Productverslag Stage BVR Recreatiegebieden by Gaby Rasenberg

VISIE OP DE STRATEGISCHE OPGAVE RECREATIEGEBIEDEN REGIO ROTTERDAM 2030 Productverslag Gaby Rasenberg • Juni 2014

DOCUMENTATIE PAGINA

NAAM STUDENT: Gaby Rasenberg

TYPE DOCUMENT: Productverslag

STAGE PERIODE: 10-03-2014 t/m 20-06-2014

STAGE BEGELEIDER: Marnix de Vos

STAGE BEDRIJF: BVR Adviseurs

HOGESCHOOL BEGELEIDER: Rocco Reukema

PLAATS: Rotterdam

TREFWOORDEN Productverslag, Gaby Rasenberg, BVR Adviseurs, Strategische visie, Recreatiegebieden, Regio Rotterdam Groenstructuren

OPLEIDING: Urban Design

CONTACT INFO

STAGIAIRE: Gaby Rasenberg Tel.: 0634306286 gabyrasenberg@gmail.com STAGE BEDRIJF: BVR Adviseurs Veerhaven 7 3016 CJ Rotterdam Tel.: 010-2251410 www.bvr.nl Stagebegeleider: Marnix de Vos SCHOOL: NHTV International hoger onderwijs Claudius Prinsenlaan 12 4811 DK Breda Stage begeleider: Rocco Reukema Stage periode: 10 maart 2014 t/m 20 juni 2014

De typische jaren ‘60 - ‘70 recreant

VOORWOORD Tijdens de opleiding Urban design aan de NHTV Breda loop je twee keer stage. Tijdens de eerste stage periode is het de bedoeling om kennis te maken met het vakgebied, deze stage heb ik volbracht bij LOS Stadomland in Den Bosch. Tijdens mijn tweede stage wilde ik mij zelf onder andere verder ontwikkelen in het maken van verhaallijnen en visualisaties. Hierdoor ging mijn voorkeur uit naar BVR adviseurs, een ontwerpend stedenbouwkundig advies bureau. Bij BVR hebben ze mij de kans gegeven om mijzelf verder te ontwikkelen in het maken van visualisaties en mocht in meer kennis en ervaring op doen in het maken van een visie. Zo heb ik onder andere gewerkt aan de visie voor Brainport 2040 en aan de visie voor de strategische opgave recreatiegebieden regio Rotterdam 2030. Beide projecten heb ik tot aan de eindrapportage mogen bijwonen. De visie voor de recreatiegebieden is helemaal afgerond en voor Brainport is er na mijn vertrek nog een vervolg traject. Graag wil ik alle medewerkers van BVR bedanken voor de ervaring die zij mij gegeven hebben tijdens de stage periode. In het bijzonder: Bernadette Janssen en Hilde Blank voor het helpen en sturen in het project Recreatie gebieden en Brainport, Bas Mol en Bart Bomas voor de begeleiding waar nodig. En Marnix de Vos voor het begeleiden van mij in de lopende projecten gedurende de gehele stage periode. Rotterdam, 20 juni 2014

Typische standaard meubilering voor de recreatiegebieden, geen onderscheidt in verschillende soorten van recreatie

SAMENVATTING Rondom Rotterdam liggen verschillende recreatiegebieden; Rottemeren, Ijsselmonde, Voorne-PuttenRozenburg, Krimpenerwaard en Midden-Delfland. De recreatiegebieden rond Rotterdam zijn ontstaan voor een groot deel in de jaren '60 en '70. De gebieden zijn gekenmerkt door de opgespoten zandvlakten, recreatieplassen, ligweides en de goede bereikbaarheid met betrekking op de auto. Mede door de genoodzaakte bezuinigingsmaatregelen is er een nieuwe toekomstvisie nodig. De recreant van nu heeft echter ook een heel andere recreatie behoefte dan ongeveer 40 รก 50 jaar geleden.

Door een gebiedseigen profilering per gebied toe te passen, helpen de gebieden elkaar om enige focus te vormen op wat de belangen zijn per gebied. Zo onderscheiden de gebieden zich van elkaar en hebben ze niet tot nauwelijks te maken met concurrentie.

Door deze veranderingen in de behoefte van de recreant is het belangrijk om de recreatieve groen gebieden te revitaliseren tot gebieden van nu, die weer een functie krijgen voor de recreant. Waarbij rekening houdend met de trends en ontwikkelingen van nu en de toekomst.

Deze profielen moeten een houvast geven aan verschillende partijen om een richting aan te houden bij het revitaliseren van de verschillende groen gebieden. Dit alles om zo de noodzakelijke bezuinigingsmaatregelen te kunnen uitvoeren zonder dat er kwaliteit verloren gaat.

Voor de revitalisering is voor ieder gebied een eigen gebiedsprofiel ontwikkeld. Door de gebieden een gebiedseigen profiel te geven worden ze opnieuw gepositioneerd in de regio met een nieuwe betekenis. Deze profielen zijn opgebouwd uit bouwstenen en handelingsperspectieven. De bouwstenen geven een houvast aan de profielen en zijn ontwikkeld om uitgangspunten te vormen. Bij de handelingsperspectieven is gekeken naar wat een marketingstrategie aan meerwaarden mee kan geven aan het gebied.

Het is belangrijk dat de gebieden met de tijd mee bewegen om zo in te spelen op de veranderende behoeftes van de recreant. In de profielen wordt dit verder uitgewerkt tot verdienmodellen. Ook is er gekeken naar wat de nieuwe hoofdopgaven voor de betreffende gebieden kunnen zijn.

INHOUDSOPGAVE

1 INLEIDING

2 DE VRAAG

3 DE ROLLEN

4 DE AANPAK

5 DE PROFIELEN

6 TOT SLOT

1 INLEIDING Voor de revitalisatie van de recreatiegebieden regio Rotterdam is BVR gevraagd een strategische visie te vormen. In dit verslag staat beschreven welke stappen er gezet zijn en nodig zijn om deze revitalisatie mogelijk te maken. Hoofdstuk 2 is gewijd aan de vraag die de opdrachtgever heeft gesteld. Deze vraag komt voort uit de veranderende recreatie behoeftes van de recreant en de noodzakelijke bezuinigingsmaatregelen. De vraag is gesteld door het Koepelschap maar ook andere partijen zijn hierbij gebaat. Om de vraag te kunnen beantwoorden, is het belangrijk de rolverdeling te kennen van de verschillende partijen. De rollen en partijen die nodig zijn bij het vormen van de visie staan uitgelegd in hoofdstuk 3. De aanpak voor het maken van de visie is te vinden in hoofdstuk 4. Om de vraag de beantwoorden heeft BVR opgaven geformuleerd om de visie te vormen. Deze opgaven staan nader beschreven in hoofdstuk 5. In dit hoofdstuk staan ook de profielen weergegeven die uit de opgaven komen. Deze gebiedsprofielen vormen de dynamiek die nodig is voor de revitalisatie.

2 DE VRAAG REVITALISATIE RECREATIE GEBIEDEN Rondom Rotterdam liggen verschillende groengebieden. (Rottemeren, Ijsselmonde, Voorne-Putten-Rozenburg, Krimpenerwaard en Midden-Delfland) Deze groene recreatiegebieden zijn voor een groot deel in de jaren '60 en '70 ontstaan. In deze periode was er veel vraag naar recreatiegebieden en is er een soort standaard ontstaan voor het invullen van deze gebieden. Denk aan, opgespoten zandvlakten met een recreatie plas en daaromheen ligweides met groepjes bomen voor de schaduw in de zomer. De groengebieden worden verder nog gekenmerkt door de goede bereikbaarheid met de auto, vaak kun je tot dicht bij de plas parkeren met de auto. De gebieden zijn allemaal in een parkachtige setting opgezet met paden, bankjes en prullenbakken. Echter

is de vraag naar recreatie door de jaren heen verandert en hierdoor nemen de bezoekers aantallen af. Alsmede de veranderende vraag, de afname van het aantal bezoekers als de genoodzaakte bezuinigings maatregelingen op het onderhoud van de verouderde gebieden, moet een nieuwe toekomst visie worden opgesteld die de gebieden weer een nieuw leven in kan blazen. Waardoor de gebieden weer aantrekkelijke recreatie gebieden worden, meer gebruikers trekken en een duidelijke bestemming krijgen. Ofwel, het revitaliseren van de recreatie gebieden. De nieuwe strategische toekomst visie voor de recreatiegebieden moet er op toezien dat de kwaliteit van de recreatiegebieden niet verloren gaat en het gebruik van de gebieden bevordert.

Rottemeren Midden Delfland

Voorne Putten Rozenburg

Krimpenerwaard

IJsselmonde

3 DE ROLLEN Bij het maken van een strategische visie is het belangrijk om samen te werken met verschillende partijen. De strategische visie voor de recreatiegebieden regio Rotterdam is opgezet door BVR adviseurs in opdracht van het Koepelschap Buitenstedelijk Groen. BVR maakt deze toekomst visie doormiddel van een ontwerpend onderzoek. Het Koepelschap is een bestuurlijk samenwerkingsverband van de recreatieschappen en alle betrokken gemeentes. Het Koepelschap moet op basis van een rijks, provinciaal en regionaal programma/beleid in onderlinge samenhang het binnenen buitenstedelijk groen beheren. Een andere belangrijke partij waarmee er wordt samengewerkt is de GZH (Groenservice Zuid-Holland) De GZH onderzoekt in opdracht van het Koepelschap Buitenstedelijk Groen en Provincie Zuid-Holland op welke wijze de bestaande recreatiegebieden gerevitaliseerd kunnen worden. De GZH is een organisatie van de overheid en werkt voor de Recreatieschappen en provincie Zuid-Holland, brengt vraag en aanbod samen zodat vrijetijd in het groen mogelijk is. Dit doet GZH weer samen met andere partijen. GZH verricht alle de ambtelijke taken die het beheer van de groengebieden met zich meebrengt, voorbereiden van beleid, dit vertalen naar producten en diensten en tot slot erop toe zien dat de beleidsbesluiten worden uitgevoerd.

Er wordt tijdens het maken van de toekomst visie veel gesproken over Landschapstafels. Deze Landschaptafels bestaan nu nog niet maar moeten een nieuwe partij vormen om een beheersvisie te ontwikkelen. De Landschapstafel is een formeel-juridisch samenwerkingsverband die samen een beheersvisie ontwikkelen. Hiermee wordt rekening gehouden met de verhoudingen tussen publieke, maatschappelijke en private partijen zowel inhoudelijk als in financieel opzicht. Denk aan: wie moet er samen gaan werken? Gemeente, Provincie samen met de Recreatieschappen, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en het ZuidHollandse Landschap. Wat dit project heel moeilijk maakt is dat de rollen niet goed zijn verdeeld. Er zijn zo veel verschillende belanghebbende die geen van alle weten wie welke taak heeft en probleemeigenaar is. GEMEENTE

GEMEENTE

Verdelen naar behoefte over de deelnemende recreatieschappe n

Recreatieschap

koepelschap

GEMEENTE

Recreatieschap

Verdelen naar behoefte over de deelnemende recreatieschappe n

GEMEENTE

Dan zijn er ook nog de Recreatieschappen. Een Recreatieschap in een samenwerkingsverband tusRecreatieschap Eigen beheer sen gemeenten en provincie. Heeft als doel, het ontwikkelen, beheren en exploiteren van voorzieningen Recreatieschap Eigen beheer voor de openlucht recreatie, buiten de bebouwde kom. (zwemplassen, picknick plaatsen, fiets en wandel routes etc.) Er zijn verschillende Recreatieschappen zoals: Recreatieschap Rottemeren en Recreatieschap Hoe en waar wordt het geld van de inwoners geinversteerd, Midden-Delfland enzovoort. rol van het Koepelschap hierin GEMEENTE

GEMEENTE

DOEL

Kennis opdoen over de opgave en maatschappelijk krachtveld

STAP 1 INVENTARISATIE EN ANALYSE

STAPPEN

MEEDENKEN & CO-PRODUCEREN

Start overleg

Project team

Deskresearch Veldbezoek Gesprekken sleutelfiguren

Bestuurders

Quickscan Trends & Ontwikkelingen

Gemeenschappelijkheid versterken, kwaliteiten kansen in beeld krijgen

Toetsen concept visie creeeren van draagvlak van bestuur en experts

STAP 2 VISIE VORMING EN ONTWERP

STAP 3 VISIE UITWERKING

Startbijeenkomst

Project team, Stuurgroep

3 Interactieve themabijeekomsten

Betrokkenen groengebieden

Ambtelijke werk bijeenkomst

Stuurgroep Buck consultants, Brand! markting

STAP 4 EINDRAPPORTAGE

Bespreken eindconcept

Project team

Bijeenkomst stuurgroep

Project team, Stuurgroep

Aanleveren eindrapport

Plan van aanpak voor het maken van de toekomst visie voor de recreatie gebieden

4 DE AANPAK 13 De aanpak voor het maken van de visie is verdeeld in vier stappen, van de analyse tot aan het eindrapport. Deze stappen zijn verbeeld in een schema om zo meer grip te krijgen op het gehele proces. Om meer helderheid te creëren op de ingrediënten die nodig zijn voor de revitalisatie van de recreatiegebieden hebben we onderscheid gemaakt in 3 lagen; Beheer: Er moet vernieuwing komen in het beheer waarbij meer zich moet komen over de kosten van het beheer en het gebruik van de gebieden. Ook moet echt gezocht worden naar nieuwe samenwerkingsverbanden om zo de taken van het beheer beter te kunnen verdelen. Recreatie: Op dit moment vind er verandering plaats in de vraag naar recreatie. De beleving van het landschap is belangrijker geworden en de rol van de gebruikers is verandert. Steeds meer willen de gebruikers een actievere rol spelen in hun recreatie behoeftes. Het is belangrijker geworden om als recreatiegebied meer in te spelen op de verschillende leefstijlen. Per leefstijl zijn er andere wensen en de verschillende doelgroepen zijn hier ook gevoelig voor.

Economie: Door economische dynamiek te geven aan een recreatiegebied, ontstaat er een nieuwe belangrijke drager van het gebied. Recreatie word hierdoor verbreedt en er zijn meer dingen mogelijk. Door het maken van slimme combinaties tussen verschillende actuele thema’s zoals duurzaamheid en water, is de kans groter om draagvlak te creëren voor het beheer en onderhoud van het gebied. De betrokkenheid tot het gebied vergroot en het gebied krijgt hierdoor een eigen identiteit waardoor de verschillende leefstijlen zich meer betrokken voelen bij het recreatiegebied. Ook moet er gekeken worden naar economische opgaven in de regio. Door deze kansen te benutten en hier op te anticiperen openen en kansen voor de profilering van een gebied. Voor het maken van de revitalisatie opgave hebben we een schema gemaakt die laat zien wat er nodig is om de revitalisatie zo goed mogelijk uit te voeren. Waarbij onderscheidt is gemaakt tussen de vraag en de opgave. De vraag en de opgaven staan verder toegelicht in de volgende hoofdstukken. REVITALISATIE RECREATIEGEBIEDEN

VRAAG

TRANSFORMATIE EN DIFFERENTIATIE

OPGAVE

DYNAMIEK Beheer, recreatie, andere opgaven

NODIG

5 DE PROFIELEN De profielen bouwen voort op de kracht en de kansen die gezien wordt in het gebied. Deze kracht en kansen komen mede voort uit het landschap en de historie. De belangrijkste kansen komen voort uit de actuele opgaven in de toekomst hierdoor zijn de juist zo verschillend van elkaar. Elk gebied kan zich hierdoor onderscheiden van de andere gebieden. De profielen vormen een leidraad naar vernieuwing waarbij de focus ligt op inversteringen in tijd en energie. Voor elk gebied zullen er gebiedseigen opgaven gegeven worden die elk hun eigen aanpak vergen. De partners van de gebieden dienen deze zelf op te pakken voor de werkelijke revitalisatie. In de jaren ‘60 ‘70 en ‘80 waren groengebieden in de stadsranden een trend en werden veel en intensief gebruikt. Deze gebieden fungeerde als bufferzones tussen de snel groeiende steden. Deze gebieden moesten ruimte geven aan de stedelingen. De groengebieden in regio Rotterdam uit deze tijd hebben allemaal eenzelfde karakter: • Een parkachtige uitstraling • (zwem)plassen • (lig)weides • Rietkragen • polderbos • Ruimte voor parkeren Inmiddels zijn deze plekken veroudert en heeft de recreant heel andere ideeën over het recreëren. Wij recreëren inmiddels overal en nergens en ook de openbare ruimte in de stad wordt steeds aantrekkelijker. Tegenwoordig hoeft men niet meer de stad uit, dit

komt door veel opkomende trends zoals de smartphone, social media, en grootschalige evenementen. Al deze trends (technologie, duurzaamheid en verpersoonlijking) vragen om een ander recreatief aanbod. Het is belangrijk dat de recreatie gebieden getransformeerd worden naar een gebied van nu en van de toekomst waarbij plaats is voor de trends en ontwikkelingen van nu. S-M-L PRINCIPE Er zijn 3 verschillende soorten van recreatie dit noemen we het S-M-L principe waarbij de S staat voor dagelijkse recreatie in de stad, eigenlijk om de hoek van de straat. De M recreatie in de randen en de L staat voor recreatie in het buitengebied en heeft een duidelijke bestemming. Naar het recreëren in het verstedelijkt gebied komt steeds meer vraag, de stad wordt beschouwd als een recreatie gebied op zich, waar veel dingen te beleven zijn. Vanuit de stad heb je het gevoel dat het buitengebied ver weg ligt, terwijl het andersom helemaal niet zo wordt ervaren. Het is belangrijk dat het buitengebied een bestemming/adres krijgt voor de stedeling zodat het bekender gemaakt wordt en de drempel lager om deze gebieden te gebruiken. TRANSFORMATIE EN DIFFERENTIATIE Voor het vormen van een visie voor de recreatiegebieden van nu en de toekomst, is transformatie en differentiatie een must. Door te leren van het verleden is het noodzaak om per gebied een andere transformatie opgave te ontwikkelen passend bij de doelgroep en ontwikkelingen van dat moment. De aanwezige verschillen van de landschappen moeten gebruikt worden om het profiel per gebied te bepalen. Zo creëer je

Impressies voor het maken van de link tussen economische opgaven en recreeren. Boven: energie en recreatie, Beneden: Zorg en Recreatie

De bouwstenen

een uniek landschap per gebied, en dit vormt een strategie voor de aanpak van de verschillende gebieden. Deze strategische aanpak zorgt ervoor dat de verschillen van de gebieden duidelijk worden en worden uitvergroot en maken het mogelijk om in de toekomst de juiste interventies te kunnen plegen.

DE BOUWSTENEN EN HANDELSPERSPECTIEVEN Om de profielen vorm te geven zijn er bouwstenen ontwikkeld. Deze bouwstenen zijn ontwikkeld om uitgangspunten voor de profielen te vormen, ze geven een houvast aan de verschillende verhaallijnen.

De verschillende profielen zullen sturend zijn op diversiteit en contrast. Door de profielen in kaart te brengen geven ze een richting in de aanpak om het gebied te herstructureren. Het geeft een houvast aan de verschillende partijen om zo tot een samenhangend geheel te komen. Het fungeert eigenlijk als een paraplu boven de recreatiegebieden van regio Rotterdam.

De bouwstenen gaan over: • Economische Dynamiek, gericht op specifieke transformatie mogelijkheden • Positionering, De ligging van het gebied ten opzichte van de omliggende steden. • Sfeer en identiteit, Wat straalt het gebied uit • Landschapstypologie, Karakter van het landschap • Leefstijlen, Behoefte en wensen van de doelgroep

DYNAMIEK Voor de transformatie van de gebieden is dynamiek nodig. Deze dynamiek komt voort uit de veranderende vraag van de recreant. Ook moet er gekeken worden naar economische opgaven om het gebied financieel aantrekkelijker te maken, denk aan ruimte bieden voor mini-economieën. Om aan de vraag van de bezuinigingsmaatregelen te voldoen zal er een oplossing gevonden moeten worden voor de hoge kosten van beheer. Door het beheer deels uit handen te geven aan nieuwe gebiedspartners behoord tot een van de mogelijkheden, denkend aan de mini-economieën die op dit moment een belangrijke en opkomende trend vormen. Wat voor soort mini economie het gebied zal versterken zal uit de profielen naar voren komen. Dynamiek zal ook ontstaan door de gebruikers van de gebieden. Per gebied zal er een duidelijke doelgroep aangetrokken worden die in het gebied zou willen recreëren. Op dit moment zijn er een aantal ontwikkelingen die spelen op het gebied van recreëren. De belevingseconomie is een van de belangrijkste en houdt in dat de recreant op zoek is naar belevenissen zoals evenementen en thematische activiteiten. Verdere trends zijn Wellness, Gezondheid, Voedsel, Duurzaamheid en water. Het gaat bij de recreant niet meer over hoe het gebied eruitziet maar vooral wat het gebied uitstraalt en of de belevingswaarde hoog genoeg is.

MARKETING Marketing is een van de belangrijkste schakel bij het succesvol verlopen van de profielen. Door een marketingstrategie toe te passen zal het gebied mee veranderen in de tijd. In een marketingstrategie wordt gekeken naar hoe er markt gegeven kan worden aan een gebied en hoe de doelgroep zich aangetrokken moet voelen tot dit gebied. De uitdaging is om te zorgen dat mensen het gaan opzoeken. Door het inzetten van een marketing strategie zal er beter gebruik ontstaan, een hogere waardering zijn voor de gebieden door de bezoekers en de gebieden zullen een volwaardig onderdeel van de regio worden waarbij het een vaste plek krijgt in de vrijetijdsbesteding van de omwonende. Brand! Communicatie heeft een quick scan verricht voor 1 van de gebieden om een voorbeeld te geven van een communicatie strategie. Hierin zijn verschillende dingen naar voren gekomen. Op dit moment word er duidelijk nog te weinig zichtbaar gemaakt over de activiteiten in de gebieden. Er zijn verschillende websites te vinden maar deze zijn onduidelijk en moeilijk te vinden. Het ontbreekt daarbij aan een duidelijk activiteiten kalender waarop een overzicht is te vinden van de verschillende activiteiten. Het is belangrijk om de gebieden overzichtelijk en helder naar buiten te communiceren en daarvoor is een nieuwe communicatie-aanpak vereist. De marketing- en communicatie strategie voor de Rottemeren kent een getrapte aanpak waarbij quick

wins een belangrijke rol spelen op de korte termijn. Ook op de lange termijn zijn verschillende doelen te stellen om zo de bekendheid en waardering te optimaliseren. Op dit moment fungeert de Rottemeren als openlucht-sportschool voor vele Rotterdammers. Er zijn verschillende mogelijkheden om hier te sporten, aan je gezondheid te werken en te ontspannen van het drukke stadsleven. Gebruikers van de Rottemeren waarderen het gebied juist omdat ze hier kunnen gaan sporten. Door faciliteiten als horeca, wellness centra enzovoort haakt het gebied in op de trend van nu, een gezonde lifestyle. Een belangrijke trekker waardoor het gebied meer bekendheid krijgt is de â&#x20AC;&#x2DC;Rottemeren Triatlonâ&#x20AC;&#x2122; dit evenement word jaarlijks druk bezocht en is een begrip in de omgeving. Ondanks dat het gebied al relatief goed gebruikt wordt, heeft het geen grote aantrekkingskracht op mensen uit de stad. Hier zien we een kans liggen voor de ondernemers. Ondernemers in de stad zouden veel beter aangehaakt moeten zijn op het sportieve profiel van het gebied en zo de Rottemeren om zo nieuw leven in te blazen. Denk aan de

sportschool houder in de stad die mee doet aan een sportevenement in de Rottemeren. De link tussen stad en buitengebied is belangrijk voor de bekendheid en waardering van het recreatie gebied. Om de Rottemeren meer bekendheid te geven is het belangrijk om marketing en communicatie in te zetten, met de focus op de doelgroep. De kern van zo een strategie is de mix tussen het profiel en de doelgroep met de vragen, waar zitten de mensen? Wat zijn de behoeftes? Welke interesses? Hoe gaan we met hen communiceren? En hoe zorgen we ervoor dat deze mensen het gaan doorvertellen? En dus uiteindelijk hoe trekken we meer bezoekers naar het gebied? Bij de sportieve uitstraling van het profiel van de Rottemeren hoort een actieve en sportieve doelgroep van alle leeftijden. Voor de meeste recreatie mogelijkheden zullen alleen de omwonende mensen behoren tot de doelgroep. Maar er zijn ook kansen voor de Rottemeren als bestemming. Grote attracties als de roeibaan en de klimmuur trekken doelgroepen van verder weg. Deze mix van verschillende doelgroepen vormt een stabiele basis voor het bezoekers aantal van de Rottemeren

Eindhoven

| Eindhoven | RWZI

RWZI | Eindhoven |

Bestaande voorbeelden van economische opgaven in samenwerking met recreatie. boven: RWZI Eindhoven. Beneden: Solar park de Kwekerij

maar dit zal wel beter gepositioneerd moeten worden. Voor de positionering van het gebied is het belangrijk om de juiste communicatie middelen in te zetten.

ant weet waar hij/zij naar toe moet. Om dit te verwezenlijken zijn echter nog wel meer partners nodig om zo de kennis en inversteringsvermogen te verhogen.

Elk van de gebieden heeft een echte publiekstrekker nodig passend bij het profiel. De bedoeling is dat het gebied hierdoor een bestemming wordt. De publiekstrekkers kunnen variëren van evenementen tot aan vaste functies die bekend staan in het gebied.

Rottemeren: De rottemeren is al een recreatiegebied op het domein van sport. De opgave is om dit nogmaals te versterken, zodat er nog meer gebiedspartners zich hiervoor gaan interesseren. Het is noodzakelijk om voor deze opgave samenwerking te zoeken met een ervaren marketing bureau. De plannen voor de A13/A16 zouden een kans kunnen bieden voor de Rottemeren om zich nog meer te profileren als sport gebied, denk aan een grote ski schans over deze tunnelbak heen waarvan het beheer bij de ondernemer ligt.

Op korte termijn is het verstandig om verschillende quick-wins in te zetten om hiermee een snelle bekendheid van het gebied te verwezenlijken, denk aan: • leden van de sportscholen in de stad wijzen op de mogelijkheid tot sporten in de achtertuin • Bezoekers van Elysium (wellness resort) wijzen op de gezonde bewegingsmogelijkheden • Uitnodigen van de bestaande Boot camp-clubs uit de omgeving in de Rottemeren • Het maken van een duidelijke activiteiten kalander • Een bovenregionaal sport-event ontwikkelen HOOFDOPGAVEN Na het maken van de profielen zijn er aan elk profiel verschillende hoofdopgaven gekoppeld. Per profiel worden deze uitgebreider behandeld onder het hoofdstuk: profielen. De hoofdopgaven moeten het gebied in beweging krijgen zodat verdere dynamiek kan ontstaan. Het is belangrijk dat de hoofdopgaven telkens worden herzien om zo het gebied mee te laten bewegen in de trends en ontwikkelingen van nu en de toekomst. Door de bezuinigingsmaatregelen is het belangrijk ook andere gebiedspartners te trekken die zo een stuk van het beheer in het gebied op zich kunnen nemen. Midden-Delfland: Het ontwikkelen van 2 poorten. Dit komt voort uit een opgave van het rijk, nieuwe ov-verbindingen en infrastructuur moeten deze 2 poorten gaan realiseren. Wanneer deze verbindingen zijn gerealiseerd zal het recreatieschap en de landschapstafel hierop moeten inhaken. Door deze ingreep zal Midden-Delfland een duidelijk adres krijgen als recreatie gebied. De recre-

Ijsselmonde: Ijselmonde is een echte stadsrand waar lokale initiatieven een plek kunnen krijgen. De rol van het recreatieschap is dan ook om hier op in te spelen en meer functies mogelijk te maken. Krimpenerwaard: Een gebied met routes en arrangementen om kennis te maken met het land, zijn producten en de natuur. Het gebied is functioneert als de tuin van de omwonende bewoners, hier ligt dan ook de opgaven. Betrokkenheid van de bewoners vergroten door hen meer mogelijkheden te geven. Denk aan het beheer over te dragen aan de betrokken bewoners. Voorne-Putten-Rozenburg: De kust is recreatie op zich zelf met een duidelijke bestemming. Maar Voorne-Putten-Rozenburg kent ook nog een heel ander landschap namelijk de landbouw, aquacultuur en energie. De recreatie schappen vormen een duidelijke rol als beheerders van deze gebieden. Door opzoek te gaan naar nieuwe ideeën kan de ontwikkeling en het beheer van het gebied worden uitgevoerd voor nieuwe partijen. Hierdoor kunnen eventuele opbrengsten worden gebruikt voor andere gebieden met een inrichtingsopgave. Belangrijk is dat de ruige natuur wordt behouden.

MONDAIN • TRAAG EN TRENDY • GEE

MIDDEN DELFLAND ‘SLOW’ LANDSCHAP, TIJD VOOR DE SEIZOENEN

EST EN LICHAAM • NATIONAAL ADRES

ECONOMISCHE DYNAMIEK • Infrastructurele projecten: A4, Blankenburgtunnel, tram Den Haag – Delft – Airport – Rotterdam, Hoekse Lijn. Benutten van deze ontwikkelingen voor de nationale poorten tot Midden-Delfland, benutten voor het beter ontsluiten van het gebied en het verbeteren van de oost – west verbindingen. • Vervlechten van innovatie en kennis (Delft en greenport), handelsdynamiek (Rotterdam en haven), overheid en congres (Den Haag) met het agrarisch landschap en de nieuwe poorten tot Midden-Delfland. • Het hart van Midden-Delfland is een “slow” landschap, waar veel mensen voor hun rust komen. Stedelijke cultuur en productie van voedsel heeft een plek in MiddenDelfland. De gebruikers zijn divers, maar delen het dynamische stedelijke leven en vinden in Midden-Delfland tijd en een daarbij behorende programmering.

• • • • • • •

POSITIONERING • Het metropolitane landschap van de Zuidvleugel, gelegen tussen Greenport, Mainport, Den Haag, Rotterdam en Delft Recreatieve routes, zoals fietsen wandelknooppunten Voedselproductie staat centraal in de Greenport, in het veenweidegebied en in de stad Rotterdam Zakelijke congresmarkt en de chique stedeling uit Den Haag en de noordkant van Rotterdam Industrie uit de haven en onderzoek uit Delft Gelegen tussen snelwegen,sporen in een dicht bevolkt gebied: vele gebruikers Partners in regio en stad: Markthal, restaurants, zakelijke congresmarkt, kuuroorden en ziekenhuizen, jonge stedelijke cultuur, universiteiten, luchthaven. Lokale verbondenheid, de achtertuin voor omwonenden

SFEER EN IDENTITEIT • Slow en trendy • Geest en lichaam (luxe boerenspa, biowalks) • Landschap voor de levensgenieter, tijd voor seizoenen • Nationaal adres • Te midden van dynamische steden en werkgebieden LANDSCHAPSTYPE • Veenweidegebied met vaarten en kanalen • Diversiteit aan de randen met een hart van weide met koeien LEEFSTIJLEN • Creatief en inspirerend Rood ondernemend Paars stijlvol en luxe Blauw • Creatief en artistiek • Geïnteresseerd in kunst en cultuurbezoek aan musea en galerieën • Opgave voor deze leefstijlen : verzorgen en vermaken, iets nieuws beleven, verdieping en inspiratie (tuinen, kunst, buitens, landhuis)

MIDDEN DELFLAND ‘SLOW’ LANDSCHAP, TIJD VOOR DE SEIZOENEN

Leefstijl voor het gebied is creatief en inspirerend rood, stijlvol en luxe blauw. Wat hen uniek maakt en verbindt is het creatieve en het artistieke. De doelgroep houdt van verdieping en geïnspireerd raken. In Midden-Delfland bestaat een ander ritme. Een gebied dat is ontstaan uit een lange historie van zorgvuldig werken aan het veenweidegebied. Het hart is de weide en langs de randen, vaarten en kanalen liggen de buitenplaatsen, de boerenhoeven, de fruittuinen en de tuinbouw. In het gebied leef je mee met de seizoenen. Gronden, zaaien, groeien en oogsten. In de lente, zomer en herfst is Midden-Delfland de buitentuin voor de stedeling. Voedselproductie en verwerking is een evenement. Midden-Delfland biedt een slow landschap voor de levensgenieter. Stedelijke cultuur heeft een plek in Midden-Delfland. De gebruikers zijn divers, maar delen het dynamische stedelijke leven en vinden in Midden-Delfland rust. De chique stedeling uit Den Haag komt er vanwege de luxe congreshoeven en de kuuroorden. De mondiale stedeling uit Rotterdam komt voor de productielandjes, voor zijn Datsja (zomerverblijf) en voor de evenementen als lammetjesdag, fruitcorso en oogstfeesten. Productie van voedsel past bij de geschiedenis van het gebied. De Greenport (het kassengebied in het Westland en Oostland) is een belangrijk onderdeel van de Nederlandse economie. Voedsel is bovendien hét actuele en onderscheidende thema van Rotterdamse regio op internationaal niveau. Voor de Markthal, Uit Je Eigen Stad, de dakakkers en sterrenrestaurants is urban farming en regionale voedselproductie hét uitgangspunt. Midden-Delfland als onderdeel van Hof van Delfland is met een groot agrarisch middengebied daarvoor het

kwaliteitsmerk dat ruimte geeft aan de ontmoeting tussen producent, coproducent en gebruiker. MiddenDelfland is een heilzaam landschap voor lichaam en geest. Werken aan jezelf en de levenskunst staan centraal. De buitenklinieken zijn klein en exclusief. Van luxe boerenspa tot hersteloorden. Hier worden biowalks als behandeling aangeboden. Midden-Delfland biedt ruimte aan tijdelijkheid. De omliggende stedelijke regio is jong, met veel kennis en studenten. Kennisstad Delft is goed verbonden. Jonge stedelingen en studenten zijn hip, urban, trendgevoelig, experimenteel. Hierbij passen tijdelijke invullingen, experimenten en evenementen. En voor de bewoners van de dorpen is Midden-Delfland deel van hun daily urban system. Slow betekent voor hen een superkwaliteit van leven, wonen en natuurlijk: werkgelegenheid. Midden-Delfland krijgt twee nieuwe adressen in het gebied. Op de lijn Rotterdam – Hoek van Holland en op de tramlijn Den Haag – Delft – Airport – Rotterdam liggen kansen voor haltes in Midden-Delfland. Herkenbare adressen, waar een “slow” landschap, het kuuroord, de Datsja, het hotel, productielandjes en evenementen direct toegankelijk zijn. MiddenDelfland raakt als merk steeds meer vervlochten met de stedelijke regionale economie. Een sterke link is er met de economie van overlegcircuits van congresstad Den Haag. Ook in de mondiale handelsdynamiek van Rotterdam, de regionale zorgeconomie en de regionale voedselvoorziening - van Greenport tot Haagse Markt tot Rotterdamse Markthal - speelt Midden-Delfland een rol. De twee poorten zijn een opgave voor de triple helix van overheid, onderzoek en bedrijfsleven, een opgave van nationaal belang. Dit is een brede opgave die een breder belang dient dan recreatie. De landschapstafel is volgend in dit proces.

KANSRIJKE HOOFDOPGAVEN De ontwikkeling van twee poorten is hoofdopgave. Dit is een integrale opgave voor de triple helix waar het rijk bij nodig is. Nieuwe OV-verbindingen en infrastructuur moeten leiden tot iconische poorten tot Midden-Delfland. Landschap is authentiek, de poort is het adres op stand. Het recreatieschap en de landschapstafel zijn volgend in dit proces. Ze zijn geen probleemeigenaar, maar hebben wel een belang. Versterking van de beleving van het gebied voor de levensgenieter. Meer partners zijn nodig om de stedeling echt goed te kunnen bedienen. Kennis en investeringsvermogen uit steden en werklocaties zijn nodig. Het recreatieschap gaat hiernaar actief op zoek.

MARKETINGKANSEN MIDDEN- DELFLAND • Bedienen van de stedeling en zakelijke markt. Helpen ontdekken, arrangementen, het genieten in een mooie omgeving, voldoende verrassing en afwisseling, lichaam en geest • Iconische programmering: voedsel, congres, evenementen, zomerhuizen, kuur-/zorgoorden, ruimte voor experimenten. Er moet wat te beleven zijn: verzorgd en vermaakt worden met aandacht voor rust en ontspanning • De twee poortontwikkelingen inzetten in de marketing. • Actief op zoek gaan naar partners in de stad, bijvoorbeeld partners in de voedselbranche uit de stad en de grote instellingen. Marketing gericht op bedrijven, arrangementen maken tussen stad en Midden-Delfland.

VERDIENCONCEPTEN VOOR MIDDEN-DELFLAND GEBIEDSTYPE

• Midden-Delfland ligt in een hoog dynamische omgeving: de haven, de greenport en de steden Den Haag, Delft en Rotterdam. Deze dynamiek vertaalt zich niet in een dynamisch recreatief aanbod in het gebied. Terwijl aan de randen veel economische dynamiek ligt: Blankenburgtunnel, tramverbinding tussen Rotterdam, Airport, Delft en Den Haag en de vertramming van de Hoekse lijn. • De gebieden aan de dynamische randen kunnen getypeerd worden als Generatorgebied (poorten), het middengebied van Midden-Delfland is meer een koestergebied (tussen de poorten).

FINANCIËLE ZELFSTANDIGHEID

• Stand alone op lange termijn (SALT)

ROL VAN HET RECREATIESCHAP

• Flexibele beheerder en regisseur/ facilitator van de mini-economieën Mogelijk treedt het recreatieschap ook op als recreatief expert bij het inrichten van de poorten. Echte gebiedsontwikkeling is een rol voor een ontwikkelaar. Het recreatieschap zet zijn gronden in en is hiermee dienend en volgend aan de ontwikkeling. Ontwikkeling van de Poorten is een opgave voor de triple helix (overheid, kennisinstellingen en het bedrijfsleven) • Bij de mini-economieën (bijvoorbeeld voedselproductie) kan het recreatieschap een stimulerende rol spelen, als recreatie-expert, als flexibele beheerder, soms in de lead, maar vaak ondersteunend en faciliterend.

VERDIENCONCEPT

• De kern van Midden-Delfland is juist een landschappelijk rustpunt. Hier liggen mogelijkheden voor het ontplooien van mini-economieën om de stedeling te bedienen, Midden-Delfland als kwaliteitsmerk voor voedsel, congressen en klinieken. Experimenteel, slow en trendy. Partners zijn nodig om de stedeling echt goed te kunnen bedienen. Kennis en investeringsvermogen uit steden en werklocaties zijn nodig voor ontwikkeling van een recreatief product. • De gebiedsontwikkeling rond twee poorten. Ontsluit vanuit de poorten Midden-Delfland. Maak een circuit door de poorten te verbinden. De poorten ontstaan rond de nieuwe OV haltes, zijn iconische plekken en een opgave voor de triple helix van overheid, onderzoek en bedrijfsleven. Ze zijn van nationaal belang. De landschapstafel en het recreatieschap zijn volgend in dit proces.

VOORBEELDEN VAN VERDIENMODELLEN

• Inkomsten uit gebiedsontwikkeling (erfpacht) • Oogst uit het gebied (voedsel) • Efficiënt beheer en onderhoud (vrijwilligers, gebied overdragen aan burgers) • Zorglandschappen

MODERN LAND • AAN DE OORSPR IN- EN OUTDOOR • INSP

ROTTEMEREN PARCOURS DOOR HET NIEUWE LAND

RONG • NIEUWSTE LEISUREPARK • PANNEN EN HERSTELLEN

ECONOMISCHE DYNAMIEK • Infrastructurele ingreep met A13/A16 • Sterk gemaakt landschap, geschikt voor (grootschalige) transformaties • Recreatie sterk ontwikkeld, met sporten leisureprogramma’s

• • • •

POSITIONERING • Centraal recreatiepark in contrastrijke en vernieuwde omgeving (steden, kassen, water, akkerbouw) Gebied ligt te midden van het stedelijk gebied met veel lokale gebruikers, noordzijde luwer, midden- en zuidzijde intensiever gebruikt Goed bereikbaar vanuit de stad en OV aan de randen. Oostzijde nog matig ontsloten Zorgprogramma’s aan de randen (revalidatie, ziekenhuizen) Sport en bewegen dicht bij de stad, partners in stad en regio zijn sportevenementen, sportscholen, gezondheidsinstellingen en leisure (Zoetermeer)

SFEER EN IDENTITEIT • Modern land verbonden met de oorsprong, de Rotte. • Nieuwste leisurepark in- en outdoor • Inspannen en herstellen, “mijn tweede health centre” • Iconische programmering: Gezondheid als overkoepelend thema waar sport, outdoor activiteiten, revalidatie, en zorg binnen passen LANDSCHAPSTYPE • oude veenrivier • hoogteverschillen (hoge boezems, ringvaarten, zandafgravingen, sluizen, afvalberg) • van oude veenheuvel naar nieuw land (vruchtbaar productieland en bos) LEEFSTIJLEN • ondernemend Paars, stijlvol en luxe Blauw, ingetogen Aqua • genieten van uitdagingen, bijvoorbeeld watersport • houden van luxe en een gevarieerd landschap • Opgave: gevarieerd landschap, meer chique horeca

ROTTEMEREN PARCOURS DOOR HET NIEUWE LAND

Leefstijl voor het gebied is stijlvol en luxe blauw, ondernemend paars of aqua. Deze groepen genieten van de uitdagingen op het gebied van watersport, ze houden van luxe en een gevarieerd landschap. De Rotte (de naamgever van Rotterdam) is een oude veenrivier, een historisch meanderend relict uit de Romeinse tijd toen hier het hoogste punt van de regio lag. De grote veenmosheuvel, 10 meter boven het huidige maaiveld, was de brandstof van de gouden eeuw. Wat overbleef was een grote droogmakerij: nieuw land. Het was en is een landschap van water en hoogteverschillen. Ook een landschap van het grote gebaar, van maakbaarheid, vernieuwing en ondernemingszin. Van de oude veenheuvel tot het laagste punt van Nederland, hoog gelegen boezems, ringvaarten, Rotte en waterberging (roeibaan), met windmolens, gemalen, sluizen, dijken en veenkades, plassen uit zandafgravingen en heuvels van afval. De heuvels en het water vormen een goede vestigingsvoorwaarden voor sport. Het landschap met al zijn fragmenten en obstakels is als geheel een parcours voor buitensport zoals roeien, klimmen, mountainbiken, nordic walking, golf, hindernisbanen en skiën. Het gebied is een faciliteit voor sportieve inspanning, beter worden en je meten met anderen. In de Rottemeren kun je je energie kwijt. De Rottemeren liggen in een contrastrijke, vernieuwde omgeving. Sinds de grote afgraving is hier een vruchtbaar productielandschap ontstaan met grootschalige akkerbouw op kleigronden,

moderne kassengebieden, een park-recreatiegebied en een nieuw bos (Bentwoud) onder zeeniveau. De meanderende Rotte en het kronkelende park liggen hier in groot contrast met hun rationele omgeving, waar lijnen in het landschap eerder worden bepaald door de economie van nu, dan door historische patronen. De roeibaan ligt op de heersende windrichting, Nesselande langs het hoogspanningstracé en gasleiding, de vorm en maat van de kassengebieden worden bepaald door efficiëntie. Dit uitdagende landschap van water en hoogtes, de vernieuwende omgeving waar alles kan, is hét regionale adres voor outdoor sport. Dit adres groeit uit tot bovenregionale waarde door de grote leisureen indoor sportprogramma’s in Zoetermeer en de grote sportevenementen in Rotterdam. De Rotte en de metro zijn de verbindingen tussen binnenstad en buitengebied. De snelwegen, het nationale adres en toegang tot de randen. De Rottemeren bieden een gezonde omgeving. Daar hoort ook een zorgen revalidatieprogramma bij. Het netwerk van ziekenhuizen en zorginstellingen in de directe omgeving zet groengebied de Rottemeren op de stadsagenda als zorglandschap gericht op fysiek herstel en revalidatie. ‘Beter worden’ is het doel. Zo verbindt de Rottemeren zich aan de zorg-, leisureen sporteconomie. Met de A13/A16 krijgt de Rottemeren de kans voor een volgende vernieuwing. Een nieuwe heuvel in het landschap, een nieuwe lijn door het gebied, een nieuwe kans voor een uitdagend landschap, een nieuw onderdeel van het Parcours Rottemeren.

KANSRIJKE HOOFDOPGAVEN De economie van de sport, een echt recreatiegebied. Het versterken van deze economie is hier de opgave. Het recreatieschap is de partij om recreatieve gebiedspartners in het gebied samen te brengen. Gezamenlijk gaan ze het gebied actief marketen en daarbij samenwerking zoeken met de marketingbureaus/-ondernemers van Rotterdam en Zoetermeer. Gaat om samen optrekken als partners in promotie van sport en gezondheid. Het landschap is uitdagend en een service voor actief gebruik. De investering in het project A13/A16 is een kans om een grootschalige toevoeging in het gebied te ontwikkelen. Het kan gaan over gebiedsontwikkeling in plaats van inpassing, het is een integrale opgave met publieke en private partners.

MARKETINGKANSEN ROTTEMEREN • Echte sport, prestatie neerzetten op niveau, Je meten met anderen, alles gericht op energie, ook voedsel en drankjes. De omgeving als faciliteit. • Event met bovenregionale uitstraling, waarin land en water samenkomen. Bijvoorbeeld jaarlijks terugkerende ‘Rottemeren Triatlon’, met naast de traditionele variant ook een speciale Rottemeren-versie: mountainbiken, rolskiën en roeien. • Ontwikkelingen in de stad naar buiten (groene verbindingen, bewegwijzering, (stedelijke) marketing. Verbinden met partners uit de stad, bijvoorbeeld gemeenschappelijke promotie door sportscholen, Rottemeren is je tweede sportschool of health centrum. Partners in het gebied bij elkaar brengen, arrangementen tussen sport, wellness en horeca

VERDIENCONCEPTEN VOOR ROTTEMEREN GEBIEDSTYPE

• Rottemeren is een gebied gericht op sport, revalidatie, leisure. Het gebied heeft massa (mensen en bedrijven) en is goed bereikbaar. Bovendien zijn er weinig landschappelijke beperkingen: het is een gemaakt landschap. Het gebied is geschikt voor grootschalige herontwikkeling, zowel voor landschap als voor recreatieve programma’s. Gezondheid is daarbij een hoofdthema. Met revalidatie, zorg, sport, voedsel als subthema’s. • Het gebied kan hiermee getypeerd worden als generatorgebied

FINANCIËLE ZELFSTANDIGHEID

• Stand alone korte termijn (SAKT)

ROL VAN HET RECREATIESCHAP

• Participeren in een bredere multistakeholder community. De lead ligt meer bij anderen om ontwikkelingen in goede banen te leiden.

COMMUNITY-ROL

• Het recreatieschap als gebiedspartner onderdeel van gebiedsontwikkeling. Samen met andere stakeholders (ondernemers, ontwikkelaars, overheden) het gebied in een PPS constructie ontwikkelen.

VERDIENCONCEPT

• Gebiedsontwikkeling door multistakeholder community. De A13/A16 is een kans om landschappelijk en programmatisch het gebied te transformeren. Dit kan hét park van Rotterdamse regio worden. Recreatie is de belangrijkste economie in dit gebied. Gebiedsontwikkeling rondom het thema gezondheid (zorg, sport, voedsel, revalidatie, leisure) • Fonds voor ondernemers: Een garantiefonds (revolverend fonds) als stimulans voor de recreatie ondernemer binnen het gebied.

VOORBEELDEN VAN VERDIENMODELLEN

• Ontwikkelfonds om ontwikkelingen te stimuleren • Afromen van opbrengsten nieuw vastgoed t.b.v. recreatiebeheer • Gronden in concessie uitgeven (erfpachtinkomsten) hoogte is afhankelijk van het type ontwikkeling • Gebiedsontwikkeling i.c.m. ondertunneling A13/A16 • Zorg- en sportlandschap • Gebruiker betaalt: betaald parkeren bij recreatiegebieden (bijdrage voor hoge kwaliteit recreatievoorzieningen) • Onderhoud uitbesteden • Parkmanagement voor onderhoud van de recreatiegebieden door ondernemers in het gebeid • Evenementen

RUIMTE VOOR UITVINDINGEN • ENERGIEK

IJSSELMONDE EIGEN WERELDEN, RIVIER ALS DECOR

KE SAMENLEVING • BRON VOOR ENERGIE

ECONOMISCHE DYNAMIEK • Gebied met grote lokale dynamiek: veel inwoners en ondernemers, veel verschillende initiatieven en gebruikers. • Gebied in dynamische delta met grote stromen van materialen, energie, auto’s, maritieme bedrijven • Verbreding landbouw, aansluiting onderwijs & arbeidsmarkt, Hotspots maritieme industrie • Bronpunten in gebied en stad: A15 slimme snelweg, Wereldhavendagen, biobased economy, energie, onderwijs RDM campus, waterzuivering Beerenplaat,. POSITIONERING • Gelegen midden in een hoog dynamisch stedelijk gebied • Aan de snelweg en stadsranden, sterke verbindingen met de stad door OV en recreatieve routes (fietsroutes, Blauwe Verbinding). Veel potentiële gebruikers, zowel lokaal als vanuit de stad. • Onderdeel van het provinciaal landschap Deltapoort, bepaald door de delta: een rivierenlandschap • Beroepsvaart en rivierstroming beperkend voor landschapsontwikkeling, de rivier is vooral een decor en route.

SFEER EN IDENTITEIT • Energieke samenleving, een bron voor energie • Ruimte voor uitvindingen • Educatief en gemeenschapsgevoel • Eigen werelden, rivier als decor • Unieke gebiedjes en als contrast een dynamisch stromenlandschap LANDSCHAPSTYPE • Een deel dynamische delta buitendijks • Verstedelijkt landschap, divers en kleinschalig • Vruchtbaar land uit bomendijken met akkergronden LEEFSTIJLEN • Uitbundig Geel gezellig Lime • Lekker iets gaan doen, gezelschap, de mensen centraal • Ontspannen en recreatief karakter • Lekker buiten, gezin, groepen • Opgave vanuit de leefstijl: ruimte voor initiatief en activiteiten

IJSSELMONDE EIGEN WERELDEN, RIVIER ALS DECOR

Leefstijl voor het gebied is uitbundig geel en gezellig lime. Voor deze groep staat lekker iets gaan doen en gezelschap centraal. Ontspannen en buiten zijn met het gezin hoort daar bij. IJsselmonde is een verstedelijkt landschap. De zeekleipolders van dit eiland zijn, aanwas na aanwas, op het water veroverd. Het vruchtbare land is nuchter gemaakt uit bomendijken en akkerlanden, ambachtsheerlijke polders en buitenplaatsen. Later volgden havens, werven en voorsteden. Waaltje en Devel herinneren aan de dynamische delta buitendijks. Daar stroomt het getij met voedselrijk water door grienden en riviermoerassen. Op IJsselmonde ‘begint’ de Zuidwestelijke delta van de riviermondingen en zeearmen. Een uiterst vruchtbaar en productief ecosysteem. De stromen brengen leven in de brouwerij, ze geven energie en zijn bronnen voor productie. Het stromenlandschap van IJsselmonde is vervlochten met het stedelijke tapijt van de RijnmondDrechtsteden. De havengebieden van Europoort rollen hier hun infrastructuren uit naar het achterland. Het groen doorstroomt op zijn beurt de stad. De Blauwe Verbinding, de polder- en rivierdijken, de groene routes, de groene stadsranden: ze vormen het raamwerk dat de stad voorziet van struinen speelnatuur en van energie. De stad is landschapsinclusief ontwikkeld en dooraderd. Water is een belangrijk beeldmerk van het gebied. Energie wordt letterlijk en figuurlijk geleverd door de groengebieden in Rijnmond. Grienden en moerasgebieden leveren materialen voor productie en energie: wilgentenen, riet, vlas- en hennepvezels, houtsnippers, koolzaad, maaiafval en compost. Afval bestaat niet. De winning en zuivering, het hergebruik en sluiten van kringlopen geven het landschap kleur en verrassing. De rivier wordt hierdoor de slimste rivier. De A15 slimste snelweg. Windenergie, zonne-

energie, waterenergie, bewegingsenergie en warmte worden gewonnen in dit landschap. En aan deze lange stromen ligt het verstedelijkte landschap van IJsselmonde met een grote lokale dynamiek van inwoners, verenigingen, instellingen en ondernemers. Dit levert een grote diversiteit aan kleinere gebieden op. Op land is er eerder sprake van vele plekken met hun eigen identiteit, functie en landschap dan een continu landschap. De rivier is de recreatieve route en het decor voor een veelheid aan eigen werelden, proeflandjes waar je kunt testen, genieten, spelen en leren. Een bijzondere gebiedje is bijvoorbeeld het oude bruggenhoofd van de Barendrechtse Brug. Hier krijgen lokale en bovenlokale initiatieven de ruimte. Gemeenschapsgevoel, welzijn en zingeving, samen met het gezin eropuit voor ontspanning, educatie of evenement, passen bij de leefstijlen in het gebied. Deze lokale en bovenlokale initiatieven zijn een kans om mini-economieën op te zetten. Iedereen is welkom om te participeren. Het recreatieschap kan zijn recreatieve expertise goed inzetten binnen dit bredere krachtenveld en kan zijn gebieden openstellen voor deze mini-economieën. De lead ligt daarvoor bij de landschapstafels en lokale partijen. Zo groeit het decor van lijnen en routes dat de delta verbindt met de havenstad. Rivieren en paden zijn recreatieve routes door IJsselmonde. Waar mensen en stromen samenkomen, ontstaan markante en levendige plekken. De Barendrechtse Brug, een waterzuivering, een gemaal, een halte of haven bijvoorbeeld. De adressen van dit gebied zijn onder andere de fietsknooppunten en OV-knooppunten van tram, trein en metro. Het zijn ontmoetingsplekken en overstappunten. Het contrast wordt groter tussen de open, stromende delta en de eigenzinnige werelden.

KANSRIJKE HOOFDOPGAVE VOOR IJSSELMONDE • Een echte stadsrand waar lokale initiatieven alle ruimte krijgen. Recreatieschap moet ruimte bieden, inhaken en ondersteunen, stimuleren, meer functies mogelijk maken, niet één beheer of uitstraling maar passend bij de wens. Het landschap is divers, de grote stromen zijn het decor.

MARKETING KANSEN IJSSELMONDE • Educatief, gemeenschapsgevoel, spelen, leren • Proeflandjes, gebiedjes waar ruimte is voor testen, genieten, zingeving en welzijn en familie • Van lokaal tot bezoeken van buiten, inzetten op brede doelgroepen, zowel de lokale dominante leefstijlen als de stedeling (kindvriendelijk) • Combinaties tussen recreatie en educatie, tussen waterzuivering en waterpret, tussen energieopwekking en sport. Zoals de ontwikkeling Hooge Nesse (energie en recreatie), Johannapolder (samenwerking) en Blauwe Verbinding (waterrecreatie).

VERDIENCONCEPTEN VOOR IJSSELMONDE GEBIEDSTYPE

• Het gebied is een provinciaal landschap, maar heeft vooral een lokale functie. Het landschap wordt bepaald door de delta. Op dit moment zijn op en aan de rivieren echter veel restricties door beroepsvaart en stroming. Dit beperkt de ontwikkeling van het recreatief gebruik. De gebieden van het recreatieschap kunnen getypeerd worden als koester- en flexgebieden

FINANCIËLE ZELFSTANDIGHEID

• Verwachting is dat er altijd een rol voor overheid nodig is naast inkomsten uit het gebied. 37

ROL VAN HET RECREATIESCHAP

• Recreatief expert (voor ontwikkelen recreatieve voorzieningen in mini-economie) en community facilitator (regiefunctie binnen de gebiedseconomieën). Het recreatieschap wordt hiermee onderdeel van de mini-economie en brengt gronden in.

VERDIENCONCEPT

• IJsselmonde is een ondernemend gebied waar veel lokale energie zit. De rivier, de snelweg en de nabijheid van veel mensen maken het tot een dynamisch gebied. Veel aanleidingen voor een grote diversiteit aan ontwikkelingen, mini-economieën die aanhaken op lokaal initiatief en grotere opgaven en telkens een ander landschap en gebruik op kunnen leveren.

VOORBEELDEN VAN VERDIENMODELLEN

• • • •

Onderhoud en beheer overdragen aan lokale partijen (flexibele beheer) Opzetten van een gebiedscoöperatie (inbreng geld, kennis, bezit, etc.) Klimaatlandschap voor wind- en zonne-energie Recreatie rondom thema’s (energie en water)

VERBONDEN MET HET LAND • PO • PARELS • HOGE LUCH

KRIMPENERWAARD LIEFDE VOOR HET LAND

OLDER • RUST • STREEKPRODUCT HTEN, LAGE HORIZON

ECONOMISCHE DYNAMIEK • EHS, wateropgave en landbouw met een opgave POSITIONERING • Bijzonder en waardevol veenweidegebied, onderdeel van het Groene Hart. • Aan de randen echte werkrivieren • Vanuit Rotterdam, Gouda en Schoonhoven goed verbonden. Ook in de luwte door de rivieren waar pontjes de verbinding leggen. • Veel lokale gebruikers aan de westzijde (Krimpen aan de IJssel): Krimpenerhout voorziet in lokale behoefte, een stadsrand met bijbehorend gebruik. De golfbaan is ook van regionale betekenis.

SFEER EN IDENTITEIT • Ruimte van de grote polder en de schoo heid van de bijzondere details • Schatkamer van het land: verkennen van de streekproducten en natuur • Ruimte voor het lokale (ondernemers, bewoners)

LANDSCHAPSTYPE • Veenweidegebied met aantal rivierduinen (donken) • De randen zijn rivieren • Typisch Hollands ontginningslandschap (slagenlandschap)

LEEFSTIJLEN • Uitbundig Geel, gezellig Lime, rustig Groen • Actieve bezigheden waar gezelschap cen traal staat • Rustige activiteiten en lekker eropuit met de fiets. • Opgave: toegankelijk maken van landschap en activiteiten.

KRIMPENERWAARD LIEFDE VOOR HET LAND

Leefstijl van dit gebied is uitbundig geel, gezellig lime en rustig groen. Geel en lime houden van actieve bezigheden en gezelschap in bijvoorbeeld sport en attracties of lokale markten. Lime en groen zoeken rustige activiteiten, ze trekken er graag op uit met de fiets. De Krimpenerwaard is een karakteristiek veenweidegebied dat in drie fasen is ontgonnen met langgerekte slagenverkaveling, tiendwegen, eendekooien, vaarten en boerderijlinten. Hier en daar steken rivierduinen (donken) boven het veenpakket uit waarop vaak nederzettingen werden gesticht. Het gebied kampt met bodemdaling als gevolg van klink. Verder wordt gestreefd naar meer natuur in de Waard door aanleg van ecologische verbindingen. Het groene weidegebied waar melkveehouderij de boventoon voert, kleurt hier en daar ‘bruin’ vanwege de verruiging (natuur). Voor de ontginningen rond 1100 was het gebied een veenmoeras, met ook moerasbos. Het Loetbos is met zijn wilgen-elzenbos hier een mooi voorbeeld van. Krimpenerwaard is een gebied dat de veenpolders in optima forma laat zien. De waarde van dit Hollandse ontginningslandschap is op internationale schaal zeer hoog. De weidsheid en openheid, de ervaring van de horizon en de wolkenlucht bieden een schilderachtig decor. Langs de randen liggen rivieren: de Lek (een echte werkrivier), de Hollandsche IJssel en de pittoreske Vlist. Onderscheidend is dat dit een echt grootschalig veenweidegebied is in de directe omtrek van Rotterdam. Het gebied is sterk in zijn bijzondere

details: mooie boerderijen en oude kernen. Aan de randen van de Krimpenerwaard liggen de Zilverstad Schoonhoven, de historische stad Gouda en de molens van werelderfgoed Kinderdijk. Vanuit de rust van de Krimpenerwaard kan men Nederland verkennen, de stedelijke programma’s in Rotterdam of Delft en de toeristische trekpleisters. Dit gebied is voor liefhebbers van ruimte en extensieve recreatie. Het gaat hier om streekproducten en arrangementen. De regio maakt zich sterk voor de verbinding tussen stad en groen en gezond leven, de ruimte waar je kan fietsen, varen, wandelen en spelen in een speelpolder. Kinderen maken hier kennis met het land waar hun kaas, melk en vlees vandaan komt. De KoeKaasroute verbindt Rotterdam met het veenweidegebied en Gouda. Daarnaast is ook een VakmanschapMeesterschaproute ontwikkeld van Gouda naar Schoonhoven door de Krimpenerwaard. Mogelijk richten agrariërs zich in de toekomst wel op nieuwe producten, eiwitrijke waterteelten zoals kroos en algen. In de Krimpenerwaard gaat het ook om het kleine gebaar, topkwaliteit zoals een uitspanning in het boerderijlint, een rustplek in de weidsheid, een vogelkijkhut of dat ene boerenpolderpad. En steeds als decor een Hollands polderlandschap uit duizenden. De Krimpenerwaard kan wellicht uitgroeien tot een échte topper in de wereld op gebied van weidevogels, zwarte sterns, purperreigers, rijke slootkanten, vissen en amfibieën.

KANSRIJKE HOOFDOPGAVEN KRIMPENERWAARD Een landschap waar je welkom bent, met routes en arrangementen om kennis te maken met het land, zijn producten en zijn natuur. De verbinding met de stedeling is de opgave. Agrariër, natuurbeheerder en recreatieondernemer werken samen met publieke partijen aan een vitaal en toegankelijk landschap. Het eigendom, het beheer en de ontwikkeling van het routenetwerk en arrangementen kan bij diverse partijen ondergebracht worden. De Krimpenerwaard is ook de prachtige tuin van zijn inwoners, waar ze met plezier in wonen, werken en recreëren. De betrokkenheid met deze gebruiker vergroten kan door ze meer mogelijkheden te geven. Bijvoorbeeld door de gemeenschap een gebied in eigen beheer te laten nemen.

MARKETING KANSEN KRIMPENERWAARD • Profilering: Liefde voor het land • Landschap is de bestemming, routes zijn interessant • Arrangementen voor de ontdekking van streekproducten en het cultuurhistorische landschap, onderdeel van Groene Hart-beleving • Nichestrategie voor de natuurliefhebber, bijzondere soorten laten zien. • De mooiste tuin voor de lokale gemeenschap, trots en betrokkenheid eigen bewoners.

VERDIENCONCEPTEN VOOR KRIMPENERWAARD CONCEPT

• Waardevol veenweidegebied als onderdeel van het Groene Hart met grote natuur- en landschapswaarde en lokale betrokkenheid

GEBIEDSTYPE

• De Krimpenerwaard is een bijzonder landschap dat een belangrijke rol speelt in de ecologische hoofdstructuur. Water, de EHS en een vitale landbouw zijn hier de belangrijkste opgave. Recreatie is van belang voor een vitaal platteland. Het bijzondere landschap en de natuurwaarden zijn ook een beperking van de recreatieve ontwikkelmogelijkheden. • Dicht tegen Krimpen aan de IJssel ligt dit anders. Het lokale gebruik is hier intensief. Dit gebied (Krimpenerhout) laat zich meer als flexgebied typeren waar nog kansen voor o.a. transformatie liggen.

FINANCIËLE ZELFSTANDIGHEID

• Nieuwe opbrengsten uit de recreatie of recreatiegebieden zijn waarschijnlijk beperkt.

ROL VAN HET RECREATIESCHAP

• In de Krimpenerwaard en het Loetbos spelen meer opgaven vanuit natuur, ecologisch beheer en landbouw dan vanuit recreatie. Recreatie is wel een belangrijke pijler voor de vitaliteit van het gebied. • Rol is innovatief beheerder en partner met stakeholders voor verbinden van het landschap met routes en arrangementen. Natuur en landbouwpartners kunnen hier de lead in nemen. • In Krimpenerhout kunnen juist lokale initiatieven de kans krijgen. Dit is een mini-economie. Deze kan volledig door de lokale gemeenschap worden ingevuld. Het recreatieschap kan hier een rol in vervullen, maar dat is niet nodig. Het zou zich hier kunnen beperken tot zijn (innovatieve) beheertaak. Lokale gemeenschap richt zich meer op de invulling en treedt op als initiatiefnemer.

VERDIENCONCEPT

• Vanuit de ontwikkeling van het gebied als geheel: landbouw, natuur, wateropgaven en recreatie. Gezamenlijk beheer met boeren en provinciale landschappen, nieuwe functies toevoegen (landbouw, water) en arrangementen aanbieden. • Mini-economie (Krimpenerhout) ruimte bieden aan mini-economieën aan de rand van de gemeenten, initiatieven vanuit lokale community.

VOORBEELDEN VAN VERDIENMODELLEN

• • • •

Gebied onder voorwaarden uit handen geven (burgerparticipatie) Efficiënt beheer en onderhoud, samenwerking met gebiedspartners Kleinschalige evenementen Recreatieplas in concessie uitgeven

STOER EN LIEFLIJK • ZOET EN NATUUR EN INDUSTRIE • AVON

VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG RUIGE RUIMTE, EILAND VOL CONTRASTEN

N ZOUT • POLDER EN HAVEN • NTUUR VAN DEZE CONTRASTEN

ECONOMISCHE DYNAMIEK • De kust is je echte natuur- en recreatiegebied, ruimte voor avontuur, een regionale bestemming. Ook het Oostvoornse meer is een onderscheidende bestemming (duikers). • Andere gebieden zijn minder een regionale bestemming. Ze hebben grote concurrentie (Zeeland, Grevelingen) het gebied heeft weinig inwoners, (weinig draagvlak als lokale bestemming) • Nieuwe economische potenties, de dynamiek van ruimtevragers: landbouw, havenindustrie, energie, water, aquacultuur, benutten restwarmte, biomassa, natuur POSITIONERING • Grote ruimtes en programma’s: Kust, haven en landbouw • Gebied met lage dichtheid, weinig lokale gebruikers • Goed bereikbaar over de snelweg, gebied als bestemming • Partners in stad en regio: energie: climate initiative, wateropvang: drinkwater, stoere havenstad: architectuur, grote complexen, grote ruimtes

SFEER EN IDENTITEIT • Ruige ruimte, eiland van contrasten • Stoer en lieflijk • Zoet en zout • Polder en haven • Natuur en industrie • Avontuur van deze contrasten, 1 eiland, 2 werelden LANDSCHAPSTYPE • Oude en nieuwe zeekleipolders omsloten met ringdijken • Rijke duinenkust met binnenduinrand milieu met landgoederen • Sterk contrast van landschap met de haven en weidse open water. LEEFSTIJLEN • Uitbundig Geel, gezellig Lime en luxe Blauw. • Actieve bezigheden waar gezelschap centraal staat • Rustige activiteiten en lekker eropuit met de fiets. • Luxe en rustig ontspannen. • Opgave vanuit deze leefstijl : attracties of lokale markten, winkelen, watersport, fietsen en toertochten met auto of motor en beautyfaciliteiten.

VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG RUIGE RUIMTE, EILAND VOL CONTRASTEN

Leefstijl van dit gebied is uitbundig geel, gezellig lime en luxe blauw. Geel en lime houden van gezelligheid, bijvoorbeeld op markten en trekken eropuit met grotere groepen. De blauwe groep houdt meer van luxe en rustig ontspannen. Watersportactiviteiten zijn bij allen zeer geliefd, net als toertochten. Voorne-Putten is een eiland dat de overgang markeert tussen Rijnmond en de delta. Het eiland bestaat uit oude en nieuwere zeekleipolders die net als bij IJsselmonde dijkring na dijkring zijn gewonnen op zee. Rond de Bernisse ligt het oudste veenrijke deel van het eiland. Het hele eiland is omgeven door een sterke deltadijk met hier en daar buitendijkse gronden. De westzijde die soepel overgaat in Maasvlakte 2, kent een rijke duinenkust met een karakteristiek binnenduinrandmilieu met landgoederen. Dit landschap is vol contrasten. De noordrand heeft een feeĂŤriek decor van zware havenindustrie. De zuidzijde grenst aan het weidse Haringvliet en de Voordelta. De duinen contrasteren met de vlakke zeekleipolders. Vanaf de A15 en de N57 is het eiland verbonden met delta en stad. De A15 ontsluit de beleving van de stoere haven. De dammenroute N57 geeft zicht op het weidse landschap en de deltawateren. Die wereld van contrasten tussen stoer en lieflijk is het profiel voor de toekomst. Voorne-Putten kan het uitbouwen en versterken.

Bernisse en Brielse Maas zijn nu klassieke recreatiegebieden, keurig en aangeharkt. In het eiland van contrasten ligt het perspectief bij ruige ruimte, wildernisnatuur, struinen in moerasbossen, stuifduinen, kanoĂŤn door zoetwaterjungles en biezenvelden, slufters en zwinnen. De ruige natuur van Bernisse en Brielse Maas geeft tegenwicht aan de wirwar van de havenindustrie. Net als op Maasvlakte 2 wordt bewezen dat in Nederland natuur en industrie prima samengaan. De Haringvliet doet ook mee in dit verhaal. De Kier in de Haringvlietsluizen maakt een zoet-zoutovergang en opent de weg voor trekvissen. Ze kunnen tot diep in Duitsland de Rijn op stomen. Zoet-zoutovergang en getij geven de zuidrand van Voorne geleidelijk een avontuurlijker en zee-achtige beleving. Voorne-Putten-Rozenburg is een relatief dun bevolkt gebied, ver weg van de stedelijke drukte, hoewel de haven prominent aanwezig is. Maar de snelweg brengt nieuwsgierige avonturiers tot aan de kust. Mensen wonen met volop ruimte. Stadsrandengroen heb je hier niet nodig, er is ruige ruimte genoeg! Nieuwe economische potenties liggen in zoet en zoutenergie (osmose), aquacultuur en koppelingen tussen glastuinbouw en havenenergie.

KANSRIJKE HOOFDOPGAVEN VOOR VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG • De kust is recreatie en natuur, een regionale bestemming. Ruimte en ruigheid maken het onderscheid voor het gebied. Het recreatieschap heeft een duidelijke rol als recreatief expert. Beheer kan gedeeld worden met terreinbeheerders zoals Natuurmonumenten. • Het binnenland kan een aanvulling zijn op de beleving van natuur voor de recreant die de kust ook beleeft als natuur. Andere opgaven zijn hier welkom. Dit kan natuur zijn, maar ook landbouw, aquacultuur en energie. Recreatieschap kan het gebied openstellen voor de beste ideeën middels een prijsvraag / marktconsultatie. Beheer en ontwikkeling komen dan bij anderen. Eventuele opbrengsten kunnen worden gebruikt voor andere gebieden met een inrichtingsopgave voor ruige natuur.

MARKETINGKANSEN VOOR VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG • Profilering: Ruige ruimte, eiland van contrasten • niet méér bezoekers maar vaker en langer. • Kust is kust, daar hoef je niet op te richten. Maar juist op de groep die niet alleen van strand op zonnige dagen houdt maar er komt voor de kust als natuur. Bernisse en Brielse Meer gaan mee in de ruigheid van de haven en kust, niet in het ‘parkerige’ en typisch recreatieve van rond de steden. • Op avontuur in ruige natuur, je komt in een andere wereld. • Totaal afwijkend programma zou hier dan moeten kunnen. Wild kamperen of kunstenaarsdorp, buitenwerkplaatsen. Of juist grote ruimtevreters zoals aquacultuur of zonnevelden. Ondernemers en nieuwe gebruikers hier echt vrijheid geven, zelf het gebied onderhouden, beheren. Geen overheidsbemoeienis. • Wandelaars, van Brielle tot Hellevoetsluis, arrangement

VERDIENCONCEPTEN VOOR VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG GEBIEDSTYPE

• Het gebied kan grofweg opgedeeld worden in twee typen: • Kust: Koestergebied (veel bezoekers, maar kwetsbare natuur) • Achterland: Flexgebied (lage intensiteit, weinig landschappelijke beperkingen. Wel beperkingen door veiligheidscontouren haven)

REGIONAAL / LOKAAL • Kustgebied heeft een regionale uitstraling, overige gebieden zijn meer lokaal georiënteerd

FINANCIËLE ZELFSTANDIGHEID

• Stand alone, lange termijn (SALT) > inkomsten kunnen niet op korte termijn verwacht worden

ROL VAN HET RECREATIESCHAP

• flexibel beheer en als regisseur actief faciliteren van nieuwe invulling van het gebied

VERDIENCONCEPT

VOORBEELDEN VAN VERDIENMODELLEN

• Het verdienconcept van Voorne-Putten-Rozenburg zou zich in de kustgebieden moeten richten op recreatie. Het recreatieschap zou recreatieve concessie uit moeten geven om zodoende pachtinkomsten te verhogen. • Verder liggen er kansen om nieuwe functies aan het gebied toe te voegen. Het gaat dan om energie (wind, biomassa, restwarmte), water en landbouw (aquacultuur). Dit betekent dat het recreatieschap deze gebieden uit handen gaat geven en andere activiteiten gaat toestaan. De vraag is tot op welke hoogte het recreatieschap de gebieden uit handen gaat geven (verkoop, pacht). • Gebieden via prijsvraag (onder voorwaarden) in de etalage zetten.

• Recreatieconcessies uitgeven (horeca, voorzieningen) • Gebruiker betaalt (betaald parkeren bij recreatiegebieden in vorm van recreatiebijdrage). Voorwaarde is dat de recreant hier iets van terugziet • Windenergie • Klimaatlandschap en Living lab voor energieprojecten en landbouw (biomassa, aquacultuur) • Kostenbesparing door goedkope krachten en efficiënt O&B bijvoorbeeld door bundelen krachten van verschillende gebiedseigenaren (bv. Natuurmonumenten)

6 TOT SLOT Nu de profielen zijn gevormd in een overkoepelende toekomst visie, is het de taak aan het Koepelschap samen met de andere partijen om deze visie tot een succes te brengen. De landschapstafels zullen hier een belangrijke rol in spelen. De landschapstafel per gebied zal verantwoordelijk gesteld worden dat het beheer samenwerking nodig heeft met de ontwikkelingen in het betreffende gebied. Zo kunnen de gebieden zich vormen tot verschillende recreatiegebieden met een gebiedseigen identiteit. Voor de ontwikkeling is het belangrijk om samenwerking te stimuleren tussen de verschillende partijen maar ook naar samenwerking te zoeken met publieke partijen, instellingen, grondeigenaren en andere burgers of bedrijven. Voor een optimaal resultaat voor de revitalisering moeten ondernemers en investeerders mede gebiedsverantwoordelijk kunnen zijn. Nog even terug naar de aanpak op de drie verschillende niveau’s: beheer, recreatie en economie. Al eerder werd uitgelegd dat deze drie niveau’s nodig zijn voor de revitalisatie. Na het maken van de profielen zijn de rollen nog duidelijker te definiëren.

Beheer: Het is nodig om in te zetten op variatie in organisatie van beheer. Niet 1 visie op beheer voor de regio maar een visie per gebied. Kies per gebied voor een gebiedseigen aanpak waardoor het gebied zich kan onderscheiden van de andere gebieden. Voor beheer ligt de opgave om voldoende ruimte te creëren voor samenwerking met particuliere partijen. Recreatie: Om de recreatie een nieuwe dimensie te geven is het noodzakelijk om de bestaande/nieuwe kennis uit te bereiden. Ook zal er gezocht moeten worden naar nieuwe partners om het recreatiegebied dynamischer te maken. Economie: Vanuit de economische opgaven voor de gebieden zal er gewerkt moeten worden aan nieuwe ontwikkelingen voor het gebied. Kennis en samenwerking vanuit andere beleidsterreinen is hiervoor nodig. Om dit mogelijk te maken moet de regio opzoek gaan naar deze ontwikkelingsopgaven om zo de kwaliteiten van de ontwikkelopgaven te vertalen naar een kansrijke opgave voor het gebied, passend bij de profilering.

COLOFON Dit productverslag is in opdracht van de NHTV hogeschool Breda. Alle beelden in d¬it verslag komen uit het bestand van BVR adviseurs i.s.m. Gaby Rasenberg. BVR adviseurs is niet verantwoordelijk voor de redactie en vormgeving van het productverslag. Niets uit dit verslag mag worden overgenomen. Aan de inhoud van dit verslag kunnen geen rechten worden ontleend. ©Gaby Rasenberg, Rotterdam juni 2014

PORTFOLIO Gaby Rasenberg • Februari 2014 gabyrasenberg@gmail.com