Magazyn Wytwórcy #3 (demo)

Page 1

#03 2016

ISSN 2450-1344

8 59 69

FARMA PERMAKULTUROWA Z TERMOWIZJĄ WŚRÓD DOMÓW PIEC RAKIETOWY

C Z Ś Ć ✁

✂

✄

☎

✆

✝

☎

✆

✞

✟

☎

✠

✡

☛

☎

☛

Al. Piłsudskiego 135 92-318 Łódź NIP: 728-271-13-70 REGON: 100620426 KRS: 0000320882

☞

✌

✚

✛

✄

✄

☎

☎

☞

✜

✆

☛

✞

☎

✍

✎

✚

✂

✏

☎

✆

✑

✒

✓

✢

✛

✔

✣

✒

✆

✂

✕

✌

✖

✒

✗

✘

✙

✒

✙

✍

]-| - -৳ l b ; u1 -hķ - ; j "uo1 ॉ vhb ✜

✤

✞

✥

✂

✦

☛

✧

★

✞

✩

☞

✩

✡

✩

✩

✦

✄

✛

✪

✩

☎

✩

✠

✫

☎

✩

✥

✂

✫

✜

✪

✍

✥

e-mail: biuro@cohabitat.net wytworcy@cohabitat.net

✬

✫

✫

✩

✩

✩

✪

STRONA

! , ,

T E M AT

1

00

WSTĘP

Witajcie WyTwĂłrcy!

OD WYDAWCY

We wstÄ™pie chciaĹ‚bym podziÄ™kować naszym pierwszym czytelnikom, ktĂłrzy uwierzyli w ten magazyn. KĹ‚aniamy siÄ™ nisko blisko trzystu osobom, ktĂłre zechciaĹ‚y doĹ‚Ä…czyć do nas i czytać wersjÄ™ papierowÄ…. ZachÄ™ceni tym szczodrym gestem stworzyliĹ›my kolejny, wyjÄ…tkowy numer. Przyznam siÄ™, Ĺźe naprawdÄ™ jestem pod wraĹźeniem, to pismo literalnie wyĹ‚ania siÄ™ z poĹ‚Ä…czonych pasji osĂłb, ktĂłre je tworzÄ…. Dlatego w drugiej kolejnoĹ›ci chcÄ™ podziÄ™kować autorom, ktĂłrzy podzielili siÄ™ swojÄ… wiedzÄ… oraz kilkunastu osobom, ktĂłre “ulepiĹ‚yâ€? wszystkie strony. StworzyliĹ›my nie tylko coĹ› o wysokiej jakoĹ›ci, ale przede wszystkim zrobiliĹ›my to w unikalnym stylu, w duchu prawdziwej kooperatywy. Brawo My! ZachÄ™cam do treĹ›ci. W Ĺ›rodku mnĂłstwo smacznych kÄ…skĂłw dla ludzi kreujÄ…cych wspĂłlnymi siĹ‚ami Ĺ›wiat wokół siebie. Jest artykuĹ‚ zwiastujÄ…cy pojawienie siÄ™ w Polsce zorganizowanego ruchu na rzecz uzdrowienia roli, jakÄ… peĹ‚ni edukacja w şyciu czĹ‚owieka. MoĹźe niebawem na dobre po-

rzucimy XIX wieczny model ksztaĹ‚towania czĹ‚owieka standardowego. Czas na Odszkalnianie, tworzenie miejsca na prawdziwe poznawanie relacji, zwiÄ…zkĂłw, wzorcĂłw i mechanizmĂłw, z ktĂłrymi jesteĹ›my na trwaĹ‚e zintegrowani. Warto zwrĂłcić teĹź uwagÄ™ na kontynuacjÄ™ serii o piecu rakietowym, tym razem Artur Milicki pokazuje jak zbudować jego trzeciÄ… generacjÄ™ w oparciu o koncepcjÄ™ batchbox. GoĹ›cimy rĂłwnieĹź unikalny materiaĹ‚ o procesie tworzenia od zera permakulturowej farmy w chĹ‚odnym klimacie, ktĂłrego autorem jest Richard Perkins. Ponadto autorzy dotknÄ™li w tym wydaniu elektroniki, budownictwa naturalnego, ogrodnictwa, crowdfundingu i cohousingu, odsĹ‚aniajÄ…c tym samym kolejny kawaĹ‚ek duĹźej ukĹ‚adanki, ktĂłra wyĹ‚ania siÄ™ z poĹ‚Ä…czenia wielu dyscyplin. InspirujÄ…cej lektury !

STRONA

! , ,

T E M AT

2

00

SPIS TREĹšCI

OD REDAKCJI

1

Wstęp

3

Nasi ludzie

4-5

Co siÄ™ dzieje

04

07

B U D OWA N I E Z N AT U RY

OGRĂ“D

38-57

01 P E R M A K U LT U R A

Z termowizjÄ… wĹ›rĂłd domĂłw. Odkrywanie tajemnic domĂłw naturalnych z PawĹ‚em Noszczykiem rozmawiaĹ‚: PaweĹ‚ SroczyĹ„ski

ZakĹ‚adamy farmÄ™ permakulturowÄ… w Ridgedale autor: Richard Perkins tĹ‚umaczenie: Agata Lenda

05 66-81

)+$)ŕ Ž! , ॆ‍ݍ‏

16-25

Piec rakietowy „na sterydach� autor: Artur Milicki

Automatyka w domu autor: Przemek Jurgiel-ĹťyĹ‚a

26-27

Gdyby tylko Adam Słodowy miał Internet‌ autorka: Justyna Więcek

06 EDUKACJA

82-97

03 28-37

Odszkalnianie na co dzień, czyli Unschooling autorka: Marianna Kłosińska

COHOUSING

SĹ‚Ăłw kilka o współzamieszkiwaniu autorzy: Karolina Fonfara, Agata Filipowicz

roĹ›lin autor: Tomasz “Lopeâ€? GĂłrski

08 EKONOMIA

116-119

Patronite.pl. Inny wymiar Crowdfundingu autor: Grzegorz A. MĹ‚udzik

AUTONOMIA

02

106-115 DIY: System podlewania

autor: Jarosław Szewczyk

58-65

6-15

Domy z pieĹ„kĂłw i polan, cz.1

98-105

Ciemne i jasne strony utopii edukacyjnej – rzecz o MOOCach autorka: Agnieszka GoroĹ„ska

STRONA

! , ,

T E M AT

3

00

NASI LUDZIE

A G ATA K A ĹšM IE RC ZA K

P A WE Ĺ S RO C ZY Ĺƒ S K I

redaktorka prowadzÄ…ca, wizja numeru, koordynacja, team building

wydawca, wizja numeru, koordynacja, team building

EksperymentujÄ™ z cohousingiem, ekowioskami i naturalnym rytmem. MarzÄ™ o zbilansowanym rozwoju w â€žduchu ruchuâ€?, ktĂłrego podstawÄ… jest kooperatyzm i szacunek do przyrody.

WO JT E K G Ă“ RA druk W latach 2009-2013 braĹ‚em udziaĹ‚ w budowie oĹ›miu budynkĂłw w technologii “strawbaleâ€? na terenie Polski. Obecnie, jako pracownik drukarni Alterna uczestniczÄ™ w procesie druku „Magazynu wyTwĂłrcyâ€? i innych wydawnictw Fundacji Cohabitat.

ChcÄ™ Ĺźyć w spoĹ‚eczeĹ„stwie, ktĂłre daje kaĹźdemu peĹ‚ne moĹźliwoĹ›ci wzrastania dziÄ™ki otwartej wiedzy i technologii.

WO JC IE C H BA N IA K skĹ‚ad, infografiki, korekta LubiÄ™ wspierać tych, ktĂłrym siÄ™ chce. Kreatywnych, poszukujÄ…cych i odwaĹźnych.

A G ATA LE N DA

K A M IL P IÄ„T E K

tłumaczenia

korekta

Jestem studentkÄ… polonistyki i absolwentkÄ… anglistyki; wegetariankÄ… od 5 lat, wegankÄ… od niedawna. MojÄ… aspiracjÄ… jest rozwĂłj wewnÄ™trzny, budowanie wewnÄ™trznego piÄ™kna po to, by mogĹ‚o zamanifestować siÄ™ w rzeczywistoĹ›ci i dopeĹ‚nić idealny obraz „gotowegoâ€? juĹź Ĺ›wiata.

Jestem niepoprawnym idealistÄ…, miĹ‚oĹ›nikiem permakultury i przyszĹ‚ym zdunem. Mam Ĺ›wira na punkcie jÄ™zyka polskiego. Prywatnie jestem ojcem dwĂłch urwisĂłw i wiÄ™cej informacji mogĹ‚oby Was przyprawić o bĂłl gĹ‚owy.

A G N IE S ZK A „ M IZUUâ€? G O RO Ĺƒ S K A

K RYS T Y N A DU DZIS

M ARE K K AM IĹƒ S K I

KRZYSZTOF S. MATEJAK

DA N IE L S TAĹƒ C ZY K

P AUL IN A S ZA FRA Ĺƒ S K A

korekta

korekta

korekta

infografiki

obróbka zdjęć

korekta, redakcja

JeĹ›li coĹ› stare i porzucone – znajdÄ™ sposĂłb, aby dać temu nowe Ĺźycie. SzanujÄ™ ludzi gotowych do zmiany, do rozwoju. Jestem psychoterapeutÄ… ludzkim, ale i zoopsychologiem, pomagajÄ…cym skrzywdzonym zwierzÄ™tom.

Podróşe, współdziaĹ‚anie, ekologia, rĂłwnowaga, poznawanie nowego i poznawanie siebie – to część cegieĹ‚ek, z ktĂłrych budujÄ™ swoje Ĺźycie i Ĺ›wiat wokół.

Ĺ Ä…czÄ™ ludzi, pasje, zdarzenia i inne zjawiska. Moimi obecnie najmocniej eksplorowanymi kompetencjami sÄ…: uwaĹźność sĹ‚owa (korekta, redakcja, komunikacja etc.), muzyka (perkusja, bÄ™bny etniczne) i zduĹ„stwo.

ZajÄ™cia przy komputerze odreagowujÄ™ z mĹ‚otkiem i cÄ™gami.

Na co dzieĹ„ jestem fotografem i mamÄ…. MarzÄ™ o budowie, wraz z grupÄ… przyjaciół, malej ekowioski.

O LG A K RĂ“ LAK

ALE K S A N DRA JA KUB AS ZE K

P AWE Ĺ G ODLE WS K I

WO JC IE C H N IE M IE C

IWO N A S ZY M AĹƒ S K A

skład

skład

skład

okładka

Po Ĺ‚Ăłdzkiej przygodzie z ASP, szczęśliwie studiujÄ™ iberystykÄ™ z cudownym portugalskim w wersji brazylijskiej. Jestem roĹ›linoĹźercÄ… buszujÄ…cym w dĹźungli stolicy, gdzie staram siÄ™ holistycznominimalistycznie ogarniać Ĺźycie.

Jestem dumnym tatÄ… i szczęśliwym męşem. Wraz z rodzinÄ… realizujÄ™ marzenia o najfajniejszym domu na wsi ever i tajemniczych zakamarkach permakulturowego ogrodu. MiĹ‚oĹ›nik ciszy, lasu i drogi.

Grafik, designer, forex trader. PasjonujÄ™ siÄ™ rozwojem osobistym, lubiÄ™ przeksztaĹ‚cać Ĺźyciowe ograniczenia w Ĺ›wiadomoĹ›ci z otaczajÄ…cym nas Ĺ›wiatem.

Jestem studentkÄ… Wzornictwa na Akademii Sztuk PiÄ™knych w Katowicach, absolwentkÄ… Letniej SzkoĹ‚y Projektowania Pragmatycznego. DziaĹ‚am na polu projektowania produktu, projektowania graficznego, ilustracji, fotografii oraz projektowania systemĂłw informacji wizualnej. Na co dzieĹ„ współpracujÄ™ z FundacjÄ… Cohabitat.

PracujÄ™ jako linguistic freelancer, mam duĹźo wspĂłlnego z edukacjÄ…. WiÄ™cej o mnie na www.goronska.pl.

E WA WE RWIĹƒ S K A G RYC H OWS K A ilustracje, infografiki, obrĂłbka zdjęć, skĹ‚ad

skĹ‚ad Grafik, malarz, architekt. LubiÄ™ nietypowe zadania i nowe wyzwania.

Szukam, pytam, projektujÄ™, ilustrujÄ™. ChcÄ™ ĹźebyĹ›my byli zdrowsi i szczęśliwsi. www.reniiwilk.pl

BA RTO S Z K RUC H LIK korekta Od zawsze chciaĹ‚em robić coĹ› wiÄ™cej niĹź tabelki w Excelu. UwaĹźam, Ĺźe SIĘ DA i nie wszystko musimy kupować w sklepach. Razem stworzymy hipermarket pomysĹ‚Ăłw, reszta w Waszych rÄ™kach!

M A C IE J BA C ZA K M A G DA LE N A M A JC H RZYC K A

URS ZU LA ZA BĹ O C K A

JeĹ›li akurat nie chodzÄ™ po lesie, pewnie o tym myĹ›lÄ™. Zwykle zajmujÄ… mnie dĹşwiÄ™ki i sĹ‚owa. Ostatnio zajmuje mnie takĹźe stolarstwo.

obróbka zdjęć

skład

ZajmujÄ™ siÄ™ fotografiÄ…, rÄ™kodzieĹ‚em, pisarstwem i grafikÄ…. Na wĹ‚asnej ziemi uprawiam dawne sposoby gospodarowania wiejskiego oraz budownictwo ekologiczne maĹ‚ych gabarytĂłw. DziaĹ‚am w zespole twĂłrczym „Silverclockâ€?.

StudiujÄ™ grafikÄ™ na warszawskiej ASP. Uwielbiam jeĹşdzić na rowerze i chodzić po gĂłrach. W wolnych chwilach bawiÄ™ siÄ™ trochÄ™ muzykÄ….

korekta

STRONA

! , ,

T E M AT

4

00

CO SIĘ DZIEJE?

CO SIĘ DZIEJE?

„BUDOWANIE Z KONOPII�– SHORTBOOK

PODRĘCZNIK TYNKOWANIA GLINĄ I WAPNEM

Pierwsza publikacja elektroniczna z serii „Samodzielnik“– juĹź gotowa! Shortbook to krĂłtka publikacja internetowa, bÄ™dÄ…ca zbiorem artykuĹ‚Ăłw wprowadzajÄ…cych do tematu budowania z konopii w Polsce. Znajdziesz tu informacje z zakresu architektury, wykonawstwa, rolnictwa oraz uwarunkowaĹ„ prawnych.

To pierwsze w Polsce kompleksowe opracowanie dotyczÄ…ce tematu tworzenia nowoczesnych powĹ‚ok tynkarskich z materiaĹ‚Ăłw naturalnych takich jak glina i wapno. Pozycja ta stanowi obowiÄ…zkowe uzupeĹ‚nienie wiedzy kaĹźdego naturalnego budowniczego, ktĂłry pragnie wznosić Ĺ›ciany budynkĂłw ze sĹ‚omy oraz gliny.

& ࢓ ", ! ‍ ݍ‏, $ , $ "$! +Ě _‚rvĚņņ1o_-0b|-|ĺm;|ņ0b0Ѵbo|;h-

", , ŕ Ž) ‍ ! ݍ‏, Äľ , !,+ "$! Äš _‚rvĚņņ1o_-0b|-|Äşm;|ņ0b0Ń´bo|;h-

**Ilustracje, wizja graficzna i skĹ‚ad shortbooka byĹ‚y częściÄ… pracy dyplomowej Katarzyny Breczko.

STRONA

! , ,

T E M AT

5

00

CO SIĘ DZIEJE?

FORUM I NOWA STRONA COHABITATU DziÄ™ki wsparciu osĂłb zamawiajÄ…cych podrÄ™czniki oraz zaangaĹźowanych wolontariuszy udaĹ‚o siÄ™ rozpocząć proces tworzenia serwisu internetowego Cohabitatu. Od teraz w prosty sposĂłb da siÄ™ skorzystać z materiaĹ‚Ăłw edukacyjnych, a cenne dyskusje znajdÄ… stosowne miejsce na forum. , & " Äš ‰‰‰ĺ1o_-0b|-|Äşm;| !+ + "+"$ $ $&Äş

FABLAB W DRODZE WyposaĹźona w â€œpracowniÄ™ na kółkachâ€? grupa z Fab Labu TrĂłjmiasto ruszyĹ‚a wdrogÄ™! OdwiedzajÄ… wsie i miasteczka, prowadzÄ…c dla mieszkaĹ„cĂłw warsztaty, majÄ…ce na celu edukacjÄ™ technologicznÄ… oraz upowszechnienie nurtu “zrĂłb to samâ€?. Projekt realizowany jest w ramach programu Fab Labs Solidaires. ) , " ) Äš ‰‰‰ĺ=-1;0oohÄş1olņ -0 -0) uo7ÂŒ;

AKADEMIA PROTOTYPOWANIA I FABRYKACJI Fab Lab Ĺ ĂłdĹş startuje z AkademiÄ…, ktĂłra w programie ma kursy elektroniki i programowania oraz prototypowania i fabrykacji. W systemie pracy grupowej zbudowane zostanÄ… dziaĹ‚ajÄ…ce prototypy i obiekty przy uĹźyciu takich sprzÄ™tĂłw jak: drukarki 3D, ploter laserowy, CNC, elektrokomponenty i elektronarzÄ™dzia. & , "$ $) ) , "$ ! ) Ä´ ) , " ) Äš _‚rĚņņ-rb=Äş=-0Ń´-0Ń´o7ÂŒÄşou]

01 PERMAKULTURA

STRONA

! , ,

T E M AT

8

01

PERMAKULTURA

ZAKĹ ADAMY FARMĘ PERMAKULTUROWÄ„ W RIDGEDALE autor: 5LFKDUG 3HUNLQV WĂĄXP $JDWD /HQGD

Zapraszam Was do zapoznania siÄ™ z relacjÄ… z pierwszego sezonu dziaĹ‚aĹ„ permakulturowych w Ridgedale. Naszym celem byĹ‚o stworzenie od podstaw wielu systemĂłw, m.in. agroleĹ›nictwa, pastwisk, ktĂłrych uprawa zakĹ‚ada holistyczne podejĹ›cie czy ogrodĂłw kuchennych. To byĹ‚a ekscytujÄ…ca podróş, ktĂłra nie odbyĹ‚aby siÄ™ bez udziaĹ‚u wielu wspaniaĹ‚ych osĂłb z caĹ‚ego Ĺ›wiata. Zgrana druĹźyna, jasny plan dziaĹ‚ania i duĹźo dobrze zorganizowanej, intensywnej pracy. Nie da siÄ™ opisać sĹ‚owami róşnorodnoĹ›ci

standardów, obfitujące w moşliwości nauki

i bogactwa doświadczeń, które przyniósł

projektowania i budowania wielu syste-

rok 2014. Bardzo przyjemnie było dzielić

mĂłw od podstaw.

ten wyjÄ…tkowy, obfitujÄ…cy w naukÄ™ czas

DysponujÄ…c skromnym budĹźetem, za

z wieloma mÄ…drymi, zaangaĹźowanymi

główny cel uznaliśmy zakup farmy, na

Richard Perkins

kompanami. To oni swoją pracą, działa-

której moglibyśmy zamieszkać od razu

!b1_-u7 f;v| 1;u|‹Cho‰-m‹l m-†1Œ‹1b;Ń´;l

niem i inicjatywÄ… przyczynili siÄ™ do wielu

i jak najszybciej zacząć realizować plan

;ul-1†Ѵ|†u; !;v;-u1_ mvা|†|; o= †v|u-Ń´b-

korzystnych zmian na farmie. Częścią na-

odnowienia i oĹźywienia ekosystemu,

ou-ÂŒ ;ul-1†Ѵ|†u; vvo1b-াom o= u;-| ub-

szego załoşenia w Ridgedale było zapew-

a jednocześnie prowadzić opłacalne go-

|-bmÄş ovb-7- u༕‰mb;৾ 7‹rŃ´ol ÂŒ ruof;h|o‰-mb-

nienie innym doświadczenia, które pomo-

spodarstwo. Nasz budşet na cały projekt

r;ul-h†Ѵ|†u‹ v|ovo‰-m;f b ;hoŃ´o]b1ÂŒm;f †ru-‰‹

şe rozwinąć ich umiejętność planowania,

był mniejszy, niş większość ludzi w Euro-

৾‹‰moŕŚ‹1bÄş ;v| |‰༕u1. !b7];7-Ń´; ;ul-1†Ѵ|†u;

a takĹźe dostarczy praktycznej wiedzy, ktĂłrÄ…

pie wydaje na zakup domu. ZwaĹźywszy

Ĺ‹ =-ul‹ 0-Πf.1;f m- r-v|‰bvh-1_ b uoŕŚ‹Ń´bm-1_

uwaşamy za niezbędną podczas prac rol-

na sytuację ekonomiczną Szwecji, było to

‰b;Ń´oŃ´;|mb1_ġ †hb;u†mho‰-m;f m- v-lo‰‹v|-u-

nych czy teĹź przy zarzÄ…dzaniu projektami.

dla nas nie lada wyzwanie. W tym kraju

1ÂŒ-Ń´moŕŚ‹ŕŁ€Äş uo‰-7ÂŒb |-h৾; 7ÂŒb-j-Ń´moŕŚ‹ŕŁ€ ;7†h--

W tym sezonie przeprowadziliśmy trzy

nieruchomości zazwyczaj sprzedawane

1‹fm.ĺ

szkolenia z projektowania permakulturo-

sÄ… podczas przetargĂłw i niestety wiele

wego i dwa dziesięciotygodniowe warsz-

pięknych, niewielkich farm, przeznacza-

taty, bardzo intensywne według wszelkich

nych jest na domki letniskowe, a potencjał

www.ridgedalepermaculture.com

STRONA

! , ,

T E M AT

9

01

PERMAKULTURA

terenu nie jest w pełni wykorzystywany.

Uşyliśmy techniki Keyline De-

Zdefiniowaliśmy około pięćdziesięciu

sign 1 jako wyznacznika priorytetĂłw

warunków, które miało spełniać docelo-

w większości naszych projektów przez

we miejsce. Załoşenia te dotyczyły mię-

ostatnie lata – znalazł się wśród nich takşe

dzy innymi strefy klimatycznej, oddalenia

zarys planu wykorzystania ziemi. Dyspo-

od dróg transportu międzynarodowego

nujemy pasmami pastwisk, z ktĂłrych ko-

oraz odległości od rynków dla lokalnych

rzystajÄ… róşne gatunki zwierzÄ…t – pasÄ… siÄ™

produktów o wartości odşywczej wyş-

pośród agroleśniczych obszarów produkcji

szej niĹź tzw. “ekologicznaâ€?. Istotne byĹ‚o

owoców, orzechów oraz jagód. Przy poło-

teş znalezienie terenu pochyłego, który

şeniu 59 stopni szerokości geograficznej

umoşliwiłby wykorzystanie grawitacji

północnej, światło jest czynnikiem limi-

w celu wizualnego przedstawienia tych

tujÄ…cym. Dlatego intensywnie pracujemy

aspektĂłw projektowania, ktĂłrych naucza-

nad układaniem zbiorów w stogi, aby jak

my. Zaplanowaliśmy teş niewielki obszar

najlepiej korzystać z krótkich dni.

leśny (z którego pozyskane produkty mia-

Ridgedale ma powierzchnię dziesięciu

ły być wykorzystywane do reperowania

hektarĂłw, na ktĂłrych znajdujÄ… siÄ™: pastwi-

róşnych konstrukcji), obszar budowlany

sko, las, strumyki oraz dobrze nasłonecz-

i wiele innych. Nie chcieliśmy teş poświę-

nione zbocza. Takie warunki umoĹźliwia-

cać zbyt wiele czasu na renowację budynków zamiast prac na farmie, dysponując zatem niewielkim budşetem, wybraliśmy

]u༕7 h†1_;mm‹ġ roŃ´;|h- u‹৾o‰;ġ vÂŒhŃ´-umb- b m-lbo| ;7†h-1‹fm‹ rb<hmb; ru;ÂŒ;m|†f. vb< Ń´-|;lÄş )vr-mb-j- |u-mv=oul-1f- ‰ ruÂŒ;1b.]† hbŃ´h† lb;vb<1‹ĺ

ją nam pracę nad odbudową minerałów w glebie oraz rekonstrukcją cyrkulacji wodnej, a takşe stworzenie nieustannie

szwedzką wieś. Zjawialiśmy się na przetar-

wzrastajÄ…cego w róşnorodność Ĺ›rodowiska,

gach za kaĹźdym razem uparcie na nowo

będącego jednocześnie źródłem produkcji

adaptując w myślach nową przestrzeń, za

wysokiej jakości poşywienia dla społecz-

kaşdym razem jednak przegrywaliśmy li-

ności lokalnej.

cytację. To był bardzo wyczerpujący proces, który musiałem pogodzić z moim harmonogramem zagranicznych wyjazdów. Byliśmy u kresu wiary i motywacji, kiedy natrafiliśmy na Ridgedale. Poprzednimi właścicielami tego terenu

FarmÄ™ wyróşnia to, Ĺźe przede wszystkim zaleĹźy nam na zaspokojeniu w jak najwiÄ™kszym stopniu naszego zapotrzebowania na Ĺźywność, a dopiero w dalszej kolejnoĹ›ci na sprzedaĹźy nadwyĹźek.

była skromna para, która hodowała tu świnie i konie dwadzieścia lat temu. Nieupra-

Ekonomiczne zarzÄ…dzanie farmÄ… na

wiana od tego czasu ziemia i niszczejÄ…ce

takÄ… skalÄ™ wymaga: niskiego debetu na

pastwiska świadczyły o braku zwierząt

poczÄ…tku, utylizowania gromadzonych na

w tym krajobrazie. Zaprojektowaliśmy Rid-

miejscu odpadĂłw, produkcji zapewniajÄ…-

gedale jako pastwisko oraz system opar-

cej zaspokojenie własnych potrzeb oraz

ty na uprawie roślin wieloletnich, tak by zmaksymalizować wykorzystanie fotosyntezy, a zminimalizować koszty inwestycji na przyszłość, doceniając przy tym nasze najlepiej odnawialne źródło energii – słońce.

ĆˆÄş ;‹Ѵbm; 7;vb]m Ĺ‹ |;1_mbh- vj†৾.1- ÂŒl-hv‹l-Ń´bÂŒo‰-mb† ‰‹houŒ‹v|-mb- ÂŒ-vo0༕‰ ‰o7m‹1_ 7-m;]o |;u;m†ĺ "jo‰o h;‹Ѵbm; Ĺ?-m]Äş key Ĺ‹ hѴ†1ÂŒġ line Ĺ‹ Ń´bmb-Ĺ‘ o7movb vb< 7o vr;1‹C1ÂŒm;]o †hj-7† |oro]u-C1ÂŒm;]o ‰ roj.1ÂŒ;mb† ÂŒ vb;1b-lb ‰o7m‹lbÄş of<1b; keyline design oÂŒm-1ÂŒ- u༕‰mb;৾ ÂŒ0b༕u ÂŒ-v-7 7o|‹1ÂŒ.1‹1_ ruof;h|o‰-mb- ou-ÂŒ ÂŒ-v|ovo‰-mb- |;1_mbh b v‹v|;l༕‰ ‰‹houŒ‹v|‹‰-m‹1_ ‰ uoŒ‰of† |;u;m༕‰ ‰b;fvhb1_ ou-ÂŒ lb;fvhb1_Äş

STRONA

! , ,

T E M AT

10

01

PERMAKULTURA

skupienia siÄ™ na wytwarzaniu wysokiej

wygłodniałych paszczy, przewijających

jących się między nasadzeniami drzew

jakoĹ›ci plonĂłw. Kiedy piszÄ™ o “naszychâ€?

siÄ™ przez farmÄ™ kaĹźdego roku. Jak wszy-

a polami zbóş. Orka równieş nie jest zbyt

potrzebach, mam na myśli około dwu-

scy dobrze wiemy, większość şywności

głęboka w porównaniu z powszechnymi

dziestu pięciu do trzydziestu dziarskich

produkowanej dziś na skalę przemysłową,

tendencjami w rolnictwie. Zgodnie z na-

kompanĂłw, ktĂłrzy przyjeĹźdĹźajÄ… na farmÄ™

skąpana jest w Dieslu. Oszacowaliśmy, şe

szymi załoşeniami, nie schodzimy ponişej

na pół roku szkolenia. W tym roku utwo-

skoro jesteśmy w stanie uprawiać pola przy

pierwszej warstwy gleby. Robimy herbatÄ™

rzyliĹ›my 600 m² terenu z nasadzeniami

pomocy prostego quada, moĹźemy sami,

z kompostu i uĹźywamy organicznych na-

jednorocznych warzyw na ustalonych

z dość duşą łatwością, dostarczać sobie

wozĂłw do zbóş (wĹ‚asnej produkcji), by

poziomicami grzÄ…dkach, wykorzystujÄ…c

zbóş, surowców na olej oraz innych pod-

utrzymać dobry stan gleby.

technikÄ™ bezwykopowÄ…. W kolejnym roku

stawowych produktĂłw.

Projektowanie na skalÄ™ farmy jest nie-

planujemy uprawÄ™ z uĹźyciem innowacyj-

co bardziej skomplikowanym procesem,

nego pojazdu ATV2 oraz rozszerzenie

poniewaĹź istnieje wiele systemĂłw, ktĂłre

rocznej produkcji dla CSA3. Te załoşenia

naleşy ze sobą połączyć. Ponadto, finanse

wdraĹźamy w Ĺźycie stopniowo, by dopaso-

są znacznie większe i mnóstwo rzeczy

wać się do potrzeb własnych oraz naszych

dzieje się naraz. Szczególnie widać to

klientĂłw, ale takĹźe dlatego, Ĺźe mamy wiele

w Szwecji wiosną, kiedy wzrost roślin

innych zobowiązań.

jest nagły i intensywny oraz jesienią, podczas şniw i składowania bogatych

Ziarna, oleje i zbiory z pól – wszystko moşliwe z prostym i ekonomicznym pojazdem ATV.

Udowodniono, Ĺźe w niektĂłrych co-

w składniki odşywcze produktów po-

rocznie uprawianych systemach agro-

karmowych i leczniczych, pomagajÄ…cych

leśnictwa zasoby węgla organicznego

nam utrzymać zdrowie podczas długiej,

w glebie mogą w niej pozostać. My jednak

ciemnej zimy.

Z powodzeniem przeprowadziliśmy

chcemy mieć pewność, şe minimalizuje-

Przy niewielkim budĹźecie, budowanie

akcjÄ™ zbierania funduszy poprzez perma-

my stopień naszej ingerencji w biomasę,

zróşnicowanej infrastruktury, wykorzy-

kulturowÄ… stronÄ™ internetowÄ… finansowa-

dlatego pracujemy nad jak najdłuşszym

stywanie odpadĂłw oraz projektowanie

nia społecznościowego WeTheTrees, co

czasem płodozmianu. Robimy to na do-

dostosowane do krajobrazu sÄ… bardzo uĹźy-

pozwoliło nam na sprowadzenie amery-

kładnie wydzielonych pasmach znajdu-

teczne. Prowadzenie farmy czy teĹź innego

kaĹ„skiej maszyny przypominajÄ…cej quad, ktĂłra pomaga uprawiać ziemiÄ™, a takĹźe sadzić trawÄ™ oraz inne roĹ›liny. Tego rodzaju sprzÄ™tu uĹźywa siÄ™ powszechnie w Stanach Zjednoczonych do tworzenia terenĂłw pastewnych, na ktĂłrych nastÄ™pnie przeprowadza siÄ™ polowania na jelenie. Pojazd zwrĂłciĹ‚ naszÄ… uwagÄ™, kiedy szukaliĹ›my pomysĹ‚u na to, jak zorganizować uprawÄ™ zboĹźa dla naszych kurczÄ…t oraz w jaki sposĂłb zająć siÄ™ sporym obszarem poĹ›wiÄ™conym produkcji jedzenia na wyĹźywienie setek Ć‘Äş $( Ĺ?-m]Äş Ń´Ń´ $;u-bm (;_b1Ń´;Ĺ‘ Ĺ‹ 1ÂŒ|;uohojo‰‹ rof-ÂŒ7 ÂŒ-vbŃ´-m‹ ;Ń´;h|u‹1ÂŒmb;ġ ruŒ‹rolbm-f.1‹ t†-7-Äş Ć’Äş " Ĺ? oll†mb|‹ "†rrou|;7 ]ub1†Ѵ|†u;Ĺ‘ Ĺ‹ !oŃ´mb1|‰o )vrb;u-m; ruÂŒ;ÂŒ "roj;1ÂŒmoŕŚ‹ŕŁ€ Ĺ?!)"Ĺ‘Äş )b<1;f o !)" ruÂŒ;1Œ‹|-vÂŒ ‰ -]-Œ‹mb; ‰‹$‰༕u1‹ġ mu Ć?Äş

&৾‹1b; ]u-‰b|-1fb ‰ 1;Ѵ† ÂŒ-vbŃ´;mb- |-u-m† _‹7u-†Ѵb1ÂŒm;]o b uoÂŒruÂŒ;v|uÂŒ;mb;mb- ৳u༕7j- ‰o7‹ m- 1-j. ro‰b;uÂŒ1_mb< =-ul‹ĺ

STRONA

! , ,

T E M AT

11

01

PERMAKULTURA

przedsięwzięcia wymaga nieustannego re-

Drzewa, które nabyliśmy, tutaj koszto-

i obnişyło jego koszt. Priorytetem było

agowania na potrzeby, ktĂłre siÄ™ pojawiajÄ….

wały pięć razy więcej niş te pochodzące

ustalenie dnia przewiezienia roślin do

To kwestia odpowiedzialności.

z Wielkiej Brytanii. Zdecydowaliśmy, şe

Wielkiej Brytanii na dzień, w którym

Pierwszy i wyjÄ…tkowy rok pracy nad

zwaşywszy na nieograniczone moşliwości

wracałem właśnie z wizyty szkoleniowo-

zbudowaniem farmy od zera przeznaczyli-

przewozu surowcĂłw przez EuropÄ™, lepiej

-konsultacyjnej w Południowo-Wschod-

śmy na edukację wielu ludzi z całego świa-

będzie sprowadzić drzewa ze znanej nam

niej Azji i Meksyku. Tylko wtedy mogłem

ta w temacie projektowania, organizowa-

juş i sprawdzonej pod kątem jakości szkół-

zająć się roślinami, które w tym stanie były

nia i wdraĹźania wykorzystywanych przez

ki leśnej.

bezbronne. Ich transport był procesem wy-

nas systemów. Odzew był niesamowity

Jeśli chcemy zasadzić nowo nabyte ro-

magającym czasu. Wynająłem cięşarów-

– w 2014 roku odwiedziło nas setki chęt-

śliny, warto jest wcześniej dowiedzieć się,

kÄ™ i razem z moim przyjacielem w ciÄ…gu

nych do współpracy z dwudziestu pię-

jakie są ich wymagania co do składników

24 godzin przemierzyliśmy siedem krajów,

ciu krajów z całego świata. Czujemy się

odĹźywczych zawartych w glebie. Kompost

aby dostarczyć je bezpiecznie do naszego

uprzywilejowani moşliwością ugoszcze-

organiczny z pewnością okaşe się dobry

nowego domu na farmie, co pomogło nam

nia tak wielu wspaniałych ludzi, stano-

dla warzyw, ktĂłre wyrastajÄ… w przeciÄ…-

zaoszczędzić ok. 80-100 tys. dolarów.

wiących wspaniałą ekipę wspierającą

gu kilku tygodni, jednak nieodpowiedni

Pastwiska nie gwarantujÄ… optymalnych

działanie farmy.

grunt początkowy dla roślin wieloletnich

warunkĂłw dla sadzenia drzew, ponie-

oznaczać będzie nieustanne komplikacje

waş współczynnik bakteriologiczny do-

wymagające kompromisów. Jeśli chodzi

minuje nad zawartÄ… w glebie grzybniÄ….

o sadzenie mniejszych roślin, zwykle na

Krzaki i winorośla najlepiej rozwijają się

poczÄ…tku uĹźywamy specjalnych doniczek

w warunkach, gdzie stosunek grzybĂłw do

do hodowli korzonkĂłw, natomiast drzewa

bakterii wynosi 2-5:1, natomiast w przy-

są wcześniej zaszczepiane i odşywiane wol-

padku drzew 5-100:1, a nawet więcej (aş

no uwalniajÄ…cym siÄ™ nawozem. Te metody

do 1000:1 dla drzew iglastych oraz wieko-

mogą wydać się kontrowersyjne, są jednak

wych lasĂłw). Rodzaj uprawy jest zatem

przemyślane. Niemalşe wszystkie sprowa-

uwarunkowany moşliwościami, jakie

dzone przez nas rośliny były bez korzeni,

zapewnia gleba.

uÂŒ;7mb- b |‹Ѵm- 1ÂŒ<ŕŚ‹ŕŁ€ =-ul‹ v|-mo‰b. v|u;=< †ru-‰‹ uoŕŚ‹Ń´bm ‰b;Ń´oŃ´;|mb1_Äş 1_ uoÂŒhj-7 ÂŒ]o7m‹ f;v| ÂŒ 1-joŕŚ‹1bo‰‹l ruof;h|;l ;‹Ѵbm;ġ 1o †lo৾Ѵb‰b- mb;†v|-mm‹ uoÂŒÂ‰ŕĽ•f r-v|‰bvh m- ruÂŒ;v|uÂŒ;mb |uÂŒ;1_ r-vl ‰ 1b.]† hoŃ´;fm‹1_ Ń´-|Äş

w stanie uśpienia, co ułatwiło transport Sezon rozpoczęliśmy nasadzeniem roślin przy uşyciu techniki bezwykopowej, przebudowaniem stodół, skonstruowaniem warsztatu i szklarni, zamontowaniem taranu hydraulicznego, umoşliwiającego stworzenie sieci dopływu świeşej wody, równieş dla przemieszczających się po pastwiskach zwierząt. Następnie zajęliśmy się sadzeniem tysiąca drzew owocowych, orzechów oraz krzewów, by nagromadzić jak największą ilość energii słonecznej na pasmach gruntu pomiędzy pastwiskami. Znaczną część drzew zakupiliśmy w Wielkiej Brytanii, głównie ze względu na jakość i moşliwości dostawy, ale równieş na cenę. Szwecja jest pod tym względem bardzo wymagająca finansowo.

u-1- m- =-ulb; b m-†h-Äş ";|hb ov༕0 ÂŒ Ć‘Ć” hu-f༕‰ ruŒ‹f;1_-joġ -0‹ ‰vr༕Ѵmb; vb< †1ÂŒÂ‹ŕŁ€ m- |;f l-j;fġ vŒ‰;7ÂŒhb;f ‰vbÄş )vr-mb-j‹ 1ÂŒ-vÄ´

STRONA

! , ,

T E M AT

41

04

BUDOWANIE Z NATURY

DOMY Z PIEĹƒKĂ“W I POLAN, POLAN, CZ. 1 autor: JarosĹ‚aw Szewczyk

Tekst zawiera m.in. uaktualnione ustępy z ksiąşki Jarosława Szewczyka Budownictwo z polan opałowych.

POCZÄ„TKI KONSTRUKCJI CORDWOOD MASONRY

w namiotach tipi, zaczęły powstawać tysiÄ…ce naprÄ™dce stawianych domĂłw i szaĹ‚asĂłw,

Od 1620 roku, kiedy to protestanccy

budowanych przez przybyszów z Europy.

uchodĹşcy religijni zwani purytanami przy-

ByĹ‚y one niszczone przez wojny i upĹ‚yw

byli na północno-wschodnie wybrzeşe dzi-

czasu, porzucane, później znów odbudo-

siejszych StanĂłw Zjednoczonych Ameryki

wywane; wznoszone najczęściej z drewna,

Północnej (obecnie stan Massachusetts),

ale teĹź z innych – byleby Ĺ‚atwo dostÄ™pnych

okoliczne rozległe obszary leşące po obu

i pomysĹ‚owo zastosowanych – materiaĹ‚Ăłw.

Jarosław Szewczyk (1972)

stronach granicy z KanadÄ… (m.in. wzdĹ‚uĹź

Architekt, absolwent i pracownik naukowy

Krainy Wielkich Jezior) zaczęły być eks-

)‹7ÂŒb-j† u1_b|;h|†u‹ oŃ´b|;1_mbhb b-jo-

plorowane przez tysiÄ…ce poszukiwaczy

v|o1hb;f Ĺ?‰ Ć‘Ć?Ć?Ńľ uoh† 7oh|ou-| m- oŃ´b|;1_mb1;

dostatku i przygĂłd, traperĂłw i Ĺ‚owcĂłw,

)-uvÂŒ-‰vhb;fĸ ‰ Ć‘Ć?Ć?Ć‘ uoh† _-0bŃ´b|-1f- |-l৾;Ĺ‘Äš

a od XIX wieku takşe przez emigrantów

-†|ou ohojo Ć‘Ć?Ć? r†0Ń´bh-1fbġ ‰ |‹l vb;7lb† hvb.-

zarobkowych. Migracjom towarzyszył

৾;hġ - rom-7|o r-vfom-| 0b;]-mb- Ĺ?†ho༉1ÂŒom;

ruch budowlany będący na tych terenach

w prostej linii potomek protestanckiego

7‰- l-u-|om‹őĺ

swoistym fenomenem: oto na ogrom-

duchownego Rogera Williamsa (1603-

nym, niezurbanizowanym kontynencie,

1683), załoşyciela kolonii Rhode Island,

zamieszkanym przez plemiona koczujÄ…ce

ktĂłry zapisaĹ‚ siÄ™ w historii StanĂłw Zjed-

Jednym z pionierĂłw (jak nazywano europejskich osadnikĂłw na dziewiczych terenach Ameryki Północnej) byĹ‚ DavidWiliams (1818-1898),

STRONA

! , ,

T E M AT

42

04

BUDOWANIE Z NATURY

noczonych takĹźe ‘nieortodoksyjnymi’ jak na pastora poglÄ…dami, byĹ‚ bowiem politycznym inicjatorem pierwszego peĹ‚nego rozdziaĹ‚u KoĹ›cioĹ‚a i paĹ„stwa. W latach czterdziestych XIX wieku David Williams porzuciĹ‚ farmÄ™ w hrabstwie Allegany w stanie Nowy Jork i wraz z krĂłtkotrwaĹ‚Ä… falÄ… ĹźoĹ‚nierskiej migracji osiadĹ‚ na dziewiczych terenach dzisiejszego stanu Wisconsin (hrabstwo Walworth). W roku 1857 lub 1849 zbudowaĹ‚ tam swĂłj pierwszy staĹ‚y dom. PiÄ™trowy, lecz stosunkowo niewielki mieszkalny budynek Wiliamsa powstaĹ‚ na wzgĂłrzu poroĹ›niÄ™tym, podobnie jak caĹ‚a okolica, dÄ™bowym lasem. Jednak, co zastanawiajÄ…ce, osadnik nie skleciĹ‚ go z desek ani nie zbudowaĹ‚ w konstrukcji

ol ÂŒ ohÄş Ć?Ć–Ć‘Ńľ uoh† ‰ ov-7ÂŒb; Ń´;ŕŚ‹m;f ৾‹mmbh ‰ †vÂŒ1Œ‹ m‹vÂŒÂ‹ŕĽ‰vhb;f

=o|Äş Äş "ÂŒ;‰1Œ‹h

zrębowej. Pomimo obfitości wysokogatunkowego budulca zastosował inną,

imponował współczesnym pomimo nie-

to, aby zakryć tę „dziwną� ścianę przed

niezwykłą konstrukcję – wzniósł ściany

wielkich rozmiarĂłw (24x30 stĂłp). Gliniana

ciekawskim wzrokiem osĂłb postronnych.

z drobnych kawaĹ‚kĂłw drewna, szczap, po-

zaprawa czterech ścian spajała dwadzieścia

Tym niemniej sława nietypowej technolo-

lan i krĂłtkich okrÄ…glakĂłw, ukĹ‚adajÄ…c je ni-

tysiÄ™cy kawaĹ‚kĂłw drewna, ktĂłre w Ĺ›cia-

gii odbiĹ‚a siÄ™ w okolicy szerokim echem,

czym cegĹ‚y we wzĂłr wÄ…tku i spajajÄ…c glinÄ…

nach szczytowych ułoşono prostopadle,

wskutek czego powstały jeszcze co naj-

z piaskiem i niewielkim dodatkiem wapna.

a w Ĺ›cianach wzdĹ‚uĹźnych rĂłwnolegle do

mniej dwa obiekty o podobnej konstrukcji

Uwaşa się, şe był to pierwszy znany

powierzchni lica. Wszystkie drewniane

– dom koło miejscowości nazwanej nie-

obiekt o tak specyficznej konstrukcji, jaki

kawaĹ‚ki byĹ‚y rĂłwnej dĹ‚ugoĹ›ci − 14 cali,

co później Delavan oraz mĹ‚yn zboĹźowy

udaĹ‚o siÄ™ odnaleźć w USA. Sam budynek

dokładnie ucięte ręczną piłą. Według re-

w Fontana1.

Gliniana zaprawa czterech Ĺ›cian spajaĹ‚a dwadzieĹ›cia tysiÄ™cy kawaĹ‚kĂłw drewna, ktĂłre w Ĺ›cianach szczytowych uĹ‚oĹźono prostopadle, a w Ĺ›cianach wzdĹ‚uĹźnych rĂłwnolegle do powierzchni lica. Wszystkie drewniane kawaĹ‚ki byĹ‚y rĂłwnej dĹ‚ugoĹ›ci − 14 cali, dokĹ‚adnie uciÄ™te rÄ™cznÄ… piĹ‚Ä…. lacji osĂłb pamiÄ™tajÄ…cych budowÄ™, przez

Na przeĹ‚omie XIX i XX wieku dom Wil-

kilka pierwszych lat budynek przyciągał

liamsa wydawaĹ‚ siÄ™ juĹź zbyt maĹ‚y i stary

gapiów, najczęściej sąsiadów – współosad-

by słuşyć za mieszkanie. Zaczęto go wy-

nikĂłw z bliĹźszych i z dalszych okolic − oraz

korzystywać jako skład gospodarczy. Za-

wędrownych handlarzy zaciekawionych

pomniano teş o jego niezwyklej konstruk-

nietypowÄ… konstrukcjÄ…, ktĂłra z poczÄ…tku

cji, szczelnie ukrytej pod warstwÄ… desek.

byĹ‚a aĹź nazbyt dobrze widoczna. Kilka lat po wzniesieniu Ĺ›cian Davidowi udaĹ‚o siÄ™ pozyskać deski, ktĂłrymi oszalowaĹ‚ Ĺ›ciany, przybijajÄ…c je wprost do wystajÄ…cych z muru kawaĹ‚kĂłw drewna – dla ochrony przed deszczem, ale być moĹźe gĹ‚Ăłwnie po

Ć?Äş ‹j |o ru-‰7oro7o0mb; ÂŒ-u-ÂŒ;l lj‹m b |-u|-h Ѵ†0 lo৾; 7‰- o7u<0m; 0†7‹mhb ‰Œmb;vbom; ohojo Ć?ќƔĆ? uoh† ruÂŒ;ÂŒ -uŃ´ov- -ˆ-Ń´;‚;Ä˝- o†]Ń´-v-ġ ov-7mbh- uo7;l ÂŒ _u-0v|‰- -|-u-†]†v ‰ v|-mb; o‰‹ ouhÄş j‹m Ĺ?Ѵ†0 lj‹m b |-u|-hĹ‘ 0‹j ‰‹houŒ‹v|‹‰-m‹ 7o Ć?ќƖƒ uoh† b uoÂŒ;0u-m‹ ru-‰7oro7o0mb; f;vÂŒ1ÂŒ; ruÂŒ;7 ‰‹0†1_;l ‰ofm‹ ŕŚ‹Â‰b-|o‰;fÄş

Fot.: K. Fonfara, A. Filipowicz

STRONA

! , ,

T E M AT

31

03

COHOUSING

SĹ Ă“W KILKA OÂ WSPĂ“Ĺ ZAMIESZKIWANIU autorki : Karolina Fonfara, Agata Filipowicz

Anglicy to mistrzowie small talk. Ĺťeby

Wspólnota Sąsiedzka Old Hall, (_‚rĚņņ

zacząć pogawędkę, przy kaşdej okazji py-

oѴ7_-ѴѴĺou]ĺ†hņ) to grupa ludzi, którzy zde-

tali nas skÄ…d wiemy o Old Hall - na polu,

cydowali siÄ™ Ĺźyć razem w dawnym budyn-

podczas tea time o 11.00 czy przy prze-

ku klasztoru otoczonym 28 hektarami pĂłl

siewaniu pszenicy. Na poczÄ…tku opowia-

uprawnych. Mieszkańcy to czterdziestu

daĹ‚yĹ›my dĹ‚ugÄ… i zawiĹ‚Ä… historiÄ™, o tym jak

dorosĹ‚ych i dziesiÄ™cioro dzieci, majÄ… od

w nasze rÄ™ce wpadĹ‚ artykuĹ‚ o cohousingu

dwóch do dziewięćdziesięciu lat. Niektórzy

i co siÄ™ potem dziaĹ‚o. Kiedy jednak same

z nich mieszkajÄ… tam od momentu zaĹ‚o-

zaczęłyśmy się gubić, streściłyśmy ją, zgod-

Ĺźenia wspĂłlnoty w 1974 r. PostrzegajÄ… siÄ™

nie z prawdÄ…, do lapidarnego „przez przy-

jako członkowie lokalnej społeczności.

Karolina Fonfara, Agata Filipowicz

padekâ€?. O idei cohousingu jest w Polsce

Dzieci uczęszczają do okolicznych szkół,

gĹ‚oĹ›no w Ĺ›rodowiskach alternatywnych,

a wielu dorosĹ‚ych pracuje nieomal w sÄ…siedztwie.

,--m]-৾o‰-m; ‰ v;h|ou ġ mb; ÂŒ]--

mimo to nie mĂłwi siÄ™ o niej na studiach ar-

7ÂŒ-f. vb< m- 0‹Ѵ;f-hoŕŚ‹ŕŁ€Äş Œ‹|-f.ġ ro7u༕৾†f.ġ

chitektonicznych. Postanowiłyśmy zgłębić

To były fakty, które znałyśmy wylatując

ruof;h|†f.ĺ 1_ lo|ou;l m-r<7o‰‹l

temat na wĹ‚asnÄ… rÄ™kÄ™ i zdecydowaĹ‚yĹ›my siÄ™

do Anglii. Oprócz tego miałyśmy morze

f;v| ÂŒ7o0‹‰-mb; mo‰‹1_ 7oŕŚ‹Â‰b-71ÂŒ;༉ġ

na niskobudĹźetowy wyjazd na farmÄ™ orga-

wÄ…tpliwoĹ›ci. Jak grupa ludzi, z wĹ‚asnej

o7 ;hvr;u‹l;m|-Ń´m;f h†1_mb 7o †7ÂŒb-j†

nicznÄ… w hrabstwie Suffolk na wschodzie

woli, moĹźe dzielić kuchniÄ™, ogrĂłd i dzieci?

‰ hom1;u1b; v|-uo7-‰m;f l†Œ‹hb -m]b;Ń´vhb;f

Wielkiej Brytanii. Spędziłyśmy tam dwa

‰ hoŕŚ‹1b;Ń´; l;|o7‹v|༕‰ ‰ -7Ń´;b]_Äş -j;

tygodnie, korzystajÄ…c z programu World

৾‹1b; lb;vÂŒh-f. ‰ lb-v|-1_ġ ‰ Ń´7 -Ń´Ń´ ro u-ÂŒ

Wide Opportunities on Organic Farms

rb;u‰vŒ‹ 7obj‹ huo‰‹ĺ "|†7;m|hb -u1_b|;h|†u‹ĺ

(_‚rĚņņ‰‰ooCm|;um-াom-Ń´Äşou]ņ), po-

ÂŒ7f<1b; ro Ń´;‰;fÄš ;7;m ÂŒ 7ÂŒb;7ÂŒb༉1༕‰ hŃ´-vÂŒ|ou† 7ÂŒbvb-f vj†৾.1‹ f-ho o]u༕7 ÂŒbojo‰‹ĺ o|ĺĚ Äş om=-u-ġ Äş bŃ´bro‰b1ÂŒ

magajÄ…c przy prowadzeniu gospodarstwa.

Podajnik dla kota fot. MJN123

STRONA

! , ,

T E M AT

19

02

WYTWÓRCZOŚĆ

AUTOMATYKA W DOMU autor: Przemysław Jurgiel-ŝyła

W filmie „Człowiek Demolka� z 1996 roku z Sylwestrem Stallone w roli głównej, twórcy filmu roztoczyli przed nami obraz futurystycznego społeczeństwa w świecie naszpikowanym elektroniką, w tym na przykład mieszkaniami sterowanymi głosem. Pokazane zostały autonomiczne samochody, natomiast komputery, jakby tylko czekały, aş ktoś je zhakuje. 20 lat temu ten obraz był zupełnie poza

na serwery zewnętrzne w internecie, czy

zasięgiem konsumenckim, zaś konstruk-

teş nadzorujące w trybie ciągłym pracę

torzy i wizjonerzy mieli mokre sny z tym

wielu urządzeń.

związane. Obecnie jednak samochody zaczynają poruszać się bez pomocy kie-

Wspaniałe w naszej rzeczywistości jest

rowcy, systemy rozpoznawania mowy sÄ…

to, şe ludzie chcą dzielić się swoimi wyna-

Przemysław Jurgiel-ŝyła,

coraz doskonalsze, zaĹ› komputery majÄ…

lazkami. Programiści piszą gotowe systemy

)vr༕j|‰༕u1- -h;uvr-1;ÄşrѴġ 1ÂŒjom;h -1-

wystarczajÄ…cÄ… moc obliczeniowÄ…, Ĺźeby

informatyczne, elektronicy udostępniają

h;uvr-1; )-uvÂŒ-‰-ġ -h|‹‰m‹ ;Ń´;h|uombhġ

przechodzić Test Turinga (czyli test, w ktĂł-

schematy, a innowacyjne firmy produkujÄ…

ruo]u-lbv|- -l-|ouġ blruo‰bΠf.1‹ v|oŃ´-uÂŒġ

rym rozmówca konwersuje z wieloma stro-

tani sprzęt, często na licencji open hardwa-

h†1_-uÂŒġ 0Ń´o];uÄş ,-‰o7o‰o l-m-];u ‰ vr༕j-

nami w nastÄ™pstwie czego musi okreĹ›lić,

re. Przeciętny uşytkownik zainteresowany

1; |;1_moŃ´o]b1ÂŒm;f ;|vrubm|Äş u‹‰-|mb;

ktĂłra strona jest maszynÄ…). DochodzÄ… do

tematem automatyki domowej, wystarczy,

vÂŒ1ÂŒ<ŕŚ‹Ń´b‰‹ l.৾ b of1b;1Äş - lomoroŃ´ m- |‰b|-

tego platformy edukacyjne i mikrokom-

Ĺźe skorzysta z kilku przewodnikĂłw online

|;uo‰‹ _-v_|-] Ų †0b; omb;7ÂŒb-Ń´;hÄş ) ‰oŃ´-

putery o wystarczajÄ…cych zasobach na

i dzięki temu uzyska amatorski lub półpro-

m‹1_ 1_‰bŃ´-1_ 7ou-7ÂŒ- v|-u|†rolġ f-h 0†7o-

Ĺ‚Ä…czenie siÄ™ z aplikacjami zarzÄ…dzajÄ…cymi

fesjonalny system do nadzoru i sterowania

‰-ࣀ lo7;Ń´; vruÂŒ;7-৾o‰; b uoŒ‰bf-ࣀ 0bÂŒm;vÄş

naszym otoczeniem, wstawiajÄ…cymi dane

domem.

STRONA

! , ,

T E M AT

59

04

BUDOWANIE Z NATURY

WĹšRĂ“D

Z TERMO TERMO ERMOWIZJÄ„ WIZJ DOMĂ“W WIZJÄ„ ODKRYWANIE TAJEMNIC DOMĂ“W NATURALNYCH

WYWIAD Z PAWĹ EM NOSZCZYKIEM PRZEPROWADZIĹ PAWEĹ SROCZYĹƒSKI

ol ÂŒ0†7o‰-m‹ ‰ |;1_moŃ´o]bb v|u-‰0-Ń´;ġ v-7- Ĺ "jolb-m‹ ,-r-jÄż

Chyba wszyscy oglądaliśmy Predatora w młodości‌ Przynajmniej Ci, którzy byli młodzi kilkanaście lat temu. Przybysz z obcej planety wyposaşony z pokaźną ilość kosmicznych technologii i śmiercionośnych broni w swoim egzoszkielecie. Jedną z nich była takşe zintegrowana w hełmie termowizja. Mógł dostrzegać w terenie

Paweł Noszczyk

obiekty emitujące ciepło. Wyobraźmy sobie, co by się stało, gdyby Predator wpadł na pomysł zbudowania domu

, ‰‹hvÂŒ|-j1;mb- 0†7o‰Ѵ-mb;1ġ 7oh|ou-m|

z kostek słomy‌ Pewnie zobaczyłby to, co Paweł Noszczyk podczas swoich badań.

m- oŃ´b|;1_mb1; )uo1j-‰vhb;fÄş -ho ljo7‹ m-†ho‰b;1 ÂŒ]j<0b- ‰b;7ÂŒ< ÂŒ ÂŒ-hu;v† CŒ‹hb

Zrobiłeś badania termowizyjne kilku

fali elektromagnetycznej. Takimi falami

0†7o‰Ѵb ou-ÂŒ 0†7o‰mb1|‰- m-|†u-Ń´m;]o

obiektĂłw wykonanych w technice kostki

sÄ… np. fale radiowe odbierane przez radio,

b ;homolb1ÂŒmoĹŠ;m;u]oĹŠovÂŒ1ÂŒ<7m;]oÄş ) v‰oĹŠ

słomy. Na czym polega takie badanie,

światło widzialne – nagrywane przez zwy-

f;f ru-1‹ 0-7-‰1ÂŒ;f vr;1f-Ń´bΠf; vb< 0-7-mb-ĹŠ

jak działa kamera?

kłe kamery czy teş właśnie ciepło (inaczej

lb |;ulo‰bŒ‹fm‹lbÄş u‹‰-|mb;ġ lbjoŕŚ‹mbh ]༕u b 0b;]-mb-Äş

zwane promieniowaniem podczerwonym), Kamera termowizyjna działa bardzo

ktĂłre rejestruje kamera termowizyjna.

podobnie do kamery, ktĂłrÄ… nagrywamy

Drogę od wyemitowania ciepła przez cia-

zwykłe filmy i robimy zdjęcia. Najwięk-

Ĺ‚o do otrzymania obrazu pokazuje Ryc.1.

sza róşnica to oczywiĹ›cie otrzymany

Jak moşna zobaczyć na Ryc. 1 człowiek

obraz, który pokazuje rozkład tempera-

widzi budynek w świetle widzialnym,

tury na powierzchni badanego elemen-

ale w tym samym czasie, kiedy my widzi-

tu. Kaşde ciało emituje ciepło w postaci

my kolor i kształt budynku, to obiekt taki

STRONA

! , ,

T E M AT

60

04

BUDOWANIE Z NATURY

‰b7lo ‰b7ÂŒb-Ń´m;

ruŒ‹hj-7o‰‹ 7;|;h|ou

uolb;mbo‰-mb; ! 0vou0;u $;ulol;|u ÂŒoŃ´-1f- 1b;rŃ´m 71Œ‹| bm=oul-1fb "‹]m-j

ruolb;mbo‰-mb; 1b;rѴm;

u;f;v|u-1f- m-|<৾;mb- ruolb;mbo‰-mbruÂŒ;ÂŒ 7;|;h|ou b f;]o ÂŒ-lb-mm- v‹]m-j ;Ń´;h|u‹1ÂŒm‹

ÂŒ-lb-mv‹]m-j† -m-Ń´o]o‰;]o m- 1‹=uo‰‹

ÂŒ0Ń´b৾;mb; o0u-Π

‰b7lo ruolb;mbo‰-mb- ro71ÂŒ;u‰om;]o ruÂŒ;|‰ouÂŒom; m- o0u-ÂŒ ‰b7ÂŒb-Ń´m‹ 7Ń´- Ѵ†7ÂŒhb;]o oh Ĺ?h-৾7;l† rbhv;Ń´o‰b ruŒ‹rbv-m- f;v| homhu;|m- ‰-u|oŕŚ‹ŕŁ€ |;lr;u-|†u‹ő

!‹1ÄşĆ? ,-v-7- 7ÂŒb-j-mb- ruÂŒ;|‰-uÂŒ-mb- ruolb;mbo‰-mb- 1b;rŃ´m;]o m- o0u-ÂŒ ‰b7ÂŒb-Ń´m‹ 7Ń´- 1ÂŒjo‰b;h-Äş

nieprzerwanie emituje ciepło do otocze-

tość temperatury zbadanej powierzchni.

Powyşej opisałem pokrótce samo dzia-

nia (ciepło, którego człowiek nie zobaczy,

Jeśli chcemy, şeby wartość ta była jak naj-

łanie kamery termowizyjnej. Jeśli cho-

gdyĹź nie posiada w oku odpowiednich

blişej wartości rzeczywistej, podczas ba-

dzi o badanie termowizyjne (lub inaczej

receptorĂłw). Promieniowanie cieplne trafia

dania kamerÄ… termowizyjnÄ…, naleĹźy wpro-

badanie termograficzne) to trzeba

do kamery termowizyjnej, następnie pada

wadzić do urządzenia szereg parametrów

pamiętać o jednej fundamentalnej za-

na detektor i natęşenie tego ciepła zamie-

tj.: emisyjność powierzchni (okre-

sadzie – przy badaniu przegród budow-

niane jest na sygnał elektryczny analogowy,

śla zdolność do odbijania promie-

a następnie na sygnał cyfrowy. Wewnętrz-

niowania cieplnego przez badane

ny system kamery zamienia otrzymany

ciało, najlepiej, gdy wartość ta jest

sygnał cyfrowy na zdjęcie termowizyj-

jak najblişsza 1,0. Dla materiałów budowlanych najczęściej wynosi

Promieniowanie cieplne trafia do kamery termowizyjnej, następnie pada na detektor i natęşenie tego ciepła zamieniane jest na sygnał elektryczny analogowy, anastępnie na sygnał cyfrowy.

około 0,9), wartość temperatury powietrza między kamerą a badanym obiektem,

Udało mi się dzięki uprzejmości właścicieli domów oraz pomocy osób z Cohabitatu i Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego (OSBN), wykonać badania czterech obiektów budowlanych.

odległość kamery od obiektu oraz wartość wilgotności względnej powietrza. Wszystkie te parametry mają wpływ na odczyt kamery termowizyj-

ne (inaczej termogram), ktĂłry operator

nej i są uwzględniane przy

kamery moşe juş oglądać jak zwykłe

obliczaniu temperatury,

zdjęcie. Co waşne kaşdemu pikselowi

pokazywanej na termo-

na obrazie przypisana jest konkretna war-

gramie.

lanych musi wystÄ™pować odpowiednia róşnica temperatury powietrza po obu stronach badanej przegrody. Najlepiej gdy ta róşnica wynosi okoĹ‚o 20°C, minimum jest wartość róşnicy powyĹźej 10°C. Przy

STRONA

! , ,

T E M AT

61

04

BUDOWANIE Z NATURY

poza zewnÄ™trzne lico budynku. MĂłgĹ‚byĹ› skomentować konsekwencje takiej decyzji projektowej, zwĹ‚aszcza dla konstrukcji sĹ‚omianej i komfortu wewnÄ…trz budynku? KonsekwencjÄ… takiego ukĹ‚adu konstrukcyjnego budynku bÄ™dzie obniĹźona temperatura Ĺ›ciany wokół belki stropowej. Wielkość róşnicy temperatury (pomiÄ™dzy Ĺ›rodkiem Ĺ›ciany a miejscem przy belce) w tym newralgicznym miejscu, bÄ™dzie uzaleĹźniona od konstrukcji materiaĹ‚owej Ĺ›ciany (gruboĹ›ci izolacji cieplnej oraz wĹ‚aĹ›ciwoĹ›ci izolacyjnych uĹźytych materiaĹ‚Ăłw). Na Ryc.2 widoczne jest lokalne obniĹźenie !‹1ĺƑĺ ov|;h |;ulb1ÂŒm‹ ‰ ohoŃ´b1‹ 0;Ń´hb v|uoro‰;f ‰‹v|-f.1;f roÂŒ- o0u<0 0†7‹mh†

temperatury do okoĹ‚o 17°C. Nie stanowi to Ĺźadnego zagroĹźenia dla konstrukcji

mniejszych róşnicach temperatury ciepĹ‚o

nie słoneczne) oraz aby unikać opadów

przegrody, jednakşe naleşy mieć na uwa-

przepływa przez przegrodę „zbyt słabo�,

atmosferycznych, gdyĹź mokre i zawilgoco-

dze, şe badanie było wykonywane przy

aby moĹźna byĹ‚o uchwycić widoczne róşnice

ne powierzchnie mogą dawać przekłama-

temperaturze zewnÄ™trznej okoĹ‚o 5°C.

na termogramie. Przeprowadzone przeze

ne wyniki pomiaru. Na szczęście podczas

Co siÄ™ wydarzy,

mnie badania termowizyjne budynkĂłw

wykonywania przeze mnie badań, pogoda

gdy lokalnie przymrozi

Na Ryc.2 widoczne jest lokalne obniĹźenie temperatury do okoĹ‚o 17°C. Nie stanowi to Ĺźadnego zagroĹźenia dla konstrukcji przegrody, jednakĹźe naleĹźy mieć na uwadze, Ĺźe badanie byĹ‚o wykonywane przy temperaturze zewnÄ™trznej okoĹ‚o 5°C. Co siÄ™ wydarzy, gdy lokalnie przymrozi do -10 czy -20°C?

do -10 czy -20°C? Przy ocenie takiego przypadku, pomocna moĹźe być

wykonanych w technologii kostek słomy

dopisała i zostały spełnione wszystkie wa-

analiza komputerowa, ktĂłra pozwoli wy-

były wykonywane ostatniej zimy, w lutym

runki umoĹźliwiajÄ…ce dokonanie pomiarĂłw.

kazać wartość temperatury w newralgicz-

2015 roku. Udało mi się dzięki uprzejmo-

nym miejscu na poziomie 12°C lub mniej

ści właścicieli domów oraz pomocy osób

Twoje badanie wykazało kilka

– a to juş stanowi realne ryzyko wystą-

z Cohabitatu i OgĂłlnopolskiego Stowarzy-

dość typowych błędów popełnianych

pienia kondensacji powierzchniowej pary

szenia Budownictwa Naturalnego (OSBN),

w budownictwie drewnianym, jednym

wodnej (zacznie wykraplać się woda uwię-

wykonać badania czterech obiektów

z nich jest wypuszczanie belek stropowych

ziona w powietrzu i zawilgacać stopniowo

budowlanych. Części wyników moşna było się spodziewać, chociaş część z nich była dla mnie zaskoczeniem. Wracając jeszcze do metodyki wykonywania badań termowizyjnych, waşne jest, aby pomiar był dokonywany w pochmurny dzień lub kilka godzin po zachodzie słońca (tak, aby wyeliminować wpływ chwilowego nagrzewania powierzchni przez promie-

ol;h Ĺ "jom;1ÂŒm‹Ŀ ÂŒ0†7o‰-m‹ ‰ |;1_moŃ´o]bb v|u-‰0-Ń´;ġ v-7- Ĺ "jolb-m‹ ,-r-jÄż

STRONA

! , ,

T E M AT

69

05

AUTONOMIA

PIEC RAKIETOWY „NA STERYDACH� autor: Artur Milicki

Akumulacyjny komorowy piec rakietowy jest poĹ‚Ä…czeniem wydajnego paleniska rakietowego batch box z komorowym systemem akumulacji ciepĹ‚a oraz kominem. KaĹźdy z tych trzech elementĂłw moĹźna zbudować na wiele sposobĂłw, kaĹźdy z nich wpĹ‚ywa i oddziaĹ‚uje na pozostaĹ‚e, a wszystkie razem tworzÄ… zwartÄ… caĹ‚ość, ktĂłra powinna dziaĹ‚ać sprawnie, efektywnie, dĹ‚ugo i prosto.

W ciągu ostatnich dwóch lat kierowałem

Akumulacyjny komorowy piec rakieto-

budowÄ… 14. piecĂłw rakietowych z paleni-

wy jest połączeniem wydajnego paleniska

skiem batch box w róşnych lokalizacjach na

rakietowego batch box z komorowym sys-

terenie Polski. Kaşdy z tych pieców róşni

temem akumulacji ciepła oraz kominem.

się od pozostałych, gdyş uşyte materiały,

Kaşdy z tych trzech elementów moşna

Artur Jan Milicki

jak i preferencje gospodarza w kaşdym

zbudować na wiele sposobów, kaşdy

)oŃ´molÂ‹ŕŚ‹Ń´b1b;Ѵġ vroj;1ÂŒmbhġ ru-h|‹h b ruolo|ou

miejscu były inne. Doświadczenia ze-

z nich wpĹ‚ywa i oddziaĹ‚uje na pozostaĹ‚e,

hoor;u-|‹Œl†ġ o|‰-u|;f h†Ѵ|†u‹ġ ;hoov-7mb1-

brane na etapie projektowania i budowy

a wszystkie razem tworzÄ… zwartÄ… caĹ‚ość,

|‰-ġ Ń´oh-Ń´m;f v-lo‰‹v|-u1ÂŒ-Ń´moŕŚ‹1bġ uoŒ‰of†

pieca, a takşe komentarze i obserwacje

która powinna działać sprawnie, efektyw-

ovo0bv|;]o ou-ÂŒ vroj;1ÂŒm;f b 7†1_o‰;f ‰oŃ´-

uĹźytkownikĂłw pozwalajÄ… mi na coraz bar-

nie, dĹ‚ugo i prosto. A co najwaĹźniejsze, po-

moŕŚ‹1bÄş )vr༕j|‰༕u1- Ĺ h-7;lbb ov;f "|or‹Ŀĺ

dziej precyzyjnÄ… opiniÄ™ na temat mocnych

winna być dostosowana do rzeczywistych

, ÂŒ-lbjo‰-mb- ÂŒ7†mġ m-|†u-Ń´m‹ 0†7o‰mb1Œ‹ġ

i sĹ‚abych stron tych urzÄ…dzeĹ„; ich wydajno-

warunków i potrzeb grzewczych konkret-

o]uo7mbhÄş

ści, skuteczności, moşliwości modyfikacji

nej lokalizacji.

Ѵo] u|†u-Ě ‰‰‰ĺlbѴb1hbĺm;|

i dostosowywania do róşnych warunków i potrzeb.

Budowa kaĹźdego pieca, a w szczegĂłlnoĹ›ci pieca do uĹźytku w pomieszczeniach

STRONA

! , ,

T E M AT

70

05

AUTONOMIA

mieszkalnych jest przedsięwzięciem, do

pieców mogą pracować przy zastosowaniu

podnośnikiem ciepła lub dopalaczem (ang.

którego naleşy podejść ze szczególną od-

nieco innych teorii, technologii i mate-

heat riser), moşna określić mianem pieca

powiedzialnoĹ›ciÄ…, wiedzÄ… i starannoĹ›ciÄ….

riaĹ‚Ăłw. SzanujÄ™ to i cieszÄ™ siÄ™, Ĺźe moĹźemy

rakietowego. Temperatura w podnoĹ›niku

WÂ niniejszym opracowaniu wiele waĹźnych

uczyć się od siebie nawzajem, poszerzając

ciepĹ‚a moĹźe, w zaleĹźnoĹ›ci od konstrukcji

zagadnień poruszam skrótowo, sygnalizu-

wiedzÄ™ i horyzonty naszej twĂłrczoĹ›ci.

i sposobu izolacji, wynosić od 800°C do

jÄ…c jedynie ich istotÄ™ na róşnych etapach projektowania i budowy. Skupiam siÄ™ wy-

CO TO ZNACZY PIEC RAKIETOWY?

1200°C1 co sprawia, Ĺźe paleniska te mogÄ… wykazywać siÄ™ duşą efektywnoĹ›ciÄ… spala-

Ĺ‚Ä…cznie na krĂłtkim opisie zasad, ktĂłrymi

Bazując na własnych obserwacjach

nia gazĂłw uwalnianych podczas procesu

sam się kieruję oraz metod, materiałów

ośmielam się twierdzić, şe kaşdy piec,

spalania opału (suche drewno jest prefe-

i narzÄ™dzi, ktĂłre obecnie preferujÄ™ i wy-

ktĂłrego palenisko poĹ‚Ä…czone jest z zaizo-

rowanym paliwem).

bieram. Inni projektanci i konstruktorzy

lowanÄ… pionowÄ… komorÄ… spalania, zwanÄ…

Gdy temperatura spalania drewna (lub innej biomasy) przekroczy 700°C, nastÄ™puje proces utlenienia pierwiastkĂłw wÄ™gla

CzytelnikĂłw, ktĂłrzy powaĹźnie myĹ›lÄ… o samodzielnym projektowaniu, a potem budowie pieca, zachÄ™cam do poszerzania swojej wiedzy i odsyĹ‚am do studiowania materiaĹ‚Ăłw z poniĹźszych ĹşrĂłdeĹ‚.

i wodoru. Wynikiem tego jest powstanie Ć?Äş _‚rĚņņl_-ĹŠm;|Äşou]Ĺ†Âˆbvb|Ŋ‰b|_ĹŠr;|;uĹŠÂˆ-mĹŠ7;mĹŠ0;u]ņ

ĹšRĂ“DĹ A: 1. KluczowÄ… bazÄ… informacji o piecach rakietowych z paleniskiem batch box jest anglojÄ™zyczne forum internetowe:

Birszenk Apolinary, Piece Mieszkaniowe i Trzony Kuchenne, PaĹ„stwowe Wydawawnictwo Techniczne, Warszawa 1953.

‰‰‰ĺ7omh;‹ƒƑĺruo0o-u7vÄş1ol . Konstruktorzy z caĹ‚ego Ĺ›wiata otwarcie dzielÄ… siÄ™ tam swojÄ… wiedzÄ…, pomysĹ‚ami, re-

Z pośród pięciu wymienionych wyşej pozycji szczególną

alizacjami, usprawnieniami, testami i ich wynikami. Moşna

uwagę zwracam na ksiąşkę Karola Szrajbera „Nowoczesne

powiedzieć, Ĺźe rodzÄ… siÄ™ tam i ewoluujÄ… nie tylko pomysĹ‚y na

Piece Mieszkaniowe�. Jest ona praktycznym podręcznikiem do

coraz bardziej wydajne wersje palenisk, ale równieş cały styl

nauki projektowania komorowych piecĂłw akumulacyjnych.

budowania pieców rakietowych w systemie komorowej akumu-

W sposób przejrzysty wyłoşone są tam zasady racjonalnej

lacji ciepĹ‚a. Zwróćcie szczegĂłlnie uwagÄ™ na teksty i komentarze

budowy akumulacyjnych pieców komorowych (bezkanało-

Petera van den Berga - człowieka, który zoptymalizował, prze-

wych), ich palenisk, ścian, komór oraz kominów. Autor zawarł

testowaĹ‚ i nadaĹ‚ imiÄ™ palenisku batch box. SugerujÄ™ rozpocząć

tam wyczerpujÄ…ce dane o procesach spalania, przewodnoĹ›ci

lekturÄ™ od wszystkich wÄ…tkĂłw, ktĂłre sÄ… przyklejone.

i pojemnoĹ›ci ciepĹ‚a, o akumulowaniu i przenikaniu ciepĹ‚a, o strefach klimatycznych i normach temperatur do obliczeĹ„.

2. PolskojÄ™zyczne podrÄ™czniki branĹźowe – w wersji dru-

Poza wnioskami opartymi na własnych doświadczeniach

kowanej dostÄ™pne wyĹ‚Ä…cznie w bibliotekach i antykwa-

Szrajber mocno opiera siÄ™ na wywodach badaczy rosyjskich

riatach (w sieci krąşą rĂłwnieĹź kopie elektroniczne): Â

i niemieckich jak Grum-GrzymajĹ‚o, Asche, Protopopow, Ĺ u-

Szrajber Karol, Nowoczesne Piece Mieszkaniowe, wyd. 2 popra-

kaszewicz, Brabbe i innych.

wione i rozszerzone, PaĹ„stwowe Wydawawnictwo Techniczne, Warszawa 1951.

3. AnglojÄ™zyczni czytelnicy mogÄ… wynieść duĹźo wiedzy i inspiracji

SnopiĹ„ski Tadeusz, Roboty ZduĹ„skie w Budownictwie,

zduĹ„skiej takĹźe z niĹźej wymienionych for i stron internetowych:

Budownictwo i Architektura, Warszawa 1954.

_‚rĚņņ‰‰‰ĺuo1h;|v|oˆ;vÄş1ol

Paradistal Janusz, Roboty Zduńskie cz. I, Państwowe

_‚rĚņņ‰‰‰ĺr;ulb;vÄş1olņ=ou†lvņ=ĹŠĆ?ƑƔņuo1h;|ĹŠv|oˆ;v

Wydawnictwo Szkolnictwa Zawodowego, Warszawa 1959.

_‚rĚņņ‰‰‰ĺl_-Ŋm;|ĺou]

Paradistal Janusz, Roboty Zduńskie cz. II, Państwowe

_‚rĚņņ‰‰‰ĺv|oˆ;Äşu†ņbm7;Šĺr_rľѴm]ơĆ?

Wydawnictwo Szkolnictwa Zawodowego, Warszawa 1959.

_‚rĚņņv|oˆ;l-v|;uÄş1ol

STRONA

! , ,

T E M AT

71

05

AUTONOMIA

tlenku i dwutlenku wÄ™gla (CO i CO2) oraz pary wodnej (H2O). Im wyĹźsza temperatura panuje w palenisku i podnoĹ›niku cie-

koĹ›ci i mocy) i kilku prostych narzÄ™dzi.

OD CZEGO ZACZĄĆ?

pła, tym większy jest potencjał spalania

Prace projektowe nad kaĹźdym piecem

tych gazów. Efektywności spalania gazów

poprzedzam zebraniem danych na temat

znaczÄ…co sprzyja doprowadzenie podgrza-

warunkĂłw panujÄ…cych w budynku. Roz-

nego powietrza (tzw. powietrza wtĂłrnego)

mawiajÄ…c z gospodarzami pytam o ich pre-

bezpośrednio do podnośnika ciepła oraz

ferencje, wizje oraz potrzeby techniczne

odpowiedni kształt paleniska, podnośnika

i estetyczne zwiÄ…zane z nowym piecem.

i przejĹ›cia miÄ™dzy nimi, wywoĹ‚ujÄ…cy wiro-

StudiujÄ™ dostarczone mi zdjÄ™cia i plany

wykończenia. Uşywam do tego celu pro-

wy ruch gazów zmieszanych z powietrzem

architektoniczne. Często zdarza się, şe

gramu sketchup.

wtĂłrnym.

odwiedzam w tym celu miejsce, w którym

FUNDAMENT

Efektywność spalania gazĂłw w prawi-

ma stanąć piec i samodzielnie dokonujÄ™

dłowo zbudowanym piecu rakietowym

oglÄ™dzin i pomiarĂłw. Wszystko po to, aby

Gdy ostateczna wersja projektu zostanie

z paleniskiem batch box moĹźe wynosić od

ustalić współczynnik godzinnych strat

zatwierdzona, odczytujemy z niego wymia-

85% do 95%2 w zaleĹźnoĹ›ci od szczegółów

ciepła, który ma być zrekompensowany

ry fundamentu pieca, obliczamy masę cał-

konstrukcyjnych paleniska, podnośnika

piecem akumulacyjnym o odpowiednich

kowitÄ… i udajemy siÄ™ z tymi informacjami

ciepła oraz właściwej obsługi pieca. Dla

parametrach mocy paleniska i pojemno-

na konsultacjÄ™ do konstruktora budowla-

porównania, efektywność spalania gazów

ści masy akumulacyjnej. Gdy mam juş

nego. Piec moĹźe waĹźyć od 2 do 6 ton i zaj-

w prostych, otwartych kominkach wyno-

komplet informacji, wykonujÄ™ pierwsze

mować powierzchnię od 0,7 do 2 m.kw,

si zaledwie 10%. OprĂłcz piecĂłw rakieto-

obliczenia i rysunki, przedstawiam gospo-

potrzebujemy zatem fundamentu dosto-

wych efektywność spalania na poziomie

darzom moją opinię na temat moşliwości

sowanego do uwarunkowań technicznych

80% uzyskują teş nowoczesne piece, kotły

poĹ‚Ä…czenia ich potrzeb, oczekiwaĹ„ i wizji

panujÄ…cych na miejscu budowy. Inaczej

i kominki3 o porzÄ…dnym standardzie z re-

z opcjami technicznych i konstrukcyjnymi

przygotowuje siÄ™ fundament pod piec na

gulacjÄ… nadmuchu powietrza pierwotne-

pieca w zaistniaĹ‚ych warunkach. Gdy uda

róşnych rodzajach wylewek, inaczej na

go i wtĂłrnego. Efektywność powyĹźej 90%

nam się uzgodnić zadowalające rozwiąza-

stropach, inaczej na gołym gruncie. Zale-

osiÄ…gana jest natomiast przez zaawanso-

nie, przystępuję do opracowywania trójwy-

cam konsultować te szczegóły z konstruk-

wane kotĹ‚y z peĹ‚nym sterowaniem nieza-

miarowego projektu pieca, przygotowujÄ…c

torem budowlanym. BĹ‚Ä…d przy konstrukcji

leşnymi źródłami powietrza pierwotnego

czasami kilka propozycji róşniÄ…cych siÄ™

fundamentu moşe skutkować pęknięciami

i wtórnego, tak by odpowiednio je poda-

zewnÄ™trznym ksztaĹ‚tem, formÄ… i estetykÄ…

ścian pieca, posadzki, lub stropu. Piec jest

wać w róşnych fazach spalania. Paleniskisko batch box jest zatem konstrukcjÄ…, ktĂłra efektywnoĹ›ciÄ… spalania gazĂłw dorĂłwnuje najbardziej zaawansowanym współczesnym technologiom grzewczym. PrzewyĹźsza je jednak znacznie pod wzglÄ™dem kosztĂłw materiaĹ‚owych, gdyĹź palenisko - najbardziej istotnÄ… część pieca - moĹźna wykonać samodzielnie, przy uĹźyciu zaledwie 80-120 cegieĹ‚ szamotowych (w zaleĹźnoĹ›ci od potrzebnej wielĆ‘Äş _‚rĚņņ7omh;‹ƒƑĺruo0o-u7vÄş1olņ |_u;-7ņƔĆ?Ć?ņ-7ˆ;m|†u;vĹŠ_oubÂŒom|-Ń´ĹŠ=;;7 Ć’Äş 0b7;l

uof;h|o‰-mb; rb;1-ĺ

STRONA

! , ,

T E M AT

84

01

UNSCHOOLING

STRONA

! , ,

T E M AT

85

06

EDUKACJA

CZYLI

ODSZKALNIANIE NA CO DZIEĹƒ,

UNSCHOOLING

autorka: Marianna Kłosińska

o|Äş $ol-vÂŒ ༕u;1hb

Marianna KĹ‚osiĹ„ska ;v|;l l-|h. |uof]- 7ÂŒb;1bÄş !o7ÂŒb1b;Ń´v|‰o v|-jo vb< 7Ń´- lmb; ৳u༕7j;l r-vfom†f.1;]o ৾‹1b- ÂŒ-‰o7o‰;]oÄş of- m-fv|-uvÂŒ- 1༕uh- f;v| f†৾ v|†7;m|h.

MATKA POLKA UNSCHOOLERKA [ANSKULERKA]

b hoou7‹m†f; ruof;h|‹ vroj;1ÂŒm;Äş ‰of; ljo7vŒ‹1_ 7ÂŒb;1b †1Œ‹ vb< roÂŒ- vÂŒhoj. ruŒ‹ †m7-1fb

powstajÄ… szkoĹ‚y demokratyczne‌ SzczypiÄ™ siÄ™ czasem w ramiÄ™, Ĺźeby sprawdzić, czy nie Ĺ›niÄ™. Tak trudno mi uwierzyć, Ĺźe jesz-

Ogrom niezwykłych zmian wydarzył się

cze niedawno byłam kimś zupełnie innym,

†ѴѴ;u0‹mġ h|༕u;f f;v|;l ru;ÂŒ;vh.Äş

w moim Ĺ›wiecie, odkÄ…d cztery lata temu

) |;f 1_‰bŃ´b m-f0-u7ÂŒb;f ÂŒ--m]-৾o‰-m- f;v|;l

mój, wówczas 11-letni, syn i jego troje

Przeczytałam niedawno na jednym

‰ u†1_ ;7†h-1fb -Ń´|;um-|‹‰m;f ruo‰-7ÂŒ.1 lÄşbmÄş

przyjaciół zaczęli się uczyć poza szkołą.

z portali spoĹ‚ecznoĹ›ciowych: „To wszystko

u†r‹ &mv1_ooŃ´bm]o‰; 7ÂŒb-j-f.1; ruŒ‹ ॆ‰b;|Ń´b1‹

Dzięki nim portal Stressfree.pl opubliko-

bardzo fajnie wyglÄ…da. Nie umiem jednak

†ѴѴ;u0‹m ou-ÂŒ ou]-mbΠf.1 ‰ oŃ´v1; lb<7Œ‹m-uo-

waĹ‚ pierwszy artykuĹ‚ w jÄ™zyku polskim

odeprzeć dwóch argumentów przeciw –

7o‰‹ ÂŒf-ÂŒ7 vÂŒh༕j 7;lohu-|‹1ÂŒm‹1_ & b |o-

o Unschoolingu.

zahermetyzowania w pewnej maĹ‚ej gru-

‰-uŒ‹vÂŒ.1‹ l† =;vŕŚžÂ‰-Ń´ " ! $ &$&! Äş

w zupeĹ‚nie innym Ĺ›wiecie.

pie, co moşe prowadzić do niezaradności

, ‰‹hvÂŒ|-j1;mb- f;v|;l ]u-Chb;lÄş "|†7b- -u|‹-

DziĹ› takie publikacje znajdziemy w nie-

w relacjach spoĹ‚ecznych. Dwa – co potem?

v|‹1ÂŒm; |o ;=;h| mb;l-Ń´ 1_ouo0Ń´b‰‹1_Äš hu;-|‹‰-

mal kaşdym czasopiśmie parentingowym.

Edukacja średnia, wyşsza? Kiedyś nastanie

moŕŚ‹1b b or|‹lbÂŒl†ĺ 7 Ć‘Ć?Ć?Ć• uoh† ruo‰-7ÂŒ<

Sama jako praktyczka Unschoolingu i jed-

moment, Ĺźe alternatywa nie wystarczy; ja

†m7-1f< †ѴѴ;u0‹m b f;f vÂŒ|-m7-uo‰‹ ruof;h| Ĺ‹

na z liderek ruchu na rzecz edukacji alter-

mogÄ™ być mentorem Ĺźycia, zasad i idei dla

)bovh< †ѴѴ;u0‹mġ h|༕u‹ oh-ÂŒ-j vb< 0‹ࣀ ro1ÂŒ.|hb;l

natywnej udzieliłam juş wielu wywiadów.

moich dzieci (i mam nadziejÄ™, Ĺźe jestem)

m-vÂŒ;f ru-1‹ Œ‰b.ÂŒ-m;f ÂŒ ;7†h-1f. -Ń´|;um-|‹‰m.Äş

Polska sieć pęka od newsów na temat szkół

ale nie mam wiedzy w kaĹźdym wÄ…skim za-

༕f ÂŒ-1_‰‹| ŕŚ‹Â‰b-|;l ou]-mbÂŒ-1fb roÂŒ-uÂŒ.7o‰‹1_

bez Ĺ‚awek i stopni. Na portalach spoĹ‚ecz-

kresie, w jakim mogÄ… podÄ…Ĺźyć ich zainte-

|u‰- 7o 7ÂŒbŕŚ‹Äş Ń´- mb;]o rouΠ1bj-l 7ÂŒb-j-Ń´moŕŚ‹ŕŁ€

nościowych jak grzyby po deszczu po-

resowania. Nieuniknione moşe być kiedyś

]ovro7-u1ÂŒ.Äş Ń´-1ÂŒ;]o ‰ ho༉1† Äľ

wstajÄ… coraz to nowe grupy tematyczne

podjęcie edukacji systemowej. Poza tym

༕৾ĝ &‰b;Ń´0b-l Ѵ†7ÂŒb Ěő

zwiÄ…zane z alternatywÄ…, coraz wiÄ™cej o tym

caĹ‚e nasze Ĺźycie opiera siÄ™ o jakiĹ› system.

blogĂłw, pÄ…czkujÄ… grupy unschoolingowe,

Nie unikniemy tego. Szkoły powinny po

STRONA

! , ,

T E M AT

99

06

EDUKACJA

CIEMNE I JASNE STRONY UTOPII EDUKACYJNEJ – RZECZ O MOOCACH RZECZ autorka : Agnieszka Gorońska

Agnieszka “Mizuuâ€? GoroĹ„ska

Niski, pucołowaty męşczyzna bierze

dostÄ™pnego po angielsku w komputerze,

mikrofon. SĹ‚ychać w jego angielskim wy-

ktĂłry dosĹ‚ownie wmurowano w Ĺ›cianÄ™ Ăłw-

raĹşnie azjatyckÄ… nutÄ™. To Sugata Mitra,

czesnego biura Mitry, a potem w innych

naukowiec, który na przełomie mileniów

miasteczkach. Zostawione same sobie,

przestał interesować się półprzewodni-

pomimo braku znajomości angielskiego,

kami czy strukturami sieci neuronowych,

grupowo uczyły się obsługi sprzętu, jęzków

a zaczÄ…Ĺ‚ gĹ‚osić dobrÄ… nowinÄ™: edukacja

obcych, a nawet bardziej skomplikowanych

dzięki wynalezieniu Internetu będzie od

zagadnień naukowych (wedle danych Mi-

tej pory dostępna dla wszystkich, zawsze

try okoĹ‚o 300 dzieci w ciÄ…gu pół roku, na

i wszÄ™dzie. Nawet w ubogich slumsach

1 komputerze w Ĺ›cianie). Sugata Mitra od

Indii.

tego czasu uczestniczy w róşnych konfe-

OÂ jego najbardziej znanym eksperymen-

rencjach dotyczÄ…cych edukacji i jest naj-

ÂŒjo‰b;hĹŠouhb;v|u-Äş )vr༕jru-1†f; ÂŒ hbŃ´hol-

cie, Dziurze w Ĺšcianie (A Hole in the Wall),

lepszym ambasadorem uczenia siÄ™ przez

ru-1o7-‰1-lb m-u-ÂŒ f-ho vr;1 o7 f<Œ‹h༕‰ o0ĹŠ

rozpoczÄ™tym w 1999 – moĹźna posĹ‚uchać

Internet.

1‹1_ b ;7†h-1fbÄş -f‰b<1;f 1ÂŒ-v† vr<7ÂŒ- ;7†h†Ŋ

na platfomie TED (w wystÄ…pieniu z 2007

Kaşdy z nas jest w znacznie lepszej

f.1 bmm‹1_ġ rbvÂŒ.1 b †1ÂŒ.1 vb<Äş †0b 0‹ࣀ ro o0†

roku [link]1 lub z 2013 roku [link]2 i usĹ‚y-

sytuacji niĹź dzieci biorÄ…ce udziaĹ‚ w eks-

v|uom-1_ m-†1Œ‹1b;Ń´vhb;]o 0b†uh-ġ 1_o1b-৾ ‰oŃ´bġ

szeć inspirujÄ…cÄ… historiÄ™ o dzieciach z ubo-

perymencie Mitry: ma zapewne własne

৾;0‹ 0b†uh- ‰ o]༕Ѵ; mb; 0‹joġ - ‰vŒ‹v1‹ ‰ ]u†Ŋ

giej dzielnicy Kalkaji w New Delhi, które

urzÄ…dzenie z poĹ‚Ä…czeniem do Internetu,

rb; l༕‰bѴb vo0b; ro blb;mb†ĺ om-7|o 0Ѵo];uh-

spontanicznie zaczęły uşywać internetu

jakieĹ› zrÄ™by wiedzy o jÄ™zyku angielskim

b rbv-uh- Ĺ?o7‰b;7৳1b; f. m- ‰‰‰ĺ]ouomvh-ÄşrŃ´ Ĺ‘ b -1ÂŒ;Ń´m‹ †;;u oŃ´vhb;]o $‰;;|;u-Äş

ÂŒ7f<1b; ro Ń´;‰;fÄš "†]-|- b|u- ro71ÂŒ-v $ Š & Ć‘Ć?Ć?Ɣĺ o|Äş o†bv ;7uo buom

i na pewno potrafi czytać. Nie musi teĹź bĹ‚Ä…1 www.ted.com/talks/sugata_mitra_shows_how_

dzić po omacku, za to, zwyczajem współ-

kids_teach_themselves

czesnej kultury Zachodu, moşe połoşyć

2 www.ted.com/talks/sugata_mitra_build_a_

nacisk na efektywność i produktywność.

school_in_the_cloud

A to wszystko dzięki istnieniu MOOCów.

STRONA

! , ,

T E M AT

100

06

EDUKACJA

MOOC TO SKRĂ“T, KTĂ“RY ROZWIJA SIĘ DO MASSIVE OPEN ONLINE COURSE - ZBIOROWEGO, OTWARTEGO KURSU INTERNETOWEGO. DorastaliĹ›my do tego pomysĹ‚u powoli,

i czaty. NiektĂłre oferujÄ… teĹź certyfikat po

od czasu wynalezienia przez Imperium

ukoĹ„czeniu kursu i oddaniu wszystkich

Brytyjskie współczesnego systemu edu-

zadań domowych. Brzmi wspaniale, bo

kacji, ktĂłremu miaĹ‚y podlegać wszystkie dzieci, bez wzglÄ™du na klasÄ™, pĹ‚eć czy wyznanie. Wraz z rozwojem mediĂłw otrzymaliĹ›my pasma telewizji edukacyjnej,

kimkolwiek byśmy nie byli i jakakolwiek nie byłaby zawartość naszego portfela, moşemy po zalogowaniu się na jedną z platform spróbować swoich sił w kursach na przykład robotyki, oferowanymi przez takie giganty uniwersyteckie jak MIT czy Oxford.

a takĹźe niezapomniane kursy korespondencyjne, gdzie wysyĹ‚ano za pewnÄ… opĹ‚atÄ… pakiet zĹ‚oĹźony najczęściej z zeszytu ćwiczeĹ„ i kasety magnetofonowej, przy czym noĹ›nik ewoluowaĹ‚ z czasem - byĹ‚a kaseta

GDZIE SZUKAĆ NAJLEPIEJ PRZYGOTOWANYCH MOOCÓW?

wideo, DVD... DziĹ› w ten sposĂłb wciÄ…Ĺź uczy siÄ™ np. fitnessu. Internet staĹ‚ siÄ™ krokiem milowym w wymiarze "Massive" – co prawda "Przy-

Coursera

byszĂłw z Matplanety" oglÄ…daĹ‚y przecieĹź

‰‰‰ĺ1o†uv;u-ĺou]

setki tysiÄ™cy polskich dzieci, ale wszystko odbywaĹ‚o siÄ™ w myĹ›l zasady "kaĹźdy sobie rzepkÄ™ skrobie". Komunikacja miÄ™dzy

Klasyka gatunku przez relatywnie dĹ‚ugi czas wyznaczajÄ…ca trendy, chyba najszerszy wybĂłr tematĂłw, najwiÄ™cej zadawanych wypowiedzi pisemnych i samodzielnych projektĂłw koĹ„cowych, wolne i wyraĹşne nagrania wideo, ktĂłre na caĹ‚e szczęście bardziej zaawansowani uĹźytkownicy angielskiego mogÄ… sobie przyspieszyć.

widzami, a takĹźe miÄ™dzy oglÄ…dajÄ…cymi a dystrybutorem programu byĹ‚a wĹ‚aĹ›ciwie Ĺźadna. W MOOCu moĹźe teoretycznie brać

edX

udziaĹ‚ choćby i milion osĂłb, ale wciÄ…Ĺź wy-

‰‰‰ĺ;7Šĺou]

soce prawdopodobne jest istnienie między

Najbardziej dopracowane, ale teĹź najtrudniejsze MOOCe w sieci. Autentyczne materiaĹ‚y z najlepszych Ĺ›wiatowych uniwersytetĂłw, szybkie tempo, specjalistyczna wiedza, genialne symulacje do ćwiczeĹ„ praktycznych.

jednostkami czy grupami Ĺźywa, autentyczna komunikacja.

FutureLearn A dziaĹ‚a to tak: jednostka, zespół lub instytucja produkujÄ… materiaĹ‚y wideo, okraszajÄ… je, w zaleĹźnoĹ›ci od tematu i moĹźliwoĹ›ci, dodatkowymi materiaĹ‚ami: interaktywnymi ćwiczeniami, quizami, tekstami do analizy, wykresami, prezentacjami itd.

‰‰‰ĺ=†|†u;Ѵ;-umĺ1ol

Khan Academy ‰‰‰ĺh_-m-1-7;l‹ĺou]

Spory wybĂłr róşnych kursĂłw (w tym wielu z przedmiotĂłw humanistycznych!), ale sprofilowanych zbyt mocno pod amerykaĹ„skiego odbiorcÄ™ (odczuwalny w niektĂłrych kursach infantylizm i spĹ‚ycenie tematu).

To niemal wirtualne korepetycje. Darmowy dostÄ™p do spersonalizowanych testĂłw wiedzy wraz z wykĹ‚adami pomagajÄ…cymi uzupeĹ‚nić luki w kustomizowalny sposĂłb.

Spreparowane odpowiednio treści wrzucają do Internetu na platformę obsługującą

Canvas Network

MOOCi (patrz: ramka), ktĂłra umoĹźliwia

‰‰‰ĺ1-mˆ-vÄşm;|

odbiorcom-uczniom dostÄ™p do treĹ›ci, a takĹźe pozwala im na dyskusje przez fora

WspółpracujÄ… z pokaĹşnÄ… listÄ… uniwersytetĂłw i college’ów, ich kursy czÄ™sto zwiÄ…zane sÄ… z umiejÄ™tnoĹ›ciami miÄ™kkimi, sporo teĹź ekonomii – wszystko w krĂłtkich, dobrze zmoduĹ‚owanych kursach optymalizujÄ…cych poĹ›wiÄ™cony na nie czas.

! , ,

T E M AT

109

07

OGRĂ“D

DIY DIY:

SYSTEM

STRONA

ROŚLIN autor: Tomasz Lope� Górski �

Tomasz „Lopeâ€? GĂłrski 0voѴ‰;m| &mb‰;uv‹|;|† -]b;Ń´Ń´o༉vhb;]o b &mb‰;uv‹|;|† !oŃ´mb1ÂŒ;]o ‰ u-ho‰b;Äş h|†-Ń´mb; hom|‹m††f; ‰‹hvÂŒ|-j1;mb; ‰ ÂŒ-‰o7ÂŒb; C|o|;-

Nawadnianie roĹ›lin to jeden z bardziej

Nie wymaga on prÄ…du, pomp, kapilar,

u-r;†|‹ ‰ mv|‹|†1b; ;7‹1‹m‹ Ń´-vÂŒ|oum;f

pracochłonnych etapów uprawy roślin.

sterowników itp. Moşna wyodrębnić 3 ele-

‰ -|o‰b1-1_Äş -m _‹7uorombhbġ h|༕u‹ mb; 0ob

Wymaga wprawy i systematycznoĹ›ci.

menty tego systemu:

vb< †0u†7ÂŒbࣀ ÂŒb;lb.ġ ruor-]-|ou †ru-‰b-mb-

Co więc zrobić, jeşeli mamy mało czasu,

Zbiornik na wodę – woda tutaj wytra-

‰j-vm;]o f;7ÂŒ;mb-Äş b; l༕‰b |uŒ‹ Ń´;|mb;f 1༕u-

a nie chcemy martwić siÄ™ o wzrost naszych

ca chlor i jest ogrzana do odpowiedniej

1; Ĺ f;7ÂŒ 0o ÂŒ7uo‰;Ŀġ -Ń´; u-ÂŒ;l ÂŒ mb. †ru-‰b-

roślin?

temperatury.

o]u༕7;hĺ

Ostatnie lato obfitowaĹ‚o u mnie w róş-

Zbiornik napełniający – umieszczony

uo‰-7ÂŒb vhŃ´;r o]uo7mb1Œ‹

ne prace. Często nie było mnie przy mo-

‰‰‰ĺ_;u0vŊ_‹7uoĺrѴ

ich roĹ›linach, a upaĹ‚y spowodowaĹ‚y, Ĺźe

Połączone donice – na zasadzie naczyń

oraz blog

wiÄ™kszość z nich uschĹ‚a. I to byĹ‚ dla mnie

poĹ‚Ä…czonych, woda jest rozprowadzana rĂłwnomiernie do kaĹźdej z donic.

‰‰‰ĺ_;u0v_‹7uoĺ0Ѵo]vro|ĺ1ol

wystarczający bodziec do działania. Zbu-

)‹lÂ‹ŕŚ‹Ń´- u;1;r|†u‹ hovl;|‹h༕‰ m-|†u-Ń´m‹1_

dowałem system nawadniający działający

‰‰‰ĺ|u-7‹1‹fm;l‹7ѴoĺrѴ

na zasadzie naczyń połączonych.

w nim zawór reguluje poziom wody.

STRONA

! , ,

T E M AT

110

07

OGRĂ“D

CO NAM BĘDZIE POTRZEBNE NARZĘDZIA:

ELEMENTY SYSTEMU:

1. WKRĘTARKA

1. BECZKA NA WODĘ I WIADERKO NAPEĹ NIAJÄ„CE Beczka o poj. 200 l – 1 szt. (50 zĹ‚)

2. PRZECINARKA KÄ„TOWA

2. ZAWÓR KULOWY F1-F1 – 1 szt. (12,98 zł)

3. OTWORNICA 4. MAZAK

3. REDUKCJA M1-F3/4 – 1 szt. (2,98 zł)

5. LINIJKA

4. PRZYĹ Ä„CZE – 2 szt. na wÄ…Ĺź o Ĺ›rednicy 25 mm (17,96 zĹ‚) 5. REDUKCJA F1-F1/2 – 1 szt. (1,98 zĹ‚) 6. WÄ„Ĺť OGRODOWY – 1 szt. o dĹ‚ugoĹ›ci 50 cm i Ĺ›rednicy 25 mm (4,44 zĹ‚) 7. OPASKI METALOWE, ZACISKOWE – 2 szt. (6,5 zĹ‚) 8. WIADRO Z POKRYWKÄ„ o poj. 20 l (zbiornik wyrĂłwnawczy) – 1 szt. (10 zĹ‚)

1 5 4

2

3

9. ZAWĂ“R NAPEĹ NIAJÄ„CY ZNZ BOCZNY ½â€? PP – 1 szt. (14,83 zĹ‚) 10. USZCZELKA DO PRZYĹ Ä„CZA o Ĺ›rednicy 16 mm – 1 szt. (8 zĹ‚) 11. PRZYĹ Ä„CZE O ĹšREDNICY 16 MM TYPU L – 1 szt. (5 zĹ‚) 12. WIADRO-DONICE O POJ. 20 L – 3 szt. (30 zĹ‚) 13. DURSZLAKI PLASTIKOWE – 3 szt. (9 zĹ‚) 14. WORKI JUTOWE – 3 szt. (3x5zĹ‚=15 zĹ‚)

CaĹ‚kowity koszt mojego systemu na trzy doniczki wyniĂłsĹ‚ 236,67 zĹ‚. KaĹźda dodatkowa doniczka w systemie to koszt ok. 34 zĹ‚. PrĂłcz tego potrzebne nam bÄ™dÄ… takĹźe: ziemia, nawozy, sadzonki. Kwoty przeze mnie podawane sÄ… oczywiĹ›cie tylko cenami sugerowanymi.

15. WĄŝ PLASTIKOWY O ŚREDNICY 16 MM I DŠUGOŚCI 0,5 M – 3 szt. (9 zł) 16. PRZYŠĄCZE O ŚREDNICY 16 MM TYPU L – 1 szt. (5 zł) 17. PRZYŠĄCZE O ŚREDNICY 16 MM TYPU T – 2 szt. (10 zł) 18. USZCZELKI DO PRZYŠĄCZY O ŚREDNICY 16 MM – 3 szt. (24 zł)

STRONA

! , ,

T E M AT

111

07

OGRÓD

2

3

4 1

5

4

6 9

7

8

10 11 12

15 14

13

18

16

17

DOŁĄCZ DO NAS • JESTEŚ WYTWÓRCĄ? • PROJEKTUJESZ? • CHCIAŁBYŚ NAM POMÓC WYDAWAĆ MAGAZYN?

NAPISZ NA:

wytworcy@cohabitat.net

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.