สถาบันออกแบบอนาคตประเทศไทย โดย มูลนิธิ ควง อภัยวงศ์
สารจากประธานสถาบัน/MESSAGE FROM THE CHAIRMAN
ประเทศไทยกำ � ลั ง เผชิ ญ กั บ ข้ อ ท้ า ทายมากมายทั้ ง จาก ภายในและภายนอกประเทศ ซึ่งต้องการแก้ ไขและเปลี่ยนแปลงทั้งระบบ โดยเร็วที่สุด เพราะหากประเทศไทยดำ�เนินการต่อไปอย่างไร้การแก้ ไข ประเทศไทยจะเผชิญกับ “หน้าผา” ที่จะฉุดรั้งการพัฒนาของประเทศ สถาบันออกแบบอนาคตประเทศไทย จัดตั้งขึ้นเพื่อนำ�เสนอ แนวคิดใหม่ที่ได้จากการศึกษาข้อมูลเชิงลึก การวิเคราะห์ข้อมูลบน ข้อเท็จจริง ที่ผ่านมาสถาบันฯ ได้นำ�เสนอแนวทางปฏิรูปที่มีความ เร่งด่วน 7 ด้าน และหวังว่าการนำ�เสนอแนวทางของสถาบันฯ จะเป็น ส่วนหนึ่งในการปรับโครงสร้างประเทศและเศรษฐกิจของไทย สังคม ไทยต้องเตรียมความพร้อมในทุกด้านเพื่อก้าวเข้าสู่การแข่งขันทั้งใน ระดับภูมิภาคและการแข่งขันที่กว้างขึ้นในเวทีโลก สถาบันออกแบบอนาคตประเทศไทย เห็นว่า ท่ามกลางการ เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและหลีกเลี่ยงไม่ได้ การขับเคลื่อน ประเทศชาติให้เจริญก้าวหน้าเป็นหน้าที่คนไทยทุกคนที่ต้องร่วมมือ กันอย่างเข้มแข็งและจริงจังเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงใหม่อย่างสมดุล
สถาบันออกแบบอนาคตประเทศไทย กำ�ลังเดิน หน้าทำ�งานอย่างมุ่งมั่น และขอเชิญชวนคนไทยทุกคนเข้า มามีส่วนร่วมในการฟื้นฟูขีดความสามารถของประเทศ ที่เคยโดดเด่นและร่วมขับเคลื่อนประเทศไทยให้เป็นผู้นำ�ใน ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และเป็นที่ยอมรับในนานา ประเทศทั่วโลก สุรินทร์ พิศสุวรรณ
1
FIT IN BRIEF กระบวนการพัฒนาประเทศที่ดี มีประสิทธิภาพ ยั่งยืนและเปนธรรม เปน เรื่องที่พึงปรารถนาของประชาชนในทุกประเทศ มีความพยายามอยางหลากหลาย ของรัฐบาลทั่วโลกที่ทดลองกระบวนการและเครื่องมือที่แตกตางกันออกไปตาม บริบท อยางไรก็ดีภายใตความแตกตางดังกลาวแตกลับมีความเห็นรวมกันวาภาย ใตสภาพปญหาและความทาทายที่ซับซอนนี้เปาหมายสำ�คัญของการพัฒนาจะตอง อยูที่ความอยูดีมีสุขของประชาชนและสังคม ไมใชเพียงแตเนนการพัฒนาในมิติใดมิติ หนึ่งเทานั้น ความอยูดีมีสุขดังกลาว ไมสามารถใชการจัดทำ�แผน หรือนโยบาย สาธารณะ ซึ่งถูกจัดการโดยกลุมผูกำ�หนดนโยบายหรือผูเชี่ยวชาญแตเพียงลำ�พัง ไดอีกตอไป แตจำ�เปนที่จะตองใชทั้งขอมูลและความรูมาใชรวมกับกระบวนการ สรางการมีสวนรวมอยางไตรตรองทั้งการคิดการตัดสินใจและการรวมกันดำ�เนิน การกับประชาชนทุกกลุมในสังคมอยางแทจริง ประเทศที่มีความชัดเจนในเรื่องดังกลาว เชนกลุมประเทศสแกนดิเนเวีย เกาหลีใต สิงคโปร ก็ลวนแลวแตมีวิสัยทัศนและมีการกำ�หนดเปาหมายอนาคตอยาง ชัดเจน นอกจากนั้นแลวยังมีกลไกพรอมยุทธศาสตรการดำ�เนินการที่ตอเนื่อง เปด โอกาสใหหลากหลายภาคสวนไดเขามารวมดำ�เนินการซึ่งสงผลลัพธ ในการสราง ความอยูดีมีสุข และมั่งคั่งของประเทศไดอยางรวดเร็ว ตอเนื่อง และยั่งยืน
2
ประเทศไทยแมวาจะมีการพัฒนาขึ้นอยางมากในชวง 50 ปที่ผ่านมาแตสวนใหญลวนแลวเปนการพัฒนาเศรษฐกิจที่ตั้งอยูบนตน ทุนทางสังคม สิ่งแวดลอม และการใชทรัพยากรธรรมชาติที่สูง แต่ปญหาความเหลื่อมลำ�้ในสังคม การศึกษา สุขภาพ ยังเป็นปญหาและความทา ทายอยางสูง หากไมมีการปรับตัวและแก ไขอยางรวดเร็ว
ดวยสภาวะทางสังคมไทยที่ถูกละเลยและไม่ใหความสำ�คัญกับเรื่องดังกลาวมานาน ทำ�ใหเกิดชองวางระหวาง ขอมูลปญหาที่แทจริง การ พัฒนาความรู ในการแกปญหาอยางมีนวัตกรรมกระบวนการพัฒนา นโยบายสาธารณะ กระบวนการตัดสินใจและกระบวนการตรวจสอบและ เรียนรูของสังคม ซึ่งวงจรดังกลาว เปนกุญแจสำ�คัญของการสรางอนาคตที่ดีและความอยูดีมีสุขของสังคมได แมอาจกลาวไดวาแตละองคประกอบ ก็ ไดมีการดำ�เนินการอยูบางแลวในสังคมไทย แตสวนใหญเกิดขึ้นแบบแยกสวนและเปนปฏิปกษกันปญหาความตองการของประชาชน ความรูทาง วิชาการ และอำ�นาจของภาครัฐ มักจะไมไดสอดคลองตองกันไปทำ�ใหวงจรขางตน ไมสามารถเกิดขึ้นไดจริง 3
OUR MISSION
01ศึกษา
คนควาวิจัยปญหาและความทาทายสำ�คัญของประเทศ เพื่อวิเคราะห สังเคราะห และนำ�มาออกแบบทางเลือกของการพัฒนาประเทศที่เปนไปไดและยั่งยืนในอนาคต ที่ทุกคนสามารถเขาใจและมีสวนรวมในการดำ�เนินการได
02 พัฒนา
นโยบายสาธารณะที่มีนวัตกรรมสูง ตอบสนองความตองการ และความทาทายของประเทศ ผานกระบวนการศึกษา คนควา ไตรตรองอยางมีสวนรวม กับ ทุกภาคสวนในสังคม
03 สื่อสาร
สรางความเขาใจ ในคุณคาความสำ�คัญของกระบวนการ ขับเคลื่อนและพัฒนาสังคม ผานกระบวนการเรียนรูอยางไตรตรอง เพื่อนำ�สูกระบวนการ ตัดสินใจและอนาคตที่มีคุณภาพ รวมกันของสังคม
04 สรางเครือขาย
พลเมืองเพื่อการพัฒนาประเทศที่มีความ หลากหลาย รวมดำ�เนินการไดอยางอิสระ สรางสรรค ตั้งอยูบนฐานขอมูล ความรู เคารพในความ คิดเห็นที่แตกตางกัน โดยยึดเอาประโยชน ของสวนรวมเปนที่ตั้งอยางเปนธรรม และเทาเทียม
4
OUR INTERESTS
การเรียนรู้และการศึกษา Learning & Education ระบบเศรษฐกิจที่ยั่งยืนที่นำ�สู่ ธรรมาภิบาลและรัฐ การพัฒนาสังคมที่มีคุณภาพ ที่มีประสิทธิภาพสูง Sustainable Economy Responsive Government
5
OUR SERVICES
6
1
2
ค่ายนโยบายเชิงนวัตกรรม Policy Design Lab
วาระประเทศไทย-วิจัยเพื่อการพัฒนา Research for Practical Development
3
ให้คำ�ปรึกษา Consultancy Service
7
ค่ายนโยบายเชิงนวัตกรรม/Policy Design Lab ค่ายนโยบายเชิงนวัตกรรม เป็นหนึ่งในกิจกรรมสำ�คัญ ของกระบวนการพัฒนาพิมพ์เขียวประเทศไทย ซึ่งเป็น ความริเริ่มของสถาบันออกแบบอนาคตประเทศไทย
[Design Thinking]
เป้าหมาย =
ส ร้ า ง พื้ น ที่ สำ � ห รั บ ก า ร ใ ช้ กระบวนการคิดเชิงออกแบบ และ นวัตกรรมทางสังคม มาพัฒนา ทางเลื อ กของความริ เ ริ่ ม เชิ ง ยุทธศาสตร์ท่ีมีนัยยะสำ�คัญของ การเปลี่ยนแปลงเชิงระบบ
[Social Innovation] [Systemic Change]
ค่ายนโยบายเชิงนวัตกรรม เป็นแนวความคิดที่สอดคล้องกับกระแสของการพัฒนาอย่างยั่งยืนทั่วโลกที่พยายามคิดค้นเครื่องมือและ วิธีการใหม่ๆ มาตอบสนองโจทย์ความท้าทายของสังคมที่มีอยู่อย่างสลับซับซ้อนและเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ดังเช่นในประเทศฟินแลนด์ [Helsinki Designlab] ประเทศเดนมาร์ก [Mindlab] ประเทศอังกฤษ [SIX: Social Innovation Exchange, Nesta] กระบวนการดังกล่าวให้ความ สำ�คัญกับการใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์อย่างรอบด้าน มาประกอบกับสภาพปัญหาและบริบทจริงที่มี โดยเชิญกลุ่มผู้เชี่ยวชาญและนักปฏิบัติที่มีความ หลากหลายมาอยู่ร่วมกันในสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการคิดอย่างสร้างสรรค์ ความเห็นทั้งหมดจะถูกเชื่อมโยงไปสู่การปฏิบัติผ่านการเชิญชวนให้ ผู้เกี่ยวข้องได้เสียมาร่วมทำ�ความเข้าใจอย่างไตร่ตรอง [deliberative process] ก่อนจะถูกนำ�ไปทดลองปฏิบัติในบริบทที่หลากหลายแตกต่างกัน ไป สถาบันออกแบบอนาคตประเทศไทย จึงได้ผลักดันให้เกิดโครงการด้านนโนยบายเชิงนวัตกรรมโดยให้ความสำ�คัญกับ 3 ประเด็นหลัก ได้แก่ 1) การศึกษา และ การเรียนรู้ [Education and Learning] 2) ระบบเศรษฐกิจที่ยั่งยืน [Sustainable Economy] และ 3) ธรรมาภิบาลและ รัฐที่มีประสิทธิภาพสูง [Responsive Government] โดยเชื่อว่าผลที่ได้จากกิจกรรมดังกล่าวจะนำ�ไปสู่การเริ่มตั้งคำ�ถามกับทิศทางการพัฒนา ประเทศในอนาคตที่เราพึงประสงค์ และ สร้างทางเลือกที่ทุกภาคส่วนในสังคมรู้สึกร่วมเป็นส่วนหนึ่งของอนาคตที่จะเกิดขึ้นนี้ร่วมกัน 8
วาระประเทศไทย-วิจัยเพื่อการพัฒนา/Research for Practical Development
วิจัยและพัฒนา สู่การออกแบบทางเลือกเพื่อการพัฒนาประเทศไทยอย่างยั่งยืน โดยให้ความสำ�คัญกับการ
วิจัยด้านนโยบาย ด้านการศึกษา ด้านเศรษฐกิจ ธรรมาภิบาล และโครงสร้างพื้นฐาน รวมถึงการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการทุจริต คอร์รัปชัน เป็นต้น เพื่อเผยแพร่และให้ความรู้ต่อหน่วยงาน ภาครัฐ เอกชน และประชาชนทั่วไป สังคมไทยจำ�เป็นต้องมีการพัฒนากลไกที่มีนวัตกรรมด้านการวิจัย เพื่อช่วยให้การพัฒนานโนบายดังกล่าวเกิดขึ้น ได้จริงมีความต่อเนื่อง และสามารถเชื่อมโยงพลังความรู้ พลังสังคม และการใช้อำ�นาจเชิงนโยบายที่เหมาะสมเพื่อนำ�ไปสู่การ พัฒนาและขับเคลื่อนประเทศร่วมกัน
การศึกษาไทย ลงทุนมากแต่ยังไร้ผล ประเทศไทยยังเผชิญกับ ปัญหาคุณภาพทางการศึกษาของเยาวชน ทั้งๆ ที่ ก ระทรวงศึ ก ษาธิ ก ารได้ รั บ งบประมาณมากถึ ง ประมาณ 1 ใน 5 ของงบประมาณ แผ่นดินทั้งหมด และมีแนวโน้มว่าจำ�นวน เงินจะเพิ่มขึ้นทุกปี และประเทศไทยยังเป็นหนึ่งใน ประเทศที่จัดสรรงบประมาณเพื่อการศึกษาคิดเป็น สัดส่วนของงบประมาณแผ่นดินมากที่สุดในโลกอีก ด้วย (5.8% of GDP in 2011)
ประชากรมีรายได้เพิ่มขึ้น แต่ความเหลื่อมลำ�้สูงเท่าเดิม ความเหลื่อมลำ�้ทางเศรษฐกิจ ต้องมีการลดช่องว่างระหว่างคนรวย และคนจน โดยจะ ต้องเปลี่ยนทัศนคติเดิมๆและทําความเข้าใจใหม่ว่า แท้จริงแล้วคนจนส่วนใหญ่นั้นไม่ได้ มาจากภาคเกษตรกรรม แต่คือชาวต่างจังหวัดที่อพยพเข้าสู่เขตเมือง ภาครัฐไม่ควร ยัดเยียดความเป็นคนจนให้กับเกษตรกรและนำ�ไปสู่การได้มาซึ่งนโยบายที่ไม่ตอบสนอง ความเป็นจริงของบริบทสังคมอย่างแท้จริง หรือเป็นการแก้ปัญหาที่ไม่ถูกจุด ซึ่งตลอด
20 ปีที่ผ่านมา GDP ของประเทศเพิ่มขึ้นเกือบ 5 เท่าแต่ ความเหลื่อมลำ�้ของรายได้ในประเทศไม่เปลี่ยนแปลง รายได้น้อย + อำ�นาจมาก = ทุจริตคอร์รัปชัน การทุจริตคอร์รัปชันที่มีอยู่ในระบบราชการและการเมืองทําให้ประเทศไทย สูญเสียรายได้มหาศาลฉุดรั้งการพัฒนาของประเทศ
9
ให้คำ�ปรึกษา/Consultancy Service
ให้คำ�ปรึกษา เพื่อให้บุคคลหรือชุมชนเข้าใจและเห็นปัญหาของตนเอง มีความรู้ความสามารถและแรงจูงใจอยาก
ที่จะแก้ ไขปัญหาและพัฒนาศักยภาพของชุมชนและตนเองในอนาคต สถาบันออกแบบอนาคตประเทศไทยยินดีให้คำ�ปรึกษากับภาคประชาชน ภาคเอกชน และภาครัฐ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หน่วยงานการปกครองส่วนท้องถิ่น โดยนำ�ความเชี่ยวชาญทางด้านการวิจัยและการเชื่อมโยงนักวิชาการกับผู้ที่ต้องการ คำ�ปรึกษาเพื่อให้เกิดทางออกและผลลัพธ์ที่ยั่งยืนที่สุดสำ�หรับพื้นที่เป้าหมายที่มีความแตกต่างกัน
10
OUR ACCOMPLISHMENTS
11
ค่ายนโยบายเชิงนวัตกรรม/Policy Design Lab ค่ายนโยบายเชิงนวัตกรรม “พิมพ์เขียวประเทศไทย พ.ศ.๒๕๖๓” Policy DesignLab Workshop: Thailand Blueprint 2020 24 Initiatives 7 Education and Learning 12 Sustainable Economy 5 Responsive Government
Bangkok Renwal & Innovation “ออกแบบอนาคตสตูล ปี 2560” Satun Policy Design Lab Outcome Challenge
- 100,000 คนสตูลสื่อสารภาษาอาเซียนได้ - มาตรฐานการศึกษาเด็กสตูลทุกระดับเกินค่า เฉลี่ยประเทศ - คนสตูลเข้าถึงสวัสดิการมาตรฐานอย่างทั่วถึง - เกษตรกรยางพารา ปาล์ม และไม้ผล มีการ บริหารจัดการสมัยใหม่ - ชาวประมงพื้นบ้านมีรายได้ที่เพิ่มขึ้น - สตูลเป็นหนี่งในแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติแห่งอาเซียน
“ออกแบบอนาคตสงขลา” Songkla Policy Design Lab Outcome Challenge
- สงขลาพร้อมเป็นประตูสู่ประชาคมอาเซียน - เด็กปฐมวัยและเด็กพิเศษสงขลาทุกคนมีโอกาสทางการ ศึกษาเท่าเทียมกัน - จังหวัดปลอดเด็กและเยาวชนนอกระบบการศึกษา - จัดตั้งสภาการศึกษาจังหวัดสงขลาเพื่อการยกระดับ คุณภาพการศึกษาที่ยั่งยืน - การแข่งขันมหกรรมนวัตกรรมการเรียนรู้จังหวัดสงขลา - สงขลาศูนย์กลางโลจิสติคส์ภูมิภาค
12
Outcome Challenge
- สร้างพื้นที่สีเขียวในเมืองที่มีคุณภาพในรูปแบบใหม่เป็น “เครือข่ายพื้นที่เมืองสีเขียว” - จัดการพื้นที่สาธารณะเช่นทางเท้าให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เกิดเป็น “ธุรกิจทางเท้า” - พัฒนาพื้นที่ที่ส่งเสริมเศรษฐกิจที่มีมูลค่าสูงโดยเน้นกระบวนการ ร่วมสร้างสรรค์ ในนาม “ย่านเศรษฐกิจสร้างสรรค์” - พัฒนาย่านในเมืองที่เสื่อมโทรมให้เป็น “ย่านเมืองเก่าชีวิตใหม่”
“ออกแบบอนาคตอุโมงค์” Umong Policy Design Lab Outcome Challenge
- เกษตรกรในพื้นที่มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น - เพิ่มความหลากหลายของพืชเกษตรใน ศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง กระตุ้น และให้ความรู้กับเกษตรกรในการทำ�เกษตร แบบผสมผสาน เกษตรแบบธรรมชาติ - สอนแบบBrain based learning เพื่อพัฒนาเด็ก ในช่วง 3-6 ปี - พัฒนาในเรื่อง 3ดี (ปัญญาดี สุขภาพดี อารมณ์ดี) - จัดกิจกรรมเสริมสร้างความรู้และสติปัญญาหลัง เลิกเรียนให้เป็นประโยชน์
พลังความรู้: 680 คน พลังสังคม: 6,529,775 คน
วาระประเทศไทย-วิจัยเพื่อการพัฒนา/Research for Practical Development ข้อเสนอเพื่อการปฏิรูปประเทศไทย/Reform Initiative ประเทศไทยทุกวันนี้ประสบปัญหาในหลากหลายด้านซึ่งเกี่ยวโยงเชื่อมต่อกันเป็นปัญหาของ ระบบทั้งระบบ สามารถกล่าวได้ว่าประเทศนั้นมีปัญหา “การเมืองทุจริต เศรษฐกิจเหลื่อมลำ�้ สังคมไม่เป็นธรรม” ทั้งหมดนี้ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาประเทศในภาพรวม กระทบโดยตรง ต่อคุณภาพชีวิตของคนไทยทุกคน ซึ่งหากปล่อยให้ต้นตอของปัญหาเหล่านี้ดําเนินไปโดยไม่ หาทางแก้ ไข ก็จะยิ่งฝั่งรากลึกลงไปในสังคมจนกลายเป็นวัฒนธรรมและค่านิยมที่ผิดๆ ทั้งหมด นี้เป็นเหตุผลนํามาซี่งการจัดทําข้อเสนอปฏิรูปของสถาบันออกแบบอนาคตประเทศไทย
G= =K5%K3 E?R;.dL5=JW1B[1< 8>/N ==;W <%N3 1O_1dL?L<[1<Y.<[; =S /KA
การปฏิรูปเพื่อขจัดการ ทุจริต คอร์รัปชั่น
การปฏิรูปการเลือกตั้ง
การปฏิรูประบบบริหารงาน ภาครัฐและรัฐวิสาหกิจ
การปฏิรูประบบเศรษฐกิจ และความเหลื่อมล้า
การปฏิรูปกระบวนการ ยุติธรรม
การปฏิรูปการศึกษา
โดย สถาบันออกแบบอนาคตประเทศไทย
ข้อเสนอเพื่อการปฏิรูปประเทศไทย
การปฏิรูปสื่อ
ปัญหาคอร์รัปชัน - ไทย...หลุมดำ�คอร์รัปชันในอาเซียน คอร์รัปชันส่งผลกระทบต่อการพัฒนาประเทศไทยในทุกระดับกัดกร่อนทุกระบบ ส่งผล ให้ประเทศพัฒนาได้ช้าลงอย่างที่ไม่อาจยอมรับได้ การทุจริตคอร์รัปชันเพียงน้อยนิด ก็ อาจเปรียบได้กับเชื้อท่่ีเพียงแต่จะรอวันโตซ่ึ่ง และเม่่ือเชื้อนี้ระบาดไปทั่วทุกหัว ระแหงและใน ทุกระดับของสังคม ก็ยากท่ี่จะใช้ยาใดๆ มาเยียวยา รักษาได้
$
13
ปฏิรูปการศึกษาก่อนสายเกินกู้กลับ รัฐบาลต้องให้ความสำ�คัญกับดัชนีชี้วัดความ สามารถในการแข่งขันของประเทศไทยที่ลดลง เกือบทุกด้าน ในขณะที่ทุกประเทศในอาเซียนต่าง มุ่งมั่นเสริมสร้างสมรรถนะของตนเองก่อนเข้าสู่ ประชาคมฯในปี 2558
งานเสวนา Re-launch Thailand on a New Regional and Global Stage ประเทศไทยกําลังเผชิญหน้ากับปรากฏการณ์การเคลื่อนไหว จากภาคสังคมอย่างกว้างขวาง เกิดการเรียกร้องจากหลาย ภาคส่วน จนเกิดกระแสแห่งการปฏิรูปประเทศที่หลายองค์กร พยายามนําเสนอแนวทาง ไม่ว่าจะเป็นจากทั้งพรรคการเมือง องค์กรอิสระ หรือจากองค์กรที่จัดตั้งขึ้นมาเพื่อการปฏิรูป ประเทศโดยเฉพาะ ในอนาคตจะเกิดอะไรกับสังคมไทย ประเทศไทยจะปฏิรูปไปในทิศทางใด เราจะสามารถร่วมกัน เปลี่ยนประเทศไทยได้มากน้อยแค่ไหน และประเทศไทยจะ สามารถเปลี่ยนไปได้อย่างไร
14
Tel: 02-354-3578 Fax: 02-354-3577 Website: fit.or.th Facebook: Future Innovative Thailand Institute Address: 465/1-467 ชั้น 6 ถนน ศรีอยุธยา แขวงทุ่งพญาไท เขตราชเทวี กทม. 10400
15