Het belang van natte natuur

De spons erover

Natte en laaggelegen gebieden zijn een troef in tijden van droogte

De afgelopen maanden kreunde Europa onder de droogte, met tal van waterbesparende maatregelen tot gevolg. Niet voor het eerst, maar helaas ook absoluut niet voor het laatst. Met de drinkwatervoorziening die in gevaar kwam, landbouwoogsten die mislukten en de natuurkwaliteit die op alle vlakken sterk achteruit gaat, zet de klimaatverandering zich almaar duidelijker door. In Berlare hebben we gelukkig een extra troef in handen: natte natuur. Om de gevolgen van langdurige droge periodes zo veel mogelijk te beperken, is het belangrijk om onze ruimte zo goed mogelijk in te richten. Door de aanplant van bomen bijvoorbeeld. Die zorgen voor schaduw en hebben een verkoelend effect.

Maar net zo belangrijk is dat we het water dat valt zo goed en zo lang mogelijk moeten proberen te sparen. Zeker in langdurige droge periodes met korte, intense regenbuien. Experten spreken dan vaak over het ‘klimaatproof maken’ of de ‘adaptatie’ van het landschap aan de veranderende omstandigheden, wat minstens zo belangrijk is als het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen.

Natte sponzen

Het water langer vasthouden kan op heel wat manieren, en – een geluk bij een ongeluk – in Berlare hebben we voor die adaptatie een

zeer belangrijke extra troef in handen: natte en laaggelegen gebieden. Meersen en moeras(bos)sen zoals de Scheldebroeken, Paardeweide, Berlare Broek, het Donkmeer en de Kalkense Meersen overstroomden tot decennia geleden vaak van nature in het winterhalfjaar. In de loop van het voorjaar en zomer zakten die waterpeilen weer geleidelijk en temperden ze zo eventuele droge periodes.

Deze natuurlijke ‘natte sponzen’ kunnen onze samenleving heel wat problemen besparen en zijn vandaag onmisbaar geworden om – ook bij hevige regenbuien – water langer vast te houden. “Reeds heel wat jaren stellen we via maandelijkse metingen op onze percelen echter vast dat ook in Berlare het gemiddelde grondwaterpeil (fel) is gezakt”, vertelt Michaël Crapoen van vzw Durme. Ons landschap is er op dit moment vooral op gericht om een teveel aan water zo snel mogelijk af te voeren, waardoor het oppervlaktewaterpeil laag blijft. “De tientallen kilometer aan afvoerslootjes zijn daar een voorbeeld van. Door op een slimme manier – dus uiteraard zonder overlast voor omwonenden – sluisjes en stuwen te plaatsen, zouden we het water langer kunnen vasthouden”, legt Crapoen uit. “Een optie om zeker verder te onderzoeken. En ook een aangepast pompbeleid dat inzet op waterbuffering in plaats van afvoer zou een belangrijk verschil kunnen maken op korte termijn.”

En de otter?

Niet in het minst voor de uitzonderlijke biodiversiteit in onze gemeente. “Denken we maar aan sommige typische weidevogels zoals de grutto die met zijn lange snavel niet meer in de bodem geraakt, of aan plantensoorten die het moeilijk krijgen, zoals de dotterbloem en de echte koekoeksbloem.” En ook voor de otter, misschien wel onze belangrijkste ‘watermascotte’ is de natte natuur van levensbelang. Crapoen: “In 2019 dook hij voor het eerst in decennia terug op in Berlare, als een van de enige gemeenten in Vlaanderen. We doen het dus zeker niet slecht. Maar het droogvallen van sloten en moerassen is ook voor hem een ramp. We zetten dus alles op alles om natuurgebieden te blijven aankopen en in te richten als klimaatbuffer.”

Meer info: donk@vzwdurme.be

© Ronald Messemaker

MICHAEL CRAPOEN

In 2019 dook de otter voor het eerst in decennia terug op in Berlare, als één van de enige gemeenten in Vlaanderen. We doen het dus zeker niet slecht. Maar het droogvallen van sloten en moerassen is ook voor hem een ramp.