Impressie bijeenkomst eye 2014

Page 1

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards Aantrekkelijk en bereikbaar


Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards Aantrekkelijk en bereikbaar verslag themamiddag in het EYE Amsterdam

datum: 30 januari 2014 datum publicatie: 24 februari 2014


‘‘The street is the river of life of the city, the place where we come together, the pathway to the center’’ William H. Whyte The social life of small urban spaces (1980)




De stad van de 21ste eeuw: bereikbaar én aantrekkelijk Steeds meer steden in Nederland willen bereikbaar

Als bureau vinden we het belangrijk om, samen met

én aantrekkelijk zijn. Dat stelt nieuwe eisen aan de

onze opdrachtgevers, ambassadeurs te zijn voor een

inrichting van wegen en straten. We verwachten een

integrale benadering van mobiliteitsvraagstukken.

zogenaamde ‘functional ambiance’: zowel functioneel

Daarnaast willen we hen die hier al mee bezig zijn,

qua bereikbaarheid als met een aantrekkelijke

extra handvatten geven om nog effectiever aan de

ambiance zodat mensen er graag verblijven, winkelen,

slag te gaan. En zo wordt Nederland weer een stukje

recreëren, enzovoort.

mooier, bereikbaarder en vitaler.

Exhibition Road, London, voor en na 6

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


Inhoud

STRATEGIE

pag 8

ONTWERPAANPAK

pag 14

SAMEN AAN DE SLAG

pag 20

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

7


8

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


STRATEGIE

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

9


STRATEGIE ‘Belevingseconomie vraagt nieuwe balans tussen voet, fiets, OV en auto’ Bas Govers Bas Govers, adviseur mobiliteit en ruimte bij Goudappel Coffeng, leidde de themamiddag in. Na decennia van suburbanisatie is de stad is weer belangrijk geworden. Mensen met kennis en talent willen wonen en werken in de stad. De opkomst van de belevingseconomie vergt een andere, kwalitatieve inrichting van de openbare ruimte. Er is een nieuwe balans nodig in het ruimtegebruik door voetganger, fietser, openbaar vervoer en de auto. Het is een opgave waar disciplines verkeer en mobiliteit, stedenbouw, ruimtelijke ordening, landschap, milieu en economie samen moeten werken aan integrale projecten. Als je aan mobiliteitsprojecten werkt, werk je aan de stad.

10

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


‘‘We leven in een stedelijke economie met een nieuwe aandacht voor de centra. De verhuizing van NRC vanaf een goed bereikbare snelweglocatie naar hartje binnenstad van Amsterdam is een goed voorbeeld.’’

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

11


STRATEGIE ‘Meer verblijfskwaliteit vanwege de vlam van Parijs’ Ton Schaap Ton Schaap, stedenbouwkundige van de gemeente

verbinding in en tussen buurten. Bij projecten

Amsterdam, vertelt uit zijn werkpraktijk over

wordt het belang van sociale interactie, levendige

de ‘vlam van Parijs’. Het gaat om een unieke

stadsstraten, verblijfskwaliteit, ruimte voor

bevolkingsopbouw die inmiddels ook typerend is voor

voetgangers vaak onderschat. Ton Schaap houdt een

Amsterdam. Kijkend naar de bevolkingsopbouw zijn

pleidooi voor het laten ontstaan van ruimtes die juist

ruwweg 4 generaties te onderscheiden:

dit mogelijk maken. Een voorbeeld is de Zaancorridor tussen Zaandam en Amsterdam-Centrum: zet niet in op

▪▪ 0-20 jaar: kinderen en tieners ▪▪ 20-30 jaar: jonge stedelingen ▪▪ 30-50: hardwerkende mid-lifers ▪▪ 50-80: senioren

een snelle fietssnelweg en HOV-route in een rechte lijn achter de interessante plekken langs, maar kies voor een iets minder directe route langs verblijfsplekken aan het IJ.

Vooral de jonge stedelingen en senioren vormen samen een grote groep, die grote waarde hecht aan recreatie en ontspanning. Zij hebben behoefte aan verblijfsruimte. Zij stuwen de behoefte aan verblijfsruimte in de stad en de behoefte aan

12

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

In Amsterdam wordt 50% van de woningen bewoond door één persoon.


‘‘Zet niet in op een snelle fietssnelweg en HOV-route in een rechte lijn achter de interessante plekken langs, maar kies voor een iets minder directe route langs verblijfsplekken aan het IJ.’’

‘De vlam’ van Amsterdam

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

13


14

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


ONTWERP AANPAK

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

15


ONTWERPAANPAK Functional Ambiance als werkconcept Dirk van Peijpe Dirk van Peijpe van stedenbouwkundig bureau De

Vervolgens beschrijft hij hoe het concept Functional

Urbanisten gaf een inleiding op het werkconcept

Ambiance werkt. Dirk gaf nog vier lessen mee uit

‘Functional Ambiance’. Deze ontwerpmethode is

een analyse van tien goed functionerende Europese

ontwikkeld in samenwerking met de Hogeschool van

stadsstraten:

Rotterdam, Goudappel Coffeng en de gemeenten Rotterdam en Utrecht. Kern van de methode is dat verkeerskundigen, stedenbouwkundigen en andere betrokkenen met elkaar ‘in gesprek gaan’ over hoe een straat moet functioneren. Dirk begint met een helder statement: ‘de straat is de levensrivier van de

1.

Ga uit van het gewenste gedrag van mensen;

2.

Meng waar het kan, scheid waar het moet.

3.

Ontwerp op structuurniveau en laat ruimte voor

geef vrijheid waar mogelijk.

verblijfsfuncties. stad, de plek van ontmoeting en de weg naar het Aan de slag met de Functional Ambiance methodiek 4. Maak plekken en stimuleer sociale centrum’. interactie.

16

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


‘‘Als je plannen maakt voor autoverkeer, dan krijg je autoverkeer; als je plannen maakt voor mensen en verblijven, dan krijg je mensen en verblijfsplekken’’ (naar William H. Whyte). Het begrippenkader van Functional Ambiance

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

17


ONTWERPAANPAK Do’s en dont’s uit de praktijk: Steenstraat Arnhem Hank Houtman De laatste inleider, Hank Houtman, ging in op zijn

Inmiddels is het mogelijk een eerste balans op te

concrete case: de Steenstraat in Arnhem. Vroeger

maken: passanten, ondernemers en bewoners vinden

alleen bekend van Monopoly, maar inmiddels ook

de nieuwe Steenstraat een verbetering. De waardering

een voorbeeld van hoe ‘shared space’ ook op een

van de Steenstraat als winkel- en horecastraat is

stadsstraat kan worden toegepast.

gestegen en het aantal ongevallen is gedaald. Natuurlijk zijn er nog altijd verbeterpunten, maar de

Van asfaltweg weer naar ‘Steenstraat’

focusverschuiving van ‘doorstromen’ naar ‘verblijven’ is een geslaagde ingreep gebleken.

18

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


Gek genoeg waren het de ondernemers en gebruikers die hiermee aankwamen, waar de gemeentelijke stedenbouwkundigen en verkeerskundigen juist tegenstribbelden. Na een jaar overleg koos de wethouder uiteindelijk de kant van de ondernemers. De Steenstraat werd ‘shared space’.

Steenstraat: voor en na Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

19


20

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


SAMEN AAN DE SLAG

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

21


SAMEN AAN DE SLAG Van drukke verkeerswegen naar aantrekkelijke stadsboulevards gemeente Utrecht KERNOPGAVE

LESSEN

Goudappel Coffeng heeft de gemeente

Het is waardevol dat infrastructuur wordt benaderd

Utrecht ondersteund in het opstellen van het

vanuit de kwaliteit van de omgeving. Gebruikers

Ambitiedocument Utrecht Aantrekkelijk en Bereikbaar.

krijgen zo ook betere oriëntatiemogelijkheden als ze

In 2012 heeft de gemeenteraad het vastgesteld.

over de stadsboulevard rijden. Werken aan straten

Hierin kiest ze voor minder doorgaand autoverkeer

is eigenlijk werken aan de stad. Het is goed om het

door de stad, meer ruimte voor de fiets, betere OV-

belang van een integrale benadering te onderkennen;

bereikbaarheid en meer verblijfskwaliteit in de stad.

tegelijkertijd moet ook de stedelijke bereikbaarheid worden geborgd. Het terugdringen van sluipverkeer

OPLOSSING

uit de stad is alleen mogelijk als er is nagedacht

De huidige stedelijke verdeelring (twee rijstroken per

over goede alternatieven. Dit vergt een stedelijke

richting) krijgt een transformatie tot aantrekkelijke

bereikbaarheidsstrategie.

stadsboulevard (één rijstrook per richting, brede fietspaden en een brede groene middenberm). Naast een inrichtingsontwerp heeft Goudappel Coffeng ook modelberekeningen uitgevoerd. Het is namelijk nodig dat het doorgaande autoverkeer op de voormalige stedelijke verdeelring meer via de snelwegring gaat rijden. Dit blijkt goed mogelijk te zijn met aanvullende maatregelen.

22

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


St. Josephlaan

Verbinding

Interactie

Herkenbaarheid

Verkeerskundig/ functioneel Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

23


SAMEN AAN DE SLAG Levendige aanloopstraten Haarlemmerdijk en -straat, gemeente Amsterdam

KERNOPGAVE

LESSEN

De leukste winkelstraat van Nederland (verkiezing

De fietser is hier zo dominant aanwezig dat er vaak

2011) dreigt aan zijn succes ten onder te gaan. Na de

geen doorkomen meer aan is. De fietser is hier wat

herinrichting van circa 10 jaar geleden hebben zich

de auto in de jaren ‘70 en ‘80 was. We moeten op

nieuwe soorten winkels en horeca gevestigd in de

zoek naar een nieuwe gezonde balans tussen fietser,

straat en wordt er veel meer gebruik gemaakt van

voetganger en overig verkeer.

de openbare ruimte. Maar inmiddels belemmert de enorme aanwas van fietsers de oversteekbaarheid voor kinderen en senioren.

OPLOSSING In plaats van de kruispunten sterker te reguleren, zijn er suggesties om juist pleintjes (aantrekkelijke interactieplekken) te maken om voetgangers en fietsers beter te mengen. Hierdoor zal men meer rekening met elkaar gaan houden.

24

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


2014

2020

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

25


SAMEN AAN DE SLAG Van oude rijksweg tot aantrekkelijke winkelstraat Grotestraat in Nijverdal, gemeente Hellendoorn KERNOPGAVE

voor groen, terrassen en voetgangers. De maximum

Al meer dan 50 jaar is de rijksweg N35 tussen Zwolle

snelheid zou kunnen worden verlaagd en het verkeer

en Enschede een barrière geweest in de kern van

zou in twee richtingen kunnen blijven rijden.

Nijverdal. De winkelfunctie langs dit lint kwam niet goed uit de verf, omdat de meer dan 16.000

LESSEN

motorvoertuigen/etmaal het winkelen en op terras

Een aanzienlijke afname van het verkeer van circa

zitten minder aantrekkelijk maakt. Aan de noordzijde

16.000 naar maximaal 5.000 motorvoertuigen is al

wordt momenteel de combitunnel (spoor, rondweg)

een mooie voorwaarde om de aantrekkelijkheid te

aangelegd. Opgave is de bestaande, oude rijksweg

vergroten en de oversteekbaarheid te verbeteren. Het

zodanig her in te richten dat er een aantrekkelijke

is ook raadzaam om de winkels aan de uitlopers van

winkelstraat ontstaat.

de N35 her te bestemmen naar een kerngebied, zodat winkels en bezoekers meer geconcentreerd zijn. Op

OPLOSSING

het centrale deel, waar de meeste mensen oversteken,

Een oplossing om een meer aantrekkelijke

is het gewenst om geen parkeren langs de rijbaan te

winkelstraat te creĂŤren kan bestaan uit het

maken.

versmallen van het wegprofiel en het toe passen van shared space-principes. Geen aparte fietspaden meer,

Een belangrijke les is dat een inspirerende en brede

maar gemengd verkeer op een rijbaan in gebakken

kijk op de Grotestraat tot waardevermeerdering van

klinkers. De overgebleven ruimte kan gebruikt worden

het ontwerp en van de omgeving zal leiden. Dit proces zou bij voorkeur ook lokaal met een klankbordgroep doorlopen moeten worden.

26

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


2014

2020

Combinatietunnel voor spoor en nieuwe rondweg Huidige inrichting Grotestraat

Masterplan centrum Nijverdal Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

27


SAMEN AAN DE SLAG Historische stadsradialen gemeente Eindhoven

KERNOPGAVE

Eindhoven heeft gekozen om op belangrijke plekken

Een van de kernopgaven van de gemeente Eindhoven

het centrum over de binnenring heen te laten ‘vloeien’.

die vastgelegd is in de visie ‘Eindhoven op weg’ is om

Dit moet tot uiting komen in de inrichting van deze

het autoverkeer te concentreren op de Buitenring en

plekken. De historische stadsradiaal loopt dan door

op een beperkt aantal radialen naar de Binnenring.

tot in het centrum en legt zo betere ruimtelijke

De meer historische stadsradialen kunnen dan aan

verbindingen tussen centrum en de schilwijken.

de fietser en voetganger worden teruggegeven,

Hoewel nu nog op veel plaatsen verkeerslichten staan

bijvoorbeeld in de vorm van snelfietsroutes als

om de conflicten tussen de richtingen te regelen,

‘levensaders’ van het betreffende stadsdeel. Dit is een

overweegt de gemeente om deze te verwijderen en de

forse opgave, aangezien het wegennet van Eindhoven

richtingen meer zelfsturend en vanuit ‘oogcontact’ te

nu stervormig is met veel rechtstreekse routes naar

laten kruisen.

het centrum.

LESSEN OPLOSSING

Werken vanuit een visie is één, maar vervolgens is ook

Waar het centrum zich over de binnenring uitstrekt

durf nodig om te gaan voor de praktische doorvertaling

en waar historische radialen uitkomen op de

op straat. Het is belangrijk om ook na aanleg bereid te

centrumring, ontstaan belangenconflicten. Gaat

zijn om nog aanpassingen te verrichten (pilotstudies

de doorstroming van de binnenring boven de

en experimenten). Door te werken met quick wins laat

centrumroutes (the places to be) of andersom?

je zien dat er, ook met beperkte budgetten, veel kan veranderen.

28

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


2020 Slow motion - Fast forward

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

29


SAMEN AAN DE SLAG Bussen en fietsen in de historische winkelstraat gemeente Leiden KERNOPGAVE

LESSEN

De Breestraat in Leiden is een historische winkelstraat

Zo lang er nog veel bussen rijden, blijft de Breestraat

met intensief fiets- en busverkeer. Maar het kan

een asfaltverharding houden. Zodra het omleiden

ook worden beschouwd als een belangrijke bus- en

van bussen mogelijk is, kunnen in de Breestraat

fietsroute met winkels erlangs. Momenteel rijden

klinkers komen. Het blijkt echter dat hiervoor

er zo’n 700 bussen, maar de drukte aan fietsers is

bereikbaarheidsmaatregelen nodig zijn op de

met name overweldigend. Ook wil de gemeente

alternatieve route. Hier wordt nu aan gewerkt. Het

de winkelfunctie meer ruimte geven. De opgave is

profiel van de Breestraat krijgt in het eindbeeld een

om in de verdeling van de ruimte en de keuze voor

simpele opbouw: bredere trottoirs, een lage maar

materialen meer ruimte te bieden aan het bezoekend

brede en duidelijk zichtbare trottoirband en een

publiek.

uniforme klinkersoort van gevel tot gevel.

OPLOSSING Dit is mogelijk door een deel van de bussen via een andere snelle route te laten rijden langs de rand van de binnenstad naar het station. Dit speelt letterlijk en figuurlijk ruimte vrij in de Breestraat zelf. De Breestraat wordt zo hechter betrokken bij het kernwinkelgebied.

30

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


2020

Huidige kwaliteit - historische gebouwen

Verborgen kwaliteit - huidige kwaliteit verborgen achter: - boombakken - abri's - fietsen - reclame zuilen

Verdwenen kwaliteit - openheid van de straat - stoepen - individuele kwaliteit gebouwen

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

31


Portfolio Ontwerp & openbare ruimte

Ontwerp en openbare ruimte

Laat u inspireren! Ons inspiratieboek laat veel projecten zien waar het prettig verblijven is en waar we ons goed kunnen verplaatsen. Kijk op www.goudappel.nl/ontwerp

32

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


Meer weten? Bas Govers adviseur Strategie en Beleid bgovers@goudappel.nl 0570 666 278

Marco Aarsen Landschapsarchitect maarsen@goudappel.nl 0570 666 271

Aart de Koning stedenbouwkundige/verkeersplanoloog adekoning@goudappel.nl 06 547 001 25

Richard ter Avest adviseur Verkeer en Ruimte rteravest@goudappel.nl 0570 666 875

Christiaan Kwantes adviseur Strategie en Beleid ckwantes@goudappel.nl 06 513 603 74

Rico Andriesse adviseur Verkeer en Ruimte randriesse@goudappel.nl 0570 666 876

Nicole Korsten adviseur Verkeer en Ruimte nkorsten@goudappel.nl 040 2679 503

Joost Verhoeven adviseur Verkeer en Ruimte jverhoeven@goudappel.nl 0570 666 208

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

33


‘‘Wij werken aan bereikbaarheid, leefbaarheid en economische vitaliteit’’.

34

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards


Goudappel Coffeng is met haar ruim 200 medewerkers een unieke specialist. We benaderen als geen ander mobiliteitsvraagstukken vanuit alle invalshoeken en expertises die nodig zijn. Van planologie tot gedragsverandering van individuen, van geavanceerde verkeersmodellen tot bestuurlijke procesregie, van strategisch advies tot en met integraal ontwerp op straat.

Wij zijn gevestigd in Amsterdam, Den Haag, Deventer, Eindhoven en Leeuwarden.

www.goudappel.nl www.dat.nl www.maptm.nl

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

35


36

Amsterdam

Den Haag

De Ruyterkade 143 1011 AC Amsterdam T +31 (0)20 420 92 17

Verheeskade 197 2521 DD Den Haag T +31 (0)70 305 30 53

Deventer

Eindhoven

Snipperlingsdijk 4 7417 BJ Deventer T +31 (0)570 666 222 F +31 (0)570 666 888 Postbus 161 7400 AD Deventer

Flight Forum 92-94 5657 DC Eindhoven T +31 (0)40 235 25 00

Samen aan de slag met stadsstraten en boulevards

Leeuwarden F. Haverschmidtwei 2 8914 BC Leeuwarden T +31 (0)58 253 44 46


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.