Pavlioslogos114press

ΤΕΥΧΟΣ 114 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015

Από την επίσκεψη στο σπίτι του Αγ. Ιουστίνου Πόποβιτς (Ι. Μητρόπολη Βράνιε)

Από την επίσκεψη στον καθεδρικό Ναό στο Κραγκούγιεβατς

σελ 4

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΕΠΙ ΤΩ ΑΓΙΩ ΠΑΣΧΑ

ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ του μον. Γερασίμου Μπεκέ

σελ 16

ETOΣ KΒ΄ TE YXOΣ 114 ΜΑΡ. - ΑΠΡ. 2015

ΔΙMHNIAIO OPΘOΔOΞO ΠEPIOΔIKO

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ

σελ 6

ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΗΣ του Αθ. Καραθανάση

σελ 20

IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ , NAOYΣHΣ KAI KAMΠANIAΣ ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ

σελ 8

Σεβασμιώτατος Mητροπολίτης Bεροίας κ. Παντελεήμων

ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ του σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος

σελ 24 σελ 10

ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ του αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

«ΜΕ ΠΑΡΡΗΣΙΑ» του αρχιμ. Παύλου Παπαδόπουλου

σελ 26

ΣΥΝΤΑΞΗ, HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣE­­­­­­­ΛI­­­­­­­ΔO­­­­­­­­­­ΠOI­­HΣH, KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA Mον. Γεράσιμος Mπεκές. ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Θεόδωρος Αναστασόπουλος. ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ, EKTYΠΩΣH: «TYPE PRESS» Nέα Nικομήδεια

MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ

ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης

ΚΩΔΙΚΟΣ 2638

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΟΥΔΟΥΝΑ του Ιωάννη Σιδηρά

σελ 12

σελ 14

σελ 30

Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΔΟΥΛΟΥ ΕΘΝΟΥΣ του Αρχιμ. Ιερεμίου Γεωργαλή

EΞΩΦYΛΛO Ο σεβασμιώτατος με ομάδα νέων από το Γραφείο Νεότητας της Ι. Μητροπόλεως Βεροίας μπροστά από τον μεγαλοπρεπή ιερό Ναό Αγ. Σάββα Βελιγραδίου. ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛO Η ομάδα νέων με τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Σερβίας κ. Ειρηναίο στην αίθουσα του Θρόνου

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ του π. Νεκταρίου Σαββίδη

APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ­ Λ O N TA I Σ T H Ν ΤΑ Χ ΥΔ Ρ Ο Μ Ι Κ Η ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY: ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ» ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO­ ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: gerbekes@yahoo.gr X E I P O Γ PA Φ A AΣXETΩΣ ΔH­M OΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠI­ ΣTPE­ΦONTAI Τ Ο Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Ο Δ Ι Α Ν Ε Μ Ε ΤΑ Ι ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40 ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΣTH ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY website:

www.imverias.gr

�

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΕΠΙ Τῼ ΑΓΙῼ ΠΑΣΧᾼ +ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΞΩΣ ΑΝΑΣΤΑΝΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ο

λοι οἱ Ὀρθόδοξοι πιστοὶ ἑορτάζομεν καὶ ἐφέτος χαρμοσύνως τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ψάλλομεν: «Θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, Ἅδου τὴν καθαίρεσιν, ἄλλης βιοτῆς τῆς αἰωνίου ἀπαρχήν· καὶ σκιρτῶντες ὑμνοῦμεν τὸν Αἴτιον» (τροπάριον τοῦ Κανόνος τῆς Ἀναστάσεως). Καὶ ἐνῷ ἡμεῖς χαρμοσύνως ἑορτάζομεν τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου, ὡς πραγματικότητα ζωῆς καὶ ἐλπίδος, πέριξ ἡμῶν, ἐν τῷ κόσμῳ, ἀκούομεν τὰς κραυγὰς καὶ τὰς ἀπειλὰς τοῦ θανάτου, τὰς ὁποίας ἐκτοξεύουν ἐκ πολλῶν σημείων τῆς γῆς ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι πιστεύουν ὅτι δύνανται νὰ λύσουν τὰς διαφορὰς τῶν ἀνθρώπων διὰ τῆς θανατώσεως τῶν ἀντιπάλων, γεγονὸς τὸ ὁποῖον καὶ ἀποτελεῖ τὴν μεγαλυτέραν ἀπόδειξιν τῆς ἀδυναμίας των. Διότι, διὰ τῆς προκλήσεως τοῦ θανάτου τοῦ συνανθρώπου, διὰ τῆς ἐκδικητικότητος κατὰ τοῦ ἑτέρου, τοῦ διαφορετικοῦ, δὲν βελτιώνεται ὁ κόσμος, οὔτε ἐπιλύονται τὰ προβλήματα τῶν ἀνθρώπων. Εἶναι, ἄλλωστε, ὑπὸ πάντων παραδεκτὸν καὶ ἀναγνωριζόμενον, ἰδιαιτέρως δὲ ὑπὸ τῶν σκεπτομένων ἀνθρώπων πάσης ἐποχῆς, ὅτι τὸ κακὸν νικᾶται διὰ τοῦ ἀγαθοῦ καὶ οὐδέποτε διὰ τοῦ κακοῦ. Τὰ προβλήματα ἐπιλύονται ἀληθῶς διὰ τῆς ἀναγνωρίσεως καὶ τῆς τιμῆς τῆς ἀξίας τοῦ προσώπου καὶ διὰ τοῦ

4

Παύλειος Λόγος

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ ! σεβασμοῦ τῶν δικαιωμάτων του. Καὶ ἀντιστρόφως, τὰ παντὸς εἴδους προβλήματα δημιουργοῦνται καὶ ὀξύνονται ἐκ τῆς περιφρονήσεως τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καὶ τῆς καταπατήσεως τῶν δικαίων αὐτοῦ, ἰδιαιτέρως τοῦ ἀδυνάτου, ὁ ὁποῖος πρέπει νὰ δύναται νὰ αἰσθάνεται ἀσφαλὴς καὶ ὁ ἰσχυρὸς νὰ εἶναι δίκαιος διὰ νὰ ὑπάρξῃ εἰρήνη. Ἀλλὰ ὁ Χριστὸς ἀνέστη ἐκ τῶν νεκρῶν καὶ ἀπέδειξε καὶ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπον τὴν ἀδυναμίαν τοῦ θανάτου νὰ ἐπικρατήσῃ καὶ νὰ ἐπιφέρῃ σταθερὰν μεταβολὴν εἰς τὸν κόσμον. Αἱ δημιουργούμεναι διὰ τοῦ θανάτου καταστάσεις εἶναι ἀναστρέψιμοι, διότι, παρὰ τὰ φαινόμενα, εἶναι προσωριναί, δὲν ἔχουν ρίζαν καὶ ἰκμάδα, ἐνῷ ἀοράτως παρὼν εἶναι ὁ πάντοτε νικήσας τὸν θάνατον Χριστός. Ἡμεῖς, οἱ ἔχοντες τὴν ἐλπίδα μας εἰς Αὐτόν, πιστεύομεν ὅτι τὸ δικαίωμα τῆς ζωῆς ἀνήκει εἰς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ἡ Ζωὴ καὶ ἡ Ἀνάστασις προσφέρονται ὑπὸ τοῦ πατήσαντος τὸν θάνατον καὶ τὴν ἰσχύν αὐτοῦ ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων, Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ εἰς Αὐτὸν μόνον καὶ εἰς τὴν διδασκαλίαν Του ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ ἐλπίζῃ. Ἡ πίστις εἰς τὸν Χριστὸν ὁδηγεῖ εἰς τὴν Ἀνάστασιν, εἰς τὴν Ἀνάστασιν πάντων ἡμῶν, ἡ πίστις καὶ ἡ ἐφαρμογὴ τῆς διδασκαλίας Του εἰς τὴν ζωήν μας ὁδηγοῦν εἰς τὴν σωτηρίαν πάντων ἡμῶν, ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν ἀντιμετώπισιν τῶν προβλημάτων μας ἐν τῷ κόσμῳ.

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα, Τὸ μήνυμα τῆς Ἀναστάσεως, ἡ ὑπέρβασις αὕτη τῆς ἀνθρωπίνης ἀδυναμίας, εἶναι τὸ κήρυγμα τῆς ζωῆς ἔναντι τῆς φθορᾶς τοῦ κόσμου καὶ τῆς περιπετείας τῶν ἀνθρωπίνων, καὶ εἰς αὐτὸ προσκαλοῦμεν ἀπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἡμεῖς ὁ ἐλέῳ Θεοῦ Προκαθήμενος τῆς ἐν ἀληθείᾳ Ὀρθοδόξου ἀγάπης, πάντα ἄνθρωπον εἰς γνῶσιν καὶ βίωσιν, φρονοῦντες ὅτι μόνον δι᾿ αὐτοῦ θὰ ἐπανευρεθῇ ἡ «κλαπεῖσα» ὑπὸ τῆς ἀνθρωπίνης συγχύσεως «ἐλπὶς ἡμῶν» καὶ τοῦ κόσμου παντός. Εἴθε τὸ φῶς τῆς Ἀναστάσεως νὰ φωτίζῃ τὰς καρδίας ὅλων διὰ νὰ χαίρωνται ὁμοῦ μετὰ τῶν συνανθρώπων των ἐν ἀγάπῃ, εἰρήνῃ καὶ ὁμονοίᾳ ἐν τῷ Υἱῷ καὶ Λόγῳ τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος εἶναι τὸ Φῶς τοῦ κόσμου, ἡ Ἀλήθεια καὶ ἡ Ζωή. Αὐτῷ μόνῳ, τῷ Ἀναστάντι ἐκ νεκρῶν Κυρίῳ τῆς δόξης, τῷ «ζωῆς κυριεύοντι καὶ θανάτου δεσπόζοντι», τῷ ζῶντι εἰς τοὺς αἰῶνας καὶ τοῖς «ἐν τοῖς μνήμασι ζωὴν χαριζομένῳ», ἡ δόξα καὶ ἡ τιμὴ καὶ ἡ εὐχαριστία. Ἀμήν.

Φανάριον, Ἅγιον Πάσχα, βιε΄ † Ὁ Κωνσταντινουπόλεως διάπυρος πρὸς Χριστὸν Ἀναστάντα εὐχέτης πάντων ὑμῶν

Παύλειος Λόγος

5

†ΠΑΝΤ ΕΛΕΗΜΩΝ ἐλέῳ Θεοῦ Ἐπίσκοπος καὶ Μητροπολίτης τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας Π ρ ὸ ς τὸν ἱερὸν κλῆρον καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸν τῆς καθ’ ἡμᾶς θεοσώστου ἐπαρχίας

«Ἑορταζέτω πᾶσα κτίσις τήν ἔγερσιν Χριστοῦ».

6

Παύλειος Λόγος

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ

Ο

ΠΑΣΧΑ

χαρμόσυνος παιάνας τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ θά ἠχήσει σέ λίγο, ἀδελφοί μου, γιά νά μεταφέρει σέ ὅλους μας τό μήνυμα τῆς θείας ἐγέρσεως, γιά νά μεταφέρει τή «χαρά ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ». Τό θεῖο δρᾶμα ὁλοκληρώνεται μέ τόν πιό πανηγυρικό τρόπο καί μαζί του ὁλοκληρώνεται καί τό μυστήριο τῆς θείας οἰκονομίας γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Χριστός ἦρθε στόν κόσμο ὡς ἄνθρωπος γιά νά σώσει τόν ἄνθρωπο. Ἦρθε στόν κόσμο γιά νά τόν ἐλευθερώσει ἀπό τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας καί νά τόν ἀποκαταστήσει ἐκεῖ ἀπό ὅπου ἐξέπεσε, ἀπό τήν ἀγάπη καί τήν κοινωνία μέ τόν Θεό. Ἦρθε «ζητῆσαι καί σῶσαι τό ἀπολωλός». Καί τό ἀναζήτησε παντοῦ. Μᾶς ἀναζήτησε παντοῦ ἀπό ἄπειρη ἀγάπη. Μᾶς ἀναζήτησε μέχρι καί τά ταμεῖα τοῦ Ἅδου, γιατί δέν ἤθελε νά ἀφήσει κανένα ἄνθρωπο ἀμέτοχο τῆς δωρεᾶς Του, ἀμέτοχο τῆς λυτρώσεως πού Ἐκεῖνος μᾶς ἐξασφάλισε μέ τό δικό Του Πάθος καί τόν δικό Του Θάνατο. Στήν πτώση μας προσέφερε ὡς ἀντίδοτο τήν ἔγερσή Του. Στόν θάνατό μας τή ζωή Του. Στή θλίψη μας τήν εὐφροσύνη τῆς ἀναστάσεώς Του. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι λίγο πρίν ἀπό τό Πάθος Του ὁ Χριστός μιλᾶ στούς μαθητές του γιά τή χαρά τήν ὁποία Ἐκεῖνος προσφέρει καί τήν ὁποία κανείς δέν μπορεῖ νά ἀφαιρέσει. Γιατί ἡ χαρά πού προσφέρει ὁ Χριστός εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς παρου-

σίας Του στήν ψυχή καί τή ζωή τοῦ ἀνθρώπου· εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς κοινωνίας τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό.

Ἀδελφοί μου, σέ ἕνα κόσμο στόν ὁποῖο οἱ ἀφορμές τῆς ἀγωνίας, τῆς λύπης καί τῆς ἀπαισιοδοξίας αὐξάνονται καθημερινά· σέ ἕναν κόσμο στόν ὁποῖο ἡ καθημερινότητα καί οἱ ἀνάγκες της γίνονται ὅλο καί πιό πιεστικές· σέ ἕναν κόσμο πού δυσκολεύεται νά χαρεῖ πραγματικά, ὁ Χριστός μᾶς χαρίζει μέ τήν Ἀνάστασή Του «εὐφροσύνην αἰώνιον». Τήν χαρίζει σ᾽ αὐτούς πού θά προστρέξουν σήμερα μαζί μέ τούς μαθητές Του καί τίς μυροφόρες γυναῖκες στόν τάφο Του γιά νά ἀκούσουν τό χαρμόσυνο μήνυμα τοῦ Ἀγγέλου ὅτι «ἀνέστη ὁ Κύριος». Τήν χαρίζει σ᾽ αὐτούς πού θά Τόν συναντήσουν στόν νοητό κῆπο τῆς Ἐκκλησίας Του γιά νά ἀκούσουν ἀπό τά χείλη του τό «χαίρετε»· σ᾽ αὐτούς πού εἶναι ἕτοιμοι νά ζήσουν «τά ἄνω φρονοῦντες» καί νά μεταδώσουν τό χαρμόσυνο μήνυμα τῆς Ἀναστάσεώς του στόν κόσμο. Γι᾽ αὐτό καί «ἑορταζέτω πᾶσα κτίσις τήν ἔγερσιν Χριστοῦ».

Καί αὐτό ἐπιτυγχάνεται, ἀδελφοί μου, μέ τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. «῾Ο μεσότοιχος τοῦ φραγμοῦ» πού εἶχε ὑψώσει ἡ πτώση τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ἀπομάκρυνσή του ἀπό τόν Θεό συντρίβεται. Ἡ ἔχθρα καταλύεται. Ἡ ἁμαρτία συγχωρεῖται. Τό βάρος της αἵρεται ἀπό τόν ἑκουσίως ὑψωθέντα στόν Σταυρό Χριστό. Τά δεσμά τοῦ Ἅδου διαλύονται. Ὁ διάβολος, ὁ αἴτιος τῆς ἀνθρωπίνης λύπης, νικᾶται καί καθαιρεῖται. Ὁ πεπτωκώς ἄνθρωπος συνανίσταται μέ τόν Χριστό. Ὁ ληστής γίνεται ἔνοικος τοῦ παραδείσου. Καί αὐτά δέν συμβαίνουν μόνον ἐφάπαξ. Δέν συμβαίνουν γιά τούς ἀνθρώπους ἐκείνης τῆς ἐποχῆς. Συμβαίνουν γιά ὅλους ὅσους ἔζησαν καί θά ζήσουν. Συμβαίνουν γιά ὅλους ὅσους πιστεύουν καί θά πιστεύσουν στόν Ἀναστάντα Χριστό, γιά ὅσους θά θελήσουν νά Τόν ἀκολουθήσουν καί νά ζήσουν τήν ἀναφαίρετη χαρά πού προσφέρει στόν ἄνθρωπο. Νά Διάπυρος πρός τόν Ἀναστάντα ζήσουν τήν αἰώνια εὐφροσύνη πού Κύριον εὐχέτης χαρίζει. Γιατί ἡ χαρά τοῦ Χριστοῦ, ἡ † Ὁ Μητροπολίτης Βεροίας, χαρά τῆς Ἀναστάσεως δέν περιορίΝαούσης καί Καμπανίας ζεται οὔτε ἀπό τόν χῶρο οὔτε ἀπό τόν χρόνο. Δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τίς Παντελεήμων ἐξωτερικές συνθῆκες καί καταστάσεις. Πηγάζει ἀπό τό καινό μνημεῖο τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ καί διαρκεῖ «μέχρι τερμάτων αἰῶνος». Εἶναι αἰώνιος, γιατί αἰώνιος εἶναι καί ἡ βασιλεία τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ ΔΕΙΤΕ στήν ὁποία μᾶς καλεῖ νά γίνουμε ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ μέτοχοι. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ Παύλειος Λόγος

7

ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ «Τί οὖν μοι ἀνταποδίδοτε; εἰς τί ἀμνημονεῖτε μου; ἀντί τῶν ἰαμάτων πληγάς μου ἐπιθέντες, ἀντί ζωῆς νεκροῦντες, κρεμῶντες ἐπί ξύλου;»

A

πό τό ὕψος τοῦ Σταυροῦ ἀπευθύνει καί σέ μᾶς, ἀδελφοί μου, ὁ Χριστός τά ἐρωτήματα πού ἀπηύθυνε κατά τόν ἱερό ὑμνογράφο καί πρός τούς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς Του. Καί δέν τά ἀπευθύνει ἐπειδή περιμένει τήν ἀπάντησή μας. Δέν τά ἀπευθύνει ἐπειδή περιμένει νά δικαιωθεῖ ἀπό τή θέση τήν ὁποία θά λάβουμε. Δέν τά ἀπευθύνει προκειμένου νά μᾶς ἀποδείξει ὅτι ἡ συμπεριφορά μας εἶναι ἄδικη ἀπέναντί Του. Ὁ Χριστός δέν παραπονεῖται γιά τήν ἄδικη συμπεριφορά τῶν ἀνθρώπων. Δέν παραπονεῖται γιατί δοκιμάζει τό ὀδυνηρό μαρτύριο τοῦ Σταυροῦ πού τό κάνει ὀδυνηρότερο ἡ ἀγνωμοσύνη τῶν εὐεργετηθέντων. Ἦλθε στόν κόσμο ἀπό ἀγάπη γιά τόν πεπτωκότα ἄνθρωπο. Ἦλθε στόν κόσμο γιά νά μᾶς λυτρώσει ἀπό τήν ἁμαρτία, προσφέροντας μέ τό τίμιο αἷμα Του λύτρον ἀντί πολλῶν καί σχίζοντας ἐπί τοῦ Σταυροῦ τό χειρόγραφο τῶν ἁμαρτιῶν μας. Ἦλθε στόν κόσμο γιά νά σταυρωθεῖ, γιά νά κατέλθει στόν Ἅδη καί νά ἀναστηθεῖ, γιατί αὐτό ἦταν τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ Πατρός γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Γι᾽ αὐτό καί τά ἐρωτήματα πού ἀπευθύνει δέν ἐκφράζουν τό παράπονό Του γιά τήν ἄδικη θυσία πού ὑπομένει, γιατί ἡ θυσία Του εἶναι μέρος τοῦ σχεδίου τῆς θείας οἰκονομίας. Τά διατυπώνει ὅμως γιατί θέλει νά τά ἀπευθύνει σέ 8 Παύλειος Λόγος

τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος ὅλους ἐμᾶς πού ἀπό τήν ἡμέρα τῆς Σταυρώσεώς Του καί μέχρι συντελείας τοῦ αἰῶνος θά στεκόμαστε ἐνώπιον τοῦ Σταυροῦ τῆς θυσίας Του. Τά ἀπευθύνει ἀπό ἀγάπη πρός τόν κάθε ἕνα ἀπό ἐμᾶς πού βρίσκεται αὐτή τήν ὥρα ἐνώπιον τοῦ Σταυροῦ Του. Τά ἀπευθύνει καί πρός αὐτούς πού Τόν πλησιάζουν καθημερινά ἤ βρίσκονται διαρκῶς κοντά Του, ἀλλά καί πρός αὐτούς πού αὐτή τήν ὥρα μόνο στρέφουν τό βλέμμα τους καί ἀτενίζουν τή μορφή Του. Τά ἀπευθύνει, ἀδελφοί μου, γιατί γνωρίζει πόσο εὔκολα ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ἀποδίδουμε καί ἐπιρρίπτουμε εὐθύνες σέ ἄλλους, ἀπαλλάσσοντας συγχρόνως τόν ἑαυτό μας ἀπό αὐτές. Τά ἀπευθύνει, γιατί γνωρίζει ὅτι καί ἐμεῖς μποροῦμε εὔκολα νά καταδικάσουμε τούς Γραμματεῖς καί τούς Φαρισαίους γιά τή σκληρότητα μέ τήν ὁποία ὁδήγησαν τόν Χριστό, πού τούς εὐεργέτησε καί τούς θεράπευσε στόν Σταυρό, ἀλλά καί ἐξίσου εὔκολα νά ξεχάσουμε ὅτι εἶναι δυνατόν νά ἔχουμε βρεθεῖ καί ἐμεῖς στή δική τους θέση καί μέ τή συμπεριφορά μας νά δείξαμε τήν ἴδια ἀγνωμοσύνη πρός τόν Χριστό πού εἶναι ὁ εὐεργέτης καί σωτήρας μας. «Τί οὖν μοι ἀνταποδίδοτε; εἰς τί ἀμνημονεῖτε μου; ἀντί τῶν ἰαμάτων πληγάς μου ἐπιθέντες, ἀντί ζωῆς νεκροῦντες, κρεμῶντες ἐπί ξύλου;» Καθώς στεκόμαστε σήμερα ἀπέναντι στόν Ἐσταυρωμένο Χριστό· καθώς ἀτενίζουμε τόν «ὡραῖον

κάλλει παρά πάντας τούς υἱούς τῶν ἀνθρώπων» «μή ἔχοντα εἶδος οὐδέ κάλλος»· καθώς ἀκοῦμε τά ἐρωτήματα πού μᾶς ἀπευθύνει ὁ Χριστός ἀπό τό ὕψος τοῦ Σταυροῦ Του, ἄς ἐξετάσουμε, ἀδελφοί μου, τόν ἑαυτό μας, ἄς ἀνακαλύψουμε στή ζωή μας τίς εὐεργεσίες Του, ἄς μετρήσουμε μέ εἰλικρίνεια πόσα Τοῦ ὀφείλουμε, ἄς σκεφθοῦμε πῶς θά ἦταν ἡ ζωή μας χωρίς τή δική Του εὐεργετική παρουσία, χωρίς τήν ἐλπίδα καί τήν ἀνάπαυση πού μᾶς χαρίζει ἡ λύτρωση πού μᾶς ἐξασφάλισε μέ τή σταυρική Του θυσία. Καί ἀκόμη ἄς ἀναλογισθοῦμε πόσες φορές ξεχνοῦμε τίς εὐεργεσίες Του, λησμονοῦμε τίς δωρεές Του, γινόμεθα ἀμνήμονες τῶν χαρισμάτων Του, ἀποδεικνυόμεθα ἀχάριστοι ἔναντι στήν ἀγάπη Του. Ἄς σκεφθοῦμε, ἀδελφοί μου, πόσες φορές Τόν πληγώνουμε μέ τίς πράξεις καί τίς παραλείψεις μας, μέ τήν παρακοή καί τήν ἀπροσεξία μας, μέ τήν κακία καί τόν ἐγωισμό μας, καί ἄς σπεύσουμε νά μετανοήσουμε· ἄς σπεύσουμε νά τοῦ ζητήσουμε συγγνώμη μαζί μέ τόν εὐγνώμονα ληστή, γιά νά ἀκούσουμε καί ἐμεῖς τήν παρήγορη ὑπόσχεσή του «σήμερον μετ᾽ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ».

ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΤΑΦΙΟ

Παύλειος Λόγος

9

Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Η

Εκκλησία είναι η ζύμη που ζυμώνει και μεταμορφώνει αθόρυβα το φύραμα του κόσμου, που κάνει τον σύμπαντα κόσμο αυτό που είναι, δηλαδή δημιουργία του Θεού. Η Εκκλησία είναι η καρδιά του κόσμου, ο μυστικός άξονας της συμμετρίας του κόσμου που δεν τον αφήνει να οδηγηθεί στην καταστροφή και την απώλεια. Από την ίδρυσή της, κατά την ημέρα της Πεντηκοστής και κατά τη διάρκεια των αιώνων η Εκκλησία καλείται να αντιμετωπίσει τις φθοροποιές δυνάμεις του κόσμου. Ο αγώνας αυτός συνεχίζεται σήμερα και θα συνεχίζεται έως της κατάργησής των κατά τον μέλλοντα αιώνα. Αυτή η δραματική πορεία της Εκκλησίας παρουσιάζεται μέσα στα ιερά κείμενα και υπενθυμίζεται με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο από τους μάρτυρες, τούς κατεξοχήν νικηφόρους αγωνιστές εναντίον των δαιμονικών και φθοροποιών δυνάμεων. Ζούμε σε εποχή γενικότερης κρίσης. Παλαιότερα πολλοί άνθρωποι είχαν στηρίξει τις ελπίδες τους για ένα καλύτερο μέλλον της ανθρωπότητας στην τεχνολογία. Όμως σήμερα διαπιστώνουν πως έκαναν τρομακτικό λάθος. Η νόσος της αυτοκαταστροφής του κόσμου που έχει ενσκήψει και έχει εισχωρήσει σε όλα τα επίπεδά του, αγγίζει όλες τις μορφές της, και αποτελεί πνευματική μόλυνση σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Ο σεβασμός στον άνθρωπο και τη ζωή του, η αξιοπρέπεια, η πίστη στη ζωή, η ελπίδα στο Θεό, ο σεβασμός της κτίσεως, η εμμονή στην αλήθεια, η αγκίστρωση στην ηθική που μας δίδαξε ο Χριστός, υποχωρούν. Είμαστε μάρτυρες μίας άνευ προηγουμένου κατάστασης, μιας ζοφερής για το ανθρώπινο γένος κατάστασης, με απρόβλεπτες συνέπειες για τη βιολογική και πνευματική του συνέχεια. Ο σεβασμός στον άνθρωπο και τη ζωή του, δίνει τη θέση του στην απάρνησή τους, η πίστη στο Θεό δίνει τη θέση της σε μία απόγνωση και απελπισία που οδηγεί στο θάνατο, ο σεβασμός της κτίσεως δίνει τη θέση του σε μία ανελέητη εκμετάλλευσή της για την αποκόμιση οικονομικών οφελών, η εμμονή στην αλήθεια, δίνει τη θέση της σε μια σειρά από αλλοπρόσαλλες παραθρησκευτικές κινήσεις που κυοφορούν τον πνευματικό και πολλές φορές τον σωματικό θάνατο, η αγκίστρωση στην χριστιανική ηθική δίνει τη θέση της σε μία αήθη «ηθική» η οποία μαθαίνει στους ανθρώπους να εκμεταλλεύονται και να θέτουν στην υπηρεσία του «εγώ» τους, τον

10

Παύλειος Λόγος

Β΄ ΜΈΡΟΣ

τοῦ Ἀρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζῆ συνάνθρωπο και το περιβάλλον. Αυτός είναι ο αλλοτριωμένος από το Θεό κόσμος. Ταυτόχρονα «η γήινη ατμόσφαιρα αποπνέει οσμήν αίματος. Η οικουμένη τρέφεται καθ’ εκάστην δι’ ειδήσεων περί φόνων ή βασανισμών των ηττηθέντων εις αδελφοκτόνους συγκρούσεις. Οι άνθρωποι μόνοι δημιουργούν δι’ εαυτούς την κόλασιν αυτών» αναφέρει σύγχρονος θεολόγος. Είμαστε μάρτυρες μιας άνευ προηγουμένου καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος. Η μόλυνση των ποταμών, των θαλασσών και της ατμόσφαιρας, η καταστροφή των δένδρων και η μετατροπή δασών σε σεληνιακά τοπία, η συσσώρευση ραδιενεργών καταλοίπων σε ζωντανά όντα, το φαινόμενο του θερμοκηπίου μαρτυρούν παράχρηση και βιασμό της φύσεως από τον άνθρωπο, πέρα από την αδυναμία της επιστήμης να διατηρήσει την ισορροπία στον κόσμο, φανερώνουν πρωτίστως και βαθύτατη πνευματική κρίση Η οικολογική κρίση είναι πρωτίστως κρίση πνευματική και ηθική. Δεν οφείλεται στα πράγματα ή τις ιστορικές συγκυρίες, ούτε στην επιστήμη ή την τεχνολογία. Οφείλεται στον άνθρωπο. Η οικολογική κρίση συνδέεται με το σύνολο της προσωπικής και της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου. Η λατρεία της ανέσεως, η ασέβεια προς τα πράγματα, η αλόγιστη σπατάλη, η απουσία του μέτρου, η ανευθυνότητα, η αδικία, η εκμετάλλευση, η αισχροκέρδεια, ο ευδαιμονισμός, που εκδηλώνονται σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας, είναι παράγοντες που την προκαλούν. Η οικολογική κρίση φανερώνει την κρίση της επιστήμης, της τεχνολογίας, της οικονομίας, της πολιτικής, του δικαίου, της ηθικής, της θρησκείας. Αποκαλύπτει την κρίση του φρονήματος, της στάσεως και συμπεριφοράς του ανθρώπου μέσα στην κτίση. Είναι η ύστατη έκφραση της εσωτερικής κρίσεως του ανθρώπου όπως και όλων των μορφών δράσεως και εκδηλώσεώς του. Η οικολογική κρίση μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μετάσταση της πνευματικής και ηθικής κρίσης από τον μικρόκοσμο στον μακρόκοσμο, από τον άνθρωπο στην κτίση. Εκφράζει την κρίση της παρουσίας και της διαγωγής του ανθρώπου μέσα στον κόσμο. Ταυτόχρονα γινόμαστε μάρτυρες της περιφρόνησης της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας. Η προέλευση και η προοπτική της ζωής και της υπάρξεως του ανθρώπου, αποκαλύπτουν την ιερότητά του. Και η αναγνώριση της ιερότητας του ανθρώπου αποτελεί την προϋπόθεση για το σεβασμό της ζωής και της υπάρξεώς του. Η περιφρόνηση του ανθρώπου, που κυριαρχεί στις ημέρες

μας, συνδέεται με την περιφρόνηση της αιτίας της υπάρξεώς του, που είναι ο Θεός, και της προοπτικής του, που είναι η μετοχή στη θεία ζωή. Είναι όντως φιλότιμες και αξιοθαύμαστες οι προσπάθειες των ερευνητών που, μέσα στα επιστημονικά εργαστήρια, μοχθούν για να εξιχνιάσουν μυστήρια απροσπέλαστα σχετιζόμενα με τη ζωή, τη δομή και την εξέλιξή της, τη μοριακή βιολογία και τη γενετική. Το αγωνιώδες ερώτημα που υψώνεται κάθε φορά που πανηγυρίζουμε κάποιο θετικό βήμα στην πορεία των ανακαλύψεων είναι αν οι επιτυχίες αυτές θα χρησιμοποιηθούν για το καλό του ανθρώπου, οπότε μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι, ή αν, αντιθέτως, θα χρησιμοποιηθούν απερίσκεπτα, χωρίς αρετή, σκέψη και επίγνωση, για το κακό του, ανοίγοντας τους ασκούς του Αιόλου και προκαλώντας κυματισμούς πρωτόγνωρων προβλημάτων. Δυστυχώς η βαβελική αλαζονεία εμφανίζεται με νέο πρόσωπο στην εποχή μας. Στην καρδιά των βιοηθικών προβλημάτων βρίσκεται η αυτονόμηση της κτίσεως από τον Δημιουργό της. Από τη στιγμή που γίνεται η αυτονόμηση, η κτίση αντιμετωπίζεται αποκλειστικά ως ένα εργαλείο ικανοποίησης των ανθρωπίνων αναγκών. Η αυτονόμηση αυτή μπορεί να έχει πολύ τραγικότερες συνέπειες στην εποχή της γενετικής τεχνολογίας, η οποία ανατέλλει. Όταν εκτός από την κτίση αυτονομείται και ο ίδιος ο άνθρωπος και απογυμνώνεται από κάθε υπερβατική διάσταση, τότε δεν πρέπει να προκαλεί απορία η εφαρμογή ακόμη και της πιο ακραίας γενετικής τεχνολογίας. Πολλά έχουν γραφεί για την πνευματική κρίση του σύγχρονου πολιτισμού και ειδικότερα γι’ αυτήν του 19ου και 20ου αιώνα. Δεν πρόκειται απλά για κρίση αξιών μιας ιστορικής εποχής στον ευρωπαϊκό ή παγκόσμιο χώρο, αλλά για την κρίση του ίδιου του Είναι και της ύπαρξης του ανθρώπου. Ουσιαστικά έχουμε κρίση της ίδιας της ιστορίας. Εν μέσω των κοσμοϊστορικών γεγονότων του εικοστού αιώνα που σήμαναν μία κρίσιμη καμπή στην πορεία της ανθρωπότητας, στην μελαγχολική δύση της παρελθούσης χιλιετίας και στην ανατολή και στην πορεία πλέον της νέας στην ανατολή του 2015 μ. Χ., ο άνθρωπος ζει μέσα σε μία δίνη επαναπροσδιορισμού των ιδανικών, των ιδεολογιών και των πίστεων που μέχρι τώρα τον βοηθούσαν να πορεύεται στη ζωή. Η κατάσταση είναι εκρηκτική. Ποτέ άλλοτε μέχρι τώρα ο σύγχρονος άνθρωπος δεν γνώρισε μία τόσο εκτεταμένη κρίση νοήματος. Ποτέ

άλλοτε μέχρι σήμερα το κενό που βίωνε η ανθρώπινη ύπαρξη δεν ήταν τόσο μεγάλο. Ποτέ άλλοτε μέχρι σήμερα δεν έχουν εμφανιστεί τόσοι αυτόκλητοι «σωτήρες» οι οποίοι επαγγέλλονται ψεύτικες υποσχέσεις αναγέννησης της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο εικοστός αιώνας επιφύλαξε τραγικές εκπλήξεις στο ανθρώπινο γένος. Οι απαρχές του ήταν έντονα διαποτισμένες από την αισιοδοξία για την πραγμάτωση μίας απεριόριστης προόδου που θα μπορούσε να λύσει όλα τα προβλήματα της ανθρώπινης ύπαρξης. Το κίνημα του Διαφωτισμού προσπάθησε να επαναπροσδιορίσει τη στάση της ανθρώπινης ύπαρξης απέναντι στα θεμελιώδη υπαρξιακά προβλήματα. Η πίστη στον εγκόσμιο λόγο και στην πρόοδο όπως και στις φυσικές δυνατότητες των ανθρώπων, αποδυνάμωνε το θρησκευτικό συναίσθημα και την εσχατολογική αντιμετώπιση του κόσμου, δίνοντας ταυτόχρονα μία απεριόριστη ώθηση στις διαδικασίες του εξορθολογισμού και της εξατομίκευσης που αποτέλεσαν τις καθοδηγητικές αξίες του νεότερου πολιτισμού. Η ίδια η θρησκεία γινόταν πλέον αντιληπτή ως μία αλληγορία υψηλής μεν ηθικής αξίας, προσαρμοσμένης δε στην αφελή πνευματικότητα του παλαιού ανθρώπου και ακατάλληλη, ως εκ τούτου, για το ορθολογικό πνεύμα του νεοτερικού χειραφετημένου υποκειμένου. Οι προσδοκίες πολλών ότι η πίστη στον ορθό λόγο και την επιστήμη έτσι όπως αυτή διαμορφωνόταν από την ανάπτυξη των φυσικών επιστημών, θα οδηγήσει στην καλυτέρευση της κοινωνίας, διαψεύστηκαν. Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι του εικοστού αιώνα, οι περιφερειακές πολεμικές συγκρούσεις και η ανάδυση κάθε είδους μορφής βαρβαρότητας, η ατομική βόμβα, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος στο βωμό του κέρδους, η αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων, η ανισοκατανομή του πλούτου, η πείνα και η φτώχεια του τρίτου κόσμου, η κάθε είδους εκμετάλλευση της ανθρώπινης ύπαρξης, το πνευματικό και ψυχολογικό κενό που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος, έχουν πείσει ότι η κρίση είναι πνευματική. Από την εποχή του διαφωτισμού και μετέπειτα, κάποιοι οραματίσθηκαν έναν κόσμο απαλλαγμένο από κάθε είδους θρησκευτικότητα προσπαθώντας να περιθωριοποιήσουν ή και να καταργήσουν κάθε είδους θρησκευτικής εκδήλωσης. Όμως η προσπάθειά τους διαψεύσθηκε διότι στις εκτιμήσεις τους δεν έλαβαν υπόψιν μια βασική διάσταση της ανθρώπινης ψυχολογίας: ο άνθρωπος, ως λογικό ον που θέτει υπαρξιακά ερωτήματα, είναι θρησκευτικό ον, και εκείνο που τον ξεχωρίζει από τα άλογα όντα δεν είναι τόσο η κοινωνικότητα, όσο η θρησκευτικότητα του. Η προσπάθεια περιθωριοποίησης του Χριστιανισμού και της μη χριστιανικής διαπαιδαγώγησης της νεολαίας έφερε μικρά αποτελέσματα των οποίων είμαστε μάρτυρες όλοι μας. Στη θέση του περιθωριοποιημένου Χριστιανισμού η ανθρώπινη ψυχή αναζητά υποκατάστατα κάποιας εξωτερικής αναφοράς , μια πηγή από την οποία θ’ απορρέει η πληρότητα της ζωής. Ο λόγος και η αιτία είναι απλή. Ο άνθρωπος, όντας θρησκευτικό ον έχει ανάγκη αναφοράς σε κάτι έξω από αυτόν, έστω και εγκόσμιο, όμως ιδεατό, και ανώτερο από αυτόν. Μια ανάγκη υπέρβασης του εαυτού του. Ο άνθρωπος αναζητώντας την πληρότη-

τα της ζωής πολλές φορές επινοεί είδωλα. Ειδωλολατρία είναι το αποτέλεσμα της υποδούλωσης του ανθρώπου στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, ύστερα από τη ματαίωση του καθ’ ομοίωσιν. Αποτελεί μια μεταπτωτική κατάσταση. Η έκπτωση του ανθρώπου από τη δημιουργική τελείωση τον οδηγεί κατ’ ανάγκη συνειδητά ή ασυνείδητα στην αντιμετώπιση του μηδενός. Καθώς ο άνθρωπος καθρεφτίζεται στη «φαντασματική» περιοχή του μηδενός και διαισθάνεται πως αποτελεί ένα εκμηδενιζόμενο είδωλο, επιδιώκει πάση θυσία, όταν αποφεύγει την αυτοκαταστροφή του, το στέριωμα της ζωής του. Στη θέα όμως των εκμηδενιζόμενων πραγμάτων δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο παρά να επινοήσει είδωλα. Και δυστυχώς η σύγχρονη κοινωνία μας έχει να επιδείξει πολλά σύγχρονα είδωλα όπως τα ναρκωτικά που ταλανίζουν ιδιαίτερα τη νεολαία μας της οποίας της αρνηθήκαμε το όνειρο και το όραμα. Όταν ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος κάλεσε τους νέους μας να έρθουν στην εκκλησία «όπως είναι», εξέφρασε την μεγάλη ευαγγελική αλήθεια ότι ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που φαίνεται αλλά το βαθύ μυστικό της καρδιάς του. Απέναντι στον αυτο-

δικαιωμένο και υποκριτή άνθρωπο το ευαγγέλιο αντιτάσσει τον αγνό άνθρωπο ο οποίος απογοητεύεται από τις μέχρι τότε επιλογές του και αναζητά την πληρότητα της ζωής. Είναι καιρός επιτέλους να κατανοήσουμε ότι τα «πρέπει» και τα «μη» θα πρέπει να τα φυλάξουμε για εμάς τους ενήλικες για να γίνουμε παραδείγματα για τους νέους, ενώ στους νέους θα πρέπει να δώσουμε αγάπη, πολλή αγάπη και μόνον τότε θα γίνουμε ακουστοί. Ελάχιστη αξία έχει να τονίζει κανείς στα παιδιά την ανάγκη για ανεκτικότητα και συμπάθεια, όταν εμείς με τη συμπεριφορά μας δείχνουμε σκληρότητα και έλλειψη κατανόησης. Είναι δύσκολο να διδάξουμε την ευγένεια όταν εμείς δεν είμαστε ευγενικοί. Σεβόμαστε και ανεχόμαστε τα συναισθήματα και τις ευαισθησίες των νέων έστω και αν δεν συμφωνούμε. Άλλο ανέχομαι και υπομένω και άλλο επικροτώ. Οι νέοι θα μας ακούσουν και θα εφαρμόσουν τους κανόνες που τους γνωστοποιούμε όταν τους σεβόμαστε. Ο σεβασμός που κερδίζεται έχει πιο μεγάλη αξία από αυτόν που παραχωρείται εξαιτίας της θέσης του και μόνο. Οι νέοι έχουν ανάγκη από ελευθερία, ασφάλεια, εμπιστοσύνη και κατανόηση από σεβασμό και εκτίμηση της οντότητάς τους. Έχουν ερωτήματα και απορίες και θέλουν

απαντήσεις και εξηγήσεις. Όταν σε όλα τα παραπάνω οι νέοι δεν βρουν ανταπόκριση και συμπαράσταση, τότε ο κατάλογος των προβληματικών και παθολογικών συμπτωμάτων και εκδηλώσεων μεγαλώνει. Το κυριότερο από όλα όμως είναι ότι σφόδρα επιθυμούν να αγαπούν και να τους αγαπούν. Οι προσπάθειές μας για το χτίσιμο προσωπικοτήτων θα πέσουν στο κενό αν δεν αγαπούμε τους νέους. Και η αγάπη είναι ένα περίεργο συναίσθημα που ακόμη και όταν δεν λέγεται γίνεται αντιληπτό. Η προοπτική της Εκκλησίας αν και δεν είναι εξωκοσμική ή υπερκοσμική είναι όμως εσχατολογική και επειδή είναι προφητική και εσχατολογική, είναι και δυναμική και ιστορική. Οι χριστιανοί δεν είναι έξω από τα δεινά του κόσμου και τις θλίψεις των ανθρώπων. Είναι μάρτυρες και θεατές του θεάτρου του δαιμονικού και του παραλόγου με το κακό να λαμβάνει τρομακτικές διαστάσεις, όντας πρόκληση για την αποστολή τους. Η ηθική και πνευματική κρίση της εποχής μας , η εξάπλωση και ο παροξυσμός του κακού δεν σημαίνει καθόλου το θρίαμβό του, αλλά μάλλον την έκφραση της απελπισμένης αγωνίας του. Το κακό δεν είναι θέση, αλλά άρνηση. Δεν είναι ύπαρξη αλλά ανυπαρξία, μια παρασιτική δύναμη στη δημιουργία, και γι’ αυτό αν και βασιλεύει όμως «ουκ αιωνίζει». Το ενδιαφέρον των χριστιανών δεν περιορίζεται μόνο στο χώρο των ιστορικών εξελίξεων, αλλά επεκτείνεται πέρα από αυτόν: «Ού γάρ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν» (Εβρ. 13,14) Η μέλλουσα αυτή πόλη που ταυτίζεται με την βασιλεία του Θεού, δεν είναι μακριά από τους πιστούς, αλλά βρίσκεται μέσα στην καρδιά τους (Λουκ. 17,21). Μπροστά στη βασιλεία του Θεού ο κόσμος και τα πράγματα του κόσμου σχετικοποιούνται. Μαζί με αυτά σχετικοποιείται και ο χρόνος. (Α΄ Κορ.7, 29-31) Έτσι ο Χριστιανισμός συνδέει το παρελθόν με το μέλλον όπου αναμένει και την καταξίωση του παρελθόντος. Η πρώτη έλευση του Χριστού, που τοποθετείται χρονικά στο παρελθόν, προαναγγέλλει τη δεύτερη έλευσή του, που αναμένεται στο μέλλον. Αλλά και το μέλλον δεν εντοπίζεται στην ιστορία. Το μέλλον, στο οποίο αναφέρεται η χριστιανική προσδοκία, υπερβάλει το χρόνο και την ιστορία όπου υπάρχουν μόνο σκιές και σύμβολα. Ακόμα και η παρουσία του Χριστού στην ιστορία αναγνωρίζεται ως σκιά και σύμβολο της ένδοξης δεύτερης Παρουσίας του. Ο Χριστός, που είναι «ο ών και ο ήν και ο ερχόμενος», οδηγεί από τις σκιές και τα σύμβολα στην πραγματικότητα της βασιλείας του Θεού. Έτσι ο χρόνος και η ιστορία, όπως και όλα όσα υπάρχουν μέσα σ’ αυτά, υποτάσσονται στη βασιλεία του Θεού. Ο Χριστός είναι ο Παντοκράτωρ Κύριος. Και εμείς πορευόμαστε προς το τέλος της ιστορίας και του κόσμου έχοντας ως εφόδιο την ελπίδα ή όπως την ονομάζει ο Παύλος «αποκαραδοκία» η οποία δεν ταυτίζεται απλώς με μια αισιοδοξία για θετική έκβαση των πραγμάτων αλλά με την απόλυτη βεβαιότητα περί πραγματοποιήσεως των επαγγελιών του Θεού. Η έντονη αυτή ελπίδα περιέχει τρία βασικά στοιχεία: την έντονη αναμονή του μέλλοντος, την εμπιστοσύνη στο Θεό και την υπομονή.

Παύλειος Λόγος

11

Ι. ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ & ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΗ ΜΟΝΗ

ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΟΥΔΟΥΝΑ ΠΡΙΓΚΗΠΟΥ

Γράφει ο Θεολόγος - Εκκλησιαστικός Ιστορικός - Νομικός Ιωάννης Ελ. Σιδηράς

Π

ριγκηπόννησα ή Παπαδονήσια έμφορτα και πεπληρωμένα χάριτος και ευλογίας από τις πολλές εκκλησιές και τις ιστορικές Μονές που φεγγίζουν ως ακοίμητες κανδήλες της αθάνατης Ρωμιοσύνης και της σταυραναστάσιμης Ορθοδοξίας μέσα στις ενίοτε βίαιες εναλλαγές και επικίνδυνες στροφές του ιστορικού γίγνεσθαι έρχονται και επανέρχονται ως ανάκληση ή μάλλον ως ανάσταση της ιστορικής Ρωμαίϊκης μνήμης μας κάθε φορά που «μνείαν ποιούμεθα» των «ιερών σεμνείων» της Ορθοδοξίας και του ευσεβούς και φιλοχρίστου Ρωμαίϊκου γένους μας. Τα ιερά αυτά σέμνεια της Ρωμιοσύνης και της Αναστάσιμης ελπίδας στέκουν αγέρωχα επί αιώνες στον ίδιο τόπο, τον οποίο καθαγιάζουν με το «κεράκι και το θυμίαμα» της γνήσιας Όρθοδοξης ευσεβείας, καθώς αντιστέκονται έναντι του πανδαμάτορος χρόνου, όπως τα βαθιά ριζωμένα δένδρα υψώνονται πεισματικά στους αιθέρες ως ακατάβλητοι πύργοι νικώντας τους βίαιους ανέμους της άλογης φύσεως ή των αλόγων ανθρώπων... Και όμως ανθίστανται. Πικρή η γεύση στα χείλη από την ανάκληση της μνήμης του παρελθόντος στα Παπαδονήσια και ο Πέργης Ευάγγελος με την διαχρονική γραφή του αισθαντικά και ενήδονα εξομολογούμενος ιστορεί και διερωτάται: «Έπεσε πια σαν απαλό αεράκι η κοσμοπολίτικη αύρα του παρελθόντος. Παννυχίσματα της ώρας, οι μεγάλες λιτανείες με τα λάβαρα και τα εξαπτέρυγα. Πόσα χρόνια να νηστέψουμε για να χωνέψουμε το παρόν;». Τίποτα όμως δεν τελείωσε γιατί εκεί που όλα μηνύουν ότι «τελειώνει το άπαν» και πάλι εκεί όλα «από Θεού αρχίζουν» στην ευλογημένη γη των Πριγκηποννήσων. Ως βάλσαμο ψυχής η «αεί ζώσα γραφή» του Πέργης Ευαγγέλου μας αναπαύει: «Η Προποντίδα σφίγγει τα Πριγκηπόννησα» με τα νερά της να πάρουν διαστάσεις αλησμόνητων πατρίδων στο νου και την καρδιά. Να ζωντανέψουν το μικρό αρχιπέλαγος. Να ξανακουστεί στον κόσμο η αχλύεσσα ανάδρομη ιστορία... Τα Πριγκηπόννησα! Μια αχειροποίητη

12

Παύλειος Λόγος

εικόνα της φύσης μέσα σε πλαίσιο από ψαλμούς και τραγούδια του αγύριστου χρόνου. Ξηρούλες ζωσμένες από παλιά και αρχαία μηνολόγια που τις φωτίζουν, τις συντροφεύουν, τις νανουρίζουν... Όλα λουσμένα με το λιβάνι της Ρωμιοσύνης. Το μύρο που δεν εξανεμίζεται ούτε με το σίγασμα του τραγουδιού της γειτονιάς, ούτε με το φούντωμα των νοτιάδων της θάλασσας...» Ρυθμικός ο ήχος από τα πέταλα των αλόγων που σέρνουν το παϊτονάκι καθώς ανεβαίνουμε τα υψηλά της Πριγκήπου σοκάκια μέσα από τα δρομάκια της όπου σίγησαν από καιρό οι φωνούλες των Ρωμιόπουλων για να προσκυνήσουμε το ακρομονάστηρο του ακρότατου βράχου, την «αχειροποίητη φωλέα» του «αετού της πίστεως», τον Άγιο Γεώργιο τον Κουδουνά, που στέκεται ακλόνητα και αμετάθετα ως «ακοίμητη κανδήλα» της Πριγκήπου στο μεταίχμιο Ουρανού και Θάλασσας όπου το γαλάζιο χρώμα τους ενώνεται ωσάν να ενώνει τα επίγεια με τα υπερουράνια. Καθώς δε εγγίζουμε το ακρομονάστηρο του Γένους νοερώς ακούγεται ο εναρμόνιος και ενήδονος ήχος από τα κουδουνάκια του Αγίου ως σήμα κατατεθέν του θαύματος που συντελέσθηκε και τα ταύτισε εφάπαξ με το πρόσωπο του Μεγαλομάρτυρος και με την ανεύρεση της θαυματουργού εικόνος του. Οι πόδες μας έστησαν επί του βράχου «όπου ο τόπος Άγιος εστί» και βιώνεται ακόμη πιο έντονα η πνευματική μεταρσίωση καθώς η πανοραμική θέα μας «αφαιρεί από τα εγκόσμια». Ακρομονάστηρο του βράχου λοιπόν και ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Παναγίας Τατάρνης Ευρυτανίας Αρχιμ. π. Δοσίθεος γράφει χαρακτηριστικά: «ωκοδόμηται επί της υψηλοτέρας κορυφής του βουνού την νήσου. Εξ αυτής ευκρινώς διακρίνει την Πόλιν, τα παράλια της Μ. Ασίας, τον βιθυνικόν Όλυμπον εις το βάθος, τον Αστακηνόν κόλπον, την Ανατολικήν Θράκην, τα πάντα κύκλω». Σύμφωνα με την - μη επιβεβαιωμένη παράδοση η Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά είναι από τις αρχαιότερες των Πριγκηποννήσων και αναφέρεται ότι ανηγέρθη υπό του ευσεβούς στρατηγού Νικηφόρου Φωκά κατά το έτος 963 μ.Χ.. Μαρτυρείται επίσης σε χρυσόβουλα του αυτοκράτορος Μανουήλ Α΄ Κομνηνού, κατά το έτος 1158, η ύπαρξη της Ιεράς Μονής του Αγίου Γε-

ωργίου του Κουδουνά όταν ευρίσκετο σε πλήρη ακμή. Το ακρομονάστηρο ερειπώθηκε το έτος 1204 λόγω της επελάσεως των Λατίνων επιδρομέων κατά την Δ΄ Σταυροφορία και το έτος 1302 σε πειρατική επιδρομή κατεστράφησαν τα κτίσματα της Μονής από πυρκαγιά. Οι Μοναχοί προκειμένου να αποτρέψουν την αρπαγή και βεβήλωση της ιστορικής και θαυματουργού εφέστιας ιεράς εικόνος του Αγίου Γεωργίου έθαψαν αυτήν μαζί με άλλα τιμαλφή αφιερώματα στη γη και από πάνω τοποθέτησαν την Αγία Τράπεζα της Μονής. Η δε ανεύρεση της θαυματουργού εικόνος του Αγίου συνετελέσθη με θαυμαστό τρόπο και εξ αυτού έλαβε το προσωνύμιο «Άγιος Γεώργιος ο Κουδουνάς». Η παράδοση αναφέρει ότι ένας βοσκός είδε στον ύπνο του τον Άγιο Γεώργιο, ο οποίος τον προέτρεψε να μεταβεί στον λόφο όπου βρίσκεται σήμερα η Μονή και του υπέδειξε να ανασκάψει στο έδαφος και στο συγκεκριμένο σημείο όπου θα άκουγε τον ήχο κουδουνιών. Τούτο συνέβη και όταν απεκαλύφθη η θαυματουργός εικόνα, όλοι είδαν ότι ήταν περιβεβλημένη με μια αρμαθιά από μικρά κουδουνάκια. Σύμφωνα με μια άλλη ελαφρώς παρηλαγμένη παράδοση όταν οι μοναχοί αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν την μονή λόγω της πειρατικής επιδρομής, έκρυψαν την εικόνα σε μια απόκρημνη, βραχώδη και δυσπρόσιτη περιοχή, την οποία αιώνες αργότερα ένας βοσκός από την Πελοπόννησο ανεύρε με τον ίδιο θαυμαστό τρόπο. Ο Άγιος Γεώργιος ο Κουδουνάς ηθέλησε με τον θαυμαστό αυτό τρόπο να καταστήσει αντιληπτή, απτή και ορατή, την βούληση και παρουσία του στον τόπο εκείνο. Έτσι άρχισε η ανοικοδόμηση της νέας Μονής και τούτο θα πρέπει να συνέβη μεταξύ των ετών 1628 και 1752. Δεν διαθέτουμε ασφαλείς ιστορικές μαρτυρίες για το πότε ακριβώς άρχισαν οι εργασίες ανοικοδομήσεως της νέας μονής, η οποία όμως γνωρίζουμε ότι ολοκληρώθηκε και εγκαινιάστηκε κατά τα έτη 1751/1752. Το όλο θεάρεστο και τιτάνιο έργο, σύμφωνα με τα σωζόμενα Πατριαρχικά σιγίλλια, έφερε σε αίσιο πέρας ο Μοναχός Ησαΐας ο οποίος ως ο κτήτωρ της Μονής εζήτησε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο να χορηγήσει στην τότε νεόδμητη Ιερά Μονή του Κουδουνά, το πατριαρχικό προνόμιο να ονομαστεί «Πατριαρχικό Σταυροπήγιο», που παρεχωρήθη στη

Μονή και ισχύει μέχρι σήμερα. Η ανακήρυξη της Μονής ως Πατριαρχικού Σταυροπηγίου έλαβε χώρα το έτος 1760 υπό του αοιδίμου Οικουμενικού Πατριάρχου Σεραφείμ Β΄ (1757-1761). Ο μοναχός Ησαΐας ως Θεοκίνητος εργάτης στον αμπελώνα του Κυρίου ανάλωσε όλη την ύπαρξή του αθορύβως και εν σιωπή πραγματοποιώντας ένα ανοικοδομητικό κτιριακό θαύμα. Ανήγειρε το παλαιό καθολικό της Μονής επάνω από το Αγίασμα επ᾽ ονόματι του Αγίου Γεωργίου και κατεσκεύασε και το καλλιμάρμαρο προσκυνητάρι του Αγίου. Προς επίτευξη όλου αυτού του μεγαλόπνοου ανοικοδομητικού έργου ο μοναχός Ησαΐας ζήτησε την επικουρική οικονομική χορηγία της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας Αγίου Όρους η οποία συνέβαλε τα μέγιστα στην αποπεράτωση των ανακαινιστικών έργων της Μονής. Να σημειωθεί ότι για κάποιο χρονικό διάστημα η Ιερά Μονή ενισχυόταν οικονομικώς από την εν Πόλει συντεχνία των Παντοπωλών (μπακάληδων), αλλά όταν οι οικονομικές ανάγκες της Μονής αυξήθηκαν και συγκεκριμένα από το έτος 1781 απεφασίσθη η προσάρτησή της στην Ιερά Μονή Αγίας Λαύρας των Καλαβρυτών της Πελοποννήσου, η οποία ανέλαβε και την οικονομική συντήρησή της. Το έτος 1806 κτίσθηκε στο βουνό το συγκρότημα των λεγομένων «παλαιών» κελιών, όπως αποκλήθηκαν μεταγενέστερα, από τον Ηγούμενο αυτής Αρσένιο. Μετά την έκρηξη της ελληνικής επαναστάσεως του 1821 η Ιερά Μονή Αγίας Λαύρας έπαυσε να στηρίζει οικονομικά και να έχει υπο την διοικητική της διαχείριση την Ιερά Μονή του Κουδουνά και το έργο αυτό ανέλαβε το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ήταν η περίοδος που οι οθωμανοί γνωρίζοντας τη σχέση της Μονής του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά με την Μονή της Αγίας Λαύρας των Καλαβρύτων επετέθησαν στο μοναστήρι και σκότωσαν τους καλογήρους εκ των οποίων εσώθησαν μόνο δύο, οι οποίοι διέφυγαν ξυρισμένοι και μεταμφιεσμένοι. Τα επόμενα πέτρινα και μαύρα χρόνια η Μονή κατάφερε να επαναλειτουργήσει, έστω και με δυσκολία, αλλά πάντοτε υπό την ανύστακτη μέριμνα και φροντίδα του μαρτυρικού Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η επανάκαμψη της Ιεράς Μονής του Κουδουνά αρχίζει και πάλι το β΄ ήμισυ του

19ου αιώνος, όταν αρχικά το έτος 1867 ανηγέρθη το παρεκκλήσιο των Αγίων Αποστόλων, ενώ το έτος 1884 ανηγέρθη υπό του Ηγουμένου Αρσενίου διώροφο πετρόκτιστο κτίριο που χρησίμευσε ως Ηγουμενείο. Στο μεγάλο σεισμό του 1894 τόσο το καθολικό όσο και πολλά από τα κτίρια της Μονής έπαθαν μεγάλες ζημίες. Η χρυσή περίοδος της Μονής του Κουδουνά άρχισε όταν το 1895 ανέλαβε ως Ηγούμενος αυτής ο εκ του Μορέως Αρχιμανδρίτης Διονύσιος Παϊκόπουλος, ο οποίος εμόνασε στη Μονή έως και το έτος 1936 οπότε εκοιμήθη σχεδόν αιωνόβιος. Επί της μακράς περιόδου της Ηγουμενίας του ανηγέρθησαν μεταξύ των ετών 1906-1909 το νέο ευρύχωρο καθολικό μαζί με το νέο κωδωνοστάσιο της Μονής που υφίστανται μέχρι και σήμερα. Στο μεταξύ μετά το 1922 η Ιερά Μονή απώλεσε την κτηματική περιουσία της, η οποία απαλλοτριώθηκε από το τουρκικό κράτος. Μετά τον θάνατο του Ηγουμένου Διονυσίου, στην Ιερά Μονή απέμεινε ως μοναδικός μοναχός, ο υποτακτικός του Κλεόνικος που την υπηρέτησε ως το θάνατό του κατά το έτος 1969. Διάδοχος δε του Κλεονίκου υπήρξε ο Κωνσταντίνος Παϊκόπουλος. Μια πυρκαγιά κατά το καλοκαίρι το 1986 στις πλαγιές του βουνού έφθασε ως τα ιστορικά κελιά της Μονής και κατέστρεψε το τετραώροφο οικοδόμημα στο οποίο αυτά στεγάζονταν και το έτος 1995 άλλη πυρκαγιά ολοκλήρωσε το έργο της καταστροφής της Μονής αποτεφρώνοντας το Ηγουμενείο. Έτσι η Μονή απώλεσε την επιβλητικότητα και την παραδοσιακή μορφή της, ενώ οι μεταγενέστερες ατυχείς - πλην αναγκαστικές - παρεμβάσεις αλλοίωσαν την κτιριακή φυσιογνωμία της. Το 1997 με πρωτοβουλία και μέριμνα του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου πραγματοποιήθηκαν εργασίες αναστηλώσεως των οικοδομημάτων καθώς και έργα εξωραϊσμού τα οποία επέτρεψαν στην Ιερά Μονή να πάρει λίγη από την παλαιά αίγλη της. Σήμερα καθώς ο προσκυνητής εγγίζει στο ακρομονάστηρο του βράχου, αντικρύζει το κωδωνοστάσιο το οποίο αποτελεί και την είσοδο προς τα ενδότερα των κτιριακών εγκαταστάσεων της Μονής. Δεξιά της εισόδου βρίσκεται ένα διώροφο οίκημα στο οποίο στεγάζονται το αρχονταρίκι, ο ξενώνας, τα καταλύματα των μοναχών κ.ά. Το καθολικό

της Μονής είναι του αρχιτεκτονικού ρυθμού της τρίκλιτης βασιλικής. Το τέμπλο του καθολικού είναι απλό και απέριττο, κατασκευασμένο από ξύλο και οι περισσότερες εικόνες του είναι επενδυμένες από ασήμι (το λεγόμενο πουκάμισο). Οι εικόνες του τέμπλου είναι λαϊκής τεχνοτροπίας με κάποιες δυτικές τεχνοτροπικές επιρροές. Ο δεσποτικός θρόνος είναι ξύλινος και λιτός με φυτικές διακοσμήσεις. Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει τη μνήμη του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου στις 23 Απριλίου καθώς και τη μνήμη της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας και της Αγίας Πρωτομάρτυρος Θέκλης, στις 24 Σεπτεμβρίου. Κατά παράδοση οι αλλόθρησκοι δένουν στα πέριξ της Μονής δένδρα διάφορα λευκά και πολύχρωμα νήματα καθώς και διάφορα εσώρουχα ή πανοφόρια τους προκειμένου να λάβουν ιάματα ψυχής και σώματος. Οι αλλόθρησκοι ειδικώς κατά την εορτή του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες και προέρχονται από την Κωνσταντινούπολη και από άλλες περιοχές της Τουρκίας. Είναι μάλιστα συγκλονιστικός ο αριθμός των αλλοθρήσκων προσκυνητών οι οποίοι προσήλθαν το έτος 2014 στην εορτή του Αγίου και ανήλθαν στις 150.000. Ιδιαίτερα συγκινητικές και αξιοθαύμαστες είναι εκείνες οι περιπτώσεις ρωμιών και αλλοθρήσκων, οι οποίοι προσέρχονται στον Άγιο εκζητούντες την ίαση διαφόρων ψυχικών ή σωματικών ασθενειών τους και πριν αποχωρήσουν λαμβάνουν ως ευλογία τα μικρά χαρακτηριστικά κουδουνάκια και όταν ιαθούν τα επιστρέφουν και τα εναποθέτουν στην εικόνα του Αγίου. Αθάνατη η Ορθοδοξία, Αθάνατη και η Πολίτικη Ρωμιοσύνη πορεύονται με τους Αγίους και τους μάρτυρές τους μέσα στο χωροχρόνο και διακηρύττουν «τοις πάσι, τοις εγγύς και τοις μακράν» τον Σταυρό και την Ανάσταση του Χριστού «πρεσβείαις και του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Κουδουνά».

ΔΕΙΤΕ TO BINTEO Παύλειος Λόγος

13

«Ἡ συνείδηση τοῦ ὑπόδουλου Γένους» τοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ

Σ

τὴν σύγχυση τῶν καιρῶν καὶ στὸν παροξυσμὸ τῶν παθῶν, θὰ πρέπει σίγουρα νὰ προσμετρήσουμε καὶ τὴν ψευδαίσθηση ὅλων ἐκείνων ποὺ αὐτοαποκαλοῦνται «προοδευτικοί» καὶ οἱ ὁποῖοι, μετὰ μανίας πολλῆς, ἐπιχειροῦν νὰ θέσουν προαιώνιες ἀξίες τοῦ Γένους μας στὸ περιθώριο. Γιὰ τὴν ἀκρίβεια, ἐπιχειροῦν, οἱ ταλαίπωροι, νὰ ἀφανίσουν ὅ,τι ἔχει σχέση μὲ τὴν Ὀρθόδοξη παράδοση καὶ ζωὴ καὶ νὰ ἀποκόψουν τὸν Ἑλληνικὸ λαὸ ἀπὸ τὴν φυσικὴ του μητέρα, τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, παραποιώντας, βάναυσα, τήν ἱστορία μας. Ἡ ὀπισθοδρομικὴ «πρόοδος» τούτων τῶν ἀνερμήνευτων «προοδευτικῶν», ἑδράζεται στὴν προβολὴ καὶ στὴν καλλιέργεια τῶν δαιμονικῶν παθῶν καὶ τῆς ἁμαρτίας καὶ στὴν περιφρόνηση καὶ ἰσοπέδωση τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐμπειρίας. Ἡ προσπάθεια αὐτὴ ἔχει ἀρχίσει, ἀμέσως, μετὰ τὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 καὶ μὲ διαφορετικὲς μορφὲς καὶ ἀποχρώσεις συνεχίζεται μέχρι καὶ σήμερα. Σ΄ αὐτὰ τὰ πλαίσια τοποθετεῖται καὶ ἡ συντονισμένη προσπάθεια γιὰ τὴν παραχάραξη τοῦ χαρακτήρα τῆς μεγάλης Ἐπανάστασης τοῦ Γένους, τοῦ 1821. Κάθε μέσο μεταχειρίσθηκαν οἱ Εὐρωπαῖοι «προστάτες» μας καὶ οἱ ἐγχώριοι ὑπάλληλοὶ τους, γιά νὰ ἐπιτύχουν τὸν σκοπὸ τους. Μᾶς ἀπέκοψαν βίαια ἀπὸ τὴν Ἐθναρχοῦσα Μητέρα μας Ἐκκλησία, τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Δίωξαν τοὺς πρωτεργάτες τῆς Ἐπαναστάσεως. Ἔκλεισαν τὰ Μοναστήρια μας, ποὺ ἦταν τὰ ἐργαστήρια καλλιέργειας τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ καὶ ἐθνικοῦ φρονήματος τῶν Ἑλλήνων. Ἰσχυρίσθηκαν ὅτι δὲν ἔχουμε καμία σχέση μὲ τὸ βυζαντινὸ μας παρελθὸν

14

Παύλειος Λόγος

ἀλλὰ εἴμαστε ἀπευθείας ἀπόγονοι τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἔπρεπε νὰ σταματήσει ἡ πορεία πρὸς τὴν μεγάλη καὶ ἱστορικὴ πρωτεύουσα τῆς αὐτοκρατορίας μας, τὴν Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα μ΄αὐτοὺς, εἴμαστε ἀπάτορες, ἀμήτορες καὶ ἀχρονολόγητοι. Ὁ ματωμένος, ἡρωικὸς καὶ ἅγιος τοῦτος Τόπος ἔχει, κατὰ τὴν γνώμη τους, ποὺ δυναστικὰ θέλουν, κατὰ καιροὺς, νὰ ἐπιβάλλουν, μόνο Παρθενῶνες καὶ μαντεῖα, δὲν ἔχει ἐκκλησίες καὶ μοναστήρια. Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τοὺς ἀρχαιολογικοὺς μας, πάλι, χώρους δὲν διδάσκονται; Ἡ λατρεία τοῦ θείου ἦταν ἀδιαρρήκτως συνυφασμένη μὲ τὴν καθημερινὴ ζωὴ τῶν ἀρχαίων προγόνων μας. Τοῦτο συνεχίσθηκε, ὅταν ὁ Ἑλληνισμὸς συνάντησε τὸν Χριστιανισμὸ καὶ ἔγινε ὁ πρωτοδιάκονός του στὴν διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀθεΐα εἶναι ξένη πρὸς τὴν ζωή, τὸ φρόνημα καὶ τὴν ἱστορία τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Οὐδέποτε, στὴν μακραίωνη ἱστορία τους, οἱ Ἕλληνες ὑπῆρξαν ἄθεοι καὶ ἀσεβεῖς. Οὐδέποτε καυχήθηκαν γιὰ τὴν δαιμονικὴ πλάνη τῆς ἀθεΐας. Καὶ αὐτοὶ ποὺ κομπάζουν γι’ αυτήν ἀποδεικνύονται περίτρανα ξένοι καὶ ἀλλότριοι ὡς πρὸς τὴν ἱστορία καὶ τὸν τρόπο τοῦ Τόπου τους. Ἡ Ἐπανάσταση τοῦ 1821 ἦταν ἡ μαρτυρικὴ κορύφωση δεκάδων ἐπαναστατικῶν κινημάτων τοῦ δούλου Γένους, ποὺ ἄρχισαν μιὰ δεκαετία μετὰ τὴν Ἅλωση τῆς Πόλης. Ὅσοι ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 εἶναι γέννημα τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης τοῦ 1789 καὶ τοῦ Διαφωτισμοῦ ἤ ἀνεπίτρεπτα ἀγνοοῦν τὴν ἱστορία ἤ ἀσυγχώρητα τὴν παραποιοῦν γιὰ ἰδεολογικοὺς λόγους. Τὸ δοῦλο Γένος, πολὺ πρὶν τὴν Γαλλικὴ ἐπανάσταση, δημιούργησε ἀπελευθερωτικά κινήματα, ποὺ, ὅμως, δὲν εἶχαν τὸ ἀναμενόμενο ἀποτέλεσμα. Λέγει ο ἱστορικὸς Νίκος Σβορῶνος γιὰ τά χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τῆς

ἑνότητος τοῦ Γένους: «Ὅταν κατακτήθηκε ὁ ἑλληνικὸς λαός εἴτε ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους, ἀρχικά, εἴτε ἀργότερα ἀπὸ τοὺς Τούρκους, εἶχε ἐθνικὴ συνείδηση τῆς ἑνότητας αὐτῆς. Ἡ ἑνότητά του μὲ τὴν γλῶσσα, τὴν πίστη, τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα τοῦ ἐπέτρεψε νὰ ἀντισταθεῖ στὴν ἀπορρόφησή του ἀπὸ τοὺς ἄλλους λαούς, οἱ ὁποῖοι ἦταν οἱ κατακτητὲς του». Τὸ Γένος μας, κατὰ τὴν μακραίωνη Ὀθωμανικὴ δουλεία του, συσπειρώθηκε γύρω ἀπὸ τὶς ἐνορίες καὶ τὰ μοναστήρια του, ἔχοντας, πάντοτε τὴν ἀναφορὰ του στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ τὸν ἑκάστοτε Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη ὡς τὸν Ἐθνάρχη τοῦ Γένους. Ἡ Ὀρθόδοξη λατρεία ἦταν τὸ κέντρο τῆς ζωῆς τῶν ὑποδούλων. Ἡ γλώσσα διατηρήθηκε στὸ ψαλτήρι. Ἡ πληθώρα τῶν Νεομαρτύρων καὶ τῶν ἡρώων ἀποδεικνύει ὅτι ἡ Μάνα Ἐκκλησία διέσωσε τὸ Γένος μὲ βίωμα καὶ ἐμπειρία ἐκκλησιαστική, μὲ γενναίους ἀγῶνες καὶ αἷμα μαρτυρικό. Παρ’ ὅλες τὶς ἀντίξοες συνθῆκες, ἡ Ἐκκλησίας δὲν ἔπαψε νὰ μεριμνᾶ γιὰ τὴν παιδεία τοῦ Γένους, κάθε φορὰ ποὺ ὁ ἀδυσώπητος κατακτητὴς ἔδειχνε ἀνοχὴ. Ἡ Μάνα Ἐκκλησία ἵδρυσε σχολὲς, ὅπως τήν Πατριαρχικὴ Σχολὴ στὴν Πόλη, τήν Πατμιάδα στὴν Πάτμο, τήν Ἀθωνιάδα στὸ Ἅγιον Ὅρος κ.α. Στὰ πρακτικὰ τῆς Πατριαρχικῆς Συνόδου, ἐπὶ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου τοῦ Β´ τοῦ Τρανοῦ(1593), διαβάζουμε: «Ὥρισεν ἡ Ἁγία Σύνοδος ἕκαστον ἐπίσκοπον ἐν τὴ ἑαυτοῦ παροικία φροντίδα καὶ δαπάνην τὴν δυναμένην ποιεῖν, ὥστε τὰ θεῖα καὶ ἱερὰ γράμματα δύνασθαι διδάσκεσθαι· βοηθεῖν δὲ κατὰ δύναμιν τοῖς ἐθέλουσι διδάσκειν καὶ τοῖς μαθεῖν προαιρουμένοις, ἐὰν τῶν ἐπιτηδείων χρείαν ἔχωσι». Οἱ κρίνοντες, οἱ κατακρίνοντες, οἱ συκοφαντοῦντες καὶ παραποιοῦντες τὴν ἱστορικὴ ἀλήθεια, τὶ ἀκριβῶς ἔχουν

νὰ ἐπιδείξουν ὡς προσφορὰ στὸ Γένος; Ἡ Μητέρα Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἔχει νὰ παρουσιάσει τὴν κλειστὴ Πύλη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὅπου κρέμασαν οἱ Τοῦρκοι τὸν κατασυκοφαντημένο Ἅγιο Γρηγόριο τὸν Ε´. Ἔχει τὸ σχοινὶ τοῦ Πατριάρχου μας. Ἔχει νὰ ἐπιδείξει τὸ θαῦμα τῶν αἰώνων, τὴν Ἁγία Σοφία. Ἔχει τὸ θρύλο τοῦ μαρμαρωμένου Βασιλιά, γιὰ νὰ διατηρεῖ ἀκοίμητη τὴν συνείδηση τοῦ Γένους. Ἔχει τοὺς σκυλεμένους, ὑπὸ τῶν βαρβάρων, τάφους τῶν Πατριαρχῶν μας. Ἔχει τοὺς ἀποκεφαλισμοὺς τῶν δεσποτάδων μας. Ἔχει τὰ ματωμένα ράσα τῶν παπάδων μας. Ἔχει τὰ λάβαρα τῶν καλογήρων μας. Ἔχει τὰ μπαρουτοκαπνισμένα μοναστήρια μας. Ἔχει τοὺς βαπτισμένους, νηστεμένους καὶ λειτουργημένους χριστιανοὺς μας. Ἔχει τὸν ἐθναπόστολο Ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό, ποὺ κήρυττε μετάνοια καὶ ἑλληνοχριστιανικὴ παιδεία. Ἔχει τὸ Εὐαγγέλιο, ποὺ ὁρκίζονταν οἱ Φιλικοί. Ἔχει τὴν πληθώρα τῶν Νεομαρτύρων καὶ τῶν ἡρώων. Ἔχει τὸ Ἀρκάδι, τὸ Κούγκι, τὸ Μεσολόγγι, τὸ Ζάλογγο, τὴν Ἀράπιτσα καὶ τὸν Γαλακτὸ, σεμνεῖα τῆς πίστεως, τῆς τιμῆς, τῆς καθαρότητος καὶ τῆς θυσίας χριστιανῶν ἀγωνιστῶν,κληρικῶν καὶ λαϊκῶν. Οἱ προπάτορές μας ἦταν τέκνα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ

θυσιάστηκαν γιὰ « τοῦ Χριστοῦ τὴν πίστη τὴν ἁγία καὶ τῆς πατρίδος τὴν ἐλευθερία». Πρόβαλλαν τὴν πίστη τους, δὲν καμάρωναν γιὰ τὴν ἀθεΐα τους. Θυσιάστηκαν γιὰ νὰ ζήσουν οἱ ἄλλοι ἐλεύθεροι, δὲν θυσίασαν τὴν ἐλευθερία τῶν ἄλλων. Οἱ εὐαγγελικὲς ἀρετὲς ἦταν καθημερινὸς ἀγώνας, δὲν κόμπαζαν γιὰ τὶς πτώσεις καὶ τὶς ἁμαρτίες τους. Ἔλειωσε ἡ Μάνα Ἐκκλησία τὰ καντήλια τῶν Ἁγίων Της καὶ τὰ δισκοπότηρὰ Της γιὰ νὰ ἐνισχύσει τόν ἀγῶνα τοῦ Γένους. Ἕνωσε ἡ Μάνα Ἐκκλησία τὸ Γένος κάτω ἀπὸ τὸν Τίμιο Σταυρὸ γιὰ νὰ ἀναστηθεῖ καὶ πάλι. Ἔσωσε ἡ Μάνα Ἐκκλησία τὸ Γένος, μέσα ἀπὸ ἀπερίγραπτες θυσίες. Οἱ περιώνυμες βιβλιοθῆκες τῶν μοναστηριῶν μας, διεφύλαξαν, ὡς πολύτιμη παρακαταθήκη, τὰ ἔργα τῶν ἀρχαίων ἑλλήνων φιλοσόφων καὶ τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ τὰ ἔδωκε, ὡς τροφὴ πνευματική, στὰ Ἑλληνόπουλα. Οἱ ξεριζωμένοι πρόσφυγες τοῦ Πόντου, τῆς Καππαδοκίας καὶ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἔφεραν μαζὶ τους, στὴν αἱματοβαμμένη Ἑλλάδα, τὶς εἰκόνες καὶ τὰ ἱερὰ λείψανα τῶν Ἁγίων μας. Τοῦτα τὰ λείψανα, τὰ ἅγια καὶ θαυματουργὰ τῶν Ἁγίων μας, ἔδιναν δύναμη στοὺς σκλαβωμένους χριστιανοὺς, γιατὶ τοὺς θύμιζαν ὅτι μετὰ τὸ Σταυρὸ ἔρχεται ἡ Ἀνάσταση. Τὰ πα-

νηγύρια, οἱ χαρὲς καὶ οἱ πόνοι, ἡ δόξα καὶ ἡ ταπείνωση εἶχαν τὸ συναπάντημὰ τους ἐνώπιον τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ μέσα στὸ μέγα μυστήριο τῆς σωτηρίας μας, τὴν Θεία Λειτουργία. Εἶναι ὀπισθοδρόμηση, πλάνη καὶ ἐπιστροφὴ στὴν βαρβαρότητα νὰ διακηρύττουμε, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι μόνο σῶμα καὶ ἡ κάλυψη μόνο τῶν βιοτικῶν ἀναγκῶν συνιστᾶ ἀνθρωπισμὸ καὶ πολιτισμό. Ἄλλωστε, ὁ σημερινὸς πολιτισμὸς τῆς φιλαυτίας, ποὺ θεμελιώθηκε στὰ μεγάλα καὶ καταστροφικὰ πάθη τῆς φιλαργυρίας, τῆς φιληδονίας καὶ τῆς φιλαρχίας, γκρεμίζεται μετὰ πατάγου πολλοῦ, ἀφοῦ ἀγνόησε καὶ περιφρόνησε ἐπιδεικτικὰ τὴν ἀθάνατη ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἱστορία διδάσκει, καθοδηγεῖ, προλαμβάνει, φωτίζει, δοξάζει καὶ καταμαρτυρεῖ, βεβαίως, ὅλα ὅσα ἀπεργάζονται ὅλοι ἐκεῖνοι ποὺ, γιὰ ἴδιον ὄφελος, δίχασαν τὸ Γένος καὶ ἐπέφεραν τραύματα τραγικὰ στὴν πατρίδα. Νὰ μὴν λησμονοῦμε, λοιπόν, τὴν συνείδηση τοῦ Γένους ποὺ κραυγάζει: «Κριτὴς καὶ ἀφέντης εἶν’ ὁ Θεὸς καὶ δραγουμάνος του ὁ λαός».

Παύλειος Λόγος

15

Εκπαιδευτική εκδρομή στ και τα μοναστήρια της Σερ 16

Παύλειος Λόγος

Σ

το Βελιγράδι ρβίας

τοῦ Μον. Γερασίμου Μπεκέ

το αναστάσιμο κλίμα της Διακαινησίμου εβδομάδος το Γραφείο Νεότητας της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας διοργάνωσε τετραήμερη εκπαιδευτική και προσκυνηματική εκδρομή στη Σερβία για τα στελέχη του κατηχητικού και πνευματικού έργου. Τους εκδρομείς συνόδευσε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων και ο υπεύθυνος του Γραφείου Νεότητος αρχιμ. Διονύσιος Ανθόπουλος, καθώς επίσης και άλλοι κληρικοί. Έγιναν επισκέψεις στις ιερές Μητροπόλεις Βράνιε, όπου ο σεβασμιώτατος κ. Παχώμιος παρέθεσε γεύμα και ξενάγησε τους νέους στο σπίτι του αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, Νίς όπου επίσης ο σεβασμιώτατος κ. Ιωάννης ευχήθηκε σε όλους στον Καθεδρικό Ναό, και τέλος στη Μητρόπολη Κραγκουγιεβατζ, όπου ο σεβασμιώτατος κ. Ιωάννης υποδέχθηκε και ξενάγησε τους εκδρομείς στον καθεδρικό ναό. Επίσης πραγματοποιήθηκαν προσκυνήματα στις φημισμένες ιερές μονές Ραβάνιτσας, όπου το λείψανο του αγίου Λαζάρου, Ζίτσης, Στουντένιτσα και αγίου Γεωργίου, που είναι η πιο παλαιά μονή της Σερβίας. Οι τελευταίες δύο ημέρες ήταν αφιερωμένες στην πρωτεύουσα το Βελιγράδι όπου έγινε επίσκεψη στο Πατριαρχείο και συνάντηση με τον Μακαριώτατο Πατριάρχη κ. Ειρηναίο και τον θεοφιλέστατο Επίσκοπο κ. Αρσένιο. Ακολούθησε ξενάγηση στο μουσείο του Πατριαρχείου και τον καθεδρικό ναό της πόλης, τα παλαιά κάστρα και άλλα αξιοθέατα, ενώ πριν την αναχώρηση έγινε ξενάγηση στο μεγαλοπρεπή καθεδρικό ναό του αγίου Σάββα. Παύλειος Λόγος

17

Λίγα λόγια για το Ναό του Αγ. Σάββα Βράτσαρ. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Σάββα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς είναι ο μεγαλύτερος σε λειτουργία Ορθόδοξος ναός στον κόσμο. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Σάββα, ιδρυτή της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και σημαντική προσωπικότητα της χώρας κατά τη μεσαιωνική εποχή. Η κατασκευή του ναού έγινε αποκλειστικά με προσφορές ενώ χτίστηκε στο σημείο που θάφτηκε ο Άγιος Σάββας. Τα πρώτα σχέδια δημιουργήθηκαν το 1905 αλλά απορρίφθηκαν και στη συνέχεια οι Βαλκανικοί πόλεμοι και ο Πρώτος Παγκόσμιος πάγωσαν την κατασκευή. Τελικώς το 1926 επιλέχτηκε το σχέδιο του αρχιτέκτονα Aleksandar Deroko ανάμεσα σε 22 υποψηφιότητες και 340 χρόνια μετά το κάψιμο του σκηνώματος του

18

Αγίου Σάββα, το 1935, η κατασκευή του τεράστιου ναού ξεκίνησε για να ξανασταματήσει κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου. Μετά από αρκετά χρόνια και μόλις το 1985 οι εργασίες συνέχισαν με μεγαλύτερο επίτευγμα την εγκατάσταση του τρούλου με βάρος 4.000 τόνους το 1989. Σήμερα η εκκλησία είναι έτοιμη εξωτερικά, ωστόσο υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν στο εσωτερικό. Σκοπός είναι το εσωτερικό να διακοσμηθεί από βυζαντινά ψηφιδωτά, δείγματα των οποίων υπάρχουν σήμερα στην είσοδο του ναού. Καλύπτει επιφάνεια 3.850 τ.μ. και υπόγειο 1850 τ.μ. ενώ υπάρχουν τρεις εξώστες συνολικού εμβαδού 1700 τ.μ. όπου μπορούν να χωρέσουν συνολικά 700 χορωδοί για τις λατρευτικές ανάγκες κατά τις επίσημες ημέρες. Ο κεντρικός τρούλος υψώνεται σε 91 μέτρα ύψος - και συνολικά 134 από το επίπεδο στάθμης του ποταμού Σάββα - και είναι ορατός από κάθε

σημείο της πόλης. Συνολικά διαθέτει 30 τρούλους, 5 ημιθόλια και 5 μικρότερους τρούλους πίσω από το ιερό βήμα.

Σχεδιασμένος στο σχήμα του σταυρού, ο ναός έχει χωρητικότητα 10.000 πιστών, διαθέτει 49 αυστριακές καμπάνες τύπου Grassmayr και 18 επίχρυσους σταυρούς σε διάφορα μεγέθη. Η επικάλυψη της στέγης είναι χάλκινη. Στο υπόγειο του Ναού, σε βάθος 7 μέτρων διαμορφώθηκε κρύπτη που περιλαμβάνει χώρο για την τέλεση διαφόρων εκδηλώσεων, σκευοφυλάκιο, όπως και το παρεκκλήσιο του αγίου ηγεμόνος και μάρτυρος Λαζάρου. ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ στις σελίδες 2 και 31 του παρόντος τεύχους ή ακολουθείστε το παρακάτω QRcode:

Ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Σερβίας υποδέχεται τον Σεβασμιώτατο και τα μέλη της αποστολής Παύλειος Λόγος

Ο Μακαριώτατος απευθύνει πατρικούς λόγους στους νέους και νέες του Γραφείου Νεότητας

Ο Μακαριώτατος κ. Ειρηναίος μοιράζει πασχαλινά αυγά μαζί με τις ευχές του Παύλειος Λόγος

19

Ολοκαύτωμα Ναούσης

Τ

ιμούμε σήμερα το ολοκαύτωμα της ηρωικής Ναούσης, μία επέτειο χαραγμένη στις ηρωικές και ένδοξες σελίδες της αιματοβαμμένης εσαεί ιστορίας της Πατρίδος μας. Και στεκόμεθα με δέος εμπρός στο μέγα θαύμα του ηρωισμού των κατοίκων της Ναούσης, που θυσιάσθηκαν ιερά σφάγια του Γένους για την πολύτιμη ελευθερία. Έγινε η Νάουσα περιάκουστη ξεπερνώντας τα όρια του θρύλου γι’ αυτήν την θυσία των τέκνων της που φώτισε το φρόνημα των επαναστατημένων Πανελλήνων και γέμισε τις ψυχές με ελπίδες και πίστη για τον Αγώνα τους. Κύρια πρόσωπα του δράματος και της Ιστορίας ο Ζαφειράκης Λογοθέτης, 49χρονος τότε, οι συμπολίτες του, ο αρματολός του Βερμίου Αναστάσιος Καρατάσιος, γνωστός ως Γέρο Κατατάσιος γεννημένος στην Δοβρά το 1764 και εγκατεστημένος κατόπιν στο Διχαλεύρι της Ναούσης, φόβος και τρόμος των Τουρκαλβανών υπερασπιστής των καταδυναστευομένων Ελλήνων της περιοχής, και ο αρματολός της Εδέσσης Αγγελής Γάτσος, μα πιο πολύ όλοι οι Ναουσαίοι και οι κάτοικοι των κοντινών χωριών. Άλλωστε αρχηγοί και λαός είχαν την πολεμική εμπειρία από τα γεγονότα του 1804, που δεν ήσαν και τα μόνα, όταν επί 4,5 μήνες αμύνονταν στις επιδρομές του Αλή Πασά των Ιωαννίνων και κατά των άλλων τυραννικών Αλβανών ντερεμπέηδων και τους οποίους αγώνες διέσωσε το δημοτικό τραγούδι «Βάστα καημένη Νιάουστα, τ’ Αλή πασά τ’ ασκέρι, όπως βαστούν τα Γιάννινα χειμώνα καλοκαίρι, - Τινά βαστάξω η ορφανή και τι να νταγιαντήσω! Δεν είναι μια, δεν είναι δυο, δεν είναι τρεις και πέντε, μον’ είναι μήνες τέσσαρες και μέρες δέκα πέντε, Άντε ντελή Ζαφείρη μου, Μπράχο και Κωνσταντίνε μου»

20

Παύλειος Λόγος

του ομ. Καθηγητού Α.Π.Θ. Αθ. Ε. Καραθανάση

Ο χώρος Θυσίας Στουμπάνου στη Νάουσα

Και για τους αγώνες αυτούς, ιδία δε για τα γεγονότα στην Νάουσα το 1804 συνέγραψε πολύτιμο σύγγραμμα προσφάτως ο σεβαστός συμπολίτης σας κ. Εμμ. Βαλσαμίδης σε συνεργασία με την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, συνεχίζοντας έτοι την πνευματική παράδοση της πόλης, όπως την καθιέρωσε ο αείμνηστος Εμμ. Στουγιαννάκης, στηριζόμενος στις πηγές και στην λαϊκή παράδοση. Πάντως όλα αληθή. Είχε ήδη ξεσπάσει η Επανάσταση στην Χαλκιδική από τον Προστάτη και Υπερασπιστή της Μακεδονίας Εμμ. Παππά και έφθασε η στιγμή και της Ναούσης, όταν στο μοναστήρι της Παναγίας του Δοβρά τον Φεβρουάριο 1822 αποφασίστηκε η επανάσταση στην Νάουσα και εκλήθησαν στην πόλη όλοι οι αρματολοί και πολεμικοί άνδρες της περιφερείας με την παράλληλη συγκέντρωση όπλων, πολεμοφοδίων και τροφίμων. Ήθελε παλληκαριά, πίστη και καρδιά η απόφαση αυτή καθώς ήσαν γνωστή η καταστροφή της Χαλκιδικής και οι σφαγές στην Θεσσαλονίκη. Την Κυριακή της Ορθοδοξίας (3 Μαρτίου 1822 με το ν. π.)

στον ναό του Αγίου Δημητρίου, ιερουργούντος του πρωτοσυγκέλου Ζαχαρίου, κηρύχθηκε η Επανάσταση εν μέσω φρενίτιδος ενθουσιασμού, που ακολούθησε τον πατριωτικό λόγο του Ζαφειράκη, που αναγορεύθηκε πολιτικός ηγέτης της Επαναστάσεως με στρατιωτικό τον Γέρο Καρατάσιο. Ο Γάλλος πρόξενος στην Θεσσαλονίκη Fr. Bottù γνώριζε ότι οι Ναουσαίοι τον αποκαλούσαν Επαμεινώνδα και Αχιλλέα. Σ’ αυτόν, τον Γέρο Καρατάσιο, οι Ναουσαίες αρχοντοπούλες δώρησαν χρυσοκέντητη σημαία που έφερε σταυραετό και γύρωθεν τις λέξεις σ φ ρ α γ ί ς τ η ς ε λ ε υ θ ε ρ ί α ς. Κατ’ άλλους, μεταξύ των οποίων και του μεταγενεστέρου των γεγονότων Οικονόμου, η σημαία των Ναουσαίων έφερε στη μία όψη τον αναγεννώμενον φοίνικα με την επιγραφή «εν τούτω νίκα» και στην άλλη «μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος». Υπό τους Ζαφειράκη και Γέρο Καρατάσιο ετέθησαν 4.500 – 5.000 υπερασπιστές της Ναούσης ανάμεσα στους οποίους και αγωνιστές από τα κοντινά χωρία Δαρζίλοβος, Όσλιανη, Αρκουδοχώρι, Σκουτίνα, Διχαλεύρι, υπό τον Αγγελή Γάτσο, τους

αδελφούς Σούγκαρα, τους καπεταναίους Μαλάμο, Κατσαούνη, Καμπίτη, Καραμπατάκη, Τσέρνο Πέτρη και άλλους δευτερεύοντες αρχηγών. Την επομένη της κηρύξεως της Επαναστάσεως, δηλ. την 4 Μαρτίου 1822 οι επαναστάτες ο Γέρο Καρατάσιος και ο πιστός σύντροφός του Αγγελής Γάτσος εβάδισαν κατά της Βεροίας ζητώντας μάλιστα και την βοήθεια των επαναστατών του Ολύμπου, πλήρεις μάλιστα αισιοδοξίας και για την κατάληψη της Θεσσαλονίκης «την οποία, έγραφον οι Ναουσαίοι ηγέτες, μην αμφιβάλλετε, ήρωες Μακεδόνες, απόγονοι του Αλεξάνδρου, ότι θέλομεν εξουσιάση ταχέως». Και η μεν κατάληψη της Βεροίας απέτυχεν, καθώς οι Τούρκοι με ισχυρό στρατό είχαν αντιληφθεί τις κινήσεις των Ναουσαίων επαναστατών και είχαν συλλάβει 48 επιφανείς Βεροιώτες, που άλλους τους αποκεφάλισαν, άλλους δε έφερον αλυσσοδεμένους και έρριξαν στα υπόγεια του Τουρκικού Διοικητηρίου, αλλ’ ο Γέρο Καρατάσιος με τους λοιπούς καπεταναίους κατήγαγαν υποχωρούντες περιφανείς νίκες στην Κατράνιτσα (Πύργους) και Γραμματίκοβο (Γραμματικόν) και ιδία στην μάχη της Δοβράς, που ήταν και η πρώτη μάχη του Βερμίου. Ήδη η Επανάσταση είχε γενικευθεί στην περιοχή του Βερμίου, που πλήρωνε, όμως, βαρύτατο φόρο αίματος, όπως ήταν ο απαγχονισμός του ηγουμένου της μονής Παναγίας Δοβράς Γερασίμου με την παράλληλη δήμευση της περιουσίας της. την αυτήν τύχην είχαν και οι μονές Καληπέτρας, και Προδρόμου, από τις οποίες δημεύσεις οι Τούρκοι συγκέντρωσαν πάνω από 70.000 χρυσά γρόσια, ποσό σημαντικό για την εποχή. Τα καθέκαστα της Επαναστάσεως στην Νάουσα πληροφορήθηκε ο Τούρκος διοικητής της Θεσσαλονίκης Εμπού Λουμπούτ, γνωστός ως ο Ροπαλοφόρος, που λίγους μήνες πριν είχε καταστείλει την επανάσταση του Εμμ. Παππά στην Χαλκιδική και είχε πυρπολήσει τα χωριά της και εξανδραποδίσει χιλιάδες γυναικοπαίδων, που αποφάσισε να κινήσει με 6.000 στρατό, ιππικό και 12 πυροβόλα κατά της Ναούσης. Πίσω του ακολουθούσαν αθίγγανοι και τυχοδιώκτες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης και άτακτοι Τούρκοι χωρικοί. Μαζί του έφερε αλυσσοδεμένο και σε κλουβί τον Θεσσαλονικέα πρόκριτο Μανόλη Κυριακού, υποπρόξενο τότε της Δανίας, που κατευξετέλησε ενώπιον αλαλαζόντων Οθωμανών στις πλατείες της αιμορραγούσης Θεσσαλονίκης, παρά τις διαμαρτυρίες των Ευρωπαίων προξένων. Στην Νάουσα τον ανάγκασε να παρακολουθήσει την σφαγή των κατοίκων της. Ο Εμμ. Κυριακού κατηγορούνταν από τους Οθωμανούς ότι πηγαινοέρχονταν από την Θεσσαλονίκη ως την Νάουσα μυώντας Ναουσαίους στην Φιλική Εταιρεία. Αυτός ο αιμοσταγής Εμπού Λουμπούτ, έφθασε το τελευταίο δεκαήμερο Μαρτίου 1822 και

στρατοπέδευσε στην Νάουσα, στην θέση Ροδιά. Ο σουλτάνος τον διέτασσε να καταλάβει την πόλη, να εξανδραποδίσει τους Ναουσαίους, να καταλάβει και να μοιράσει τις περιουσίες τους στους Οθωμανούς πολεμιστές. Ήθελε μία τέτοια νίκη ο σουλτάνος, γιατί διεπίστωνε την πρόοδο της Επαναστάσεως στον Μοριά, που διήνυε ήδη επιτυχώς το δεύτερο χρόνο και ακόμη να πείσει την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ότι ήταν κύριος της καταστάσεως και ότι σύντομα θα επιβαλλόταν κατά των επαναστατών, αναρχικών, όπως μας χαρακτήριζε.

Κατόπιν τούτων ο Εμπού Λουμπούτ κήρυξε ιερό πόλεμο, τζιχάντ, κατά των Ναουσαίων, που εξέφρασαν αμετακίνητη την απόφασή τους να πεθάνουν μέχρις ενός. Έτσι οι καπεταναίοι κατέλαβαν επίκαιρες θέσεις στην Κωτίχα, την Παλιοκαλιά, την Γάστρα, τον λόφο του Προδρόμου, την Ρουντίνα, τα Κραούλια, την Μ. Προδρόμου, την βεροιώτική βρύση ως το μαρτυρικό Κιόσκι, τους πύργους της Κούλας, τον πύργο του Ζαφειράκη, τα Γεράνια Πέτρα, τον Άγιο Νικόλαο, την γέφυρα κοντά στην πόλη. Αυτή η διάταξη ήταν αμυντική και την υπεράσπιση της πόλης ανέλαβον οι ίδιοι οι κάτοικοί της. Η πρώτη τουρκική επίθεση εκδηλώθηκε την 27 Μαρτίου 1822 και αποκρούσθηκε από τους υπερασπιστές της πόλης. Στις μάχες της επομένης 28 Μαρτίου οι Τούρκοι είχαν νέες απώλειες που τους ανάγκασαν να διακόψουν τις επιθέσεις τους επί τριήμερον με τον στρατηγό τους συσκεπτόμενο με τους επιτελείς του να βρει τρόπους αλώσεως της πόλης. Και όταν την 2 Απριλίου επανέλαβε την επίθεσή του κατά διαφόρων αμυντικών σημείων των

υπερασπιστών της πόλης, υπέστη οδυνηρή ήττα στις μάχες, όπου διακρίθηκαν ο Γέρο Καρατάσιος, ο Αγγελής Γάτσος, οι αδελφοί Ραμαντάνη. Οι επιθέσεις του Εμπού Λουμπούτ επαναλήφθηκαν την 9 και 11 Απριλίου με ενισχυμένο το πεζικό και πυροβολικό του και κατόρθωσε να διασπάσει την αμυντική γραμμή των υπερασπιστών, ιδία στην κρίσιμη γραμμή της Πλακένιας Δραγασιάς. Έφθασε έτσι στα πρόθυρα της πόλης την οποία βομβάρδιζε αδιακόπως, παρά τις οχλήσεις που δεχόταν από καπεταναίους, και μάλιστα τον Γέρο Καρατάσιο, που δρούσαν πλέον στα νώτα των Τούρκων, που καθημερινά ενίσχυαν τις δυνάμεις τους. Ο βομβαρδισμός των Τούρκων της Ναούσης διήρκεσε τέσσερις ημέρες και νύκτες ώσπου την 18 Απριλίου κατόρθωσαν να παραβιάσουν την πύλη του Αγίου Γεωργίου και να εισβάλουν στην πόλη. Άρχισε τότε η σφαγή, οι εμπρησμοί των συνοικιών, οι μάχες εκ του συστάδην. Η μητρόπολη και ο ναός του Αγίου Γεωργίου όπου κατέφυγαν γέροντες και γυναικόπαιδα, ψάλλοντες Τη Υπερμάχω, έγιναν τόπος μαρτυρίου τους, ενώ γενναίοι Ναουσαίοι ανθίσταντο πεισματωδώς όπως οι Ζώτος, Τσούπης και Κωτούλας μικρότερος υιός του γέρο Κατατάσιου. Συγκλονιστική ήταν η μάχη που δόθηκε στον πύργο του Ζαφειράκη, όπου οι Ναουσαίοι προύχοντες με τον Γιαννάκη Καρατάσιο και 500 Ναουσαίους αντέστησαν επί τριήμερον ηρωικώς. Τελικώς την 21 Απριλίου πολλοί εξ αυτών εκείνο το πρωινό επιχείρησαν απελπισμένη έξοδο, πνίγοντας ακόμη και τα μωρά τους, για να μην ακούγονται οι φωνούλες τους, διέφυγαν της προσοχής των πολιορκητών Τούρκων και κατευθύνθηκαν προς τον Άγιο Νικόλαο. Όσοι

Τρισάγιο στην επέτειο του Ολοκαυτώματος Παύλειος Λόγος

21

έμειναν στον πύργο εξακολούθησαν μαχόμενοι σώμα με σώμα. Εκεί έπεσαν ως ωραίοι Έλληνες 400 παλληκάρια Ναουσαίοι ακολουθώντας το παράδειγμα των 300 του Λεωνίδα και γενόμενοι οι ίδιοι τίμιον και τιμαλφές παράδειγμα για τις επόμενες γενεές μας. Εκείνες τις ώρες συνέβαινε το περιάκουστον ολοκαύτωμα νεαρών γυναικών και παρθένων της Ναούσης, που είχαν συγκεντρωθεί πλησίον της γέφυρας της Αραπίτσας αναζητώντας τρόπο διαφυγής. Δυστυχώς έγιναν αντιληπτές από τους Τούρκους και κυκλώθηκαν στον ομώνυμο καταρράκτη. Γράφτηκε τότε επική σελίδα από τις σπάνιες στην ιστορία των ελεύθερων λαών, και πιο πολύ στην ιστορία της πονεμένης Ρωμιοσύνης μας. Αρνήθηκαν να παραδοθούν αυτές οι σύζυγοι και μητέρες των Ναουσαίων πολεμιστών και να παραδώσουν τα παιδιά τους στον εχθρό που θα τα έκαμνε γενιτσάρους και κληροδότησαν με τον επικό μια μεγαλειώδες θάνατό τους ανεπανάληπτο παράδειγμα αυτοθυσίας προτιμώντας να κατακρημνισθούν με αυτά στον βάραθρο του καταρράκτου βρίσκοντας τον θάνατο και αφήνοντας παράδειγμα γνήσιας Ελληνίδας, Μητέρας, Αδελφής, Συζύγου. Μέσα στην πόλη το παν βρισκόταν στο έλεος της φωτιάς και της μαχαίρας και ο σύγχρονος των γεγονότων αυτών ιστορικός της Ελληνικής Επαναστάσεως, γνώστης και γνωστικός καταγραφέας, Σπυρίδων Τρικούπης μας πληροφορεί : πάμπολλοι Εβραίοι και Τούρκοι, ένοπλοι και πολύδιψοι αίματος χριστιανικού, έλκοντες (τραβούσαν δηλ.) έξω της πόλεως τους Χριστιανούς, ερροπάλιζον κατά κεφαλής και πίπτοντας, έσφαζον ως βους … . Η απαίσια αυτή, και πρωτοφανής στα χρονικά σκηνή, έλαβε χώραν στο Κιόσκι, που στην αρχή της ομιλίας μου χαρακτήρισα μαρτυρικό. Και όταν τελείωσε ο Χαλασμός ο Εμπού Λουμπούτ, ο Ροπαλοφόρος, έγραψε στον θρησκευτικό προϊσταμενό του ιεροδίκη Βεροίας ότι «πλέον των 2.000 Ναουσαίων εσφάγησαν ή απηγχονίσθησαν, τα τέκνα και οι σύζυγοι εξηνδραποδίσθησαν, οι περιουσίες εδημεύθησαν, οι δε εστίες παρεδόθησαν εις το πυρ, συμπληρωθείσης ούτω της νίκης και εκπληρωθείσης πλήρως της αυτοκρατορικής επιθυμίας …». Λείψανα αυτού του Ναουσαίου ολοκαυτώματος ο Ζαφειράκης, ο Γέρο Καρατάσιος, ο Γάτσος, ο Μάλαμος, ο Καμπίτης και ο Κατσαούνης με λιγοστούς αγωνιστές και τις οικογένειές τους αντάμωσαν στον Άγιο Νικόλαο ψυχικά συντετριμμένοι. Εκεί αποφάσισαν να καταφύγουν στην Νότια Ελλάδα μέσω Ολύμπου και να συνεχίσουν τον αγώνα εκεί. Κατευθυνόμενοι προς το Σέλι αντελήφθησαν τα στενά κατεχόμενα από Τούρκους Κονιάρους, που διασκόρπισε ο Γέρο

22

Παύλειος Λόγος

Αναπαράσταση του χορού της θυσίας από το Λύκειο Ελληνίδων Ναούσης

Καρατάσιος, ενώ ο Ζαφειράκης προτίμησε να παραμείνει με μικρή φρουρά κοντά στα γυναικόπαιδα. Η επιλογή του αυτή ήταν ατυχής, γιατί περικυκλώθηκα από πολυάριθμο τουρκικό σώμα που αιχμαλώτισε τους λίγους γενναίους και τα γυναικόπαιδα. Ο ίδιος με τον Γιαννάκη Καρατάσιο κατόρθωσαν να διαφύγουν και να κρυφθούν στο Σοφολιό, κοντά στον Βάλτο της Βεροίας, όπου έδωσαν την ύστατη μάχη προτιμήσαντες τον θάνατο από την αιχμαλωσία. Ο Εμπού Λουμπούτ, αφού επέτρεψε στους στρατιώτες του και τον τουρκικό όχλο να οργιάσουν επί πενθήμερον, κατά την τουρκική συνήθεια, ότι δηλ. συνέβη στην Σμύρνη εκατό χρόνια αργότερα, εισήλθε την 24 Απριλίου θριαμβευτής στην ρημαγμένη Νάουσα και κατασκήνωσε κοντά στον καπνίζοντα από την πυρπόληση πύργο του Ζαφειράκη. Εμπρός του άρχισε η παρέλαση των θλιβερών υπολειμμάτων των Ναουσαίων, αρχής γενομένης με τις αποκοπείσες κεφαλές του Ζαφειράκη και του Γιαννάκη Καρατάσιου. Ακολουθούσαν οι σύζυγοι και τα τέκνα των πολεμιστών και κατόπιν όσοι απέμειναν από τους Ναουσαίους. Και αφού απήλαυσε το θλιβερό κατόρθωμά του επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη με τμήμα του στρατού σύροντας τον τραγικό Κυριακού, που είδε όσα δραματικά είδε από τον χαλασμό της Ναούσης, μαζί και με τα καραβάνια των γυναικοπαίδων, πάνω από 400 ψυχές. Πηγαίνοντας στην Θεσσαλονίκη πέρασε από την Βέροια, όπου, όπως μας πληροφορούν τουρκικά έγγραφα, έγιναν γιορτές, διανεμήθηκαν δώρα, σημαιοστολίσθηκαν οθωμανικά κτήρια, πυροβολισμοί γιόρτασαν την νίκη, γλυκί-

σματα και σερμπέτια μοιράσθηκαν στους στρατιώτες και όλα τούτα κόστισαν στο τουρκικό Δοβλέτι 10.000 χιλ. χρυσά γρόσια, συν 79.000 χιλ. που δόθηκαν στους Τούρκους αξιωματούχους που συνέδραμαν στην καταστολή της Επαναστάσεως της Ναούσης και άλλα 10.000 χιλ. χρυσά γρόσια που οι Βεροιώτες οθωμανοί ξόδεψαν για την περιποίηση του Εμπού Λουμπούτ και του χαρεμιού του. Σημειώνουμε, ότι στις μάχες του Βερμίου και του χαλασμού της Ναούσης έλαβον μέρος και άλλοι αγωνιστές, όπως ο οπλαρχηγός του Πολυδενδρίου (Κούκοβα) Αθαν. Συρόπουλος και ο αδελφός του Γεώργιος με τις οικογένειές τους που είτε εφονεύθησαν είτε αιχμαλωτίσθηκαν, καθώς ο Αρτινός Ιω. Τζίρος. Ψυχρός και αδιάφορος πληροφορήθηκε όλα ταύτα ο φιλότουρκος πρόξενος της Γαλλίας στην Θεσσαλονίκη Bottù έγραφε το ίδιο με τα συναισθήματά του, ψυχρά και αδιάφορα, στους προϊσταμένους του στο Παρίσι για τα γεγονότα στην Νάουσα, αλλά και για το τραγικό θέαμα της μεταφοράς πάνω σε καρότσες σάκκων με κεφαλές Ναουσαίων και Βεροιωτών προκρίτων και απλών ανθρώπων, που στην συνέχεια κοσμούσαν βάρβαρα και απάνθρωπα τα κάγκελα του Διοικητηρίου του Εμπού Λουμπούτ. Τούτο τον χαλασμό τραγούδησε η λαϊκή ναουσαία μούσα με το εξής διασωθέν τραγούδι της εποχής : Σηκώθηκεν η Νιάουστα μαζί με την Κασσάντρα χαλάστηκεν η Νιάουστα και ρήμαξ’ η Κασσάντρα Λουμπούτ Πασιάς τις χάλασε, τις άρ-

παξαν Κονιάροι, πήραν μανούλις και παιδιά και πεθερές και νύφες πήραν και μια νυφόπουλα του Ζαφειράκ’ την κόρη Πέντε πασσιάδες την βαστούν και τρεις την παραστέκουν κι ένα μικρό μπεόπουλο την σέρν’ από το χέρι. «Περπάτα, μήλο μ’ κόκκινο, και ρόιδο μου γραμμένο, μήνα ν’ τα ρούχα σε βαρούν, μην ν’ η φορεσιά σου, πούναι γεμάτ’ από φλουριά κι από μαργαριτάρια; -Ούτε τα ρούχα με βαρούν ούτε η φορεσιά μου, μόν’ με βαρεί το ντέρτι μου, που έχω στην καρδιά μου, Τον άντρα μου τον σκότωσαν, τον κόψαν το κεφάλι, στη Σαλονίκ’ τον πήγανε με τους καπεταναίους και τώρα σκλάβα θα γενώ και στο χαρέμ’ θα ζήσω. Η λαϊκή ψυχή σωστά τραγουδούσε τα γιγνόμενα γιατί : ο Εμπού Λουμπούτ τους αιχμαλώτους Ναουσαίους που έφερε στην Θεσσαλονίκη αλυσσοδεμένους σε καρότσες, τους έρριξε στα υπόγεια του Διοικητηρίου, όπου υπεβλήθησαν σε φρικώδη μαρτύρια. Ήθελε έτσι να τους κάμει να αλλαξοπιστήσουν για να έχει ηθική ικανοποίηση και να ταπεινώσει τις συζύγους των καπεταναίων. Εκτός από την σύζυγο του Γάτσου που δεν άντεξε τα βασανιστήρια και αλλαξοπίστησε, οι σύζυγοι του Ζαφειράκη, του Καρατάσιου, του Μαλάμου, του Καμπίτη, του Κατσαούνη και άλλων οπλαρχηγών αρνήθηκαν να εξισλαμισθούν και πέθαναν εν μέσω

φρικωδών βασανιστηρίων μάρτυρες γενόμενες του Γένους των Ελλήνων. Για να φανούν οι περιπέτειες των οικογενειών των καπεταναίων, αλλά και των ανωνύμων Ναουσαίων αναφέρουμε ότι η σύζυγος του Αγγελή Γάτσου Πρόια και η κόρη του Μαργάρα γνώρισαν φρικτά βασανιστήρια στα υπόγεια του Διοικητηρίου. Αργότερα μεταφέρθηκαν στα χαρέμια του Γιάφας των Αγίων Τόπων μαζί με τα παιδιά του Καρατάσιου, που στον χαλασμό είχε χάσει σύζυγο, πέντε θυγατέρες και γιους, ο ένας που έζησε ήταν αιχμάλωτος του χότζα του χωρικού Καρά Γιάκι της Σιάτιστας. Ο αείμνηστος Ιω. Βασδραβέλλης, επί έτη Γ. Γραμματεύς της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, στο περισπούδαστο έργο του Οι Μακεδόνες κατά την Επανάστασιν του 1821, και σε άλλα συναφή έργα του παραθέτει τουρκικές πηγές από το Οθωμανικό Ιεροδικείο Βεροίας από τις οποίες αποσπούμε τις εξής εν συνόψει πληροφορίες. Ότι δηλ. ο Σουλτάνος συγκρότησε επιτροπή που συνέταξε 3 καταλόγους σχετικούς με τα γεγονότα της Ναούσης. Στον πρώτο κατάλογο δημοσιεύονται τα ονόματα 409 Ναουσαίων που εφονεύθησαν στις μάχες του Βερμίου, αποκεφαλίσθησαν στην Νάουσα ή εξαφανίσθησαν, καθώς οι δημευθείσες περιουσίες τους, με τον ακριβή μάλιστα αριθμό των περιουσιακών τους στοιχείων. Ιδιαίτερη εντύπωση κάμει ο πλούτος του Ζαφειράκη σε αγρούς, αχυρώνες, μουριές, αμπελώνες, μύλους κ.ά. . Δημεύθησαν, επίσης, οι περιουσίες των ναών του Αγίου Δημητρίου, Αγίου Γεωργίου, Αγίου Μηνά, Αγίας Παρασκευής, Αγίου Σωτήρος και τα εντός της πόλεως μετόχια των Ταξιαρχών, Υπαπαντής και της Μονής Προδρόμου. Ο δεύτερος κατάλογος των Οθωμανών

περιέχει τα ονόματα 198 Ναουσαίων, που διασώθηκαν καταφυγόντες σε διάφορα μέρη αλλά τυχόντες αμνηστείας, επανήλθον την πόλη τους. Σ’ αυτούς επιστράφηκε η περιουσία σε 1.000 στρέμματα γης, μύλους, χάνια, εργαστήρια, αμπελώνες και στις 193 από τις 198 οικίες τους. Ο τρίτος κατάλογος περιλαμβάνει τα ονόματα 33 Ναουσαίων που έτυχον μεν αμνηστείας, αλλά δεν θέλησαν να επιστρέψουν στην πόλη τους. Αυτοί είχαν 165 στρέμματα, μουριές, αμπελώνες, εργαστήρια και τα σπίτια τους. Άλλος κατάλογος περιλαμβάνει τις περιουσίες των μονών που μνημονεύθηκαν ανερχόμενες σε 2.400 στρέμματα αγρών, αμπελώνες, μυλόπετρες, ζώα, μύλους κ.ά. . Ένας άλλος κατάλογος περιλαμβάνει τις δημευθείσες περιουσίες των Ναουσαίων καπεταναίων Αντωνίου Τάσιου και Γεωργίου μεταξύ των οποίων και 3.500 κιλά σιτηρών. Τουρκικές πηγές της εποχής που εδημοσίευσε ο αείμνηστος Βασδραβέλλης μαρτυρούν ότι το Τουρκικό Δημόσιο εισέπραξε από Ιουδαίους που λαφυραγώγησαν την Νάουσα 284.000 χιλ. χρυσά γρόσια, από τους ίδιους 9.000 από την περιουσία Ζαφειράκη, 7.700 από την περιουσία Μαλάμου και Γάτσου, 24.500 από χρυσά και αργυρά σκεύη των μονών της Ναούσης, 18.800 από τα χωριά Χουροπάνι και Αρκουδοχώρι. Τέτοιος ήταν ο πλούτος των Ναουσαίων και αυτά ενδεικτικώς. Σημασία, πάντως, έχει ότι οι 198 Ναουσαίοι που επέστρεψαν με την αμνηστεία ήσαν εκείνοι που θα έδιναν νέα ζωή στην πόλη τους εξαπορούντες ασφαλώς κατά τον Σεφέρη μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 πως γεννήθηκαν, πως μεγαλώσαν τα παιδιά μας. Το ολοκαύτωμα της Ναούσης είναι μοναδικό στον αγώνα του 1821 και προσφέρθηκε με τα τέκνα της θυσία στο κέρδος του Αγώνος, καθότι υπήρξε αυθόρμητο, γνήσια λαϊκό και πατριωτικό και χωρίς καμμία βοήθεια. Οι Ναουσαίοι έχοντες μόνον πίστη στην ελευθερία, θρεμμένοι με τις αναμνήσεις της αρχαίας Ελλάδος, του Μ. Αλεξάνδρου, είχαν άγιον ενθουσιασμό και εμμονή στις παραδόσεις του Γένους. Η Μακεδονία του Εμμ. Παππά, του Ζαφειράκη, του Καρατάσιου, του ανώνυμου λαού των Μακεδόνων για μιαν ακόμη φορά θυσιάσθηκε, με την Νάουσα το μέγιστον μάθημα να δίδει για την ελευθερία και την ανεξαρτησία. Ζήτω οι ηρωικοί και αθάνατοι Ναουσαίοι και Ναουσαίες. Ζήτω η Πατρίδα μας! Το κείμενο αυτό είναι η ομιλία του κ. Αθ. Ε. Καραθανάση που εκφωνήθηκε ενώπιον των επισήμων στον χώρο του μνημείου της Αραπίστας την 19 Απριλίου 2015 κατά τον εορτασμό του Ολοκαυτώματος της πόλης.

Ο ομ. Καθηγητής κ. ΑΘ. Καραθανάσης ομιλεί στην επέτειο του Ολοκαυτώματος Παύλειος Λόγος

23

του Αρχιμ. Παύλου Παπαδόπουλου

Η ανηφοριά... Ο σο προχωράς πιο πολύ στην αρετή ίσως καταλάβεις ότι δεν σε ακολουθούν και πολλοί. Μπορεί να καταλήξεις και μόνος. Δε νιώθεις όμως μόνος κι ας είναι ο δρόμος σου για λίγους. Δε νιώθεις μόνος γιατί δεν είσαι. Μπορεί η ανηφοριά να σε προκαλεί πόνο. Μπορεί η ανηφοριά να ζορίζει την καρδιά σου. Να σου ζωγραφίζει πληγές στο σώμα. Όμως δεν είσαι μόνος. Έχεις μαζί σου φίλους καθάριους, ταπεινούς. Φίλους που μπορεί να μην βλέπεις όμως ακούς το κάλεσμα τους. Ένα κάλεσμα που έρχεται από πιο ψηλά. Και αυτοί βάδισαν τον δρόμο αυτόν. Σε καλούν να μην διστάσεις τώρα. Σου λένε να μην κοιτάξεις πίσω. Σου δίδουν αεράκι δροσερό, νερό καθάριο. Σου σκαλίζουν σκαλοπάτια στους βράχους των πειρασμών. Και έτσι συνεχίζεις. Συνεχίζεις να ανεβαίνεις με μπαστούνι την ταπείνωση, με ένδυμα την άσκηση,

με πνεύμονες γεμάτους πνοές «ευχής», με μάτια ποτισμένα με την αλμύρα των δακρύων σου, με μια σαράβαλη καρδιά χτυπημένη ίσως με έρωτες εφήμερους και τιποτένια «θέλω», με ρυτίδες μιας παιδικής αθωότητας που εγίνηκε πείρα στα σοκάκια των ψεύτικων και πρόσκαιρων. Βαδίζεις στην ανηφοριά προς το σπίτι της Αγάπης ...και όμως δεν θα την βρεις εκεί. Σε βρήκε Αυτή στον δρόμο... Αυτή σε οδηγεί, Αυτή είναι η ανηφοριά, Αυτή είναι που κάνει την μοναξιά σου να μοιάζει με πανηγύρι αγκαλιάς, μέσα στης Εκκλησιάς τον χώρο. Και βαδίζεις στην ανηφοριά. Και βαδίζεις στα δύσκολα μονοπάτια της Αγάπης. Δεν σε αναγκάζει κανείς. Εσύ «ανάγκασες» τη ζωή να σου κάνει την χάρη και να σου την γνωρίσει. Να σου γνωρίσει την ανηφοριά η οποία οδηγεί στην Λευτεριά σου. Και έρχονται στιγμές που λησμονείς και λησμονιέσαι. Μέσα στην γλυκύτητα της άθλησης, της βίας, της άσκησης. Τότε που η προσευχή γίνεται ανάσα, τότε που οι μικρότητες αφανίζονται μέσα στην μεγαλοσύνη του αιώνιου. Τότε η αγάπη σου σε νικά. Σε κατακτά και σε δουλώνει.

Αγαπάς κι ας χάσεις τα πάντα. Αγαπάς κι ας χαθείς. Κάτι σου ψιθυρίζει όμως ότι θα σου χαριστούν τα πάντα και δια πάντα. Τολμάς και συνεχίζεις. Τολμάς, γιατί παραδόθηκες στη μέθη της γιορτής. «Χριστός Ανέστη» τραγουδάς με τον σταυρό στην πλάτη. Και προχωράς. Και η πείρα της ζωής μπαίνει στην άκρη. Έρχεται κάτι πιο μεγάλο να σε διδάξει. Ο Έρωτας, ο Θείος. Δεν υπάρχει κάτι το ανέφικτο. Όλα γίνονται χωρίς αντίσταση, χωρίς ρήξη, χωρίς ψευδαισθήσεις. Χάνεται ο χώρος, χάνεται ο χρόνος. Ζεις και κινείσαι στην ανυπαρξία. Ζεις εν ετέρα μορφή για τους άλλους, για τον κόσμο όλο. Εκεί η δίψα σου για τον Χριστό ικανοποιείται άσβεστη. Το κτιστό συναντά το άκτιστο. Το πλάσμα συναντά τον Πλάστη. Ο άνθρωπος συναντά τον Θεάνθρωπο. Η Χάρις Του σε κατακλύζει. Τώρα βλέπεις, τώρα ακούς, τώρα ζεις. Και συνεχίζεις.... Δεν υπάρχει τέλος. Δεν υπάρχει θάνατος. Μόνο η ορμή της ζωής που έγινε Αγάπη.

Παύλειος Λόγος

25

μικρές Συνοδική θεία Λειτουργία για την Κυριακή της Ορθοδοξίας

Τ

ην Κυριακή της Ορθοδοξίας τελέστηκε στον ιερό ναό αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου Αθηνών Συνοδική θεία Λειτουργία προεξάρχοντος του Μακαρωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου και συλλειτουργούντων των μελών της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Στο αρχιερατικό συλλείτουργο συμμετείχε και ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελέημων, ως μέλος της Ιεράς Συνόδου.

ΕΙΔΗΣΕΙΣ Πανήγυρις αγ. Γρηγορίου Παλαμά στη Σκήτη Βεροίας

Τ

ην Β΄ Κυριακή των Νηστειών πανηγύρισε η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας επί τη εορτή του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο οποίος ως γνωστόν ασκήτευσε σε σπήλαιο πλησίον της μονής για 10 έτη. Τη θεία λειτουργία τέλεσε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων. Κατά τη διάρκεια του όρθρου και της θείας λειτουργίας ετέθη σε προσκύνηση των πιστών τεμάχιο ιερού λειψάνου του αγίου.

Το θείο λόγο κήρυξε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γουμενίσσης κ. Δημήτριος. Ακολούθησε δεξίωση στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών.

Κυριακή της Ορθοδοξίας στον Ι. Ναό Αγ. Διονυσίου Αρεοπαγίτου Αθηνών

Πανήγυρις Αγ. Γρηγορίου Παλαμά στην Μονή Τ. Προδρόμου Σκήτης Βεροίας

Η «Φοβερά Προστασία» στην Αλεξάνδρεια

Τ

ην Τρίτη 17 Μαρτίου το απόγευμα πραγματοποιήθηκε έξω από τον ιερό ναό αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου Αλεξανδρείας η υποδοχή της Ιεράς Εικόνας της Παναγίας «η Φοβερά Προστασία» από την Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου του Αγίου Όρους. Την Εικόνα υποδέχθηκε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ο οποίος στη συνέχεια χοροστάτησε στην ακολουθία του μεγάλου Αποδείπνου. Η ιερά Εικόνα παρέμεινε για προσκύνηση από τους πιστούς μέχρι την Κυριακή 22 Μαρτίου.

Παρουσίαση τόμου στη Νάουσα

Από την υποδοχή της Εικόνας «Φοβερά Προστασία« στην Αλεξάνδρεια

Τ

ην Κυριακή 22 Μαρτίου το πρωί, μετά τη θεία λειτουργία, πραγματοποιήθηκε στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Ναούσης η παρουσίαση του τόμου του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος «Ω Πανύμνητε Μήτερ», ο οποίος περιέχει το σύνολο ομιλιών, άρθρων, κηρυγμάτων του σεβασμιωτάτου σχετικών με την Παναγία. Την παρουσίαση έκαναν ο καθηγητής και ιστορικός κ. Εμμανουήλ Βαλσαμίδης και η καθηγήτρια Νευρολογίας ΑΠΘ κ. Βασιλική Κώστα. Την εκδήλωση πλαισίωσε καλλιτεχνικά η Χορωδία ιεροψαλτών της Ιεράς Μητροπόλεως υπό τη διεύθυνση του Γεωργίου Ορδουλίδη.

Από την παρουσίαση του τόμου στη Νάουσα

«Γυναίκες της πίστης και του Αγώνα»

Τ

ην Δευτέρα 23 Μαρτίου η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας διοργάνωσε στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο στη Βέροια εκδήλωση με την ευκαιρία της εθνικής μας εορτής. Τίτλος της εκδήλωσης ήταν «Οι γυναίκες της πίστης και του αγώνα». Τα κείμενα συνέγραψε ο αρχιμ. Παλαμάς Κυριλλίδης, καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Παναγίας Καλλίπετρας. Συμμετείχε η Δίφωνη Χορωδία Μελίκης. Οι συντελεστές της εκδήλωσης «Γυναίκες της πίστης και του αγώνα»

Παύλειος Λόγος

27

Πανήγυρις Ευαγγελισμού στην Ι. Μονή Βατοπεδίου

Μ

ε λαμπρότητα τελέστηκε κατά το διήμερο της Μ. Δευτέρας και Μ. Τρίτης (24-25 Μαρτίου με το π. ημ.) η κυρία πανήγυρις της Ι. Μ.Μ. Βατοπεδίου. Των ιερών ακολουθιών προέστη ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κίτρους κ. Γεώργιος, ενώ έλαβαν μέρος και οι σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Βεροίας κ. Παντελεήμων και Μπορίσπολ κ. Αντώνιος (Εκκλησία της Ουκρανίας).

Πανήγυρις Ι. Μονής Παναγίας Δοβρά

Από το αρχιερατικό συλλείτουργο στο Βατοπέδι

Τ

ην Παρασκευή της Διακαινησίμου το πρωί, εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, πανηγύρισε το Καθολικό της Ιεράς Μονής Παναγίας Δοβρά. Το εσπέρας της Πέμπτης στον πανηγυρικό εσπερινό χοροστάτησε και κήρυξε το θείο λόγο ο σεβασμιώτατος ο οποίος τέλεσε και την κουρά (ρασοευχή) του δοκίμου Περικλή Παλαιά και του έδωσε το όνομα Παΐσιος.

Επέτειος Ολοκαυτώματος Ναούσης

Τ

ην Κυριακή του Θωμά εορτάστηκε με λαμπρότητα και επισημότητα στη Νάουσα η μνήμη των δισχιλίων Νεομαρτύρων, καθώς και η 193η επέτειος του ολοκαυτώματος της πόλης. Το Σάββατο το απόγευμα τελέστηκε στον ιερό ναό αγίου Μηνά ο πανηγυρικός εσπερινός χοροστατούντος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κορωνείας κ. Παντελεήμονος. Στη συνέχεια ακολούθησε λιοτανευτική πομπή προς τον χώρο του μαρτυρίου (Κιόσκι) όπου τελέστηκε η αρτοκλασία και ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κορωνείας κ. Παντελεήμων κήρυξε το θείο λόγο. Το πρωί τελέστηκε στον μητροπολιτικό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ναούσης αρχιερατικό συλλείτουργο προεξάρχοντος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Χαλκίδος κ. Χρυσοστόμου, ο οποίος κήρυξε και το θείο λόγο.

Από την πανήγυρη της Ιεράς Μονής Παναγίας Δοβρά

Από το αρχιερατικό συλλείτουργο για την επέτειο του ολοκαυτώματος

28

Παύλειος Λόγος

Επίσκεψη Υπουργού Υγείας κ. Π. Κουρουμπλή στον Μητροπολίτη

Σ

το πλαίσιο περιοδείας του σε πόλεις της Βορείου Ελλάδος ο Υπουργός Υγείας κ. Παναγιώτης Κουρουμπλής επισκέφθηκε την Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας. Τον Υπουργό υποδέχθηκε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Παντελεήμων και ακολούθησε συζήτηση και ανταλλαγή αναμνηστικών στην αίθουσα του Θρόνου. Αμέσως μετά ο σεβασμιώτατος και ο Υπουργός μετέβησαν στο Γενικό Νοσοκομείο Βέροιας, όπου και έγινε ο αγιασμός και τα εγκαίνια της νέας Αιμοδυναμικής Μονάδας του Νοσοκομείου.

Η εν Χριστώ Υπέρβασις του θανάτου

Από την επίσκεψη του κ. Κουρουμπλή στο επισκοπείο της Βέροιας

Τ

ην Δευτέρα 27 Απριλίου το απόγευμα πραγματοποιήθηκε στο κατάμεστο Δημοτικό Θέατρο Νάουσας ομιλία της καθηγουμένης της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Μικροκάστρου, Γεροντίσσης Θεολογίας, με θέμα «Η εν Χριστώ υπέρβασις του θανάτου». Προηγήθηκε εισαγωγική παρουσίαση από τον αρχιμ. Αρσένιο Χαλδαιόπουλο και χαιρετισμός από τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας κ. Παντελεήμονα. Μετά το τέλος της ομιλίας ο σεβασμιώτατος απένειμε στη Γερόντισσα Θεολογία τον Σταυρό Α΄τάξεως του Αποστόλου Παύλου του επετειακού έτους Παυλείων. Τέλος, χορός μοναζουσών από την Ιερά Μονή Μικροκάστρου έψαλλαν Αναστάσιμους Ύμνους.

VIDEO

Η γερόντισσα Θεολογία ομιλεί στη Νάουσα

Τελετή Λήξης διεθνών αγώνων χειροσφαίρισης

Ο

λοκληρώθηκαν την Πέμπτη 30 Απριλίου οι πανελλήνιοι σχολικοί αγώνες χειροσφαίρισης Λυκείων 2015 Ελλάδας και Κύπρου, που διοργάνωσε η Οργανωτική Επιτροπή Σχολικών Αγώνων της Δ/νσης Δ/θμιας Εκπ/σης Ημαθίας. Στην τελετή λήξης και την απονομή των μεταλλίων παρέστη και ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ο οποίος έκανε ένα σύντομο χαιρετισμό και βράβευσε τις δύο ομάδες που διακρίθηκαν στον τομέα του fairplay, ενώ χάρισε σε όλους τους αθλητές από ένα βιβλίο με διδασκαλίες του οσίου Παϊσίου του Αγιορείτη.

Από την τελετή λήξης των αγώνων χειροσφαίρισης

Παύλειος Λόγος

29

τύπος & ουσία τοῦ Πρωτ/ρου Νεκταρίου Σαββίδη

O

γάμος για εμάς τους Χριστιανούς έχει ιερό, μυστηριακό και ακατάλυτο χαρακτήρα. Ο Απόστολος των εθνών και ιδρυτής της Εκκλησίας μας Παύλος στην Επιστολή του προς τους Εφεσίους χαρακτηρίζει το Γάμο «Μυστήριο μέγα εις Χριστόν και εις την Εκκλησίαν» (Εφ. ε 32-33). Όμως ο θεσμός του γάμου και της οικογένειας στριμώχνεται και ασφυκτιά. Η μόνιμη δικαιολογία του ενός ή και των δύο συζύγων, που επιδιώκουν τη λύση του γάμου τους είναι: «δεν την/ τον αγαπάω πια». Τι θα πει τους ...τελείωσε η αγάπη; Τι είναι η αγάπη και τελειώνει; Ο έρωτας τελειώνει, η κατά Θεόν αγάπη δεν τελειώνει ποτέ, επειδή η πηγή της, ο Χριστός, είναι αστείρευτη. Ας προσέξουμε όμως και ένα θεμέλιο απαραίτητο για το γάμο που λησμονείται από πολλούς: Γράφει ο αείμνηστος Αρχ. Λεωνίδας Διαμαντόπουλος: «Αν, νέοι μου, κοιτάξετε γύρω σας τις αποτυχημένες ή τις διαλυμένες οικογένεις, θα δείτε πως το σαράκι που τις έφαγε, τις πιο πολλές φορές, ήταν το ότι οι σύζυγοι

πήγαν στο γάμο τους με πληγωμένη την αγνότητά τους. Δυστυχώς στην εποχή μας πολλοί νέοι δεν προσέχουν καθόλου και σπαταλούν τον θησαυρό της αγνότητάς τους ασυλλόγιστα. Και η αγνότητα των νέων πρέπει να είναι τέλεια. Αγνότητα σώματος. Αλλά και αγνότητα ψυχής... Γιατί τελικά οικογένεια δεν είναι ένωση δύο συνεταίρων, αλλά ένωση δύο ψυχών. Και ένωση ψυχών γίνεται πραγματικά μόνο όταν και οι δύο χαρακτηρίζονται από καθαρότητα παρθενική». *************** Τι έκανε η Εκκλησία το 1821; Αντί να σας το πω εγώ ή τα Μ.Μ.Ε ας μας το απαντήσουν καλύτερα οι ίδιοι αγωνιστές του ΄21 μέσα από γραπτά τους. Στρατηγός Μακρυγιάννης: «...καὶ βρίζουν, οἱ πουλημένοι εἰς τοὺς ξένους, καὶ τοὺς παπάδες μας, ὁποῦ τοὺς ζυγίζουν ἄναντρους καὶ ἀπόλεμους. ᾽Εμεῖς τοὺς παπάδες τοὺς εἴχαμε μαζὶ εἰς κάθε μετερίζι, εἰς κάθε πόνον καὶ δυστυχίαν. Ὄχι μόνον διὰ νὰ βλογᾶνε τὰ ὅπλα τὰ ἱερά, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ μὲ ντουφέκι καὶ γιαταγάνι, πολεμώντας ὡσὰν λεοντάρια. Ντροπὴ Ἕλληνες!». Θεόδωρος

Κολοκοτρώνης: «Σὰν μία βροχὴ ἦρθε σὲ ὅλους μας ἡ ἐπιθυμία τῆς ἐλευθερίας καὶ ὅλοι, καὶ οἱ κληρικοὶ καὶ οἱ προεστοὶ καὶ οἱ καπεταναῖοι καὶ οἱ γραμματισμένοι καὶ οἱ ἔμποροι, ὅλοι συμφωνήσαμε στὸν ἴδιο σκοπὸ καὶ κάναμε τὴν ἐπανάσταση... Ἡ ἐπανάστασις ἡ ἐδική μας δὲν ὁμοιάζει μὲ καμμίαν ἀπὸ ὅσας γίνονται τὴν σήμερον εἰς τὴν Εὐρώπην. Τῆς Εὐρώπης αἱ ἐπαναστάσεις ἐναντίον τῶν διοικήσεών τους εἶναι ἐμφύλιος πόλεμος· ὁ ἐδικός μας πόλεμος ἦτο πλέον δίκαιος. Ἦτον ἔθνος μὲ ἄλλον έθνος». Ἑμμανουήλ Ξάνθος Φιλικός: «Τὴν ἐπανάστασιν ἐκίνησαν καὶ ἐνεψύχωσαν οἱ κληρικοί... ἄνευ τῶν ὁποίων ὁ λαὸς δὲν ἤθελε κινηθῆ...». Ντομένικο Οριγκόνο Πρόξενος Ολλανδίας: «Οι Τούρκοι στην Αθήνα κάνουν τα πάντα για να συλλάβουν παπάδες, γιατί όπως διαδίδεται οι παπάδες είναι αρχηγοί των επαναστατών». Λοιπόν αγαπητοί αναγνώστες μία είναι η αλήθεια για το ΄21 και αυτή είναι βγαλμένη από τα χείλη των ηρώων του ΄21. ************* Μοσχοβολά η άνοιξη αυτήν την εποχή και αν είχαμε ανοιχτές τις αισθήσεις της

ψυχής θα βλέπαμε τη φύση να δοξολογεί τον Θεό. Όλα δημιουργήθηκαν για να μετάσχουν στη δόξα του Δημιουργού «τα πάντα δι’ αυτού και εις αυτόν έκτισται» (Κολ.

1,16). Λέει ο άγιος γέροντας π. Εφραίμ Κατουνακιώτης : Όλη η φύση, υμνολογεί, δοξολογεί τον Θεό. Και τα όρη και τα βουνά και τα δέντρα και η θάλασσα και τα ψάρια, όλα υμνολογούν τον Θεό. Αλλά εμείς, επειδή έχουμε αμαυρώσει το νοερόν της ψυχής μας, γι’ αυτό λίγο το καταλαμβάνουμε. Όταν καθαριστείς μέσα σου, θα την δεις αυτήν τη μυστική δοξολογία του Θεού. Όσο καθαρίζεσαι μέσα σου, θα το δεις και λές: Ταλαίπωρε άνθρωπε, εσύ μόνο δεν δοξολογείς τον Θεό. Όλα δοξολογούν τον Θεό!» Έλεγε ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: «Όλα γύρω μας είναι σταλαγματιές της αγάπης του Θεού. Και τα έμψυχα και τα άψυχα και τα φυτά και τα ζώα και τα πουλιά και τα βουνά και η θάλασσα και το ηλιοβασίλεμα και ο έναστρος ουρανός.. Η φύση είναι το μυστικό Ευαγγέλιο. Όταν, όμως, δεν έχει κανείς εσωτερική χάρη, δεν τον ωφελεί η φύση».

Υποδοχή στην Ιερά Μονή Ζίτσης

Έξω από το καθολικό της Ιεράς Μονής Ζίτσης