Divers en succesvol onderweg Samenvatting evaluatie inzet combinatiefunctionarissen
Inhoudsopgave 3. Actief, creatief en betrokken Algemene inleiding en aanleiding evaluatie 4. Samenvatting op hoofdlijnen 5. Combinatiefuncties in Zoetermeer 7. Onderwijs & Brede School Impuls aan primair onderwijs: sport, cultuur, wetenschap en techniek 11. Kunst & Cultuur Impuls aan Kunst & Cultuur: op school, in de mediatheek, bij speciale projecten 13. Sport & Bewegen Impuls aan Sport & Bewegen: bij de vereniging, op school, in de wijk
2
Algemene inleiding Actief, creatief en betrokken... dat zijn de eigenschappen van een combinatiefunctionaris. Je ziet ze in de wijk, op school, bij de mediatheek, in het cultureel centrum of bij een sportvereniging. Zij zijn het die kinderen laten kennismaken met Sport & Bewegen, met Kunst & Cultuur en met Wetenschap & Techniek. Kinderen doen zo ervaringen op, ze ontplooien zich en ze ontdekken hun talenten. Een combinatiefunctionaris werkt in meerdere sectoren en combineert verschillende soorten activiteiten. Juist in deze combinatie van werkzaamheden zit de kracht. Kinderen krijgen onder verschillende omstandigheden te maken met de inbreng van dezelfde functionaris. Dat is niet alleen herkenbaar en duidelijk, het geeft ook een gevoel van veiligheid en schept vertrouwen. Sinds 2009 werkt de gemeente Zoetermeer mee aan het programma Impuls Brede scholen, sport en cultuur van de Rijksoverheid. In dat kader waren in 2011 in totaal 25 combinatiefunctionarissen (ruim 15 fte) actief binnen de sectoren Onderwijs & Brede School, Sport & Bewegen en Kunst & Cultuur. De functionarissen zijn bij voorkeur in dienst bij de primair betrokken instelling of organisatie. De functionarissen Sport & Bewegen zijn via drie werkgeversinstituten gedetacheerd bij de gemeente of bij sportverenigingen. In 2012 neemt de raad van de gemeente Zoetermeer een beslissing over de structurele invulling van de Impuls vanaf 2013. Ter voorbereiding daarop vond eind 2011 een onderzoek plaats over de periode 2009-2011. Doel van het onderzoek was om helder te krijgen welke effecten de Impuls heeft en om het proces tussen betrokken partners en combinatiefunctionarissen te evalueren. Er zijn interviews afgenomen met acht combinatiefunctionarissen, twaalf werkgevers en zes basisscholen. Het onderzoek is uitgevoerd door bureau Kennispraktijk. Deze brochure geeft inzicht in het werk van de combinatiefunctionarissen en geeft de uitkomsten van het onderzoek op hoofdlijnen weer.
3
Samenvatting op hoofdlijnen In het algemeen leidt het onderzoek, samengevat, tot de volgende conclusies: n Werkgevers ervaren een positieve bijdrage van de combinatiefunctionarissen in Zoetermeer aan de vier algemene doelen van de Impulsregeling. n Inzet van combinatiefunctionarissen leidt tot versterking van de sportvereniging en tot meer jeugdleden. De functionaris is een stabiele factor in de vereniging. n Zeker voor scholen zonder vakleerkracht gymnastiek is de inzet van een combinatiefunctionaris een welkome afwisseling op de reguliere lessen. n De oprichting van wijksportverenigingen heeft een impuls gekregen. n Meer kinderen dan voorheen maken zowel onder als na schooltijd kennis met verschillende vormen van cultuur en met wetenschap en techniek. n Kennis van leerkrachten is vergroot en het lesaanbod is verder ontwikkeld. n De belangrijkste succesfactoren zijn ‘competenties van de professional’, ‘passie en enthousiasme’ en ‘visie, heldere doelen bij de start en verdeling van verantwoordelijkheden’. n Combinatiefunctionarissen richten zich op diverse doelen en hanteren verschillende werkwijzen. Een sterkere (centrale) afstemming van de inzet van functionarissen en de diverse werkzaamheden kan het effect verder vergroten. n Bij scholen die slechts incidenteel activiteiten van combinatiefunctionarissen afnemen, wordt niet direct een meerwaarde voor het (primaire) onderwijsproces ervaren. Bij scholen die meer structureel een functionaris inzetten juist wel. n De combinatiefunctionarissen Sport & Bewegen werken onder verschillende CAO’s. Dat is onwenselijk. n Zowel werkgevers als combinatiefunctionarissen dringen aan op het waarborgen van continuïteit en inbedding. Diversiteit is kenmerkend voor de inzet van de combinatiefunctionarissen in Zoetermeer. Er worden veel verschillende instellingen bediend met verschillende vormen van inzet van combinatiefunctionarissen. Over het algemeen vindt men de inzet succesvol. Het is duidelijk dat er al veel positieve resultaten zijn geboekt. Optimalisering is mogelijk, echter de gemeente Zoetermeer is met de Impuls duidelijk op de goede weg. Het volledige evaluatierapport is te vinden op de website: www.combinatiefuncties-zoetermeer.nl
4
Onderwijs & Brede School OPOZ (1 fte)
Unicoz (1 fte)
Brede School (2 fte)
2 programma adviseurs Kunst & Cultuur en Wetenschap & Techniek
2 muziekdocenten, worden ingezet op 4 scholen
2 Brede School wijkcoördinatoren, 1 uitvoeringsassistent
Ontwikkelen (les-)programma’s, adviseren docenten, bouwen een netwerk van aanbieders, leggen een verbinding tussen binnen- en buitenschools leren
Geven muziekles, adviseren docenten, verzorgen cursussen in het Brede Schoolprogramma
Hebben een spilfunctie op wijkniveau, ontwikkelen programma-aanbod voor heel Zoetermeer
CKC (1,4 fte)
Openbare Bibliotheek (1 fte)
Sport & Cultuurcheque (0,6 fte)
2 cultuurcoaches
4 mediacoaches
1 cultuurcoach
Ontwikkelen programma’s cultuur op school, adviseren en begeleiden scholen, ondersteunen Brede School activiteiten
Adviseren, begeleiden 3 basisscholen bij mediawijsheid en leesbevordering, verzorgen activiteiten in de Mediatheek
Verbonden aan het project Sport & Cultuurcheque, initieert projecten en activiteiten voor m.n. kinderen van 8-9 jaar
Kunst & Cultuur
Sport & Bewegen Sportverenigingen (2,3 fte)
Gemeente Zoetermeer, afdeling V&A (5 fte)
5 ‘verenigingsondersteuners’
7 sport & spel begeleiders, extra sport-buurt-coach Palenstein m.i.v. 2012
Verzorgen jeugdtraining, geven clinics op scholen en in het Brede Schoolprogramma, zijn actief bij de wijksportverenigingen, ondersteunen het bestuur van de vereniging
Geven clinics op scholen, begeleiden sportieve wijkactiviteiten, initiëren wijksportverenigingen, verzorgen vakantieactiviteiten en Natuursprong
Onderwijs - Sport (0,1 fte)
Sport - Cultuur (0,6 fte)
Speciaal Onderwijs, project Special Heroes, 1 functionaris (m.i.v. 2012)
Circus Never Mind, 1 functionaris
Realiseert sportkennismaking op school, organiseert speciale activiteiten en begeleidt kinderen en ouders bij keuze voor sportverenigingen
Verzorgt clinics op scholen, in het Brede Schoolprogramma en bij speciale projecten
5
“Prima om cofinanciering te vragen. Iedereen doet een deel cofinanciering en dan zien we hoe ver we komen. Als ze heel succesvol zijn in hun werkzaamheden, dan kunnen we ze wel behouden. Het ligt er wel aan wat ze als product leveren.� Bestuur onderwijsgroep
6
Onderwijs & Brede School Impuls aan primair onderwijs: sport, cultuur, wetenschap en techniek Samenwerking met de schoolbesturen van OPOZ (openbaar onderwijs) en Unicoz Onderwijsgroep (bijzonder onderwijs) zorgt ervoor dat de combinatiefunctie ook is vertegenwoordigd in het Zoetermeerse onderwijs. Beide besturen ontvangen subsidie voor in totaal twee parttime combinatiefunctionarissen die betrokken zijn bij diverse onderwijsactiviteiten en bij programmaontwikkeling. Daarnaast zijn ze de bruggenbouwers tussen regulier onderwijs en de activiteiten buiten school, zoals bij Brede School Zoetermeer en bij speciale stedelijke evenementen. Binnen het onderwijs worden combinatiefunctionarissen op twee manieren ingezet: ze zijn direct in dienst bij het onderwijs of het onderwijs neemt diensten en activiteiten af van combinatiefunctionarissen die elders in dienst zijn. Denk hierbij aan cultuur-coaches, aan medewerkers Sport & Bewegen of aan de medewerker van Circus Never Mind. Ook bij de uitvoeringsorganisatie Brede School Zoetermeer werken drie combinatiefunctionarissen. Samen met collega’s vervullen zij een spilfunctie in de wijk. Zij zijn de verbindende schakel tussen scholen, aanbieders van activiteiten en de kinderen. In samenspraak met de partners stellen de Brede SchoolcoÜrdinatoren het totale activiteitenaanbod samen. De activiteiten worden op wijkniveau aangeboden, in de woon- en leefomgeving van de kinderen.
7
Ervaringen Combinatiefunctionarissen zijn in verschillende rollen en met uiteenlopende taken betrokken bij het onderwijs. Het aanbod van activiteiten en daaruit volgend de resultaten van de inzet van deze combinatiefunctionarissen zijn zeer uiteenlopend. Over het algemeen wordt aangegeven dat dankzij de combinatiefunctionarissen de kennis van leerkrachten is vergroot en dat het lesaanbod verder is verbeterd. Er is een doorgaande leerlijn ontwikkeld voor Kunst & Cultuur en voor Wetenschap & Techniek. Dit brengt het onderwijs op een hoger niveau. Bij zowel kinderen, leerkrachten als directeuren groeit de interesse voor een vakgebied, zoals muziek. Ook de samenwerking met andere partners is naar een hoger plan getild. Er is een duidelijke toename in activiteiten en aanbod op het gebied van cultuureducatie. Mediacoaches behaalden goede resultaten met het verbeteren van de basisvaardigheden taal en lezen. Combinatiefunctionarissen die nauw verbonden zijn aan een school boeken merkbaar resultaat. Scholen die incidenteel activiteiten afnemen, ervaren vooral een tijdelijk effect.
8
“Kinderen zijn vrijer geworden op het gebied van muziek en zingen. Iets wat voor hen onbekend was, leeft nu gewoon!” Directeur onderwijsinstelling
De persoonlijkheid, de professionaliteit en de instelling van de functionaris worden aangemerkt als belangrijke succesfactoren. Deze competenties zijn essentieel bij hun werkzaamheden. Ze zijn niet alleen ‘open minded’, communicatief en sociaal vaardig, maar ook nieuwsgierig, gemotiveerd, geïnteresseerd, zelfstandig en flexibel. Ten slotte worden goed organiseren, plannen en luisteren, het vermogen tot abstraheren en kennis van het vak genoemd. Punten van aandacht zijn de beschikbare uren in het algemeen en het feit dat wordt gewerkt met tijdelijke subsidie en dus met tijdelijke contracten.
Betere communicatie en afstemming tussen verschillende functionarissen leidt tot goed op elkaar afgestemde activiteiten en programma’s. Structurele inzet van een functionaris levert meer rendement op dan incidentele inzet. Kinderen leren de functionaris kennen en de functionaris raakt meer betrokken bij de school. Toekomst Betere afspraken en heldere doelstellingen zijn aandachtspunten voor de toekomst. Cofinanciering is weliswaar bespreekbaar, maar helder is wel dat de activiteiten van de combinatiefunctionarissen niet tot de ‘core business’ van de school worden gerekend.
9
10
Kunst & Cultuur Impuls aan Kunst & Cultuur: op school, in de mediatheek bij speciale projecten Kinderen op jonge leeftijd leren genieten van kunst en cultuur is een belangrijke investering in de toekomst van kinderen en in de toekomst van het culturele leven in Zoetermeer. Op deze manier ontdekken kinderen de wereld om zich heen. Deze kennis maakt ze weerbaar. Het centrum voor Kunst & Cultuur ontvangt subsidie voor twee cultuurcoaches. Zij ontwikkelen kunsteducatieve programma’s en activiteiten voor het primair onderwijs. De functionarissen leveren ook een bijdrage aan de Brede School en onderhouden de website www.cultuuropschool.nl. Bij de Openbare Bibliotheek werken combinatiefunctionarissen als mediacoach. Vanuit de Mediatheek Palenstein adviseren ze drie scholen en verzorgen ze lessen. Na schooltijd begeleiden ze kinderen bij het maken van werkstukken. Een andere combinatiefunctionaris is als cultuurcoach betrokken bij het project Sport- & Cultuurcheque. Bij dit project worden kinderen van 8 jaar financieel ondersteund bij het kennismaken met sport en met kunst en cultuur. De cultuurcoach initieert activiteiten voor kinderen, ook voor leerlingen uit het speciaal onderwijs. Ze geeft cursussen binnen het Brede Schoolprogramma en ze promoot de Sport- & Cultuurcheque. De combinatiefunctionaris van Circus Never Mind werkt op het snijvlak van kunst en bewegen. Hij verzorgt clinics op scholen en cursussen binnen het Brede Schoolprogramma.
11
Ervaringen De inzet van de combinatiefunctionaris heeft de naamsbekendheid van de organisaties vergroot. Het aanbod van deze organisaties is beter onder de aandacht gekomen van bijvoorbeeld het onderwijs. De bij de bibliotheek aangestelde mediacoaches hebben bijgedragen aan de realisering van de mediatheek en aan ledenwerving. Ook aan het slagen van de nationale Boekenweek en het kunst- en cultuurproject Dag van de Lach hebben zij een belangrijke bijdrage geleverd. Bij Circus Never Mind heeft de inzet van een combinatiefunctionaris ook een positief effect gehad op de betrokkenheid van vrijwilligers. Andere algemene ervaringen zijn opgenomen bij het onderdeel ‘Onderwijs & Brede school’. Toekomst Alle werkgevers willen de inzet van combinatiefunctionarissen continueren en/of uitbreiden. Van inbedding en continuïteit is echter nog nauwelijks sprake. Cofi nanciering zal niet of nauwelijks van de grond komen omdat alle betrokken organisaties bestaan door subsidies. De cultuursector heeft specifi ek aangegeven de activiteiten uit te willen breiden naar het voortgezet onderwijs.
“Als de combinatiefunctionarissen verdwijnen, zal er niet veel beklijven van hun werkzaamheden. Vandaar een pleidooi om nu in te zetten op verbinding met partijen van buiten, zoals de sportvereniging en de bibliotheek. Ook de betrokkenheid van ouders is belangrijk.” Directeur basisonderwijs
12
Sport & Bewegen Impuls aan Sport & Bewegen: bij de vereniging, op school, in de wijk Kinderen laten kennismaken met sport en ze stimuleren om door te stromen naar een vereniging. Dat is de primaire doelstelling van de combinatiefunctionarissen die werkzaam zijn binnen Sport & Bewegen. Juist voor kinderen is bewegen belangrijk. Sporten stimuleert de motorische, sociale ĂŠn cognitieve ontwikkeling en het is ook nog eens leuk om te doen. De functionarissen verzorgen activiteiten voor sportverenigingen, geven clinics op scholen, verzorgen activiteiten binnen het Brede Schoolprogramma en bieden sport aan op wijkniveau en in de vakantie. Zij werken bij de gemeentelijke afdeling Vrijetijdsvoorzieningen en Accommodaties en bij sportverenigingen voor atletiek, hockey, tafeltennis, gymnastiek en basketbal. Daarnaast kunnen verenigingen die zelf geen functionaris hebben, tijdelijk gebruikmaken van een bij de gemeente gestationeerde combinatiefunctionaris.
13
Ervaringen De combinatiefunctionaris wordt voor veel verschillende activiteiten ingezet. Als resultaat daarvan zijn meer kinderen actief gaan sporten bij verenigingen en is er meer, beter en vernieuwend aanbod. Ook is de combinatiefunctionaris van toegevoegde waarde voor de interne organisatie van de vereniging. Bij sommige verenigingen zijn de wachtlijsten verdwenen omdat er meer kinderen terecht kunnen door de aanwezigheid van de combinatiefunctionaris. Bij andere verenigingen zijn juist wachtlijsten ontstaan doordat er grotere toeloop is dankzij meer en beter aanbod. Zeker voor scholen zonder vakleerkracht gymnastiek is de inzet van een combinatiefunctionaris een welkome afwisseling op de reguliere lessen. Op wijkniveau kreeg vooral de ontwikkeling van wijksportverenigingen een impuls. Dat de functionarissen onder verschillende CAO’s werken, wordt binnen de gemeentelijke afdeling Vrijetijdsvoorzieningen en Accommodaties als knelpunt ervaren. Andere algemene ervaringen zijn opgenomen bij het onderdeel ‘Onderwijs & Brede School’. Toekomst De combinatiefunctionarissen zijn actief in de kernactiviteiten van de vereniging. Het wegvallen zou onmiddellijk voelbaar zijn. Sportverenigingen maken zich vooral zorgen over de financiering van de combinatiefunctionaris. Cofinanciering zou onmiddellijk leiden tot contributieverhoging, iets wat bestuurders niet zomaar zien gebeuren.
14
“Het schip moet doorvaren. Als de combinatiefunctionaris wegvalt, zijn we wat zeilen kwijt en varen we langzamer. De combinatiefunctionaris helpt de vaart er in te houden.� Voorzitter sportvereniging
15
Colofon Met de ‘Impuls brede scholen, sport en cultuur’ zet de Rijksoverheid sinds 2008 in op het creëren van een samenhangend aanbod tussen onderwijs, sport en cultuur. Hierdoor dient een rijke leeromgeving te ontstaan waarin kinderen en jongeren de kans krijgen hun talenten optimaal te ontplooien, sociale vaardigheden te ontwikkelen en plezier te hebben. Uitvoering evaluatieonderzoek Kennispraktijk Samenstelling brochure Annemiek Haak (gemeente Zoetermeer, directie inwoners, afdeling beleid) m.m.v. Marjolein Zakee, Marieke van Seggelen Vormgeving GBE communicatie, Den Haag Foto’s Anne Paar Druk Drukkerij van Deventer, ‘s-Gravenzande Oplage 250 exemplaren Versie: januari 2012 Meer informatie www.combinatiefuncties-zoetermeer.nl www.zoetermeer.nl