Studia podyplomowe w polskim systemie edukacji. Ramy ustawowe

Wśród takich wyzwań są niewątpliwie zmiany zachodzące w tradycyjnie rozumianej ścieżce edukacyjnej i wzrost znaczenia kształcenia się przez całe życie (lifelong learning). Jeden z jego obszarów – edukacja dorosłych – wzbudził moje szczególne zainteresowanie.

Dynamika rynku pracy oraz nowe modele kariery zawodowej, które zakładają pracę na rzecz wielu pracodawców czy też wykonywanie różnych profesji w ciągu całego życia, sprawiają, że trudno myśleć o finalizacji edukacji na początkowym etapie pracy zawodowej. Z uwagi na dynamiczny rozwój wiedzy konieczna jest jej ciągła aktualizacja i nabywanie nowych umiejętności. W związku z tym edukacja całożyciowa wyrosła na jedno ze strategicznych wyzwań edukacji europejskiej i stanowi przedmiot debaty nie tylko środowiska naukowego, ale i wielu ponadnarodowych organizacji działających w dziedzinie kultury i edukacji. Na dowód tego została wpisana do strategii lizbońskiej (2000), która uważana jest za jeden z filarów rozwoju gospodarczego Unii Europejskiej. Okres wzmożonego zainteresowania edukacją ustawiczną, a w efekcie również wielu działań na rzecz jej rozwoju i upowszechniania, rozpoczął się w połowie lat 90. XX wieku. Rolę szkolnictwa wyższego w tym procesie również dostrzeżono, bowiem w 2009 roku kształcenie całożyciowe ustanowiono jednym z priorytetów Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (EOSW), co w konsekwencji oznaczało również implementację idei lifelong learning na poziomie polityk poszczególnych krajów. Instytucje szkolnictwa wyższego stanęły w obliczu istotnego wyzwania – określenia roli i znaczenia kształcenia dorosłych w kontekście swojej dotychczasowej misji i strategii.

Wiele z przemian, w tym wspomniane wyżej procesy, miałam okazję obserwować z perspektywy wybranych podmiotów publicznych i niepublicznych, ponieważ od prawie dziesięciu lat pozostaję zawodowo związana z sektorem szkolnictwa wyższego. Płynące stąd doświadczenia, którym towarzyszyła obserwacja wybranych trendów na rynku edukacyjnym, stały się inspiracją do postawienia pytania o miejsce i rolę kształcenia podyplomowego w polskich uczelniach, a w efekcie również do podjęcia badań, które są podstawą niniejszej rozprawy.

Przystępując do realizacji badań, chciałam dowiedzieć się, czy widoczne w statystykach (GUS, 2010–2019) preferencje słuchaczy świadczące o popularności uczelni niepublicznych są efektem przemyślanych i zamierzonych działań podejmowanych przez poszczególne typy uczelni oraz w jaki sposób strategie te różnią się między sobą. Założyłam, że wiedza ta pozwoli na prognozowanie rozwoju tego rynku, a zainteresowanym przedstawicielom szkół wyższych być może dostarczy wiedzy przydatnej z perspektywy działań zarówno strategicznych, jak i operacyjnych. Interesowało mnie przede wszystkim, czy i w jakim stopniu poszczególne typy uczelni dostrzegają potencjał w grupie osób