©Marco Borggreve
Genieten van de mooie momenten in het leven.
Daar zorgen we samen voor.
kbc.be/privatebanking
22.09.2024 I 15:00
Along the Borders Creativiteit kent geen grenzen
Nog niet zo lang geleden waren steden als Rome, Parijs, Londen, Berlijn en Wenen de vaandeldragers van de Europese cultuur. Deze metropolen straalden iets magisch, iets onweerstaanbaars uit. De lokroep van deze sirenes kondigde het beloofde land aan voor kunstenaars. Zelfs Amsterdam, Brussel en Praag kon je moeilijk negeren. Maar die tijden liggen achter ons: creativiteit kent geen grenzen meer. Overal in Europa ontbolsteren creatieve zielen, van de Noorse fjorden tot de Griekse eilanden, van de Schotse Hooglanden tot de Kaukasus. Steden als Nantes, Porto, Krakau en Tallinn zetten hun voet naast die van de typische cultuurhoofdsteden. De buitengrenzen grijpen hun culturele kans.
Deze verschuiving is goed nieuws voor kunstenaars die alsmaar minder aarden in een onverbiddelijke grootstedelijke biotoop. Er ontstaan nieuwe kunstvormen, talen en muziekstijlen, op plekken die ver van de traditionele culturele en politieke centra liggen. De plaatselijke culturele identiteit wordt verrijkt met niet-Europese en overzeese invloeden waardoor er een rijke multiculturaliteit ontstaat.
Als je op zoek gaat naar de grenzen van Europa, merk je dat deze minder duidelijk afgelijnd zijn dan je zou denken. Waar begint en houdt de Europese cultuur op in het oosten? Bij de Oder-Neissegrens, het Oeralgebergte, of de Kaukasus? Landen als Slowakije lijken soms heel veraf, maar liggen eigenlijk in het midden van de kaart. Het draait vaak om hoe
we dingen zien: zelfs Brussel, de officieuze hoofdstad van Europa, ligt eigenlijk aan de periferie. En als Turkije lid wordt van de Europese Unie, komt Wenen ironisch genoeg weer centraal te liggen.
In deze festivaleditie staan we langs en op de zijlijnen van Europa: de natuurlijke en de politieke, de echte en de ingebeelde grenzen. Speciaal voor dit Festival liet de Franse meesterpianist Pierre-Laurent Aimard zich inspireren tot een bijzonder programma, waarin hij de culturele doorlaatbaarheid van de Europese grenzen onderzoekt en Turkse, Slavische, Arabische en Afro-Amerikaanse invloeden op de muziek van ons continent tot klinken brengt, van de achttiende eeuw tot nu.
Ik wens u een goede reis!
Veerle Simoens Artistiek en algemeen directeur Gent Festival van Vlaanderen
© Christophe Vander Eecken
UITVOERDER
Pierre-Laurent Aimard, piano
PROGRAMMA
Wolfgang Amadeus Mozart –Pianosonate nr. 11 in A majeur, K. 331
I. Andante grazioso
II. Menuetto
III. Alla turca - allegretto
Isaac Albéniz – Uit Iberia, boek III: El Albaicín
Joan Guinjoan – Jondo
Andrej Volkonski – Musica stricta (fantasia ricercata), op. 11
Vitali Hodziatsky – Gebroken
Oppervlaktes
Scott Joplin – Weeping willow Igor Stravinsky – Ragtime
George Benjamin – Relativity Rag
Biografie
PIERRE-LAURENT AIMARD
• Sleepte op zijn zestiende de eerste prijs op het Concours Olivier Messiaen in de wacht
• Werd in 1976 door Pierre Boulez aangesteld als solopianist van diens Ensemble Intercontemporain
• Wordt wereldwijd geprezen als een autoriteit op het gebied van muziek van deze tijd
• Werkte nauw samen met componisten als Helmut Lachenmann, Elliott Carter, György Kurtág, Karlheinz Stockhausen en Olivier Messiaen
• Tijdens seizoen 2023-24 vierde hij de muziek van György Ligeti met projecten in Europa, Noord-Amerika, Japan en China
• Ontving verschillende prijzen voor zijn werk en opnames, waaronder de International Ernst von Siemens Music Prize als erkenning voor een leven in dienst van de muziek
• Naast vele concerten en opnames wereldwijd, geeft hij ook lezingen en workshops en is hij werkzaam als docent
© Marco Borggreve
Doorlaatbare grenzen
Speciaal voor deze aan de grenzen van Europa gewijde festivaleditie stelde pianist Pierre-Laurent Aimard een vernuftig programma samen waarin de grote culturen die ons continent omgeven aan de deur kloppen, en met open armen ontvangen worden.
Als soldaten wereldwijd op dit allegretto ten strijde zouden trekken, zou de wereld er wellicht wat beter uitzien.
Alla turca
Zijn verhaal begint in de late achttiende eeuw, met de Pianosonate nr. 11 van Wolfgang Amadeus Mozart. Alleen al vanwege het eerste deel, een thema met zes prachtige variaties, is het een van Mozarts meest geliefde sonates.
Maar de grote bekendheid van de sonate is vooral te wijten aan het laatste deel, de zogenaamde ‘Turkse mars’, die bij Mozart Alla turca - allegretto heet.
Mozart schreef wel vaker in de stijl van de ‘Janitscharenmusik’, onder andere in zijn opera Die Entführung aus dem Serail. Het is een schoolvoorbeeld van exotisme, in dit geval West-Europese imitatie van de militaire muziek van de Ottomanen, die we ook bij Haydn, Beethoven, Lully en Rameau vinden. De Turken waren in de achttiende eeuw vooral bekend en berucht vanwege de militaire dreiging die ze vormden voor het christendom. Met name Wenen was verschillende keren doelwit van het Turkse expansionisme geweest. Maar Mozarts rondo is verre van dreigende marsmuziek.
Cante jondo
De Catalaanse componist Isaac Albéniz werkte aan zijn suite Iberia van 1905 tot aan zijn dood in 1909. Het is een van de belangrijkste werken uit de Spaanse pianoliteratuur. De twaalf ‘muzikale impressies’ evoceren verschillende plekken in Spanje en vormen samen een ode aan het Iberische Schiereiland. De suite is ook berucht om haar grote technische moeilijkheid. Albéniz verdeelde Iberia over vier boeken van elk drie delen. El Albaicín opent het derde boek en roept de sfeer op van de gelijknamige wijk in Granada, de prachtige stad waarvan de val in 1492 een einde maakte aan 800 jaar Moorse overheersing in Spanje. De Zuid-Spaanse ritmes en kleuren zijn meteen hoorbaar. Hier en daar imiteert de piano de typische tokkelbewegingen, de befaamde ‘rasgueo’ van de flamencogitarist. Het stuk ademt de sfeer van de cante jondo; zo noemen de Spanjaarden de diep doorvoelde zangstijl van de flamencomuziek die verwantschap vertoont met de Arabische muziek (ook al is over de ontstaansgeschiedenis van de flamencomuziek het laatste woord nog niet gezegd of geschreven). De uitdrukking cante jondo (letterlijk: diep gezang) is
verwant met, en net zo onvertaalbaar als het Duitse Sehnsucht of het Engelse spleen Jondo is ook de titel van het pianowerk uit 1979 van de eveneens Catalaanse componist en pianist Joan Guinjoan. Het idioom is uitgesproken twintigste-eeuws, maar ook hier klinken duidelijke echo’s van de flamencomuziek.
Oost/West
De geschiedenis van de klassieke muziek in het Slavische oosten van Europa wordt sinds de negentiende eeuw gekenmerkt door een complexe haat-liefdeverhouding met West-Europa, waarbij naast artistieke en esthetische ook altijd politieke criteria een rol speelden. Andrej Volkonski was een Russische componist, klavecinist en organist. Hij speelde een belangrijke rol in de Russische oude-muziekbeweging. Als nazaat van een aristocratische familie die na de Russische Revolutie in ballingschap leefde, werd hij in Genève geboren. Na de Tweede Wereldoorlog keerde hij met zijn familie terug naar Moskou, waar hij een carrière als klavecinist en organist opbouwde, en tegelijkertijd ook componeerde. Hij was een van de eerste componisten in de Sovjet-Unie die seriële muziek schreef en de twaalftoonstechniek toepaste. Dat doet hij onder andere in de pianosuite Musica Stricta. Dat was tegen het zere been van de overheid, die geen boodschap had aan dit ontoegankelijke, Westerse idioom en de uitvoering ervan verbood. Volkonski keerde begin jaren 70 terug naar Genève en ging uiteindelijk in Zuid-Frankrijk wonen.
De uit Oekraïne afkomstige
Vitali Hodzjatsky is een van de twee nog levende componisten op het programma. Hij was in de jaren 60 lid van de zogenaamde ‘Kiev Avant-garde’, een groep jonge componisten die zich afzette van de officiële Sovjet-muziek. Zijn Gebroken Oppervlaktes uit 1963 is daar een typisch voorbeeld van.
Ragtime
Tot slot flirt de klassieke Westerse muziek met een populaire muziekstijl die rond 1900 bloeide in het zuiden van de Verenigde Staten: de ragtime. Scott Joplin was de ‘King of Ragtime’. Zijn beroemde The Entertainer is synoniem met het genre. Maar Aimard kiest voor het veel minder bekende Weeping Willow uit 1903. Dit werk heeft als ondertitel A rag time two step, wat verwijst naar een geliefde dans uit die tijd.
Igor Stravinsky had een brede muzikale horizon, die van barokmuziek tot jazz reikte. Zijn Ragtime uit 1918 was aanvankelijk bedoeld voor elf instrumentalisten, maar de componist maakte er zelf een bewerking voor piano solo van. Voor de kaft van de partituur maakte Picasso op verzoek van de componist een lijntekening.
De Brit George Benjamin, de andere nog levend componist van vandaag, schreef zijn Relativity Rag in 1984. Het werk begint relatief conventioneel, met een duidelijke knipoog naar de klassieke ragtime, maar ontspoort al gauw, zowel ritmisch als harmonisch.
Tekst: Jan Van den Bossche
We danken onze Vrienden voor hun steun!
Mevrouw G. Adriaens, mevrouw
M. Allaert, mevrouw I. Baert, mevrouw
I. Beda, de heer J. Beerens, de heer
F. Beke, de heer A. Berkvens, de heer
B. Blommaert, de heer J. Bral, de heer
B. Colle, mevrouw C. Colpaert, de heer
D. Coppieters, de heer M. Coussement, mevrouw G. Couvreur, de heer
E. Daelman, de heer C. Dammekens, mevrouw S. De Bie, de heer
J. De Bruycker, de heer L. De Bruyckere, mevrouw C. De Keukelaere, mevrouw
L. De Man, de heer P. De Man, de heer
D. De Mey, de heer F. De Munster, de heer X. De Paepe, de heer
R. De Pauw, de heer K. De Pelsemaeker, de heer D. De Preaetere, de heer
D. De Raeve, De heer F. De Ridder, mevrouw I. De Smedt, de heer
P. De Walsche, de heer S, Denooze, de heer D. Deweerdt, de heer D. Dewilde, de heer M. Dierick, de heer G. Dierkens, mevrouw K. Douchy, mevrouw
M. Dubrulle, mevrouw C. Duthoit, mevrouw I. Duytschaever, de heer
G. Ellegiers, mevrouw M. Erauw, de heer en mevrouw FrançoisMortier, de heer E. Germonpré, de heer P. Godart, de heer J. Gonnissen,
mevrouw K. Gonnissen, mevrouw
A. Haudenhuyse, de heer en mevrouw Hemelsoet - Van Brakel, mevrouw
M. Hoornaert, de heer en mevrouw
Huble - De Bodt, H. Hui-CHieh, de heer en mevrouw HuyghebaertSerck, de heer P. Jacobs, de heer
F. Janssens, de heer G. Janssens, mevrouw V. Lambersy, de heer
G. Lanoye, de heer G. Larnoe, mevrouw
K. Mattens, mevrouw J. Michiels, mevrouw P. Oskam, mevrouw C. Rigolle, de heer J. Raa, de heer A. Roberti, mevrouw N. Rogatska, mevrouw
L. Rosseel, mevrouw N. Ruyck, de heer
L. Simons, mevrouw A. Simoens, mevrouw I. Standaert, mevrouw
C. Stevens, de heer L. Thabert, de heer A. Uyttendaele, de heer en mevrouw Van Beversluys - Minjauw, de heer C. Van Damme, mevrouw
M. Van Driessche, de heer
D. Van Gaubergen, mevrouw
L. Van Slycken, de heer J. Van Thillo, mevrouw A. Vandorpe, mevrouw
L. Vanherle, de heer J. Vanhoebost, mevrouw A. Verfaillie, mevrouw
K. Verstraete.
UiTPAS –
Samen uit, samen klassiek
Genieten van muziek is een universele behoefte. De prijs van concerten zou geen drempel mogen zijn. Met de Gentse UiTPAS krijgen mensen met een verhoogde tegemoetkoming een korting op de aankoop van hun ticket(s) voor onze evenementen.
Applaus! –
Uitgestelde tickets
Applaus! is het cultuurprogramma van Hartelijke Plekken. Iemand met wat meer trakteert een cultuurticket aan iemand die er nood aan heeft, want iedereen heeft recht om te genieten van cultuur. Voor één van de concerten op Whispering Leaves kan je alvast een uitgesteld ticket gebruiken.
Een uitgesteld ticket kopen?
Je kan iemand trakteren door een uitgesteld ticket te kopen via de ticketshop.
Een uitgesteld ticket gebruiken?
Stuur een mail naar publiekswerking@festival.be
Zo ontvang je jouw uitgesteld ticket voor één van de concerten op Whispering Leaves.
JongFest!
Muziek verbindt en verwondert.
Muziek zet aan om de juiste vragen te stellen. Via muziek kunnen we met elkaar communiceren over wat niet in woorden uit te drukken valt.
Gent Festival gelooft in de kracht van muziek als universele taal. Zovéél mogelijk mensen deze taal laten ontdekken, dat is onze missie. De sleutel van onze toekomst ligt bij de jeugd, en daarom willen we meer dan ooit inzetten op het publiek van de toekomst. Met JongFest willen we jongeren van 18 tot 23 jaar de kans geven om zich onder te dompelen in de wondere wereld van (klassieke) muziek.
Wat houdt JongFest in?
1. Muzikale verkenning: We willen jongeren de gelegenheid geven om de diversiteit van muziek te ontdekken. Wij geloven dat jongeren door middel van muziek hun horizon kunnen verbreden en nieuwe passies kunnen ontdekken.
2. Een blik achter de schermen: We bieden de unieke kans om achter de schermen van het Festival te kijken. JongFest ontmoet de mensen die het Festival mogelijk maken, waaronder medewerkers, muzikanten, vrijwilligers en nog veel meer. Dit geeft hen inzicht in hoe een groot cultureel evenement als Gent Festival wordt georganiseerd.
3. Feedback en zichtbaarheid: We willen jongeren actief betrekken bij het Festival en hun stem laten horen. Met hun feedback kunnen we inspelen op de manier waarop zij het Festival ervaren en wat hen aanspreekt. Hoe maken we Gent Festival toegankelijker? Hoe vinden mensen met diverse achtergronden en interesses de weg naar ons Festival? Hoe communiceren we hier het beste over?
Dit traject is zo open en interactief mogelijk, want we willen dat JongFest actief bijdraagt aan de vormgeving van het Festival en haar toekomst. We geloven in de kracht van de jeugd om vernieuwende ideeën en inzichten te brengen die het Festival kunnen verrijken. Samen kunnen we de muzikale wereld van Gent Festival nog boeiender maken en ervoor zorgen dat het een plek blijft waar jonge mensen hun liefde voor muziek kunnen ontdekken, verbreden en delen.
Selection
JongFest maakte een keuze uit de Festivalkalender en selecteerde 8 concerten waarop je als -26jarige tickets voor 10 euro kan aankopen.
Ontdek hun JongFest Selection op gentfestival.be
Benieuwd naar hun verdere verhalen?
Volg @jongfest op TikTok!
Interesse om bij de Nationale Loterij te werken?
Bedankt aan alle spelers van de Nationale Loterij.
Dankzij hen kunnen wij jullie met Gent Festival van Vlaanderen boeiende concerten aanbieden.
Jij speelt toch ook?
©Bjorn Comhaire
Colofon
Verantwoordelijke uitgever Veerle Simoens
Vormgeving
Gent Festival van Vlaanderen
Team
Manon Biesemans, Frederik Declercq, Piet De Coensel, Sophie Detremmerie, Veerle De Wilde, Fien Hanselaer, Lena Heyndrickx, Pauline Jocqué, Nina Lambrecht, Helena Liégeois, Réka Ölvedi, Frea Rimbaut, Irene Schampaert, Veerle Simoens, Fien Straetmans, Annemie Valgaeren, Jan Van den Bossche, Hannah Van Gampelaere, Eliah Weekers
Raad van Bestuur Festival van Vlaanderen en Historische Steden vzw Jan Briers, Annemie Charlier, Lucien De Busscher, Heidi Delobelle, Ivan De Witte, Christoph D’Haese, Stephanie D’Hose, Sophie Dutordoir, Hafsa El-Bazioui, Saloua El Moussaoui, Joséphine Moerman, Karine Moykens, Serge Platel, Daan Schalck, Jan Smets, Johan Thijs, Rik Van de Walle
Adres redactie
Bijlokekaai 8, bus 9, 9000 Gent
Vind ons op sociale media en info@festival.be
Zin in meer Festival? Surf naar gentfestival.be
Directeur Veerle Simoens, presentatrice
Greet Samyn en alle hostessen worden gekleed door Xandres. Juwelen van Veerle Simoens en Greet Samyn door Christine Bekaert. Bloemen door Ivan Poelman.
Niets van deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van fotokopie, microfilm of op enige andere wijze, zonder voorafgaand schriftelijk akkoord van de uitgever.
MIDTOWN GRILL
Met dank aan
Opera Ballet Vlaanderen, Sint-Baafskathedraal, NTGent, VIERNULVIER, Groenzaal, Muziekcentrum De Bijloke, MIRY Concertzaal, Capitole Gent, Ha Concerts, KASK & Conservatorium, Karmelietenklooster, CAW Oost-Vlaanderen, KU Leuven Faculteit Architectuur, Sint-Baafshuis, Maison Willem Tell, Bank Delen, Artevelde Hogeschool Campus Goudstraat, De Centrale, Minard Schouwburg, Industriemuseum Gent, Piano’s Maene, City Sounds Rent, Quatre Mains piano’s, De Fietsambassade Gent, Gent Watertoerist, Rederij Dewaele, de Vrienden van het Festival
Wij zijn tuupetegoare kandidaat Europese Culturele Hoofdstad
Schrijf je in op de nieuwsbrief via gent2030.eu
@gent2030
