Παύλειος Λόγος τεύχος 66 by ΠΑΥΛΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΤΕΥΧΟΣ 66 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2007

σελ 3 ETOΣ ΙΔ΄ TEYXOΣ 66 ΜΑΡ. - ΑΠΡ. 2007

ΔΙMHNIAIO OPΘOΔOΞO ΠEPIOΔIKO

Σεβασμιώτατος Mητροπολίτης Bεροίας κ. Παντελεήμων

ΣΥΝΤΑΞΗ: Αρχιμ. π. Διονύσιος Ανθόπουλος, Ιεροδ. π. Αρσένιος Χαλδαιόπουλος, Αθανάσιος Βουδούρης, Εμμανουήλ Ξυνάδας. HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣEΛIΔOΠOIHΣH & KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA: Mον. Γεράσιμος Mπεκές. ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Αρχιμ. π. Χρυσόστομος Ξενιτόπουλος ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ: Νίκος Μεταξόπουλος. EKTYΠΩΣH TYΠOΓPAΦEIO: «TYPE PRESS» Nέα Nικομήδεια

ΚΩΔΙΚΟΣ 2638 APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ Λ O N TA I Σ T H Ν ΤΑ Χ ΥΔ Ρ Ο Μ Ι Κ Η ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY: ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ» ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: imveria@ otenet.gr X E I P O Γ PA Φ A AΣXETΩΣ ΔHM OΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠI ΣTPEΦONTAI TO ΠEPIOΔIKO AΠOΣTEΛΛETAI ΔΩPEAN ΕΝΤΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ME TO TAXYΔPOMEIO ΣE OΠOION TO ZHTHΣEI . ΠPOAIPETIKEΣ ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΓINONTAI ΔEKTA ΣTH ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY

www.imverias.gr

“ΔΟΣ ΜΟΙ ΤΟΥΤΟΝ ΤΟΝ ΞΕΝΟΝ” του Σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος

σελ 16 �

σελ 6

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΑΝΤΒΕΝΤΙΣΤΕΣ 7ΗΣ ΗΜΕΡΑΣ του Αρχιμ. π. Θεοφίλου Λεμοντζή

σελ 20

IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ , NAOYΣHΣ KAI KAMΠANIAΣ ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΕΠΙ ΤΩ ΑΓΙΩ ΠΑΣΧΑ

σελ 8

ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ του Αρχιμ. π. Γεωργίου Χρυσοστόμου

ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΙΕΡΟΔΙΑΚΟΝΟΣ Ο ΒΕΡΡΟΙΑΙΟΣ του Εμμανουήλ Ξυνάδα

σελ 22 σελ 10

ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ του Σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος

σελ 24

σελ 12

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΔΟΒΡΑ του Αρχιμ. π. Διονυσίου Ανθόπουλου

σελ 30

σελ 26

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο ΤΡΟΠΑΙΟΦΟΡΟΣ του Αρχιμ. π. Χρυσοστόμου Ξενιτόπουλου

MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ του π. Νεκταρίου Σαββίδη

EΞΩΦYΛΛO Ακολουθία του Επιταφίου στην Ι. Μ. Μονή Βατοπαιδίου. ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛO Εσπερινός της Αγάπης. Αναχώρηση των Αρχιερέων από το Επισκοπείο Βεροίας για τον Μητροπολιτικό Ναό.

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΕΠΙ ΤΩ ΑΓΙΩ ΠΑΣΧΑ +ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΞΩΣ ΑΝΑΣΤΑΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ἀδελφοί συλλειτουργοί καί τέκνα εὐσεβῆ καί φιλόθεα τῆς Ἐκκλησίας,

αί πάλιν ἀκούεται ὁ χαρμόσυνος αὐτός χαιρετισμός τῶν χριστιανῶν ἐντός τῶν εὐημερουσῶν κατά τό πλεῖστον χριστιανικῶν κοινωνιῶν. Ἀλλ᾿ αἱ κοινωνίαι αὗται ἀπωθοῦν τό ἐρώτημα καί τό πραγματικόν ζήτημα τοῦ θανάτου καί ζοῦν ὡς ἐάν ὁ θάνατος

Χριστός Ἀνέστη! εἶναι ἀνύπαρκτος καί ἡ ἀνάστασις περιττή. Ἐν τούτοις, «φοβερώτατον τό τοῦ θανάτου μυστήριον», ὡς λέγει ὁ ὑμνογράφος, καί καθημερινή πραγματικότης. Ὁ φόβος τοῦ θανάτου δέ, φανερός εἰς ὅσους ἀντιμετωπίζουν προβλήματα ὑγιείας ἤ μεγάλης ἡλικίας, ἀκόμη καί ὅταν ἀπωθῆται μέ διαφόρους μεθόδους,

κατατρώγει τήν εἰρήνην τῶν καρδιῶν, γεμίζει τήν ψυχήν μέ ἀναιτιολόγητον ἄγχος καί πολλάς φοράς ὁδηγεῖ εἰς αὐτοχειρίαν, διότι ἡ ἀβεβαιότης παρατεινομένη γίνεται ἀφόρητος. Εἰς αὐτήν τήν ἀβεβαιότητα ἔδωσε τέλος ἡ Ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ. Ὁ θάνατος δέν εἶναι πλέον κυρίαρχος τῆς ζωῆς. Δέν Παύλειος Λόγος 3

εἶναι τό ἀναπόφευκτον τέλος τῆς ὑπάρξεώς μας. Ἡ πλάξ τοῦ τάφου δέν σκεπάζει αἰωνίως τήν ὕπαρξίν μας μέ μίαν αἰώνιον σιωπήν. Ὁ λίθος, ὁ ὁποῖος ἔκλειε τήν θύραν τοῦ τάφου τοῦ Χριστοῦ, ἀποκεκύλισται, μετεκινήθη, καί ὁ Χριστός ἐξῆλθε θριαμβευτής, ἀνώτερος τοῦ θανάτου, ἀνέπαφος ἀπό τό κέντρον του, πρωτότοκος τῶν νεκρῶν. Ἡ θύρα τοῦ τάφου ἔκτοτε ἔμεινεν ὄπισθέν Του ἀνοικτή δι᾿ ὅλους. Ὁ φόβος τοῦ θανάτου ἐξέλιπε δι᾿ ὅσους θέλουν νά ἀκολουθήσουν τά ἴχνη Του, τά πάντα ἐπληρώθησαν χαρᾶς 4 Παύλειος Λόγος

καί ἐλπίδος. «Ποῦ σου θάνατε τό κέντρον, ποῦ σου Ἅδη τό νῖκος;», ἐρωτᾷ θριαμβευτικῶς ὁ προκάτοχος ἡμῶν Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Βεβαίως, διά πολλούς ἐξακολουθοῦν νά ἠχοῦν «ὡσεί λῆρος», (ὡς παραλήρημα) οἱ λόγοι μας. Οἱ Ἀθηναῖοι εἰς τήν Πνύκα, ἀκούσαντες τόν Ἀπόστολον Παῦλον νά ὁμιλῇ περί Ἀναστάσεως νεκρῶν, ἐκάγχασαν καί ἀπῆλθον λέγοντες εἰρωνικῶς πρός τόν ὁμιλητήν «ἀκουσόμεθά σου καί πάλιν». Ἀκόμη καί οἱ Ἀπόστολοι, οἱ

ὁποῖοι εἶχον ἀκούσει παρά τοῦ Κυρίου ὅτι τήν τρίτην ἡμέραν θά ἀναστηθῇ, ἐδυσκολεύθησαν νά παραδεχθοῦν τήν ἀναγγελίαν τῶν Μυροφόρων ὅτι ἀνέστη ὁ Κύριος. Ἡμεῖς ὅμως, ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, ζῶμεν τόν ἐπαναλαμβανόμενον θάνατον καί τήν συνεχῆ Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου. Ὄχι μόνον ἐπί τοῦ εἰκονίζοντος τόν Γολγοθᾶν Θυσιαστηρίου ἐν τῷ Ναῷ, ἀλλά καί εἰς τούς βίους τῶν Ἁγίων, παλαιῶν τε καί συγχρόνων μας. Ὁ Κύριος ἀνέστη καί ἐχάρισε

Τοιχογραφία της Αναστάσεως από το Μεγάλο Μετέωρο.

ζωήν. Ἀλλά καί ἐξακολουθεῖ νά ἀνίσταται καί νά χαρίζῃ ζωήν. Ὁ θάνατος κατέστη πλέον μία θύρα μεταβάσεως εἰς ἄλλην κατάστασιν ζωῆς. Ἔπαυσε νά εἶναι φυλακή τῶν ψυχῶν, ἀδιέξοδος μάνδρα, ἀπελπιστική κατάστασις. Οἱ φραγμοί τοῦ στρατοπέδου τοῦ θανάτου διελύθησαν, αἱ πύλαι συνετρίβησαν, πᾶς ἀκολουθῶν τόν Χριστόν δύναται νά ἐπανέλθῃ εἰς τήν ζωήν μαζί μέ τόν Χριστόν. Πιστεύσατε, ἀδελφοί καί τέκνα, καί ἐλπίσατε. Ἀπαλλαγῆτε ἀπό τόν φόβον τοῦ θανάτου καί

τά ἄγχη τῆς ζωῆς. Διά τούς πιστούς, ὅπως σεῖς, δέν ὑπάρχει πλέον θάνατος. Μόνον, καθαρίσατε τάς ψυχάς καί τά σώματα καί ἐνταχθῆτε εἰς τήν ἀκολουθίαν τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος εἶναι καί ἡ ἰδική σας Ἀνάστασις. Χριστός ἀνέστη καί σεῖς εἶσθε δυνάμει ἀναστημένοι. Τό φαιδρόν καί χαρούμενον τῆς Ἀναστάσεως μήνυμα σᾶς ἀφορᾷ. Δέν εἶναι κάτι ξένον καί ἀδιάφορον διά σᾶς. Καί πρέπει νά εἶναι πλῆρες χαρᾶς τό στόμα σας ἐν τῷ λέγειν «Ἀνέστη ὁ Κύριος». Διότι «ἀληθῶς ἀνέστη» καί ἡμεῖς μετ᾿ Αὐτοῦ συνανέστημεν.

Τούτου ἡ ζωοποιός Χάρις, ἡ καί θεραπεύουσα τά ἀσθενῆ καί τά ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα, εἴη μετά πάντων ὑμῶν. Ἀμήν. Ἅγιον Πάσχα 2007 + Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Bαρθολομαῖος διάπυρος πρός Χριστόν Ἀναστάντα εὐχέτης πάντων ὑμῶν.

Παύλειος Λόγος 5

Ποιμαντορική Εγκύκλιος Ἀναστάσεως †ΠΑΝΤ ΕΛΕΗΜΩΝ ἐλέῳ Θεοῦ Ἐπίσκοπος καὶ Μητροπολίτης τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας Π ρ ὸ ς τὸν ἱερὸν κλῆρον καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸν τῆς καθ’ ἡμᾶς θεοσώστου ἐπαρχίας

«Τί ζητεῖτε τὸν ζῶντα μετὰ τῶν νεκρῶν; Ἠγέρθη· οὐκ ἔστιν ὧδε»

ὲν ἦταν μόνον ἡ θέα τοῦ ἀγγέλου ποὺ ξάφνιασε τὶς μυροφόρες γυναῖκες τὸ πρωΐ «τῆς μιᾶς τῶν Σαββάτων», ὅταν αὐτὲς μόνες ἦλθαν εἰς τὸ μνημεῖο τοῦ εὐσχήμονος βουλευτοῦ, γιὰ νὰ ἐκδηλώσουν τὸ σεβασμὸ καὶ τὴν ἀγάπη τους πρὸς τὸ νεκρό, ὅπως νόμιζαν, διδάσκαλό τους. Ἦταν καὶ ἡ ἀπρόσμενη ἐρώτησή του: «Τί ζητεῖτε τὸν ζῶντα μετὰ τῶν νεκρῶν;». Ὁ φόβος τῶν μυροφόρων μετατρέπεται σὲ ἔκπληξη καὶ ἡ ἀγωνία τους σὲ ἀπορία. Ποιὸς εἶναι αὐτὸς ποὺ ἐρωτᾶ καὶ ποιὸ τὸ νόημα τῆς ἐρωτήσεως; Ποιὸς εἶναι αὐτὸς ποὺ γνωρίζει τὸ σκοπὸ τῆς ἐπισκέψεώς τους καὶ ταυτόχρονα γνωρίζει ποῦ εἶναι Ἐκεῖνος, τὸν Ὁποῖον ζητοῦν; Ἡ ἐρώτηση ἀπαντᾶται ὑπὸ τοῦ ἐρωτῶντος καὶ ἡ ἀπορία τῶν μυροφόρων λύεται. Ἄγγελος Κυρίου 6 Παύλειος Λόγος

ἐρωτᾶ ἢ μᾶλλον τροποποιεῖ ἐπὶ τὸ ὀρθότερο τὴν ἐρώτηση τῶν μυροφόρων. Αὐτὸς ποὺ ζητοῦν δὲν εἶναι νεκρός, ἀλλὰ ζῶν, γιατὶ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι νεκρὸς Αὐτός, ποὺ εἶναι ἡ Ζωή, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι νεκρὸς Αὐτός, ποὺ προσφέρει τὴ ζωή Του γιὰ χάρη τῶν πλασμάτων Του, «ἵνα ζωὴν ἔχωσιν καὶ περισσὸν ἔχωσιν». Ὁ Χριστός, ἡ Ζωή, δὲν κεῖται ἐν τοῖς μνήμασιν, ἀλλὰ «θανάτῳ θάνατον πατήσας» χαρίζει «τοῖς ἐν τοῖς μνήμασιν ζωήν». Τὴ Ζωὴ «θάνατος οὐ κυριεύει», γι’ αὐτὸ καὶ ἀνέστη, γι’ αὐτὸ καὶ ἠγέρθη, γι’ αὐτὸ καὶ δὲ βρίσκεται ἐδῶ. «Ἠγέρθη· οὐκ ἔστιν ὧδε». Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀπάντηση στὴν ἐσωτερικὴ ἐρώτηση τῶν μυροφόρων. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀπάντηση στὴν ἐρώτηση ποὺ θέτει ὁ ἄγγελος πρὸς τὶς πιστὲς μαθήτριες τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ καὶ πρὸς κάθε ψυχή, ἡ ὁποία, ὡς οἱ μυροφόρες, ἀναζητᾶ τὸ Χριστό. «Τί

ζητεῖτε τὸν ζῶντα μετὰ τῶν νεκρῶν; Ἠγέρθη· οὐκ ἔστιν ὧδε». Τὸ «οὐκ ἔστιν ὧδε» δὲ σημαίνει, ἀδελφοί μου, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι ἐδῶ, σημαίνει ὅτι δὲν περιορίζεται, ὅπως ἤλπισαν οἱ σταυρωτές Του, ἀπὸ τὴν πλάκα τοῦ τάφου, δὲν περιορίζεται ἀπὸ τὴν κουστωδία τῶν στρατιωτῶν, ποὺ ἀνέλαβε νὰ φυλάσσει τὸν τάφο, «μήποτε ἐλθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ νυκτὸς κλέψωσιν αὐτὸν καὶ εἴπωσι τῷ λαῷ ὅτι ἠγέρθη ἀπὸ τῶν νεκρῶν», δὲν περιορίζεται ἀπὸ τὴν κακία καὶ τὴν ἐμπάθεια ἐκείνων ποὺ Τὸν θέλουν νεκρό, δὲν περιορίζεται ἀπὸ τὶς ψεύτικες θεωρίες ἐκείνων ποὺ προσπαθοῦν νὰ παραπλανήσουν τοὺς ἀνθρώπους ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν ὑπάρχει, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι Θεός, δὲν εἶναι ὁ μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, δὲν εἶναι ὁ ἀναστὰς ἐκ νεκρῶν σωτήρας τοῦ κόσμου.

Τὸ «οὐκ ἔστιν ὧδε» εἶναι, ἀδελφοί μου, ἡ ἀπάντηση σὲ ὅλους, ὅσοι ἀναζητοῦν τὸν ἀναστάντα Χριστὸ «μετὰ τῶν νεκρῶν». Εἶναι ἡ ἀπάντηση σὲ ὅλους ἐμᾶς ποὺ ἀναζητοῦμε τὸ Χριστὸ ἐκεῖ, ὅπου δὲν ἀνήκει, στὸ σφραγισμένο τάφο, στὸν σκυλευθέντα ᾍδη. Εἶναι ἡ ἀπάντηση σὲ ὅλους ἐμᾶς ποὺ ἀναζητοῦμε τὸ Χριστὸ μὲ λανθασμένους τρόπους· σὲ ὅλους ἐμᾶς ποὺ δὲν Τὸν ἀναζητοῦμε μὲ πίστη καὶ ἀγάπη, μὲ θάρρος καὶ λαχτάρα, ὅπως ἀκριβῶς ἔκαναν οἱ μυροφόρες. Ὁ ἀναστημένος Χριστὸς δὲ βρίσκεται ἐκεῖ, ὅπου κάποιοι Τὸν ἀναζητοῦν, μόνο γιὰ νὰ Τὸν ἐμπαίξουν καὶ πάλι· δὲ βρίσκεται ἐκεῖ, ὅπου κάποιοι Τὸν ἀναζητοῦν, γιὰ νὰ Τὸν σταυρώσουν καὶ πάλι. Βρίσκεται στὸν οὐρανὸ καὶ ταυτόχρονα σὲ ὅλη τὴ γῆ· βρίσκεται στὸ ἀνώγειο κάθε ψυχῆς ποὺ δὲν κρατᾶ ἠθελη-

μένα κεκλεισμένες τὶς θύρες της· βρίσκεται στὸ δρόμο πρὸς τοὺς Ἐμμαοὺς τῆς ζωῆς κάθε πιστοῦ ποὺ ποθεῖ νὰ Τὸν συναντήσει· βρίσκεται στὸν κῆπο τοῦ Ἰωσὴφ καὶ στὸ ὑπερῶο τῆς Πεντηκοστῆς, ποὺ εἶναι ἡ Ἐκκλησία μας, καὶ ἀποκαλύπτεται σὲ ὅσους μὲ εἰλικρίνεια Τὸν ἀναζητοῦν. «Τί ζητεῖτε τὸν ζῶντα μετὰ τῶν νεκρῶν; Ἠγέρθη· οὐκ ἔστιν ὧδε» Ἂν ἀναζητοῦμε ἀκόμη, ἀδφελφοί μου, τὸν ἀναστάντα Χριστὸ «μετὰ τῶν νεκρῶν», εἶναι ὥρα νὰ ἀφήσουμε τὸ φῶς τῆς Ἀναστάσεως νὰ καταυγάσει τὶς ψυχές μας καὶ νὰ διαλύσει τὸ σκότος ποὺ δὲ μᾶς ἐπιτρέπει νὰ δοῦμε πὼς ὁ Χριστὸς «οὐκ ἔστιν ὧδε», ποὺ δὲ μᾶς ἐπιτρέπει νὰ δοῦμε τὸν ἀναστημένο Χριστὸ καὶ νὰ Τὸν ἀκούσουμε νὰ ἀπευθύνει καὶ πρὸς ἐμᾶς τὸν ἀναστάσιμο χαιρετισμό.

Ἂς ἀφήσουμε, ἀδελφοί μου, τὸ φῶς τῆς Ἀναστάσεως νὰ πλημμυρίσει τὴ ζωή μας, γιατὶ αὐτὸ τὸ φῶς εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ποὺ εἶναι τὸ φῶς καὶ ἡ Ζωὴ τοῦ κόσμου, γιατὶ μόνον ἔτσι θὰ ζήσουμε τὸ θαῦμα τῆς λαμπροφόρου Ἀναστάσεώς Του ὄχι μόνο σήμερα, ἀλλὰ σὲ ὅλη μας τὴ ζωή, μέχρι νὰ Τὸν συναντήσουμε «ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ ἡμέρᾳ τῆς βασιλείας Του». Διάπυρος πρὸς τὸν ἀναστάντα καὶ ζωὴν χαρισάμενον Χριστὸν εὐχέτης Ὁ Μητροπολίτης † Ὁ Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας Παντελεήμων

Παύλειος Λόγος 7

ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΤΟΥ

ΧΡΙΣΤΟΥ Μύθοι καί ἀλήθειες

τίς 23 Ὀκτωβρίου 2006, ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου, ἔγινε γνωστό ἀπό τά Μ. Μ. Ε. ἡ εὕρεση, κοντά στά Ἱεροσόλυμα, μιᾶς λάρνακας πού στό πλαϊνό μέρος της ἔγραφε στά ἀραμαϊκά «Ἰάκωβος, υἱός τοῦ Ἰωσήφ καί ἀδελφός τοῦ Ἰησοῦ». Ἀπό τούς ἀρχαιολόγους τό γεγονός αὐτό θεωρήθηκε σπουδαιότατης σημασίας, ἀφοῦ διαπιστώθηκε ὅτι ἡ λάρνακα προέρχεται ἀπό τόν α΄ αἰώνα καί συμφωνεῖ μέ τόν ἐπικρατοῦντα, κατά τήν ἐποχή ἐκείνη, τύπο τῶν σαρκοφάγων στήν εὐρύτερη περιοχή τῆς Παλαιστίνης. Ἡ εὕρεση ἑνός τέτοιου σπουδαίου ἀντικειμένου ἀνακινεῖ, ὅμως, καί ἄλλες σκέψεις. Παρόλο πού ἡ γνησιότητα τῆς ἐπιγραφῆς δέν εἶναι ἀκόμη δυνατό νά διαπιστωθεῖ, κάποιοι ἔσπευσαν νά πανηγυρίσουν τήν ἀποκάλυψη ὅτι δῆθεν ὁ Ἰησοῦς εἶχε ἀδέλφια, ἄρα ἦταν γιός τοῦ Ἰωσήφ καί ὄχι Υἱός τοῦ Θεοῦ! Γιά τήν πίστη, ὅμως, τῆς Ἐκκλησίας τά πράγματα εἶναι πιό ἁπλά καί λυμμένα ἐδῶ καί χιλιετίες. Πολλοί αἱρετικοί ὑποστήριξαν τή βλάσφημη ἰδέα ὅτι ἡ Μαριάμ δέν

8 Παύλειος Λόγος

τοῦ Ἀρχιμ. π. Γεωργίου Χρυσοστόμου ἦταν ἀειπάρθενος, ἀφοῦ ἀπέκτησε καί ἄλλα παιδιά μέ τόν Ἰωσήφ, μετά τόν Χριστό. Αἱρετικοί πού ἀποδέχθηκαν αὐτή τήν πλάνη ἦταν: α) οἱ Γνωστικοί, αἱρετικοί τῶν πρώτων αἰώνων τοῦ Χριστιανισμοῦ, πού ἀναμίγνυαν τίς εἰδωλολατρικές θρησκεῖες μέ τόν Χριστιανισμό, β) οἱ Ἀντιδικο-μαριανίτες, πού ὀνομάζονταν ἔτσι, διότι ἀκριβῶς παρουσιάζονταν ὡς ἀντίδικοι τῆς πίστεως στό ἀειπάρθενο τῆς Παναγίας, γ) ὁ Ἀρειανός ‘iταλός τοῦ ε΄ αἰῶνα Ἐλβίδιος, πού ἦταν σφοδρός πολέμιος τοῦ παρθενικοῦ βίου γενικά, καί δ) οἱ σύγχρονοί μας ὀρθολογιστές, ἄθεοι κ. ἄ.. Ἀφοῦ, λοιπόν, ἡ Παναγία δέν εἶχε ἄλλα παιδιά, ἐκτός ἀπό τόν Ἰησοῦ, τότε ποιά ἦταν τά μνημονευόμενα στά εὐαγγέλια ἀδέλφια τοῦ Κυρίου; Ἡ καλή γνώση τῆς Κ. Διαθήκης εἶναι ἀπαραίτητη καί ἰδιαίτερα κατατοπιστική. Ἐκ πρώτης ὄψεως καί χωρίς ἰδιαίτερη ἔρευνα τῶν χωρίων, μποροῦμε νά ἐντοπίσουμε ὁρισμένα δεδομένα, πού θά μᾶς βοηθήσουν στήν ἐξαγωγή ἀσφαλῶν συμπερασμάτων: α) Οἱ ἀδελφοί τοῦ Κυρίου εἶναι τέσσερις, οἱ ὁποῖοι μάλιστα ἀναφέρονται ὀνομαστικά (Ἰάκωβος, Ἰωσῆς, Σίμων καί Ἰούδας) καί τουλάχιστον

τρεῖς ἀδελφές, διότι ἀναφέρονται μέ τήν ἀντωνυμία «πᾶσαι». Δύο πάντως μᾶς εἶναι γνωστές μέ τά ὀνόματά τους: ἡ Μαρία καί ἡ Σαλώμη, β) Οἱ ἀδελφές, τουλάχιστον, ἦταν ἔγγαμες. Γιά τούς ἀδελφούς δέν γίνεται μνεία, ἐάν ἦταν ἔγγαμοι, γ) Οἱ ἀδελφοί δέν πίστευαν στόν Κύριο. Ἡ σχέση τους δέν ἦταν βέβαια θερμή καί ἐγκάρδια, ἀλλά οὔτε καί ἀναγκαστική καί ἀνεκτική, δ) Ὡς ἐκ τούτου, κανείς τους δέν ἦταν μαθητής τοῦ Κυρίου ἐκ τῶν δώδεκα. Μετά, ὅμως, τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ὁρισμένα ἀπό τά ἀδέλφια ἀνέλαβαν ἐνεργό ρόλο στήν πρώτη Ἐκκλησία. Αὐτό μαρτυρεῖ καί τό γεγονός ὅτι δύο ἀπό τούς ἀδελφούς, ὁ Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος καί ὁ Ἰούδας, ἔγραψαν ἐπιστολές τῆς Κ. Διαθήκης. Ἰδιαίτερα ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος ἀναδείχθηκε καί πρῶτος ἐπίσκοπος Ἱεροσολύμων. Στήν Κ. Διαθήκη, ἀλλά καί πουθενά ἀλλοῦ, δέν ἀναφέρεται, ὅτι τά μνημονευόμενα ὡς ἀδέλφια τοῦ Κυρίου ἦταν παιδιά τῆς Παρθένου. Ἔτσι, δέν μένει παρά νά ἐξετάσουμε ποιά σχέση εἶχε ὁ Ἰησοῦς μέ τά ἀποκαλούμενα ὡς ἀδέλφια του. Εἶναι γνωστές δύο ἐκδοχές. 1. Σύμφωνα μέ τήν πρώτη ἐκδοχή, ἦταν ξαδέλφια του. Αὐτό ἐξηγεῖται καί ἀπό τό γεγονός ὅτι στή γλῶσσα τῶν

Ἑβραίων τῆς ἐποχῆς τοῦ Χριστοῦ ὑπῆρχε μόνον μία λέξη γιά νά δηλώσει τόν ἀδελφό καί τόν ἐξάδελφο. Τήν ἄποψη αὐτή ἐνισχύει καί ἡ φυγή στήν Αἴγυπτο. Ἀπό αὐτήν φαίνεται ξεκάθαρα ὅτι ὁ Ἰωσήφ δέν εἶχε περισπασμούς στήν πατρίδα του ἀπό κάποια οἰκογένεια ἤ μικρά παιδιά, πού θά τόν ἐμπόδιζαν νά πάρει τή Μαρία καί τό Θεῖο Βρέφος καί νά φύγουν ἀπό τή μανία τοῦ Ἡρώδη. Ὑπάρχουν πολλά παραδείγματα στήν Ἁγία Γραφή. Τό ἴδιο συμβαίνει καί σέ ἄλλους λαούς. Μέχρι σήμερα οἱ γείτονές μας Σέρβοι ἀποκαλοῦν τά ξαδέλφια τους ὡς ἀδέλφια. Σημειωτέον ὅτι ἡ λέξη ἀδελφός μπορεῖ νά ἔχει καί εὐρύτερο περιεχόμενο. Μεταφορικά χρησιμοποιεῖται γιά νά δηλώσει φυλετική ἤ κοινωνική συγγένεια, ἀκόμη δέ πνευματική ἤ ψυχική ἐγγύτητα. Μέ αὐτή τήν ἔννοια οἱ χριστιανοί ἀποκαλούμαστε μεταξύ μας ἀδελφοί. Ἀλλά καί οἱ ἔγχρωμοι τῆς Ἀμερικῆς ὀνομάζουν τούς ὁμόφυλούς τους μέ τή λέξη ἀδελφός ἤ μέ τή συντομογραφία μπρό (κατά τή γραφή) ἤ μπρά (κατά τήν προφορά), ἀπό τήν ἀγγλική λέξη brother (ἀδελφός). 2. Σύμφωνα μέ τή δεύτερη ἐκδοχή, ὁ Ἰωσήφ ὅταν μνηστεύθηκε τή Μαρία, διατελοῦσε σέ χηρεία. Ἀπό τήν προηγούμενη γυναίκα του εἶχε παιδιά, τούς λεγόμενους «ἀδελφούς» τοῦ Κυρίου. Ὅλοι, συνεπῶς, ἦταν μεγαλύτεροι σέ ἡλικία ἀπό τόν Ἰησοῦ. Τήν ἄποψη αὐτή ὑποστηρίζουν πολλοί ἀρχαῖοι συγγραφεῖς καί Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. 3. Ὑπάρχει καί μία τρίτη ἐκδοχή, πού ἀποτελεῖ σύνθεση τῶν δύο πρώτων. Ὅτι, δηλαδή, ἀπό τά ὀκτώ ἀδέλφια τοῦ Χριστοῦ ἄλλα μέν ἦταν παιδιά τοῦ Ἰωσήφ ἀπό προηγούμενη γυναίκα καί ἄλλα ξαδέλφια τους. Ὅλοι μαζί, ὅμως, ὀνομάζονταν ἀδέλφια. Ἔπειτα ἀπό ὅλα τά παραπάνω καταλήγουμε στά παρακάτω συμπεράσματα: Ἡ Παναγία γέννησε τόν Χριστό μένοντας παρθένος. Μόνον ὁ Ἰωσήφ γνώριζε τό μυστικό. Τά παιδιά του καί ἡ μικρή κοινωνία τῆς Ναζαρέτ νόμιζαν ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι τό τελευταῖο παιδί τοῦ Ἰωσήφ. Ἡ Μαρία, ὡς μητέρα ὁλόκληρης τῆς οἰκογένειας, μεγάλωσε καί ἀνέθρεψε, ἀσφαλῶς, καί τά παιδιά τοῦ Ἰωσήφ. Μεταξύ τους καί τόν μονογενῆ υἱό της.

Ἀναδείχθηκε ὄχι μόνο παρθένος καί ἰδανική μητέρα, ἀλλά καί στοργική μητριά. Ὑπέμεινε ὅλες τίς ταλαιπωρίες μιᾶς ἔγγαμης γυναίκας κάνοντας τίς ἀπαραίτητες θυσίες γιά τήν οἰκογένειά της. Ὁ Ἰωσήφ πέθανε ἀφήνοντας τόν Ἰησοῦ μεγαλύτερο ἀπό δώδεκα ἐτῶν. Ἦταν ἱκανός νά ἐργάζεται καί νά περιποιεῖται τή μητέρα του, σύμφωνα μέ τά κοινωνικά δεδομένα τῆς ἐποχῆς. Οἱ ἀδελφές παντρεύτηκαν, ἴσως καί ὁρισμένοι ἀπό τούς ἀδελφούς. Ὁ Ἰησοῦς συντηροῦσε τήν Παναγία μέχρι τά τριάντα χρόνια του. Ἔπειτα ἄρχισε τό κύριο ἔργο του. Τά ἀδέλφια του, συναισθανόμενα εὐγνωμοσύνη καί ἠθική ὑποχρέωση πρός τήν καλή μητριά τους, τή φρόντιζαν. Γι’ αὐτό καί στά εὐαγγέλια παρουσιάζονται συχνά μαζί της. Μετά τήν Ἀνάσταση, ὅταν ἐπρόκειτο νά ἀποκαλυφθοῦν ὅλα, θά φαινόταν ὅτι ἡ Μαρία ἦταν Παρθένος καί, συνεπῶς, θά ἀποκαλύπτονταν ὅτι οὐδεμία συγγένεια εἶχε μέ τά παιδιά τοῦ Ἰωσήφ. Τά ἀδέλφια τοῦ Χριστοῦ θά πίστευαν στήν Ἀνάστασή του καί θά ἀναλάμβαναν ὑψηλή ἀποστολή. Ἡ προστασία τῆς Θεοτόκου, ἡλικιωμένης πλέον γυναίκας, θά ἔπρεπε νά ἀνατεθεῖ σέ κά-

ποιον. Καί ἀνατέθηκε στόν ἀγαπημένο μαθητή Ἰωάννη. Διότι, σέ τελευταία ἀνάλυση, ὅσο συγγενής ἦταν ὁ Ἰωάννης μέ τήν Παναγία, ἄλλο τόσο ἦταν καί τά ἀδέλφια τοῦ Χριστοῦ μέ τήν ἴδια.

Παύλειος Λόγος 9

ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ «Ὄψονται εἰς ὃν ἐξεκέντησαν» (Ἰω. ιθ΄, 37) τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας καί Ναούσης κ. Παντελεήμονος

ρεῖς κρίσιμες δοκιμὲς ἔχει καταγράψει ἡ ἱστορία, τρεῖς κρίσιμες δοκιμὲς τοῦ ἀνθρώπου σὲ σχέση μὲ τὸ Θεό. Ἡ πρώτη στὸν κῆπο τῆς Ἐδέμ, ὅταν ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα, παρακινούμενοι ἀπὸ τὸν ὄφι, δοκίμασαν τὸν καρπὸ τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ, γιὰ νὰ διαπιστώσουν, ἐὰν ἡ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ ἀνταποκρινόταν στὴν ἀλήθεια. 10 Παύλειος Λόγος

Ἡ δεύτερη στὸ λόφο τοῦ Γολγοθᾶ, ὅταν «εἷς τῶν στρατιωτῶν» ποὺ εἶχαν ἀναλάβει τὸ φρικτὸ ἔργο τῆς σταυρώσεως τοῦ Χριστοῦ, «λόγχῃ αὐτοῦ τὴν πλευρὰν ἔνυξεν», γιὰ νὰ διαπιστώσει, ἐὰν αὐτὸς ποὺ εἶχαν σταυρώσει ὡς βασιλέα τῶν Ἰουδαίων εἶχε ὄντως πεθάνει. Ἡ τρίτη πραγματοποιεῖται λίγες ἡμέρες ἀργότερα, στὸ ἀνώγειο τῆς Ἱερουσαλήμ, ὅταν ἕνας ἀπὸ τοὺς μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ, ὁ Θωμᾶς, θὰ θέσει μετὰ ἀπὸ πρόσκληση τοῦ

ἴδιου τοῦ ἀναστάντος Κυρίου τὸν δάκτυλόν του ἐπὶ τὸν τύπον τῶν ἥλων, γιὰ νὰ πεισθεῖ ὅτι αὐτὸς ποὺ στεκόταν μπροστά του δὲν ἦταν φάντασμα, ἀλλὰ ἦταν ὁ ἀναστημένος διδάσκαλός του. Τρεῖς κρίσιμες δοκιμές, τῶν ὁποίων τὰ ἀποτελέσματα ἀποδεικνύουν τὴ μικρότητα καὶ τὴ μικροψυχία τῶν ἀνθρώπων. Τρεῖς κρίσιμες δοκιμές, ποὺ ἀποδεικνύουν τὴν ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου νὰ ἐμπιστευθεῖ τὸ Θεὸ καὶ νὰ Τὸν πιστεύσει.

Ἀμφισβητεῖ ὁ ἄνθρωπος τὸ Θεό, ἀλλὰ δὲν ἐπιβεβαιώνεται. Ἀρνεῖται τὴν ἀλήθειά Του, ἀλλὰ δὲ βρίσκει μὲ τί νὰ τὴν ἀντικαταστήσει καὶ δια ψεύδεται. Προσπαθεῖ νὰ Τὸν πλησιάσει μὲ τὴ λογική, μὲ τὴ γνώση, μὲ τὴν ἐπιστήμη, ἀλλὰ ἀδυνατεῖ νὰ Τὸν κατανοήσει, ἀδυνατεῖ νὰ Τὸν συλλάβει. Ὁ ἄνθρωπος δοκιμάζει τὸ Θεό, ἀλλὰ ξεχνᾶ ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι πάνω ἀπὸ τὶς ἀνθρώπινες δοκιμὲς καὶ ὅτι, ἂν καὶ τὶς ἀνέχεται καὶ τὶς ἐπιτρέπει, εἶναι γιὰ νὰ δώσει στὸν ἄνθρωπο τὴ δυνατότητα νὰ κατανοήσει πὼς ἡ προσπάθειά του νὰ προσεγγίσει τὸ Θεὸ μὲ τὰ ἀνθρώπινα μέσα δὲν τὸν ὁδηγεῖ πουθενὰ καὶ ταυτόχρονα νὰ τοῦ δείξει πόσο ἀπέραντη εἶναι ἡ δική Του εὐσπλαχνία καὶ ἀγάπη πού, ὄχι μόνο συγχωρεῖ τὶς ἀτυχεῖς προσπάθειές του, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἀποκαλύπτει ἠθελημένα καὶ τὸ μέγεθος τῆς ἀγάπης Του. Μεγάλη Παρασκευὴ καὶ οἱ σταυρωτὲς τοῦ Χριστοῦ ἐπιχειροῦν τὴ δεύτερη κρίσιμη δοκιμή. Τὸν θεωροῦν νεκρό, ἀλλὰ Ἐκεῖνος ἀπὸ τὸ ὕψος τοῦ Σταυροῦ τοὺς ἀποκαλύπτει τὸ μυστήριο τῆς ζωῆς. Ἀπὸ τὴ

λογχισμένη πλευρά Του ἀφήνει ὁ Χριστὸς νὰ τρέξει «αἷμα καὶ ὕδωρ», δύο στοιχεῖα ποὺ ἀποτελοῦν τὴ βάση τῆς νέας ζωῆς, τὴν ὁποία μὲ τὴ Σταύρωση καὶ τὴν Ἀνάστασή Του χαρίζει ὁ Χριστὸς στοὺς ἀνθρώπους. Δύο στοιχεῖα, ποὺ ἀποτελοῦν τὴν οὐσία τῆς νέας ζωῆς, τὴν ὁποία μᾶς χαρίζει Ἐκεῖνος σὲ ἀντικατάσταση τῆς ζωῆς ποὺ στερηθήκαμε μὲ τὴν ἀνυπακοὴ καὶ τὴν ἁμαρτία. Γιατὶ τὸ ὕδωρ ποὺ ρέει ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ Ἰησοῦ συμβολίζει τὸ ὕδωρ τοῦ θείου Βαπτίσματος ποὺ μᾶς ἀναγεννᾶ, ἐνῶ τὸ αἷμα συμβολίζει τὸ αἷμα τῆς θείας Εὐχαριστίας ποὺ μᾶς ἀνακαινίζει «εἰς ζωὴν αἰώνιον». Ἀπέναντι σὲ αὐτὴν τὴν κρίσιμη δοκιμή, ἀπέναντι στὴ λογχισμένη πλευρὰ τοῦ Ἐσταυρωμένου γιὰ τὴ σωτηρία μας Ἰησοῦ, καλούμεθα, ἀδελφοί μου, νὰ πάρουμε καὶ ἐμεῖς θέση. Καὶ ἔχουμε δύο δυνατότητες. Ἡ μία, νὰ σταθοῦμε δίπλα στοὺς σταυρωτές Του, γιὰ τοὺς ὁποίους ἰσχύει ὁ λόγος τοῦ προφήτου «ὄψονται εἰς ὃν ἐξεκέντησαν»· Ἡ ἄλλη εἶναι νὰ ἀντικρύσουμε μὲ ἐμπιστοσύνη καὶ εὐγνωμοσύνη τὴ

λογχισμένη πλευρά Του καὶ νὰ ἀφήσουμε τὴν ψυχή μας νὰ καθαρθεῖ ἀπὸ τὸ ὕδωρ καὶ νὰ τραφεῖ ἀπὸ τὸ αἷμα ποὺ ρέει ἀπὸ αὐτήν, γιατὶ μόνον ἔτσι μποροῦμε νὰ κατανοήσουμε τὸν πόνο ποὺ Τοῦ προξενοῦν τὰ πλήγματα τῆς ἁμαρτίας μας, ἡ ὁποία Τὸν ὁδήγησε στὸ Σταυρό, ἀλλὰ καὶ μόνο μέσῳ αὐτῶν μποροῦμε νὰ ἀποκτήσουμε πρόσβαση στὸ μυστήριο τῆς ἀγάπης Του, μποροῦμε νὰ ἀποκτήσουμε πρόσβαση στὸ μυστήριο τῆς σωτηρίας. Ἂς ἐπιλέξουμε, ἀδελφοί μου, μὲ θάρρος καὶ ἀποφασιστικότητα τὴ δεύτερη δυνατότητα καὶ ἂς σταθοῦμε ἀπέναντι στὸν Ἐσταυρωμένο Χριστὸ μὲ τὴ σταθερότητα καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ ἠγαπημένου μαθητοῦ Του, τοῦ Ἰωσὴφ καὶ τοῦ Νικοδήμου, τῶν ἁγίων μυροφόρων γυναικῶν, ὥστε νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ γίνουμε μέτοχοι ὄχι μόνο τοῦ Πάθους, ἀλλὰ καὶ τῆς Ἀναστάσεώς Του.

Παύλειος Λόγος 11

μικρές καί μεγάλες στιγμές πού ἄλλαξαν τήν ἱστορία μας

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΔΟΒΡΑ «ΜΕ ΤΙ ΝΑ ΠΑΡΑΒΑΛΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΥΤΗ ΤΗ ΜΑΧΗ;

ΜΕ ΤΟ ΧΑΝΙ ΤΗΣ ΓΡΑΒΙΑΣ Η ΜΕ ΤΙΣ ΕΦΟΔΟΥΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ;» Ι. ΒΑΣΔΡΑΒΕΛΛΗΣ

τοῦ Ἀρχιμ. π. Διονυσίου Ἀνθόπουλου

Επανάσταση του 1821 αποτελεί αναμφισβήτητα το κορυφαίο γεγονός μέσα στα χρονικά πλαίσια της Νεοελληνικής Ιστορίας. Το θαύμα της Ελληνικής Εθνεγέρσεως εναντίον του βαρβαρικού ζυγού δεν περιορίστηκε μόνο στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα όπως πολλοί εσφαλμένα πιστεύουν, αλλά επεκτάθηκε σε όλη σχεδόν την Βαλκανική από την Μολδοβλαχία ως την Κρήτη και από την Κύπρο ως την Βόρεια Ήπειρο. Στην Μακεδονία την περίοδο αυτή η επαναστατική φλόγα άναψε αρχικά από τον Εμμανουήλ Παπά στις 17 Μαΐου του 1821 στο Άγιο Όρος και κατόπιν σε όλη τη Χαλικιδική. Έπειτα στις 19 Φεβρουαρίου 1822, Κυριακή της Ορθοδοξίας, επαναστατεί η Νάουσα με ηγέτες τους Ζαφειράκη και Καρατάσο. Ακολουθεί η εξέγερση στην περιοχή του Ολύμπου και των Πιερίων στις 8 Μαρτίου του 1822. Από τις τρεις αυτές επαναστατικές κινήσεις ξεχωρίζει το ξεσήκωμα της Νάουσας, που θα αποτελέσει την ενδοξότερη σελίδα της Επανάστασης στην Μακεδονία, όχι μόνο γιατί τέτοιο ήταν το μέγεθος της θυσίας και της καταστροφής που ακολούθησε, όπως γνωρίζουμε, αλλά και για τις αρχικές επιτυχίες με τις οποίες στέφθηκε. Ξεχωριστή θέση σ’ αυτές έχει και η νίκη των επαναστατών στην μάχη της Δοβρά, την οποία θα παρουσιάσουμε στο άρθρο, που

12 Παύλειος Λόγος

ακολουθεί. ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Όταν ο Μεχμέτ Εμίν πασάς (Εμπού Λουμπούτ) διορίσθηκε στις 24 Οκτωβρίου 1821 από την Υψηλή Πύλη Ανεξάρτητος Στρατάρχης με έδρα την Θεσσαλονίκη, προς κατάπνιξη της επανάστασης στη Χαλκιδική αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας, έκρινε πως παράλληλα με την καταστολή των επαναστατικών εστιών θα έπρεπε να δράσει και προληπτικά. Έτσι και στα πλαίσια των πληροφοριών που είχε για την αντιοθωμανική δράση διαφόρων προκρίτων, διέταξε αφ’ ενός τον γενικό εξοπλισμό των Οθωμανών, αφ’ ετέρου δε την σύλληψη ομήρων από τις επιφανέστερες οικογένειες των χριστιανικών κέντρων. Από τη Βέροια, την Κοζάνη, τη Σιάτιστα, τη Κλεισούρα, τη Βλάστη, τη Καστοριά, το Μοναστήρι, το Μεγάροβο, τη Μηλόβιστα, το Κρούσοβο, τη Ρέσνα, την Αχρίδα, την Κορυτσά και άλλες πόλεις, στάλθηκαν όμηροι στην Θεσσαλονίκη, οι οποίοι φυλακίστηκαν εκεί, στην Λάρισα και στο Μοναστήρι. Η Νάουσα κάτω από την πολιτική ηγεσία του Ζαφειράκη αρνήθηκε να αποστείλει ομήρους, γεγονός που την έφερε σε άμεση ρήξη με την οθωμανική εξουσία και έκανε φανερή την επαναστατική διάθεση των Ναουσαίων. Πράγματι η Νάουσα ηλεκτρισμένη από την ιδέα της ελευθερίας είχε

αποστείλει τον Νικόλαο Κασομούλη και τον Κώστα Νικολάου στην Πελοπόννησο για να ζητήσει βοήθεια από τον Δημήτριο Υψηλάντη και τους άλλους επαναστατημένους Έλληνες, ώστε να μπορέσει κι αυτή να πάρει ενεργό μέρος στην Επανάσταση. Ο Υψηλάντης παρόλο που θεώρησε απαραίτητη την ενίσχυση του κινήματος στην Νάουσα, δεν μπόρεσε να αποστείλει καμία βοήθεια παρά μόνο μία επαναστατική σημαία και τον χιλίαρχο Γρηγόριο Σάλα ως «Γενικό Επίτροπο Μακεδονίας». Ο Κασομούλης αφού περιπλανήθηκε στα νησιά για να συλλέξει μια πενιχρή τελικά χρηματική και υλική βοήθεια, πέρασε στην Πιερία, όπου μαζί με τους οπλαρχηγούς Διαμαντή και Ντίτζια κίνησε την επανάσταση στον Όλυμπο, ενώ ο Σάλας ανέμελος για τις επιπτώσεις που θα είχε για τον αγώνα και η παραμικρή καθυστέρηση, συνέχιζε την περιπλάνησή του στα νησιά διασκεδάζοντας. Εν τω μεταξύ οι Ναουσαίοι αγνοώντας τα παραπάνω ήρθαν σε συνεννόηση με τους προκρίτους άλλων πόλεων της Μακεδονίας (Σιάτιστα, Καστοριά, Βέροια, Βοδενά κ.α.) και τους προέτρεψαν σε ένα ταυτόχρονο γενικό ξεσηκωμό, που ήλπιζαν πως τελικά θα συμπαρέσυρε και την υπόλοιπη Μακεδονία. Δυστυχώς η κατάπνιξη της Επανάστασης στην Χαλκιδική και η αγριότητα των τουρκικών αντιποίνων πάγωσαν τον αρχικό ενθουσιασμό των υπόλοιπων πόλεων. Έτσι μόνη της η Νάουσα και

Ι. Μονή Παναγίας Δοβρά, στο βάθος διακρίνεται η Βέροια

κάτω από την πίεση των γεγονότων μετά από έντονη εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση και αφού επικράτησε η άποψη του Ζαφειράκη, στις 19 Φεβρουαρίου κηρύχθηκε στον Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Δημητρίου η επανάσταση στην Νάουσα, μέσα σε γενικό κλίμα ενθουσιασμού, από τον Πρωτοσύγκελλο Γρηγόριο (και όχι Ζαχαρία όπως πολλοί λανθασμένα πιστεύουν, συγχέοντας το όνομα του Πρωτοσυγκέλου με αυτό του Μητροπολίτη Βεροίας και Ναούσης Ζαχαρία, ο οποίος ως συνοδικός που ήταν κατά την χρονιά εκείνη απουσίαζε στην Κωνσταντινούπολη). ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ Οι Ναουσαίοι κατάλαβαν πως για να πετύχει οποιαδήποτε επαναστατική προσπάθεια στην περιοχή, θα έπρεπε οπωσδήποτε να καταληφθεί η Βέροια. Στην πόλη υπήρχε ισχυρή τουρκική φρουρά, η οποία θα ήταν επικίνδυνη για τους επαναστάτες. Επίσης η θέση της πόλης αυτής ήταν στρατηγικής σημασίας. Δέσποζε από τις παρυφές του όρους Βέρμιο πάνω στον κάμπο του Ρουμλουκίου ελέγχοντας τις οδικές αρτηρίες Θεσσαλονίκης – Ναούσης και Θεσσαλονίκης – Κοζάνης. Αν η Βέροια απελευθερωνόταν, ο άξονας Βέροια-Νάουσα θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν μια ασπίδα που θα προστάτευε τις άλλες

πόλεις της Δυτικής Μακεδονίας, οι οποίες σύμφωνα με τις ελπίδες των Ναουσαίων θα τους ακολουθούσαν στο εγχείρημά τους. Προς την κατεύθυνση αυτή οι πρόκριτοι της Βέροιας είχαν διαβεβαιώσει τους επαναστάτες πως αν κατάφερνε να εισέλθει στην πόλη ισχυρό σώμα επαναστατών αμέσως η Βέροια θα έπαιρνε τα όπλα για να σταθεί στο πλευρό της Νάουσας. Ευνοϊκό υπήρξε το γεγονός πως οι τουρκικές αρχές δεν έδιναν βάση στις πληροφορίες που έφταναν στην Βέροια και στη Θεσσαλονίκη για επανάσταση στη Νάουσα. Θεωρούσαν πως ουδέποτε μια πόλη σαν κι αυτή, που απολάμβανε ιδιαίτερα προνόμια, με δική της τοπική διοίκηση και που σχεδόν ήταν ελεύθερη, θα έφτανε στο σημείο να επαναστατήσει. Έτσι η δυσπιστία αυτή έδωσε τον χρόνο στους επαναστάτες να καταλάβουν ανενόχλητοι καίριες θέσεις της περιοχής και να προωθήσουν ομάδες τους ακόμα και έως τον ποταμό Λουδία ώστε να είναι εύκολος ο έλεγχος της οδού από και προς την Θεσσαλονίκη. Έτσι οι επαναστάτες μπόρεσαν να κινηθούν ταχύτατα στην προσπάθειά τους να επιτύχουν τον πρώτο στόχο τους, που ήταν η αιφνίδια επίθεση εναντίον της ακρόπολης της Βεροίας, όπου εκεί υπήρχε ισχυρό τμήμα του

αυτοκρατορικού στρατού. Για την επίτευξη του στόχου αυτού οι Ναουσαίοι (και μαζί μ’ αυτούς και πολλοί εθελοντές από την γύρω περιοχή) κινήθηκαν άμεσα. Στις 20 Φεβρουαρίου μία μέρα μετά την κήρυξη της Επανάστασης, ο Καρατάσος με τους Δημήτρη Σιούγκαρα και Λάζο Ραμαντάνη κατέλαβαν το μοναστήρι της Παναγίας του Δοβρά (γνωστό τότε και με την ονομασία Παναγία Ελεούσα), το οποίο κατέστησαν βάση και αρχηγείο τους στην επιχείρηση καταλήψεως της Βεροίας. Τόσο ο ηγούμενος της μονής Γεράσιμος όσο και οι κάτοικοι του παρακείμενου ομώνυμου χωριού (Δοβρά) τάχθηκαν με ενθουσιασμό στο πλευρό των επαναστατών και τους προσέφεραν οτιδήποτε μπορούσαν ώστε να γίνουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα οι εργασίες οχύρωσης της μονής. Κατασκευάστηκαν προμαχώνες τοποθετήθηκαν φρουρές στους γύρω λόφους και τις πηγές και οι χώροι του μοναστηριού διαμορφώθηκαν ανάλογα για την περίσταση. Η ΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Μέσα στο μοναστήρι οι αρχηγοί των επαναστατών με εκπροσώπους και άλλων πόλεων συζητούσαν και κατέστρωναν σχέδια για την επίθεση. Τελικά αποφασίστηκε να προωθηΠαύλειος Λόγος 13

θούν τη νύχτα γύρω από την πόλη 1.800 οπλίτες και να καταλάβουν επίκαιρες θέσεις. Από αυτές, πολύ νωρίς το πρωί, θα εξαπέλυαν επίθεση στην πόλη σε τέσσερα σημεία με σκοπό τον αιφνιδιασμό των φρουρών και την επίθεση στην οχυρωμένη ακρόπολη. Εν τω μεταξύ ο Μεχμέτ Εμίν πασάς πληροφορήθηκε και από τους μπέηδες των Γιαννιτσών για την κατάσταση στην περιοχή της Νάουσας. Αν και δίσταζε να πιστέψει σ’ αυτά που άκουγε (για τους λόγους που εξηγήσαμε πριν) προληπτικά διέταξε τον Μεχμέτ αγά, Κεχαγιάμπεη του βαλή της Θεσσαλονίκης, να σπεύσει με στρατό στην περιοχή. Εκείνος με την σειρά του έστειλε δύο τμήματα στρατού να περιέλθουν τα χωριά της περιοχής του Βαρδαρίου και του Ρουμλουκίου ώστε να συγκεντρώσουν ατάκτους εθελοντές και έπειτα να κατευθυνθούν στην Βέροια στην οποία έφτασε κι εκείνος με 1.500 στρατιώτες το απόγευμα της 20ης Φεβρουαρίου, παραμονής της επίθεσης των επαναστατών. Η απροσδόκητη άφιξη του τουρκικού στρατού στην πόλη δεν προβλημάτισε ιδιαίτερα τους επαναστάτες. Πίστευαν πως το στοιχείο του αιφνιδιασμού, σε συνδυασμό με την ανώτερη μαχητική τους ικανότητα και τον ηρωισμό τους θα τους εξασφάλιζε την επιτυχία. Δυστυχώς όμως η διχόνοια που κατατρέχει εδώ και αιώνες το Γένος μας, ώθησε κάποιους αντιπολιτευό μενους του Ζαφειράκη (από την παράταξη του αντιπάλου του Μάμαντη) να σπεύσουν στην Βέροια και να αποκαλύψουν το σχέδιο των επαναστατών. Έτσι όταν αφίχθηκε ο Μεχμέτ αγάς και του γνωστοποιήθηκε το σχέδιο, έσπευσε αθόρυβα να οχυρώσει τα σημεία της επίθεσης και να κρύψει στα παρακείμενα σπίτια στρατό. Πράγματι όταν κατά τις πρώτες πρωινές ώρες (21 Φεβρουαρίου, 2α πρωινή) τα τέσσερα επαναστατικά σώματα προσέβαλαν τα προκαθορισμένα σημεία τα οποία θεωρούσαν αφύλακτα, αιφνιδιάστηκαν από τα αναπάντεχα σφοδρά πυρά των Τούρκων. Παρόλα αυτά δεν υποχώρησαν παρά συνέχισαν με πείσμα τον αγώνα έως ότου κατά την ανατολή περίπου του ηλίου (4η πρωινή),

14 Παύλειος Λόγος

κατάλαβαν πως τα σχέδιά τους είχαν προδοθεί και μη μπορώντας να επικοινωνήσουν μεταξύ τους ώστε να γνωρίζουν τις τύχες των υπολοίπων σωμάτων, αποφάσισαν να επιστρέψουν στην μονή της Παναγίας του Δοβρά για να ανασυνταχθούν και να αποφασίσουν τις περαιτέρω κινήσεις τους.

Ο οπλαρχηγός Καρατάσος

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ, ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΘΕΣΗ Το γεγονός της ελληνικής υποχώρησης δεν σήμαινε σε καμία περίπτωση και ήττα των επαναστατών. Αντίθετα μάλιστα περισσότερος ήταν ο προβληματισμός στην τουρκική πλευρά. Ο Μεχμέτ αγάς όταν επισκέφθηκε τους χώρους των συγκρούσεων όπου φυλάσσονταν οι νεκροί και οι τραυματίες, εξεπλάγη με τις βαρύτατες τουρκικές απώλειες. Από την άλλη διαπίστωσε το μεγάλο βάθος στο οποίο είχαν εισχωρήσει οι επαναστάτες (σε ορισμένα σημεία είχαν καταλάβει τους προμαχώνες και είχαν διεισδύσει μέσα στις συνοικίες της πόλης σε κοντινή απόσταση από την ακρόπολη), παρόλο που τα σημεία της επίθεσης ήταν γνωστά και είχαν οχυρωθεί. Και τα δύο αυτά στοιχεία έθιγαν το γόητρο των Τούρκων στρατιωτών και απεδείκνυαν αν όχι την ανανδρία τους, τουλάχιστον την αδεξιότητα και την χαμηλή μαχητική ικανότητά τους. Από την άλλη πλευρά ο Μεχμέτ

αγάς κατάλαβε πως έχει να κάνει με ικανότατους αντιπάλους. Εξάλλου ήταν παροιμιώδης ο ηρωισμός των Ναουσαίων που πριν δύο δεκαετίες είχαν ταπεινώσει τους τρομερούς Τουρκαλβανούς του Αλή πασά των Ιωαννίνων όταν αυτός προσπάθησε να καταλάβει την πόλη. Η ικανότητά τους να καταστρώνουν άριστα σχέδια επιχειρήσεων, η δεξιοτεχνία τους στη χρήση των όπλων, οι εύστοχες βολές τους, η ανδρεία τους ακόμα και στην σώμα με σώμα σύγκρουση, όπου πραγματικά τα ελληνικά γιαταγάνια αποδεικνύονταν το φοβερότερο όπλο, έκαναν τον Μεχμέτ αγά να προβληματίζεται ιδιαίτερα. Επίσης η παρουσία της μικρής αυτής δύναμης στην Δοβρά γέμιζε με υποψίες τον Μεχμέτ αγά. Πίστευε πως η δύναμη αυτή αποτελούσε το «δόλωμα» των Ελλήνων που είχαν σαν σκοπό είτε να τον παρασύρουν σε παγίδα και να αναγκαστεί να αντιμετωπίσει άγνωστη μεγαλύτερη δύναμη, είτε απλά να τον βγάλουν από την πόλη της Βέροιας ώστε οι κάτοικοί της να μπορέσουν εύκολα να επαναστατήσουν ή να ενωθούν με επαναστατικές δυνάμεις από την περιοχή των Πιερίων και του Ολύμπου που κατευθύνονταν στην περιοχή και έτσι να βρεθεί ξαφνικά μεταξύ δύο πυρών. Γι’ αυτό και όχι μόνο απέφυγε να καταδιώξει αμέσως τους υποχωρούντες Έλληνες αλλά και δεν τόλμησε να εξέλθει από την Βέροια τις δεκαεννέα επόμενες ημέρες, περιμένοντας οδηγίες από την Θεσσαλονίκη και την άφιξη στην Βέροια του ίδιου του Μεχμέτ Εμίν πασά με πολυάριθμο στρατό. Στο επαναστατικό στρατόπεδο το κλίμα ήταν κατά πολύ καλύτερο. Το γεγονός της υποχωρήσεως όχι μόνο δεν αποθάρρυνε τους Έλληνες αλλά μάλλον τους έδινε περισσότερο κουράγιο και θάρρος. Είχαν καταλάβει πως η προδοσία των σχεδίων τους και η αδυναμία τους να επικοινωνήσουν μεταξύ τους κατά την ώρα της επίθεσης ήταν οι μοναδικές αιτίες της προσωρινής τους αποτυχίας. Επίσης είχαν κι αυτοί τις πληροφορίες τους για τις τουρκικές απώλειες και τον έντονο προβληματισμό στην εχθρική ηγεσία πράγμα που τους ενθάρρυνε ιδιαίτερα. Έτσι προχώρησαν σε ενίσχυση των θέσεών τους γύρω από την πόλη και την ευρύτερη περιοχή ασκώντας εντονότερη πίεση στους Τούρκους. Μάλιστα πολλές φορές

δεν δίσταζαν να τους προκαλούν καταδιώκοντας τις περιπόλους των Τούρκων έως τα όρια της πόλης. Παράλληλα συνέχισαν τις επαφές τους με τις πόλεις τις Δυτικής Μακεδονίας διαβεβαιώνοντας τους προκρίτους τους για την βέβαιη επιτυχία του σκοπού τους και την αναμενόμενη βοήθεια από τον Δημ. Υψηλάντη, η οποία τελικά δεν έφτασε ποτέ. Συγχρόνως απεσταλμένοι των οπλαρχηγών περιέρχονταν τα χωριά και τις πόλεις στρατολογώντας νέους οπλίτες τους οποίους διένειμαν σε στρατηγικά σημεία της ευρύτερης περιοχής, κάνοντας τον επαναστατικό στρατό να ξεπεράσει τις πέντε χιλιάδες. ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΠΙΘΕΣΗΣ Η ηρεμία που επεδείκνυε ο Κεχαγιάμπεης κατά τις τελευταίες δεκαεννέα ημέρες δεν ήταν τυχαία. Έκανε συνεχείς προσπάθειες για να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα και τις αμφιβολίες που τον βασάνιζαν. Έως τις 10 Μαρτίου είχε ξεπεράσει τους προβληματισμούς του. Αρχικά κατάφερε μέσα από συντονισμένες προσπάθειες να κάμψει το φρόνημα των Βεροιαίων. Με ομαδικές συλλήψεις, ομηρίες, σκληρές ανακρίσεις, αυστηρή επιτήρηση των εισερχόμενων και εξερχόμενων από την πόλη, εξοπλισμό των Οθωμανών, αφοπλισμό των Ελλήνων και γενικότερα τρομοκράτηση του χριστιανικού πληθυσμού, μπόρεσε να πεισθεί πως δεν υπήρχε κανένα ενδεχόμενο επέκτασης της επαναστατικής φλόγας και στην Βέροια. Πληροφορήθηκε επίσης πως οι επικουρίες που περίμεναν οι επαναστάτες από την πλευρά των Πιερίων αντί να κατευθυνθούν προς τη Βέροια και τη Νάουσα είχαν προσβάλει τον Κολυνδρό και στη συνέχεια είχαν καθηλωθεί στην περιοχή από πολυάριθμες τουρκικές στρατιωτικές μονάδες. Έτσι το ενδεχόμενο να βρεθεί ο ίδιος μεταξύ δύο πυρών δεν υφίστατο πλέον. Επίσης είχε ως φαίνεται την συνεργασία της αντιπολίτευσης της Νάουσας η οποία τον διαβεβαίωνε για την αντίθεσή της στην όλη υπόθεση καθώς και για την πραγματική δύναμη των επαναστατών. Ας μην ξεχνάμε πως ο ηγέτης των αντιφρονούντων προς την επανάσταση Ναουσαίων Μάμαντης, παρακολουθούσε την επιχείρηση κατάληψης της

Νάουσας από το στρατόπεδο του Μεχμέτ Εμίν πασά!! Έχοντας όλα αυτά υπ’ όψη του ο Μεχμέτ αγάς αποφάσισε να επιτεθεί εναντίον της μονής της Παναγίας Δοβρά, την ίδια μάλιστα ημέρα της αφίξεως στη Βέροια του Μεχμέτ Εμίν πασά, θέλοντας με την σίγουρη, –όπως πίστευε- νίκη του επί των επαναστατών, αφ’ ενός να προβληθεί στον διοικητή του, αφ’ ετέρου να δικαιολογήσει με την επιτυχία του την πολυήμερη αδράνειά του. Στις 12 Μαρτίου τα χαράματα ο Κεχαγιάμπεης ξεκίνησε από την Βέροια με το στρατό του για να πλήξει τις θέσεις των επαναστατών στην περιοχή του μοναστηριού. Είχε στην διάθεσή του 4.000 πεζούς και ένα τμήμα ιππικού με οδηγούς ένα πλήθος εξοπλισμένων φανατισμένων Βεροιαίων Οθωμανών. Το σχέδιο της επίθεσης προέβλεπε την όσο το δυνατόν καλύτερη κατόπτευση του χώρου που θα διεξαγόταν η επιχείρηση, την εντόπιση των θέσεων των επαναστατών, τον χωρισμό του στρατού σε ανάλογα σώματα, ώστε να γίνει πιο εύκολη η αντιμετώπιση των αμυνομένων Ελλήνων, την επίθεση εναντίον των πέριξ της μονής εχθρικών θέσεων, την απομόνωση της μονής, την πολιορκία της και τελικά την κατάληψη

και καταστροφή της. Οι Έλληνες σύμφωνα με το σχέδιό τους είχαν διαταχθεί έτσι ούτως ώστε να ελέγχουν κάθε δυνατή πρόσβαση προς την μονή. Ο Καρατάσος με 250 άνδρες οχυρώθηκε εντός του μοναστηριού, ενώ ένα δεύτερο σώμα υπό τις διαταγές του είχε καταλάβει τα υψώματα παραπλεύρως της οδού, που θα ακολουθούσε ο τουρκικός στρατός έχοντας σαν αποστολή τους να παρενοχλούν συνεχώς τους Τούρκους, ώστε να βρίσκονται πάντοτε σε κατάσταση αναταραχής. Ο Σιούγκαρας με τους άνδρες του κατέλαβε την περιοχή του Κρεβατά καθώς και τον βόρειο λόφο και τα υψώματα προς την πλευρά του Τουρκοχωρίου. Τέλος ο Ζαφειράκης με τον Ραμαντάνη και τους άνδρες τους είχαν καταλάβει τις πλαγιές των λόφων που οδηγούσαν προς την Διαβόρνιτσα, ώστε να μπορούν ανά πάσα στιγμή να σπεύσουν προς βοήθεια είτε του Καρατάσου είτε του Σιούγκαρα. Συνολικά οι επαναστάτες διέθεταν γύρω στους 700 άνδρες στην περιοχή.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ Παλαιά φωτογραφία που εικονίζει το Κάστρο της Βέροιας

Παύλειος Λόγος 15

«Δός μοι τοῦτον τόν ξ τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας & Ναούσης κ. Παντελεήμονος Περιφορά του Επιταφίου στον αύλειο χώρο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου

16 Παύλειος Λόγος

ξένον …»

«Δός μοι τοῦτον τόν ξένον, ὅν ἡ μήτηρ ὁρῶσα νεκρωθέντα ἐβόα “ὦ Υἱέ καί Θεέ μου, εἰ καί τά σπλάγχνα τιτρώσκομαι καί καρδίαν σπαράττομαι νεκρόν σε καθορῶσα, ἀλλά τῇ σῇ ἀναστάσει θαρροῦσα μεγαλύνω”». «Δός μοι τοῦτον τόν ξένον …». «Πολλῷ πόθῳ καί θεοπρεπεστάτῃ στοργῇ», γράφει ὁ μέγας τῆς Κωνσταντινουπόλεως πατριάρχης Φώτιος ὑπομνηματίζων τόν θεσπέσιον ὕμνον τοῦ ὄρθρου τοῦ Μεγάλου Σαββάτου, προσέρχεται ὁ Ἰωσήφ καί διατυπώνει τό αἴτημα πρός Πιλᾶτον. Παύλειος Λόγος 17

«Δός μοι, εἰ βούλει, θάψαι τόν νεκρόν τοῦ Ἰησοῦ, ὅν οἱ γνωστοί πάντες ᾤχοντο καταλιπόντες· δός μοι θάψαι τόν νεκρόν, οὗ πολλοί μέν συνέρρεον ἐπί τῷ πάθει θεαταί, νῦν δ᾽ οὐδείς ὑπέμεινεν οὐδέ τῶν φίλων ἐνταφιαστής· δός μοι νεκρόν ξένον καί ἠπορημένον εἰς ταφήν». Συγκλονιστικό τό αἴτημα τοῦ εὐσχήμονος βουλευτοῦ ἤγγισε καί κατά τήν διαγενομένην παννυχίδα τά ἐσώτατα τῶν καρδιῶν ἡμῶν. «Δός μοι τοῦτον τόν ξένον», βοᾶ Ἰωσήφ πρός Πιλᾶτον, ἐκφράζων ὄχι μόνον τήν προσωπικήν του ἀγωνίαν διά τήν ἔκβασιν τῆς ὑποθέσεως τοῦ ἠγαπημένου αὐτοῦ διδασκάλου, ἀλλά καί τήν ἀγωνίαν ὅλων ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι διά τόν φόβον τῶν Ἰουδαίων ἠναγκάσθησαν νά σιωπήσουν καί νά κρυβοῦν. Ἐκφράζει ὁ Ἰωσήφ τήν ἀγωνίαν τῶν μαθητῶν τοῦ Κυρίου. Ἐκφράζει τήν ἀγωνίαν τῶν μαθητριῶν του. Ἀγωνιοῦν καί ἐκεῖνοι καί ἐκεῖναι, διότι ἀγνοοῦν. Ἀγωνιοῦν, διότι δέν ἔχουν κατανοήσει εἰσέτι τό μυστήριον τῆς θείας οἰκονομίας, τό ὁποῖον ἐκτυλίσσεται ἐνώπιον αὐτῶν. Ἀγωνιοῦν, διότι δέν ἔχουν εἰσέτι τήν ἐμπειρίαν τῆς πίστεως, τήν ἐμπειρίαν τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τήν ἐμπειρίαν τῆς Ἐκκλησίας. Ἀγωνιοῦν ὄχι διά ἕναν ξένον, διότι ὁ Ἰησοῦς δέν εἶναι ξένος δι᾽ αὐτούς, ἀλλά ὁ προσφιλής καί σεβάσμιος διδάσκαλός των. Ἀγωνιοῦν διά τό ξένον τοῦ θαύματος τοῦ ἀποκαλυπτομένου πρό αὐτῶν. «Δός μοι τοῦτον τόν ξένον …».

Ο Επιτάφιος εντός του Καθολικού της Ι. Μονής Βατοπαιδίου

Μετά τῶν μαθητῶν καί μαθητριῶν, μετά Ἰωσήφ καί Νικοδήμου ἀγωνιᾶ καί ἡ Παναγία Μήτηρ. Ἀγωνιᾶ ὅμως μόνον ὡς φιλόστοργος μήτηρ, ἀγωνιᾶ μόνον κατ᾽ ἄνθρωπον. Διότι αὕτη γνωρίζει ἐμβριθέστερον παντός ἄλλου θνητοῦ τήν θείαν φύσιν τοῦ Υἱοῦ της. Διότι αὕτη μόνη «εὗρεν χάριν παρά τῷ Θεῷ» καί ἐγένετο ἀποδέκτης τῆς καλῆς ἀγγελίας τοῦ οὐρανίου ἐπισκέπτου τῆς Ναζαρέτ: «ἰδού συλλήψῃ ἐν γαστρί καί τέξῃ υἱόν καί καλέσεις τό ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν … καί δώσει αὐτῷ Κύριος ὁ Θεός τόν θρόνον Δαυίδ τοῦ πατρός αὐτοῦ … καί τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος». Ἐάν διά τόν Πιλᾶτον ὁ Ἰησοῦς εἶναι ξένος, διά τήν Μητροπάρθενον Κόρην εἶναι ὁ Υἱός καί Θεός της. Εἶναι αὐτός, τοῦ ὁποίου τήν δι᾽ αὐτῆς ἐνανθρώπησιν τῆς ἐμήνυσε ὁ ἀρχάγγελος Γαβριήλ. Εἶναι ὁ Λόγος, ὅν νηδύϊ ὑπεδέξατο. Εἶναι ὁ ξένος τόκος, τόν ὁποῖον ἀσπόρως τεκοῦσα καί κατιδοῦσα δέν ἐξενώθη ἀλλ ᾠκειώθη Θεῷ. Εἶναι ὁ ξένος τόκος, τόν ὁποῖον «σκιρτῶντα ἐν ἀγαλλιάσει ἐν τῇ κοιλίᾳ αὐτῆς» ἡ Παρθένος τῆς Ναζαρέτ, ἐμεγάλυνε τόν Κύριον «ὅτι ἐπέβλεψεν ἐπί τήν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ». Εἶναι ὁ Υἱός της, διά τόν ὁποῖον θρηνεῖ ἡ Παρθένος, ἀλλ᾽ ὡς μητέρα, ὁρῶσα νεκρόν καί ἄπνουν διά τήν σωτηρίαν τοῦ κόσμου τό προσφιλεστάτον τέκνον της. Θρηνεῖ, ὁρῶσα τόν Υἱόν καί Θεόν της θεραπεύοντα διά τῆς ὑπακοῆς εἰς τόν

Επιστροφή του Επιταφίου στο Καθολικό

18 Παύλειος Λόγος

Πατέρα τήν ἀνυπακοήν τῶν ἀνθρώπων. Θρηνεῖ, ὁρῶσα τόν Υἱόν καί Θεόν της ταπεινούμενον διά νά λυτρώσῃ τόν ἐκ τῆς ἐπάρσεως πεσόντα ἄνθρωπον. Θρηνεῖ, ὁρῶσα τόν Υἱόν της νεκρούμενον, ἵνα ζωήν τῷ κόσμῳ δωρήσηται. Θρηνεῖ ἡ Παρθένος, ἀλλά θαρρεῖ καί διά τήν ἀνάστασιν καί δέν παύει μεγαλύνουσα τόν Υἱόν ὡς Θεόν της. «Ὦ Υἱέ καί Θεέ μου, εἰ καί τά σπλάγχνα τιτρώσκομαι καί καρδίαν σπαράττομαι νεκρόν σε καθορῶσα, ἀλλά τῇ σῇ ἀναστάσει θαρροῦσα μεγαλύνω». Ἀδελφοί μου, ἐλαχίστας ὥρας πρό τῆς «ἑορτῆς τῶν ἑορτῶν καί τῆς πανηγύρεως τῶν πανηγύρεων», τῆς λαμπροφόρου τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἀναστάσεως ἡ ἱερά καί περίπυστος Μεγάλη Μονή τοῦ Βατοπαιδίου ἑορτάζει καί πανηγυρίζει λαμπρῶς τήν ἰδικήν της πανήγυριν, τήν ἱεράν πανήγυριν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεομήτορος, συμπίπτουσα μετά τῆς προαναστασίμου ἡμέρας τοῦ Μεγάλου Σαββάτου. Τό ἐναρξάμενον κατά τήν ἡμέραν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς ἀμωμήτου Παρθένου κεφάλαιον τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου ὁλοκληροῦται μετ᾽ ὀλίγον διά τῆς Ἀναστάσεως. Ἡ χαρά καί ἡ ἀγαλλίασις τοῦ ἀρχαγγελικοῦ μηνύματος πρός τήν ταπεινήν Κόρην τῆς Ναζαρέτ ἀναμείγνυται σήμερον μετά τῆς ὀδύνης τοῦ θανάτου τοῦ Κυρίου, διά νά ἐπανακάμψῃ εἰς τάς ψυχάς ἡμῶν διά τοῦ φαιδροῦ τῆς Ἀναστάσεως κηρύγματος τοῦ ἀγγέλου πρός τάς μυροφόρους γυναῖκας. Ἡ κατ᾽ ἐπίφασιν ἀντίθεσις τοῦ περιεχομένου καί τῶν αἰσθημάτων τά ὁποῖα δημιουργοῦν αἱ δύο ἑορταί οὐδόλως ἐπισκιάζει τήν παροῦσαν πανήγυριν. Ἡ χαρά καί ἡ λύπη, τό πένθος καί ἡ ἀγαλλίασις εἶναι αἰσθήματα ἀλληλένδετα εἰς τήν κατά Χριστόν ζωήν, ὥστε ὁ

συνεορτασμός τῶν δύο αὐτῶν σωτηριωδῶν γεγονότων, τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου καί τῆς θεοσώμου ταφῆς καί τῆς εἰς ᾅδου καθόδου τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δέν ἀποτελεῖ οὔτε ἐμπόδιον οὔτε παράδοξον διά τήν Ἐκκλησίαν καί τά πιστά μέλη αὐτῆς. Πολλῷ δέ μᾶλλον, ἐάν θελήσῃ τις νά ἐντρυφήσῃ εἰς τά γεγονότα, διαπιστοῖ τίς ὁμοιότητές των καί ἀδυνατεῖ νά ἐπιλέξῃ τόν τρόπον καί τόν λόγον διά τόν ὁποῖον θά μακαρίσῃ τά συμμετέχοντα εἰς τά γεγονότα ἱερά πρόσωπα μέ πρῶτον αὐτό τό πάνσεπτον καί πανσεβάσμιον πρόσωπον τῆς Κυρίας Θεοτόκου. Δέχεται ἡ Παρθένος ἐν ταπεινώσει κατά τήν ἡμέραν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ της τό θέλημα τοῦ Θεοῦ εἰς τήν ζωήν της καί μεγαλύνει τόν Κύριον. Δέχεται σήμερον ἐν ταπεινώσει τήν νέκρωσιν τοῦ Υἱοῦ της, καί πάλιν τόν μεγαλύνει, «θαρροῦσα τῇ» αὐτοῦ «ἀναστάσει». Εἰς τήν Ναζαρέτ τότε Ἰωσήφ ὁ δίκαιος μεριμνᾶ διά τήν Παρθένον «ἐν γαστρί ἐχούσῃ» τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ, εἰς τήν Ἱερουσαλήμ σήμερον ἄλλος Ἰωσήφ, ὁ εὐσχήμων, μεριμνᾶ διά τόν Υἱόν της ἁπαλύνων τόν μητρικόν της πόνον. Εἰς τήν Ναζαρέτ τότε ἄγγελος φέρει τήν χαρμόσυνον εἴδησιν τῆς θείας ἐναν-

θρωπήσεως. Εἰς τήν Ἱερουσαλήμ σήμερον ἄλλος ἄγγελος ἑτοιμάζεται νά κατέλθῃ διά νά φέρῃ τό χαρμόσυνον μήνυμα τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἀναστάσεως. Διπλοῦν τό μήνυμα τῆς σημερινῆς ἡμέρας, διπλῆ ἡ δωρεά τοῦ οὐρανοῦ, καί τό Σάββατον τοῦτον τό ὑπερευλογημένον ἀποδεικνύεται διττῶς ὑπερευλογημένον, μεταδίδον εἰς πάντας ἡμᾶς τούς ἐν ἀγάπῃ καί εὐλαβείᾳ προσδραμόντας εἰς τήν πανήγυριν ταύτην διπλῆν τήν χάριν καί διπλῆν τήν εὐλογίαν. Ἀδελφοί καί πατέρες, ξένον τόκον καί ξένον θαῦμα ἰδόντες σήμερον ἐπί τῇ διπλῇ ἑορτῇ καί πανηγύρει, «ξενωθῶμεν τοῦ κόσμου», διαρρηγνύοντες πάντα δεσμόν διά τῆς συγχωρήσεως ἑαυτῶν καί ἀλλήλων καί διά τῆς ἐκζητήσεως τοῦ ἐλέους καί τῆς χάριτος τοῦ τούς «δεσμούς ἡμῶν διαρρήξαντος» Κυρίου. «Ξενωθῶμεν τοῦ κόσμου» συνθαπτόμενοι τῷ Κυρίῳ. «Ξενωθῶμεν τοῦ κόσμου» διά νά δυνηθῶμεν καί ἡμεῖς μετά τῆς Παναγίας Παρθένου, μετά τῶν μαθητῶν καί τῶν μυροφόρων, μετά τοῦ Ἰωσήφ καί τοῦ Νικοδήμου νά μεγαλύνομεν τόν τριήμερον ἐκ τοῦ τάφου ἀνιστάμενον Κύριον τῆς δόξης καί νά ζήσομεν «Πάσχα μυστικόν, Πάσχα

Εγκώμια Επιταφίου

πανσεβάσμιον, Πάσχα τό πύλας ἡμῖν τοῦ Παραδείσου» ἀνοῖγον καί ἁγιάζον ἡμᾶς. Ὁ ἀνωτέρῳ λόγος ἐκφωνήθηκε εἰς τήν Τράπεζαν τῆς Πανηγύρεως τῆς Μονῆς (Μ. Σάββατο - Ἑορτή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ)

Από την τέλεση της θείας Λειτουργίας της εορτής του Ευαγγελισμού και του Μ. Σαββάτου Παύλειος Λόγος 19

ΑΝΤΒΕΝΤΙΣΤΕΣ τῆς ἑβδόμης ἡμέρας

Ὑπό Ἀρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζῆ, Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου Καμπανίας

ία ἀπὸ τὶς σημαντικότερες ἐσχατολογικὲς ὁμάδες εἶναι ἡ κίνηση τῶν Ἀντβεντιστῶν τῆς Ἑβδόμης ἡμέρας, μὲ «προφήτιν» τὴν Ἔλεν White. ( 18271915). H White στηρίχθηκε σὲ «προφητικὸ ὅραμα» καὶ βεβαίωσε πὼς ἡ Δευτέρα παρουσία τοῦ Χριστοῦ θὰ γινόταν στὶς 22 Ὀκτωβρίου 1844. Ὅταν ἡ ἡμερομηνία αὐτὴ πέρασε χωρὶς ἰδιαίτερα γεγονότα, δήλωσαν πὼς ὁ Θεὸς ἔκλεισε τὴν «πόρτα τῆς χάρης». Ἐκεῖνο ποὺ γιὰ τοὺς σημερινοὺς Ἀντβεντιστὲς τῆς Ἑβδόμης ἡμέρας ἔχει ἰδιαίτερη σημασία εἶναι ὅτι τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἡ White συμμερίσθηκε τὴ διδαχὴ αὐτὴ γιὰ τὸ «κλείσιμο τῆς θύρας τῆς χάρης» καὶ μάλιστα ἐπιβεβαίωσε αὐτὴ τὴν ἡμερομηνία μὲ «ὅραμα» στὶς 24 Μαρτίου 1849, δηλώνοντας πὼς ὁ χρόνος ποὺ θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ λάβει τὴ σωτηρία πέρασε καὶ δὲν ὑπῆρχε πλέον χρόνος γιὰ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν ἁμαρτωλῶν. Γρήγορα τελικῶς ἀπεδείχθη καὶ αὐτὸ ὡς ψευ-

20 Παύλειος Λόγος

δοπροφητεία καὶ ἀφοῦ ἀκολούθησαν ἄλλες πέντε ἡμερομηνίες τοῦ τέλους τῆς ἀνθρωπότητας, κατέληξαν στὴν σημερινὴ ἄποψη. Ἡ σημερινὴ ἄποψη προ-

έρχεται ἀπὸ τὸν Hiran Edson (1808-1882), ποὺ ἦταν ἀπὸ τοὺς πρωτεργάτες τοῦ κινήματος. Μὲ βάση δική του «ἀποκάλυψη» δια κήρυξε πὼς ἡ χρονολογία τοῦ 1884 ἦταν σωστή. Μόνο ποὺ ἔγινε λαθεμένη ἑρμηνεία τῶν γε-

γονότων ποὺ « συντελέσθηκαν» σ’ αὐτὴ τὴ χρονολογία. Κατὰ τὸ ἔτος αὐτὸ ὁ Χριστὸς καθάρισε τὸ «οὐράνιο ἁγιαστήριο» καὶ ὄχι τὸ ἐπίγειο, ὅπως ἐσφαλμένα ἀνεμένετο. Κατὰ τὸ 1884, λέγει ἡ αἵρεση, ὁ Χριστὸς ἄρχισε στὸν οὐρανὸ τὸ δικαστήριο γιὰ νὰ ἐξακριβώσει ποιοὶ ἀπὸ τοὺς καλεσμένους εἶχαν «ἔνδυμα γάμου» καὶ εἶναι ἄξιοι νὰ «εἰσέλθουν». Ὅταν Αὐτὸ τὸ ἔργο τελειώσει, ἡ «πόρτα» θὰ κλείσει πλέον ὁριστικά. Ἡ νέα ἄποψη κατοχυρώθηκε καὶ μὲ ἀποκαλύψεις τῆς White. Ἡ ἱστορία τῆς αἱρετικῆς κίνησης τῶν Ἀντβεντιστῶν συμπληρώθηκε μὲ τὴν παραλαβὴ τῆς τήρησης τοῦ Σαββάτου ἀπὸ τοὺς « Βαπτιστὲς τῆς Ἑβδόμης ἡμέρας», μὲ τοὺς ὁποίους ἦλθαν σὲ ἐπαφὴ ὀπαδοὶ τοῦ κινήματος. Καὶ αὐτὴ ἡ διδαχὴ ἐπιβεβαιώθηκε ἀπὸ τὴν White μὲ ὅραμα. Ἔτσι τὸ 1860 ἡ κίνηση ὀνομάσθηκε « Ἐκκλησία τῶν Ἀντβεντιστῶν τῆς Ἑβδόμης Ἡμέρας». Ἡ κίνηση διαδόθηκε σύντομα καὶ ἐκτὸς τῶν ΗΠΑ. Οἱ ὀπαδοὶ τῆς ἀνέρχονται σήμερα πάνω ἀπὸ 5 ἑκατομμύρια. Τὸ Διεθνὲς Κέντρο βρίσκεται στὴν Οὐάσιγκτον. Οἱ ἐκπομπές

της « Ἡ φωνὴ τῆς Ἐλπίδας», ἀκούγονται σήμερα σὲ 30.000 περίπου ραδιοφωνικὰ προγράμματα καὶ σὲ 600 τηλεοπτικά. Στὴν Ἀθήνα, ἀλλὰ καὶ στὴν Θεσσαλονίκη διατηροῦν Εὐκτήριους Οἴκους. Σὲ κάθε κοινότητα ὑπάρχουν ἕνας «ποιμένας-πρεσβύτερος», Ὑπάρχει ἀκόμη πλῆθος ὀργάνων καὶ ἐπιτροπῶν μὲ ἰδιαίτερη Ἱεραρχικὴ κλίμακα. Ὑπεύθυνος ἐσωτερικῆς ἱεραποστολῆς, διευθυντὴς κοινοτικῶν ὑποθέσεων, διευθυντὴς σχολῆς Σαββάτου, ὑπεύθυνος Φιλανθρωπικοῦ ἔργου, διευθυντὴς νεολαίας ἱεραποστόλων, καθοδηγητής, διευθυντὴς συλλόγου ἀνιχνευτῶν, διευθυντὴς ἐγκρατείας, ἐκκλησιαστικὸ συμβούλιο, ἐκπαιδευτικὸ συμβούλιο κ. ἅ. Ὅμως ὅλα αὐτὰ κατευθύνονται ἀπὸ ἐντεταλμένους τοῦ Γενικοῦ Συμβουλίου τῆς Οὐάσιγκτον, ποὺ ἀποστέλλονται σὲ κάθε χώρα χωρὶς τὴ συγκατάθεση τῶν ἐπὶ μέρους κοινοτήτων. Ἡ αἱρετικὴ ὁμάδα αὐτὴ πιστεύει πὼς ἀποτελεῖ τὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ τῶν ἐσχάτων ἡμερῶν, ποὺ ἐξουσιοδοτήθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ «νὰ κηρύξει στὸν κόσμο τὸ τελευταῖο μήνυμα τῆς χάρης, προτοῦ τελειώσει ὁ χρόνος τῆς χάρης καὶ ἐπανέλθει ὁ Χριστὸς μὲ δύναμη καὶ μεγαλοπρέπεια». Ἡ αἱρετικὴ αὐτὴ κίνηση ὑπογραμμίζει μία διαρχία ἀνάμεσα στὸ καλὸ καὶ στὸ κακό, στὶς δυνάμεις τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ Σατανᾶ καὶ

Λατρευτική σύναξη Αντβεντιστών της 7ης ημέρας

διαβολοποιεῖ κάθε Χριστιανικὴ Ὁμάδα ἔξω ἀπὸ τοὺς κόλπους της. Ὅμως αὐτὴ ἡ διαρχία δὲν δικαιώνεται ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή. Ἡ ἄποψή της ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἀποστάτησε, ἔγινε «πόρνη Βαβυλώνα» καὶ «ὄργανο τοῦ Σατανᾶ», ἀποδεικνύει πὼς ἡ κίνηση τῶν Ἀντβεντιστῶν τῆς Ἑβδόμης Ἡμέρας ἀποκόπτει τὸν ἑαυτό της ἀπὸ τὴν ἑνιαία πίστη καὶ τὴ συνέχεια τῆς Ἐκκλησίας διὰ μέσου τῶν αἰώνων καὶ ἑπομένως τοποθετεῖται ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ἀκατάλυτη καὶ ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας. ( Μάτθ. ἰστ΄ 18, Ἅ΄ Τίμ.γ΄ 15). Ἡ ἀπαίτηση «θεοπνευστίας» τῆς ἀνώτατης ἱεραρχίας τῆς αἵρεσης αὐτῆς φέρει τοὺς ὀπαδοὺς σὲ ἀπόλυτη ἐξάρτηση καὶ τοὺς ἀναγκάζει νὰ δεχθοῦν ὁποιεσδήποτε «διδαχές», χωρὶς καμία ἀναφορὰ σὲ ἕνα σταθερὸ καὶ ἀμετακίνητο σημεῖο, ὅπως εἶναι ἡ διδαχὴ τῆς Ἐκκλησίας διὰ μέσου τῶν αἰώνων. Οἱ συνεχεῖς ἀλλαγὲς στὴ διδαχὴ τῆς κίνησης καὶ μάλιστα στὶς χρονολογίες δὲν τὴν ὁδηγοῦν ἁπλὰ στὴν τάξη τῶν ψευδοπροφητῶν, ἀλλὰ καὶ τὴν καθιστοῦν ἀκατανόητη στὴν ἔπαρση μὲ τὴν ὁποία ἐκφράζεται γιὰ τὴν Χριστιανικὴ Ἐκκλησία.

Παύλειος Λόγος 21

Μακάριος Ἱεροδιάκονος ὁ Βερροιαῖος καὶ ὁ αὐτόγραφος κώδικάς του ποὺ σώζεται σήμερα στὴν Δημοτικὴ Βιβλιοθήκη τῆς Κοζάνης

να ἀπὸ τὰ χειρόγραφα ποὺ σχετίζεται μὲ τὴν Ψαλτικὴ Παράδοση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας καὶ Ναούσης, εἶναι καὶ αὐτὸ τῆς Δημόσιας Βιβλιοθήκης Κοζάνης, ἀρ. 28, τοῦ ἔτους 1809, τὸ ὁποῖο εἶναι γραμμένο ἀπὸ τὸν Ἱεροδιάκονο Μακάριο τὸ Βερροιαῖο. Ὁ Μακάριος ζεῖ τὸ δ΄ τέταρτο τοῦ 18ου αἰώνα καὶ τὸ α΄ μισό τοῦ 19ου. Ἕλκει τὴν καταγωγή του ἀπὸ τὴν Βέροια ὅπως δηλώνει καὶ τὸ προσωνύμιο Βερροιαῖος. Στὶς ἀρχὲς τοῦ 19ου αἰ. φαίνεται ὅτι χειροτονεῖται διάκονος, ἀφοῦ τὸ 1809, ἔτος συγγραφῆς τοῦ κώδικα, φέρει καὶ τὴν ἰδιότητα τοῦ ἱεροδιακόνου. Τὸν τόπο τῆς χειροτονίας του δὲν εἴμαστε σὲ θέση νὰ τὸν γνωρίζουμε, καθότι ὁ ἴδιος δὲν μᾶς δίνει καμία πληροφορία γιὰ τὸ συγκεκριμένο γεγονός. Ὁ συγκεκριμένος Μακάριος δὲν πρέπει νὰ συγχέεται μὲ ἄλλον Μακάριο, ὁ ὁποῖος ζεῖ τὸ β΄ μισό τοῦ 18ου αἰ. Ἐκεῖνος φέρει τὸ ἀξίωμα τοῦ Ἱερομονάχου. Δὲν μπορεῖ νὰ ἀποκλειστεῖ πιθανὴ γνωριμία ἢ πνευματικὴ σχέση ἢ ἀκόμη καὶ σχέση μαθητείας τῶν δυὸ Μακαρίων, καθὼς αὐτὸς διετέλεσε βιβλιογράφος τῆς Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου Βεροίας. Ἐπίσης ἦταν κωδικογράφος καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς σημαντικότερους μελουργοὺς τοῦ 18ου αἰ. Γιὰ τὸ τέλος τῆς ζωῆς τοῦ Μακαρίου καθὼς καὶ γιὰ τὸν τόπο τοῦ θανάτου του, δὲν ἔχουμε κάποια 22 Παύλειος Λόγος

του Εμμανουήλ Ξυνάδα, Mr. Θεολογίας

συγκεκριμένα στοιχεῖα. Αὐτὸ τοποθετεῖται στὰ μέσα του 19ου αἰ. ἐνῶ ὁ τόπος πιθανὸν νὰ εἶναι κάποιο μέρος τῆς Καισαροβασιλικῆς ἐπικρατείας ὅπως ἀναφέρει ἐνθύμηση τοῦ χειρογράφου, ὅπως θὰ δοῦμε παρακάτω. Τὸ Χειρόγραφο 28 τῆς Δημ. Βιβλιοθήκης Κοζάνης. Μεταξὺ τῶν πολλῶν χειρογράφων ποὺ περιέχονται στὴν συλλογὴ τῆς Δημοτικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Κοζάνης, περιλαμβάνεται καὶ ὁ αὐτόγραφος κώδικας τοῦ Μακαρίου Ἱεροδιακόνου τοῦ Βερροιαίου. Πρόκειται γιὰ ἕναν χειρόγραφο κώδικα Ἀναστασιματαρίου τοῦ Πέτρου τοῦ Πελοποννησίου, μὲ διαστάσεις 23,3Χ18,5, ὁ ὁποῖος φέρει ἀριθμὸ 28 (καταγραφὴ Σιγάλα). Ὁ κώδικας εἶναι χαρτῶος δεμένος καὶ περιλαμβάνει ρλβ σελίδες καὶ ε λευκὲς (132 σελίδες + 5 λευκές). Στὴν πρώτη καὶ τὴν τελευταία λευκὴ σελίδα ὑπάρχει ὑδατόσημο. Ὁ κώδικας γράφεται, ὅπως προαναφέραμε, τὸ 1809, ὅπως ὁ ἴδιος ὁ γραφέας μᾶς πληροφορεῖ στὸ πρῶτο μέρος ἐνθύμησης στὴ σελίδα ρλβ΄ τοῦ κώδικα: «ἐγράφη δὲ διὰ τῆς ἐλαχίστης χειρὸς ἐμοῦ / Μακαρίου Ἱεροδιακόνου τοῦ Βερροιαίου / κατὰ τὸ αωθ΄ ἐν μηνὶ Ἰουνίου τῇ ιε… ». Ὁ γραφέας στὴν ἀρχὴ τοποθετεῖ τὴν γνωστὴ προθεωρία τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης: «Ἀρχὴ σὺν Θεῶ

ἁγίω τῶν σημαδίων τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης, τῶν τε ἀνιόντων καὶ κατιόντων, σωμάτων τε καὶ πνευμάτων καὶ πάσης χειρονομίας καὶ ἀκολουθίας συντεθειμένης εἰς αὐτὴν παρὰ τῶν κατὰ καιροῖς ἀναδειχθέντων ποιητῶν παλαιῶν τε καὶ νέων. Ἀρχὴ μέση τέλος καὶ σύστημα πάντων τῶν σημαδίων τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης τὸ ἴσον ἐστί…» . Στὸ τέλος τῆς προθεωρίας, τοποθετεῖται ὁ τροχὸς τῆς παραλλαγῆς καὶ ἀπὸ κάτω ἀκολουθεῖ ἡ ἐπεξήγησή του. Στὸ τέλος τῆς ἐπεξήγησης ἕνα δίστιχο διδακτικὸ πρὸς τοὺς μέλλοντας μαθεῖν. «Ὁ Κοπιάσας καὶ ἀγρυπνήσας / ἐξ΄ αὐτῶν ὀφεληθήσονται». Ἀκολουθοῦν «ἀσκήσεις παραλλαγῆς» μὲ τὰ παλαιὰ ἀπηχήματα τῶν ἤχων καὶ φράσεις ἀπὸ δοξαστικὰ τόσο Ἑωθινὰ ὅσο καὶ τοῦ ὅλου ἐνιαυτοῦ, σὲ ὅλους τους ἤχους. Ὁ γραφέας τὰ ἐπιγράφει ὡς «Ἀρκτέων οὒν σὺν Θεῶ Ἁγίω καὶ τῶν κάτ΄ ἤχων ἠχημάτων». Ἀκολουθοῦν δυὸ νουθεσίες «πρὸς τοὺς μέλλοντας μαθεῖν». Πρόκειται γιὰ τὶς δυὸ γνωστὲς νουθεσίες «Ὁ θέλων μουσικὴν μαθεῖν…, ὀκτάηχον» καὶ γιὰ τὴν ἄλλη «Ἀββᾶς ἀββᾶν ἠπήντησεν». Ἀκολουθοῦν 16 ἐρωταποκρίσεις σχετικὲς μὲ τὴν μουσικὴ καὶ τὴν Ψαλτικὴ Τέχνη, πρὸς ἐξυπηρέτηση τῶν ἀρχαρίων. Μετὰ τὸ τέλος ὅλων αὐτῶν ἀρχίζει τὸ Ἀναστασιματάριο ἀπὸ τὴ σελίδα ιε΄ τοῦ κώδικα. «Ἀρχὴ σὺν

Θεῶ Ἁγίω τοῦ ἀναστασιματαρίου συντεθὲν κατὰ τὸ ὕφος τῆς τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, παρὰ τοῦ μουσικολογιοτάτου, λαμπαδαρίου Κὺρ Πέτρου Πελοποννησίου, δία προσταγῆς τοῦ πανιερωτάτου Μητροπολίτου Ἁγίου Προύσης Κυρίου κὺρ Μελετίου. Δία ψυχικὸν μνημόσυνον τῆς αὐτοῦ πανιερώτητος.». Στὸ τέλος περιλαμβάνεται καὶ μελοποίηση τῶν ἕντεκα ἑωθινῶν. «Ἀρχὴ σὺν Θεῶ ἁγίω Τὰ ἕνδεκα ἑωθινὰ συνοπτικὰ ποιήματα τοῦ κὺρ Πέτρου δομεστίκου». Ὁ γραφέας του χρησιμοποιεῖ τὴν γραφὴ τοῦ Πέτρου Πελοποννησίου, ἡ ὁποία χρησιμοποιεῖτο λίγο πρὶν τὴν μεταρρύθμιση τοῦ νέου συστήματος. Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ συγκεκριμένο Ἀναστασιματάριο τοῦ Πέτρου Πελοποννησίου ἐκδίδεται στὸ νέο σύστημα βυζαντινῆς σημειογραφίας, τῶν τριῶν διδασκάλων, τὸ 1820 ἀπὸ τὸν Πέτρο τὸν Ἐφέσιο . Τέλος ἀναφέρουμε κάποια στοιχεῖα ἀπὸ τὴν ἱστορία τοῦ χειρογράφου, ὅπως αὐτὰ παρουσιάζονται σὲ ἐνθυμήσεις τοῦ ἴδιου τοῦ χειρογράφου. Ἔτσι λοιπὸν στὴ σελίδα ρλβ΄ ὁ γραφέας συνεχίζει τὴν ἐνθύμηση, στὴν ὁποία ἀναφερθήκαμε λίγο παραπάνω, ἀναφέροντας: «Εὐθύμως τοίνυν διελθέτο τὸ παρὸν ὁ ἀναγινώσκων κ΄ ἐπιλεγέτω ἀεὶ τοῦ αἰωνία ἡ μνήμη τοῦ Γράψαντος. Ἐν Ζεμονῇ τῆς Κεσαροβαλικῆς ἐπικαρατίας». Ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐνθύμηση εἰκάζουμε ὅτι ὁ Μακάριος φεύγοντας ἀπὸ τὴν Βέροια βρέθηκε σὲ κάποιο μέρος τῆς Καισαροβασιλικῆς ἐπικρατείας . Τὰ πράγματα ξεκαθαρίζουν λίγο πιὸ κάτω μὲ τὴν δεύτερη ἐνθύμηση ποὺ περιλαμβάνεται στὸ χειρόγραφο καὶ ἀναφέρει: «ζ^+ον -:9:-

1814:15:Ἰουλίου: ἦλθα Ζάγγορα Ἰωάννης Παπὰ νὰ στάσης: καὶ στάθηκα ψάλτης ἐκ τῆς μητροπόλαιος ἄρτης.». Ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἐνθύμηση πληροφορούμαστε ὅτι τὸ χειρόγραφο τὸ 1814 βρίσκεται στὴν Στάρα Ζαγορὰ τῆς Βουλγαρίας. Αὐτὸ εἶναι ἕνα στοιχεῖο πού μᾶς κάνει νὰ πιστεύουμε ὅτι ὁ Πέτρος ὁ Πελοποννήσιος ἔγινε γνωστὸς σχετικὰ νωρὶς καὶ σὲ αὐτὲς τὶς χῶρες. Ἀργότερα καὶ μὲ κάποιον τρόπο τὸ χειρόγραφο αὐτὸ βρέθηκε

στὴν Κοζάνη. Πιθανολογοῦμε ὅτι τὸ χειρόγραφο ἔφερε στὴν Κοζάνη ὁ Μητροπολίτης Κοζάνης Φώτιος, ὁ ὁποῖος πρὶν ἐκλεγεῖ Κοζάνης, τὸ 1910, χρημάτισε Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως μέχρι τὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰ. (1906). Στὸ ἴδιο συμπέρασμά μας ὁδηγεῖ καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι τὸ 1915, ἔρχεται στὴν Κοζάνη, ἀπὸ τὴ Βουλγαρία, ὅπου ἦταν πατριαρχικὸς ἐπίτροπος καὶ διοικοῦσε τὶς ἐπαρχίες τοῦ θρόνου, καὶ ὁ ἀνη-

ψιὸς τοῦ Φωτίου, Φώτιος καὶ αὐτὸς στὸ ὄνομα (μετέπειτα Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως – Φώτιος Β΄), ὡς βοηθὸς ἐπίσκοπος τοῦ θείου του στὴν ἐπισκοπή. Ὁ Φώτιος ἐξελέγη Τιτουλάριος ἐπίσκοπος, μὲ τὸν τίτλο τοῦ Εἰρηνουπόλεως, τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1915 καὶ χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος ἀπὸ τὸ θεῖο του τὸ ἴδιο ἔτος. Τὰ χρόνια ποὺ διέμεινε ὁ Φώτιος στὴν Κοζάνη ἀσχολήθηκε ἐκτὸς τῶν ἄλλων καὶ μὲ τὴν ὀργάνωση τῆς βιβλιοθήκης τῆς Κοζάνης. Μετὰ τὰ παραπάνω θεωροῦμε βέβαιο ὅτι τὸ χειρόγραφο ἔφεραν στὴν Κοζάνη ἕνας ἀπὸ τοὺς δύο ἄνδρες, εἴτε ὁ Φώτιος Κοζάνης (πρώην Φιλιππουπόλεως) εἴτε ὁ ἀνηψιὸς του Φώτιος Εἰρηνουπόλεως (βοηθὸς ἐπίσκοπος καὶ μετέπειτα Πατριάρχης). Αὐτὸς εἶναι ὁ Ἱεροδιάκονος Μακάριος ὁ Βερροιαῖος, ὁ ὁποῖος θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι εἶναι ἕνα ἰδιαίτερα ἀξιόλογο πρόσωπο τῶν ἀρχῶν τοῦ 19ου αἰ., ὄχι μόνο γιὰ τὴν Ψαλτικὴ ἀλλὰ καὶ γενικότερα γιὰ τὸν Ἑλληνισμό. Ἀφοῦ βρέθηκε σὲ μία δύσκολη ἐποχὴ σὲ μία περιοχὴ ποὺ εἶχε ἰδιαίτερη ἀνάγκη ἀπὸ τὴ φλόγα τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἀπὸ πλευρᾶς Ψαλτικῆς ἴσως εἶναι ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ διέδωσαν τὸν Πέτρο Πελοποννήσιο καὶ στὶς παραπάνω περιοχὲς καὶ θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι εἶναι ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἔστρωσαν τὸ δρόμο γιὰ νὰ ἔρθει λίγο ἀργότερα καὶ σὲ ἐκεῖνες τὶς περιοχὲς τὸ νέο σύστημα βυζαντινῆς σημειογραφίας.

Παύλειος Λόγος 23

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο ΤΡΟΠΑΙΟΦΟΡΟΣ «Ἀνέτειλεν ἰδού, τό τῆς χάριτος ἔαρ»

πέλαμψεν Χριστο νάστασις πσι, καί ταύτ συνεκλάμπ μν, Γεωργίου το μάρτυρος πανέορτος καί φωτοφόρος μέρα. Δετε παντες λαμπροφοροντες νθέως, φαιδρς ορτάσομεν». Φωταγωγικό εναι τό πρτο πρτο τροπάριο το ρθρου τς ορτς το μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Καί βέβαια το Χριστο κκλησία κάθε μέρα γιορτάζει μικρά μεγάλα γεγονότα ετε περιορισμένης μβέλειας ετε ψίστης σπουδαιότητας γιά τή ζωή τν νθρώπων. Γιορτάζει καί τή μνήμη νός περισσοτέρων γίων, μάδων λοκλήρων, χιλιάδων ρισμένες φορές. Μά ν μνήμη πολλν περν λόγω τς φυσικς μας δυναμίας στή λήθη τς καθημερινότητας, μερικν εναι τόσο ζωηρή στή συνείδηση τν πιστν πού συνεγείρεται πσα κκλησία πό περάτων ως περάτων τς οκουμένης. χι πώς λοι ο γιοι δέν εναι οκουμενικοί, φο νήκουν σ’ λο τό πλήρωμα τς κκλησίας, λλά στούς λίγους ατούς δόθη χάρισμα διαίτερο νά τούς ξέρει καί νά τούς μνημονεύει κόσμος λος, ς καί ο λλόπιστοι κόμη. Ες ξ ατν εναι καί τιμώμενος μεγαλομάρτυς Γεώργιος. Σάν λιος λαμπρός νατέλει στό στερέωμα τς ρθοδοξίας καί καταλάμπει μέ τή φωτοπάροχη αγλη του τούς τιμντας καί μνοντας τήν θλησή του. Επε Κύριός μας: «γώ εμαι τό φς το κόσμου». Καί στούς μαθητές Του δωσε τήν δια τιμή: «σες εστε τό φς το κόσμου». Παίρνοντας φς πό τό Φς Του ο γιοι φωτοβολον στή σκοτεινιά καί συννεφιά το κόσμου. λιος παμμεγέθης Χριστός, νατολή νατολν, κατηύγασε μέ τό μέγιστο γεγονός τς κ νεκρν ναστάσεως τά σύμπαντα. Ψάλλουμε τότε μαζί μέ τή θλιμμένη

24 Παύλειος Λόγος

τοῦ Ἀρχιμ. π. Χρυσοστόμου Ξενιτόπουλου

Παναγία Μητέρα, τή Μεγάλη Παρασκευή, μνο διαχρονικό τς πονεμένης βαθύτατα π’ τήν δύνη το θανάτου μητρικς καρδις· «, γλυκύ μου αρ, γλυκύτατόν μου τέκνον, πο δυ σου τό κάλλος;». «Γλυκιά μου νοιξη, πο χάθηκε μορφιά σου περίγραπτη; Φς τν ματιν μου, πς τάφος σκοτεινός σέ σκέπασε;». Μά νά, εμαστε στήν περίοδο κείνη πού τά πάντα γέμουν χαρς. νοιξη δέν χάθηκε, κέρδισε τή μάχη μέ τό χειμνα, τό φς δέν νικήθηκε πό τό σκοτάδι. Διέλυσε τή νύχτα τή ζοφερή τς γωνίας, τό ρεβος τς πελπισίας, τό σκότος τν παθν, καί λαμψε δύναμη κι λπίδα στούς δύναμους νθρώπους. Ατά τά θαυμαστά ποτελέσματα φερε γία νάσταση το ησο μας. «Φς πού πατε χαρούμενο τόν δη καί τόν Χάρο», δει Διονύσιος Σολωμός. Κι μνωδός μας ψάλλει: «νέτειλε νοιξη τς χάριτος γιά λους». σοι συμμετέχουν σ’ ατήν τήν νάσταση φέρουν τά γνωρίσματά της καί γίνονται παιδιά της, «τς ναστάσεως υοί ντες», καθώς επε Χριστός στούς αρετικούς Σαδδουκαίους πού δέν πίστευαν στήν νάσταση (Λουκ. 20, 36 -37). Οτε μπορον πιά νά πεθάνουν, μά ζον αωνίως. Κι ν ατό σχύει ες πάντας τούς πιστούς, πολύ περισσότερο στούς μάρτυρες πού χοντας κράδαντη πίστη στό θαμα τς ναστάσεως θυσίασαν εχαρίστως τή ζωή τους κι χυσαν τό αμα τους γιά τήν γάπη το Σωτρος καί κατά σάρκα πέθαναν «να κρείττονος ναστάσεως τύχωσι» ς λέγει θεος Παλος, γιά νά ναστηθονε νδοξοι καί φθαρτοι σάν τόν Χριστό κατά τήν δεύτερη λευσή Του. Τότε θά σταθον μέ τά κομμένα κεφάλια καί μέλη τους καί θά κρίνουν τούς δικτες τους. «Ο γιοι τόν κόσμον κρινοσιν»

(Α΄Κορ. 6,2). Μέχρι τήν μέρα κείνη δείχνουν τά μαρτύριά τους στόν Κύριο καί Τόν παρακαλον νά λεήσει τόν κόσμο. τσι παρίσταται καί θαυμαστός Γεώργιος, τροπαιοφόρος καί κεφαλοφόρος νά δείχνει πώς δέν νικται κανείς ν τόν σκοτώσουν ταν ψυχή μένει ρθια καί θριαμβεύει. Βρίσκεται νάμεσά μας ς αρ, ς νοιξη γλυκειά τς νδρείας νεότητας, τς σωματικς καί ψυχικς μορφις, τς τόσο τέλειας πού σαγηνεύει τήν καρδία το νθρώπου, γιατί τσι πλάστηκε νθρωπος στόν πίγειο παράδεισο κι τσι θά ‘ναι κόμα λαμπρότερος στόν οράνιο. Χίλια πρότυπα μορφις προβάλονται σήμερα σ’ φημερίδες, περιοδικά, κανάλια τηλεοράσεως, κι γωνίζονται ο νθρωποι νά ταυτιστον μ’ ατά. Γιατί πράγματι νθρωπος ναζητ τό τέλειο, ατό πού δέν χει, ατό πού χασε. Σάν λείπει μως εγένεια, τό κάλλος τς ψυχς, πνευματική ρχοντιά, τά πάντα καταντον μάταια καί τά τρώει λάσπη. χάρη τς πίστεως καί δύναμη τς γάπης άντίθετα ναδεικνύει τά νθρώπινα πρόσωπα πού πλάστηκαν λα μέ σκοπό νά κληρονομήσουν τήν αώνια μορφιά. Πόσα δέν χει νά μς διδάξει θεόμορφος νεανίας! Τίς ννοε τίς ρετές του νθρώπινη συνείδηση καί σπεύδει σέβας νά δώσει στόν χριστομάρτυρα πού γεώργησε καρποφόρα πρτα τή δική του καρδιά και γεωργε καί τίς καρδίες τν πιστν. Καί δέν εναι μόνος. Πληθύς μαρτύρων, στρατιωτν, γεωργν, βασιλικν μά καί πλν νθρώπων εναι μαζί του. Τόν κολούθησαν στό μαρύριο γιά νά συνευφραίνονται δίπλα του στή βασιλεία το Θεο. Κι εναι λων τά νόματα να κι να, δηλοντα τά χαρίσματα καί τή

δόξα πού λαβαν. δυσαν μέ τό θάνατο καί νέτειλαν μαζί του στόν Παράδεισο ο ξς: Ἀνατόλιος καί Πρωτολέων, ο στρατηλάτες. Λέγει γι ατούς στιχουργός· «δυσε νατόλιος μέ τήν κτομή τς κάρας. Βλέπει τή νοητή νατολή, τό φς το Κυρίου». Καί λκιμο, δυνατό λιοντάρι, πρώτης τάξεως Πρωτολέων. Γλυκέριος γεωργός, πού φησε τά γλυκερά το κόσμου γιά τόν αώνιο γλυκασμό τς παρουσίας το Χριστο. Ἀθανάσιος, πρώην μάγος πού γκατέλειψε τήν πλάνη το σαταν πού δηγε στό θάνατο, γιά νά κερδίσει θάνατη ζωή. Γιά νά μή πεθάνει πιά ποτέ. Ὁ Μακάριος μάρτυρας (γνώστου νόματος) πού νέστησε γιος νώπιον το Ατοκτράτορος πρός πίστωσιν τς ναστάσεως κι κανε καί τόν μάγο νά πιστέψει. Ἀλεξάνδρα βασίλισσα πού λεξε, δηλαδή πέκρουσε τόν νδρα της διώκτη Διοκλητιανό καί μαζί της ο τρες πηρέτες της.

Νίκη μάρτυς, πού κολούθησε ατόν πού νίκησε τό θάνατο «καί ξλθε νικν καί να νικήση» (ποκ. 6,2). Πολλοί Στρατιῶτες καί Πολίτες πού φησαν τόν πίγειο Καίσαρα γιά τόν Χριστό καί Θεό πού δίνει ζωή. Εναι δορυφόροι το γίου καθώς ατός εναι μέγας δορυφόρος το θείου φωτός. Μαζί μ’ ατούς συνευφραίνονται ο γονες το γίου, μάρτυς Γερόντιος καί θεοδόξαστη Πολυχρονία. Ταιριάζουν καί ο στίχοι το μοναχο Καισαρίου Δαπόντε:

ρίζει.» Φωτοπάροχη 23η το πρίλη, λη γιορτή καί χαρά καί χάρις. Φορντας λαμπρά, ναστάσιμα, σκεπτόμενοι λαμπρά, ναστάσιμα, καί ζντας λαμπρά ναστάσιμα, ς ορτάζουμε νθέως τούς μάρτυρες τς ναστάσεως.

«Τό Πάσχα ορτάζομεν, λοιπόν τό λαμπροφόρον, ετα καί τόν Γεώργιον, τόν καί τροπαιοφόρον. Τιμομεν τήν νάστασιν Χριστο καί προσκυνομεν, τιμομεν καί τόν γιον ατόν καί εφημομεν. δέ πνευματοκίνητος, γία κκλησία πο τά διόρισε τά πάντα ν σοφί, τοτον τόν Μέγα προτιμ, σαφς καί διορίζει καί μετά τήν νάστασιν, ατόν πανηγυ-

Παύλειος Λόγος 25

Γ E Γ O N O TA Χειροτονίες και χειροθεσίες

Σεβασμιώτατος κατά τη Θεία Λειτουργία της εορτής της Ζωοδόχου Πηγής (Παρασκευή Διακαινησίμου) στην Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά, τέλεσε την εις διάκονο χειροτονία του ιταλικής καταγωγής θεολόγου κ. Νώε Tessore, μετωνομάσας αυτόν εις π. Αυγουστίνον. Την επομένη ημέρα ο Σεβασμιώτατος τέλεσε την

εις Πρεσβύτερο χειροτονία του π. Αυγουστίνου. Επίσης την Δευτέρα 23 Απριλίου λειτούργησε στον πανηγυρίζοντα ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Μακροχωρίου και τέλεσε την εις Πρεσβύτερον χειροτονία του π. Χριστοδούλου Μουτσούδη. Στις 24 Μαρτίου λειτούργησε στην Ι. Μονή Αγίων Πάντων Βεργίνας και τέλεσε την κουρά μεγαλοσχημίας της αδελφής Μαρίας μετονωμάσας αυτήν εις Μοναχή Λουκία. Τέλος, τη Δευτέρα της Διακαινησίμου το απόγευμα χοροστάτησε στον Εσπερινό στην Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Σφηνίτσης και τέλεσε την κουρά (ρασοευχή) της δοκίμου αδελφής Αθανασίας, μετωνομάσας αυτήν εις Μοναχήν Ειρήνη.

Από την εις Πρεσβύτερον χειροτονία του π. Αυγουστίνου

Από την εις Πρεσβύτερον χειροτονία του π. Χριστοδούλου

Επετειακές εκδηλώσεις Ι. Μονής Καλλιπέτρας

ην Τετάρτη 7 Μαρτίου το απόγευμα πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη Αντωνιάδειο Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Βεροίας, επετειακή εκδήλωση για τα 100 χρόνια από την θυσία των πατέρων τις Ιεράς Μονής Θεοτόκου Καλλίπετρας, κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα. Ομιλητές ήταν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας και Ναούσης κ. Παντελεήμων, ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μεταλληνός, καθηγητής και κοσμήτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο ηγούμενος της Μονής Αρχιμ. Παλαμάς Κυριλλίδης και ο θεολόγος Αθανάσιος Βουδούρης.

Οι ομιλητές της επετειακής εκδηλώσεως της Ι. Μονής Παναγίας Καλλίπετρας

Το Λείψανο του Αγίου Λουκά του Ιατρού στην Κύπρο

ην Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων, συνοδευόμενος από κληρικούς, μετέβη στην Κύπρο, στην Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού, μεταφέροντας το ιερό Λείψανο του Αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως του Ιατρού, για να δοθεί η ευκαιρία στους Κυπρίους αδελφούς μας να γνωρίσουν και να προσκυνήσουν τον θαυματουργό αυτό Άγιο της Εκκλησίας μας. Τον Σεβασμιώτο υπεδέχθη ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Λεμεσού κ. Αθανάσιος επικεφαλής του ιερού κλήρου και του λαού προ του ιερού καθεδρικού Ναού της Παναγίας Καθολικής. Αμέσως μετά την υποδοχή ακολούθησαν εντός του κατάμεστου ιερού Ναού οι σχετικές προσφωνήσεις και αντιφωνήσεις και εν συνεχεία ο Κατανυκτικός Εσπερινός. Το ιερό λείψανο του αγίου Λουκά παρέμεινε στη Λεμεσό μία εβδομάδα κσι δόθηκε η ευκαιρία σε πολλές χιλιάδες Κυπρίων να το προσκυνήσουν αλλά και να λάβουν μέρος στις ιερές ακολουθίες, παρακλήσεις, προηγιασμένες και αγρυπνίες που ετελούντο καθημερινώς. Ο Σεβασμιώτατος με τη συνοδεία του είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν το νέο Αρχιεπίσκοπο Κύπρου κ. Χρυσόστομο, καθώς επίσης να μεταβούν στα κατεχώμενα στις ιερές Μονές Αγ. Ανδρέα και Αγ. Βαρνάβα. Την Δ΄ Κυριακή των Νηστειών πραγματοποιήθηκε αρχιερατικό συλλείτουργο μετά τό πέρας του οποίου ο Σεβασμιώτατος με τη συνοδεία του επέστρεψαν στην Βέροια.

Από το αρχιερατικό συλλείτουργο στον Καθεδρικό Ναό Παναγίας Καθολικής στη Λεμεσό

Από την επίσκεψη στον τάφο του Αγ. Βαρνάβα στα κατεχόμενα. Παύλειος Λόγος 27

Ομιλίες αγιορειτών στους Κατανυκτικούς Εσπερινούς

ατά τη διάρκεια της αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, όπως κάθε χρόνο, πραγματοποιήθηκαν στις δύο μεγάλες πόλεις της Μητροπολιτικής μας περιφέρειας, ομιλίες αγιορειτών πατέρων κατά τη διάρκεια του Εσπερινού του Σαββάτου στη Νάουσα και του Κατανυκτικού Εσπερινού στη Βέροια. Φέτος ομίλησαν κατά σειρά οι: π. Νίκων από τη Νέα Σκήτη, π. Μωυσής Αγιορείτης, π. Ιωακείμ Καρεώτης, π. Βενέδικτος από τη Νέα Σκήτη, και π. Φιλόθεος Γρηγοριάτης.

Νέος Ηγούμενος στην Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου Βεροίας

Από την ομιλία του π. Φιλοθέου Γρηγοριάτη στη Νάουσα

ην Δεύτερη Κυριακή των Νηστειών, εορτή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων τέλεσε αρχιερατική θεία Λειτουργία στην πανηγυρίζουσα Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας. Μετά το τέλος της θείας Λειτουργίας ο Σεβασμιώτατος παρουσίασε στο εκκλησίασμα τον νέο Καθηγούμενο της ιεράς Μονής, Αρχιμανδρίτη π. Πορφύριο Μπατσαρά, εις τον οποίο ευχήθηκε να επιτελεί με επιτυχία και εις δόξαν Θεού το δύσκολο έργο που ανέλαβε. Τον νέο Ηγούμενο συνεχάρη τέλος το πολυπληθές εκκλησίασμα.

Από τη θεία Λειτουργία στην Ι. Μονή Τιμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας

Εκδήλωση στον Ι. Ν. Αγίων Αναργύρων

πως κάθε χρόνο το βράδυ του Σαββάτου του Λαζάρου, μετά το τέλος του Εσπερινού των Βαΐων ακολούθησε εκδήλωση λόγου και τέχνης εντός του ιερού Ναού. Ομιλητής ήταν ο Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Αρχιμ. π. Γεώργιος Χρυσοστόμου ο οποίος ανέπτυξε το εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα: “Τα αδέλφια του Χριστού. Μύθοι και αλήθειες”, ενώ ιεροψάλτες απέδωσαν επίκαιρους εκκλησιαστικούς ύμνους. Από την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Ενορία Αγίων Αναργύρων

28 Παύλειος Λόγος

Η Πανήγυρις της Ι. Μ. Μονής Βατοπαιδίου

ροσκεκλημένος της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου για να πρωστεί της πανηγύρεως του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, που φέτος συνέπεσε το Μεγάλο Σάββατο, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας μετέβη στο Άγιον Όρος το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής. Μετά την καθιερωμένη υποδοχή και δέηση στο Καθολικό της ιεράς Μονής τον Σεβασμιώτατο προσεφώνησε ο Καθηγούμενος κ. Εφραίμ, ενώ αντιφώνησε ο Σεβασμιώτατος ο οποίος ευχαρίστησε θερμά για την τιμητική πρόσκληση. Ακολούθησε Αγρυπνία της Εορτής.

Από την υποδοχή του Σεβασμιωτάτου στην Ι. Μ. Μονή Βατοπαιδίου

Λειτουργικό Σεμινάριο της Μ. Εβδομάδος

ραγματοποιήθηκε κι εφέτος το Λειτουργικό Σεμινάριο, που διοργανώνεται κάθε χρόνο από τό Γραφείο Νεότητας στον Ι. Ναό Αγίων Αναργύρων Βεροίας. Ομιλητές ήταν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων, οι Αρχιμανδρίτες Γεώργιος Χρυσοστόμου και Παύλος Σταματάς και ο Φοιτητής Θεολογίας Χριστόφορος Κουρουζίδης. Το γενικό θέμα του Λειτουργικού Σεμιναρίου ήταν: “ο ι. Χρυσόστομος ομιλεί γιά το Πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου”, με την ευκαιρία του φετινού εορτασμού των 1600 χρόνων από την κοίμηση του Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου.

Αναμνηστική φωτογραφία των συμμετεχόντων στο λειτουργικό Σεμινάριο

Πανήγυρις της Ι. Μονής Παναγίας Δοβρά

ην Παρασκευή της Διακαινησίμου, εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, πανηγύρισε η ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά. Τελέστηκε αρχιερατικό συλλείτουργο προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Παντελεήμονος, ενώ έλαβαν μέρος ο Σεβ. Μητροπολίτης Σταυροπηγίου κ. Αλέξανδρος και ο Θεοφ. Επίσκοπος Θερμών κ. Δημήτριος. Κατά τη διάρκεια της θείας Λειτουργίας τελέστηκε χειροτονία διακόνου, ενώ ακολούθησε ο καθιερωμένος Αγιασμός στη φιάλη της Μονής.

Από τον Αγιασμό της πανηγύρεως στη φιάλη της Ιεράς Μονής Παναγίας Δοβρά Παύλειος Λόγος 29

τύπος & ουσία τοῦ Πρωτ/ρου π. Νεκταρίου Σαββίδη

ήμερον πάσα κτίσις αγάλλεται και χαίρει, ότι Χριστός ανέστη και άδης εσκυλεύθη». Η Ανάσταση του Χριστού είναι η αρχή της Αναστάσεως του ανθρωπίνου γένους μας. Πόσο χαριτωμένα με την αγγελική και αθάνατη φωνή του μας κάνει γνωστή την αλήθεια αυτή ο μεγαλύτερος ρήτορας της Χριστιανοσύνης άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Ανέστη Χριστός και πεπτώκασι (κατανικήθηκαν) δαίμονες. Ανέστη Χριστός, και χαίρουσιν Άγγελοι. Ανέστη Χριστός και νεκρός ουδείς επί μνήματος. Χριστός γαρ εγερθείς εκ νεκρών απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο». Ο Αναστημένος Χριστός μας άνοιξε το δρόμο. Όλοι οι νεκροί θα αναστηθούν. Όσοι πιστεύουμε στον Χριστό θα μοιραζόμαστε μαζί του την θεϊκή δόξα Του. Χριστός Ανέστη - Αληθώς Ανέστη. Ζούμε σε μία δημοκρα-

τική και ελεύθερη χώρα της οποίας η συντριπτική πλειονοψηφία είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Μπορούμε έτσι χωρίς κανένα εμπόδιο να εκφράζουμε την πίστη μας στον Θεό. Ταυτόχρονα όμως οφείλουμε να θυμόμαστε όλους τους αδελφούς μας ανά τον κόσμο, που ιδίως τις μέρες αυτές του Πάσχα αντιμετώπισαν εμπόδια στα λατρευτικά τους καθήκοντα. Ένας από αυτούς είναι και ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος κ. Ιωάννης, στη κυριολεξία ένας σύγχρονος ομολογητής, ο οποίος προσπαθεί να επαναφέρει την εκκλησία της Π.Γ.Δ.Μ. σε κανονική ενότητα με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον οποίο η Ελλαδική εκκλησία αλλά και η Ι. Μητρόπολή μας στηρίζει με τις μικρές της δυνάμεις. Το καθεστώς δίκασε τον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη και τον έκλεισε στην φυλακή. Ας μην τον λησμονούμε τουλάχιστον στην προσευχή μας ιδίως αυτές τις δύσκολες ώρες.

«Με προτρέπετε να φύγω» βροντοφωνεί ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄, «όχι ! Διά τούτο είμαι Πατριάρχης. Δια να σώσω το έθνος μου. Ο θάνατός μου θα ωφελήσει περισσότερο παρά η ζωή μου. Χαίρετε! Πηγαίνω εκεί που με καλεί ο νους μου, ο μέγας κλήρος του Έθνους και ο Πατήρ ο Ουράνιος…» Και δεν ήταν παράξενο . Πριν από μερικά χρόνια, το 1803, την ίδια απόφαση της θυσίας δεν είχε διακηρύξει και ο ηγούμενος Σαμουήλ από το Κούγκι του Σουλίου; «Εγώ δεν θέλω καμίαν συνθηκολόγησιν. Εγώ θέλω ταφή υπό τα ερείπια του Σουλίου. Όποιος θέλει ας με ακολουθήση. Η σημαία μας γράφει: Σταυρόν, Ελλάδα, Ελευθερίαν». Με τέτοιους πνευματικούς οδηγούς πορεύτηκε το Γένος μας και απέκτησε την ελευθερία του μετά από τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς. Δεν επιτρέπεται να λησμονούμε την αυταπάρνηση και την αυτοθυσία αυτών των

αγωνιστών και κυρίως δεν επιτρέπεται να τα λησμονούν όσοι διδάσκουν την ελληνική ιστορία στα νειάτα της Πατρίδας μας. Σε αθηναϊκή εφημερίδα δημοσιεύθηκαν πορίσματα επιστημόνων για την μάστιγα του αλκοολισμού. Πολλές οικογένειες ταλαιπωρούνται και πολλές βιαιοπραγίες μέσα στην οικογένεια οφείλονται στο αλκοόλ. Οι μισοί σχεδόν θάνατοι από τροχαία ατυχήματα προέρχονται από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Οι διαπιστώσεις όμως δεν θα ωφελήσουν καθόλου, αν μείνουμε αδρανείς και πούμε ότι δεν έχουμε την δύναμη να αναχαιτίσουμε το κακό του αλκοολισμού. Ιδιαιτέρως οι γονείς έχουν το ιερό καθήκον να προφυλάγουν τα παιδιά τους κυρίως με το παράδειγμά τους, έχοντας μπροστά τους την σαφή παραγγελία της Αγίας Γραφής: «μη μεθύσκεσθε οίνω, εν ώ εστί ασωτία».

ΞΕΚΙΝΗΣΑΝ

στην Ι. Μονή Παναγίας Δοβρά οι εργασίες ανέγερσης του Ιερού Ναού

ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ

ΕΠ. ΣΥΜΦΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ

ε τ σ ύ ά χ κ σ ι ι εν ονομ οικ έργο το

ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 23310 20951, 6945384355 ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ: ΑΣΠΙΣ BANK 731-05-000-3607

αριθµ. κωδ. αριθµ. κωδ. 2638 2638

Ταχ. Γραφείο Ταχ. Γραφείο ΒΕΡΟΙΑΣ ΒΕΡΟΙΑΣ

ΚΑ ∆ΙΑ ∆ΙΚ

ΕΦΗΜ ΕΦΗΜ

ΠΕΡΙΟ ΠΕΡΙΟ

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ ΤΕΛΟΣ

Ι∆ΕΣ ΕΙΡ∆ΕΣ ΕΡ