Παύλειος Λόγος τεύχος 112 by ΠΑΥΛΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΤΕΥΧΟΣ 112 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014

λειτουργεί η

ΚΑΤΑΚΟΜΒΗ

ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ

ΑΡΧΙΕΠ. ΣΥΜΦΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ

ΚΑΘΕ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΤΕΛΕΙΤΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ

ά κ ι μ ο ν ο κ ν ι ώ ο ι σ ε τ α γ σ ύ ρ ε χ ενισ ιση των έχ ν υ σ τη

ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 23310 20951, 6945384355 ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ: ΠΕΙΡΑΙΩΣ: 5243-033886-401

ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΥΛΕΙΑ του μον. Γερασίμου Μπεκέ

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

σελ 4

σελ 16

ΔΙMHNIAIO OPΘOΔOΞO ΠEPIOΔIKO

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ Ο ΑΡΧΩΝ ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΟΓΙΩΡΓΟΣ του Τάκη Μπάιτση

σελ 6 σελ 20 Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ (Β´μέρος) του Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

σελ 8

ΜΕ ΠΑΡΡΗΣΙΑ του Αρχιμ. Παύλου Παπαδόπουλου

σελ 22 ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΛΑΤΡΕΙΑ Β´μέρος του Ιωάννη Σιδηρά

σελ 12

σελ 30

IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, NAOYΣHΣ KAI KAMΠANIAΣ ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ

Σεβασμιώτατος Mητροπολίτης Bεροίας κ. Παντελεήμων

ΣΥΝΤΑΞΗ, HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣEΛIΔOΠOIHΣH, KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA Mον. Γεράσιμος Mπεκές. ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Θεόδωρος Αναστασόπουλος ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ, EKTYΠΩΣH: «TYPE PRESS» Nέα Nικομήδεια

σελ 24

MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ

ΕΚΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΕΝΤΡΟΠΗ του Αρχιμ. Ιερεμίου Γεωργαλή

σελ 14

ETOΣ KΑ΄ TE YXOΣ 112 ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2014

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ του π. Νεκταρίου Σαββίδη

ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης

ΚΩΔΙΚΟΣ 2638

APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ Λ O N TA I Σ T H Ν ΤΑ Χ ΥΔ Ρ Ο Μ Ι Κ Η ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY: ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ» ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: gerbekes@yahoo.gr X E I P O Γ PA Φ A AΣXETΩΣ ΔHM OΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠI ΣTPEΦONTAI

EΞΩΦYΛΛO Ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών κ. Επαμεινώνδας Σπηλιωτόπουλος απονέμει το Βραβείο της Ακαδημίας στον Σεβασμιώτατο ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛO Από την πανηγυρική συνεδρίαση της Ακαδημίας Αθηνών για το 2014

Τ Ο Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Ο Δ Ι Α Ν Ε Μ Ε ΤΑ Ι ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40 ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΣTH ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY website:

www.imverias.gr

�

Πατριαρχική Ἀπόδειξις Χριστουγέννων + Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ἀδελφοὶ καὶ Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, «Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν, ἀπαντήσατε!»

φάνη ἐπὶ τῆς γῆς ὁ Θεὸς καὶ ἐφανερώθη συγχρόνως ὁ τέλειος ἄνθρωπος καὶ ἡ ἀσύλληπτος ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Oἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι ἰδιαιτέρως ζῶμεν τὴν μεταπτωτικὴν κατάστασιν, κατὰ τὴν ὁποίαν καθημερινῶς διαπιστώνομεν μετὰ τοῦ Ψαλμῳδοῦ ὅτι «πάντες ἐξέκλιναν, ἅμα ἠχρειώθησαν, οὐκ ἔστι ποιῶν χρηστότητα, οὐκ ἔστιν ἕως ἑνός» (Ψαλμ. ΙΓ΄ 3 - Ρωμ. γ΄ 12-13). Πρὸ τῆς ἐνσαρκώσεως τοῦ Χριστοῦ δὲν ἠδύνατο ὁ ἄνθρωπος νὰ φαντασθῇ τὴν ἀσύλληπτον ἀξίαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, διότι μετὰ τὴν πτῶσιν ἠσθένησε καὶ ἠλλοιώθη. Μόνον οἱ πολὺ φωτισμένοι ἄνθρωποι διῃσθάνθησαν καὶ πρὸ Χριστοῦ τὴν ἀξίαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καὶ εἰς τὴν ἀπορίαν τοῦ Ψαλμῳδοῦ «τί ἐστιν ἄνθρωπος, ὅτι μιμνήσκῃ αὐτοῦ;» (Ψαλμ. Η΄ 5), διεκήρυξαν: «ἠλάττωσας αὐτὸν βραχύ τι παρ᾿ ἀγγέλους, δόξῃ καὶ 4

Παύλειος Λόγος

τιμῇ ἐστεφάνωσας αὐτὸν» (ἐ.ἄ. 6). Τὴν ὑπερτάτην αὐτὴν ἀξίαν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ἐφανέρωσεν ὁ Θεάνθρωπος Κύριος καί, ἔκτοτε, ἐπαναλαμβάνουν κατ᾿ ἔτος διακηρύξεις κρατῶν, κυβερνήσεων καὶ κοινωνικῶν ὁμάδων καὶ διεθνεῖς συμβάσεις ἀναφερόμεναι εἰς τὸν σεβασμὸν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καὶ τὰ δικαιώματα αὐτοῦ. Ἐν τούτοις, ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας βλέπομεν καθημερινῶς τὸν χείριστον ἐξευτελισμὸν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, τὴν ἀτίμωσιν καὶ τὸν διασυρμὸν αὐτοῦ. Ὀφείλομεν, λοιπόν, ἐὰν θέλωμεν νὰ εἴμεθα ἄξιοι τῆς δόξης καὶ τιμῆς διὰ τῆς ὁποίας περιέβαλε τὸ ἀνθρώπινον πρόσωπον ὁ «δι᾿ ἡμᾶς καθ᾿ ἡμᾶς γενόμενος» Δημιουργὸς μας, νὰ πράξωμεν πᾶν τὸ δυνατὸν διὰ νὰ παύσῃ ἡ ἐσχάτως διογκουμένη ἐξευτελιστικὴ διὰ τὸ ἀνθρώπινον πρόσωπον συμπεριφορά. *** Παρακολουθοῦμεν ἔκπληκτοι τὸ ἐπαναλαμβανόμενον συνεχῶς

«δρᾶμα τῆς Βηθλεέμ». Διότι περὶ δράματος πρόκειται καὶ ὄχι περὶ χαρμοσύνου γεγονότος, ἐφ᾿ ὅσον ἀγνοεῖται ὁ σπαργανούμενος ἐν φάτνῃ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, καὶ τὸ δημιούργημά Του, ὁ ἄνθρωπος, δὲν ἀντιμετωπίζεται ὡς «εἰκὼν Θεοῦ». Ἡ Ἁγία Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας καὶ ἡ θεολογία της διδάσκουν ὅτι ὁ ἄνθρωπος καὶ τὸ ἀνθρώπινον σῶμα ἀξιοῦνται πλήρους σεβασμοῦ, διότι ἡνώθησαν μὲ τὸν Θεὸν εἰς τὸν σαρκωθέντα Κύριον. Ὅθεν, ὀφείλομεν ὅλοι νὰ ἐντείνωμεν τὰς προσπαθείας μας διὰ νὰ γίνῃ ὑπὸ πάντων σεβαστὴ ἡ ὑπερτάτη ἀξία τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. *** Μετὰ πολλῆς συνοχῆς καρδίας καὶ βαθείας θλίψεως τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καὶ ἡ ἡμετέρα Μετριότης παρακολουθοῦμεν τὰ ὁσημέραι ὀγκούμενα κύματα ταῦτα βίας καὶ βαρβαρότητος, τὰ ὁποῖα ἐξακολουθοῦν νὰ μαστίζουν διαφόρους περιοχὰς τοῦ πλανήτου μας, καὶ ἰδιαιτέρως τὴν Μέσην Ἀνατο-

λήν, καὶ μάλιστα τοὺς γηγενεῖς ἐκεῖ χριστιανούς, εἰς τὸ ὄνομα συχνάκις τῆς θρησκείας. Δὲν θὰ παύσωμεν δὲ νὰ διακηρύττωμεν ἀπὸ τοῦ Ἱεροῦ τούτου Κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας πρὸς πάντας, τοὺς ἀδελφοὺς Προκαθημένους τῶν Ὀρθοδόξων καὶ τῶν λοιπῶν Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν, τοὺς ἐκπροσώπους τῶν Θρησκειῶν, τοὺς Ἀρχηγοὺς Κρατῶν, πρὸς πάντα ἄνθρωπον καλῆς θελήσεως, μάλιστα δὲ πρὸς τούς, κατόπιν ὑποκινήσεων ἤ μὴ θέτοντας τὴν ἰδίαν ζωὴν αὐτῶν εἰς κίνδυνον διὰ νὰ ἀφαιρέσουν ἀνθρωπίνους ζωάς, συνανθρώπους - δημιουργήματα καὶ αὐτὰ τοῦ Θεοῦ-, καὶ πρὸς πᾶσαν κατεύθυνσιν, ὅτι οὐδεμία εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρξῃ μορφὴ ἀληθοῦς καὶ γνησίας θρησκευτικότητος ἢ πνευματικότητος ἄνευ ἀγάπης πρὸς τὸ ἀνθρώπινον πρόσωπον. Οἱονδήποτε ἰδεολογικόν, κοινωνικὸν ἢ θρησκευτικὸν μόρφωμα περιφρονεῖ τὸν κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ πλασθέντα ἄνθρωπον καὶ διδάσκει ἢ ἐπιτρέπει τὸν θάνατον συνανθρώπων μας, μάλιστα δὲ μὲ

βάναυσον καὶ πρωτόγονον τρόπον, οὐδεμίαν ἀσφαλῶς ἔχει σχέσιν μὲ τὸν Θεὸν τῆς ἀγάπης. *** Στρέφοντες, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα, τοὺς ὀφθαλμούς μας εἰς τὴν κρατοῦσαν σήμερον ἐν τῷ κόσμῳ κατάστασιν ἀποστρέφομεν τὸ πρόσωπόν μας ἐκ τῶν θλιβερῶν γεγονότων μισαλλοδοξίας καὶ ἐχθρότητος, τὰ ὁποῖα μαστίζουν τὴν ἀνθρωπότητα καὶ φθάνουν πλέον, διὰ τῶν συγχρόνων μέσων γενικῆς ἐπικοινωνίας, εὐχερέστερον εἰς τὰς ἀκοὰς καὶ τὴν ὅρασίν μας προκαλοῦντα τρόμον διὰ τὰ ἐπερχόμενα δεινά, καὶ προβάλλομεν ὡς ἰσχυρὸν ἀντίδοτον εἰς τὴν σύγχρονον βίαν τὴν καταπλήξασαν τοὺς μάγους καὶ τὸν κόσμον «ἐσχάτην πτωχείαν» τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἐνεργεῖ πάντοτε ὡς ἀγάπη. Αὐτὴ εἶναι ἡ μυστικὴ δύναμις τοῦ Θεοῦ, ἡ μυστικὴ δύναμις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἡ μυστικὴ δύναμις τοῦ γένους τῶν χριστιανῶν. Ἡ δύναμις ἡ ὁποία νικᾷ καὶ ὑπερβαίνει διὰ τῆς ἀγάπης τὴν

κάθε εἴδους βίαν καὶ κακίαν. *** Οὕτως ἀποτιμῶντες κατὰ τὰ ἐφετεινὰ Χριστούγεννα τὴν κατάστασιν τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων, εὐχόμεθα ὅπως βιώσωμεν οἱ πάντες τὴν χαρὰν τοῦ ἀπολύτου σεβασμοῦ τῆς ἀξίας τοῦ προσώπου, τοῦ συνανθρώπου, καὶ τὴν παῦσιν τῆς βίας κάθε μορφῆς, τὴν νίκην ἐπὶ τῆς ὁποίας διὰ τῆς ἀγάπης προβάλλει καὶ προσφέρει ὁ σάρκα λαβὼν «μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος», ὁ «Ἄρχων εἰρήνης» καὶ Σωτὴρ ἡμῶν Χριστός. Αὐτοῦ τοῦ τεχθέντος καὶ ἐνανθρωπήσαντος Κυρίου τῆς δόξης, τῆς εἰρήνης καὶ τῆς ἀγάπης ἡ Χάρις καὶ τὸ ἄπειρον Ἔλεος καὶ ἡ εὐδοκία εἴησαν μετὰ πάντων. Χριστούγεννα, βιδ΄ + Ὁ Κωνσταντινουπόλεως διάπυρος πρὸς Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν.

Παύλειος Λόγος

Ποιμαντ ΧΡΙΣ †ΠΑΝΤ ΕΛΕΗΜΩΝ ἐλέῳ Θεοῦ Ἐπίσκοπος καὶ Μητροπολίτης τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας Π ρ ὸ ς τὸν ἱερὸν κλῆρον καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸν τῆς καθ’ ἡμᾶς θεοσώστου ἐπαρχίας

«Χριστός ὁ Θεός, δυνάμεις λαθών, ὅσας ὑπερκοσμίους, ὅσας ἐν γῇ, καί ἐνανθρωπήσας, ἀνεκτήσατο ἡμᾶς».

Παύλειος Λόγος

τορική Εγκύκλιος ΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

τό ταπεινό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ ὑλοποιεῖται σήμερα τό σχέδιο τῆς θείας ἀγάπης. Ὁ προαιώνιος Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ γεννᾶται ἐκ λαγόνων παρθενικῶν, γεννᾶται ἐκ τῆς Παναγίας Παρθένου. Καί δέν γεννᾶται τυχαῖα, δέν γεννᾶται συμπτωματικά, δέν γεννᾶται χωρίς αἰτία καί λόγο. Γεννᾶται ἀπό ἀγάπη γιά τό πλάσμα του. Γεννᾶται γιά νά ἐκπληρώσει τήν ὑπόσχεσή του κατά τήν ἡμέρα τῆς ἐξώσεως τῶν πρωτοπλάστων ἀπό τόν κῆπο τῆς Ἐδέμ ἐξαιτίας τῆς παρακοῆς. Τότε τούς εἶχε παραπλανήσει ὁ ὄφις ὑποσχόμενος νά τούς κάνει ὁμοίους μέ τόν Θεό. Τώρα «κλίνει» ὁ ἴδιος ὁ Θεός «οὐρανούς» καί κατέρχεται «ἵνα Θεόν τόν Ἀδάμ ἀπεργάσηται». Τώρα κενώνει ὁ ἴδιος ὁ Θεός τόν ἑαυτό του «ἵνα ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσωμεν» (Β Κορ. 8.9). Τώρα γίνεται ὁ ἴδιος ὁ Θεός ὑπό νόμον «ἵνα τούς ὑπό νόμον ἐξαγοράσῃ, ἵνα τήν υἱοθεσίαν ἀπολάβωμεν» (Γαλ. 4,5). Ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ γίνεται ἄνθρωπος γιά χάρη τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά τό μοναδικό καί ἀνεπανάληπτο γεγονός δέν συμβαίνει κάτω ἀπό τό φῶς τῶν προβολέων τῆς δημοσιότητος, ὅπως συμβαίνει συνήθως γιά τά γεγονότα πού οἱ ἄνθρωποι θεωροῦν σπουδαῖα καί σημαντικά. Ἕνας μόνο «ἀστήρ φαεινός» πού ἵσταται ἐπάνω τοῦ σπηλαίου, «οὗ ἦν τό παιδίον» (Ματθ. 2,9) Ἰησοῦς, ἀναγγέλλει τό μέγα θαῦμα, τήν ἔλευση τοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης στή γῆ. Ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ γίνεται

ἄνθρωπος γιά χάρη τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά τό θαῦμα αὐτό δέν ἀναγγέλλεται ἀπό τά μέσα μαζικῆς ἐνημερώσεως, ὅπως συμβαίνει γιά τά συνήθη κοσμικά γεγονότα. Μόνο κάποιοι ποιμένες ἀγραυλοῦντες ἐνημερώνονται γι᾽ αὐτό ἀπό τόν ὕμνο τῶν ἀγγέλων. «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη» (Λουκ. 2,14). Ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ γίνεται ἄνθρωπος γιά χάρη τοῦ ἀνθρώπου. Ἀλλά οἱ ἄρχοντες τοῦ κόσμου καθεύδουν, καί ὅταν ξυπνοῦν ἀνησυχοῦν μήπως χάσουν τήν ἰσχύ καί τήν ἐξουσία τους. Ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ γίνεται ἄνθρωπος γιά χάρη τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά κάποιοι ἄνθρωποι συνασπίζονται καί πάλι μέ τόν ὄφι, γιατί νομίζουν ὅτι μποροῦν νά τόν ἐξοντώσουν, ὥστε νά μήν χάσουν τή δυναμή τους, γιατί δέν μποροῦν νά ἀντιληφθοῦν καί νά κατανοήσουν ὅτι ἡ δική του δύναμη βρίσκεται στήν ἀγάπη. Ἀπό ἀγάπη «λαθών τίκτεται ὑπό τό σπήλαιον». Ἀπό ἀγάπη κρύβει τή λάμψη τῆς Θεότητός του γιά νά μήν τρομάξει τό πλάσμα του. Ἀπό ἀγάπη ἔρχεται ὡς ἀδύναμο βρέφος καί ὄχι ὡς Θεός ἰσχυρός καί παντοδύναμος στόν κόσμο. Ἡ φαινομενική του ἀδυναμία εἶναι ἀπόδειξη τῆς δυνάμεως τῆς ἀγάπης του καί εἶναι αὐτή πού νικᾶ τίς δυνάμεις «ὅσας ὑπερκοσμίους καί ὅσας ἐν γῇ». Διαφεύγει τήν προσοχή τους ἀλλά ἐπιτυγχάνει τόν σκοπό του νά λυτρώσει τόν ἄνθρωπο. Διαφεύγει τήν προσοχή τους καί τούς «ἐξαπατᾶ» γιά νά σώσει τό πλάσμα του, τό ὁποῖο ἐξαπάτησε ὁ ὄφις καί τό ὁδήγησε στήν ἀπώλεια. «Χριστός ὁ Θεός, δυνάμεις λαθών, ὅσας ὑπερκοσμίους, ὅσας ἐν

γῇ, καί ἐνανθρωπήσας, ἀνεκτήσατο ἡμᾶς». Ἀδελφοί μου, ἄν τά γεγονότα καί οἱ ἐξελίξεις πού συμβαίνουν γύρω μας μᾶς ἀνησυχοῦν καί μᾶς φοβίζουν, ἄν νομίζουμε ὅτι κάποιες ἐπίγειες καί ὑπερκόσμιες δυνάμεις ἐπηρεάζουν ἀρνητικά καί καθορίζουν τίς τύχες τοῦ κόσμου καί τῶν ἀνθρώπων, τό μήνυμα τῆς σημερινῆς ἑορτῆς τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ εἶναι μήνυμα χαρᾶς καί αἰσιοδοξίας, εἶναι μήνυμα ἐλπίδος γιά ὅσους πιστεύουν στόν Χριστό καί γιά ὅσους σπεύδουν μέ ἀγάπη καί σεβασμό νά προσκυνήσουν τό μέγα θαῦμα τῆς θείας ἀγάπης στό ταπεινό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ. Καί τό μήνυμα αὐτό μᾶς τό μεταδίδει ὁ στίχος τοῦ κανόνος τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Μελωδοῦ: «Χριστός ὁ Θεός, δυνάμεις λαθών, ὅσας ὑπερκοσμίους, ὅσας ἐν γῇ, καί ἐνανθρωπήσας, ἀνεκτήσατο ἡμᾶς». Καμία δύναμη δέν μπορεῖ νά κατισχύσει τή δύναμη τοῦ Θεοῦ. Ὅ,τι καί ἐάν ἐπινοήσουν οἱ ἄρχοντες τοῦ κόσμου καί οἱ ἄρχοντες τοῦ σκότους, ὁ ἐνανθρωπήσας Χριστός ἔχει ὑπερισχύσει καί θά ὑπερισχύσει γιά χάρη ὅσων τόν πιστεύουν καί ἀποδέχονται τή σωτηρία του, γιά χάρη μας, ἀδελφοί μου.

Διάπυρος πρός τόν διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν ἑαυτόν κενώσαντα Χριστόν εὐχέτης † Ὁ Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας Παντελεήμων

Παύλειος Λόγος

Η ΡΩΜΑϊΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ του Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή

Β΄ μέρος

«Με γεμίζει αγαλλίαση και δέος η σκέψη ότι η ύστατη επιβίωση του ελληνικού τραγικού χορού, χαμένου από κάθε άλλη τέχνη, συναντάται στη Θεία Λειτουργία, όταν ο ψάλτης απαντά στον ιερέα». Oscar Wilde, ”De profundis»

ύμφωνα με την Ορθόδοξη πνευματική ζωή, οι πιστοί δεν εξαντλούν τη ζωή τους μέσα στα όρια του καλού και του κακού της αυτόνομης και τυποποιημένης ηθικής, των θρησκευτικών καθηκόντων αλλά όλη η ζωή τους διαδραματίζεται ανάμεσα στη μετάνοια και την αμετανοησία. Δεν θα πρέπει να μας σκανδαλίζει το γεγονός ότι τα έργα του Παπαδιαμάντη είναι γεμάτα απὸ αμαρτωλούς. Περιγράφονται άσωτοι, άθεοι, βλάσφημοι, κλέφτες, φιλόδοξοι, λαίμαργοι, μέθυσοι, άδικοι, υποκριτές φθονεροί, ιερόσυλοι, φονιάδες και αυτόχειρες ακόμη. Για τους πνευματικούς μας Πατέρες η πτώση στην αμαρτία είναι η τραγωδία του ανθρώπου, ο τραυματισμός του ανθρώπου, μια ασθένεια, πνευματική και σωματική, η θεληματική κατάφαση στο θάνατο. Για αυτό το λόγο ο Παπαδιαμάντης αναγνωρίζει την Εκκλησία ως θεραπευτήριο των ανθρώπων, δια της μετανοίας. Η θρησκεία στον Παπαδιαμάντη δεν λειτουργεί ποτέ εκφοβιστικά ή εκδικητικά. Η θρησκεία λειτουργεί λυτρωτικά, ως φορέας αποδοχής και συντροφικότητας. Ο Παπαδιαμάντης την Εκκλησία την διακηρύσσει ως φιλόστοργη μητέρα και πηγή πάσης παραμυθίας. Σε όλα τα έργα του φαίνεται διάχυτη αυτή η ευσπλαχνία του Θεού προς τον άνθρωπο. Την Χριστίνα, π.χ, την δασκάλα, που ζούσε χωρίς στεφάνι, την βλέ-

Παύλειος Λόγος

πει με συμπάθεια, γι’ αυτό, στο τέλος του διηγήματός του, γράφει γι’ αυτήν: «Αλλ’ Εκείνος, όστις ανέστη “ένεκα της ταλαιπωρίας των πτωχών και του στεναγμού των πενήτων“, όστις εδέχθη της αμαρτωλής τα μύρα και τα δάκρυα καὶ τού ληστού το Μνήσθητί μου, θὰ δεχθή και αυτής της πτωχής την μετάνοιαν, και θα της δώσῃ χώρον και τόπον χλοερὸν, καὶ άνεσιν καὶ αναψυχὴν εις την βασιλείαν Του την αιωνίαν». Ακόμη και για τη Φόνισσα, την Φραγκογιαννού, που καταδιωκόμενη από δύο άνδρες για τα εγκλήματα που έκανε και στην προσπάθειά της να ανέβη τον βράχο του αγίου Σώστη, πνίγηκε, την αφήνει στην κρίση της Θείας Δικαιοσύνης γράφοντας: «Η γραία Χαδούλα εύρε τον θάνατον εις το πέραμα του Αγίου Σώστη, εις τον λαιμόν τον ενώνοντα τον βράχον του ερημητηρίου με την ξηράν, εις το ήμισυ του δρόμου, μεταξύ της θείας και της ανθρωπίνης δικαιοσύνης». Δικαιολογημένα γράφει για τον ανθρωπιστή Παπαδιαμάντη ὁ Γιάννης Τσαρούχης: «Ο Παπαδιαμάντης, κάτω απὸ τὸ ήσυχο πνεύμα του, κάτω απὸ τὴν γαλήνη τὴν στηριγμένη στὴν χριστιανικὴ, ορθόδοξη πίστη, είναι πολύ πιὸ τραγικός, είναι πολύ πιὸ Ευρωπαίος στὶς ανησυχίες απὸ πολλοὺς ευρωπαΐζοντες, οι οποίοι σήμερα δὲν θὰ έκαναν ούτε γιὰ τὰ επαρχιακὰ φύλλα μὲ τις επαναστατικὲς τους ιδέες καὶ μὲ τις πρωτοτυπίες τους». Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Θεολογία το γεγονός της μετάνοιας δεν είναι δυνατό να αντικειμενοποιείται στις

διαστάσεις μιας απρόσωπης συνταγής ή τακτικής, αλλά παραμένει πάντοτε το ενδεχόμενο προσωπικής ανακαλύψεως. Η συνάντηση με το Χριστό δεν πραγματοποιείται ως αποτέλεσμα της θρησκευτικής πορείας του ανθρώπου, αλλά ως φωτισμός στο πέλαγος της αποτυχίας του. Συγκλονιστική είναι η περιγραφή από τον Παπαδιαμάντη, της ειλικρινούς εξομολογήσεως της αδελφής Αγάπης στον Γέροντα Αμμούν, που τόσο πολύ διέφερε ποιοτικὰ απὸ τὶς αμέτρητες τυπικὲς εξομολογήσεις ποὺ ο Γέρων Πνευματικός είχε δεχθεί καὶ ποὺ έκαμε καὶ τὸν ίδιο νὰ διερωτάται, αν καὶ αυτός εξωμολογήθη ποτὲ μετ’ αληθούς καὶ ανυποκρίτου ειλικρινείας, πρὸς τὸν πνευματικὸν αυτού πατέρα. Ταυτόχρονα, η απαλλαγή από την αμαρτία και η συγχώρεση δεν είναι ένα ατομικό ζήτημα μιας δικανικής τακτοποίησης μεταξύ Θεού και ανθρώπου εξαιτίας της προσβολής της αγιότητας του Θεού, όπως στην ρωμαιοκαθολική εκκλησία, ή μια σχέση ατομική μεταξύ Θεού και ανθρώπου, χωρίς μεσάζοντες ιερείς, όπως στις προτεσταντικές εκκλησίες, οι οποίες απορρίπτουν το μυστήριο της εξομολόγησης, αλλά αποτελεί ένα εκκλησιολογικό γεγονός και όχι ατομικό γεγονός. Όπως η αμαρτία που είναι αποξένωση από το Θεό και από την εκκλησιαστική κοινότητα, έχει άμεσες επιπτώσεις σε όλο το εκκλησιαστικό σώμα· κατά τον ίδιο τρόπο και η συγχώρεση αφορά όλο το εκκλησιαστικό σώμα, είναι επανένταξη στο Σώμα Χριστού. Αυτό το βλέπουμε στο διή-

Παύλειος Λόγος

γημα του Παπαδιαμάντη «Ο Αλιβάνιστος» όπου η Μολώτα θεωρούσα τον εαυτό της υπαίτιο για την αποκοπή του μπαρμπα-Κόλια από την Εκκλησία και την κοινωνία του χωριού προσφεύγει και εξομολογείται το αμάρτημά της στην φίλη της Αφέντρα και ο Παπαδιαμάντης συνεχίζει αναφέροντας τα εξής: «Η Αφέντρα ενόησεν αμέσως την απλοϊκήν ευσυνειδησίαν της γραίας. – Ε, καλά, είπε· να που τον ηύρες τώρα, στην Ανάστασι. Ώρα του Ασπασμού, της αγάπης είναι. Να σχωρεθής, να το πης του παπά, και θα σ’ αφήση να μεταλάβης. Η Μολώτα ηκολούθησε κατά γράμμα την συμβουλήν τής Αφέντρας. Εισήλθεν εις τον ναόν, ησπάσθη το Ευαγγέλιον και την Ανάστασιν, είτα εζήτησε συγχώρησιν από τον Κόλιαν. Ακολούθως, την ώραν του Κοινωνικού, επλησίασε μαζύ με τας άλλας γυναίκας εις την βορείαν πύλην του ιερού, όπου ο ιερεύς ανέγνωσεν επί των κεφαλών των την συγχωρητικήν ευχήν, ενώ ο μικρός ψάλτης εμινύριζε το “Σώμα Χριστού μεταλάβετε”». Είναι φανερό λοιπόν ότι το Ορθόδοξο πνευματικό ήθος διατρέχει το έργο πολλών νεοελλήνων. Ο Τσαρούχης έλεγε: «είμαι χριστιανός και γι’ αυτό είμαι ανθρωπιστής» και ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε: «Ο Τσαρούχης είναι χριστιανός, όχι γιατί πηγαίνει στην εκκλησία, αλλά γιατί ξέρει να στέκεται μέσα σ’ αυτήν, με την άνεση ενός παπά και με την αγιότητα ενός μικρού παιδιού». Eίναι γνωστή η βαθιά έλξη που ασκούσε στον Τσαρούχη (19101989) το Άγιον Όρος, όπου – αν και άρρωστος σοβαρά – έφτανε ως απλός προσκυνητής τις παραμονές της Μεγάλης Εβδομάδας για να παρακολουθήσει τις ολονύχτιες ακολουθίες. Το μοναστικό τυπικό τον ενθουσίαζε. Οι αργόσυρτες βυζαντινές μελωδίες τον γοήτευαν. Τα τελευταία χρόνια όταν επισκεπτόταν το Άγιο Όρος έμενε στο Ι. Κουτλουμουσιανό Κελί Αγίου Νικολάου Χαλκιά του Γέροντα Ιερόθεου. Ο Προηγούμενος Βασίλειος Ιβηρίτης αναφέρει για τον ζωγράφο Γιάννη Τσαρούχη τα εξής: «Ο Τσαρούχης δεν ήταν ένας απλός καλλιτέχνης ή στοχαστής. Τέτοιους έχουμε πολλούς. Ήταν πνευματικός άνθρωπος, με την αληθινή σημασία του όρου. Και σε μια απλή του φράση περιέκλεισε και απεκάλυψε όλο το πνευματικό του μεγαλείο και τη

Παύλειος Λόγος

δύναμη. ¨Όταν τον ρώτησα», συνεχίζει ο Γέροντας Βασίλειος, «αν ευτύχησε στη ζωή του, είπε: “Τώρα, με τα γεράματα και τη αρρώστια, νοιώθω ευτυχισμένος, γιατί βρήκα αυτό που ζητούσα. Όταν ήμουν νέος, ήμουν δυστυχής, γιατί έψαχνα όλα αυτά, και δεν τα εύρισκα”. Αυτό είναι το επαναστατικό και γαλήνιο του Τσαρούχη, που πήρε από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Για να απαντήσει έτσι», συνεχίζει ο Γέροντας Βασίλειος ερμηνεύοντας την φράση του Τσαρούχη, «σημαίνει ότι είχε δύναμη που ανατρέπει την καθεστηκυία τάξη της φθοράς και φέρνει τα πάνω κάτω. Συνήθως λέγεται ότι “το παν είναι η υγεία”. Επίσης, ότι “το γήρας ουκ έρχεται μόνον”, αλλά συνοδεύεται με πολλά δεινά, που οδηγούν στον θάνατο. Αυτό ουσιαστικά είναι υποδούλωση στη μοίρα και ηττοπάθεια. Αλλά ούτε για την Εκκλησία ούτε για τον Τσαρούχη είναι έτσι τα πράγματα. Η υγεία είναι σημαντικό αγαθό, αλλά δεν είναι το παν. Και το γήρας ουκ έρχεται μόνον, αλλά φέρνει μαζί του –γι’ αυτούς που ζητούν τα τίμια- την ευτυχία που δεν περιγράφεται». Πέρα από τις παραπάνω επισημάνσεις, ο Ορθόδοξος πολιτισμός μας, έτσι όπως ενυλώνεται στην καλλιτεχνική δημιουργία διαπνέει και την ελληνική καλλιτεχνική έκφραση. Το δημοτικό τραγούδι είναι ενδεικτικό της ζύμωσης του ελληνικού λαού, με την εκκλησιαστική παράδοσή του, αλλά και της καθολικότητας της συνείδησής του, αφού διασώζει σ’ αυτήν αβίαστα τη μνήμη όλης της ιστορίας του, προχριστιανικής και χριστιανικής. Ο Χρόνης Αηδονίδης υποστηρίζει πως η ελληνική μας μουσική μοιάζει με ένα δέντρο που έχει δυο μεγάλα κλαδιά: το ένα είναι η δημοτική μας λαϊκή μουσική και το άλλο η βυζαντινή ή αλλως πως, τα δύο αυτά είδη της μουσικής μας παράδοσης μοιάζουν με δίδυμες αδελφές, που έχουν σίγουρα πολλές ομοιότητες. Δεν είναι τυχαίο που στα λίγο παλαιότερα χρόνια, την εποχή που η ζωή στο χωριό ήταν το βασικό κοινωνικό μοντέλο, τα γλέντια και τα πανηγύρια γίνονταν στο προαύλιο της Εκκλησίας, αμέσως μόλις ολοκληρωνόταν κάποια σχετική Ακολουθία (λ.χ. γάμου ή βάπτισης) ή η Θεία Λειτουργία. Ομοιότητες που μπορούμε να επισημάνουμε μεταξύ δημοτικού τραγουδιού και βυζαντινής μουσικής είναι όσον αφορά τον τρόπο γραφής που είναι η παρασημαντική η οποία βασίζεται στην αρχαία μουσική σημειογραφία. Στη Βυζαντινή Μουσική ακολουθείται, με κάποιες παραλλαγές, για κάποια μέλη, η λεγόμενη Πυθα-

γορική Οκτάχορδος, την οποία, όπως φανερώνει και το όνομά της, εφηύρε ο αρχαίος φιλόσοφος, μαθηματικός και μουσικός Πυθαγόρας. Οι 8 ήχοι της Βυζαντινής Μουσικής (τους οποίους, με κάποιες παραλλαγές ανάλογα με την περιοχή, ακολουθούν και τα δημοτικά τραγούδια) συστηματοποιήθηκαν, κατά βάση από τον Αγ. Ιωάννη το Δαμασκηνό, μετά από αναμόρφωση των αρχαίων ήχων. Το βυζαντινό μέλος δεν επηρέασε μόνο το δημοτικό τραγούδι αλλά και τη νεότερη καλλιτεχνική δημιουργία. Στην ιστοσελίδα του Εθνικού Ωδείου διαβάζουμε τα εξής: «Η Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική έλκει την καταγωγή της από την αρχαία ελληνική μουσική. Αναμφίβολα η Βυζαντινή Εκκλησιαστική μουσική που επιβιώνει μέχρι σήμερα σε όλες τις εκκλησίες του γένους επηρέασε τόσο την Δημοτική παράδοση όσο και το Ρεμπέτικο και Λαϊκό μας τραγούδι. Μεγάλοι επίσης συνθέτες όπως οι: Μίκης Θεοδωράκης, Γιάννης Μαρκόπουλος, Ξαρχάκος κ.α. παραδέχονται ότι έχουν επηρεαστεί από την Βυζαντινή Μουσική». Πράγματι το 1968, ο Μίκης Θεοδωράκης μάθαινε βυζαντινή μουσική, όπως ο ίδιος είπε σε ομιλία του στη Ζάτουνα Αρκαδίας, το 2006: “…εδώ στον ίδιο χώρο, στον Ναό της Παναγίας, πριν 38 χρόνια μαθήτευσα την Βυζαντινή μουσική με Δάσκαλο τον Ιερομόναχο πατέρα Θεοδόση”, ανέφερε. «Το Βυζάντιο, ο Σολωμός, ο Καβάφης, είναι πραγματική αφιέρωση στο μεγαλύτερο επίτευγμα του ελληνικού κόσμου», γράφει ο Θεοδωράκης στην ανατομία της μουσικής. Ο ίδιος ο συνθέτης εξηγεί τις επιρροές της Βυζαντινής Μουσικής στο τρίτο μέρος της «Κατάστασης Πολιορκίας», που περιέχει τη μελωδία του «Η ζωή εν τάφω». Είναι οι κλίμακες της βυζαντινής δημοτικής λαϊκής μουσικής που φτιάχνουν τις μελωδίες του Θεοδωράκη, οι σύνθετοι ρυθμοί της ελληνικής δημοτικής μουσικής, η τετραχορδική μέθοδος σύνθεσης, η δυτικοευρωπαϊκή τεχνική σύνθεση και η αρχαία και σύγχρονη ποίηση. Σε κάθε μία απ’ τις τέσσερις δημιουργικές του περιόδους ο Θεοδωράκης συνθέτει μείζονα συμφωνικά έργα, μέσα στα οποία χρησιμοποιεί τις ελληνικές παραδόσεις αντλώντας από τη βυζαντινή, την δημοτική και την αστική μουσική. Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις ηγήθηκαν της επανάστασης του ελληνικού τραγουδιού, μέσα από την οποία θα αναγεννιόταν καθαρή η ελληνική μουσική, έχοντας πια τις ρίζες της στη βυζαντινή, δημοτική και

λαϊκή μας παράδοση και όχι στις ξενόφερτες επιρροές. Ο Σεφέρης, Ελύτης, Γκάτσος, Σικελιανός, Τσαρούχης λειτούργησαν ως μέντορες τους. Ο Μάνος Χατζιδάκις συνδυάζει στοιχεία από πέντε διαφορετικές πολιτισμικές ταυτότητες: α) την αστικο-λαϊκή μουσική της Κωνσταντινούπολης, β) τη βαλκανική λαϊκή μουσική,γ) την ελληνική λαϊκή και παραδοσιακή μουσική, δ) το βυζαντινό μέλος και ε) την ελληνική αστική σύγχρονη ποίηση. Ο μακαριστός καθηγητής Ν. Ματσούκας σχολιάζοντας το τραγούδι «Η μπαλάντα του Ούρι», σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική του Μάνου Χατζιδάκη, επισημαίνει την επιρροή της Ορθόδοξης πνευματικότητας στις σύγχρονες καλλιτεχνικές δημιουργίες αναφέροντας τα εξής: «Η μπαλλάντα του Ούρι, σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική του Μάνου Χατζιδάκη, πέρα από την απαράμιλλη αισθητική δόνηση που προσφέρει στον καθένα, αποτελεί μια ποιητική και μουσική δημιουργία με συνταρακτικές μεταφυσικές προεκτάσεις. Προσωπικά – και αυτό αποτελεί αυστηρά προσωπική μου κρίση – μόνο στα περιώνυμα ιδιόμελα του Ιωάννη του Δαμασκηνού βρήκα μια τέτοια τραγική αλήθεια». Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε ότι και οι μουσικές ρίζες του ρεμπέτικου τραγουδιού ανάγονται στη βυζαντινή μουσική και στο δημοτικό τραγούδι του ελληνικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας και των νησιών του Αιγαίου. Μάλιστα ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πει για την επιρροή της βυζαντινής μουσικής: «Πάνω σ’ αυτούς τους ρυθμούς χτίζεται το ρεμπέτικο τραγούδι, του οποίου παρατηρώντας τη μελωδική γραμμή διακρίνομε καθαρά την επίδραση ή καλύτερα την προέκταση του βυζαντινού μέλους. Όχι μόνο εξετάζοντας τις κλίμακες που από το ένστιχτο των λαϊκών μουσικών διατηρούνται αναλλοίωτες, μα ακόμη παρατηρώντας τις πτώσεις, τα διαστήματα και τον τρόπο εκτέλεσης. Όλα φανερώνουν την πηγή, που δεν είναι άλλη από την αυστηρή και απέρριτη εκκλησιαστική υμνωδία». Ένα άλλο πεδίο καλλιτεχνικής έκφρασης είναι η ζωγραφική και αυτό το οποίο είναι αναγνωρισμένο από όλους είναι ότι πολλοί διακεκριμένοι Έλληνες ζωγράφοι αναζήτησαν στο Βυζάντιο πρότυπα για να τα «μπολιάσουν» με το πνεύμα και τις τεχνικές των νεότερων κινημάτων. Αυτό ήταν άλλωστε και το περιεχόμενο της έκθεσης με τίτλο “Ιστορώντας την υπέρβαση – Από την παράδοση του Βυζαντίου στη νεώτερη τέχνη” που οργάνωσε για

το 2013 το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στην Άνδρο. Η βυζαντινή τέχνη, σε όλες της τις εκφάνσεις, είναι δεδομένο ότι επηρέασε τη νεώτερη και τη σύγχρονη εικονογραφική ιστοριογραφία με πλείστα εικονιστικά και τεχνοτροπικά στοιχεία, με τον τρόπο που και η εκκλησιαστική ποίηση και υµνολογία τροφοδότησε τη νεώτερη λογοτεχνική έκφραση και η ψαλτική βυζαντινή µουσική τα νεώτερα µουσικά ακούσµατα, ιδιαίτερα της Ανατολής. Οι έντονες χρωµατικές κλίµακες, οι γραµµικές εκτελέσεις και τα γεωµετρικά µοτίβα, η µετωπική διάταξη των µορφών, η απουσία τρίτης διάστασης, η σχηµατοποιηµένη γεωµετρίζουσα πτυχολογία, οι στερεοµετρικοί όγκοι και η κατανοµή τους στον χώρο είναι χαρακτηριστικά της βυζαντινής αγιογραφίας που ως προδροµικά ζωγραφικά στοιχεία ευθέως παραπέµπουν σε θεµελιακές αρχές νεώτερων και σύγχρονων εικαστικών ρευµάτων, όπως του Υπερρεαλισμού. Είναι στοιχεία τα οποία επινοήθηκαν για να επιτευχθεί η καθαρά αισθητική πληρότητα της εικόνας και να ιστορηθεί το ζητούµενο που είναι η αγιοπνευµατική θεώρηση των εικόνων του κόσµου, όπως το εκφράζει η Ορθόδοξη εικονογραφία. Πρώτος απ’ όλους, ο δάσκαλος του Εγγονόπουλου και του Τσαρούχη, ο Φώτης Κόντογλου ενσωμάτωσε στο πρόσωπό του το ήθος τού αυθεντικού Ρωμιού και το μετάγγισε με την ζωγραφική του τέχνη του στην αποπροσανατολισμένη ελλαδική πραγματικότητα τού μεσοπολέμου. Μπόλιασε την αγριελιά τού νεοελληνικού κράτους με την καλιέλαιον τής Ορθόδοξης ρωμιοσύνης της καθ’ ημάς Ανατολής. «Η βυζαντινή τέχνη είναι η πιο κοντινή σε μας μορφή της ελληνικής τέχνης», είχε πει ο Νίκος Εγγονόπουλος. Ο Φώτης Κόντογλου μύησε τον Νίκο Εγγονόπουλο στην υπερβατικότητα της βυζαντινής τέχνης, δηλαδή της δυνατότητας να ξεπερνά τις συμβατικότητες της φυσικής πραγματικότητας, που ήταν και το ζητούμενο του υπερρεαλισμού. Έτσι ο Εγγονόπουλος έλυσε το πρόβλημα του υπερρεαλισμού μέσω της Βυζαντινής Τέχνης! Αναφέρει ο Εγγονόπουλος για τον Κόντογλου τα εξής: «Ήταν ένας μεγάλος Δάσκαλος. Δάσκαλος του Ελληνισμού και δάσκαλος της Βυζαντινής ζωγραφικής. Η Βυζαντινή ζωγραφική σε τελευταία ανάλυση είναι η Ελληνική ζωγραφική» και προσθέτει για τον εαυτό του τα εξής: «Δεν συνέχισα, βέβαια, για πολύ την εκκλησιαστική ζωγραφική...

όμως τα βυζαντινά στοιχεία είναι εμφανέστατα σε όλη μου τη δουλειά». Η τεχνική του είναι βυζαντινή επί το πλείστον. Συνδυάζει τη γραμμική προοπτική με την προοπτική της βυζαντινής ζωγραφικής. Η ζωγραφική του είναι ανθρωποκεντρική και έντονα ελληνοκεντρική. Τα θέματα του τα αντλεί από τους τρείς ένδοξους σταθμούς της Ελλάδας: α) το Βυζάντιο, β) την ελληνική Επανάσταση του 1821 και γ) την ελληνική μυθολογία. Ο Εγγονόπουλος λάτρευε το ελληνικό φως και «η ελληνική, η βυζαντινή ζωγραφιά αναπνέει αδέσµευτη και αποπνέει ανεµελιά και λεβεντιά... Είναι σαν την Ορθοδοξία που µετέχει στο πνεύµα του Πλάτωνα», επεσήμανε χαρακτηριστικά. Επίσης, και στο έργο του Κωνσταντίνου Παρθένη, στις αλληγορικές και θρησκευτικές συνθέσεις του, συγχωνεύονται επιδράσεις από την Αρχαιότητα, το Βυζάντιο και τα νεότερα ρεύματα. Από όλα τα παραπάνω που αναφέραμε γίνεται κατανοητό, λοιπόν, γιατί ο μακαριστός ιστορικός Στήβεν Ράνσιμαν κάλεσε τους Έλληνες να κρατήσουν την Ορθόδοξη ταυτότητά τους για να έχουν μέλλον και πολιτισμική παρουσία και στον 21ο αιώνα, διότι σε τελική ανάλυση αλλοτρίωση από την Ορθόδοξη παράδοση σημαίνει αλλοτρίωση από τα έργα της νεοελληνικής διανόησης, εκρίζωση από την ψυχή του λαού του Καβάφη, του Χατζιδάκι, του Ελύτη και του Παπαδιαμάντη. Η προσπάθεια εκρίζωσης της Ορθόδοξης παράδοσης ισοδυναμεί με προσπάθεια εκρίζωσης του δημοτικού αλλά και του ρεμπέτικου τραγουδιού, τη διαγραφή της μουσικής του Μ. Θεοδωράκη. Αλλοτρίωση από τη παράδοσή μας σημαίνει να πετάξεις στον κάλαθο των αχρήστων τους πίνακες του Τσαρούχη και του Εγγονόπουλου. Όλοι αυτοί οι πνευματικοί άνθρωποι μελέτησαν τα κείμενα της παράδοσης μας. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι ο ποιητής από την Θεσσαλονίκη Ντίνος Χριστιανόπουλος, απέδωσε στην νεοελληνική ύμνους του Ιωάννου Δαμασκηνού.

Παύλειος Λόγος

Οικολογία

και Ορθόδοξη Λατρεία του Ιωάννη Σιδηρά

Β΄ μέρος

το ευχαριστιακό δείπνο της θείας λειτουργίας υπάρχει το ουσιαστικότερο τμήμα αυτής που ονομάζεται «η Αγία Αναφορά». Όλα όσα προηγήθηκαν από την έναρξη της θείας λειτουργίας, με το: «ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» δεν είναι παρά στάδια προετοιμασίας για την Αναφορά. Λέγεται έτσι γιατί η θυσία αναφέρεται προς τον Θεό. Τα τίμια δώρα, ο άρτος και ο οίνος, ως εκ της κτιστής δημιουργίας προερχόμενα δεν προσκομίζονται μόνο στο επίγειο θυσιαστήριο για καθαγιασμό, αλλά «αναφέρονται», ανυψώνονται στο ουράνιο θυσιαστήριο της Βασιλείας του Θεού της οποίας «οντολογική εικόνα» είναι η θεία λειτουργία. Στο τμήμα αυτό της Αγίας Αναφοράς, το οποίο αρχίζει με το: «Άξιον και Δίκαιον..» μέχρι την εκφώνηση: «και έσται τα ελέη..» εμπεριέχεται και το σημείο όπου αναγινώσκεται η πολύ σημαντική ευχή της Αγίας Αναφοράς, η οποία αρχίζει με τη δοξολογική ευχαριστία προς τον Θεό Πατέρα για όλα τα αγαθά, φανερά και αφανή, που μάς έδωκε, διότι μας δημιούργησε «εκ του μηδενός» και μας ανέστησε πάλι μετά την πτώση μας, χαρίζοντάς μας την μέλλουσα Βασιλεία. Ακόμη γιατί μας αξιώνει να τελούμε τη θεία Λειτουργία, μολονότι παρίστανται πλησίον του λειτουργού χιλιάδες και μυριάδες άγγελοι. Έτσι οι δύο κόσμοι, ο αγγελικός και ο ανθρώπινος, ενώθηκαν και κατά τον Ιερό Χρυσόστομο «κοινήν την ευφημίαν εποιήσαντο». Μέσα στο τμήμα της Αγίας Αναφοράς περιλαμβάνεται και η επίκληση του Παναγίου και τελεταρχικού Πνεύματος, προκειμένου να τελεσθεί ο καθαγιασμός, η μεταβολή των υλικών τιμίων δώρων σε σώμα και αίμα Χριστού. Προηγείται όμως σ’ αυτό το θεσπέσιο και σωτήριο ευχαριστιακό δείπνο της θείας Λειτουργίας η σύντομη εκφώνηση - πρόταση του λειτουργούντος ιερέως: «Τα σα εκ των σων σοι προσφέροντες κατά πάντα και δια πάντα». Η θεολογικότατη αυτή φράση σημαίνει πως αυτά που προσφέρουμε ως τίμια δώρα, δηλαδή ο άρτος και ο οίνος, για να γίνουν σώμα και αίμα Χριστού, δεν είναι παρά αυτά που ο ίδιος ο Δημιουργός μας χάρισε. Εκείνος κάποτε από αγάπη μας τα προσέφερε ως δώρα και ευλογία για να ζήσουμε. Και εμείς τώρα τα προσφέρου-

Παύλειος Λόγος

με ως ευχαριστία, κι εκείνος πάλι θα μας τα αντιπροσφέρει ως σώμα και αίμα Χριστού πλέον για να ζήσουμε πνευματικά και οντολογικά ενωμένοι μαζί Του. Έτσι, ασφαλώς, καταξιώνεται και εκπληρώνεται ο σκοπός της υλικής δημιουργίας. Προσφερόμενη αγιάζεται, ευλογείται, μεταμορφώνεται. Μαζί με τον άνθρωπο ανυψώνεται στο υπερουράνιο θυσιαστήριο και αποκαθίσταται στην αρχαία παραδείσια κατάσταση. Όταν λοιπόν ο ιερεύς εκφωνεί τη φράση: «τα σα εκ των σων…» καθίσταται και ιερεύς - λειτουργός όλης της κτίσεως, ο οποίος αναφέρει, δηλαδή, προσφέρει τα τίμια δώρα στο Δημιουργό Θεό για να συντελεσθεί, εν Αγίω Πνεύματι, η οντολογική μεταβολή του άρτου και του οίνου, αντίστοιχα, σε δεσποτικό, σωτήριο και λυτρωτικό σώμα και αίμα Χριστού. Η μεταβολή, όμως, αυτή προϋποθέτει την ύπαρξη των υλικών τιμίων δώρων, τα οποία η ευχαριστιακή κοινότητα προσφέρει στον λειτουργό ιερέα για να τελεσθεί το μυστήριο της θείας ευχαριστίας. Τα τίμια δώρα, ο ένζυμος άρτος, ο οποίος κατά την ορθή και όμορφη παράδοσή μας ονομάζεται «πρόσφορο», καθώς και ο οίνος, το νάμα, αποτελούν τα υλικά στοιχεία της κτιστής δημιουργίας, τα οποία αντιπροσφέρονται, αντιδωρίζονται, κατά την Αγία Αναφορά για να «λειτουργηθούν», να καθαγιασθούν και εν Αγίω Πνεύματι να μεταβληθούν στο ζωηφόρο σώμα και το πανακήρατο αίμα του αναστάντος Χριστού. Τα υλικά στοιχεία για να παρασκευασθεί ο άρτος, το ψωμί της κοινότητος, και ο οίνος προέρχονται από την κτιστή δημιουργία. Το ευλογημένο σιτάρι που παράγεται από την καλλιεργημένη γη γίνεται αλεύρι και με το νερό και το αλάτι ζυμώνεται από τους μοναχούς στα μοναστήρια και από τις ευλαβείς γυναίκες στις ενορίες για να ψηθεί και να γίνει ένζυμος άρτος προσφέρομενος (αναφερόμενος λειτουργικά) «εξ όλης της ευχαριστιακής κοινότητος» στην Εκκλησία για το μυστήριο της θείας ευχαριστίας προκειμένου να μεταβληθεί σε «άρτο ζωής αιωνίου». Αλλά και ο οίνος, το νάμα, παρασκευάζεται από τα γεννήματα της αμπέλου που με αγάπη ο αμπελουργός καλλιεργεί και φροντίζει στο χώμα της γης για να καρποφορήσει και να «φέρει καρπόν πολύν», οπότε προσφέρεται για να μεταβληθεί εν Αγίω Πνεύματι εντός του μυστηρίου της τελουμένης θείας Λειτουργίας σε «αίμα Χρι-

στού, αίμα ζωής αιωνίου». Στην τελετουργία του μυστηρίου της θείας ευχαριστίας γίνεται και χρήση του υλικού στοιχείου του ύδατος, τόσο κατά τη μείξη αυτού με τον οίνο στην ιερά πρόθεση, όσο και στη χρήση του «ζέου». Χρήση του άρτου γίνεται στο ευλογημένο «αντίδωρο» και στο λεγόμενο «ύψωμα» που προσφέρεται στους πιστούς. Όλα λοιπόν τα βασικά υλικά στοιχεία της κτίσεως ως απαραίτητα για την ανθρώπινη ζωή, το ύδωρ, ο άρτος και ο οίνος, τα οποία αποτελούν δωρεά από τον δοτήρα παντός αγαθού Θεό προς τον χοϊκό άνθρωπο, εν συνεχεία αντιπροσφέρονται και αντιδωρούνται από την εκκλησιαστική κοινότητα και αναφέρονται από τον μυσταγωγό ιερέα στην ευχαριστιακή σύναξη. Επειδή η Εκκλησία του Χριστού από την αρχή της συστάσεώς της μερίμνησε και για τα εγκόσμια και για τα υπερκόσμια αγαθά (ευχή κεφαλοκλισίας του όρθρου) άρχισε να δέεται εκτενώς υπερ του φυσικού περιβάλλοντος και της συνόλου κτιστής δημιουργίας, όπως τούτο καταγράφεται τόσο στις αρχαίες λειτουργίες όσο και στις μεταγενέστερες. Έτσι, στη θεία Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου διαβάζουμε: «Μνήθητι Κύριε, ευκρασίας αέρων, όμβρων ειρηνικών, δρόσων αγαθών, καρπών ευφορίας, τελείας ευετηρίας και του στεφάνου του ενιαυτού της Χρηστότητός Σου. Οι γαρ οφθαλμοί πάντων εις Σε ελπίζουσι, και Συ δίδως την τροφήν αυτών εν ευκαιρία, Ανοίγεις Σύ την χείρα Σου και εμπιπλάς παν ζώον ευδοκίας». Στην αρχαία θεία Λειτουργία του Αγίου Αποστόλου Μάρκου η Εκκλησία δέεται του Κυρίου: «Τους αγαθούς υετούς κατάπεμψον επί τους χρήζοντας και επιδεομένους τόπους. Τα ποτάμια ύδατα ανάγαγε επί το μέτρον αυτών κατά την Σήν Χάριν. Τους καρπούς της γης αύξησον εις σπέρμα και εις θερισμόν. Προσεύξασθε υπέρ των αγαθών αέρων και των καρπών της γης. Υπέρ της συμμέτρου αναβάσεως των ποταμίων υδάτων. Υπέρ των αγαθών υετών και των σπορίμων της γης». Αλλά και στις μεταγενέστερες θ. Λειτουργίες, όπως του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου, ο ιερεύς αναγινώσκει: «Ευκράτους και επωφελείς τους αέρας ημίν χάρισαι. Όμβρους ειρηνικούς τη γη προς καρποφορίαν δώρησαι. Ευλόγησον τον στέφανον του ενιαυτού της Χρηστότητός Σου». Και στην γνωστή σε όλους θεία Λειτουρ-

γία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου αιτούμεθα δια του λειτουργού: «Υπέρ ευκρασίας αέρων, ευφορίας των καρπών της γης και καιρών ειρηνικών». Στην ορθόδοξη θεία λατρεία και μυστηριακή ζωή της ορθοδόξου εκκλησίας γίνεται χρήση των υλικών στοιχείων της κτίσεως και στα υπόλοιπα ιερά μυστήρια και τις διάφορες ιεροπραξίες. Στο μυστήριο του ιερού Βαπτίσματος γίνεται χρήση του ζωτικού και καθαρτηρίου φυσικού στοιχείου του ύδατος και του ελαίου. Επειδή δε κατά την αρχαία παράδοση η τέλεση του βαπτίσματος εντασσόταν ή ήταν άμεσα συνδεδεμένο με το μυστήριο της θείας ευχαριστίας, οι ιερείς κοινωνούσαν τα νεοφώτιστα νήπια. Στο μυστήριο του ιερού Χρίσματος γίνεται χρήση του Αγίου Μύρου, το οποίο παρασκευάζεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο με τα πλέον εκλεκτά φυσικά στοιχεία της κτιστής δημιουργίας και ο κατάλογος των ειδών αυτών αριθμεί 57 είδη. Στην τέλεση του μυστηρίου του γάμου, το οποίο ήταν κατά την αρχαία παράδοση της Εκκλησίας συνδεδεμένο οργανικά με τη θεία Λειτουργία, μέχρι και σήμερα σε ανάμνηση της μετοχής των νεονύμφων στη θεία ευχαριστία προσφέρεται ο οίνος, καθώς η εκκλησία ψάλλει: «Ποτήριον σωτηρίου λήψομαι…», ενώ σε πολλές περιοχές προσφέρεται και σταυρόψωμο εκ του οποίου ενός μικρού τμήματος γεύονται οι νεόνυμφοι μαζί με τον οίνο από τα χέρια του τελούντος το μυστήριο ιερέως. Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση του μυστηρίου του Αγίου Ευχελαίου για του οποίου την τέλεση γίνεται χρήση του ελαίου και του αλεύρου, που προσφέρουν οι ευλαβείς γυναίκες, και μετά την τέλεση του Ευχελαίου χρησιμοποιούν για την παρασκευή ενζύμου άρτου, ο οποίος ως «πρόσφορο» αντιπροσφέρεται στην Εκκλησία για την τέλεση της θείας ευχαριστίας. Τα υλικά στοιχεία της κτιστής δημουργίας χρησιμοποιούνται και κατά την τέλεση των κατά περίσταση ιεροπραξιών. Στον Αγιασμό (μικρό και μεγάλο) γίνεται χρήση του ύδατος και του βασιλικού ή άλλου άνθους. Στην αρτοκλασία επευλογούνται τα βασικά για την επιβίωση του ανθρώπου υλικά στοιχεία, ο άρτος, ο οίνος, ο σίτος και το έλαιον. Η τέλεση των ιερών μνημοσύνων προϋποθέτει την χρήση σίτου και κατά παλαιά παράδοση επευλογούνται και μικρά αρτίδια.

Είναι δε αξιοθαύμαστο ότι σε πολλές άλλες περιπτώσεις μέσα στην Εκκλησία γίνεται χρήση υλικών προϊόντων που παράγονται στη φύση και πολλά εξ αυτών προέρχονται από τον φυτικό πλούτο του περιβάλλοντος. Το έλαιον χρησιμοποιείται στις κανδύλες, το μελισσοκέρι, που ευωδιάζει, παράγεται από τις ευλογημένες μέλισσες, το θυμίαμα παρασκευάζεται με αρωματικά άνθη - φυτά και μύρα, τα άνθη διακοσμούν τους επιταφίους, βασιλικά και άνθη προσφέρονται στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού και την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, δαφνόφυλλα προσφέρονται την Κυριακή των Βαΐων και καρυδόφυλλα την Κυριακή της Πεντηκοστής. Η Εκκλησία επευλογεί τα κόκκινα πασχάλια αυγά και το τυρί που διανέμονται την Κυριακή του Πάσχα, ενώ κατά την εορτή της Αγίας Βαρβάρας επευλογείται ο παραδοσιακός θρακιώτικος βρασμένος σίτος. Κατά παράδοση η Εκκλησία την εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και σε άλλες περιπτώσεις αναγινώσκει ειδική ευχή και επευλογεί «επί προσφερόντων απαρχάς» ή «επί προσφερόντων καρπούς νέους», όπως σταφύλια, που είναι «γεννήματα της αμπέλου», σύκα, μήλα κ.ά. Άξιο μνείας είναι ότι το φυτικό και ζωϊκό βασίλειο της κτιστής δημιουργίας κατακοσμεί τους ορθόδοξους ναούς των ενοριών και των μονών. Από τις λεγόμενες παλαιοχριστιανικές βασιλικές μέχρι τους περίλαμπρους βυζαντινούς ναούς και τα καθολικά των παλαιφάτων μονών η βυζαντινή αγιογραφία, ξυλογλυπτική και κεντητική δανείζονται την καλλιεχνική θεματολογία τους από το φυτικό και ζωϊκό πλούτο της δημιουργίας. ‘Ετσι το σύμβολο του Ευαγγελιστού Μάρκου είναι ο Λέων, του Ευαγγελιστού Λουκά ο Βους και του Ευαγγελιστού Ιωάννου ο Αετός, όπως απεικονίζονται στην ορθόδοξη αγιογράφηση και ξυλογλυπτική. Αετοί, λέοντες ιχθύες, κήτοι, άλογα, όνοι, παγώνια, περιστέρια, φίδια απεικονίζονται σε πλείστες παραστάσεις. Κυριαρχεί επίσης και ο φυτικός διάκοσμος, όπως η κυπάρισσος, η άμπελος, η ελαία, ο φοίνιξ, τα ποικιλόμορφα άνθη κ. ά. Απεικονίζονται ακόμη η θάλασσα, οι ποταμοί, τα βουνά, η έρημος, ο ουρανός, ο ήλιος, η σελήνη, τα άστρα, οι πλανήτες και τα καταχθόνια στα κατώτατα της γης. Παραθέτουμε εν προκειμένω και το

σχετικό απόσπασμα από το θεόπνευστο πόνημα του ηγουμένου της Ιεράς Μονής Παναγίας Τατάρνης Ευρυτανίας, Αρχιμ. Δοσιθέου, υπό τον τίτλο: «Ορθοδοξία και φυσικό περιβάλλον», όπου μεταξύ άλλων γράφει: «Αλλά και εις τον καθημέραν βίον οι χριστιανοί εξεδέχοντο (και ενδέχονται εν τισί) την ευλογίαν της Εκκλησίας των εις πάσας τας εκδηλώσεις, εις αγρούς, εις δάση, εις θάλασσαν, εις οικίας. Υπάρχουσι και ευχαί εν τω μεγάλω ευχολογίω επί σπόρου, επί άλατος, επί άλωνος, εις φύτευμα αμπελώνος, επί τρυγής αμπέλου, εις ευλογίαν οίνου, εις κήπους, εις αμπελώνας και αγρούς. Ευχαί εις το ευλογήσαι ποίμνην, εις το κατασκευάσαι πλοίον, εις το ευλογήσαι δίκτυα, επί ορύξει φρέατος, επί ανομβρίας, επί απειλή σεισμού, εις λοιμικήν νόσον, εις πληγήν θανατικού, επί απειλή βροντών και αστραπών, επί δυσκρασίας αέρων επί απαρχή οπορών και γεννημάτων, επί ευλογήσει σταφυλής και πληθος άλλων. Είναι τόσον το ενδιαφέρον της Εκκλησίας δια το φυσικόν περιβάλλον, δια την πανίδα και την χλωρίδα, και είναι τόση η εμπιστοσύνη του λαού του Θεού εις την Εκκλησίαν του ώστε να θεωρώνται πολλοί άγιοι προστάται ζώων και φυτών. Και τω όντι ούτοι έχουσι παρρησίαν ενώπιον Κυρίου ίνα πρεσβεύωσι υπέρ των κατοικιδίων ζώων και των χωραφίων των εν τη υπαίθρω ζώντων χριστιανών. Παραδείγματος χάριν οι Άγιοι: Μάμας (2 Σεπτεμβρίου), Σπυρίδων Τριμυθούντος (12 Δεκεμβρίου), Μόδεστος Πατριάρχης Ιεροσολύμων (18 Δεκεμβρίου),Τρύφων (1 Φεβρουαρίου), Αθανάσιος Επίσκοπος Χριστιανουπόλεως (17 Μαΐου), Παρθένιος Επίσκοπος Ραδοβυζίου (21 Ιουλίου) και άλλοι ακόμη προστάται ζώων, ποιμνίων, αγρών. Ο χριστιανός γινώσκει τα φυσικά φαινόμενα αλλά πιστεύει ότι ταύτα ιθύνονται υπό της παντοκρατορικής δεξιάς του Υψίστου, διό και προσεύχονται υπέρ της αποτροπής αυτών ή της μετατροπής αυτών εις ευεργεσίαν». Έτσι, από όλα τα παραπάνω καταδεικνύεται ότι όλη η κτιστή δημιουργία, το φυσικό και το ζωϊκό βασίλειο εν τη Εκκλησία ανακαινίζονται, επευλογούνται και αγιάζονται εν Χριστώ Ιησού δια του οποίου τα πάντα καινά γέγονε.

Παύλειος Λόγος

«Ἐκτροπὴ καὶ ἐντροπὴ» τοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ

ιαβάζουμε στὸ τρίτο κεφάλαιο τῆς Γενέσεως, στὴν Παλαιὰ Διαθήκη: «Καὶ ἤκουσαν τῆς φωνῆς Κυρίου τοῦ Θεοῦ περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσῳ τὸ δειλινόν,καὶ ἐκρύβησαν ὁ τε Ἀδὰμ καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ ἀπὸ προσώπου Κυρίου τοῦ Θεοῦ ἐν μέσῳ τοῦ ξύλου τοῦ παραδείσου. Καὶ ἐκάλεσε Κύριος ὁ Θεὸς τὸν Ἀδὰμ καὶ εἶπεν αὐτῷ· Ἀδάμ, ποὺ εἰ; καὶ εἶπεν αὐτῷ· τῆς φωνῆς σου ἤκουσα περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσῳ καὶ ἐφοβήθην, ὅτι γυμνὸς εἰμι, καὶ ἐκρύβην»(Γέν. 3,8-10). Αὐτὰ συνέβησαν ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ οἱ Πρωτόπλαστοι ἄκουσαν καὶ ὑπάκουσαν τὸν πρῶτο ἀποστάτη, τὸν σατανᾶ, καὶ ἀρνήθηκαν τὴν κοινωνία μετὰ του Δημιουργοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ἀρνήθηκαν νά λαμβάνουν ζωὴ ἀπὸ τὴν πηγὴ τῆς ζωῆς, τὸν Θεό. Λησμόνησαν, συνεργείᾳ τοῦ διαβόλου, ὅτι «ἐκ του μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς παρήγαγεν» ὁ Δημιουργός. Ἀπεκδύθηκαν, ἔτσι, τὴν θεία Χάρη, ποὺ καθαίρει, φωτίζει καὶ θεοποιεῖ τὸν ἀνθρωπο. Αὐτὴ εἶναι ἡ γύμνια τοῦ Ἀδάμ, ἡ γύμνια τοῦ κάθε ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου. Ἐνεδύθηκαν, λοιπόν, οἱ Πρωτόπλαστοι τὴν ἁμαρτία, τὴν φθορὰ καὶ τὸν θάνατο. Πρῶτα τὸν πνευματικὸ θάνατο, ποὺ εἶναι ἡ ἀκοινωνησία μετὰ τοῦ Ζῶντος Θεοῦ καὶ ἔπειτα τὸν βιολογικό, ποὺ εἶναι ὁ χωρισμὸς τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα. Αὐτοὶ εἶναι οἱ δερμάτινοι χιτῶνες ποὺ ἐνεδύθηκαν οἱ Πρωτόπλαστοι καὶ δι’ αὐτῶν, ὡς μεταδοτικὴ ἀσθένεια, ὁλόκληρο τὸ ἀνθρώπινο γένος. Ἐφοβήθη, λοιπόν, καὶ ἐκρύβη ὁ Ἀδὰμ, ὅταν ἄκουσε τὸν Δημιουργὸ του νά τὸν πλησιάζει. Ἔνα ἀπὸ τὰ κύρια ἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἡ ἐντροπὴ. Καὶ τοῦτο, βεβαίως, δέν εἶναι τυχαίο γεγονός. Ὁ Φιλάνθρωπος Θεὸς ἔθεσε στό λογικὸ πλάσμα του τὴν συνεί-

Παύλειος Λόγος

δηση γιά νά τὸν ἐλέγχει στά ἀτοπήματα καὶ τίς ἐκτροπές του. Ἔθεσε ἀδέκαστο κριτὴ καὶ αὐστηρότατο ἐλεγκτή, τὴν συνείδηση, γιά νά δώσει στόν ἄνθρωπο τὴν δυνατότητα τῆς διορθώσεως. Ἔθεσε τὴν συνείδηση, ὡς ἀμερόληπτο κατήγορο, γιά νά μὴν συνεχίσει τὴν μεγάλη του πτώση, γιά νά μὴν μονιμοποιηθεῖ στήν παρὰ φύση κατάσταση τῆς ἁμαρτίας καὶ ἀπωλέσει, ἔτσι, διαπαντὸς τὴν ὑψηλὴ καταγωγὴ του καὶ τὴν αἰώνια προοπτικὴ του. Ἡ πρώτη ἐκείνη, λοιπόν, ἐντροπὴ ποὺ βίωσαν οἱ Πρωτόπλαστοι κατὰ τὴν μεγάλη καὶ τραγικὴ τους ἐκτροπὴ, ποὺ τοὺς ἀφαίρεσε τὴν περιβολὴ τῆς θείας δόξης καὶ τοὺς κατέστησε γυμνοὺς, στόν καύσωνα τῆς ἁμαρτίας καὶ στό ψῦχος τοῦ θανάτου, κυριαρχεῖ στόν κάθε ἄνθρωπο ποὺ περιπίπτει στήν ἁμαρτία, συνεργείᾳ τοῦ ἀνθρωποκτόνου διαβόλου. Ἡ ἐντροπὴ τῆς ἁμαρτίας διδάσκει στόν πρώην συνετό, τὴν ἀνοησία του. Στόν πρώην ειρηνικό, τὴν ταραχὴ του. Στόν πρώην φιλάνθρωπο, τὸν ἐγωισμό του. Στόν πρώην ταπεινό, τὴν ὑπερηφάνειά του. Στόν πρώην παρθένο, τὴν ἀκαθαρσία του. Στόν πρώην ὀλιγαρκῆ, τὴν φιλαργυρία του. Στόν πρώην χαρούμενο, τὴν θλίψη του. Στόν πρώην πιστό, τὴν ἀπιστία του. Στὸν πρώην ἐλπιδοφόρο, τὴν ἀπελπισία του. Στόν πρώην εὐαίσθητο, τὴν ἀναλγησία του. Ἐν τέλει, ἡ ἐντροπὴ τῆς ἐκτροπῆς διδάσκει τὴν πτωχεία ποὺ βιώνει ὁ ἁμαρτωλὸς ἀρνούμενος τὸν πλούτο τῆς θείας δόξης ποὺ σῴζει καὶ ἀθανατίζει τὸν ἀνθρωπο. Ὁ δρόμος τῆς ἐπιστροφῆς στό ἀρχαίο κάλλος τοῦ Παραδείσου, γιά τὸν πιστὸ χριστιανό, εἶναι τὸ μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως. Λέγει ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης: «Η Ἐξομολόγησις, εἶναι πράγματι ἕνα λουτρόν, μὲσα εἰς τὸ ὁποῖον ὅσαι ψυχαὶ λούονται, ἐξέρχονται παρευθὺς ἐλαφρόμεναι ἀπὸ τὸ βάρος τῆς ἁμαρτίας πού σηκώνουν.

Εἶναι ἕνα λουτρόν, μέσα εἰς τὸ ὁποῖον ἐκπλύνονται καὶ ἀφανίζονται ὅλοι οἱ μολυσμοὶ τῶν πλημμελημάτων, κατὰ τὸν θεῖον Χρυσόστομον: «Ἡ ὁμολογία τῶν ἡμαρτημένων, ἀφανισμὸς γίνεται τῶν πλημμελημάτων». Καὶ ἕνα λουτρόν, πού γίνεται διὰ τοὺς μετανοοῦντας, εἶναι ἕνα ἄλλο Βάπτισμα, δυσκολότερον μὲν ἀπὸ τὸ πρῶτον Βάπτισμα, ἀναγκαῖον ὅμως διὰ τὴν σωτηρίαν, ὡς καὶ ἐκεῖνο, κατὰ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον: «Οἷδα καὶ δεύτερον ἔτι (Βάπτισμα) τὸ διὰ δακρύων, ἀλλ᾿ἐπιπονώτερον».Στήν συνέχεια, μέ τὴν ἀσκητικὴ καὶ ἡσυχαστικὴ θεραπεία τῶν πληγῶν τῆς ἁμαρτίας, θά ὁδηγηθεῖ ὁ πιστὸς στήν, κατὰ τὸ δυνατόν, ἀξία συμμετοχὴ του στό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ὅπου καὶ πάλι, ὁ πρώην γυμνὸς τῆς ἁμαρτίας, θά ἐνεδυθεῖ τήν Θεία Χάρη, ποὺ καθαίρει, φωτίζει καὶ ἁγιάζει τὸν ἀνθρωπο. «Ὅσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε»(Γαλ.γ´, 27), ψάλλουμε κατὰ τὸ μέγα Μυστήριο τῆς Βαπτίσεως. Ὁ ἀνθρωποκτόνος διάβολος, βεβαίως, δέν παύει νά διαβάλλει τὸ ἔργο τοῦ Σωτήρος Χριστοῦ γιά τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.Τὴν ἐντροπὴ ποὺ τίκτει ἡ ἁμαρτία τὴν διαστρέφει πολλὲς φορὲς ἐντέχνως, γιά νά ἀποτρέψει τὸν χριστιανὸ ἀπὸ τὸ καθαρτήριο λουτρὸ τοῦ μυστηρίου τῆς ἐξομολογήσεως, ποὺ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἐθέσπισε. Ὁ διάβολος δίνει θράσος καὶ ἀναισθησία πρὶν τὴν διάπραξη τῆς ἁμαρτίας καὶ ἐντροπὴ μέ δαιμονικὴ συστολὴ, πρὶν τὴν ἀπόφαση γιά ἐξομολόγηση. Ἐδώ χρειάζεται ἐγρήγορση, περιφρόνηση τοῦ πονηροῦ λογισμοῦ καὶ ἐγκάρδια προσευχὴ γιά νά ἀποδεσμευθούμε ἀπὸ τὴν δαιμονικὴ ἐντροπὴ, ποὺ μᾶς ἀποτρέπει ἀπὸ τὴν σωτήρια ἐξομολόγηση. Ὁ Παντογνώστης Κύριος γνωρίζει βεβαίως τίς ἁμαρτίες μας, δέν ἔχει ἀνάγκη τῆς δικῆς μας ἐξομολογήσεως. Ἄς θυμηθοῦμε, ὅμως, ἐδώ, τὸν τρόπο μέ τὸν ὁποῖο ὁ

ἄσωτος υἱὸς προσῆλθε μετανοημένος καὶ ἐξομολογούμενος τίς ἁμαρτίες του στόν εὐσπλαγχνο Πατέρα, ποὺ τὸν ἀνέμενε στά προπύλαια τῆς πατρικῆς ἑστίας. Ἡ ταπείνωση τῆς ἐξομολογήσεως θεραπεύει τὴν ἀλαζονεία τῆς πτώσης, διότι, ὅπως λέγει ὁ Προφητάναξ Δαυίδ, ποὺ βίωσε τὴν πτώση τῆς ἁμαρτίας καὶ τὴν ἀνάσταση τῆς μετανοίας: «Καρδίαν συντετριμμένην καὶ τεταπεινωμένην ὁ Θεὸς οὐκ ἐξουδενώσει». Ἀλλὰ καὶ ὁ χρυσορρήμων Χρυσόστομος λέγει γιά τὴν ἐντροπὴ ποὺ φέρνει ὁ διάβολος πρὶν τὴν ἐξομολόγηση:«Δύο ταῦτα ἐστί, ἁμαρτία καὶ μετάνοια. Ἐν τῇ ἁμαρτίᾳ, ὄνειδος, γέλως. Ἐν δὲ τῇ μετανοίᾳ, ἔπαινος, παρρησία. Ἀλλ’ ἀντιστρέφει τὴν τάξιν ὁ Σατανᾶς, καὶ δίδωσι τοῖς πειθομένοις αὐτῷ, ἐν μὲν τῇ ἁμαρτίᾳ τὴν παρρησίαν, ἐν δὲ τῇ μετανοίᾳ τὴν αἰσχύνην. Σὺ δὲ μὴ πεισθῇς αὐτῷ». Ἡ τραγικὴ ἀλήθεια εἶναι, ὅτι σήμερα οἱ ἄνθρωποι, ἀνερυθριάστως καὶ μετά ἐγκαυχήσεως, προβάλλουν τίς ποικίλες ἁμαρτίες τους καὶ μάλιστα ἔφθασαν στὸ οἰκτρό σημεῖο νὰ τὶς χαρακτηρίζουν ὡς φυσικὴ ἀνάγκη τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτὸ εἶναι δαιμονικὴ κατάσταση καὶ φοβερὸ σημεῖο τῶν ἀποκαλυπτικῶν καιρῶν μας. Τὸ γεγονὸς ὅτι ἔπαψε σὲ πολλοὺς τῶν ἀνθρώπων, νὰ λειτουργεῖ ἡ συνείδηση καὶ ἡ συνα-

κόλουθη ἐντροπὴ, ἀποκαλύπτει πτώση ἀκόμη μεγαλύτερη τῶν Πρωτοπλάστων, ποὺ ἔνοιωσαν ἐντροπὴ ἀπὸ τὴν ἀποστασία τους. Κατακλείοντας θὰ ἀναφέρουμε ἕναν ἀγιοπνευματικό λόγο τοῦ μακαριστοῦ γέροντος Ἀναστασίου τῆς Μονῆς Κουδουμᾶ, τῆς Κρήτης, τοῦ μεγάλου καὶ θεοφόρου τούτου σύγχρονου Πατρὸς τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἀπλανοῦς ὁδηγοῦ πολλῶν ἀνθρώπων: «Ἡ ἐντροπὴ προῆλθε ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Ὁ Ἀδὰμ καὶ ἡ Εὔα ὅταν παρέβησαν τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, ἔπειτα κρύφτηκαν. Ντράπηκαν, ὅταν αἰσθάνθηκαν τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Δὲν εἶχαν τὴν πρωτύτερη ἄνεση καὶ παρρησία. Ἔκτοτε, πάντα, ὅταν ὁ κάθε ἄνθρωπος γεύεται τὸν ἀπογορευμένο καρπὸ τῆς ἁμαρτίας, ἐπειτα προσπαθεῖ νὰ κρυφτεῖ ἀπὸ τό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ. Πηγαίνει π.χ. νά προσκυνήσει στὴν Ἐκκλησία καὶ ἐντρέπεται νὰ πλησιάσει τὶς εἰκόνες. Ἡ ἐντροπὴ αὐτὴ προέρχεται ἀπὸ τὴν ἐκτροπή. Ὅσο περισσότερο ἐκτρεπόμεθα τόσο πιὸ πολὺ ἐντρεπόμεθα. Ἂν θέλετε νὰ κάνετε ἕνα τὲστ στὴν ψυχὴ σας καὶ νὰ διαπιστώσετε ποιὸ εἶναι τὸ φοβερότερο ἁμάρτημὰ σας, σκεφθεῖτε ποιὸ εἶναι ἐκεῖνο ποὺ σᾶς κάνει νὰ ἐντρέπεσθε περισσότερο. Αὐτὸ εἶναι καὶ τὸ πιὸ σοβαρὸ ποὺ πρέπει νὰ

καθαρίσετε. Ἡ ἐντροπὴ εἶναι ἀνάλογη μὲ τὸ μέγεθος κάθε ἁμαρτίας. Ὅταν νικήσουμε, ὅμως, αὐτὴν τὴν ἐντροπὴ καὶ ξεγυμνώσουμε τὴν ψυχὴ μας στὸν Πνευματικό, αὐτὴ ἡ ταπείνωση, αὐτὴ ἡ ψυχικὴ ὀδύνη φέρνει τὴν χάρη ποὺ θεραπεύει τὴν ἡδονὴ τῆς ἁμαρτίας. Γι’ αὐτὸ θέλει ὁ Θεὸς νὰ ἐξομολογούμεθα. Γιὰ νὰ ντραποῦμε, νὰ ζοριστοῦμε, νὰ ὑποστοῦμε ἐξευτελισμό, ταπείνωση, ψυχικὴ ὀδύνη, ὥστε, μέσῳ αὐτῆς τῆς ὀδύνης, νὰ ἀκυρώσουμε τὴν ἡδονὴ καὶ νὰ ἐπανέλθουμε στὴν πρωτύτερη κατάσταση τῆς ψυχικῆς ἀκεραιότητας. Ἔτσι, ἡ ἐντροπὴ ἀπὸ ἐμπόδιο ποὺ ἐνισχύει ὁ σατανὰς γιὰ νὰ ἐμποδίσει τὴν ἐξομολόγηση, γίνεται ἀγωγὸς ποὺ φέρνει τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν. Γιατὶ αὐτὴ ἡ ταπείνωση-ὀδύνη φέρνει τὴν χάρη, ποὺ ἀποκαθιστᾶ, ὅταν βέβαια ταπεινωθοῦμε καὶ νικήσουμε τὴν ἐντροπή. Καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, πάλιν παίζει ρόλο ἡ ἐντροπή. Σὲ προστατεύει ἀπὸ τὸ νὰ μὴν ἁμαρτάνεις εὔκολα σκεφτόμενος τὶς μετέπειτα ὀδυνηρὲς ἐπιπτώσεις. Πάντως νὰ ξέρετε ὅτι, ἔτσι, γίνεται· ἡ ἡδονὴ τῆς κάθε ἁμαρτίας φέρνει ποικίλες ὀδύνες. Καὶ ἀντίθετα· ἡ ὀδύνη τῆς ἐντροπῆςταπεινώσεως ὁδηγεῖ στὴν ὑπέρτατη ἡδονὴ τῆς Θείας Χάριτος». Παύλειος Λόγος

Βραβεῖο τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶ γιά τά «Παύλεια». 16

Παύλειος Λόγος

ήν Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου το βράδυ κατά τήν ἐτήσια πανηγυρική συνεδρίαση τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν ἀπενεμήθη βραβεῖο τῆς Ἀκαδημίας στήν Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας, το ὁποῖο παρέλαβε ἀπό τόν Πρόεδρο τῆς Ἀκαδημίας κ. Ἐπαμεινώνδα Σπηλιωτόπουλο ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων. Σύμφωνα με το σκεπτικό τῆς Ἀπόφασης, το ὁποῖο ἀνέγνωσε ὁ Γενικός Γραμματεύς κ. Βασίλειος Πετράκος, το Βραβεῖο τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν ἀπονεμήθηκε στήν Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας για τήν ἐπιστημονική δραστηριότητά της, πού ἀφορᾶ τή μελέτη τῆς προσωπικότητας και τῆς διδασκαλίας τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Ἰδιαιτέρως μέ τά ἐτήσια συνέδρια και μέ τήν ἔκδοση τῶν Πρακτικῶν τους , τα «Παύλεια», ἡ Ἱερά Μητρόπολις Βεροίας συμβάλλει στη μελέτη καί τη γνώση τοῦ ἔργου και τῆς διδασκαλίας τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Στήν πανηγυρική συνεδρία τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν παραβρέθηκαν, μεταξύ πολλῶν ἐπισήμων, και οἱ Βουλευτές Ἠμαθίας Λάζαρος Τσαβδαρίδης και Ἀπόστολος Βεσυρόπουλος. Ἐπίσης παρέστη το μέλος τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς τῶν Παυλείων Καθηγητής κ. Χαράλαμπος Ἀτματζίδης. Τήν Κυβέρνηση ἐκπροσώπησε ὁ Ὑπουργός Παιδείας κ. Λοβέρδος. Ἐπιστολή τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου. Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας, ὑπέρτιμε καί ἔξαρχε Θετταλίας, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητέ ἀδελφέ καί συλλειτουργέ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κύριε Παντελεῆμον, χάρις εἴη τῇ ὑμετέρᾳ Ἱερότητι καί εἰρήνη παρά Θεοῦ.

ῶν τοῦ μοναχοῦ Γερασίμου Μπεκέ

Μετ᾽ αἰσθημάτων χαρᾶς καί ἱκανοποιήσεως ἐπληροφορήθημεν ἐκ τοῦ πλήρους ἀφοσιώσεως πρός τήν ποτνίαν Μητέρα Ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ Μεγάλην Ἐκκλησίαν ἀπό κα΄ Δεκεμβρίου π.ἔ., ἀριθμ. Πρωτ. 864, τιμίου γράμματος τῆς ὑμετέρας ἀγαπητῆς Ἱερότητος, περί τῆς συμπληρώσεως εἰκοσαετίας ὅλης ἐπιτυχοῦς διοργανώσεως τῶν «Παυλείων» ἐν τῇ ἱστορικῇ καθ᾽ ὑμᾶς Ἱερᾷ Μητροπόλει τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου πρός τιμήν τοῦ ἱδρυτοῦ αὐτῆς Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου. Αἱ καθιερωθεῖσαι ἅμα τῇ ἐνάρξει τῆς ποιμαντορίας ὑμῶν καί ἐπιμελῶς καί ἐν εὐλογίαις καί ἐπιτυχίαις ὀργανωθεῖσαι ἐπί δύο ἤδη δεκαετίας ἐκδηλώσεις αὗται

Ο Πρόεδρος της Ακαδημίας κ. Επ. Σπηλιωτόπουλος επιδίδει το βραβείο στον σεβασμιώτατο Παύλειος Λόγος

τῶν «Παυλείων» καί τά ἐν τῷ πλαισίῳ αὐτῶν πραγματοποιηθέντα ἐπιτυχῶς ἐπιστημονικά συνέδρια, θέμα σχόντα αὐτόν τοῦτον τόν Ἀπόστολον τῶν Ἐθνῶν Παῦλον, τά ὁποῖα καί ἡ ἡμετέρα Μετριότης παρηκολουθήσαμεν ἐξ ἀναφορῶν τῶν κατ᾽ ἔτος ἀποστελλομένων πρός συμμετοχήν εἰς αὐτάς ἐκπροσώπων ἡμῶν, τοῦτο μέν παρήγαγον μεμαρτυρημένον θεολογικόν, ποιμαντικόν καί ἐν γένει ἐκκλησιαστικόν ἔργον, διά τῆς μελέτης καί θεωρήσεως εἰς βάθος ὑπό εἰδημόνων ἐπιστημόνων τῶν ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ ἐπιστολῶν τοῦ οὐρανοβάμονος Ἀποστόλου, τοῦ διελθόντος καί κηρύξαντος Χριστόν ἐσταυρωμένον καί ἀναστάντα καί ἐκ τοῦ Βήματος τῆς Βεροίας, τοῦτο δέ πανορθοδόξως καί πανελληνίως ἀνέδειξαν τό ἐπιτελούμενον καί ἐν τούτῳ πολυσχιδές καί πολυμερές ἐν τῇ Ἱερᾷ ὑμῶν Μητροπόλει ἔργον. Ἡ συγκεκριμένη αὕτη προσφορά τῶν Παυλείων δέν παρῆλθεν ἀπαρατήρητος καί ὑπό τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, τοῦ περιπύστου τούτου πνευματικοῦ Ἱδρύματος τῆς Ἑλλάδος, καί ἔτυχε προσφάτως τῆς τιμῆς καί τοῦ «ἐπαίνου» αὐτῆς. Ἡ ὑμετέρα Ἱερότης, ἐφαρμόζουσα βιωματικῶς τήν Παύλειον ρῆσιν «ἐάν τε γάρ ζῶμεν, τῷ Κυρίῳ ζῶμεν, ἐάν τε ἀποθνήσκωμεν, τῷ Κυρίῳ ἀποθνήσκομεν» (Ρωμ. ιδ΄, 8) καί ἰδίως καθ᾽ ὅλην τήν ποιμαντορίαν αὐτῆς ἐν τῇ λαχούσῃ αὐτῇ Ἐπαρχίᾳ τήν ἀποστολικήν προτροπήν «ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός» (Γαλ. β΄, 20), ἤδη ὡς καλλίκαρπος ἐλαία ἀπολαμβάνει τούς ἀγλαούς καρπούς τῶν φιλοθέων κόπων αυτῆς ὑπέρ τοῦ θεμελιωτοῦ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Βεροίας Ἀποστόλου Παύλου, τοῦ καί προστάτου τῆς καθ᾽ ὑμᾶς Ἱερᾶς

Με τον σεβ. Μητροπολίτη Περγάμου κ. Ιωάννη, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών

Μητροπόλεως, ὅστις εὐμενῶς ἐπί μίαν εἰκοσαετίαν ἐδέξατο τήν ὑμετέραν ἐκδαπάνησιν διά νά τιμήσητε αὐτόν ἀξίως τῆς ἀνυπολογίστου προσφορᾶς αὐτοῦ τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίᾳ. Ὅθεν, ἐγγιζούσης ὁσονούπω τῆς ἑορτῆς τοῦ πολιούχου τῆς πόλεως τῆς Βεροίας Ὁσίου Ἀντωνίου τοῦ νέου, καθ᾽ ἥν θέλει δι᾽ εἰδικῆς ἐκδηλώσεως τιμηθῆ τό ἔργον τοῦτο τῶν «Παυλείων», σπεύδομεν ἐκφράσαι διά τῶν μετά χεῖρας Πατριαρχικών ἡμῶν ἀδελφικῶν γραμμάτων τάς θερμάς συγχαρητηρίους ἡμῶν εὐχάς ἐπί τῷ χαρμοσύνῳ τούτῳ σταθμῷ καί τῇ προσγενομένῃ τῇ Ἱερᾷ Μητροπόλει Βερ-

Με τον εκπρόσωπο της Κυβερνήσεως Υπουργό Παιδείας κ. Λοβέρδο

Παύλειος Λόγος

ροίας τιμῇ ὑπό τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, ἔχοντες ὑπ᾽ ὄψει καί τιμῶντες κατ᾽ ἀξίαν τήν ἥν ἔσχον ἄχρι τοῦδε ἀναμφίβολον εὐρυτέραν σημασίαν αἱ ὡς ἄνω ἐτήσιαι ἐκδηλώσεις διά τήν ἀνάδειξιν διαφόρων πτυχῶν τοῦ ἔργου καί τοῦ πνευματικοῦ μεγαλείου τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου, εἰς τόν ὁποίον πλεῖστα ὀφείλομεν πάντες διά τήν ἀποκάλυψιν τῆς ὁδοῦ τοῦ Κυρίου, τῆς ἀγούσης μετ᾽ ἀσφαλείας εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, καί τόν «τρόπον» καί τό «ἦθος» διά τῶν ὁποίων ὁδηγούμεθα ἀνεμποδίστως εἰς τήν ἐν Χριστῷ τελείωσιν καί θέωσιν οἱ «σάρκα φοροῦντες καί τόν κόσμον οἰκοῦντες» ἄνθρωποι. Ἡ ἡμετέρα Μετριότης, ἐν πολλῇ τιμῇ περιβάλλουσα τήν ὑμετέραν θεοφιλῆ Ἱερότητα, διά βίου παντός ἀφιερωθεῖσαν ὁλοκληρωτικῶς τῇ Ἐκκλησίᾳ καί μετά συνέσεως, ἀφοσιώσεως καί ζήλου πολλοῦ ποιμαίνουσαν τήν παλαίφατον Ἱεράν Μητρόπολιν Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας, ἥν ἐβάδισαν οἱ πόδες τοῦ Ἀποστόλου, εὐαγγελιζομένου τήν πίστιν τοῦ Χριστοῦ, ἀπονέμομεν ἀπό τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τήν ἀναγνώρισιν τοῦ ἐπιτελεσθέντος καί ἤδη τιμωμένου ἐκκλησιαστικῶς καί ἀκαδημαϊκῶς, ἀλλ᾽ ἰδιαιτέρως ἐμπειρικῶς, συγκεκριμένου ἔργου, καθώς καί τήν Πατριαρχικήν ἡμῶν εὐαρέσκειαν διά σύνολον τήν πολυχρόνιον, καλλίκαρπον καί ὑποδειγματικήν ἐν ἀφοσιώσει καί πιστότητι πρός τό Ἱερόν ἡμῶν Κέντρον καί τό ἀρχιερατικόν ὑπούργημα ὑμῶν διακονίαν καί κατηξιωμένην ὑμετέραν προσφοράν, καί διαπύρως εὐχόμεθα ὅπως ἐν ὑγιείᾳ, δυνάμει, καρτερίᾳ, ὑπομονῇ καί εἰρήνῃ συνεχίζητε «ἕως ἡμέρα ἐστί» καί «ἕως φωσφόρος ἀνατείλῃ» τήν εὐεργετικήν

Αναμνηστική φωτογραφία έξω από την Ακαδημία Αθηνών μετά το πέρας της τελετής.

διακονίαν ὑμῶν τῷ Κυρίῳ, τῇ Ἐκκλησίᾳ Αὐτοῦ καί τῷ χριστωνύμῳ λαῷ καί διά τῆς ὀργανώσεως ὑποδειγματικῶς καί ἐν τοῖς ἐφεξῆς κατ᾽ ἔτος τῶν «Παυλείων». «Ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ μεθ᾽ ὑμῶν», ἐνισχύουσα ὑμᾶς καί τόν ἱερόν κλῆρον καί τόν περιούσιον ὑμῶν λαόν εἰς τήν ἀντιμετώπισιν τῶν ἐκκλησιαστικῶν καί βιοτικῶν μεριμνῶν, κατά τήν διδασκαλίαν τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου. Ἀμήν Ἐπιστολή τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν και πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου Σεβασμιώτατε ἐν Χριστῷ ἀδελφέ, Ἡ Ἱερά Σύνοδος, ὅλως ἀσμένως πληροφορηθεῖσα ἐν τῇ Συνεδρίᾳ Αὐτῆς τῆς 11ης Δεκεμβρίου 2014 καί διά τοῦ ὑπ᾽ ἀριθμ. 835/8.12.2014 ὑμετέρου ἐγγράφου τήν εἴδησιν ὅτι ἡ Ἀκαδημία Ἀθηνῶν πρόκειται ἵνα τιμήσῃ ἐν τῷ προσώπῳ ὑμῶν τήν καθ᾽ ὑμᾶς Ἱεράν Μητρόπολιν ἐπί τῇ εἰκοσαετεῖ ἐπετείῳ ἀπό τῆς εὐλογητῆς καθιερώσεως τοῦ ἑτησίου θεσμοῦ τῶν «Παυλείων», ἔγνω ἐκφράσαι ὑμῖν τάς ὁλοθύμους συγχαρητηρίους Αὐτῆς εὐχάς καί προσρήσεις διά τήν ἐπαξίαν ταύτην τιμητικήν διάκρισιν. Ἡ εἰρημένη ἀναγνώρισις τῶν ἐπί συναπτῇ εἰκοσαετίᾳ ἐν Βεροίᾳ διοργανουμένων τούτων εὐσήμων λατρευτικῶν

καί πνευματικῶν ἐκδηλώσεων τιμᾷ καί γεραίρει ἐν τῷ προσώπῳ ὑμῶν αὐτήν ταύτην τήν ἐπιτόπιον καθ᾽ ὑμᾶς ἱστορικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν καί ἡ τοιαύτη τιμή ἀντανακλᾶται εἰς ὅλην τήν Ἁγιωτάτην Παύλειον Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος. Τό σπουδαιότατον διεθνές ἐπιστημονικόν Συνέδριον τῶν Παυλείων συνιστᾷ ἀληθῶς πνευματικόν παράδεισον εἰς δόξαν τοῦ θείου καί κλητοῦ «πρώτου μετά τόν Ἕνα» Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν. Ἡ Ἰερά Σύνοδος χαίρει καί σεμνύνεται δι᾽ ὑμᾶς, ἐκφράζουσα τήν εὐχήν ὅπως ὁ λαμπρός οὗτος θεσμός, τῇ ἄνωθεν Χάριτι καί τῇ προσωπικῇ ὑμῶν μερίμνῃ, ἐξακολουθήσῃ αἰσίως καί ἐπιτυχῶς ἐπί πλεῖστα ἔτη. Συνιστᾷ ἀληθῆ εὐλογίαν ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Βεροίας, ἀξία ἐν Κυρίῳ θυγατήρ τοῦ μεγάλου Διδασκάλου τῶν Ἐθνῶν, καθιέρωσε τοῦτον τόν εὔσημον θεσμόν πρός τιμήν τῆς ἱερᾶς Αὐτοῦ μνήμης. Χαιρετίζομεν, ὅθεν, ἐν ἀγάπῃ τήν ὑμετέραν ἀφοσίωσιν καί φροντίδα «πρός καταρτισμόν τῶν ἁγίων, εἰς ἔργον διακονίας, εἰς οἰκοδομήν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ» (Ἐφεσ. δ’ 12), διότι εἶναι ὄντως σημαντική ἡ ἀξία καί οὐσιώδης ἡ προσφορά αὐτῆς τῆς προσπαθείας. Ὁλοκαρδίως εὐχόμεθα ὅπως ὁ Θεῖος τῆς Ἐκκλησίας Δομήτωρ ἀναδεικνύῃ πάντοτε ὑμᾶς φάρον καί λύχνον ἀναλώμενον πρός κοινήν εὔκλειαν τῆς Ἐκκλησίας, ἵνα συ-

νεχίσητε βαδίζων ἐπαξίως καί μετά τοῦ αὐτοῦ ἱεροῦ ζήλου ἐπί τά ἴχνη τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου Πρωτοκορυφαίου Ἀποστόλου Παύλου, στοιχοῦντες τῇ ἱερᾷ παραδόσει ἥν παρελάβετε παρ᾽ Αὐτοῦ καί μετά συνεπείας καί πιστότητος φέρετε, καί έκδαπανῶν τά δοθέντα ὑμῖν πολυδύναμα τάλαντα ἐπ᾽ ἀγαθῷ τῆς καθ᾽ ὑμᾶς ἐν Βεροίᾳ, Ναούσῃ καί Καμπανίᾳ εὐλογημένης καί εὐφήμου Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Καί ὑμεῖς μέν ἀπολαύετε νῦν τούς ἀγλαούς καρπούς τοῦ πολλοῦ τούτου κόπου καί τῆς ἐπ᾽ εὐλογίαις σπορᾶς τοῦ θείου καί ἀποστολικοῦ λόγου εἰς τάς καρδίας τῶν ἐγγύς καί μακράν ἀδελφῶν πιστῶν, ἡμεῖς δέ γεγονότες μάρτυρες αὐτοῦ ἐν ἀγαλλιάσει πνευματικῇ συγχαίρομεν τῇ φιλτάτῃ ἡμῖν Σεβασμιότητι καί παντί τῷ πληρώματι τῆς ὑμετέρας Μητροπόλεως κατά τόν λόγον τοῦ μεγάλου διδασκάλου, θεόπτου καί μύστου τῶν ἀρρήτων καί ἀθεάτων Ἀποστόλου Παύλου, λέγοντος «εἴτε δοξάζεται ἕν μέλος, συγχαίρει πάντα τά μέλη» (Α΄ Κορ. ιβ΄ 26). Ἐπί δέ τούτοις, ἐνθέρμως καί πηγαίως εὐχόμενοι ὅπως Κύριος ὁ Θεός ἐπιδαψιλεύῃ ἐφ᾽ ὑμᾶς ἀδιαλείπτως εὐόδωσιν εἰς τούς ποιμαντικούς κόπους ὑμῶν, διατελοῦμεν μετ᾽ ἀγάπης.

Παύλειος Λόγος

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΟΓΙΩΡΓΟΣ Ο Άρχων μουσικοδιδάσκαλος του πατριαρχικού θρόνου τιμήθηκε για την συμπλήρωση εξήντα χρόνων παρουσίας, στον Ι.Μ.Ν. Μεταμορφώσεως Ναούσης. τοῦ Τάκη Μπάιτση

τις 15 Δεκεμβρίου 2014 οι φίλοι, μαθητές και συνάδελφοί του οργάνωσαν ιδιαίτερη εκδήλωση, δείγμα αναγνώρισης και αγάπης, για το αηδόνι της βυζαντινής μουσικής. Σε αυτήν τη λιτή, σεμνή και απέριττη εκδήλωση όπου παρευρέθηκε ο σεβ. Mητροπολίτης κ. Παντελεήμων, καθώς και πλήθος κλήρου και λαού της Νάουσας, και όχι μόνο, του απενεμήθη ειδική πλακέτα. Προηγήθηκε απόδοση εκκλησιαστικών ύμνων από την εκκλησιαστική χορωδία σε σύνθεση του δασκάλου τους. Το βιογραφικό του πρωτοψάλτη παρουσίασε ο αρχιερατικός επίτροπος αρχιμ. Ιωακείμ Δεσπότης, ενώ ο πρόεδρος του συλλόγου των ιεροψαλτών κ. Καπετάνιος Νικόλαος αναφέρθηκε σε στιγμιότυπα της ζωής του. Στη συνέχεια ο Δεσπότης μας, αφού χαιρέτησε την εκδήλωση και αναφέρθηκε στις σχέσεις του με τον τιμώμενο, του απένειμε το μετάλλιο των 20ων Παυλείων, ιδιαίτερη τιμή για τον άρχοντα, όσο και για όλη την Νάουσα. Ο τιμηθείς βαθύτατα συγκινημένος, ευχαρίστησε τον σεβασμιώτατο, τους συνεργάτες, φίλους και μαθητές του, καθώς και τη σύζυγό του, που στάθηκαν δίπλα του τόσα χρόνια. Εξετάζοντας εκτενέστερα το βιογραφικό του τιμηθέντος, διαπιστώνουμε την προσφορά του στη Βυζαντινή Μουσική, που εκτός από τα 60 χρόνια συνεχούς παρουσίας στο ίδιο αναλόγιο, έχει προσφέρει και σε άλλους μουσικούς τομείς. Δίδαξε πολλούς ιεροψάλτες της Ημαθίας σε σχολή βυζαντινής μουσικής που οργάνωσε ο

Παύλειος Λόγος

ίδιος και το 1981 ίδρυσε το σύλλογο ιεροψαλτών «Κωνσταντίνος Πρίγκος» του οποίου και ανέλαβε πρόεδρος. Ο Γιάννης Μακρογιώργος του Βασιλείου γεννήθηκε στη Νάουσα το 1935. Έχοντας κλίση στη μουσική, στην ηλικία των 12 χρόνων ξεκίνησε μαθήματα με το δάσκαλό του, πρωτοψάλτη της Μεταμορφώσεως, και μετέπειτα ιερέα Αθανάσιο Ρούκαλη. Στη συνέχεια μαθήτευσε στον Αη- Γιώργη με δάσκαλο τον Δημητρό Βαρβέρη. Παρακολούθησε για 6 μήνες ιδιαίτερα μαθήματα στον άρχοντα πρωτοψάλτη του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης Χρύσανθο Θεοδοσόπουλο. Στην ηλικία των 18 χρόνων, μετά από σπουδές δυόμισι ετών στη μουσική, χρόνο ρεκόρ, αναλαμβάνει το Αναλόγιο της Μεταμορφώσεως, όπου ψάλλει ως σήμερα. Παντρεύτηκε το 1965 με την Αγνή Δαλαμάρα και απέκτησε μια κόρη και έναν γιο. Το 1972 δημιούργησε την τετράφωνη εκκλησιαστική χορωδία της Νάουσας που συμμετέχει σε κοινωνικές εκδηλώσεις της πόλης και όπου αλλού κληθεί. Υπήρξε δάσκαλος του μαντολί-

νου στο Ωδείο Νάουσας το 1976 και για τα έτη 1989-1997 διευθυντής της χορωδίας και μανδολινάτας. Το 1998 με μια ιδιαίτερα χρονοβόρα προετοιμασία, παρουσιάζει με το σύλλογο «Πυρσό», με τη χορωδία και συνοδεία μουσικών οργάνων, τα δημοτικά τραγούδια της Νιάουστας. Με τη χορωδία του Ωδείου Ναούσης, με τις αυξανόμενες γνώσεις που έλαβε από τον καθηγητή μουσικής Αθανασιάδη στο Μακεδονικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, έδωσε συναυλίες σε πολλά μέρη και εκτός Ελλάδος. Η Βυζαντινή χορωδία σε φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη απέσπασε το πρώτο βραβείο μεταξύ όλων των χορωδιών της Β. Ελλάδος. Με εισήγηση του σεβασμιωτάτου Βεροίας και Ναούσης κ. Παντελεήμονος προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, σαν επισφράγισμα της πολύχρονης προσφοράς του στη Βυζαντινή μουσική και της πιστής τήρησης των κανόνων της, στις 25 Ιουνίου 1995 του απενεμήθη το οφίκιο του άρχοντος Μουσικοδιδάσκαλου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας σε

ειδική τελετή, παρουσία των αρχών και του λαού της Νάουσας στον Μητροπολιτικό Ναό της Μεταμορφώσεως. Αυτή η τιμή ήταν μια δικαίωση για τον μουσικό, τον δάσκαλο, τον άνθρωπο που θυσίασε σε όλη του τη ζωή τις κυριακάτικες μικροαπολαύσεις, προσφέροντας στο αντικείμενο που τόσο αγάπησε, τη Βυζαντινή μουσική και η πρόσφατη αναγνώρισή του τον καθιστά στο είδος του μοναδικό. Είναι αλήθεια ότι με την πάροδο των δεκαετιών η φωνή του Γιαννάκη όχι μόνο δεν έχασε το παραμικρό, αλλά αντίθετα με την εμπειρία που έχει, βελτιώθηκε στο έπακρο. Είναι, όπως λέει ο σοφός λαός μας, σαν το παλιό καλό κρασί. Τυχεροί όσοι τον ακούμε και ευτυχείς όσοι συνυπήρξαν μαζί του. Είθε ο καλός Θεός να τον έχει γερό, για να γιορτάσει και άλλες τιμές στο μετερίζι του.

Παύλειος Λόγος

του Αρχιμ. Παύλου Παπαδόπουλου

Οι νέοι...

«Οι νέοι δεν νοιάζονται... Η νέα γενιά έχει πάρει τον κατήφορο... Οι νέοι δεν έχουν ιδανικά... Οι νέοι δεν πιστεύουν... Οι νέοι είναι γεμάτοι πάθη...»

λα τα παραπάνω και άλλα πολλά ακούμε καθημερινά από πιο μεγάλους -ηλικιακάανθρώπους οι οποίοι πλέον ως «σωφρονισμένοι» βάζουν διάφορες ταμπέλες στους νέους που συναντούν και γνωρίζουν. Δηλαδή οι νέοι θα χαθούν; θα ρωτήσει κάποιος. Και βέβαια όχι. Κατηγορούμε τους νέους ότι δεν νοιάζονται για τίποτα. Αυτό όμως είναι ψέμα. Οι νέοι νοιάζονται, απλά δεν νοιάζονται με την μικροπρέπεια που, πολλές φορές, νοιάζονται οι ηλικιωμένοι. Μπορούμε εμείς οι μεγαλύτεροι να επιπλήξουμε τους νέους για πολλά. Όμως αν τους παρατηρήσουμε θα

Παύλειος Λόγος

δούμε ότι κάνουν ό,τι τους μάθαμε, ό,τι τους διδάξαμε εμείς. Και τους διδάσκουμε ιδιοτροπίες και «εγώ». Οι νέοι δεν απορρίπτουν τον Αληθινό Θεό, τον Θεό των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας, απορρίπτουν τον θεοποιημένο μας ηθικισμό, τα «όχι», τα «μη», τα «πρέπει» μας...και καλά κάνουν. Οι νέοι πιστεύουν πιο συνειδητά απ’ ότι οι μεγαλύτεροι οι οποίοι έχουν οριοθετήσει την πνευματική τους ζωή στον Κυριακάτικο εκκλησιασμό, την «παρθενική» τους ζωή (η οποία υφίσταται λόγω ηλικίας και διαφόρων άλλων περιστάσεων και όχι λόγω εγκράτειας και συνειδητής πνευματικής ασκήσεως), την παρακολούθηση εσπερινών ομιλιών αλλά και την καταδίκη των άνομων, αμαρτωλών, ξετσίπωτων, διαφορετικών ανθρώπων (κυρίως νέων) που

«χρέος» έχουν απέναντι στον Θεό να τους ελέγξουν! Κατηγορούμε εμείς οι μεγαλύτεροι τους νέους ότι δεν έχουν σεβασμό. Μα πώς να έχουν σεβασμό όταν εμείς δεν σεβόμαστε τις επιλογές τους, όταν δεν δεχόμαστε καμία κουβέντα τους η οποία θα έρθει σε αντίθεση με την «αυθεντία» μας; Πως να μας σέβονται οι νέοι όταν θέλουμε να επιβάλουμε τον σεβασμό ο οποίος ουσιαστικά είναι φόβος; Διδάσκονται τα παιδιά μας στα σχολεία γράμματα (έτσι υποστηρίζουμε τουλάχιστον). Ίσως μάθουν να μετράνε, ίσως μάθουν ιστορία, ίσως μάθουν συντακτικό, ίσως μάθουν και χημεία και φυσική... «στείρες γνώσεις» οι οποίες όμως δεν θα τους κάνουνε καλύτερους ανθρώπους...συνανθρώπους. Δεν θα μάθουν όμως ποτέ τους στο

σχολείο να αγαπάνε, να συγχωρούν, να σέβονται, να ζουν ταπεινά, να εγκρατεύονται. Αυτά καλούνται οι γονείς να τα διδάξουν, οι οικείοι τους, η οικογένειά τους. Όχι με «πρέπει», όχι με απειλές, αλλά με το παράδειγμά τους. Μην νομίζουμε ότι οι νέοι είναι ανόητοι. Μας παρατηρούν. Άλλα λέμε και άλλα κάνουμε. Άλλα ζητάμε απ’ αυτούς και τα αντίθετα πράττουμε εμείς στους άλλους. Οι νέοι σήμερα είναι οι μεγάλοι του αύριο και οι μεγάλοι του σήμερα ήταν οι νέοι του χθες, μην το ξεχνούμε αυτό. Λέμε «οι καιροί άλλαξαν», και είναι αυτές οι λέξεις η μόνιμη δικαιολογία για την δική μας ανικανότητα. Οι καιροί ίσως άλλαξαν, το θέμα όμως δεν είναι αν «οι καιροί άλλαξαν»...αλλά το ότι αν δεν αλλάξουμε εμείς μην περιμένουμε τους νέους να αλλάξουν το αύριο... Μην κατηγορούμε λοιπόν τους νέους. Αν θέλουμε να κατηγορήσουμε κάποιους είναι οι νέοι του χθες, δηλα-

δή εμάς που ως νέοι δεν κάναμε την μεγάλη επανάσταση στις καρδιές μας. Μείναμε σε επαναστάσεις του δρόμου, της καταστροφής και όχι της έσωθεν αλλοίωση. Αφήσαμε τα όνειρά μας στο παιδικό μας δωμάτιο και κάναμε τη ζωή μας να φαντάζει σαν όνειρο...σαν ένα κακό όνειρο, που θέλεις να ξυπνήσεις. Μην στηρίζουμε τον ανέραστο χριστιανισμό μας με φανατισμούς, ακρότητες, ανάγοντας τον εαυτό μας σε διασώστης του χριστιανικού ήθους. Διότι το χριστιανικό ήθος δεν φανερώνεται σε πράξεις ευνουχισμού της ζωής, σε ενοχοποίηση της χαράς, και σε στείρωση της δημιουργικότητας, αλλά στην ελευθερία να πέσεις και να σηκωθείς, να ζήσεις με την ελπίδα και να ζητήσεις θεραπεία μέσα στο πνευματικό νοσοκομείο της Εκκλησίας. Το ότι πλέον είμαστε ξενέρωτοι, χάσαμε δηλαδή τον έρωτά μας για την ζωή και κολλήσαμε σε τύπους και σχήματα δείχνει ότι η ηθική μας είναι πιο πάνω από την αγάπη, πιο πάνω από

την θυσία για τον άλλον. Οι νέοι δεν είναι τέλειοι, ούτε όμως και εμείς. Δεν είναι αρετή να ελέγχουμε τους μικρότερους. Δεν είναι αρετή να κτυπάς τον άλλο όταν έχει πέσει λόγω απειρίας ή λόγω αδυναμίας. Η Ορθόδοξη παράδοσή μας ποτέ δεν εξαντλούσε το ενδιαφέρον της ούτε έδινε προτεραιότητα στο τι ο άνθρωπος κάνει, αλλά προχωρούσε και επέμενε στο τι ο άνθρωπος είναι και που θέλει και μπορεί να φτάσει. Όταν λοιπόν το καθήκον γίνει θυσία, όταν το «πρέπει» γίνει «θέλω», όταν ο τύπος περάσει στην ουσία και παραιτηθούμε από τα δήθεν δικαιώματά μας ανατρέποντάς τα με την μακαρία ταπείνωση, τότε ίσως μας δούνε οι νέοι ως πατέρες, ως μάνες, ως αδελφούς, ως φίλους, ως συνασκητές, ως συμπάσχοντες, ως συνοδοιπόρους στις ανηφοριές της ζωής και όχι ως κριτές τους...

Παύλειος Λόγος

μικρές

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Πατριαρχική Αγρυπνία στην Μονή Αγ. Παύλου Αγ. Όρους

Το Σάββατο το βράδυ προς Κυριακή 2 Νοεμβρίου πρωί τελέστηκε στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου στο Άγιον Όρος Αγρυπνία με την ευκαιρία της εορτής του οσίου Γερασίμου Κεφαλληνίας. Της πανηγύρεως προέστη ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Αντιόχειας κ. Ιωάννης, ενώ έλαβαν μέρος ο Σεβ. Μητροπολίτης Μιλήτου κ. Απόστολος, ο οποίος συνοδεύει τον Μακαριώτατο κατά την επίσκεψή του στην Αθωνική Πολιτεία εκ μέρους της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, ο ΣΕΒ. Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων και οι τρεις αρχιερείς που συνοδεύουν τον Μακαριώτατο: Μητροπολίτης Γαλλίας κ. Ιγνάτιος,

Επίσκοπος Νινευϊ κ. Αθανάσιος και Επίσκοπος Σελευκίας κ. Εφραίμ. Κατά την πανηγυρική θεία λειτουργία το πρωί της Κυριακής παρέστη όλη η Ιερά Κοινότης με επικεφαλής τον Πρωτεπιστάτη π. Συμεών Διονυσιάτη. Νωρίτερα, το πρωί του Σαββάτου ο Μακαριώτατος τέλεσε αγιασμό και έθεσε τον θεμέλιο λίθο για την ανέγερση νέας πτέρυγας της Μονής που θα στεγάσει το σκευοφυλάκιο, τη βιβλιοθήκη και άλλους χώρους της Μονής.

Αναμνηστκή φωτογραφία με την Ιερά Κοινότητα

Από την Πατριαρχική θεία Λειτουργία στο καθολικό της Μονής

Επίσκεψη Πατριάρχου Αντιοχείας στη Βέροια

ην Τρίτη 4 Νοεμβρίου η Ημαθία υποδέχτηκε τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Αντιοχείας κ. Ιωάννη, ο οποίος με την ευκαιρία της ειρηνικής επισκέψεώς του στην Εκκλησία της Ελλάδος, θέλησε να έρθει και στην περιοχή της Βέροιας ώστε να επισκεφθεί την αδελφότητα των μοναζουσών από την περιοχή του Χαλεπίου της Συρίας που φιλοξενούνται στην Ιερά Μονή Αγίας Κυριακής. Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων υποδέχτηκε τον Μακαριώτατο στην Μητρόπολη της Βέροιας μαζί με τους σεβ. Μητροπολίτες Καστορίας κ. Σεραφείμ, Σερβίων κ. Παύλο και Σαμάρειας κ. Αμβρόσιο, παρουσία των τοπικών αρχών της πόλης.

Υποδοχή του Μακαριωτάτου Πατριάρχου Αντιοχείας κ. Ιωάννου στο Επισκοπείο

Ημερίδα για τα 300 χρόνια από τη γέννηση του Αγ. Κοσμά

ε ιδιαίτερη επιτυχία στέφθηκε ἡ διεξαγωγή τῆς ἡμερίδας, πού ἀφιερώθηκε ἀπό τήν Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, στά τριακόσια χρόνια από τήν γέννηση τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἱερομάρτυρος καί Ἰσαποστόλου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Μάλιστα συνδυάστηκε μέ τήν μηνιαία ἱερατική σύναξη τῆς Μητροπόλεως καί πραγματοποιήθηκε στό Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο. Ἡ Ἡμερίδα συνδιοργανώθηκε με το Ἵδρυμα Ἐθνικοῦ καί Θρησκευτικοῦ Προβληματισμοῦ, πού ἑδρεύει στήν Θεσσαλονίκη.

Από την ημερίδα για τα 300 χρόνια από τη γέννηση του Πατροκοσμά

Αγρυπνία και κουρές στην Ι. Μονή Παναγίας Δοβρά

ην Πέμπτη 13 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο καθολικό της Ιεράς Μονής Παναγίας Δοβρά στην Βέροια αγρυπνία επί τη εορτή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και της Αγίας οικογένειας των Παλαμάδων. Κατά την διάρκεια της αγρυπνίας τελέστηκε η κουρά (ρασοευχή) του Δοκίμου Αντωνίου Πατρίκα ο οποίος έλαβε το όνομα Αμφιλόχιος και η μεγαλοσχημία του αρχιδιακόνου της Μητροπόλεως και αδελφού της μονής π. Πρόδρομου Γκριτζαλιώτη.

Στο τέλος της Αγρυπνίας στην Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά

Παύλειος Λόγος

Αποστολή στην Γκαγκαουζία

ατόπιν προσκλήσεως του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Κομράτ και Καχούλ κ. Ανατολίου και αδείας του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Βεροίας κ. Παντελεήμονος, η Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά απέστειλε προς προσκύνηση και αγιασμό των πιστών της περιοχής της Γκαγκαουζίας (αυτόνομη περιοχή της Μολδαβίας), τεμάχιο του αγίου λειψάνου του Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του Μυροβλύτη. Το άγιο λείψανο μετέφεραν ο αρχιμ. Ιερεμίας Γεωργαλής και ο Μοναχός Σεραφείμ Μουρατίδης.

Θυρανοίξια παρεκκλησίου οσ. Πορφυρίου

Από την αποστολή στην Γκαγκαουζία της Μολδαβίας

Την Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου ο σεβασμιώτατος μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων χοροστάτησε στο πανηγυρικό εσπερινό επί τη μνήμη του Αγίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας και την επόμενη ημέρα λειτούργησε στον ίδιο ναό και στη συνέχεια τέλεσε τα θυρανοίξια του παρεκκλησίου του Αγίου Πορφυρίου.

Επίσκεψη στην Ιερά Μητρόπολη Νέας Ιερσέης

Από τον αγιασμό του παρεκκλησίου του οσ. Πορφυρίου στην Αλεξάνδρεια

ατά το πρόσφατο ταξίδι του στις ΗΠΑ ο σεβασμιώτατος επισκέφθηκε την Ιερά Μητρόπολη Νέας Ιερσέης. Ο σεβασμιώτατος Νέας Ιερσέης κ. Ευάγγελος δέχθηκε τον Μητροπολίτη Βεροίας κ. Παντελεήμονα και τους συνοδεύοντες αυτόν στο Επισκοπείο στην έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως. Οι δύο αρχιερείς είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν για διάφορα εκκλησιαστικά θέματα και ιδιαίτερα για το σπουδαίο έργο που επιτελείται στην Ιερά Μητρόπολη Νέας Ιερσέης, η δικαιοδοσία της οποίας εκτίνεται σε πέντε πολιτείες των ΗΠΑ. Ο Μητροπολίτης Βεροίας τίμησε τον Μητροπολίτη Νέας Ιερσέης με το παράσημο των 20ων επετειακών Παυλείων. Την Κυριακή 23 Νοεμβρίου ο σεβασμιώτατος λειτούργησε στον ιερό ναό αγίου Ιωάννου Θεολόγου Νέας Ιερσέης.

Παύλειος Λόγος

Με τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ν. Ιερσέης κ. Ευάγγελο στην έδρα της Μητροπόλεως

Προσκύνημα στην ι. μονή αγ. Αντωνίου Αριζόνας

ατά το τριήμερο 20 μέχρι και 22 Νοεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας πραγματοποίησε προσκυνηματική επίσκεψη στην ιερά μονή αγίου Αντωνίου στην Αριζόνα και είχε την ευκαιρία να λειτουργήσει στην αγρυπνία που τελέστηκε για την εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου. Την επόμενη ημέρα είχε την ευκαιρία να συναντηθεί με τον γέροντα Εφραίμ και να συνομιλήσει μαζί του για πνευματικά θέματα που αφορούν την μοναχική ζωή. Επίσης είχε την ευκαιρία να ξεναγηθεί από τους Πατέρες της Μονής στις εγκαταστάσεις της και τα διάφορα παρεκκλήσια που βρίσκονται πέριξ αυτής.

Με τον γέροντα Εφραίμ στην Αριζόνα

Συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Δημήτριο

ην παραμονή της εορτής της Αγίας Αικατερίνας ο σεβασμιώτατος επισκέφθηκε τον σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Δημήτριο στην έδρα της Αρχιεπισκοπής στο Μανχάταν. Ο σεβασμιώτατος τίμησε τον Αρχιεπίκσοπο κ. Δημήτριο με το παράσημο των Παυλείων (στα οποία συμμετείχε και ο ίδιος ως εισηγητής παλαιότερα) και του επέδωσε αναμνηστική πλακέτα και τον τιμητικό τόμο για τη συμπλήρωση 20 ετών του θεσμού. Να σημειωθεί ότι ο Αρχιεπίσκοπος συμπεριλαμβάνεται στους συγγραφείς του τόμου. Έπειτα από πρόσκληση του Αρχιεπισκόπου ο κ. Παντελεήμων λειτούργησε και κήρυξε το θείο λόγο την επόμενη ημέρα στον πανηγυρίζοντα ιερό ναό αγίας Αικατερίνας στην Αστόρια.

Με τον σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Δημήτριο στο επισκοπείο

Στην Ιερά Μονή Αγ. Ειρήνης Χρυσοβαλάντου

ατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Νέα Υόρκη ο σεβασμιώτατος φιλοξενήθηκε στις εγκαταστάσεις της Ιεράς Πατριαρχικής Μονής Αγ. Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στην Αστόρια. Η φιλοξενία του καθηγουμένου αρχιμ. κ. Ιεροθέου και των πατέρων της μονής υπήρξε αβραμιαία. Ο σεβασμιώτατος απένειμε στον καθηγούμενο το παράσημο των επετειακών Παυλείων.

Με τον Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Αγ. Ειρήνης αρχιμ. κ. Ιερόθεο

Παύλειος Λόγος

Τα τίμια Δώρα των Μάγων στη Βέροια

ην Τρίτη 16 Δεκεμβρίου αφίχθηκαν στη Βέροια τα Τίμια Δώρα των τριών Μάγων τα οποία φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου στο Άγ. Όρος. Τα υποδέχτηκε ο Σεβασμιώτατος έμπροσθεν του Μητροπολιτικού Ναού Βεροίας και εν συνεχεία χοροστάτησε και στον πανηγυρικό εσπερινό. Στο τέλος της ακολουθίας το λόγο πήρε ο γέρων Γεράσιμος Αγιοπαυλίτης ο οποίος ως εκπρόσωπος της Ιεράς Μονής εξέφρασε την αγάπη του προς το πρόσωπο του Σεβασμιωτάτου και εν γένει του πιστού λαού της Ημαθίας και ανέφερε ιστορικά στοιχεία. Τα Τίμια Δώρα παρέμειναν στη Βέροιας μέχρι την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου.

Από την υποδοχή των Τιμίων Δώρων στο μητροπολιτικό ναό Βεροίας

Χριστουγεννιάτικη γιορτή Ωδείου Ιεράς Μητροπόλεως

ην Κυριακή 21 Δεκεμβρίου το βράδυ πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό θέατρο Νάουσας η χριστουγεννιάτικη εκδήλωση του νεοσύστατου Ωδείου της Ιεράς Μητροπόλεως, το οποίο έχει έδρα τη Νάουσα και παραρτήματα στα αστικά κέντρα της επαρχίας της Μητροπόλεως. Παρουσιάστηκε ένα αξιόλογο και ποιοτικό πρόγραμμα αντάξιο των υψηλών προσδιαγραφών μουσικών σπουδών που παρέχει από φέτος το Ωδείο στους 400 και πλέον μαθητές του.

Από τη χριστουγεννιάτικη γιορτή του Ωδείου της Ιεράς Μητροπόλεως

Εορτή των Χριστουγέννων στη Βέροια

ην παραμονή των Χριστουγέννων τελέστηκε στον ιερό ναό αγίου Αντωνίου πολιούχου Βεροίας ο εσπερινός της εορτής χοροστατούντος του σεβασμιωτάτου κ. Παντελεήμονος, με τη συμμετοχή του ιερού κλήρου της πόλης και μεγάλου αριθμού πιστών. Το θείο λόγο κήρυξε ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης Δημήτριος Μπακλαγής, Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως. Ανήμερα τα Χριστούγεννα ο σεβασμιώτατος χοροστάτησε στον όρθρο και στη συνέχεια τέλεσε αρχιερατική θεία Λειτουργία στον μητροπολιτικό ιερό ναό αγ. πρωτοκορυφαίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου Βεροίας.

Παύλειος Λόγος

Από την χριστουγεννιάτικη θεία Λειτουργία στη Βέροια

Χριστουγεννιάτικη γιορτή Γραφείου Νεότητας

ην Παρασκευή 26 Δεκεμβρίου το απόγευμα στο Δημοτικό Θέατρο Ναούσης πραγματοποιήθηκε η Χριστουγεννιάτικη Εορτή των κατηχητικών της Ιεράς Μητροπόλεως. Την εκδήλωση άνοιξε ο Σεβασμιώτατος ο οποίος τόνισε την σημαντικότητα της Γεννήσεως του Χριστού στην ζωή του κάθενός μας. Εν συνεχεία στη σκηνή ανέβηκε η παιδική χορωδία του Ωδείου της Ιεράς Μητροπόλεώς μας η οποία ερμήνευσε διάφορα χριστουγεννιάτικα τραγούδια και ποιήματα. Στο κέντρο της εκδήλωσης παρουσιάστηκε το θεατρικό «Το ταξίδι του Δομήνικου» από το κατηχητικό της ενορίας της Αγίας Παρασκευής Κοπανού. Την εκδήλωση έκλεισε η αδελφότητα της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Σκήτης Βεροίας, μαζί με φίλους μουσικούς του μοναστηριού, οι οποίοι ερμήνευσαν χριστουγεννιάτικα τεριμέμ τα οποία συνέθεσαν και ενορχήστρωσαν οι ίδιοι.

Από την χριστουγεννιάτικη γιορτή του Γραφείου Νεότητας

Απονομές υποτροφιών στην Αλεξάνδρεια

ο Σάββατο 27 Δεκεμβρίου το απόγευμα πραγματοποιήθηκε στην ενορία Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας η καθιερωμένη εκδήλωση απονομής χρηματικών βραβείων και επαίνων σε αριστούχους φοιτητές, καθώς επίσης στους επιτυχόντες στης γενικές εξετάσεις για την εισαγωγή στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Έπαινοι απονεμήθηκαν και σε αριστούχους μαθητές των τριών τάξεων του Λυκείου.

Απονομές υποτροφιών σε αριστούχες φοιτήτριες

Χειροτονία διακόνου στην Αλεξάνδρεια

ην Κυριακή 28 Δεκεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων λειτούργησε στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας και τέλεσε την εις διάκονο χειροτονία του μοναχού της Ιεράς Μονής Παναγίας Δοβρά Αμφιλοχίου Πατρίκα. Από την χειροτονία του π. Αμφιλοχίου

Παύλειος Λόγος

τύπος & ουσία τοῦ Πρωτ/ρου Νεκταρίου Σαββίδη

Χριστός είναι το μόνο πρόσωπο στον κόσμο, για το οποίο μιλούσαν όχι απλώς πριν γεννηθεί, αλλά από καταβολής κόσμου. Ο Χριστός είναι το μοναδικό πρόσωπο, που έχει προϊστορία. Ούτε ο Βούδας , ούτε ο Μωάμεθ, ούτε ο μέγας Αλέξανδρος είχαν προϊστορία. Προϊστορία έχει μόνο ο Ιησούς. Γίνεται λόγος, λεπτομερής μάλιστα, για ένα πρόσωπο που δεν έχει γεννηθεί ακόμα. Συγγράφεται ιστορία, που δεν έχει εκτυλιχτεί ακόμη! Τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τόσους άλλους τους θαύμασαν οι άνθρωποι! Μα αφού πρώτα τους άκουσαν. Τον Αννίβα, τον Αλέξανδρο, τον Ναπολέοντα, τους επικρότησαν, αφού γνώρισαν τις ένδοξες εκστρατείες τους! Όλοι αυτοί, πριν γεννηθούν στην ζωή αυτή, ήταν εντελώς άγνωστοι. Και όταν γεννιόνταν, κανείς δεν μπορούσε να πει κάτι για τη μελλοντική τους δράση! Τον Ιησού Χριστό όμως η ανθρωπότητα Τον γνώρισε, πριν ακόμη Τον δει. Τι μεγαλείο που έχει η πίστη μας! Ο Πασκάλ έλεγε: Η πιο μεγάλη απόδειξη για τον Χριστό είναι οι προφητείες. Ποιός

ομιλεί για τον Χριστό, πριν γεννηθεί; Η Παλαιά Διαθήκη είναι γεμάτη προφητείες. Οι προφητείες είναι η ειδοποιός διαφορά της Παλαιάς Διαθήκης από τα «ιερά» βιβλία όλων των άλλων θρησκειών. Μιλάει ο Θεός και μας λέει: ‘’ Ποιός άλλος Θεός σας προφήτευσε ποτέ κάτι; Ποιός άλλος Θεός σας είπε ποτέ μια πρόρρηση για το μέλλον; Αν έχουν κάτι τέτοιο, ας μας το δείξουν. Μα έγκυρα. Και επίσημα. Με μάρτυρες. Και με αποδεικτικά στοιχεία. Δεν θα βρουν να παρουσιάσουν τίποτε. Μα δεν συμβαίνει το ίδιο με Εμένα (λέει ο Θεός). Σεις είσθε μάρτυρες. Σεις μπορείτε να το διακηρύξετε, ότι όλα όσα σας λέγω κάθε φορά δια των προφητών μου, πραγματοποιούνται. Και εγώ, όποτε και αν χρειαστεί, είμαι έτοιμος να επιβεβαιώσω τα λόγια σας για μένα. Και ο Υιός μου, που κάποτε θα έλθει, θα σας το αποδείξει, ότι όλες οι προφητείες είναι σωστές. Εγώ είμαι ο Θεός. Σεις θα μαρτυρείτε για Μένα. Και εγώ θα μαρτυρώ για σας, επικυρώνοντας και εκπληρώνοντας τα λόγια σας . (Ησ. 43,9-13). Γι΄αυτό και η Γέννηση του Χριστού μας δείχνει το μεγαλείο του Θεού μας και της Εκκλησίας Του. **********

Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος γράφει ότι : «Εκκλησία χωρίς Ιεραποστολή είναι σχήμα οξύμωρον». Και συνεχίζει: ΄΄οι περισσότερο αδικημένοι στην εποχή μας είναι όσοι στερήθηκαν το θείο λόγο, όχι γιατί αρνήθηκαν να τον ακούσουν, αλλά γιατί εκείνοι που επί αιώνες τον κατέχουν, αδιαφόρησαν να τους τον γνωρίσουν΄΄. Πολύ άλλωστε πετυχημένα ειπώθηκε ότι ΄΄Εκκλησία χωρίς ιεραποστολή, είναι εκκλησία χωρίς αποστολή΄΄. Αποτελεί η ιεραποστολή θεμελιώδη και πρωταρχική, σπουδαία και θεοκίνητη πράξη, βασιζόμενη στην αρχή της καθολικότητος της Ορθοδόξου Εκκλησίας και στους λόγους του Σωτήρος Χριστού: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…». Σήμερα με τους Έλληνες κυρίως Ιεραποστόλους, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας επιτελούν θαυμαστό ιεραποστολικό έργο. Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως σε όλη την Ευρώπη, την Αμερική, την Άπω Ανατολή και την Αυστραλία και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας σε όλη την Αφρική. Γρά-

φει ο Επίσκοπος Αχελώου Ευθύμιος : ΄΄Σήμερα ζούμε σε μια δειλή αναγέννηση των ιεραποστολικών μεγαλείων της Εκκλησίας μας. Αρκετοί επίσκοποι ενδιαφέρονται κατά τρόπο άμεσο για την ιεραποστολή. Μερικοί από αυτούς έδωσαν υποτροφίες σε αρκετούς Αφρικανούς για να σπουδάσουν στην Ελλάδα. Άλλοι βοηθούν τις Εκκλησίες της Αφρικής και καταρτίζουν γενικότερα σχέδια για την ενίσχυση του Ιεραποστολικού έργου΄΄. Παντού υπάρχουν ψυχές που είναι έτοιμες να στραφούν στο φως, όταν κάποιος τους ξυπνήσει την ώρα της ανατολής. Στη Μητρόπολή μας, που λειτουργεί γραφείο εξωτερικής ιεραποστολής με πρωτοβουλία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Παντελεήμονα, έχουν έλθει πολλές φορές ιεραπόστολοι από διάφορα ιεραποστολικά κλιμάκια απ΄όλο τον κόσμο, για να μας ενημερώσουν και να μοιραστούν τις αγωνίες και τις ελπίδες τους. Ως μέλη της Εκκλησίας του Χριστού οφείλουμε να θυμόμαστε τους Ιεραποστόλους καθημερινά στις προσευχές μας για να συμμετέχουμε και εμείς με αυτόν τον τρόπο στο ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας μας.

8ήμερη

προσκυνηματική εκδρομή

στους Αγίους Τόπους από 18 μέχρι και 25 Αυγούστου 2015

Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Θαβώρ σε Ξενοδοχεία 4*/ημιδιατροφή θέσεις περιορισμένες πληροφορίες - πρόγραμμα - εγγραφές: 23310 72317, 23310 20951