Take this Waltz
Voel de verwondering.
KBC, trotse sponsor van Gent Festival van Vlaanderen
In de geest van Schönberg Musikalische Privataufführung door Het Collectief
Opera Gent - Lullyzaal 07.09.2021 I 20:30 Beginuur 20:30 Verwacht einduur 21:40
Gelieve geen foto’s te maken tijdens de voorstelling
De weldadige wervelingen van de Weense cultuur
Wenen was eeuwenlang een thuishaven voor musici. Grote componisten zoals Schubert en Schönberg zijn er geboren. Nog veel meer componisten brachten er een groot deel van hun werkzame leven door, van Mozart tot Mahler. Antonio Vivaldi blies hier zijn laatste adem uit. De aantrekkingskracht van de stad op componisten en musici is onmiskenbaar. Toen Mozart in Wenen woonde, was de stad de bakermat van de klassieke stijl. Beethoven nam het stokje van hem over en stuurde de muziekgeschiedenis resoluut een nieuwe richting uit. Aan het begin van de 20ste eeuw werd Wenen nogmaals het centrum van muzikale vernieuwing. Terwijl Gustav Mahler de grenzen van het oude tonale systeem opzocht, broedde zijn protegé Arnold Schönberg op een nieuw idioom, waarin de klassieke harmonie definitief werd losgelaten.
© Bas Bogaerts
Wenen is muziek. Jaarlijks stemmen wereldwijd miljoenen mensen af op de sierlijke walsen en de vrolijke polka’s van het nieuwjaarsconcert van de Wiener Philharmoniker in de Gouden Zaal van de Musikverein, maar dat is slechts een van de vele gezichten van dit wereldvermaarde orkest. De Wiener Philharmoniker opende ons Festival immers met twee meesterwerken van Anton Bruckner en Franz Schubert.
Dat is het Wenen dat we vandaag bezoeken, het Wenen van Schönberg en zijn leerlingen, die met groot respect voor de traditie waaruit zij voortkwamen nieuwe wegen opzochten. De twaalftoonsmuziek van Schönberg had een doorslaggevende invloed op de muziek van de 20ste eeuw, maar zijn muzikale horizon was veel breder was dan dat. Zijn inzet voor de nieuwe muziek van jonge en minder jonge componisten uit binnen- en buitenland was tomeloos. Gent Festival van Vlaanderen bouwt verder op Schönbergs nalatenschap en geeft u een uniek kijkje in zijn muzikale wereld. Veerle Simoens, directeur Gent Festival van Vlaanderen
Uitvoerders Het Collectief Wibert Aerts, viool Julien Hervé, klarinet Thomas Dieltjens, piano Toon Fret, fluit Martijn Vink, cello
Programma Claude Debussy – Prélude à l’après midi d’un faune (arr. Tim Mulleman) Arnold Schönberg – Kammersymphonie nr. 1 in E majeur (arr. Anton Webern) Arnold Schönberg – Verklärte Nacht (arr. Eduard Steuermann)
Het Collectief • • • • •
Is een kamermuziekensemble opgericht in 1998 in Brussel Heeft een vaste kern van vijf muzikanten (twee strijkers, twee blazers en een pianist) Richt zich primair op de roots van het modernisme: de Tweede Weense School Speelt daarnaast ook twintigste-eeuwse en nieuwe muziek Concerteerde behalve in België ook over de hele wereld, van Peru tot Hong Kong
Soms worden democraten republikeinen. Soms wordt links rechts. En wordt rechts links. Soms stappen zwarte mensen uit Black Lives Matter. Een klimaatontkenner wordt al eens klimaatactivist. Misschien zal je sociaal zijn op je 20e, en liberaal op je 50e. Je weet nooit waar twijfel je brengt. Knack is 50 jaar. Hoe ouder wij worden, hoe meer we weten dat we veel niet weten. Weet jij hoe je binnen 50 jaar over de dingen zal denken? We hopen van niet. Knack. Durf twijfelen.
DURF TWIJFELEN.
xx0221_InternMag_Knack_1Manifesto_122,6x182,3 copy.indd 1
24/08/2021 14:32
Vrijheid voor de kunst! Wenen wordt doorgaans geassocieerd met traditie en conservatisme, maar meer dan eens in zijn geschiedenis was de stad een broeinest van vernieuwing. Begin negentiende eeuw stuurde Beethoven vanuit Wenen ongeveer elk genre dat hij aanraakte een compleet nieuwe richting op: van strijkkwartet en mis tot pianoconcert en symfonie; alleen met de opera was hij minder succesvol. De generatie van Mozart, Haydn en Beethoven werd met terugwerkende kracht de ‘Eerste Weense School’ genoemd. Dat was vooral ter onderscheiding van de ‘Tweede Weense School’, de avant-gardebeweging van Arnold Schönberg en zijn leerlingen. Het Weense fin-de-siècle was een periode van grote intellectuele en artistieke omwentelingen. Sigmund Freud zette het begrip van de menselijke psyche op zijn kop, Gustav Mahler zocht de uiterste grenzen van het romantische symfonische idioom op en kunstenaars als Gustav Klimt, Otto Wagner en Josef Hoffman keerden zich resoluut af van het traditionalisme en richtten de Wiener Secession op. Op hun prachtige gebouw aan de Naschmarkt prijkt behalve de woorden ‘Ver Sacrum’ (heilige lente) ook de spreuk ‘Der Zeit ihre Kunst. Die Kunst ihre Freiheit’. (De tijd zijn kunst, de kunst haar vrijheid.) Maar voor de jonge Arnold Schönberg ging de vernieuwing nog niet ver genoeg. In 1908 nam hij met zijn tweede strijkkwartet definitief
afscheid van de traditionele harmonie en werd daarmee de grondlegger van de twintigste-eeuwse atonaliteit (een term die hij zelf niet graag gebruikte). De muziek van Schönberg en zijn leerlingen werd door het Weense publiek evenwel niet met open armen ontvangen. Veel premières van Schönbergs muziek liepen uit de hand en leidden tot vernietigende recensies. Daarom richtte hij in 1918 de Verein für musikalische Privataufführungen op. De bedoeling was om buiten het traditionele muzikale establishment de condities te scheppen waarin het publiek (vooral bestaande uit ‘Künstler und Kunstfreunden’) kennis kon nemen van de nieuwe muziek. De concerten waren niet openbaar, alleen betalende leden kregen toegang. Schönberg nam als voorzitter van een bestuur van een twintigtal leden, vooral vrienden en leerlingen, het voortouw in de programmering. De pers werd niet toegelaten en ook het publiek mocht zijn waardering (of afkeuring) na afloop van de uitvoeringen niet laten merken. De programma’s werden niet op voorhand bekendgemaakt, zodat de leden geen aanleiding hadden om weg te blijven wanneer het programma hen niet aansprak. De Verein had een sterk didactische inslag en veel stukken werden ook meer dan eens gespeeld. Schönberg programmeerde overigens relatief weinig eigen werken en evenmin werd alleen muziek in de allernieuwste, atonale stijl gespeeld. Ook muziek van Debussy, Richard
Strauss, Mahler en Bruckner stond op het programma, meestal in bewerkingen voor kleinere bezettingen want de Verein had niet de middelen om een heel orkest in huren. Sowieso werden de activiteiten in december 1921 wegens geldgebrek stopgezet. In die drie jaar waren ondertussen wel meer dan 150 nieuwe werken uitgevoerd. Het Collectief legt zich al jaren toe op de muziek van de Tweede Weense School. Bij hun eerste concert in 1998 stond de Kammersymphonie, op. 9 van Schönberg op het programma. De groep werd toen weggezet als een ensemble voor ‘hedendaagse’ muziek, en dat met een stuk uit 1906! De muziekwereld is lang blijven hangen bij de zogenaamde ‘breuk’ met de laat-romantiek en wilde lange tijd niet zien dat Schönberg juist ook de logische opvolger was van Brahms en Wagner. Strikt genomen behoort de Kammersymphonie nog tot Schönbergs tonale periode, maar die tonaliteit barst met grote regelmaat uit haar voegen. Het werk, oorspronkelijk geschreven voor vijftien musici, werd op vraag van Schönberg door diens leerling Anton Webern bewerkt voor een ensemble van vijf solisten. Dat was dus ná het opheffen van de Verein, maar ongetwijfeld in dezelfde geest. Schönberg hoopte zo zijn nog steeds onbegrepen werk een nieuwe kans te geven. Dat de Verein een internationale blik had bewijst de aanwezigheid van Debussy’s Prélude à l’après-midi d’un faune op het programma. Het stuk wordt hier gespeeld in de nieuwe bewerking die de jonge Belgische componist Tim Mulleman maakte in 2016.
Schönberg componeerde zijn stemmige Verklärte Nacht in 1899 als strijksextet naar het gelijknamige gedicht van Richard Dehmel. Een vrouw wandelt met haar geliefde in het maanlicht en biecht hem op dat zij een kind verwacht van een ander. De man belooft dat hij het als een kind van hemzelf zal verwelkomen. Het Collectief speelt het werk in de kleurrijke en zeer geliefde bewerking voor pianotrio van Schönbergs leerling, Eduard Steuermann.
Tekst door Jan Van den Bossche
Iedereen heeft recht op culturele ontplooiing, daar gaan wij bij Gent Festival van uit. Ook zij die er misschien de middelen niet voor hebben of die het fysiek moeilijk hebben om concerten en voorstellingen bij te wonen. Daarom hebben we WE SHARE MUSIC in het leven geroepen, een reeks
beklijvende projecten waarbij kinderen, mensen uit kansengroepen, ouderen en mensen met een (visuele) beperking onvergetelijke muzikale momenten beleven. Deze projecten zijn enkel mogelijk door de jaarlijkse bijdrage van onze Festival Vrienden en enkele trouwe partners.
Steun jonge musici! HORIZON, The Festival’s Young Talent De coronapandemie slaat jammer genoeg de dromen van vele jonge muzikanten aan diggelen. Ze missen de start van hun carrière en dat jonge talent glipt als het ware door onze vingers heen. Daar wilden we wat aan doen: maak kennis met ons nieuwe project HORIZON! Dankzij donaties van onze gulle ticketkopers en in samenwerking met de verschillende Belgische conservatoria geven
we acht net afgestudeerde talenten van eigen bodem een stevige duw in de rug. We bieden hen een professionele springplank in de vorm van onder andere een online concert én een live concert tijdens Gent Festival 2021! We willen dit project uiteraard ook in 2022 ontwikkelen. Wil jij onze jonge talenten steunen, word dan snel lid van onze Vriendengroep!
Met dank aan de spelers van
Vrienden van het Festival Gent Festival van Vlaanderen wil graag iedereen warm maken voor klassieke muziek. Dat kunnen we echter niet alleen. Enkel en alleen dankzij uw hulp kunnen we elke dag opnieuw onze muzikale boodschap overbrengen. Het zijn mensen zoals u die het verschil maken. Mensen die onze liefde voor muziek delen en waarop we kunnen bouwen. Mensen die we bewonderen voor hun betrokkenheid, engagement en vertrouwen. Kortom, mensen die voor ons erg veel betekenen en die we beschouwen als Vrienden.
beklijvende projecten uitwerken voor kinderen, mensen uit kansengroepen, ouderen of mensen met een beperking. Met u als lid van onze Vriendengroep kunnen we nóg een stapje verder gaan!
Dankzij uw lidmaatschap kunnen we met onze sociale werking WE SHARE MUSIC hartverwarmende,
Via e-mail: vrienden@festival.be
Sluit u zich ook aan bij onze Vriendengroep? Lid worden kan heel simpel op drie manieren: Via onze website: www.gentfestival.be/nl/vrienden-van-het-festival
Via telefoon: 09 243 94 82
We danken onze Vrienden voor hun steun! Mevr. Adriaens Dhr. Ballaux Mevr. Bassleer Dhr. Beke Dhr. Berkvens Dhr. en Mevr. Berlaen-De Plecker Dhr. Bral Mevr. Casier Dhr. Claes Mevr. Claes Mevr. Claeys Dhr. Coussement Dhr. Dael Dhr. Daelman Mevr. De Bie Mevr. De Bosschere Dhr. De Man Mevr. De Man Dhr. De Munster Dhr. De Pauw Dhr. De Raeve Mevr. De Sutter Dhr. Debbaut Dhr. Debrauwere Dhr. Degrave
Dhr. Deweerdt Dhr. Dierkens Dhr. Dobbelaere Mevr. Douchy Mevr. Duthoit Mevr. Duytschaever Dhr. en Mevr. Francois-Mortier Dhr. Gonnissen Mevr. Gonnissen Mevr. Haudenhuyse Mevr. Heestermans Dhr. Hemelsoet Mevr. Hendrickx Mevr. Hoornaert Mevr. Hoozee-Verfaillie Dhr. en Mevr. Hublé-De Bodt Mevr. Huyghebaert Dhr. Jacobs Dhr. Janssens Mevr. Lambersy Mevr. Lapiere Mevr. Lemaitre Mevr. Mariën Dhr. Maton Mevr. Michiels
Mevr. Nathon Mevr. Pauwels Dhr. Roberti Dhr. Smith Mevr. Stevens Dhr. Uyttendaele Dhr. en Mevr. Van Beversluys-Minjauw Dhr. Van Damme Dhr. Van Der Maelen Mevr. Van Der Stuyft Dhr. Van Gysegem Dhr. Van Hoorebeke Dhr. Van Laere Mevr. Van Maele Dhr. Van Schelvergem Mevr. Van Schoubroek Mevr. Van Slycken Dhr. Vandyck Dhr. Vanmaldeghem Mevr. Vanschoubroek Dhr. Vermeiren Dhr. Vormezeele Mevr. Wachtelaer-Janssens
Culinaire Festivalhotspots Maak jouw concertbeleving compleet en ga voorafgaand aan het concert gezellig tafelen bij één van onze Festivalrestaurants. Op vertoon van je concertticket geniet je bovendien van een gratis aperitief! Actie is geldig bij lunch of diner tijdens de Festivalperiode (niet geldig tijdens OdeGand).
LYS D’OR Restaurant Lys d’Or brengt een Belgisch-Franse productkeuken in een verrassend, kunstzinnig kader. Het restaurant bevindt zich in het kunstkwartier van Gent, gelegen aan de flank van het Citadelpark, op wandelafstand van het Museum voor Schone Kunsten en het SMAK. Chef Ignace Wattenberge, winnaar van de gerenommeerde wedstrijd ‘Eerste kok van België 2018’ serveert zijn heerlijke creaties in een prachtig gerenoveerd herenhuis. De chef en zijn team laten je genieten van een totaalbeleving waarbij het product centraal staat. Charles de Kerchovelaan 81 I 09 430 11 30 I lysdor.be
CAFE THEATRE In Cafe Theatre kom je de hele dag door aan je culinaire trekken. Al meer dan 20 jaar is het restaurant een vaste waarde in het Gentse, gevestigd in het gebouw van de Opera. Overdag kan je er ook terecht voor iets hemels zoet of hartig van Bakkerij Bloch. ‘s Avonds proef je er de meest verrassende cocktails. Je geniet er van een knap staaltje mixology dat internationaal bekroond werd. Schouwburgstraat 7 I 09 265 05 50 I www.cafetheatre.be
PATYNTJE Brasserie Patyntje is een begrip in Gent. De zaak ging open eind de jaren twintig. Het restaurant is gelegen in een gezellige villa in koloniale stijl waar het verwarmde en overdekte terras — aan de Leie — een absolute aanrader is. Er zijn drie aparte ruimtes met zicht op de Leie. De signature gerechten zijn vol-au-vent, Vlaamse stoverij en zeetong. Kortom: de Vlaamse keuken, zoals het hoort. Gratis ruime parking met laadpaal voor elektrische wagens. Gordunakaai 91 I 09 222 32 73 I www.patyntje.com
PAKHUIS Brasserie Pakhuis is een uniek restaurant in een prachtig gerestaureerde opslagplaats in de historische binnenstad. Het imposante interieur, in combinatie met de kraakverse brasseriekeuken met hedendaagse accenten en traditionele toppers staan garant voor een geslaagde lunch of diner. Ontdek het dagverse aanbod van oesters en zeevruchten of proef van de uitstekende producten van eigen kweek, zoals de Bressekip AOP. Deze komt zoals zovele topingrediënten rechtstreeks van onze boerderij in Frankrijk op je bord. Tijdens het Festival kan je reeds reserveren vanaf 18:00 voor het Festivalmenu. Schuurkenstraat 4 I 09 223 55 55 I www.pakhuis.be
KORENLEI TWEE
PATYNTJE
LYS D’OR
LOF
NENUPHAR CAFE THEATRE
PAKHUIS
KORENLEI TWEE Korenlei Twee is zo gelegen dat je een prachtig zicht hebt op de Korenlei, de Graslei en de Sint-Michielsbrug. Op het achterterras, aan de samenloop van de Leie en de Lieve, krijg je een ongezien beeld op de Vismijn en het Vleeshuis. Dit historische huis met haar onvergelijkbare ligging is uniek in Gent. In deze authentieke omgeving kan je in het restaurant genieten van een sfeervol etentje of gezellig relaxen in het ‘lounge kaffee’. Korenlei 2 I 09 224 00 73 I www.korenleitwee.be
LOF Ontdek LOF Restaurant, de culinaire hotspot in het kloppende centrum van Gent. In het sfeervolle restaurant met binnentuin en terras stellen Chef Hannes Vandebotermet en zijn team je voor aan lokale specialiteiten en ingrediënten die een unieke, moderne twist hebben gekregen. De zorgvuldig samengestelde wijnkaart bevat een breed scala aan veelgeprezen wijnlabels. Hoogstraat 36 I 09 235 40 70 I www.lofrestaurant.com
NENUPHAR Restaurant Nenuphar is een vaste waarde in de Gentse gastronomie, gelegen aan de oevers van de Leie in het idyllische dorpje Afsnee, op tien minuten rijden van Gent centrum. Er is een aanlegsteiger aanwezig zodat dit restaurant gecombineerd kan worden met een boottocht vanuit Gent, Sint-Martens-Latem of Deurle. De inrichting is strak en warm met respect voor authentieke elementen, getuige hiervan zijn de schilderijen van Gustave De Smet. Het riante, overdekte en verwarmde terras en de aparte zaal (Boothuis) met prachtig zicht op de Leie kenmerken dit restaurant. De menukaart biedt een ruime keuze uit klassieke en trendy gerechten. Afsneedorp 28, Afsnee I 09 221 22 32 I www.restaurant-nenuphar.com
Onze ingrediënten komen stuk voor stuk uit vertrouwde handen.
Op en naast het bord, bij Pakhuis beleef je puur vakmanschap. Vanop onze eigen boerderij in het hartje van de Franse Bressestreek vertrekken wekelijks zelfgekweekte ingrediënten naar onze keuken. Aangevuld met heel wat producten die we in nauw partnerschap met authentieke producenten ontwikkelen, houden we onze keten van kwaliteit strikt in vertrouwde handen.
reserveer via +32 9 223 55 55 info@pakhuis.be
Schuurkenstraat 4 9000 Gent www.pakhuis.be
Colofon Verantwoordelijke uitgever Veerle Simoens
Vormgeving
Gent Festival van Vlaanderen
Druk
september 2021
Team Gent Festival
Piet De Coensel, Viktoria De Cubber, Veerle De Wilde, Jente D’hooge, Fien Hanselaer, Myrthe Holvoet, Pauline Jocqué, Nina Lambrecht, Julie Leroy, Gabriela Montaner, Irene Schampaert, Heleen Schepens, Veerle Simoens, Evelyne Uleyn, Annemie Valgaeren, Eva Van Cauwenberghe, Jan Van den Bossche
Raad van Bestuur
Jan Briers, Frank Beke, Annemie Charlier, Herman Daems, Sonja De Becker, Lucien De Busscher, Heidi Delobelle, Ivan De Witte, Christoph D’Haese, Stephanie D’Hose, Sophie Dutordoir, Hafsa El-Bazioui, Saloua El Moussaoui, Joséphine Moerman, Karine Moykens, Serge Platel, Daan Schalck, Jan Smets, Johan Thijs, Rik Van de Walle
Adres redactie
Bijlokekaai 8, bus 9, 9000 Gent Reageren kan via sociale media @gentfestival of info@festival.be Zin in meer Festival? Surf naar www.gentfestival.be
© Bas Bogaerts
Niets van deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van fotokopie, microfilm of op enige andere wijze, zonder voorafgaand schriftelijk akkoord van de uitgever.
Structurele Partners
Project- en Concertpartners
Overheidspartners
Mediapartners
Festivalleveranciers
Met dank aan Piano’s Maene, City Sounds Rent, De Fietsambassade Gent, De bootjes van Gent, Gent Watertoerist, Opera Ballet Vlaanderen, Sint-Baafskathedraal Gent, Handelsbeurs Concertzaal, Muziekcentrum De Bijloke, Design Museum Gent, Karmelietenklooster, de Vrienden van het Festival, Monterey, Radio Ruit, Monasterium PoortAckere, dhr. Roland Claeys, dhr. Wim De Waele, Dhr. Frank De Palmenaer, Historische Huizen Gent, MIRY Concertzaal, Capitole Gent, Sint-Jacobskerk, Groenzaal Sint-Bavohumaniora, Sint-Michielskerk, Minard, KU Leuven, O.L.V. Sint-Pieterskerk, KASK & Conservatorium, Pillows Grand Boutique Hotel Reylof
Trotse sponsor van cultuur Cultuur verbindt grensoverschrijdend northseaport.com