Wykorzystanie psychologii pozytywnej i „figli pamięci

Wykorzystanie psychologii pozytywnej i „figli pamięci” w edukacji dorosłych

RENATA WRONA Trenerka rozwoju osobistego i Trenerka biznesu, Akredytowana Coach ICF, PR managerka. Ambasadorka EPALE

Jak wynika z badań George’a Vaillanta (amerykański psychiatra i psychoanalityk, profesor w Harward Medical School, przez 35 lat dyrektor Study of Adult Development na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Harvarda), jednym z najistotniejszych czynników prognozujących wysoką jakość egzystencji w jesieni życia jest rozwijanie właściwych cech psychicznych i nawykowych już w dzieciństwie.

Psychologia pozytywna skupia się na ludzkich siłach, cnotach oraz zaletach. Martin Seligman (amerykański psycholog, twórca teorii wyuczonej bezradności oraz pojęcia „psychologia pozytywna”, profesor University of Pennsylvania) definiuje: „psychologia pozytywna koncentruje się na tym, co sprawia, że życie jest warte życia. Jej badania i praktyka mają wyjaśnić tajemnice ludzkiej siły i przyczynić się do jej wzrostu”.

Faktem jest to, iż nasza pamięć jest zgodna z naszym nastrojem, czyli w nastroju pozytywnym przypominamy sobie głównie pozytywne zdarzenia. Gdy jesteśmy w pozytywnym nastroju, to mamy problemy z przypominaniem sobie negatywnych przeżyć, natomiast kiedy znajdujemy się w negatywnym nastroju, to mamy kłopot z przypomnieniem sobie zdarzeń pozytywnych (Badanie Bowera z 1981 roku).

Za pioniera założeń psychologii pozytywnej w edukacji uznawana jest szkoła w Australii – Geelong Grammar School, której dyrektor, zainteresowany wynikami badań, zaprosił do swojej placówki profesora Seligmana wraz z piętnastoosobowym zespołem z Centrum Psychologii Pozytywnej Uniwersytetu Pensylwanii. Owocem spotkania był opracowany w 2012 roku program kształcenia opartego na założeniach edukacji pozytywnej, podzielony na sześć sfer nauczania: q Pozytywne zależności – obejmuje umiejętności komunikacji międzyludzkiej. q Pozytywne emocje – skupiona na przewidywaniu, doświadczaniu, przedłużaniu i budowania pozytywnych emocji oraz radzeniu sobie z emocjami „trudnymi”. q Pozytywne zaangażowanie – nauka całkowitego poświecenia się wykonywanej w danym momencie czynności. q Pozytywne osiągnięcia – skupia się na rozwijaniu własnego potencjału poprzez urzeczywistnienie osobistych dążeń. q Pozytywne zdrowie – utworzenie dobrych nawyków, dążących do utrzymania jak najlepszego poczucia psychicznego, fizycznego i społecznego. q Pozytywne cele – skupia się na odnalezieniu sensu i celu życia, wyjście poza egocentryzm i zaangażowanie w działania społeczne.

Również jest faktem to, iż nasza pamięć jest generatywna i potrafi skutecznie uzupełniać swoje luki fałszywymi obrazami, które jednak mogą być zgodne z prawdą (według Maruszewski, 2004).

Wyobraźmy sobie sytuację. Twoje drzwi wyjściowe wyposażone są w dwa zamki, górny i dolny, i nosisz w torbie komplet obu kluczy. Jednak zawsze odruchowo zamykasz na zamek dolny. Dziś rano nie zadzwonił twój budzik. Wstajesz spóźniona do pracy, ubierasz się w pędzie, wybiegasz z domu i wsiadasz do auta.

Gdy po pracy wracasz do domu, na pytanie współmałżonka, na który zamek zamknęłaś dziś mieszkanie, odpowiadasz „Na dolny, tak jak zawsze”.

Na pytanie, gdzie masz klucze, mówisz „w torebce” i sięgasz do niej, bo przecież pamiętasz, jak... i dopiero w tym momencie istnieje prawdopodobieństwo, że przypomnisz sobie, iż nie zamknęłaś mieszkania, a twoje klucze leżą w szafce przy drzwiach.

Żeby coś pamiętać, trzeba to najpierw zakodować, a skoro tego nie zrobiliśmy, to posługujemy się „gotowcem”, czyli schematem poznawczym. Twój mózg w ten sposób wykorzystał wieloletnie doświadczenie i połączył go z aktualnym zdarzeniem i pytaniem, na jaki zamek zamknęłaś mieszkanie.

John Dewey, filozof, który oparł swój system pedagogiczny na instrumentalizmie, czyli rozumieniu doświadczenia jako istoty prawdy, twierdził, że podstawą nauki powinny stać się przeżycia uczniów oraz umożliwienie im rozwiązywania problemów.

Zasadne jest więc, aby starać się połączyć fakt istnienia pamięci generatywnej oraz zasad psychologii pozytywnej do edukacji dorosłych. Jak więc możemy wykorzystać te fakty, by pomóc osobom dorosłym w przyswajaniu wiedzy? q Pozwólmy dorosłym korzystać ze sposobów i narzędzi do nauki, które najbardziej im odpowiadają. q Pokazujmy nowe techniki, podpowiadajmy nowe sposoby, ale nie narzucając im niczego. Raczej wzbudzajmy w nich chęć samodzielnego odkrycia najlepszego zastosowania nowej techniki. q Uruchamiajmy ich wyobraźnię oraz ciała podczas zajęć, korzystając z różnych form plastycznych, ruchowych, dramowych czy storytellingowych. q Stwórzmy przyjazną atmosferę do pogłębiania wiedzy, odmienną od standardowej nauki przy stołach czy szkolnych ławkach. Pamiętajmy, że na ogół wspomnienia ludzi dorosłych ze szkoły nie były miłe. q Opierajmy naukę na zachętach i pochwałach, na wspólnych doświadczeniach i szukaniu najlepszych rozwiązań. q Prośmy uczestników szkolenia czy warsztatu o pomoc i o podpowiedź. Niech dzielą się swoim doświadczeniem. Tak, aby poczuli się ważni i aby widzieli, że edukator docenia ich wiedzę.

Ten tekst niech będzie zachętą dla edukatorów do szukania nowych propozycji zachęty i pracy z dorosłymi, do wymieniania się naszymi doświadczeniami w pracy z dorosłymi, które na pewno wielu z nas ma. Zachęcam do komentowania i podawania praktycznych sposobów, jakie Państwo stosujecie.