravity) ต่ำ2 และเปนน้ำมันที่มีความหวาน เนื่องจากมีปริมาณ ซัลเฟอรต่ำ เมื่อเทียบกับน้ำมัน Brent และ Dubai ขณะที่ราคาน้ำมันอางอิง Brent เปนราคาที่อางอิงในตลาดยุโรป แอฟริกา และตะวันออกกลาง แหลงผลิตที่สำคัญมาจากทะเลเหนือของมหาสมุทรแอตแลนติก เปนน้ำมันดิบเกรด light sweet เชนเดียวกับ WTI แตมีความหนาแนนของกำมะถันมากกวา น้ำมัน Brent สวนใหญผลิตเพื่อสงออกไปยังประเทศในยุโรปและ แอฟริกา สำหรับราคาน้ำมันอางอิง Dubai มีแหลงการผลิตที่สำคัญมาจากอาวเปอรเซียเพื่อใชในการสงออกไปยังประเทศ ในภูมิภาคเอเชียแปซิฟก (ภาพที่ 1) ภาพที่ 1 ตลาดซื้อขายน้ำมันของโลก

ที่มา : เอกสารเผยแพร “ทำไมราคาน้ำมันของไทยตองอิงราคาสิงคโปร” โดย บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) แตงภาพโดย สศค. หมายเหตุ : ตลาดนิวยอรก (NYMEX) เปนตลาดซื้อขายน้ำมันในอเมริกา ตลาดลอนดอน (IPE) เปนตลาดซื้อขายน้ำมันในยุโรป ตลาดสิงคโปร (SIMEX) เปนตลาดกลางซื้อขายน้ำมันในเอเชียแปซิฟก 2

80

โดยปกติน้ำมันดิบจะมีคาความถวงจำเพาะของน้ำมันดิบอยูที่ระหวาง 20-45 ดีกรี โดยน้ำมันดิบชนิดเบาจะมีคาความถวงจำเพาะมากกวา 34 ดีกรี น้ำมันดิบ ชนิดกลางจะมีคาความถวงอยูระหวาง 34-20 ดีกรี และน้ำมันดิบชนิดหนักจะมีคาความถวงนอยกวา 20 ดีกรี

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

อยางไรก็ตาม ความแตกตางลักษณะทั่วไปของคุณภาพน้ำมันและโครงสรางตลาด ทำใหเกิดสวนตาง (Spread) ระหวางราคาน้ำมันทั้ง 3 ประเภท ซึ่งในอดีต ราคาน้ำมันอางอิงในตลาด WTI จะมีราคาที่สูงกวาราคาน้ำมันอางอิงของ Brent และ Dubai แตในชวง 5 ปที่ผานมา พบวา Spread ของน้ำมันดิบ WTI ที่มีตอราคาน้ำมัน Brent และ Dubai หดแคบลง และ ในบางชวงเวลา Spread ดังกลาวกลับมีการติดลบและติดลบลึกในบางชวงเวลา เชน Spread ของ WTI กับ Brent และ WTI กับ Dubai ติดลบสูงสุดที่ -16.64 และ -24.97 ดอลลารสหรัฐตอบารเรล เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2554 ทั้งนี้ การที่ Spread ของ ราคาน้ำมันปรับตัวลดลง และกลับติดลบในบางชวง มีสาเหตุสำคัญมาจาก (1) วิกฤตการเงินที่เกิดขึ้นในสหรัฐอเมริกา ในชวงป 2550 หรือที่รูจักวาเปน “Hamburger Crisis” สงผลใหความตองการบริโภคน้ำมันของสหรัฐอเมริกาลดลง (2) การซอมบำรุง แหลงขุดเจาะน้ำมันบริเวณแถบทะเลเหนือ (Field Maintenance) ในชวงปลายเดือนกุมภาพันธ 2011 สงผลใหอุปทานน้ำมัน ในตลาด Brent ลดลงอยางตอเนื่อง (3) ปริมาณน้ำมันสำรองของตลาดสหรัฐอเมริกาที่ปรับตัวสูงขึ้นเปนประวัติการณ เนื่องจากในชวงที่ผานมาแคนาดามีการผลิตน้ำมันเพิ่มมากขึ้นตามระดับราคาน้ำมันในตลาดโลกที่ปรับตัวสูงขึ้น (4) ความไมสงบ ในตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือเปนแรงกดดันตอราคาน้ำมันในทุกตลาด หากสถานการณมีความรุนแรงและบานปลาย อีกทั้งสถานการณความไมสงบในอียิปตซึ่งเชื่อมตอระหวางทะเลแดงและทะเลเมดิเตอรเรเนียนไดกอใหเกิดอุปสรรคในการลำเลียง ขนสงน้ำมันจากอาวเปอรเซียไปยังยุโรป ทำใหราคาน้ำมันดิบในตลาด Brent ซึ่งมีคุณภาพน้ำมันเปนรองเพียงน้ำมันดิบ WTI กลับปรับตัวสูงกวาราคาน้ำมันดิบในตลาด WTI และ Dubai อยางมาก (5) การขยายตัวของเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชีย โดยเฉพาะจีนและอินเดีย ในชวงป 2553 สงผลใหความตองการน้ำมันโดยเฉพาะในตลาด Dubai ปรับตัวเพิ่มขึ้น และ (6) ราคาน้ำมัน WTI มีแนวโนมสัมพันธกับตลาดการเงินคอนขางมาก สงผลใหราคาน้ำมันอาจไมไดสะทอนความตองการ น้ำมันที่แทจริง แตกลับเปนผลกระทบจากธุรกรรม (Settlement) ของนักลงทุน ผานการซื้อขายในตลาดลวงหนา New York Mercantile Exchange (NYMEX) และมีผลใหราคา WTI มีความผันผวน และสงผลกระทบตอ Spread ของน้ำมันของทั้ง 3 ตลาดเชนกัน ซึ่งมีงานวิจัยกอนหนาไดศึกษาการปรับตัวของราคาน้ำมันและดัชนีตลาดหลักทรัพยของ 6 ประเทศผูสงออก และนำเขา พบวา ราคาน้ำมันและตลาดหลักทรัพยมีการตอบสนองซึ่งกันและกัน โดยในชวงวิกฤตการเงินป 2551 ราคาน้ำมัน มีความสัมพันธในทิศทางเดียวกับดัชนีตลาดหลักทรัพย 3 ภาพที่ 2 ราคาน้ำมันอางอิงตลาด WTI Brent และ Dubai เทียบกับคาเงินดอลลารสหรัฐ (หนวย : $/Barrel)

Spread WTI - Brent WTI - Dubai Brent - Dubai

Q3/44-Q2/54 Q1/51-Q2/54 1.5 -0.5 4.0 2.3 2.5 2.8

ที่มา : Reuters

4. ปจจัยหลักกระทบราคาน้ำมันในตลาด ตลาดน้ำมันแบงออกไดเปน 2 ตลาดหลัก คือ ตลาดคาน้ำมันดิบจริง (Real Market หรือ Physical Market) ซึ่งซื้อขาย น้ำมันเพื่อใชสำหรับภาคเศรษฐกิจจริงทั้งการบริโภคและการผลิต และอีกตลาดคือตลาดซื้อขายน้ำมันดิบลวงหนา (Future Market) ซึ่งซื้อขายน้ำมันโดยมีวัตถุประสงคเพื่อปองกันความเสี่ยงจากความไมแนนอนของราคาน้ำมัน (Hedging) รวมถึง กลุมนักลงทุนที่ซื้อขายเพื่อการลงทุน (Investing) หรือการเก็งกำไร (Speculating) ในการบริหารและกระจายความเสี่ยง ไปลงทุนในสินทรัพยอื่น ๆ (Portfolio Investment Allocation) เชน น้ำมัน ทองคำ อัตราแลกเปลี่ยน หุน และพันธบัตร เปนตน 3

“Dynamic correlation between stock market and oil prices : The case of oil-importing and oil-exporting countries”, August 2010, George Filis, Stavros Degiannakis and Christos Floros,

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

81

ปจจัยที่กำหนดราคาน้ำมันดิบในตลาดอาจแบงออกไดเปน 4 ปจจัยหลัก ประกอบดวย (1) ปจจัยพื้นฐาน (Fundamental Factor) ซึ่งถูกขับเคลื่อนโดยอุปสงค (Demand)4 และอุปทาน (Supply) น้ำมันเปน สำคัญ โดยปจจัยที่มีผลตอระดับอุปสงคของน้ำมันมาจากการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศตาง ๆ การเพิ่มขึ้นของ ประชากร สภาพภูมิอากาศ และการคนพบพลังงานทดแทน เปนตน ขณะที่ปริมาณการผลิตน้ำมันขึ้นอยูกับการกำหนดโควตา การผลิตของผูผลิตเปนสำคัญ5 นอกจากนี้ ปริมาณสำรองน้ำมันดิบของประเทศผูนำเขารายใหญ เชน สหรัฐอเมริกา ญี่ปุน ยุโรป และจีน ยังเปนอีกปจจัยหนึ่งที่สงผลกระทบตอปริมาณการผลิตน้ำมันและราคาน้ำมันในตลาดโลกดวยเชนกัน (2) ปจจัยดานการเงิน อาทิ อัตราเงินเฟอ อัตราดอกเบี้ย และอัตราแลกเปลี่ยน เนื่องจากการซื้อขายน้ำมันเปน การดำเนินธุรกรรมทั้งในประเทศและระหวางประเทศ ดังนั้น ราคาน้ำมันอาจมีความสัมพันธกับปจจัยทางการเงินไมมากก็นอย ทั้งนี้ อัตราแลกเปลี่ยนคาดวาจะมีความสัมพันธในเชิงผกผันกับราคาน้ำมัน กลาวคือ คาเงินดอลลารที่ออนคาลง สงผลให ผูผลิตน้ำมันเสนอขายน้ำมันในราคาที่สูงขึ้น เพื่อชดเชยรายรับที่ลดลงอันเนื่องมาจากมูลคาขายน้ำมันที่ลดลงจากการออนคา ของเงินดอลลาร ขณะที่อัตราดอกเบี้ยสะทอนถึงตนทุนในการกูยืม ซึ่งหากอัตราดอกเบี้ยปรับตัวลดลงนักลงทุนมีแนวโนม จะเคลื่อนยายเงินทุนจากแหลงที่มีผลตอบแทนต่ำมายังผลตอบแทนที่สูงกวา โดยอาจพิจารณาลงทุนในตลาดน้ำมันซึ่งเปน อีกทางเลือกในการลงทุน ดังนั้น อัตราดอกเบี้ยและราคาน้ำมันคาดวาจะมีความสัมพันธในทิศทางผกผันกัน (3) ปจจัยดานการเก็งกำไร (Speculative Factor) มาจากปจจัยทางจิตวิทยา (Sentimental Factor) เชน การคาดการณ ราคาน้ำมัน แนวโนมทิศทางเศรษฐกิจ ภัยธรรมชาติ ความเสี่ยงดานการเมืองของประเทศผูผลิต เปนตน นอกจากนี้ Spread ของราคาน้ำมันในตลาดโลก ปจจัยทางเทคนิค และราคาของสินทรัพยอื่น ๆ อาทิ ทองคำ หุน และพันธบัตร ยังเปนอีกปจจัย ที่มีผลตอการตัดสินใจเขามาเก็งกำไรในตลาดน้ำมันลวงหนาเชนกัน (4) ปจจัยอื่น ๆ ซึ่งเปนปจจัยนอกเหนือจากปจจัยที่กลาวมาขางตน และเปนปจจัยที่อาจเกิดขึ้นในชวงเวลาหนึ่งเทานั้น เชน เหตุการณวินาศกรรมตึกเวิลดเทรดเซ็นเตอร ประเทศสหรัฐอเมริกา การเสียชีวิตของโอซามะห บิน ลาดิน ผูนำกลุมกอการราย พายุเฮอรริเคนที่เกิดขึ้นในบริเวณแหลงผลิตน้ำมัน การรั่วไหลของน้ำมันที่มีผลตอปริมาณน้ำมันสำรอง เปนตน ภาพที่ 3 ปจจัยกระทบราคาน้ำมัน

ที่มา : มูลนิธิสถาบันวิจัยนโยบายเศรษฐกิจการคลัง, บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน), และ IEA วิเคราะหและรวบรวมโดย สศค.

องคกรพลังงานระหวางประเทศ (International Energy Agency : IEA) ไดแบงอุปสงคน้ำมันดิบโลกออกเปน 2 กลุมใหญ คือ (1) ประเทศในกลุมองคการ เพื่อความรวมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา (Organization for Economic Co-operation and Development : OECD) ซึ่งสวนใหญเปนประเทศใน กลุมเศรษฐกิจหลัก ซึ่งมีความตองการอยูที่ 89.3 บารเรลตอวัน และ (2) ประเทศนอกกลุม OECD ซึ่งสวนใหญเปนประเทศเศรษฐกิจกำลังพัฒนา ซึ่งมี ความตองการที่ 43.2 บารเรลตอวัน (ขอมูล ณ วันที่ 16 มิถุนายน 2554) 5 EIA ไดแบงปริมาณการผลิตน้ำมันของประเทศผูผลิต ออกเปน 2 กลุมหลัก คือ กลุมประเทศ OPEC ซึ่งในปจจุบันกลุม OPEC ไดกำหนดโควตาการผลิตอยูที่ 35.6 ลานบารเรลตอวัน และอีกกลุมคือ Non-OPEC เชน รัสเซีย เม็กซิโก สหรัฐอเมริกา แคนาดา และจีน เปนตน ซึ่งปจจุบันผลิตอยูท่ี 53.3 ลานบารเรลตอวัน 4

82

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

5. แบบจำลองความสัมพันธราคาน้ำมันกับคาเงินดอลลาร เชื่อมโยงตลาดน้ำมันไทย 5.1 แบบจำลองคาเงินดอลลารตอราคาน้ำมัน ขอมูลที่ใชเปนขอมูลอนุกรมเวลา (Time Series) โดยมีชวงระยะเวลาตั้งแตไตรมาสที่ 1 ป 2534-ไตรมาสที่ 1 ป 2554 คิดเปนจำนวนทั้งสิ้น 81 กลุมตัวอยาง และการศึกษาแบงออกเปน 2 แบบ คือ การวิเคราะหรวม (All-Period Analysis) โดยมีชวงเวลาตั้งแตไตรมาสที่ 1 ป 2533-ไตรมาสที่ 1 ป 2554 และการวิเคราะหชวงเวลายอย (Sub-Period Analysis) โดยมีชวงเวลาตั้งแตไตรมาสที่ 3 ป 2544–ไตรมาสที่ 1 ป 2554 ซึ่งเปนชวงภายหลังเกิดวินาศกรรมตึกเวิลดเทรด เซ็นเตอรในประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อวันที่ 11 กันยายน 2544 เนื่องจากถือเปนการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสราง (Structural Change) ครั้งสำคัญของตลาดน้ำมันโลกและระบบเศรษฐกิจทั่วโลก ผลการศึกษาสรุปได ดังนี้ (1) ผลการทดสอบความเปนเหตุเปนผล (Granger Causality Test) ซึ่งทดสอบวาคาเงินดอลลารเปนตนเหตุของ การเปลี่ยนแปลงราคาน้ำมัน WTI หรือไม และในทางกลับกัน ราคาน้ำมัน WTI เปนตนเหตุของการเปลี่ยนแปลงคาเงินดอลลาร หรือไม ผลจากการศึกษาพบวา ในการวิเคราะห All-Period Analysis ราคาน้ำมัน WTI เปนตนเหตุของการเปลี่ยนแปลงคาเงิน ดอลลารสหรัฐที่ระดับนัยสำคัญสถิติรอยละ 0.05 ขณะที่การวิเคราะห Sub-Period Analysis คาเงินดอลลารสหรัฐเปนตนเหตุ ของการเปลี่ยนแปลงราคาน้ำมัน WTI ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติรอยละ 0.05 (ตารางที่ 1) ตารางที่ 1 ผลการทดสอบ Granger-Causality Test ตัวแปรตาม Numbers of Lags Dependence Variable All-Period Analysis (Q1 2533 – Q1 2554) WTI 3 USD 3 Sub-Period Analysis (Q3 2544 – Q1 2554) WTI 1 USD 1

ตัวแปรตน Independence Variable

Significance level p-value

USD Index WTI

0.1833 0.0420*

USD Index WTI

0.0075* 0.4743

หมายเหตุ : 1. * มีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับรอยละ 0.05 2. Akaike Info Criterion (AIC) ถูกนำมาใชสำหรับทดสอบเพื่อหา Lag Length ที่เหมาะสม

(2) ผลจากแบบจำลอง Vector Error Correction Model (VECM)6 พบวา การเปลี่ยนแปลงของราคาน้ำมัน (WTI) และคาเงินดอลลารสหรัฐ (USD) ขึ้นอยูกับ 3 สวน คือ สวนแรกเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของตัวแปรตาม ไดแก ราคา น้ำมัน และคาเงินดอลลารที่เวลา t-1 สวนที่สองเกิดจากความคลาดเคลื่อนที่เกิดจากคาที่แทจริง (Actual Value) เบี่ยงเบนออก จากคาดุลยภาพ (Speed of Adjustment) ในชวงกอนหนา 1 ชวงเวลา (t-1) และสวนที่สามเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของ ปจจัยอื่น ๆ ไดแก อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจสหรัฐ (USGDP) ที่เวลา t-1 สะทอนความตองการบริโภคน้ำมัน ปริมาณ 6

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

83

น้ำมันสำรองของสหรัฐ (OILRES) ที่เวลา t-1 สะทอนอุปทานของน้ำมัน อัตราดอกเบี้ย Fed Fund Rate (FED) ที่เวลา t-1 สะทอนตนทุนของการกูยืม ราคาทองคำ (GOLD) ที่เวลา t-1 และดัชนีตลาด Dow Jones (DOW) ที่เวลา t-1 สะทอน การกระจายความเสี่ยงการลงทุน ผลจากแบบจำลอง VECM ของความสัมพันธระยะสั้น ซึ่งมีราคาน้ำมัน WTI เปนตัวแปรตามพบวาการแข็งคาขึ้น ของคาเงินดอลลารสหรัฐ (US Dollar Index ปรับเพิ่มขึ้น) ในชวงเวลา t-1 รอยละ 1 มีผลทำใหราคาน้ำมัน WTI เปลี่ยนแปลง ในทิศทางผกผันรอยละ 0.76 ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติที่รอยละ 0.10 ในทางกลับกันการที่คาเงินดอลลารสหรัฐออนคาลง รอยละ 1 มีผลใหราคาน้ำมัน WTI เปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นรอยละ 0.76 ซึ่งความสัมพันธที่ไดสอดคลองกับสมมติฐานที่วาหาก คาเงินดอลลารสหรัฐออนคาลงผูผลิตน้ำมันจะปรับขึ้นราคาน้ำมันเพื่อชดเชยรายไดที่สูญเสียไป อันเนื่องมาจากการออนคาของ คาเงินดอลลารสหรัฐ ขณะที่ราคาทองคำและดัชนีหุนในชวงเวลา t-1 ที่เพิ่มขึ้นรอยละ 1 สงผลใหราคาน้ำมัน WTI เปลี่ยนแปลง เพิ่มขึ้นรอยละ 1.11 และรอยละ 1.14 ตามลำดับ และมีนัยสำคัญทางสถิติที่รอยละ 0.05 ซึ่งสอดคลองกับหลักการที่วา นักลงทุนมีแนวโนมเพิ่มการลงทุนในสินทรัพยอื่น ๆ เพื่อกระจายการลงทุน และเพิ่มโอกาสการทำกำไรในตลาดอื่น ๆ ขณะที่ อัตราการเติบโตของเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา ปริมาณน้ำมันสำรอง และอัตราดอกเบี้ยในชวงเวลา t-1 ไมมีนัยสำคัญทางสถิติ ตอการเปลี่ยนแปลงของราคาน้ำมัน WTI ที่ระดับรอยละ 0.05 5.2 แบบจำลองราคาน้ำมัน WTI และ Dubai ผลการศึกษาความสัมพันธระหวางราคาน้ำมัน WTI และ Dubai7 พบวา ราคาน้ำมัน Dubai เปนตนเหตุของ การเปลี่ยนแปลงราคาน้ำมัน WTI ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติรอยละ 0.05 ผลจากการประมาณคาสัมประสิทธิ์ของแบบจำลอง VECM สมการ (1) ซึ่งมีราคาน้ำมัน WTI เปนตัวแปรตาม พบวา การเพิ่มขึ้นของราคาน้ำมัน Dubai ในชวงเวลา t-1 รอยละ 1 มีผลทำใหราคาน้ำมัน WTI ในชวงเวลา t เปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นเทากับรอยละ 0.42 ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติรอยละ 0.05 สำหรับแบบจำลอง VECM สมการ (2) ซึ่งมีราคาน้ำมัน Dubai เปนตัวแปรตาม จากผลการศึกษาพบวา การเพิ่มขึ้นของราคา น้ำมัน WTI ในชวงเวลา t-1 รอยละ 1 มีผลทำใหราคาน้ำมัน Dubai ในชวงเวลา t เปลี่ยนแปลงในทิศทางผกผันรอยละ 0.35 ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติรอยละ 0.05 ซึ่งผลการศึกษาที่ไดสามารถอธิบายไดดวย 3 ปจจัยสำคัญ ไดแก (1) ในชวงหลัง การเกิด Subprime Crisis ในสหรัฐอเมริกา ความตองการน้ำมัน โดยเฉพาะของสหรัฐอเมริกามีแนวโนมลดลงตามการชะลอ ตัวของเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา ขณะที่เศรษฐกิจเอเชียยังคงสามารถเติบโตไดอยางแข็งแกรง สงผลใหความตองการน้ำมัน ปรับขึ้น โดยเฉพาะประเทศจีนและอินเดีย สงผลใหราคาน้ำมันในตลาด Dubai ปรับตัวในทิศทางที่สูงขึ้นตามความตองการ บริโภคของประเทศในภูมิภาคเอเชีย ขณะที่ราคาน้ำมัน WTI ปรับตัวลดลงตามภาวะเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกาที่ชะลอลง (2) ปญหาความไมสงบในตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือ สงผลใหไมสามารถขนสงน้ำมันจากตลาดที่มีราคาต่ำกวาเพื่อ ไปขายในตลาดที่ราคาสูงกวาหรือที่เรียกวา Arbitrage ของนักลงทุนได ทำใหเกิดสวนตางของราคาน้ำมันทั้ง 2 ตลาด และ (3) เนื่องจากราคาน้ำมัน WTI สวนใหญในปจจุบันขึ้นอยูกับตลาดการเงินและการเก็งกำไรมากกวาตลาดน้ำมัน Dubai ที่ราคา น้ำมันสะทอนจากความตองการที่แทจริง สงผลใหการเคลื่อนไหวของราคาน้ำมันทั้งสองตลาดมีทิศทางสวนทางกันอันเนื่อง มาจากปจจัยที่สงผลกระทบตอราคาน้ำมันทั้งสองตลาดแตกตางกัน

7

84

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

5.3 เชื่อมโยงตลาดน้ำมันโลกกับราคาน้ำมันไทย จากการศึกษาผลกระทบของคาเงินบาทและราคาน้ำมันในตลาดโลกตอราคาน้ำมันในประเทศไทย ซึ่งเผยแพร ในวารสารพลังงาน จัดทำขึ้นโดย บริษัทปโตรเลียมแหงประเทศไทยจำกัด (มหาชน) พบวา การที่คาเงินบาทแข็งคาขึ้น 1 บาท ตอดอลลารสหรัฐ จะมีผลใหตนทุนราคาน้ำมันลดลง 50-60 สตางคตอลิตร และการที่ราคาน้ำมันในตลาดโลกสูงขึ้นทุก ๆ 1 ดอลลารสหรัฐตอบารเรล จะสงผลใหตนทุนการผลิตน้ำมันเพิ่มขึ้น 19-20 สตางคตอลิตร8

6. สรุปและขอเสนอแนะเชิงนโยบาย ผลการศึกษาพบวา คาเงินดอลลารที่ออนคาลงสงผลใหราคาน้ำมันในตลาดอางอิง WTI ปรับตัวสูงขึ้นเพื่อชดเชยรายได ที่ลดลงจากคาเงินที่ออนคา ขณะที่การเคลื่อนไหวของราคาน้ำมัน WTI เปนไปในทิศทางเดียวกับราคาทองคำและดัชนีตลาด หุน อยางไรก็ตาม ไมพบความสัมพันธดานโครงสรางอุปสงคและอุปทานของน้ำมัน และอัตราดอกเบี้ยที่มีตอราคาน้ำมัน WTI คำถามตอมาคือ ความสัมพันธระหวางราคาน้ำมันในสองตลาด คือ WTI และ Dubai เปนไปในทิศทางใด ซึ่งผลการศึกษา พบวา ราคาน้ำมัน Dubai ในชวงเวลากอนหนา 1 ชวงเวลา มีความสัมพันธเชิงบวกตอการเปลี่ยนแปลงของราคาน้ำมัน WTI ในชวงเวลาปจจุบัน ขณะที่การเปลี่ยนแปลงของราคาน้ำมัน WTI ในชวงเวลากอนหนา มีผลเชิงลบตอการเปลี่ยนแปลงของ ราคาน้ ำ มั น Dubai ในช ว งเวลาป จ จุ บั น ซึ่ ง สาเหตุ อ าจเนื่ อ งมาจากแนวโน ม การเติ บ โตทางเศรษฐกิ จ ที่ ส วนทางกั น ของ สหรัฐอเมริกาและในภูมิภาคเอเชีย ปญหาความไมสงบในตะวันออกกลางซึ่งเปนอุปสรรคตอการทำ Arbitrage ในตลาดน้ำมัน และการเปลี่ยนแปลงของราคาน้ำมัน WTI สวนใหญไดรับแรงสนับสนุนมาจากความตองการในการลงทุนและการเก็งกำไร มากกวาผลของความตองการที่แทจริง เนื่องจากราคาน้ำมันกับภาวะเศรษฐกิจเปรียบเสมือนกระจกสองดาน ขณะที่โครงสรางเศรษฐกิจโลกกลับมีแนวโนม ของความผันผวนตอเนื่อง โดยเฉพาะเศรษฐกิจมหาอำนาจอยางเชน สหรัฐอเมริกาที่อยูในชวงการฟนตัวจากวิกฤตการเงิน ที่เกิดขึ้น หรือแมแตญี่ปุนที่ประสบกับผลกระทบจากภัยพิบัติสึนามิ รวมทั้งสหภาพยุโรปที่กำลังเผชิญกับปญหาหนี้สาธารณะ ในการวิเคราะหปจจัยตาง ๆ ที่มีผลกระทบตอราคาน้ำมันจึงจำเปนตองติดตามความเคลื่อนไหวของตลาดอยางใกลชิด เพื่อ นำปจจัยตาง ๆ มาวิเคราะหใหครอบคลุมทุก ๆ มิติ และนำไปสูการเตรียมมาตรการรองรับสถานการณไดอยางมีประสิทธิภาพ ทั้งนี้ ผลการศึกษานี้ไดยืนยันความสัมพันธของคาเงินดอลลารและราคาน้ำมัน ดังนั้น การที่คาเงินบาทมีทิศทางที่แข็งคาขึ้น ในระยะที่ผานมาจะชวยบรรเทาผลจากความผันผวนของราคาน้ำมันไดในระดับหนึ่ง ขณะที่ภาครัฐควรมีการเตรียมความพรอม ดานพลังงานทั้งนโยบายเชิงรุก (Offensive Policies) อาทิ การเรงพัฒนาเทคโนโลยี และพัฒนาพลังงานทดแทน และนโยบาย เชิงรับ (Defensive Policies) อาทิ การประชาสัมพันธ และปลูกจิตสำนึกในเรื่องการประหยัดพลังงาน ซึ่งจำเปนตองดำเนินการ ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว และเปนความรวมมือของทั้งภาครัฐและภาคเอกชน

8

“คาเงินบาทที่แข็งกับราคาน้ำมัน” เผยแพรในวารสารพลังงาน โดยบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน)

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

85

บทวิเคราะห

1

เรื่อง ทองเที่ยวไทยพระเอกตัวจริง บทสรุปผูบริหาร

ภาวการณทองเที่ยวไทยในชวงครึ่งแรกของป 2554 เติบโตไดดีอยางตอเนื่อง โดยสามารถผานพน วิกฤตตาง ๆ มาไดอยางแข็งแกรงแมวาจะมีเหตุการณทั้งภายในประเทศและภายนอกประเทศบั่นทอนบรรยากาศ การทองเที่ยวไทย แตไมไดทำใหนักทองเที่ยวตางชาติในภาพรวมเดินทางเขาสูประเทศไทยลดลงแมแตนอย ทั้งยัง เปนการเดินทางเขาที่ทำลายสถิติ (High Record) เมื่อเปรียบเทียบกับทุกปที่ผานมา โดยในชวงครึ่งแรกป 2554 มีจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติที่เดินทางเขาประเทศไทยทั้งสิ้น 9.7 ลานคน เพิ่มขึ้นรอยละ 28.1 เติบโตไดอยาง แข็งแกรงจากปลายป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 12.6 สะทอนถึงภาคการทองเที่ยวตางชาติมีบทบาทสำคัญใน การชวยสนับสนุนการขยายตัวทางเศรษฐกิจไทย ❍ จากการศึ ก ษาพบว า นั ก ท อ งเที่ ย วต า งชาติ ที่ เ ดิ น ทางเข า ประเทศไทยในช ว งครึ่ ง แรกของป 2554 ไดแรงหนุนจากตลาดระยะใกลจากเอเชียเปนหลัก โดยเฉพาะจากเอเชียตะวันออกเฉียงเหนือและอาเซียน โดยนักทองเที่ยว จากจีน อินเดีย และเกาหลีมีแนวโนมเพิ่มขึ้นในอัตราเรง สวนหนึ่งเนื่องจากภาวะเศรษฐกิจที่ยังขยายตัวไดดี ในขณะที่ ภาวะเศรษฐกิจของกลุมตลาดยุโรปและอเมริกายังฟนตัวไดไมเต็มที่ทำใหมีการขยายตัวในระดับทรงตัว อยางไรก็ตาม นักทองเที่ยวจากรัสเซียยังคงเติบโตไดดีในระดับสูงแซงกระแสตลาดยุโรป สวนภูมิภาคโอเชียเนียมีการขยายตัวไดดี โดยเฉพาะประเทศออสเตรเลีย ขณะที่กลุมตะวันออกกลางแมจะมีปญหาความไมสงบภายในภูมิภาคชวงตนป แต จำนวนนักทองเที่ยวยังคงขยายตัวไดดีโดยเฉพาะจากสหรัฐอาหรับเอมิเรตส ❍ จากกระแสการเดินทางของนักทองเที่ยวตางชาติในชวงครึ่งแรกป 2554 ทำใหสำนักงานเศรษฐกิจ การคลังคาดวา หากสถานการณเปนปกติโดยไมเกิดภาวะความไมสงบในประเทศหรือภัยธรรมชาติที่รุนแรง นักทองเที่ยว ตางชาตินาจะมีจำนวน 19.5 ลานคน ขยายตัวรอยละ 22.7 ตอป สรางรายไดใหแกประเทศ 7.70 แสนลานบาท สูงกวาการประมาณการของการทองเที่ยวแหงประเทศไทย (ททท.) ที่ตั้งเปาจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติ (เมื่อตนป 2554) 16.8 ลานคน ขยายตัวรอยละ 3.8 ตอป โดยมีเปาหมายรายไดจำนวน 6.20 แสนลานบาท ❍

1. สถานการณการทองเที่ยวตางชาติครึ่งปแรก 2554 ภาวการณทองเที่ยวไทยในชวงครึ่งแรกของป 2554 สามารถเติบโตไดดีอยางตอเนื่อง โดยสามารถผานพนวิกฤตตาง ๆ มาไดอยางแข็งแกรงแมวาจะมีเหตุการณบั่นทอนบรรยากาศการทองเที่ยวไทย ทั้งภายในประเทศและภายนอกประเทศ นับ จากเหตุการณความไมสงบในลิเบียเมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ 2554 กรณีธรณีพิบัติสึนามิที่ประเทศญี่ปุนเมื่อวันที่ 11 มีนาคม 2554 ปญหาอุทกภัยในเขตพื้นที่ภาคใตของไทยที่นับเปนวิกฤตน้ำทวมใหญของไทยชวงเดือนมีนาคม 2554 รวมถึงคาเงินบาท ที่แข็งคาขึ้น ราคาน้ำมันที่ทรงตัวในระดับสูงและภาวะเศรษฐกิจของกลุมตลาดยุโรปและอเมริกาที่ยังคงมีการฟนตัวไดไมเต็มที่ แตไมไดทำใหจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติในภาพรวมเดินทางเขาสูประเทศไทยลดลงแตอยางใด ในทางตรงขาม จำนวน นักทองเที่ยวกลับเพิ่มขึ้นทำลายสถิติ (High Record) ในทุก ๆ เดือนตั้งแตเดือนมกราคม 2554 เปนตนมา เมื่อเปรียบเทียบกับ ทุกปที่ผานมา โดยในชวงครึ่งแรกของป 2554 มีจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติที่เดินทางเขาประเทศไทยทั้งสิ้น 9.7 ลานคน เพิ่มขึ้นรอยละ 28.1 เติบโตไดอยางแข็งแกรงจากปลายป 2553 ที่ขยายตัวรอยละ 12.6 สะทอนถึงภาคการทองเที่ยวตางชาติ มีบทบาทสำคัญในการชวยสนับสนุนการขยายตัวทางเศรษฐกิจไทย

1

86

ผูเขียน : นางสาวคงขวัญ ศิลา เศรษฐกรปฏิบัติการ สวนการวิเคราะหภาวะเศรษฐกิจมหภาค สำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค ขอขอบคุณ นายบุญชัย จรัสแสงสมบูรณ ผูอำนวยการสำนักนโยบายเศรษฐกิจมหภาค และนางณัฐยา อัชฌากรลักษณ ผูอำนวยการสวนการวิเคราะหเศรษฐกิจมหภาค สำหรับคำแนะนำ

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ภาพที่ 1 จำนวนนักทองเที่ยวตางชาติรายเดือน เดือนมกราคม 2549-มิถุนายน 2554

ที่มา : ขอมูลจากกระทรวงการทองเที่ยวและกีฬา

2. วิเคราะหนักทองเที่ยวตางชาติแยกตามภูมิภาคในชวงครึ่งแรกของป 2554 โครงสรางนักทองเที่ยวตางชาติแยกตามภูมิภาคสำคัญ ๆ ได ดังนี้ (1) ภูมิภาคเอเชีย ประกอบดวย กลุมอาเซียน กลุมเอเชียตะวันออกเฉียงเหนือ กลุมเอเชียใต (2) ภูมิภาคยุโรป (3) อเมริกา (4) ตะวันออกกลาง (5) โอเชียเนีย และ (6) แอฟริกา ซึ่งในชวงที่ผานมานักทองเที่ยวตางชาติที่เดินทางเขาประเทศไทยไดแรงหนุนจากตลาดระยะใกล อาทิ เอเชีย เปนหลัก โดยเฉพาะจากเอเชียตะวันออกเฉียงเหนือและอาเซียน (ตารางที่ 2) (1) ภูมิภาคเอเชีย สัดสวนนักทองเที่ยวตางชาติคิดเปนรอยละ 57.5 ของจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติ (สัดสวนป 2553) ในชวงครึ่งแรกของป 2554 มีจำนวนนักทองเที่ยวทั้งสิ้น 5.62 ลานคน ขยายตัวรอยละ 34.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของปกอน ประกอบดวย - กลุ ม อาเซี ย น มี จ ำนวนนั ก ท อ งเที่ ย ว ต า งชาติ ใ นครึ่ ง ป แ รกป 2554 ทั้ ง สิ้ น 2.67 ล า นคน ขยายตัวรอยละ 28.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของ ปกอน ขยายตัวตอเนื่องเมื่อเทียบกับทั้งป 2553 ที่มี จำนวนนักทองเที่ยวตางชาติ 4.53 ลานคน ขยายตัว รอยละ 14.3 โดยนักทองเที่ยวที่มีการเติบโตไดดีในชวง ครึ่ ง แรกของป 2554 มาจากประเทศมาเลเซี ย ซึ่ ง มี การขยายตัวสูงรอยละ 26.8 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของปกอน ดวยจำนวน 1.21 ลานคน - กลุมเอเชียตะวันออกเฉียงเหนือ มีจำนวน นักทองเที่ยวตางชาติในครึ่งปแรกป 2554 ทั้งสิ้น 2.36 ลานคน ขยายตัวรอยละ 43.1 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของปกอน ขยายตัวตอเนื่องเมื่อเทียบกับทั้งป 2553 ที่มีจำนวน 3.63 ลานคน ขยายตัวรอยละ 16.9 เมื่อ เทียบกับชวงเดียวกันของปกอน โดยนักทองเที่ยวที่มี การเติ บ โตได ดี ใ นช ว งครึ่ ง แรกของป 2554 มาจาก ประเทศจีน ซึ่งมีการขยายตัวสูงรอยละ 68.2 เมื่อเทียบกับ ช ว งเดี ย วกั น ของป ก อ น ด ว ยจำนวน 7.93 แสนคน เปนผลมาจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจที่มีการเติบโต ประมาณการเศรษฐกิจไทย

87

ในระดับสูง โดยในชวงครึ่งแรกของป 2554 เศรษฐกิจจีนมีการขยายตัวเพิ่มขึ้นรอยละ 9.6 รองลงมาคือนักทองเที่ยวจาก ประเทศเกาหลีใต สวนหนึ่งเปนผลมาจากคาเงินวอนที่แข็งคาขึ้นมากและเศรษฐกิจที่ขยายตัวไดอยางตอเนื่อง โดยขอมูลลาสุด ในไตรมาสแรกป 2554 เศรษฐกิจเกาหลีใตขยายตัวเพิ่มขึ้นรอยละ 4.2 - กลุ ม เอเชี ย ใต มี จ ำนวนนั ก ท อ งเที่ ย ว ตางชาติในชวงครึ่งแรกของป 2554 ทั้งสิ้น 5.85 แสนคน ขยายตัวรอยละ 31.0 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของ ปกอน ขยายตัวตอเนื่องเมื่อเทียบกับทั้งป 2553 ที่มี จำนวนนักทองเที่ยวตางชาติ 9.95 แสนคน ขยายตัว ร อ ยละ 20.4 เมื่ อ เที ย บกั บ ช ว งเดี ย วกั น ของป ก อ น โดยนักทองเที่ยวที่มีการเติบโตไดดีในชวงครึ่งแรกของ ป 2554 มาจากประเทศอิ น เดี ย ซึ่ ง มี ก ารขยายตั ว รอยละ 34.0 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ดวย จำนวน 4.61 แสนคน เปนผลมาจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจของประเทศที่มีการเติบโตในระดับสูง (2) ภู มิ ภ าคยุ โ รป นั บ เป น ตลาดท อ งเที่ ย ว ระยะไกลโดยมี สั ด ส ว นนั ก ท อ งเที่ ย วต า งชาติ คิ ด เป น รอยละ 27.9 ของจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติทั้งหมด โดยในชวงครึ่งแรกของป 2554 มีจำนวนนักทองเที่ยว ทั้งสิ้น 2.73 ลานคน ขยายตัวรอยละ 19.7 เมื่อเทียบกับ ชวงเดียวกันของปกอน ขยายตัวตอเนื่องเมื่อเทียบกับ ทั้ ง ป 2553 ที่ มี จ ำนวนนั ก ท อ งเที่ ย วต า งชาติ 4.44 ลานคน ขยายตัวรอยละ 9.4 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของปกอน โดยชวงครึ่งแรกของป 2554 นักทองเที่ยว จากภูมิภาคยุโรปขยายตัวไดแตอยูในระดับที่ทรงตัว แตมีนักทองเที่ยวจากประเทศรัสเซียที่เติบโตอยางรวดเร็วและตอเนื่องมาชวยชดเชย โดยมีการขยายตัวสูงรอยละ 50.8 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน ดวยจำนวน 4.60 แสนคน (3) ภู มิ ภ าคอเมริ ก า สั ด ส ว นนั ก ท อ งเที่ ย ว ตางชาติคิดเปนรอยละ 5.3 ของจำนวนนักทองเที่ยว ต า งชาติ ทั้ ง หมด โดยในช ว งครึ่ ง แรกของป 2554 มี จำนวนนั ก ท อ งเที่ ย วทั้ ง สิ้ น 5.19 แสนคน ขยายตั ว ร อ ยละ 20.4 เมื่ อ เที ย บกั บ ช ว งเดี ย วกั น ของป ก อ น ขยายตัวเปนบวกเมื่อเทียบกับทั้งป 2553 ที่มีจำนวน นักทองเที่ยวตางชาติ 8.44 แสนคน หดตัวรอยละ -1.0 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน โดยในชวงครึ่งแรก ของป 2554 นักทองเที่ยวที่มีการเติบโตไดดีมาจาก ประเทศสหรัฐอเมริกาดวยจำนวน 3.69 แสนคน ขยายตัว รอยละ 18.9 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน

88

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

(4) ภูมิภาคตะวันออกกลาง สัดสวนนักทองเที่ยว ตางชาติคิดเปนรอยละ 3.6 ของจำนวนนักทองเที่ยว ต า งชาติ ทั้ ง หมด โดยในช ว งครึ่ ง แรกของป 2554 มี จำนวนนักทองเที่ยวทั้งสิ้น 2.99 แสนคน ขยายตัวไดดี แมจะมีปญหาการเมืองภายในภูมิภาคชวงตนป 2554 โดยขยายตั ว อยู ที่ ร อ ยละ 18.0 เมื่ อ เที ย บกั บ ช ว ง เดียวกันของปกอน และขยายตัวตอเนื่องเมื่อเทียบกับ ทั้ ง ป 2553 ที่ มี จ ำนวนนั ก ท อ งเที่ ย วต า งชาติ 5.69 แสน ขยายตัวรอยละ 17.6

(5) ภูมิภาคโอเชียเนีย สัดสวนนักทองเที่ยว ตางชาติคิดเปนรอยละ 5.0 ของจำนวนนักทองเที่ยว ต า งชาติ ทั้ ง หมด โดยในช ว งครึ่ ง แรกของป 2554 มีจำนวนนักทองเที่ยวทั้งสิ้น 4.54 แสนคน ขยายตัว ร อ ยละ 23.7 เมื่ อ เที ย บกั บ ช ว งเดี ย วกั น ของป ก อ น ขยายตัวตอเนื่องเมื่อเทียบกับทั้งป 2553 ที่มีจำนวน นักทองเที่ยวตางชาติ 7.90 แสน ขยายตัวรอยละ 7.1 โดยนั ก ท อ งเที่ ย วที่ มี ก ารเติ บ โตได ดี ม าจากประเทศ ออสเตรเลีย ซึ่งมีการขยายตัวรอยละ 24.9 เมื่อเทียบกับ ช ว งเดี ย วกั น ของป ก อ น ด ว ยจำนวน 4.08 แสนคน ซึ่งเปนผลมาจากการฟนตัวทางเศรษฐกิจของประเทศ ออสเตรเลียเปนสำคัญ (6) ภู มิ ภ าคแอฟริ ก า สัดสวนนักทองเที่ยว ตางชาติคิดเปนรอยละ 0.8 ของจำนวนนักทองเที่ยว ต า งชาติ ทั้ ง หมด โดยในช ว งครึ่ ง แรกของป 2554 มีจำนวนนักทองเที่ยวทั้งสิ้น 0.69 แสนคน ขยายตัว ร อ ยละ 25.2 เมื่ อ เที ย บกั บ ช ว งเดี ย วกั น ของป ก อ น ขยายตัวตอเนื่องเมื่อเทียบกับทั้งป 2553 ที่มีจำนวน นักทองเที่ยวตางชาติ 1.28 แสน ขยายตัวรอยละ 13.8 โดยเปนการขยายตัวในทุกประเทศ โดยนักทองเที่ยว ที่มีการเติบโตไดดีมากมาจากประเทศแอฟริกาใต ซึ่งมี การขยายตัวสูงรอยละ 43.5 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกัน ของปกอน ดวยจำนวน 0.31 แสนคน

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

89

ตารางที่ 2 แหลงที่มาการเจริญเติบโตของจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติในครึ่งปแรกป 2554

ที่มา : คำนวณโดย สศค.

3. แนวโนมการทองเที่ยวในป 2554 กระแสการเดินทางของนักทองเที่ยวตางชาติในชวงครึ่งแรกป 2554 ที่มีการเติบโตอยางรวดเร็วทั้งยังเปนการทำลายสถิติ (High Record) เมื่อเปรียบเทียบกับทุกปที่ผานมา ทำใหสำนักงานเศรษฐกิจการคลังคาดวา หากสถานการณเปนปกติโดย ไมเกิดภาวะความไมสงบในประเทศหรือภัยธรรมชาติที่รุนแรง จำนวนนักทองเที่ยวตางชาตินาจะมีจำนวน 19.56 ลานคน ขยายตัวรอยละ 22.7 จากปที่แลว2 และจะสรางรายไดใหแกประเทศเปนจำนวน 7.70 แสนลานบาท สูงกวาประมาณการเดิม (เมื่อตนป 2554) ของการทองเที่ยวแหงประเทศไทย (ททท.) ที่ตั้งเปาจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติ 16.8 ลานคน ขยายตัว รอยละ 3.8 โดยมีเปาหมายรายไดจากนักทองเที่ยวจำนวน 6.20 แสนลานบาท

2

90

ภายใตสมมติฐานภายใตอัตราการขยายตัวเปน 0 เมื่อเทียบกับเดือนกอนหนาหลังหักผลทางฤดูกาล (m-o-m SA) ในชวงที่เหลือของป 2554 (เดือนกรกฎาคม 2554– ธันวาคม 2554)

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ภาพที่ 2 ประมาณการจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติป 2554

ที่มา : 1. กระทรวงการทองเที่ยวและกีฬา / 2. ประมาณการในชวงครึ่งหลังของป 2554 โดย สศค.

ตารางที่ 3 ประมาณการรายไดและจำนวนนักทองเที่ยวตางชาติป 2554

15.94 12.6

สศค.

2554* 19.56 22.7

ททท.

2554* 16.8 3.8

5.36

6.22

7.70

6.20

-11.2 37,864

16.0 39,011

24.0 39,413

-

2549

2550

2551

2552

2553

จำนวนนักทองเที่ยว (ลานคน)/1 13.82 % yoy 20.0 รายได (แสนลานบาท) 5.64 (BOP Basis)/2 % yoy 31.3 รายไดเฉลี่ยตอหัว 36,640

14.46 4.6

14.58 0.8

14.15 -3.0

5.75

6.03

13.6 39,765

4.9 41,363

ที่มา : /1 กระทรวงการทองเที่ยวและกีฬา /2 ตาราง Balance of Payments จาก ธปท. หมายเหตุ * รายไดตอหัวในป 2554 คำนวณจากคาเฉลี่ย 3 ปยอนหลัง (ป 2551-2553)

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

91

ภาคการเงิน รายงานภาวะเศรษฐกิจการเงินไทยในไตรมาสที่ 2 ป 2554 อัตราดอกเบี้ยเงินกูและอัตราดอกเบี้ยเงินฝากของธนาคารพาณิชยปรับตัวเพิ่มขึ้นในชวง 2 เดือนแรก ของไตรมาสที่ 2 ป 2554 โดยอัตราดอกเบี้ยเงินฝากประจำ 1 ปและอัตราดอกเบี้ยเงินกู MLR ณ สิ้นเดือนพฤษภาคม 2554 ปรับเพิ่มขึ้นจากรอยละ 1.93 และรอยละ 6.81 ณ สิ้นไตรมาสที่ 1 ป 2554 มาอยูที่รอยละ 2.15 และรอยละ 6.94 ตามลำดับ (ภาพที่ 1) ตามการปรับเพิ่มอัตราดอกเบี้ยนโยบายของธนาคารแหงประเทศไทยในชวงดังกลาว อยางไรก็ตาม อัตราเงินเฟอ ที่ยังคงมีแนวโนมเพิ่มขึ้นสงผลใหอัตราดอกเบี้ยเงินฝากที่แทจริงลดต่ำลงตอเนื่องจากไตรมาสกอนหนา ❍ ในป 2554 คาดวาอัตราดอกเบี้ยเงินกูและเงินฝากของธนาคารพาณิชยจะปรับตัวเพิ่มขึ้น อัตราดอกเบี้ย ของธนาคารพาณิชยมีแนวโนมที่จะปรับตัวเพิ่มขึ้นตามอัตราดอกเบี้ยนโยบายที่คาดวาจะปรับตัวเพิ่มขึ้นในป 2554 กอปรกับ สภาพคลองของระบบธนาคารไทยที่มีแนวโนมลดลง จากการเพิ่มขึ้นของสินเชื่อภาคเอกชนตามภาวะเศรษฐกิจที่ดีขึ้น ❍

ภาพที่ 1 อัตราดอกเบี้ยธนาคารพาณิชย

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

การปลอยสินเชื่อของสถาบันการเงินที่รับฝากเงิน (Depository institutions) ในชวง 2 เดือนแรกของ ไตรมาสที่ 2 ป 2554 ขยายตัวในอัตราเรงขึ้นตอเนื่อง ขณะที่เงินฝากขยายตัวตอเนื่องจากไตรมาสกอนหนา แตในอัตรา ที่ชะลอกวาสินเชื่อ (ภาพที่ 2 และภาพที่ 3) โดย ณ สิ้นเดือนพฤษภาคม 2554 สถาบันรับฝากเงิน (ไดแก ธนาคารพาณิชย บริษัทเงินทุน สถาบันการเงินเฉพาะกิจ สหกรณออมทรัพย และกองทุนรวมตลาดเงิน) มียอดคงคางของสินเชื่อภาคเอกชน จำนวน 10,516.8 พันลานบาท เพิ่มขึ้นรอยละ 15.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอน และเมื่อขจัดผลของฤดูกาลแลวเพิ่มขึ้น รอยละ 1.1 เมื่อเทียบกับเดือนกอนหนา ซึ่งเปนการขยายตัวทั้งสินเชื่อภาคธุรกิจและสินเชื่อภาคครัวเรือน โดยหากวิเคราะห ตามผูใหสินเชื่อพบวา สินเชื่อสถาบันการเงินเฉพาะกิจขยายตัวเรงขึ้นชัดเจน จากโครงการสินเชื่อเพื่อที่อยูอาศัยของธนาคาร อาคารสงเคราะหที่เริ่มมีขึ้นในชวงดังกลาวเปนสำคัญ ดานเงินฝากของสถาบันรับฝากเงินมียอดคงคางเงินฝากจำนวน 11,084.4 พันลานบาท เพิ่มขึ้นรอยละ 8.4 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา และเมื่อขจัดผลของฤดูกาลแลวเพิ่มขึ้น รอยละ 0.3 เมื่อเทียบกับเดือนกอนหนา จากการแขงขันระดมเงินฝากของธนาคารพาณิชยเพื่อรองรับการขยายตัวของสินเชื่อ และเพื่อล็อกตนทุนในชวงที่อัตราดอกเบี้ยเปนชวงขาขึ้น ❍

92

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

ภาพที่ 2 สินเชื่อในสถาบันรับฝากเงิน

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

ภาพที่ 3 เงินฝากในสถาบันรับฝากเงิน

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

การปลอยสินเชื่อของธนาคารพาณิชยในชวง 2 เดือนแรกของไตรมาสที่ 2 ป 2554 ขยายตัวเรงขึ้น จากไตรมาสกอนหนา ในขณะที่การรับเงินฝากของธนาคารพาณิชยขยายตัวตอเนื่องจากไตรมาสกอนหนา แตในอัตรา ที่ชะลอกวาการขยายตัวของสินเชื่อ (ภาพที่ 4 และภาพที่ 5) ณ สิ้นเดือนพฤษภาคม 2554 ธนาคารพาณิชยมียอดคงคาง สินเชื่อภาคเอกชนจำนวน 7,028.5 พันลานบาท ขยายตัวรอยละ 13.1 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา และเมื่อขจัดผล ของฤดูกาลแลวเพิ่มขึ้นรอยละ 1.0 เมื่อเทียบกับเดือนกอนหนา ดานเงินฝากของสถาบันรับฝากเงินมียอดคงคางเงินฝากจำนวน 7,661.5 พันลานบาท ขยายตัวรอยละ 3.9 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา และเมื่อขจัดผลของฤดูกาลแลวหดตัว เล็กนอยที่รอยละ -0.4 เมื่อเทียบกับเดือนกอนหนา ❍

ภาพที่ 4 สินเชื่อในธนาคารพาณิชย

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

ภาพที่ 5 เงินฝากในธนาคารพาณิชย

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

สินเชื่อภาคธุรกิจของธนาคารพาณิชย ในชวง 2 เดือนแรกของไตรมาสที่ 2 ป 2554 ขยายตัวเรงขึ้น ในขณะที่สินเชื่อภาคครัวเรือนยังคงขยายตัวตอเนื่อง (ภาพที่ 6) สินเชื่อที่ใหแกภาคธุรกิจของธนาคารพาณิชยซึ่งมีสัดสวน กวารอยละ 40 ของสินเชื่อรวม ณ สิ้นเดือนพฤษภาคม ป 2554 ขยายตัวดีตอเนื่องที่รอยละ 12.6 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของ ปกอนหนา สอดคลองกับการขยายตัวของเศรษฐกิจโดยเฉพาะการลงทุนภาคเอกชน ในขณะที่สินเชื่อภาคครัวเรือนซึ่งมีสัดสวน กวารอยละ 60 ของสินเชื่อรวม ขยายตัวรอยละ 14.1 จากการขยายตัวของสินเชื่อสถาบันการเงินเฉพาะกิจ ซึ่งขยายตัวเรงขึ้น ในไตรมาสที่ 2 ป 2554 หลังการเริ่มโครงการสินเชื่อเพื่ออสังหาริมทรัพยของธนาคารอาคารสงเคราะห ซึ่งมีประชาชนให ความสนใจและยื่นขอสินเชื่อใหมเปนจำนวนมาก สะทอนความเชื่อมั่นของภาคเอกชนตอภาวะเศรษฐกิจไทย ❍

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

93

ภาพที่ 6 ยอดคงคางสินเชื่อครัวเรือนและสินเชื่อธุรกิจของธนาคารพาณิชย

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

สินเชื่อธุรกิจเกือบทุกภาคการผลิตขยายตัวเรงขึ้น โดยเฉพาะสินเชื่อภาคการเกษตร (ภาพที่ 8) สินเชื่อ ภาคการเกษตรกรรมขยายตัวรอยละ 35.5 เรงขึ้นจากไตรมาสกอนหนาที่ขยายตัวที่รอยละ 31.4 สอดคลองกับดัชนีผลผลิต ภาคเกษตรกรรมและราคาสินคาเกษตรในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ที่ยังคงอยูในระดับสูง สินเชื่อภาคอุตสาหกรรมซึ่งมีสวนแบง รอยละ 42.6 ของสินเชื่อธุรกิจ (ภาพที่ 7) ขยายตัวรอยละ 12.1 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา เรงขึ้นจากไตรมาส กอนหนาที่ขยายตัวรอยละ 7.0 นอกจากนี้ สินเชื่ออสังหาริมทรัพยขยายตัวครั้งแรก หลังการหดตัวติดตอกัน 6 ไตรมาส ที่รอยละ 3.4 ขณะที่สินเชื่อภาคบริการซึ่งมีสัดสวนกวารอยละ 45 ของสินเชื่อธุรกิจ ขยายตัวเรงขึ้นจากไตรมาสกอนหนา ที่รอยละ 18.4 สอดคลองกับการขยายตัวของจำนวนนักทองเที่ยวในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ที่รอยละ 14.5 ❍

ภาพที่ 7 สัดสวนสินเชื่อธุรกิจธนาคารพาณิชย

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

ภาพที่ 8 การขยายตัวของสินเชื่อธนาคารพาณิชย

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

ภาพที่ 9 สัดสวนสินเชื่อผูบริโภคธนาคารพาณิชย

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

94

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

สินเชื่อผูบริโภคในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ขยายตัวรอยละ 16.8 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา โดยสินเชื่อบุคคลเพื่อซื้อรถหรือเชาซื้อรถยนตและรถจักรยานยนต ซึ่งคิดเปนสัดสวนประมาณรอยละ 5 ของสินเชื่อรวม หรือรอยละ 22 ของสินเชื่อบุคคล ขยายตัวรอยละ 31.8 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา เรงขึ้นจากการขยายตัวที่ รอยละ 29.5 ในไตรมาสกอนหนา สอดคลองกับยอดจำหนายรถยนตนั่งในไตรมาสที่ 1 ป 2554 ที่ขยายตัวในระดับสูงที่รอยละ 60.3 ตามการขยายตัวของเศรษฐกิจและความนิยมในการใชรถยนตประหยัดน้ำมันขนาดเล็ก (Eco-car) ที่เพิ่มขึ้นตอเนื่อง ขณะที่สินเชื่อเพื่อที่อยูอาศัยซึ่งคิดเปนสัดสวนรอยละ 13 ของสินเชื่อทั้งหมด หรือประมาณรอยละ 55 ของสินเชื่อบุคคล ขยายตัวรอยละ 10.9 ชะลอลงตอเนื่องเปนไตรมาสที่ 3 ซึ่งเปนผลจากการยกเลิกมาตรการลดอัตราภาษีธุรกิจเฉพาะจาก การขายอสังหาริมทรัพย ในวันที่ 30 มิถุนายน 2553 รวมถึงความเขมงวดของธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ในการปลอย สินเชื่อที่อยูอาศัย โดย ธปท. ไดออกเกณฑกำหนดวงเงินสินเชื่อตอมูลคา Loan to Value Ratio (LTV ratio) ใหม เพื่อเพิ่ม ความเขมงวดในการปลอยสินเชื่อของธนาคารพาณิชย โดยเฉพาะในสวนของสินเชื่อเพื่อที่อยูอาศัยแนวสูง (คอนโดมิเนียม) ที่ราคาต่ำกวา 10 ลานบาท ในขณะเดียวกัน สินเชื่อบัตรเครดิตในเดือนเมษายน ป 2554 ขยายตัวรอยละ 13.4 เรงขึ้น เมื่อเทียบกับเดือนกอนหนาที่ขยายตัวรอยละ 7.1 บงชี้ภาคการบริโภคที่ขยายตัวไดอยางตอเนื่องจากปจจัยฐานต่ำในปกอน หนา สอดคลองกับเครื่องชี้การบริโภคภาคเอกชนในสวนของภาษีมูลคาเพิ่ม ณ ราคาคงที่ ในเดือนเมษายน 2554 ที่ขยายตัว เรงขึ้นจากเดือนกอนหนามาอยูที่รอยละ 11.5 เมื่อเทียบกับชวงเดียวกันของปกอนหนา ❍

ภาพที่ 10 การขยายตัวสินเชื่อบุคคลธนาคารพาณิชยแยกประเภท

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

ภาพที่ 11 การใชจายภาคครัวเรือนผานบัตรเครดิต

ที่มา : ธปท. / ประมวลผลโดย สศค.

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

95

Thailand’s Key Economic Indicators

ตารางเครื่องชี้ภาวะเศรษฐกิจ (Economic Indicators)

96

ประมาณการเศรษฐกิจไทย

สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง FISCAL POLICY OFFICE

ส

เสนอแนะอยางมีหลักการ

ศ

ศึกษาโดยไมหยุดนิ่ง

ค

คนคลังที่มีคุณภาพ

สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง ถนนพระราม 6 แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพมหานคร 10400 โทรศัพท 0-2273-9020 โทรสาร 0-2298-5602 website : http://www.fpo.go.th