30/40/50 jaar Essegem: KT De Violier

Deel 3: De familie Mennekens en de liefde voor toneel, theater & taal

Toneel. We horen het woord niet vaak meer. Essegem gebruikt nu het meer universele woord ‘theater’. In de academie wordt ‘woord’ gebruikt. Maar begin 19de eeuw waren er heel wat toneelverenigingen in Brussel en ook Jette. Eentje ervan was ‘De Violier’, opgericht in 1908 door Jef Mennekens. Ik sprak met Herman Mennekens, zijn achterkleinzoon, om het verhaal van deze bijzondere familie en de link met Essegem te kunnen vertellen.

Tekst: Ilse Verbeke

Het verhaal start begin vorige eeuw met Jef Mennekens Senior, dichter en overgrootvader van Herman. Jef was actief in de Brusselse theaterwereld, vriend van Herman Teirlinck. Hij werkte in Molenbeek en woonde in Jette. Hij hield van taal, teksten en mensen bij elkaar brengen. Samen met vrienden richtte hij de ‘toneel- en taalkring De Violier’ op. Hun eerste repetitieruimte was boven een café tegenover wat nu Atelier 340 is. De voorstellingen gingen door in zaal Ryckaert, later ‘Ons Huis’, nu de Excelsior.

De vereniging groeide en overleefde de eerste en de tweede wereldoorlog. Ondertussen had zoon Herman (niet de Herman die ik sprak, maar zijn grootvader) de fakkel overgenomen als voorzitter en trekker van de vereniging. Intussen kreeg ze de titel ‘Koninklijke toneel- en taalkring De Violier’ en maakte ze deel uit van het ‘Verbond der Vlaamsche Tooneelkringen van Jette’. Herman kreeg een zoon en die werd Jef genoemd, naar zijn grootvader. Niet alleen de naam, maar ook de liefde voor theater werd doorgegeven. Jef Junior werd acteur, speelde samen met Nand Buyl in de KVS en werkte voor de BRT (de nationale radio en televisie). Daarnaast bleven hij en zijn vrouw Mimi hun passie voor taal en theater delen met de Jettenaren via De Violier.

Jef Junior is lokaal actief en dus ook lid van de Sociaal Kulturele Raad (SKR). Hij staat mee aan de wieg van GC Essegem. Jef en Mimi huren een woning in de Sint-Pieterskerkstraat, waar later het eerste kantoor van de SKR zal komen. Mimi speelt openluchttheater in de tuin, met de kinderen uit de buurt. Kindertheater ‘De Violiertjes’ wordt geboren.

Ook hun zoon Herman Junior krijgt de liefde voor taal met de paplepel mee en slijt zijn broek in Essegem. Want na een reizend bestaan langs cafés en scholen vinden De Violier en De Violiertjes er hun vaste stek. Het hele gezin is, gedurende jaren, minstens drie avonden per week aanwezig in het centrum. Repeteren, decors bouwen, podia opbouwen en afbreken, voorstellingen spelen... Een intensieve maar heel fijne tijd voor Herman en vele Jettenaren van zijn generatie.

Wanneer Herman De Violiertjes ontgroeit, wordt De Violier Juniors opgericht. Het Nederlandstalig onderwijs breidt uit en ook anderstalige ouders sturen hun kinderen naar Essegem om hun Nederlands te versterken door theater te spelen. Omdat het niet gemakkelijk is om voor Jetse ketjes geschikte toneelstukjes te vinden, begint Herman teksten te schrijven voor de repetities en de opvoeringen. Op maat van de kinderen, op maat van hun Nederlands. Het begin van taalstimulering in ons centrum. Hij ziet veel kinderen openbloeien.

In 2008, wanneer De Violier 100 jaar bestaat, schreef Herman een mooi naslagwerk met het repertorium, oude foto’s en affiches. Een mooi eerbetoon, want enkele jaren later overlijden kort na elkaar zijn moeder Mimi en vader Jef. Het lokale verenigingsleven is veranderd. De Violiertjes bleven nog even actief, maar stopten er uiteindelijk helemaal mee. De vraag naar taalstimulering blijft wel heel groot en Essegem blijft zoeken hoe ze hierop een antwoord kan bieden.

Interesse in het naslagwerk over De Violier? We hebben er nog enkele liggen. Vraag ernaar via essegem@vgc.be. Zelf goesting gekregen om iets te doen rond taal, theater, taalstimulering? Neem zeker ook contact met ons op!