Παύλειος Λόγος τεύχος 100 by ΠΑΥΛΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΤΕΥΧΟΣ 100 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

ETOΣ ΙΘ΄ TEYXOΣ 100 ΝΟΕ. - ΔΕΚ. 2012

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

σελ 4 �

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Η ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΤΩΝ ΕΟΡΤΩΝ του Ιωάννου Σιδηρά

σελ 16

ΔΙMHNIAIO OPΘOΔOΞO ΠEPIOΔIKO

IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ , NAOYΣHΣ KAI KAMΠANIAΣ

σελ 6

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ (α´μέρος) του Πρωτοπρεσβυτέρου π. Στυλιανού Μακρή

σελ 20

ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ

Σεβασμιώτατος Mητροπολίτης Bεροίας κ. Παντελεήμων

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

ΟΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ του Αρχιμ. Γεωργίου Χρυσοστόμου

σελ 8

ΣΥΝΤΑΞΗ, HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣEΛIΔOΠOIHΣH, KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA και ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Mον. Γεράσιμος Mπεκές.

ΦΙΛΑΡΕΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΜΟΝΙΤΗΣ Ο ΟΣΙΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ του Αρχιμ. Πορφυρίου Μπατσαρά

σελ 22

ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ, EKTYΠΩΣH: «TYPE PRESS» Nέα Nικομήδεια

σελ 10

ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ ΔΕΛΙΚΑΝΗΣ του σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος

σελ 24

MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ

ΚΩΔΙΚΟΣ 2638

APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ Λ O N TA I Σ T H Ν Τ Α Χ Υ Δ Ρ Ο Μ Ι Κ Η ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY: ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ» ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: gerbekes@yahoo.gr

σελ 30 σελ 12

ΣΤΟΥ ΠΥΡΟΜΑΧΟΥ ΤΗ ΦΩΤΙΑ του Αρχιμ. Ιερεμίου Γεωργαλή

XEIPOΓPAΦA AΣXETΩΣ ΔHMOΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠIΣTPE ΦONTAI ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY

ΣTH

website:

www.imverias.gr

EΞΩΦYΛΛO Μερικά από τα εξώφυλλα του «Παυλείου Λόγου» σε δημιουργική σύνθεση ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛO Από την Χριστουγεννιάτικη θεία Λειτουργία στον μητροπολιτικό ναό Βεροίας

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ του π. Νεκταρίου Σαββίδη

έ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί τίς πρεσβεῖες τοῦ ἁγίου ἐνδόξου ἀποστόλου Παύλου, ἱδρυτοῦ τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, ὁ «Παύλειος Λόγος» συμπληρώνει μέ τό τεῦχος αὐτό ἕνα κύκλο ἑκατό τευχῶν. Ἀπό τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1994 πού κυκλοφόρησε τό πρῶτο τεῦχος μέχρι σήμερα ὁ «Παύλειος λόγος» μέσα ἀπό τά ἐμπεριστατωμένα ἄρθρα του καί τό πλούσιο φωτογραφικό ὑλικό μεταδίδει στούς ἀναγνῶστες του τόν γνήσιο ὀρθόδοξο θεολογικό καί ἐκκλησιαστικό λόγο, ἐκφράζει τή θέση τῆς Ἐκκλησίας στά προβλήματα πού ἀπασχολοῦν τόν σύγχρονο ἄνθρωπο, ἐνημερώνει γιά θέματα τοπικῆς ἁγιολογίας καί ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας, κάνει γνωστά σημαντικά ἐκκλησιαστικά γεγονότα καί μεταφέρει τόν παλμό τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί δράσεως τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας ἐντός καί ἐκτός τῶν ὁρίων τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας περιφερείας. Μέ τό περιεχόμενό του πιστεύουμε ὅτι ὁ «Παύλειος Λόγος» συντρόφευσε τούς ἀναγνῶστες του, τούς θύμισε στιγμές τῆς ἐκκλησιαστικῆς δραστηριότητος πού ἔζησαν, τούς παρακίνησε νά μᾶς γνωρίσουν καλύτερα, τούς προσέφερε ἀναψυχή καί πνευματική ὠφέλεια. Μέ τήν εὐκαιρία τῆς συμπληρώσεως ἑκατό τευχῶν θά θέλαμε νά εὐχαριστήσουμε ὅλους τούς συνεργάτες τοῦ περιοδικοῦ, ὅσους μᾶς ἐμπιστεύθηκαν τά κείμενά τους καί ὅσους θέλησαν μέσα ἀπό αὐτά νά μᾶς προσφέρουν γνώση καί ἐνημέρωση, ἀλλά καί

τούς ἀναγνῶστες τοῦ «Παυλείου Λόγου», τούς ἐγγύς καί τούς μακράν, πού μᾶς αἰσθάνθηκαν καί τούς αἰσθανθήκαμε πιό κοντά μας μέσα ἀπό αὐτή τήν ἐπικοινωνία. Ἡ συμμετοχή τους, ἡ στήριξή τους καί ἡ συμπαράστασή τους μᾶς ἐνισχύουν ὥστε καί μέ αὐτό τόν τρόπο νά μεταδίδουμε τόν Παύλειο λόγο στόν σύγχρονο κόσμο στόν ὁποῖο συχνά τά λόγια ὑπερκαλύπτουν τόν οὐσιαστικό καί σωτήριο λόγο τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Θεοῦ. Κατά ἀγαθή συγκυρία τό ἑκατοστό τεῦχος τοῦ «Παυλείου Λόγου» συμπίπτει μέ τή συμπλήρωση ἑκατό ἐτῶν ἀπό τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἠμαθίας ἀπό τόν μακροχρόνιο τουρκικό ζυγό, ἕνα γεγονός πού ἄλλαξε ριζικά τήν ἱστορία της καί πού χάρισε καί στήν Ἐκκλησία τή δυνατότητα νά κηρύττει τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά διακονεῖ τόν λαό τοῦ Θεοῦ ἐλεύθερα. Γι᾽ αὐτό καί ἡ σημαντική αὐτή ἐπέτειος ἑορτάσθηκε στήν Ἱερά Μητρόπολή μας μέ λαμπρές ἐκδηλώσεις στίς ὁποῖες συμμετεῖχε καί ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμος. Ἡ πάνδημη συμμετοχή στίς ἐκδηλώσεις αὐτές ὅπως καί σέ ὅλες τίς ἐκδηλώσεις, λατρευτικές, ἑορταστικές καί ἐπιστημονικές, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας ἀλλά καί ἡ θετική ἀνταπόκριση τῶν ἀναγνωστῶν τοῦ «Παυλείου Λόγου» στό ἔργο τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας μᾶς ἐνθαρρύνει στήν προσπάθειά μας νά συνεχίσουμε «ἵνα ὁ λόγος τοῦ Κυρίου τρέχῃ καί δοξάζηται» (2 Θεσσαλ. 3.1), διότι «οὐκ ἐξ ἡμῶν, Θεοῦ τό δῶρον» (Ἐφεσ. 2.8). Ὁ Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας Παντελεήμων

Πατριαρχική Ἀπόδειξις Χριστουγέννων + Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

«Χριστός γεννᾶται˙ δοξάσατε. Χριστός ἐπί γῆς˙ ὑψώθητε».

ς πανηγυρίσωμεν χαρμοσύνως τήν ἄφατον Θεοῦ συγκατάβασιν. Οἱ Ἄγγελοι προηγοῦνται ψάλλοντες «δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία». Ἐπί τῆς γῆς ὅμως βλέπομεν καί βιοῦμεν πολέμους καί ἀπειλάς πολέμων. Καί ὅμως δέν ἀναιρεῖται ἐκ τούτου ἡ χαρμόσυνος ἀγγελία. Ἡ εἰρήνη, πράγματι ἦλθεν ἐπί τῆς γῆς διά τῆς καταλλαγῆς, ἐν τῷ προσώπῳ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων. Ἀλλά, ἀτυχῶς, δέν κατηλλάγημεν, παρά τό ἅγιον θέλημά Του, οἱ ἄνθρωποι μεταξύ μας. Διακείμεθα ἐχθρικῶς πρός ἀλλήλους. Διακρινόμεθα διά φανατισμούς ὡς πρός τάς θρησκευτικάς καί πολιτικάς μας πεποιθήσεις, διά πλεονεξίαν ὡς πρός τήν ἀπόκτησιν τῶν ἀγαθῶν, διά ἐπεκτατισμόν ὡς πρός τήν ἄσκησιν τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας. Καί οὕτω συγκρουόμεθα πρός τούς συνανθρώπους μας. Ὁ πεφωτισμένος αὐτοκράτωρ τῶν Ρωμαίων Ἅγιος Κωνσταντῖνος

Παύλειος Λόγος

ὁ Μέγας, διά τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων, τοῦ ἐκδοθέντος ἐν ἔτει 313 μετά Χριστόν, ἐθέσπισε τήν ἐλευθέραν ἄσκησιν τῆς χριστιανικῆς πίστεως, παραλλήλως καί τήν ἐλευθέραν ἄσκησιν πάσης ἄλλης θρησκείας. Δυστυχῶς, μετά τήν πάροδον, ἔκτοτε, χιλίων ἑπτακοσίων ἀκριβῶς ἐτῶν, ἐξακολουθοῦν ἀσκούμενοι κατά τόπους θρησκευτικοί διωγμοί κατά χριστιανῶν ἤ ἄλλων χριστιανικῶν μειονοτήτων. Παραλλήλως, οἱ οἰκονομικοί ἀνταγωνισμοί ἐντείνονται παγκοσμίως καί ἡ ἐπιδίωξις τοῦ προσκαίρου κέρδους προωθεῖται ὡς κεφαλαιώδης σκοπός. Αἱ θλιβεραί συνέπειαι τῆς ὑπερσυγκεντρώσεως τοῦ πλούτου εἰς χεῖρας ὀλίγων καί τῆς οἰκονομικῆς ἐξαθλιώσεως μεγάλων ἀνθρωπίνων μαζῶν παραβλέπονται. Ἡ δυσαναλογία αὕτη, ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται παγκοσμίως ὡς οἰκονομική κρίσις, εἶναι κατ᾿ οὐσίαν ἀπότοκος τῆς ἠθικῆς κρίσεως. Εἰς τήν ἠθικήν ταύτην κρίσιν, ἀτυχῶς ἡ ἀνθρωπότης δέν δίδει τήν πρέπουσαν σημασίαν. Πρός δικαιολόγησιν τῆς στάσεώς της ἐπικαλεῖται τήν ἐλευθερίαν τῶν συναλλαγῶν. Ἡ

ἐλευθερία ὅμως τῶν συναλλαγῶν δέν ἐπιτρέπει τό ἔγκλημα. Καί ἐγκληματική συμπεριφορά δέν εἶναι μόνον ἡ περιγραφομένη εἰς τούς ποινικούς κώδικας. Εἶναι καί ἐκείνη ἡ ὁποία, ἄν καί δέν προβλέπεται ὑπό τῶν ἐπιταγῶν τῶν ποινικῶν νόμων, ὑφαρπάζει τόν πλοῦτον τῶν ἄλλων διά καταλλήλων μεθοδεύσεων. Ἐφ᾿ ὅσον ὁ νόμος δέν ἐπιβάλλεται, αἱ ἀντιδράσεις τῶν θιγομένων πολιτῶν ἐκδηλοῦνται πολλάκις ἀνεξελέγκτως καί προκαλοῦν διασάλευσιν τῆς κοινωνικῆς εἰρήνης. Παρακολουθοῦντες, λοιπόν, ἀπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου, τά «σημεῖα τῶν καιρῶν», κατά τά ὁποῖα «ἀκούονται» πανταχόθεν καί βιοῦνται «πόλεμοι καί ἀκαταστασίαι» καί ἐγείρεται ἔθνος ἐπί ἔθνος καί βασιλεία ἐπί βασιλείαν, σεισμοί τε μεγάλοι κατά τόπους καί λιμοί καί λοιμοί, φόβητρά τε καί σημεῖα ἀπ᾿ οὐρανοῦ μεγάλα παρουσιάζονται (πρβλ. Λουκ. κα΄, 10-12), βιοῦντες δέ ἐμπραγμάτως τό Βασιλειανόν, ὅτι «τῆς ἀγάπης ἐξαίρετα δύο ταῦτα· τό λυπεῖσθαι μέν καί ἀγωνιᾶν ἐφ᾿ οἷς βλάπτεται ὁ ἀγαπώμενος, χαίρειν δέ καί ἀγωνίζεσθαι ὑπέρ τῆς ὠφελείας

αὐτοῦ·...ὁ δέ μή οὕτω συνδιατιθέμενος φανερός ἐστι μή ἀγαπῶν τόν ἀδελφόν» (Μ. Βασιλείου, Ὅροι κατ᾿ ἐπιτομήν, P.G. 31, 1200Α), κηρύττομεν ἀπό τῆς Ἱερᾶς ταύτης Καθέδρας τοῦ Κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας τό ἐπί θύραις νέον Ἔτος ὡς Ἔτος Πανανθρωπίνης Ἀλληλεγγύης. Ἐλπίζομεν ὅτι οὕτω θά εὐαισθητοποιήσωμεν ἀρκετάς καρδίας τῶν μελῶν τῆς ἀνθρωπότητος ἐπί τοῦ προβλήματος τῆς μεγάλης καί ἐκτεταμένης πτωχείας καί ἐπί τῆς ἀνάγκης λήψεως μέτρων, πρός ἀνακούφισιν τῶν πεινώντων καί δυστυχούντων. Ζητοῦμεν, ὡς πνευματικός ἐκκλησιαστικός ἡγέτης, τήν σύμπραξιν ὅλων τῶν καλῆς θελήσεως προσώπων καί Κυβερνήσεων διά τήν πραγματοποίησιν ἐπί τῆς γῆς τῆς τοῦ Κυρίου εἰρήνης. Τῆς εἰρήνης, τήν ὁποίαν ἐπηγγέλθησαν οἱ Ἄγγελοι καί ἔφερε τό βρέφος Ἰησοῦς. Ἐπιθυμοῦντες τήν ἀληθῆ εἰρήνην ταύτην, τήν πάντα νοῦν ὑπερέχουσαν, ὀφείλομεν νά τήν ἐπιδιώκωμεν ἐμπράκτως, μή ἀδιαφοροῦντες διά τάς ἀδυναμίας, πνευματικάς καί ὑλικάς, τοῦ συνανθρώπου,

ὑπέρ τοῦ ὁποίου Χριστός κατῆλθεν εἰς τόν κόσμον. Ἡ ἀγάπη καί ἡ εἰρήνη εἶναι γνωρίσματα τῶν Μαθητῶν καί Ἀποστόλων τοῦ Κυρίου καί παντός Χριστιανοῦ. Ὅθεν, προτρεπόμεθα ἑαυτούς καί ἀλλήλους, ὅπως κατά τό Ἔτος τοῦτο τῆς Πανανθρωπίνης Ἀλληλεγγύης καταβάλλωμεν ὡς ἄτομα καί ὡς λαοί, συνειδητάς προσπαθείας διά τήν ἄμβλυνσιν τῶν ἀπανθρώπων συνεπειῶν τῶν μεγάλων ἀνισοτήτων καί διά τήν ἀναγνώρισιν ὑπό πάντων τοῦ δικαιώματος τῶν ἀσθενεστέρων πρός ἀπόλαυσιν τῶν ἀπαραιτήτων διά τήν ζωήν τοῦ ἀνθρώπου ἀγαθῶν. Τοιουτοτρόπως θά ἴδωμεν πραγματοποιουμένην ἐν τῷ μέτρῳ τοῦ ἀνθρωπίνως ἐφικτοῦ καί ἐπί τῆς γῆς τήν εἰρήνην. Προσκυνοῦντες μεθ᾿ ἁπάσης τῆς αἰσθητῆς καί τῆς νοητῆς κτίσεως τήν ἐκ Παρθένου ἐπί γῆς ἐνδημίαν τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ καί κλίνοντες γόνυ ἐνώπιον τοῦ Βρέφους ᾽Ιησοῦς, τοῦ φωτισμοῦ καί σωτῆρος μας, τοῦ ὑπερασπιστοῦ τῆς ζωῆς μας, διερωτώμεθα ἀληθῶς

μετά τοῦ Ψαλμῳδοῦ τίνα φοβηθησόμεθα ἤ ἀπό τίνος δειλιάσωμεν (πρβλ. Ψαλμ. 26) οἱ χριστιανοί, ἐφ᾿ ὅσον «ἐτέχθη ἡμῖν σήμερον Σωτήρ» (πρβλ. Λουκ. β΄ 11), «ὁ Κύριος τῶν δυνάμεων καί βασιλεύς τῆς δόξης» (πρβλ. Ψαλμ. 23); Εὐχόμεθα καί προσευχόμεθα ἐκτενῶς καί ὁλοκαρδίως ὅπως τό ἀνατέλλον ἔτος 2013 καταστῇ διά πάντας ἔτος πανανθρωπίνης ἀλληλεγγύης, ἐλευθερίας, καταλλαγῆς, εὐδοκίας, εἰρήνης καί εὐφροσύνης καί ὅπως ὁ ἐν Σπηλαίῳ τεχθείς προαιώνιος Λόγος τοῦ Πατρός, ὁ ἑνώσας τούς ἀγγέλους καί τούς ἀνθρώπους ἐν ἑνί τάγματι καί ποιήσας εἰρήνην ἐπί τῆς γῆς, χαρίζῃ εἰς πάντας ὑπομονήν, ἐλπίδα καί δύναμιν καί εὐλογῇ τόν κόσμον διά τῶν θείων δωρεῶν τῆς ἀγάπης Αὐτοῦ. Ἀμήν. Φανάριον, Χριστούγεννα, βιβ´ + Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν Παύλειος Λόγος

Ποιμαντο ΧΡΙΣΤ †ΠΑΝΤ ΕΛΕΗΜΩΝ ἐλέῳ Θεοῦ Ἐπίσκοπος καὶ Μητροπολίτης τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης καὶ Καμπανίας Π ρ ὸ ς τὸν ἱερὸν κλῆρον καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸν τῆς καθ’ ἡμᾶς θεοσώστου ἐπαρχίας

«Ὅλον τό καθ᾽ ἡμᾶς δέ πτωχεύσας καί χοϊκόν ἐξ αὐτῆς ἑνώσεως καί κοινωνίας ἐθεούργησας».

Παύλειος Λόγος

ορική Εγκύκλιος ΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

νώπιον τοῦ θαύματος καί τοῦ μυστηρίου τῆς κατά σάρκα Γεννήσεως τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν ἱστάμεθα σήμερα, ἀδελφοί μου, θαυμάζοντες μετά τῶν ποιμένων καί ὑμνοῦντες μετά τῶν ἀγγέλων τόν πλοῦτο τῆς θείας εὐσπλαγχνίας καί τό μέγεθος τῆς θείας ἀγάπης.

«Πλούσιος ὤν», γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος συνοψίζοντας τό νόημα τοῦ γεγονότος τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως, «ἐπτώχευσεν, ἵνα ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτίσωμεν» (2 Κορ. 8.9). Ἐπτώχευσε ὁ Θεός, γιατί ἄν καί ἄχρονος, καταδέχθηκε νά γεννηθεῖ ἐν χρόνῳ· ἄν καί ἄσαρκος, νά λάβει σάρκα χοϊκή· ἄν καί ἀπερίγραπτος, νά γίνει περιγραπτός ἀπό τούς ἀνθρώπους· ἄν καί ἀόρατος, νά γίνει ὁρατός ἀπό ὅλο τόν κόσμο· ἄν καί πανταχοῦ παρών, νά περιορισθεῖ τοπικά στό ταπεινό σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ· ἄν καί δημιουργός τοῦ κόσμου, νά μήν ἔχει «τόπον ἐν τῷ καταλύμματι»· ἄν καί ἄυλος, νά γίνει «ὁμοιοπαθής ἡμῖν ἐκτός ἁμαρτίας»· ἄν καί πλάστης τοῦ ἀνθρώπου κατ᾽ εἰκόνα του, νά ἀναλάβει τήν εἰκόνα, τήν ὁποία τό πλάσμα του εἶχε διά τῆς ἁμαρτίας παραμορφώσει καί συντρίψει, γιά νά τήν καθαρίσει καί νά τήν ἀποκαταστήσει. Ἐπτώχευσε ὁ Θεός, ὄχι γιατί ἐξαντλήθηκε ἡ ἰσχύς καί ἡ δύναμή του· ὄχι γιατί ἐξέλειπε τό μεγαλεῖο του· ὄχι γιατί κάποιοι θέλησαν νά τόν καταργήσουν καί νά τόν ἀκυρώσουν, ἀλλά ἀπό τή μεγάλη ἀγάπη του γιά τόν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος «ἐδαπάνησε ἀσώτως» τό κεφάλαιο τῆς πατρικῆς δωρεᾶς καί ἀπομάκρυνε τόν ἑαυτό του ἀπό τήν κοινωνία τοῦ Θεοῦ-Πατρός. Ἐπτώχευσε ὁ Θεός, ὄχι γιατί διαχειρίσθηκε ἀνεπιτυχῶς τόν πλοῦτο

τῆς θεότητος του, ἀλλά ἐπειδή ἐν τῇ ἀφάτῳ ἀγάπῃ καί εὐσπλαγχνίᾳ, θέλησε νά μᾶς χαρίσει καί πάλι τόν πλοῦτο τῆς ἀγάπης του πού ἑκουσίως στερηθήκαμε καί ἀποκαθιστῶντας τήν κοινωνία μας μαζί του νά μᾶς δώσει τή δυνατότητα τῆς θεώσεως διά τῆς ἑνώσεώς μας μαζί του. Ἡ ἑκούσια πτώχευση τοῦ Θεοῦ, προϊόν τῆς ἀπείρου ἀγάπης του πρός τόν ἄνθρωπο, ἀποτελεῖ, ἀδελφοί μου, τό περιεχόμενο τοῦ ἀκαταλήπτου γιά τόν ἀνθρώπινο νοῦ μυστηρίου τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως. Αὐτό τό μυστήριο μᾶς καλεῖ ὁ Θεός σήμερα ὄχι νά τό κατανοήσουμε λογικά ἀλλά νά τό ζήσουμε. Μᾶς καλεῖ ὁ Χριστός ἀπό τήν φάτνη τῆς Βηθλεέμ νά γίνουμε μέτοχοι τῆς ἀγάπης του, γιά νά μᾶς ἀνακαινίσει καί νά μᾶς ἀναμορφώσει. Μᾶς καλεῖ νά γίνουμε μέτοχοι τῆς ἀγάπης του μέ τόν τρόπο πού Ἐκεῖνος μᾶς ὑπέδειξε μέ τή θεία του ἐνανθρώπηση καί δέν εἶναι ἄλλος ἀπό τή γνήσια καί ἀληθινή ἀγάπη, ἡ ὁποία γνωρίζει νά προσφέρει χωρίς νά ἀναμένει ἀντάλλαγμα· ἀπό τήν ἀγάπη, ἡ ὁποία γνωρίζει νά προσφέρει χωρίς νά ἐρευνᾶ ποιός εἶναι αὐτός στόν ὁποῖο προσφέρει ἀλλά μόνο ἄν ἔχει ἀνάγκη· ἀπό τήν ἀγάπη, ἡ ὁποία γνωρίζει νά προσφέρει ὄχι μόνο ἀπό τό περίσσευμα ἀλλά καί ἀπό τό ὑστέρημα. Γιατί γνήσια ἀγάπη σημαίνει «κένωση», σημαίνει θυσία τοῦ ἑαυτοῦ μας πρός χάρη τοῦ ἄλλου· γιατί ἡ γνήσια ἀγάπη προϋποθέτει ταπείνωση, καθώς δέν ὑπολογίζει τό κόστος προκειμένου νά χαρίσει στόν ἄλλο αὐτό πού ἔχει. Καί ἐάν ὁ Θεός ταπεινώθηκε «μορφήν δούλου λαβών» (Φιλιπ. 2.6) καί ἐπτώχευσε γιά νά κάνει ἐμᾶς «συμμόρφους τῆς εἰκόνος αὐτοῦ» (Ρωμ. 8.29) καί μετόχους τοῦ πλούτου τῆς βασιλείας του, δέν ὑπάρχει ἄλλος δρόμος γιά νά τόν πλησιάσουμε ἐκτός ἀπό αὐτόν τόν δικό του δρόμο, τόν

δρόμο τῆς ἐν ταπεινώσει ἀγάπης. Πλησιάζοντας, λοιπόν, σήμερα τή φάτνη τοῦ δι᾽ ἡμᾶς ἑαυτόν κενώσαντος Χριστοῦ ἄς ἀντλήσουμε, ἀδελφοί μου, τή δύναμη πού χρειάζεται ὁ καθένας μας γιά νά αὐξήσει μέσα του τήν ἀγάπη καί νά βγεῖ στόν κόσμο καί νά πλησιάσει τούς ἀδελφούς του γιά νά χαρίσει αὐτή τήν ἀγάπη ὄχι μέ λόγια ἀλλά μέ ἔργα· νά χαρίσει αὐτή τήν ἀγάπη ὄχι μόνο σήμερα ἀλλά κάθε ἡμέρα καί σέ ὅλη του τή ζωή· νά χαρίσει αὐτή τήν ἀγάπη, ἀκόμη καί ἄν αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ ἴδιος θά στερηθεῖ· νά χαρίσει αὐτή τήν ἀγάπη κλείνοντας τά αὐτιά στίς σειρῆνες τοῦ κόσμου πού μιλοῦν ἀποκλειστικά γιά τό κέρδος καί τό συμφέρον, γιατί αὐτές εἶναι πού ἔφεραν τόν κόσμο καί τόν σύγχρονο ἄνθρωπο στήν κρίση καί τήν καταστροφή πού βιώνουμε σήμερα· γιατί αὐτές εἶναι πού μᾶς ὁδηγοῦν στίς συγκρούσεις καί τίς ἀντιπαραθέσεις, στίς ἀναταραχές καί τούς πολέμους, στήν αὔξηση τοῦ μίσους καί τῆς βίας, στή μετατροπή τῆς ἀνθρώπινης κοινωνίας σέ ζούγκλα. Ἀντίθετα πρός αὐτήν τή θεώρηση τῶν πραγμάτων, ἀντίθετα πρός αὐτές τίς σειρῆνες πού ἠχοῦν καί σήμερα, ἐμεῖς ἄς ἀκολουθήσουμε τόν δρόμο τῆς ἀγάπης πού μᾶς ὑποδεικνύει ἡ φάτνη τῆς Βηθλεέμ καί τό ἐν αὐτῇ ἀνακείμενο Θεῖο Βρέφος, γιατί μέ τόν τρόπο αὐτό δέν θά εἴμαστε ἁπλῶς θεαταί τοῦ θαυμαστοῦ γεγονότος τῆς θείας Γεννήσεως, ἀλλά θά τή ζοῦμε καθημερινά στήν ψυχή μας νά μᾶς ἑνώνει μέ τόν Θεό πού ἐπτώχευσε γιά τή σωτηρία μας. Διάπυρος πρός τόν δι᾽ ἡμᾶς πτωχεύσαντα Κύριον εὐχέτης † Ὁ Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας Παντελεήμων

Παύλειος Λόγος

Εκδηλώσεις της Ιερ για τον εορτασμό 100

πως είναι γνωστό, το 2012 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Βέροιας, της Ημαθίας και γενικότερα της Μακεδονίας από τον Τουρκικό ζυγό (1912-2012). Για τον εορτασμό της ιστορικής αυτής επετείου η Ιερά Μητρόπολή μας δραστηριοποιήθηκε ενεργά, όπως φαίνεται από τις παρακάτω δράσεις ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2012 Ήδη από τον Οκτώβριο 2011 κυκλοφόρησε, σε χιλιάδες αντίτυπα, το καλαίσθητο ημερολόγιο τσέπης για το έτος 2012. Όπως αναφέρεται στην πρώτη σελίδα, είναι «αφιερωμένο στον πρώτο νεομάρτυρα Άγιο Αρσένιο επίσκοπο Βεροίας με την αφορμή της επετείου των 100 ετών από τα ελευθέρια της Βέροιας». Το περιεχόμενό του εμπλουτίζεται με σχετικά κείμενα και φωτογραφικό υλικό.

Η ΠΡΩΤΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ Τη Δευτέρα 9 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε στον Χώρο Τεχνών απολογιστική εκδήλωση και κοπή βασιλόπιττας του Γραφείου Εξωτερικής Ιεραποστολής. Την εκδήλωση πλαισίωσε με καλλιτεχνικό πρόγραμμα η Μικτή Χορωδία της Ιεράς Μητροπόλεως με τραγούδια από τη Βέροια, τη Νάουσα και το Ρουμλούκι, χαρακτηριστικά της περιόδου των τελευταίων χρόνων της Τουρκοκρατίας και της απελευθέρωσης (τέλη 19ου-αρχές 20ου αι.). Παράλληλα με την εκτέλεση των τραγουδιών,

στη γιγαντοοθόνη προβαλλόταν φωτογραφίες από την παλιά Βέροια, τις συνήθειες και τις δραστηριότητες των ανθρώπων της εποχής.

Όπως αναφέρει στις ευχές του ο Σεβασμ. Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων, «Δοξολογία και ευχαριστίες οφείλουμε στον δωρεοδότη Θεό για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τα ελευθέρια της πόλεώς μας. Εύχομαι να μας αξιώσει ο Κύριος να φανούμε αντάξιοι του μεγάλου δώρου της ελευθερίας που μας χάρισε». ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ 2012 Ὁ Σεβασμιώτατος στο Πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του, που διαβάστηκε σε όλες τις εκκλησίες της Μητροπόλεως την Κυριακή 1 Ιανουαρίου, μετά τη θ. λειτουργία, και δημοσιεύθηκε στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, δίνει το στίγμα του εορτασμού: «Σε αυτό το χαρμόσυνο γεγονός ... αφιερώνει η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας το νέο έτος. Παράλληλα το αφιερώνει ευλαβώς σε όσους αγωνίσθηκαν και προσέφεραν τη ζωή τους για να μας χαρίσουν την ελευθερία, αλλά και σε εκείνους που θυσιάσθηκαν στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς...».

Παύλειος Λόγος

ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ Την Κυρικαή 29 Ιανουαρίου έλαβε χώρα στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο στη Βέροια επίκαιρη εκδήλωση με την ευκαιρία της εορτής των Τριών Ιεραρχών. Στην εκδήλωση

παρουσιάσθηκαν οι μορφές Ιεραρχών, που αγωνίσθηκαν για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της Βέροιας, της Μακεδονίας και της Πατρίδας μας. ΙΗ΄ ΠΑΥΛΕΙΑ Ολόκληρο τον Ιούνιο πραγματοποιήθηκαν, όπως κάθε χρόνο, τα Παύλεια. Γενικό θέμα των φετινών εκδηλώσεων ήταν «Ελευθερία και ευθύνη», με την ευκαιρία εορτασμού 100 ετών των Ελευθερίων. Μεταξύ των εκδηλώσεων, μνημονεύουμε ενδεικτικά τις παρακάτω:

«Ελευθερία του πνεύματος». Λήξη κύκλων και ενοριακών Συνάξεων (Ιερά Μονή Παναγίας Δοβρά) «100 χρόνια ελεύθεροι». Παύλειος Μαθητικός Διαγωνισμός με τη συμμετοχή της παιδικής χορωδίας και της ορχήστρας καθηγητών της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως «1912 : Αέρας ελευθερίας στο Ρουμλούκι». Ημερίδα ιστορίας και λαογραφίας (Πνευματικό Κέντρο Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου - Αλεξάνδρεια) «Ορθοδοξία: έκφραση ελευθερίας». Έκθεση φωτογραφίας (Αντωνιάδεια Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών – Βέροια) «Ελευθερία και ευθύνη κατά τον Απόστολο Παύλο». Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο (Αντωνιάδεια Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών – Βέροια) . ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗ ΚΕΙΜΗΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΤΟΠΟΥΣ Για την πνευματική οικοδομή του πληρώματος της τοπικής μας Εκκλησίας μεταφέρθηκαν από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων Τίμιος Σταυρός

με τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου (1-6 Αυγούστου) και η ι. εικόνα της Παναγίας Αγιοταφίτισσας (13-28 Οκτωβρίου). Η βυζαντινή πόλη της Βέροιας ήταν ανέκαθεν γνωστή ως «Μικρή Ιερουσαλήμ». Στην εφετινή σημαντική αυτή επέτειο, με τη μεταφορά των παραπάνω ιερών κειμηλίων, αναθερμάνθηκε το θρησκευτικό φρόνημα των πιστών, ενώ παράλληλα αναδείχθηκε ο σύνδεσμος της Βέροιας με τα Ιεροσόλυμα.

ράς Μητροπόλεως 0 χρόνων ελευθερίας

τοῦ Ἀρχιμ. Γεωργίου Χρυσοστόμου

ΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΜΑΣ Κατά τα μέσα Οκτωβρίου εορτάστηκαν τα ελευθέρια των πόλεων της Μητροπόλεώς μας. Συγκεκριμένα στις 16 Οκτωβρίου τα ελευθέρια της Βέροια και στις 17 της Νάουσας. Των εκδηλώσεων προέστη ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος. Επίσης, στις 21 Οκτωβρίου εορτάστηκαν τα ελευθέρια της Αλεξάνδρειας Ελευθέριων, μητροπολίτη Καλλίνικου Δελικάνη.

και στις 22 της Χαλάστρας με αρχιερατικά συλλείτουργα και άλλες εκδηλώσεις.

ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ Το Σάββατο 10 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε επίσκεψη των κατηχητών και των στελεχών του νεανικού έργου στο Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων στη Γέφυρα Θεσσαλονίκης. Στο ίδιο αυτό κτήριο, μετά την απελευθέρωση της Βέροιας (16-10-2012), της Νάουσας (17-102012) και της Έδεσσας (18-10-2012) καθώς και τη νικηφόρα μάχη των Γιαννιτσών (19/2010-2012), κατέλυσε το ελληνικό στρατηγείο με

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΩΝ Την Τρίτη 16 Οκτωβρίου ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος εγκαινίασε τη νέα συλλογή ιστορικών εκθεμάτων, την οποία παραχώρησε και επιμελήθηκε ο κος Κανέλλος Ντόντος, προκειμένου να εκτεθεί μόνιμα στο

επικεφαλής τον διάδοχο Κωνσταντίνο, πριν την παράδοση της Θεσσαλονίκης (26-10-2012). Τα στελέχη του νεανικού έργου παρακολούθησαν ταινία μικρού μήκους και ξεναγήθηκαν στους χώρους του Μουσείου.

Βλαχογιάννειο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα. Η συλλογή αποτελείται από στρατιωτικές στολές, παράσημα, όπλα κ.ά. εκθέματα και έρχεται να προστεθεί στα υπόλοιπα εκθέματα του Μακεδονικού Αγώνα, που ήδη υπήρχαν στο Μουσείο. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ Το Σάββατο 20 Οκτωβρίου στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο Βέροιας διοργανώθηκε Επιστημονική Ημερίδα με φορείς συνδιοργάνωσης την Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης και το Ίδρυμα Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού. Παρουσιάστηκαν τοπικές ιστορικές πτυχές των γεγονότων που συνδέθηκαν με τα Ελευθέρια. Ιδιαίτερα προβλήθηκε η μορφή του ιεράρχη των

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΧΟΡΩΔΙΩΝ Την Κυριακή 30 Δεκεμβρίου το βράδυ ολοκληρώθηκαν οι εκδηλώσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας για την επέτειο συμπλήρωσης 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Η καταληκτήρια εκδήλωση, που ήταν συνάντηση τριών ιστορικών βυζαντινών χορωδιών της Μακεδονίας, διοργανώθηκε με μεγάλη επιτυχία από τον ιερό ναό αγίου Μηνά Ναούσης. Το πρόγραμμα της εκδήλωσης άνοιξε ο Σύλλογος Ιεροψαλτών Θεσσαλονίκης «Ιωάννης ο Δαμασκηνός» με Χοράρχης τον κ. Νικόλαο Κολοβό. Ακολούθησε ο Σύλλογος Ιεροψαλτών Κοζάνης «Τρεις Ιεράρχες» με Χοράρχη τον κ. Αναστάσιο Καγκαρά. Το πρόγραμμα έκλεισε ο Συλλόγος Ιεροψαλτών

της Ι.Μ. Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας «Κωνσταντίνος Πρίγγος» με Χοράρχη τον κ. Γεώργιο Ορδουλίδη. ΤΟ ΛΟΓΟΤΥΠΟ ΤΟΥ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥ Στην παραπάνω εκδήλωση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά και το ειδικό λογότυπο, που παρήγαγε το Γραφείο Τύπου της Ιεράς Μητροπόλεως, προκειμένου να σηματοδοτεί τις αντίστοιχες εκδηλώσεις καθόλη τη διάρκεια του έτους.

Σχετικά με τη φιλοσοφία και τον χαρακτήρα των εκδηλώσεων εορτασμού της επετείου των 100 χρόνων από τα ελευθέρια (1912-2012), πρέπει να επισημανθούν τα εξής. Η κοινωνική και οικονομική συγκυρία της εποχής μας είναι εξαιρετικά δύσκολη. Μέσα σε μια τέτοια συγκυρία είναι χρήσιμη η υπενθύμιση των πολύ μεγαλύτερων δυσκολιών που πέρασαν οι γονείς και οι παππούδες μας, μέσα σε κλίμα δουλείας, προσφυγιάς και στερήσεων. Η ανάδειξη της ψυχικής δύναμης που μπορεί ο νεοέλληνας να αντλήσει από την πίστη στον Θεό, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της εποχής μας. Οι πάσης φύσεως δυσκολίες, που προκαλούνται από την οικονομική κρίση, μπορούν να οδηγήσουν τελικά τον σύγχρονο άνθρωπο σε μια πνευματική θεώρηση της ζωής, μακριά από κάθε μορφή υλισμού. Η υπογράμμιση του γεγονότος ότι ελευθερία για την Εκκλησία δεν είναι απλά η αποδέσμευση από μια οποιαδήποτε εξωτερική δουλεία. Ελευθερία είναι η απελευθέρωση του ανθρώπου από τα πάθη του. Με άλλα λόγια, ελευθερία είναι κάτι που ξεκινά από τον έσω άνθρωπο και επεκτείνεται στο κοινωνικό σύνολο. Αυτή ακριβώς η ελευθερία είναι απαραβίαστη και δεν υπόκειται σε καμμία δέσμευση ή δουλεία. Παύλειος Λόγος

Ὁ Μητροπολίτης Βεροίας

Καλλίνικος Δελικάνης εἰσήγηση σέ Ἡμερίδα γιά τά 100 χρόνια ἐλευθερίας

ία ἀπό τίς ἐξέχουσες προσωπικότητες τῶν ἡμερῶν τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς πόλεώς μας εἶναι ὁ τότε Μητροπολίτης Βεροίας καί Ναούσης Καλλίνικος Δελικάνης, μία ἀπό τίς διαπρεπέστερες μορφές ἱεραρχῶν τῆς κρίσιμης γιά τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τή Μακεδονία καί τήν Ἑλλάδα γενικότερα περιόδου, τοῦ ὁποίου ὁ ρόλος ὑπῆρξε καθοριστικός στήν ἐξέλιξη τῶν γεγονότων στήν πόλη μας. Γιά τόν λόγο αὐτό ἀποφασίσαμε νά ἀφιερώσουμε μία Ἡμερίδα στή φωτισμένη αὐτή προσωπικότητα πού ὑπηρέτησε τήν Ἐκκλησία καί πατρίδα ἀπό ὅπου καί ἄν κλήθηκε μέ συνέπεια καί σύνεση προσφέροντας πολλά μέ τίς γνώσεις καί τήν κατάρτισή του. Ποιός ἦταν ὅμως ὁ χαρισματικός αὐτός ἄνθρωπος καί ἱεράρχης πού σφράγισε μέ τήν προσωπικότητα καί τή δράση του τήν ἱστορία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας καί τῆς πόλεώς μας. Τέκνο ἱερατικῆς οἰκογενείας τῆς Λέσβο σπούδασε στήν πατρίδα του καί τήν Ἰταλία καί διακρίθηκε γιά τίς γνώσεις καί τήν κατάρτισή του. Μετά τήν ἐπιστροφή του στή Μυτιλήνη καί μέ προτροπή τοῦ τότε Μητροπολίτου Μυτιλήνης Κωνσταντίνου Βαλλιάδη καί μετέπειτα οἰκουμενικοῦ πατριάρχου Κωνσταντίνου Ε´, πηγαίνει στήν Κωνσταντινούπολη, ὅπου πατριάρχης ἦταν ὁ Ἰωακείμ ὁ Δ´. Ἐκεῖ θά διακονήσει τή Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ὡς ἀρχειοφύλαξ καί θά ὀργανώσει τό Πατριαρχικό ἀρχειοφυλάκιο προσφέροντας σπουδαία ὑπηρεσία, μέχρι τό 1909 ὁπότε καί ἐξελέγη Μητροπολίτης Βελεγράδων. Παρά τή σύντομη θητεία του καί τίς πολλές δυσκολίες πού εἶχε νά ἀντιμετωπίσει ὁ Καλλίνικος Δελικάνης ἀφήνει ἔντονο τό στίγμα τῆς παρουσίας του μέ τή μέριμνά του τόσο γιά τήν ἀνέγερση ἐκκλησιῶν σέ χωριά πού δέν διέθεταν ὅσο καί μέ τή φροντίδα του γιά τή λειτουργία τῶν ὑπαρχόντων σχολείων καί τήν ἵδρυση νέων. Δύο χρόνια ἀργότερα ἐπιστρέφει στήν Κωνσταντινούπολη γιά λόγους ὑγείας, ὅπου καί ἐκλέγεται στίς 25 Ἰουνίου 1911, μέ πρόταση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἰωακείμ τοῦ Γ´, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀντιληφθεῖ τίς ἱκανότητές του στά χρόνια κατά τά ὁποῖα ὑπηρέτησε ὡς ἀρχειοφύλακας τῶν Πατριαρχείων, Μητροπο-

Παύλειος Λόγος

τοῦ σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος λίτης Βεροίας καί Ναούσης. Ἡ ἄφιξή του στή Βέροια συμπίπτει μέ μιά ἐξαιρετικά δύσκολη χρονική συγκυρία κατά τήν ὁποία ἐπιχειρεῖται μέ κάθε τρόπο ὁ ἐκτουρκισμός τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ πού εἶχε ἤδη ταλαιπωρηθεῖ ἀπό τίς ποικίλες προπαγάνδες στά χρόνια τοῦ Μακεδονικοῦ ἀγῶνος. Ὁ Μητροπολίτης Καλλίνικος Δελικάνης ἔρχεται στή Βέροια στίς 10 Αὐγούστου τοῦ 1911 καί γίνεται δεκτός μέ χαρά καί ἐλπίδα ἀπό ὅλους τούς κατοίκους της. Ἀμέσως μετά τήν ἄφιξή του προσπαθεῖ νά ἐνημερωθεῖ γιά τήν κατάσταση στήν πόλη καί τά προβλήματα τοῦ ποιμνίου του. Στήν πρώτη συνεδρίαση τῆς Δημογεροντίας στήν ὁποία προεδρεύει, στίς 31 Αὐγούστου, συζητεῖται τό θέμα τῆς ἐπιδημίας χολέρας πού ἐξαπλωνόταν ἐπικίνδυνα, καί ἀποφασίζεται ἡ μεταφορά τῆς κάρας τοῦ Ἁγίου Κλήμεντος ἀπό τό Ἅγιο Ὄρος προκειμένου νά ἐνισχυθεῖ τό φρόνημα τοῦ λαοῦ. Μαζί μέ αὐτό συζητεῖται τό θέμα τῆς ἀναθεωρήσεως τοῦ κοινοτικοῦ κανονισμοῦ καί τῆς ἀνεγέρσεως Παρθεναγωγείου. Τό ἐνδιαφέρον τοῦ λογίου ἱεράρχου γιά τήν παιδεία εἶναι ἔντονο, καί φροντίζει μέ κάθε τρόπο νά αὐξηθοῦν τά χρήματα γιά τά σχολεῖα καί νά ἐνισχυθοῦν ἄποροι μαθητές, ἐνῶ συγχρόνως ἐπιτυγχάνει καί τήν ψήφιση τοῦ νέου κανονισμοῦ τόν Φεβρουάριο τοῦ 1912. Ἡ ἔναρξη τῶν Βαλκανικῶν πολέμων δημιουργεῖ νέα κατάσταση στή Μακεδονία καί τή Βέροια. Ἡ νικηφόρα προέλαση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ προμηνύει τήν ἀπελευθέρωση τῆς Βεροίας καί δημιουργεῖ πανικό στούς Τούρκους οἱ ὁποῖοι μαζεύουν τά πράγματά τους καί ἑτοιμάζονται νά φύγουν ἀπό τήν πόλη μέ τόν σιδηρόδρομο. Ὁ Μητροπολίτης Καλλίνικος ἐπεμβαίνει καί σέ συνεννόηση μέ τόν Τοῦρκο δήμαρχο τῆς Βεροίας Χαμίλ Ἀλή Μπέη ἀποφασίζουν νά ἐγγυηθεῖ ἡ μία ἐθνότητα τήν ἀσφάλεια τῆς ἄλλης μέ τή βοήθεια μιᾶς μικτῆς πολιτοφυλακῆς ἡ ὁποία συνεστήθη. Ἡ παρουσία του τόσο στή Βέροια ὅσο καί στή Νάουσα εἶναι καταλυτική γιά νά διατηρηθεῖ ἡ ψυχραιμία καί ἡ γαλήνη τίς ἡμέρες πού θά ἀκολουθήσουν. Στή δική του σύνεση καί ἱκανότητα ὀφείλεται καί ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Βεροίας μέ εἰρηνικό τρόπο. Ὁ Καλλίνικος Δελικάνης ἔχει τή χαρά, ἕνα χρόνο μετά τήν ἐγκατάστασή του ὡς Μητροπολίτου στή Βέροια, νά ὑποδέχεται στήν

εἴσοδό της μαζί μέ τόν κλῆρο, τούς προύχοντες, τόν λαό, ἀλλά καί τόν Τοῦρκο δήμαρχο τόν διάδοχο Κωνσταντίνο. Στή δοξολογία πού τελέσθηκε στόν ναό τοῦ πολιούχου ἁγίου Ἀντωνίου ὁ Μητροπολίτης ἐξεφώνησε τόν πανηγυρικό. Τά χρόνια πού ἀκολουθοῦν εἶναι πολύ κρίσιμα γιά τή Μητρόπολη καί τή Μακεδονία γενικότερα, λόγω τῶν μεγάλων προβλημάτων πού προκάλεσε καί προκαλοῦσε ὁ πόλεμος. Ὁ Μητροπολίτης Καλλίνικος φροντίζει μέ κάθε τρόπο νά ἐνι¬σχύσει καί νά στηρίξει τό ποίμνιό του. Τό ἐνδιαφέρον του γιά τά σχολεῖα καί τήν ἐκπαίδευση ἀποδεικνύουν τή μεγάλη σημασία πού ἀποδίδει σ᾽ αὐτήν ὁ Καλλίνικος Δελικάνης. Μέ τή μεσολάβησή του ἐκκενώνεται τό κτίριο τοῦ Ἡμιγυμνασίου ἀπό τόν στρατό καί παραχωρεῖται στούς 1000 μαθητές τῆς Βεροίας, χάρη τῶν ὁποίων παραχωρεῖται ὁ κῆπος τοῦ ναοῦ τῶν ἁγίων Ἀναργύρων γιά τή δημιουργία γυμναστηρίου. Παρά τό μεγάλο ἐνδιαφέρον του γιά τήν παιδεία ὁ Μητροπολίτης Καλλίνικος ἀναγκάζεται νά πάρει καί μία δυσάρεστη ἀπόφαση: τήν ἀπόφαση τῆς διακοπῆς τῆς λειτουργίας τῆς Ἱερατικῆς Σχολκῆς πού εἶχε ἱδρυθεῖ μέ πρόταση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἰωακείμ Γ´ ἀπό τόν Μητροπολίτη Βεροίας Ἀπόστολο μέ σκοπό τήν ἀντιμετώπιση τῆς Ρουμανικῆς προπαγάνδας στήν περιοχή. Οἱ ἀπόφοιτοι τῆς Σχολῆς θά ὑπηρετοῦσαν στήν περιοχή ὡς ἱερεῖς καί δάσκαλοι. Ὁ λόγος πού ὁδήγησε τόν Καλλίνικο Δελικάνη στή διακοπή τῆς λειτουργίας της εἶναι ἡ ἀπόφαση τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας νά μήν ἀναγνωρίζει τά ἀπολυτήρια τῶν ἀποφοίτων καί νά ρυθμίσει τό θέμα τῶν Ἱερατικῶν Σχολῶν μέ διαφορετικό νόμο, ὅπως δηλώνει καί ὁ ἴδιος στή συνεδρίαση τῆς ἐφορείας τῆς Μονῆς Προδρόμου (30 Ἀπριλίου 1915): «Ὁ κύριος προορισμός τῆς Σχολῆς τοῦ νά ἀπολύῃ μαθητάς τοποθετημένους εἰς τά χωρία ὡς διδασκάλους … ματαιοῦται καθ᾽ ὁλοκληρίαν καί συνεπῶς ἡ περαιτέρω λειτουργία τῆς Σχολῆς ἀποβαίνει ἄσκοπος». Τά ἱστορικά γεγονότα πού ἀκολουθοῦν μέ τήν ἐκδήλωση τοῦ κινήματος τῆς Ἐθνικῆς Ἀμύνης καί τή δημιουργία προσωρινῆς κυβερνήσεως μέ ἕδρα τή Θεσσαλονίκη μεταβάλλει ἐντελῶς τήν κατάσταση τόσο στά πολιτικά ὅσο καί στά ἐκκλησιαστικά πράγματα. Οἱ Μητροπόλεις τῶν Νέων Χωρῶν λόγω τῆς ἐμπολέμου καταστάσεως μεταξύ Ἑλλάδος καί

Τουρκίας δέν ἔχουν ἐπαφή μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, καί λόγω τῆς πολιτικῆς καταστάσεως οὔτε μέ τήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα. Στή Θεσσαλονίκη συγκαλεῖται τόν Φεβρουάριο τοῦ 1917 ἡ Ἱεραρχία τῶν Νέων Χωρῶν γιά νά ἀντιμετωπισθοῦν τά φλέγοντα προβλήματα τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Μητροπολίτης Καλλίνικος μετέχει μαζί μέ τούς Μητροπολίτες Θεσσαλονίκης Γεννάδιο, Σερρῶν Ἀπόστολο, Δράμας Ἀγαθάγγελο καί Κασσανδρείας Εἰρηναῖο σέ μία ἐπιτροπή μέ σκοπό τήν προετοιμασία τῆς συγκλίσεως τῆς ἹὉεραρχίας τῶν Νέων Χωρῶν, ἡ ὁποία τελικά πραγματοποιήθηκε στίς 28 Ἀπριλίου τοῦ 1917 καί διήρκεσε μέχρι τίς 10 Μαΐου μέ τή συμμετοχή 23 Μητροπολιτῶν καί τήν παρουσία τοῦ Συμβούλου Θρησκευμάτων καί Παιδείας Γ. Ἀβέρωφ. Ἡ Ἱεραρχία ἀποφάσισε τή συγκρότηση πενταμελοῦς Συμβουλίου τό ὁποῖο θά εἶχε τήν εὐθύνη συντάξεως ἐκθέσεων τῶν πεπραγμένων πρός τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί τήν κυβέρνηση. Οὐσιαστική εἶναι ἡ συμβολή τοῦ Μητροπολίτου Βεροίας Καλλινίκου σέ θέματα κανονικά πού ἀντιμετώπισαν οἱ Ἱεράρχες, ὅπως τήν ἀπάλειψη τοῦ μνημοσύνου τῶν βασιλέων ἤ τό ζήτημα τοῦ ἀναθέματος κατά τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου. Ὁ Καλλίνικος Δελικάνης μετέχει στό ἐκκλησιαστικό δικαστήριο τό ὁποῖο συνέστησε ἡ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ σκοπό τήν ἀποκατάσταση τῆς κανονικῆς τάξεως στήν Ἐκκλησία, πού εἶχε διαταραχθεῖ ἐξαιτίας τῶν πολιτικῶν ἀντιπαραθέσεων. Ἡ συμβολή του στίς ἐργασίες του εἶναι καθοριστική, καί ὅπως χαρακτηριστικά σχολιάζει ὁ λόγιος Μητροπολίτης πρώην Λεοντουπόλεως Σωφρόνιος Εὐστρατιάδης: «ἡ ἀγόρευσις τοῦ Μητροπολίτου Βεροίας θά παραμείνῃ ἔγγραφον ἱστορικόν διατρανοῦν τήν ἀξίαν

καί τήν πολυμάθειαν τοῦ σοφοῦ Ἱεράρχου». Ὁ Καλλίνικος Δελικάνης συνεχίζει καί μετά τήν ὁλοκλήρωση τῶν ἐργασιῶν τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Δικαστηρίου νά δραστηριοποιεῖται στό Ἀρχιερατικό Συμβούλιο πού εἶχαν ἱδρύσει οἱ Ἱεράρχες τῶν Νέων Χωρῶν καί συγχρόνως νά δημοσιεύει στό περιοδικό Γρηγόριος Παλαμᾶς ἄρθρα γιά σημαντικά ἐκκλησιαστικά ζητήματα τῆς ἐποχῆς, ἐλπίζοντας στή βελτίωση τῆς ἐκκλησιαστικῆς κατα-

στάσεως καί ἀγωνιζόμενος γι᾽ αὐτήν, μέχρι τό 1917, ὁπότε ἡ ἀλλαγή στή διεθνή σκηνή καί ἀποκατάσταση τῆς ἐπικοινωνίας τῶν Νέων Χωρῶν μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ὁδήγησε στήν ἀπόφαση διαλύσεως τοῦ Ἀρχιερατικοῦ Συμβουλίου, τό ὁποῖο ὅμως τελικά διατηρήθηκε μέχρι τό 1920. Παρά τά πολλά καθήκοντα μέ τά ὁποῖα ἔχει ἐπιφορτισθεῖ ὁ Μητροπολίτης Καλλίνικος δέν ἐγκαταλείπει τό ποίμνιό του. Ὅπως καί παλαιότερα, ἔτσι καί στό διάστημα αὐτό,

ἀγωνίζεται γιά τήν ἀνέγερση Παρθεναγωγείου στή Βέροια, ἐνῶ συνεχίζει νά δραστηριοποιεῖται γιά τήν εἰρήνη στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας καί τήν ἐπίλυση τῶν θεμάτων πού ἀπασχολοῦν τό Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Οἱ προτάσεις του, γιά τό θέμα τῆς μακροχρόνιας χηρείας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, τίς ὁποῖες ἐκθέτει σέ συνεδρίαση τῆς Ἱεραρχίας πού πραγματοποιεῖται στήν Ἀθήνα, γίνονται ὁμόφωνα ἀποδεκτές, γεγονός πού πιστοποιεῖ τίς γνώσεις καί τήν ἐμπειρία τοῦ Καλλίνικου Δελικάνη. Ὁ ἴδιος μετέχει στήν ἐπιτροπή Ἱεραρχῶν πού μεταβαίνει στήν Κωνσταντινούπολη καί στηρίζει τήν κανονικότητα τῆς πατριαρχικῆς ἐκλογῆς ἀποδεικνύοντας τήν πίστη του στόν θεσμό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀνεξαρτήτως τῶν προσώπων. Τόν ἴδιο χρόνο ὁ Καλλίνικος Δελικάνης ἐκλέγεται Μητροπολίτης Κυζίκου, εἰς ἀντικατάσταση τοῦ Κυζίκου Κωνσταντίου, καί ἐνθρονίζεται τόν Φεβρουάριο τοῦ 1922, ὁλοκληρώνοντας μία ἑνδεκαετῆ ποιμαντορία στή Μητρόπολη Βεροίας καί ἀναλαμβάνοντας μία ἐξίσου δύσκολη ἀποστολή. Αὐτόν τόν διαπρεπῆ καί πολυτάλαντο Ἱεράρχη εἶχε ἡ Ἐκκλησία τῆς Βεροίας τήν εὐλογία νά ἔχει ὡς ποιμενάρχη σέ μιά κρίσιμη ἐποχή, καί γι᾽ αὐτό μέ εὐγνωμοσύνη ἀφιερώνει στή μνήμη του αὐτή τήν ἐπιστημονική Ἡμερίδα.

Παύλειος Λόγος

«Στοῦ πυρομάχου τή φωτιά» Τό ὁλοκαύτωμα τῆς Μονῆς Ἀρκαδίου

τοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ

ρκάδι τό τραγούδι σου στὸ στῆθος δὲν χωράει, τὸ παίρνει ὁ Ἀρχάγγελος στὸν οὐρανὸ τὸ πάει». Τὸ Μοναστήρι τοῦ Ἀρκαδίου στὴν περιοχὴ τοῦ ἡρωικοῦ Ρεθύμνου τῆς ἀντρειωμένης Κρήτης εἶναι ἀπὸ τοὺς θρυλικοὺς ἐκείνους τόπους ποὺ δὲν σὲ ἀφήνουν νὰ λησμονήσεις τὸ ἦθος τῆς γενιᾶς σου. Πανέμορφο, πανώριο, ἀγέρωχο, περήφανο καὶ τιμημένο συνεχίζει μὲ τρόπο μυστικὸ καὶ ἀθέατο στοὺς ἀμύητους νὰ ὑφαίνει στὰ πετρωμένα σπλάγχνα του, μὲ αἷμα καὶ φωτιά, τὸ μυστήριο τῆς ἐλευθερίας. Τὸ Ἀρκάδι ἀναδείχθηκε παρεμβολὴ ἁγιότητος, ἐργαστήριο ἀρετῆς,

Παύλειος Λόγος

πύργος προσευχῆς, διδακτήριο γραμμάτων, σπουδαστήριο τεχνῶν, φυλακτήριο πολιτισμοῦ, σκάμμα ἀνδρείας, τόπος θυσίας, ὁδὸς ἐλευθερίας. Τούτο τό κάστρο τῆς πίστεως καί τῆς πατρίδος ἀρδεύει τὴν ὕπαρξή του ἀπὸ τὴν ἁγία Τράπεζα τοῦ Καθολικοῦ του, ὅπου ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ μονα-

Το καθολικό όπως είναι σήμερα

δικὸς Σωτήρας τοῦ κόσμου, σφαγιάζεται ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας. Ἀκόμα καὶ σήμερα λιβάνι καὶ μπαρούτι μοσχοβολοῦν τά λιθόκτιστα τειχιά του. «Αἷμα καὶ

πῦρ καὶ ἀτμίδα καπνοῦ» κυκλώνει τὸ Ἀρκάδι καὶ ἂν μὲ καθαρὴ καρδιὰ καὶ προσευχὴ διάπυρη διαβεῖς τὰ διαβατικά του θὰ ἀντικρύσεις τὴν ἀντάρα τοῦ πολέμου καὶ τὸν ὄλεθρο τοῦ θανάτου. Μὰ θὰ ἀφουγκραστεῖς κιόλας τὶς ἰαχὲς τῆς ἀνδρειοσύνης καὶ τοὺς θουρίους τῆς δόξας. Ἐκεῖ θὰ συναπαντήσεις τὸν προσμονάριο τῆς ἔνδοξης ἱστορίας τοῦ Ἀρκαδίου, ποὺ μὲ περισσὴ συγκίνηση, δίπλα στὸ αἰωνόβιο κυπαρίσσι στὰ δεξιὰ του Καθολικοῦ, θὰ σοῦ διηγηθεῖ γιὰ τὶς μέρες τοῦ μεγάλου ξεσηκωμοῦ. «Στὰ χίλια ὀκτακώσια καὶ ἑξήντα ἕξι ἀπάνω, ἀκούσατε ἦντα ‘καμε ἡ Κρήτη στὸν Σουλτάνο. Τὸν πόλεμο ἀρχίξασι στὰ τρία βιλαέτια, στὸ Ρέθεμνος καὶ στὰ Χανιά καὶ εἰς τὸ Κάστρο μέσα». Τὰ τέκνα τοῦ Μίνωα δὲν ἔστερξαν ποτέ νὰ ἀποδεχθοῦν τὸ τούρκικο τό φέσι. Τί καὶ ἂν τὸ χῶμα τῆς Κρήτης βάφτηκε κόκκινο πάλι

καὶ πολλάκις. Ὁ Διγενὴς πάνω στήν σέλα του συνέχισε νὰ καλπάζει ἀπὸ τὶς κορφὲς τοῦ Ψηλορείτη γιὰ νὰ θεριέψει ἡ λευτεριὰ στὰ χώματα τῆς Κρήτης. Πόθος διακαὴς ἡ ἕνωση μὲ τὴ μητέρα Ἑλλάδα. Ὁ ξεσηκωμὸς τοῦ 1821 στὸν ἡρωικὸ Μοριὰ συνεχίζει νὰ καταφλέγει τὴν ἀντρειωμένη Κρήτη. Στὶς 21 Αὐγούστου τοῦ 1866 οἱ Κρῆτες κηρύττουν τὴν ἐπανάσταση ἐναντίον τοῦ Σουλτάνου μὲ ἕνα μόνο σύνθημα, «Ἕνωση ἤ θάνατος». Στὰ Χανιά ἡγεῖται τῆς ἐπαναστάσεως ὁ Ἰωάννης Ζυμβρακάκης, στὸ Ρέθυμνο ὁ συνταγματάρχης Πάνος Κορωναῖος καὶ στὸ Ἡράκλειο ὁ Μιχαὴλ Κόρακας. Ὁ Σουλτάνος θορυβήθηκε ἀπὸ τὴν ἐπανάσταση τῶν Κρητῶν καὶ ἀποστέλλει τὸν Μουσταφᾶ Ναϊλῆ Πασᾶ γιὰ νὰ καταστείλει τὴν ἐξέγερση. Ἤδη ὁ Κορωναῖος ἐνίσχυσε τοὺς ὁπλισμένους καλογέρους τοῦ Ἀρκαδίου μὲ 259 ἄνδρες καὶ θέτει φρούραρχο τοῦ Μοναστηριοῦ τὸν ἀνθυπολοχαγὸ τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ Ἰωάννη Δημακόπουλο. Στὸ Μοναστήρι εἶχαν εἰσέλθει 966 ἄνθρωποι, τὰ περισσότερα γυναικόπαιδα. «Τὴν Τρίτη τό ξημέρωμα στσ’ ὀχτώ τοῦ Νοεμβρίου, ἐναμαζώχτηκε ἡ Τουρκιά στ’ Ἀρκάδι γύρου-γύρου. Κί ἦρθεν ὁ Μουσταφᾶ πασᾶς μὲ εἴκοσι χιλιάδες, καὶ ἀπὸ μακριὰ ἐφωνιάζανε προδώσετε ραγιάδες. Καὶ οἱ Κρητικοὶ τὸν εἴπανε καλῶς ἤρθατε

ἀγάδες, σήμερα θὰ ἀνταλάξωμε ἀντρίστικα τσὶ μπάλες. Διακόσιοι πενήντα ἐννιὰ Κρῆτες ἐπολεμοῦσαν, γυναῖκες, γέροι καὶ παιδιά, φουσέκια ἐκουβαλοῦσαν. Μηνᾶ στὸ Ρέθεμνο ὁ πασᾶς καὶ φέρνουν τὴν μπουρμπάδα, καὶ ἐμάδιενε τὰ γένια ντου πὼς δὲν θὰ κάμει πράμα. Καὶ τοῦ Γουμένου ἐμήνυσε νὰ πάει νὰ προσκυνήσει, τὸ Μοναστήρι ἄκαυτο ἂν θέλει νὰ τ’ ἀφήσει». Ὁ Πασᾶς ἀπαιτεῖ ἀπὸ τὸν Ἡγούμενο, Γαβριὴλ Μαρινάκη, νὰ διαλύσει τὴν ἐπαναστατικὴ ἐπιτροπὴ καὶ νὰ παραδωθοῦν. Καὶ ἐκεῖνος ὁ λεβέντης καλόγερος μὲ τὴν καρδία τοῦ λιονταριοῦ ἀποκρίνεται στὸν Πασᾶ. «Ἐγὼ στὸ Μουσταφᾶ πασᾶ ἀζωντανὸς δὲ μπάω, καλιὰ θὰ πάρω

θάνατο σὰν ἄντρας ν’ ἀποθάνω. Τὰ ἅρματα δὲν τὰ δούδωμε κ΄ἐνταὲ καὶ πάρετέ τα, μὰ ἐσεῖς θὲ νὰ μοῦ πείσετε γιὰ δὲν περνᾶτε ντρέτα. Ἀλίμονό σας τύραννοι, ἄδικα τυραννάστε, ἡ λευτεριὰ εἰν’ Θεοῦ πνοὴ δὲν πιάνεται πλανάσθε». Ὁ Ἡγούμενος καλὰ γνωρίζει τὰ πεπρωμένα τοῦ Γένους. Μὲ προσευχές καὶ ψαλμουδιὲς στήνει τὸν βωμὸ τῆς λευτεριᾶς στὴν ἐκκλησία τοῦ Μοναστηριοῦ. Λειτουργεῖ γιὰ στερνὴ φορὰ στὸ θυσιαστήριο τοῦ Ἀρκαδίου καὶ οἱ Ἀρχάγγελοι τοῦ παραστέκουν. Τροφὴ ἀθανασίας προσφέρει ὁ Γούμενος στούς ἀθάνατους μελοθάνατους, «Μεταλαμβάνει ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν

Αναπαράσταση της επίθεσης των Τούρκων Παύλειος Λόγος

αἰώνιον». Καὶ μετὰ, μὲ λόγο πυρφόρο καὶ πυρίκαυστο, ἀναγγέλλει τὰ μελλούμενα στοὺς ἐλευθέρους πολιορκημένους τῆς Μονῆς. «Χαίρεστε ἄντρες, χαίρεστε, χαίρεστε πολεμάρχοι, μὰ ἐτούτη μέρα θὰ γραφτεῖ καὶ πάντα δόξα θὰ ‘χει. Γιατί καὶ ἂν ἀποθάνουμε, ἀπὸ τὰ κόκαλά μας, θὲ νὰ ἀναδώσει ἡ λευτεριὰ καὶ ἀπὸ τὰ αἱματά μας, θὰ ποτιστεῖ καὶ θὰ γραθεῖ, σὰ λεμονιά θὰ ἀνθήσει, ἐτσά ‘ ναὶ τὸ πεθύμνιο μας καὶ ἃς βρέξει καὶ ἃς χιονίσει». Ὁ Πασᾶς δὲν συγχωρεῖ τὴν προσβολὴ καὶ τὸ βράδυ τῆς 8ης Νοεμβρίου δίνει τὸ σύνθημα γιὰ γενικὴ ἕφοδο ἐναντίον τοῦ Μοναστηριοῦ. Παρ’ ὅλη τὴν ἀριθμητικὴ καὶ πολεμικὴ ὑπεροχὴ τους οἱ Τοῦρκοι δὲν τὰ καταφέρνουν. Στὴ μιὰ μεριὰ τῆς Μονῆς ἀνεμίζει τὸ λάβαρο μὲ τὴν Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ καὶ στὴν ἄλλη ἡ γαλανόλευκη. Ὅταν τὰ βόλια γκρεμίζουν τοὺς ἱστοὺς οἱ Κρῆτες φτιάχνουν καινούργιους καὶ πάλι τὰ ὑψώνουν. Βλέποντας τὴν ἀντίσταση οἱ Τοῦρκοι ἀποφασίζουν νὰ μεταφέρουν τὸ μεγάλο κανόνι ἀπὸ τὸ Ρέθυμνο καὶ ἔτσι χτυποῦν τὸ Μοναστήρι. Ὁ Ἡγούμενος ἐνισχύει τοὺς καστροπολεμάρχους καὶ δίνει τὶς τελευταῖες ὁδηγίες «Ὅσοι ζοῦν ὅταν θὰ μποῦν οἱ Τοῦρκοι νὰ τρέξουν στὴν πυριτιδαποθήκη, στὴν Καστρινὴ πόρτα, γιὰ νὰ δώσουν φωτιὰ στὸ μπαρούτι καὶ νὰ

Παύλειος Λόγος

θυσιαστοῦν γιὰ νὰ μὴν πιαστοῦν ζωντανοί». Τὸ δυτικὸ τεῖχος ὑποχωρεῖ. «Γιουρούσι κάνει ἡ Τουρκιά ἀπάνω στὰ τοιχιὰ ντος καὶ ἐμεταθέκανε τὰ θρονιὰ καὶ ἄνοιξαν τὰ κελλιὰ ντος». Σῶμα μὲ σῶμα πλέον γίνεται ἡ μάχη στὴν αὐλὴ τοῦ Μοναστηριοῦ. Ὁ φρούραρχος Δημακόπουλος μὲ τὰ παληκάρια του ἀντιστέκεται γενναία καὶ πέφτει ἡρωικά. Ὁ λεοντόψυχος Ἡγούμενος Γαβριὴλ Μαρινάκης πέφτει καὶ αὐτὸς ἀπροσκύνητος. Ὁ Κωνσταντῖνος Γιαμπουδάκης μὲ τοὺς ἐναπομείναντες κλείνεται στὴν πυριτιδαποθήκη. Περιμένει νὰ πλησιάσουν, ὅσο γίνεται περισσότεροι Τοῦρκοι. «Τότε φωνάζει ὁ Γιαμπουδής «Ἡγούμενε εὐλόγα» καὶ εἶπε ὁ Θεὸς εὐλογητὸς καὶ ἄναψεν ἡ φλόγα. Καὶ σέρνει τὴν πιστόλα του ἀπὸ τὸ σερακλίκι, σὰν ἀστραπὴ τὴν ἄδειασε στὴν μπαρουταποθήκη. Τρόχαλος ἔγινε ἡ Μονὴ καὶ σείστει ὁ Ψηλορείτης, καὶ οἱ Τοῦρκοι ἀκόμη τρέμουνε ὄντε γρηκούνε Κρήτη». 864 Κρῆτες εἰσῆλθαν στὴν αἰωνιότητα καὶ 1500 περίπου Τοῦρκοι σκοτώθηκαν. Τοῦτες οἱ μέρες οἱ ἄδυτες τῆς ἱστορίας τοῦ Γένους μας ἀνέτειλαν ἀπὸ τὰ θυσιαστήρια τοῦ Χριστοῦ, τὶς ἅγιες Τράπεζές μας, ποὺ κάνουν λεύτερους καί ἀθανάτους τούς χριστιανούς. Ἐκεῖνοι λάτρευαν τὸν ἐλευθερωτὴ Χριστό δὲν τὸν ἐβλασφημοῦσαν. Ἐκεῖνοι ὕψωναν τὴν γαλανόλευκη στὸν ἱστό δὲν τὴν ποδοπατοῦσαν. Ἐκεῖνοι περιφρονοῦσαν τὸν ἐχθρό δὲν τὸν ἐχαιρετοῦσαν. Ἐκείνους τοὺς γονάτισαν μὰ δὲν ἐπροσκυνοῦσαν. Ἐμεῖς ἐπροσκυνήσαμε, πρὶν νὰ μᾶς

γονατίσουν. Ἐκεῖνοι τὴν πείνα δὲν φοβήθηκαν, γιατί ἦταν νηστεμένοι. Ἐμεῖς ὅμως πεινάσαμε γιατί εἴμαστε χορτασμένοι. Ὁ χάρος τοὺς φοβήθηκε, γιατί ἦταν λειτουργημένοι. Ἐμεῖς χαροπαλεύουμε στὰ πάθη βουτηγμένοι. Ἐκεῖνοι θυσιάστηκαν γιὰ τοὺς ἄλλους δὲν θυσίαζαν τοὺς ἄλλους. Καὶ ἐκεῖνοι ἤθελαν νὰ ζήσουν ἀλλὰ ἤξεραν, γιατί πεθαίνουν. Ἐμεῖς ἀργοπεθαίνουμε, γιατί δὲν ξέρουμε νὰ ζοῦμε. Ἐκεῖνοι ἦταν πολέμαρχοι τῆς λευτεριᾶς καί τῆς ἀντρειοσύνης. Ἐμεῖς εἴμαστε ἀρχηγέτες τῆς σκλαβιᾶς καί τῆς δουλοφροσύνης. Τὸ Ἀρκάδι λοιπόν δὲν εἶναι μόνον τόπος, εἶναι καὶ τρόπος. Τοῦτο τό Μοναστήρι, ὄντως, δὲν μοῦ ἐπιτρέπει νὰ λησμονήσω τὸ ἦθος τῆς γενιᾶς μου. Καὶ ἂν ἐκύκλωσε τὴν πατρίδα μου ἐσχάτη ἄβυσσος καὶ ἂν θλίβει τὴν ψυχὴ τοῦ ἕλληνα ὁ θάνατος, εἶμαι βέβαιος ὅτι ὁ Ἀφέντης Χριστὸς, ἐκ πέτρας θὰ ἀναστήσει λεοντόψυχους, σὰν τὸν Ἡγούμενο Γαβριὴλ καὶ τὸν γενναῖο Γιαμπουδάκη, ποὺ θὰ ἀποτινάξουν καὶ πάλι τὴν σύγχρονη ὕπουλη σκλαβιὰ ἀπὸ τὸ ταλαιπωρημένο Γένος. Ἡ ἀστραπὴ τοῦ Ἀρκαδίου θὰ ἐλέγχει καὶ θὰ φωτίζει τὰ σκότη τῶν νεοελλήνων καὶ ὁ λόγος τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου κυροῦ Τιμοθέου Βενέρη θὰ μᾶς ὑποδεικνύει πάντοτε τὸ πέρασμα στὴν λευτεριά: «Αὐτὴ ἡ φλόγα πάναψε μέσα ἐδῶ στὴν κρύπτη, καὶ ἀπάκρου σ’ ἄκρο φώτισε τὴν δοξασμένη Κρήτη, ἤτονε φλόγα τοῦ Θεοῦ μέσα εἰς τὴν ὁποῖαν, Κρῆτες ὁλοκαυτώθησαν γιὰ τὴν ἐλευθερίαν».

Αναπαράσταση της επίθεσης των Τούρκων

Φωτογραφία του καθολικού αρχές περασμένου αιώνα

Παύλειος Λόγος

Χριστούγεννα

ἡ Μητρόπολις τῶν ἑορτῶ τοῦ Ἰωάννου Ἐλ. Σιδηρᾶ 16

Παύλειος Λόγος

ῶν

κύκλος τῶς ἑορτῶν μέ κέντρο τό Ἅγιο Πάσχα, ὅπως εὔστοχα γράφει ὁ λειτουργιολόγος, ἀείμνηστος καθηγητής Ι. Φουντούλης, ἀκολουθεῖ κατά βάση τό σεληνιακό ἰουδαϊκό ἡμερολόγιο, τό ὁποῖο, σέ σχέση μέ τό ἡλιακό ρωμαϊκό δίνει τήν ἐντύπωση τῆς μή σταθερότητας, τῆς κινήσεως, γι᾽ αὐτό καί ἀποκαλεῖται «κινητός ἑορτολογικός κύκλος». Σέ ἀντίθεση μέ αὐτόν, ὁ λεγόμενος «ἀκίνητος ἑορτολογικός κύκλος» ἀποτελεῖται ἀπό τίς ἑορτές, οἱ ὁποῖες καθορίστηκαν ἀνεξάρτητα ἀπό τό ἰουδαϊκό ἡμερολόγιο σέ σταθερή συμβατική ἡμερομηνία τοῦ ρωμαϊκοῦ ἡλιακοῦ ἡμερολογίου. Πολλές ἀπό αὐτές ἔλαβαν τή θέση εἰδωλολατρικῶν καί ἰδιαίτερα ἡλιακῶν ἑορτῶν, μέ τίς ὁποῖες καί ἔχουν μία τελείως ἐξωτερική ἐννοιολογική καί θεματολογική ἀντιστοιχία, ὅπως εἶναι οἱ ἑορτές, ἀρχικῶς, τῶν Θεοφανείων καί ἀργότερα τῶν Χριστουγέννων. Παρόλο πού τά Χριστούγεννα εἶναι χριστολογικά τό πρῶτο γεγονός, ἐντούτοις δέν εἶναι καί ἡ πρώτη ἑορτή τοῦ χριστιανικοῦ ἡμερολογίου. Ἀπό τά εὐαγγέλια δέν μποροῦμε νά προσδιορίσουμε τήν ἀκριβῆ ἡμέρα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἐπίσης δέν φαίνεται ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ νά ἔγινε κατά τήν χειμερινή περίοδο. Ἀπό τήν ἱστορική ἔρευνα διαπιστώνεται ὅτι οἱ ἀπόστολοι καί τά μέλη τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας γιά ἕνα ἀρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα δέν ἑόρταζαν τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά τήν ἀνάμνηση τοῦ σταυρικοῦ θανάτου του. Κατά τούς δύο πρώτους αἰῶνες μετά τό θάνατο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ κανείς δέν γνώριζε καί λίγοι ἐνδιαφερόνταν γιά τόν ἀκριβῆ προσδιορισμό τῆς ἄγνωστης ἡμερομηνίας Γεννήσεώς του. Ἔχει μάλιστα γραφεῖ ὅτι οἱ πρώτοι χριστιανοί θέλοντας νά τονίσουν τήν θεότητα τοῦ Χριστοῦ σκοπίμως ὑποβίβαζαν τή σημασία τῆς σαρκικῆς Γεννήσεώς του. Τοῦτο συνέβαινε διότι ἀπέφευγαν νά ἑορτάζουν γενικῶς τίς ἡμέρες τῶν γενεθλίων, πιθανότατα λόγω τῆς σχέσης τους μέ τήν ἀστρολογία καί τήν μαντεία, τῶν παγανιστικῶν συνηθειῶν τῆς ἐποχῆς καί ἴσως γιά λόγους ἀποστασιοποίησης ἀπό τίς γενέθλιες ἑορτές τῶν ρωμαίων αὐτοκρατόρων, οἱ ὁποίοι ἐτιμῶντο ὡς θεοί. Ἡ ἔναρξη τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς Γεννήσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ πιθανολογεῖται ὅτι ἀνάγεται κατά τόν δεύτερο ἤ τρίτο αἰώνα. Τό ἰδιαίτερα σημαντικό εἶναι ὅτι ἡ ἑορτή τῆς κατά σάρκα Γέννησης τοῦ θεανθρώπου ἦταν ἄρρηκτα συνδεδεμένη μέ τήν ἑορτή τῶν Θεφανείων, τῆς βαπτίσεως τοῦ Κυρίου, καί ἑορταζόταν στήν Ἀνατολή ἀπό κοινοῦ κατά Παύλειος Λόγος

τήν 6η ἰανουαρίου ὑπό τό ὄνομα «Θεοφάνεια» ἤ «Ἐπιφάνεια». Εἰδικότερα, στά μέσα τοῦ δεύτερου αἰώνα κάποιες γνωστικές αἱρετικές παραφυάδες ἄρχισαν νά ἑορτάζουν τά Χριστούγεννα μαζί μέ τή βάπτιση τοῦ Χριστοῦ στίς 6 Ἰανουαρίου, ἡμέρα τῶν εἰδωλολατρικῶν ἑορτῶν τοῦ χειμερινοῦ ἡλιοστασίου κατά τόν παλαιότερο ἡμερολογιακό προσδιορισμό. Ἡ Ἐκκλησία μέ τίς ὀνομασίες «Ἐπιφάνεια», «Θεοφάνεια» καί «Φῶτα» ἤθελε νά ἀντιτάξει τότε στήν ἐμφάνιση τῆς ψευδοθεότητας ἤ τοῦ ψευδοθεοῦ Ρωμαίου αὐτοκράτορα, ὁ ὁποῖος ἀναβιβαζόταν στό ρωμαϊκό θρόνο ἤ εἰσερχόταν νικητής σέ κάποια πόλη, τήν σωτήρια ἐπιφάνεια ἐπί τῆς γῆς τοῦ ὄντως ἀληθινοῦ Θεοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Οἱ ἀρχές τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανείων εἶναι ἀνάλογες πρός τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Οἱ ἐθνικοί ἑόρταζαν τήν 6η Ἰανουαρίου, σύμφωνα μέ τό παλαιό ἡμερολόγιο, τό χειμερινό ἡλιοστάσιο στήν Αἴγυπτο καί τήν Ἀραβία. Στίς ἀρχές τοῦ τρίτου αἰώνα πρώτα οἱ αἱρετικοί τοῦ Βασιλείδου ἐπεχείρησαν τήν ἀντικατάσταση τῆς εἰδωλολατρικῆς αὐτῆς ἑορτῆς μέ τή Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ. Οἱ ὀπαδοί τοῦ αἱρεσιάρχου Βασιλείδου ἀρχικά εἶχαν καθορίσει τήν ἑορτή τῶν Θεοφανείων στίς 20 Μαΐου ἤ στίς 19 ἤ τίς 20 Ἀπριλίου. Λίγο ἀργότερα ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἀνατολῆς καθόρισε τήν 6η Ἰανουαρίου ὡς ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῶν Ἐπιφανείων ἤ Θεοφανείων. Ἡ ἑορτή τῶν Θεοφανείων ἤ Ἐπιφανείων εἶχε ἀρχικά πολλαπλό θεολογικό περιεχόμενο ὡς μνήμη ὅλων ἐκείνων τῶν γεγονότων τῆς ἐπιγείου ζωῆς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ διά τῶν ὁποίων ὁ ἔνσαρκος Υἱός Θεός Λόγος ἐπεφάνη στόν κόσμο καί στά ὁποία κατ᾽ἐξοχήν ἐφάνη καί πιστοποιήθηκε ἡ θεότητά του. Τά γεγονότα αὐτά ἦταν: ἡ Γέννηση, ἡ προσκύνηση τῶν Μάγων, ἡ Βάπτιση στόν Ἰορδάνη μέ τήν φανέρωση τῆς Ἁγίας Τριάδος, τό ἐν Κανᾶ θαῦμα τῆς μεταβολῆς τοῦ ὕδατος σέ οἶνο, ὁ χορτασμός τῶν πεντακισχιλίων μέ πέντε ἅρτους κ. ἄ., ὅπου φανερώθηκε ἡ θεία Δύναμη τοῦ θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Πολύ εὔστοχα λοιπόν ἔχει γραφεῖ ὅτι ἡ ἑορτή τῶν Θεοφανείων ὑπῆρξε στήν ἀρχή «συγκεντρωτικἠ ἑορτή», κατά τήν ὁποία ἑορταζόνταν πολλά γεγονότα καί γι᾽ αὐτό ἡ ὀνομασία της «Θεοφάνεια» ἤ «Ἐπιφάνεια» εἶναι στον πληθυντικό ἀριθμό. Ὁ συνεροτασμός τῶν Χριστουγέννων μέ τά Θεοφάνεια στήν Ἀνατολή κατά τόν τρίτο αἰώνα συνεχίστηκε νά ἑορτάζεται ὡς κοινή ἑορτή μέχρι τά τέλη περίπου τοῦ τέταρτου αἰώνα στήν Αἴγυπτο (Ἀλεξάνδρεια), στά Ἰεροσόλυ-

Παύλειος Λόγος

μα καί στή Θράκη (Ἠράκλεια). Κατά τόν τέταρτο αἰώνα ἡ Δύση δέχθηκε τήν ἑορτή τῶν Ἐπιφανείων ἀπό τήν Ἀνατολή καί στή συνέχεια ἡ Ἀνατολή, λίγο ἀργότερα, παρέλαβε ἀπό τή Δύση τήν ἑορτή τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ (25 Δεκεμβρίου), τήν ὁποία ἀπό τόν δεύτερο αἰώνα ὁ Πάπας Ρώμης Τελέσφορος (125 - 136 μ.Χ.) γιά πρώτη φορά γύρω στό 135 μ.Χ. ἀπεφάσισε νά τιμήσει καί νά μνημονεύσει τό ἰδιαίτερο γεγονός τῆς ἐλεύσεως τοῦ θεανθρώπου στόν κόσμο, θεσπίζοντας τήν ἑορτή των Χριστουγέννων ἐπί τῆς βασιλείας τοῦ αὐτοκράτορος Ἀδριανοῦ (117-138). Ἀπό τά μέσα τοῦ τέτρατου αἰώνα μαρτυρεῖται ὅτι στή Δύση καί συγκεκριμένα στή Γαλατία καί στήν Ἱσπανία ἑορταζόταν ἡ ἑορτή τῶν Θεοφανείων ἤ Ἐπιφανείων, ἐνῶ κατά τήν ἴδια ἱστορική περίοδο καταγράφεται στίς πηγές ὅτι τό γεγονός τῆς κατά σάρκα Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ ἑορταζόταν ξεχωριστά σέ ὁρισμένες ἐπαρχίες. Εἶναι ἀπολύτως τεκμηριωμένο ὅτι τήν 25η Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 354 ὁ Πάπας Ρώμης Λιβέριος ἑόρτασε ἰδιαιτέρως τό γεγονός τῆς κατά σάρκα Γεννήσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐνῶ σέ ἄλλες τοπικές Ἐκκλησίες ἑορταζόταν ἀκόμη στίς 6 Ἰανουαρίου. Σύμφωνα μέ τά γραφόμενα τοῦ καθ. Πανεπιστημίου ἀρχιμ. Νικολάου Ἰωαννίδη: «ὁ διαχωρισμός τῆς ἑορτῆς τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἀπό τῆς Βαπτίσεως ἀποδίδεται συνήθως σέ δύο λόγους: α) ὁ πρῶτος θεωρεῖ ὅτι μετά τόν τερματισμό τῶν διωγμῶν καί τῶν μαρτυρικῶν θανάτων τῶν χριστιανῶν ἄρχισαν νά ὑποχωροῦν οἱ ἐνθουσιαστικές ἐσχατολογικές τάσεις καί νά ἐκτιμᾶται ὅλο καί περισσότερο ἡ ἀνθρώπινη ζωή καί ὡς ἐκ τούτου ἡ ἡμέρα τῆς Γεννήσεως ἄρχισε νά γίνεται πιό σεβαστή, μέ συνέπεια νά καθιερωθεῖ καί ὁ ἑορτασμός τῶν Χριστουγέννων· β) ὁ δεύτερος λόγος ἀναφέρεται στήν ἀνάγκη τῆς χριστιανικῆς Ἐκκλησίας νά καθιερώσει κάποια ἑορτή παράλληλη πρός τίς εἰδωλολατρικές ἑορτές πού ἑορτάζονταν στίς 25 Δεκεμβρίου καί στίς προηγούμενες ἀπό αὐτήν ἡμέρες. Εἰδικότερα στή Ρώμη ἀπό τήν 17η ἕως καί τήν 23η Δεκεμβρίου ἄρχιζαν οἱ ἑορτές Saturnalia, ἀφιερωμένες στό θεό Saturna (Κρόνο), πού περιελάμβαναν θεατρικές παραστάσεις καί κορυφώνονταν τήν 24η καί 25η Δεκεμβρίου,

ἡμέρα ἀφιερωμένη στό θεό Μίθρα, δηλαδή τόν «ἀήτητο Ἥλιο» (sol invictus), καθώς ἐπίσης καί οἱ ἑορτές Brunalia, ἑορτασμός τῆς μικρότερης ἡμέρας τοῦ ἔτους (bruna). Ὁ θεός Ἥλιος ἑορταζόταν στή Ρώμη ὡς κρατικός καί αὐτοκρατορικός θεός καί ἰδιαίτερα κατά τή βασιλεία τοῦ αὐτοκράτορα Ἰουλιανοῦ (361 - 363), μέ τήν ἐπέκταση δε τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας στήν Ἀνατολή καθιερώθηκε ἡ συγκεκριμένη ἑορτή σέ χῶρες ὅπου ἀργότερα ἀναπτύχθηκε ἡ χριστιανική Ἐκκλησία, ὅπως ἡ Αἴγυπτος καί ἡ Συρία. Σέ ὁρισμένα «χρονικά» ἡ 25η Δεκεμβρίου σημειώνεται καί ὡς «γενέθλιος ἡμέρα τοῦ «ἀήτητου Ἥλίου». Ἄξιο μνείας εἶναι ἐπίσης τό γεγονός ὅτι ἡ συγκεκριμένη ἡμερομηνία τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἡλίου ἦταν ἀσφαλῶς συνδεδεμένη μέ τή θεωρία τῆς φυσικῆς ἐπιστήμης ὅτι στό χειμερινό ἡλιοστάσιο (22 Δεκεμβρίου) σημειώνεται ἡ ἐτἠσια μικρότερη διάρκεια τῆς ἡμέρας καί ἀντιστοίχως ἡ μεγαλύτερη διάρκεια τῆς νύχτας. Ἡ ἡμέρα ἀρχίζει νά μεγαλώνει ἀπό τήν 25η Δεκεμβρίου μέχρι καί τήν ἀντιδιαμετρική περίπτωση, τό θερινό ἡλιοστάσιο (21 Ἰουνίου). Ἀπό πολλούς μελετητές θεωρήθηκε δηλαδή ὅτι κατά τό χειμερινό ἡλιοστάσιο ὁ Ἥλιος ἀρχίζοντας τή νικηφόρο πορεία του ξαναγεννιέται καί γι᾽ αὐτό καθιερώθηκε ὡς γενέθλιος ἡμέρα του. Οἱ ἐθνικοί λοιπόν ἑόρταζαν τή γενέθλια ἡμέρα τοῦ ἀήτητου ἡλίου, τήν αὔξηση δηλαδή τῆς ἡμέρας, συμβολίζοντας τή νίκη τοῦ φωτός κατά τοῦ σκότους». Στήν παγανιστική καί εἰδωλολατρική αὐτή ἑορτή οἱ χριστιανικές Ἐκκλησίες πολύ σοφά καί συμβολικά ἀντέταξαν τήν Γέννηση τοῦ ἀληθινοῦ φωτός, τοῦ «νοητοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης», τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος διέλυσε τή μακρά νύχτα τῆς φθοροποιοῦ ἁμαρτίας καί τῆς πολυθεΐας τῶν εἰδώλων. Στό πλαίσιο αὐτό ὁ Ρωμαῖος

Sol invictus

αὐτοκράτορας Μέγας Κωνσταντῖνος (274-323) σέ ἀντίθεση μέ τούς προκατόχους του ἄρχισε σταδιακά νά τιμᾶ ὄχι τόν εἰδωλολατρικό θεό Ἥλιο, ἀλλά τόν ἐνσαρκωμένο καί ἐνανθρωπήσαντα Υἱό Θεό Λόγο, τόν Ἰησοῦ Χριστό, ὡς τόν ἀληθινό «ἥλιο τῆς δικαιοσύνης», ὁ ὁποῖος «ἐπεφάνη ἐν σαρκί τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων». Οἱ συγγραφεῖς Σ. Θεοδοσίου καί Μ. Δανέζης πολύ εὔστοχα ἐπισημαίνουν ὅτι: «Ἡ χριστιανική ἀντίληψη γιά τό πρόσωπο τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Χριστοῦ, ὅπως προκύπτει ἀπό τά πρώτα χριστιανικά κείμενα καί τήν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας, μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι ἡ καθιέρωση τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου στίς 25 Δεκεμβρίου δέν ἔγινε ἀποκλειστικά γιά λόγους ἀνταγωνιστικούς στήν εἰδωλολατρική ἑορτή τῆς ἡμέρας ἐκείνης, ἀλλά ὅτι προῆλθε ἁπλῶς ἀπό τή σημασία πού ἤδη οἱ χριστιανοί ἀπέδιδαν στήν ἑορτή, ἐνῶ, ὅπως φαίνεται, ἡ ἀντιπαράθεση πρός τήν παγανιστική ἑορτή ὑπῆρξε μόνο ἡ ἀφορμή. Ὁ σκοπός τῆς Ἐκκλησίας δηλαδή δέν ἦταν νά ἀντιπαρατάξει μία χριστιανική ἑορτή σέ μία ἐπικρατοῦσα εἰδωλολατρική, ἀλλά νά ἀποσαφηνίσει τό σωτηριολογικό μήνυμα τῆς Γεννήσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ στούς πιστούς χριστιανούς καί νά δώσει συγχρόνως ἀπάντηση στίς πνευματικές ἀναζητήσεις τῶν ἐθνικῶν». Στή Ρώμη, κατά τό ἔτος 354 ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων ἑορταζόταν ἰδιαιτέρως τήν 25η Δεκεμβρίου, ἐνῶ στήν Ἀνατολή συνέχισε νά ἑορτάζεται στίς 6 Ἰανουαρίου μαζί μέ τά Θεοφάνεια ἤ Ἐπιφάνεια ἤ Φῶτα. Κατά τίς τελευταῖες δεκαετίες τοῦ τέταρτου αἰώνα ἄρχισε σταδιακά καί σέ ὁρισμένες τοπικές Ἐκκλησίες τῆς Ἀνατολῆς νά τιμᾶται ἰδιαιτέρως ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων στίς 25 Δεκεμβρίου. Ἔτσι, τό ἀρχικό ἑορτολογικό θέμα διχοτομήθηκε καί τέθηκε σέ ἱστορική πιά βάση (Γέννηση τοῦ Κυρίου στίς 25 Δεκεμβρίου, Βάπτιση στίς 6 Ἰανουαρίου) κι ἔγινε ἀποδεκτό τό νέο ἑορτολογικό σχῆμα ἀπό ὅλες τίς Ἐκκλησίες στήν Ἀνατολή καί τή Δύση ἐκτός βέβαια ἀπό τήν Ἀρμενική Ἐκκλησία, ἡ ὁποία μέχρι καί σήμερα κρατᾶ τόν ἀρχικό σύνθετο ἑορτασμό στίς 6 Ἰανουαρίου. Ἡ κατ᾽ ἀνατολάς γεωγραφική ἐξάπλωση καί καθιέρωση τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων στίς 25 Δεκεμβρίου φαίνεται ὅτι ἀρχικά ἐντοπίζεται λίγο πρίν τό 380 στήν Καππαδοκία καί εἰδικώτερα στήν μεγαλώνυμη πόλη τῆς Καισαρείας, ὅπου καθιέρωσε τήν ἑορτή ὁ ἀρχιεπίσκοπος αὐτῆς Βασίλειος ὁ Μέγας καί μαρτυρεῖται ὅτι στήν κατ᾽ ἐκεῖνο τό ἔτος ἱερουργία τῆς λειτουργίας τῶν Ἐπιφανείων παρευρέθη καί

ὁ αὐτοκράτορας Οὐάλης (328 378). Στήν πρωτεύουσα τῆς αὐτοκρατορίας, τήν Κωνσταντινούπολη, ὁ ἑορτασμός τῶν Χριστουγέννων ὡς ξεχωριστή ἑορτή ἀπό τά Θεοφάνεια καί ὁ πανηγυρισμός της στίς 25 Δεκεμβρίου εἰσάγεται, κατά τόν ἀρχιμ. Νικόλαο Ἰωαννίδη, ἀπό τόν ἅγιο Γρηγόριο τό Θεολόγο. Μετά τό θάνατο τοῦ Οὐάλεντος καί τήν ἄνοδο στόν αὐτοκρατορικό θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Θεοδοσίου του Μεγάλου, ἐξελέγη τό ἔτος 379 ὁ ἅγιος Γρηγόριος στόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως γιά νά ἀποκαταστήσει τήν ὀρθοδοξία πού εἶχε πληγωθεῖ ἀπό τήν αἵρεση τοῦ ἀρειανισμοῦ. Ὁ Γρηγόριος ἀπό τό ναό τῆς ἁγίας Ἀναστασίας, τό μόνο πού εἶχε ἀπομείνει στά χέρια τῶν ὀρθοδόξων, ἄρχισε τήν κηρυγματική καί ἐν γένει ποιμαντική του δραστηριότητα. Ἐκεῖ γιά πρώτη φορά ἑόρτασε ξεχωριστά στίς 25 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 379 τήν ἑορτή τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ καί ἐκφώνησε τρεῖς ἐπίκαιρες ὁμιλίες. Μάλιστα, εἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι στίς ὁμιλίες αὐτές ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἀναγνωρίζει τόν ἑαυτό του ὡς εἰσηγητή τοῦ ξεχωριστοῦ ἑορτασμοῦ τῶν Χριστουγέννων στήν Κωνσταντινούπολη: «Ἐγώ τε ὁ τῆς ἑορτῆς ἔξαρχος». Πολλοί ξένοι ἐρευνητές ἀναφέρουν ὅτι μετά τήν ἀποχώρηση τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἀπό τόν θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατά τό ἔτος 381 φαίνεται πώς ἡ ἑορτή τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ ἔπαυσε νά πανηγυρίζεται στίς 25 Δεκεμβρίου καί ἐπανεισήχθη ἀπό τόν βασιλέα Ὀνώριο (395-428) ὅταν ἐπισκέφθηκε στήν Κωνσταντινούπολη τόν ἀδελφό του Ἀρκάδιο (395-408) καί τόν ἔπεισε νά ἑορτάζονται τά Χριστούγεννα κατά τό παράδειγμα τῆς Ρώμης. Τό συμβάν αὐτό θά πρέπει νά συνέβη κατά τό ἔτος 395. Στήν Ἀντιόχεια ὁ ξεχωριστός ἑορτασμός τῶν Χριστουγέννων στίς 25 Δεκεμβρίου εἰσήχθη ἀπό τόν Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο. Ἀξιοσημείωτη εἶναι ἡ μαρτυρία ὅτι ἡ ἑορτή ἐτιμᾶτο ἰδιαιτέρως στήν Ἀντιόχεια κατά τήν δεκαετία

376-386. Στίς ἀρχές τοῦ πέμπτου αἰώνα καί συγκεκριμένα κατά τό ἔτος 432 εἶχε ἤδη εἰσαχθεῖ στήν Ἀλεξάνδρεια τῆς Αἰγύπτου ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Στήν τοπική Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων ἡ ἀρχαία σύνθετη κοινή ἑορτή Χριστουγέννων καί Θεοφανείων διατηρήθηκε γιά περισσότερο χρονικό διάστημα, ἀλλά τελικῶς ὁ πατριάρχης Ἰουβενάλιος (425-458) εἰσήγαγε τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων στίς 25 Δεκεμβρίου. Ἡ καθιέρωση τοῦ ἑορτασμοῦ αὐτοῦ ὑπῆρξε προσωρινή, ἀλλά ἐπικράτησε ὁριστικῶς κατά τόν ἕβδομο αἰώνα στά Ἰεροσόλυμα, σύμφωνα μέ τή μαρτυρία τοῦ πατριάρχου Ἰεροσολύμων Σωφρονίου (634-638). Τέλος, στή Κύπρο σταθερά ἐπικρατοῦσε ἡ ἀρχαία ἑορτολογική πρᾶξη τοῦ κοινοῦ ἑορτασμοῦ μέχρι τά τέλη τοῦ τετάρτου αἰώνα. Ἀπό ὅλα τά παραπάνω γίνεται σαφές ὅτι στήν τοπική Ἐκκλησία τῆς Ρώμης ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων ἐτιμᾶτο ξεχωριστά ἀπό τήν ἑορτή τῆς Βαπτίσεως καί σταδιακά ἡ ἑορτολογική αὐτή συνήθεια εἰσήχθη καί στίς κατά τόπους Ἐκκλησίες τῆς Ἀνατολῆς ἀπό τά τέλη τοῦ τετάρτου μέχρι καί τά μέσα τοῦ πέμπτου αἰώνα. Τελικῶς ἡ διχοτόμηση τοῦ ἀρχικοῦ σύνθετου ἑορτασμοῦ τῶν Χριστουγέννων καί τῆς Βαπτίσεως ἀντίστοιχα στίς 25 Δεκεμβρίου καί στίς 6 Ἰανουαρίου τέθηκε σέ ἱστορική πιά βάση καί διαμόρφωσε στήν πληρότητά του τό Ἅγιο Δωδεκαήμερο. Παύλειος Λόγος

Ἐκκλησία καί φάρμακο ἀνά τούς αἰῶνες α΄μέρος : Παλαιά Διαθήκη

ὁμιλία στήν ἑορτή τῶν Φαρμακοποιῶν Ἠμαθίας

τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου τοῦ Οικ. Θρόνου π. Στυλιανοῦ Μακρῆ

ἱστορικὴ ἀναδρομὴ τῆς σημασίας τοῦ φαρμάκου γιὰ τὴν χριστιανικὴ Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ μὴν περιλαμβάνῃ καὶ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ἀφοῦ ἡ ἴδια δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο, παρὰ καταγραφὴ τῆς ζωῆς καὶ ἐμπειρίας ὄχι ἐθνικῆς, ἀλλὰ θρησκευτικῆς κοινότητος ποὺ μετὰ Χριστὸν συνεχίζει μία καινούρια πορεία γνώσης τοῦ Θεοῦ καὶ σύναψης τῆς νέας διαθήκης μαζί Του στὸ πρόσωπο καὶ τὸ λυτρωτικὸ ἔργο τοῦ σαρκωθέντος Θεοῦ, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ Σοφία Σειράχ, τὸ σοφιολογικὸ

Παύλειος Λόγος

ἔργο τοῦ δεύτερου πρὸ Χριστοῦ αἰώνα, στὸ ὁποῖο περιλαμβάνεται συλλογὴ γνωμικῶν, συμβουλῶν καὶ παραινέσεων ποὺ ἀφοροῦν στὴν ἀντιμετώπιση τῆς ζωῆς καὶ τὴν ἀνακάλυψη τῆς ἀλήθειας, ἀποτελεῖ πεντόσταγμα σοφίας, ποὺ μᾶλλον, ὅπως θὰ δοῦμε στὴ συνέχεια, δὲν φαίνεται νὰ ἐνστερνίστηκε ἕνα τμῆμα τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου τῶν πρώτων αἰώνων. Στὸ κεφάλαιο 38 ὑπάρχει μία συνεχὴς ἀναφορὰ στὴν ἀξία τῆς θεραπευτικῆς ἐπιστήμης, τῆς ἰατρικῆς καὶ φαρμακευτικῆς, ποὺ ἀμφότερες θὰ διακριθοῦν μετὰ ἀπὸ 15 αἰῶνες. Ἐκεῖ λοιπὸν σημειώνονται τὰ ἑξῆς: α) «Τίμα ἰατρὸν πρὸς τὰς χρείας αὐτοῦ τιμαῖς αὐτοῦ, καὶ γὰρ αὐτὸν ἔκτισε Κύριος» . Δηλαδὴ: Νὰ τιμᾷς τὸν γιατρό, ὅπως τοῦ ἁρμόζει, ἔχων ὑπ’ ὄψιν σου τὶς ὑπηρεσίες του στὶς ἀνάγκες του, διότι ὁ Κύριος τὸν

ἔκανε. β) «παρὰ γὰρ Ὑψίστου ἐστὶν ἴασις, καὶ παρὰ βασιλέως λήψεται δόμα» . Ἀπὸ τὸν Θεὸ προέρχεται ἡ θεραπεία ποὺ δίνει ὀ γιατρός, ὁ ὁποῖος ἀπὸ τὸν βασιλέα θὰ λάβῃ δῶρα γιὰ τὴν ἰατρική του ἐπιστήμη. Τὸ παραπάνω χωρίο προβάλει ἐπιταττικῶς τὴν ἀξία τῆς ἰατρικῆς, δεδομένης τοῦ θεοπρόβλητου χαρακτήρα τῆς βασιλείας στὸν παλαιὸ Ἰσραήλ. γ) «ἐπιστήμη ἰατροῦ ἀνυψώσει κεφαλὴν αὐτοῦ, καὶ ἔναντι μεγιστάνων θαυμασθήσεται» . Τὸ πιό σημαντικὸ ὅμως χωρίο εἶναι τὸ ἀμέσως παρακάτω, ποὺ δὲν ἀφήνει κενὰ στὴν ἑρμηνεία τῆς σημασίας τοῦ φαρμάκου. δ) «Κύριος ἔκτισεν ἐκ γῆς φάρμακα, καὶ ἀνὴρ φρόνιμος οὐ προσοχθιεῖ αὐτοῖς» . Δηλαδὴ ὁ Κύριος ὥρισε νὰ φυτρώνουν ἀπὸ τὴν γῆ τὰ φαρμακευτικὰ βότανα, τὰ ὁποῖα δὲν ἀποστρέφεται ὁ συνετὸς ἄνθρωπος.

Καὶ πρὸς ἐπιβεβαίωση τοῦ χωρίου αὐτοῦ ὁ συγγραφέας τῆς Σοφίας Σειρὰχ ὑπενθυμίζει τὴν θεραπεία τῶν πικρῶν ὑδάτων τῆς Μεῤῥᾶς ἀπὸ τὴν ξύλινη βακτηρία τοῦ Μωϋσῆ. ε) «καὶ αὐτὸς ἔδωκεν ἀνθρώποις ἐπιστήμην ἐνδοξάζεσθαι ἐν τοῖς θαυμασίοις αὐτοῦ» . Ὁ Θεὸς λοιπὸν ἔδωσε τὴν ἰατρικὴ στοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ δοξάζεται μὲ τὰ θαυμαστά Του ἔργα καὶ διὰ τῶν ἰατρῶν καὶ φαρμάκων «ἐθεράπευσε καὶ ἦρε τὸν πόνον τοῦ ἀσθενοῦς» . Ὁ δὲ φαρμακοποιός, ὁ μυρεψός, ὅπως τὸν ἀποκαλεῖ ὁ συγγραφέας στ) «ποιήσει μεῖγμα, καὶ οὐ μὴ συντελέσῃ ἔργα αὐτοῦ, καὶ εἰρήνη παρ᾿ αὐτοῦ ἐστιν ἐπὶ προσώπου τῆς γῆς» . Δηλαδὴ ὁ φαρμακοποιὸς θὰ κατασκευάσῃ μεῖγμα, φαρμακευτικὴ δηλαδὴ σύνθεση, καὶ εἶναι ἀτελείωτα τὰ φαρμακευτικά του παρασκευάσματα, ὥστε νὰ ἔρχεται ἀπὸ αὐτὰ ἡ γαλήνη στοὺς ἀσθενεῖς ὅλης τῆς γῆς. Καὶ φτάνει στὸ προκείμενο, στὴν περίπτωση δηλαδὴ τῆς ὕπαρξης ἀσθενείας, λέγοντας: ζ) «Τέκνον, ἐν ἀῤῥωστήματί σου μὴ παράβλεπε, ἀλλ᾿ εὖξαι Κυρίῳ, καὶ αὐτὸς ἰάσεταί σε» . Παιδί μου, ὅταν ἀῤῥωστήσῃς, μὴν ἀδιαφορήσῃς γιὰ τὸν γιατρὸ καὶ τὰ φάρμακα, ἀλλὰ προσευχήσου στὸν Θεό, γιὰ νὰ σὲ θεραπεύσῃ, η) «ἀπόστησον πλημμέλειαν καὶ εὔθυνον χεῖρας, καὶ ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας καθάρισον καρδίαν», θ) «δὸς εὐωδίαν καὶ μνημόσυνον σεμιδάλεως καὶ λίπανον προσφορὰν ὡς μὴ ὑπάρχων», ι) «καὶ ἰατρῷ δὸς τόπον, καὶ γὰρ αὐτὸν ἔκτισε Κύριος, καὶ μὴ ἀποστήτω σου, καὶ γὰρ αὐτοῦ χρεία» . Δηλαδή, ἀφοῦ κάνῃς ὅλα τὰ ἀπαραίτητα πρὸς τὸν Θεό, νὰ προσφύγῃς στὸν ἰατρό, γιατὶ ὁ Θεὸς τὸν ἀνέδειξε, καὶ νὰ μὴν τὸν ἀπομακρύνῃς ἀπὸ κοντά σου, διότι ἔχεις τὴν ἀνάγκη του. Καὶ ὁλοκληρώνει τὸ θέμα, λέγοντας ὅτι πολλὲς φορὲς ἡ εὐόδωση τῆς θεραπείας εἶναι στὰ χέρια τῶν ἰατρῶν, διότι, καὶ εἶναι πολὺ σημαντικό, νομίζω, τὸ χωρίο γιὰ τοὺς συνδαιτημόνες τῆς σημερινῆς τράπεζας, ια) «καὶ γὰρ αὐτοὶ Κυρίου δεηθήσονται, ἵνα εὐοδώσῃ αὐτοῖς ἀνάπαυσιν καὶ ἴασιν χάριν ἐμβιώσεως» . Διότι δηλαδὴ καὶ αὐτοὶ μὲ τὴν σειρά τους προσεύχονται στὸν Κύριο, ὥστε νὰ εὐοδωθοῦν οἱ προσπάθειές τους χάριν τῆς συνέχειας τῆς ζωῆς. Ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον οἱ λέξεις φαρμακεία, φαρμακὸς καὶ φάρμακον, ἐκλαμβάνονται στὴν Παλαιὰ Διαθήκη μὲ ἀρνητικὴ σημασία. Συνιστοῦν πρακτικὲς ποὺ ἐνέχουν δόλο καὶ πονηρία, ἀφοροῦν σὲ εἰδωλολάτρες ἢ ἀσεβεῖς ἰουδαίους, καὶ ἀσκοῦν τὴν τέχνη τῆς μαγείας καὶ τῆς μαντείας. Φάρμακον εἶναι τὸ δηλητήριο, φαρμακεία εἶναι ἡ τέχνη τῆς παρασκευῆς του καὶ φαρμακὸς ὁ παρασκευαστής. Ἡ κακὴ φήμη τῶν φαρμακοπωλῶν, οἱ ὁποῖοι μαζὶ μὲ τὰ θεραπευτικὰ βότανα καὶ τὶς πρῶτες ὕλες τῶν φαρμάκων πουλοῦσαν φίλτρα ἐρωτικά, δηλητήρια, ἀπόκρυφα φάρμακα καὶ ἀγύρτικα παρασκευάσματα, ἐξέτεινε τὴν προκατάληψη ἐναντίον τῶν φαρμάκων. Τόσο ὑπ’ αὐτὴν τὴν ἀρνητικὴ ἔννοια καταδικάζονται στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ὅσο καὶ παρερμηνεύεται σὲ ὁρισμένες περιπτώσεις ἡ θετικὴ σημασία τῆς ἔννοιας φάρμακον μετὰ Χριστόν, συνεπείᾳ ὄχι βέβαια μόνον τῆς σύγχυσης τῶν δύο ἐννοιῶν, ἀλλὰ καὶ τῆς θεολογικῆς παρανόησης καὶ ὑποτίμησης τῆς ἀξίας τοῦ φαρμάκου καὶ τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης σὲ σχέση μὲ τὴν θαυμαστὴ ἐπέμ-

βαση τοῦ Θεοῦ στὴ θεραπεία τοῦ ἀσθενοῦς, ποὺ ἑρείδονταν στὸ γεγονὸς ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Ἀρχηγὸς καὶ Θεμελιωτὴς τῆς πίστεως, δὲν χρησιμοποιοῦσε φάρμακα, ὅταν θεράπευε ἀσθενεῖς. Περιπτώσεις ἔμμεσων θεραπειῶν ἔχουμε ἀρκετὲς στὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Ἀξίζει νὰ δοῦμε κάποιες ἀπὸ αὐτές, ὅπου ἡ ἴαση διέρχεται–προσέξτε! λέω διέρχεται, δὲν ἐπιτελεῖται-μέσα ἀπὸ ὑλικὰ στοιχεῖα. Ἡ πρώτη περίπτωση ἀφορᾶ στὴν ὕψωση τοῦ χάλκινου ὄφεως, τὸ ὁποῖο ὕψωσε ὀριζόντια πρὸς ἕνα κάθετο ἄξονα, σὲ σχῆμα σταυροῦ δηλαδή, ὁ Μωϋσῆς κατὰ τὴν διάρκεια παραμονῆς τοῦ Ἰσραὴλ στὴν ἔρημο. Γιὰ τὰ δηλητηριώδη δαγκώματα τῶν φιδιῶν ἕνα μόνον ἀντίδοτο ὑπῆρχε γιὰ τὰ θύματα, νὰ στρέψουν τὸ βλέμμα πρὸς τὸν χάλκινο ὄφι ἤ, ἂν ἦταν μακρυά, πρὸς τὴν κατεύθυνση τοῦ λόφου, ὅπου ἦταν τοποθετημένος . Μία ἄλλη περίπτωση ἀφορᾶ στὴ θεραπεία τοῦ Νεεμάν, ἑνὸς γενναίου καὶ εὐσεβοῦς στρατηγοῦ τῆς Συρίας, τῆς αἰώνιας ἐχθρᾶς τῶν ἑβραίων. Ὁ Νεεμὰν ἦταν λεπρός. Ἀπευθύνθηκε στὸν προφήτη Ἐλισσαῖο, συνεχιστὴ τοῦ ἔργου τοῦ προφήτη Ἠλία. Ἐκεῖνος τοῦ εἶπε πὼς θὰ ἔπρεπε νὰ λουστῇ στὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνη ποταμοῦ ἑπτὰ φορές. Ἡ ὑπακοὴ ἔδωσε τὴν ὑγεία στὸν Νεεμάν . Ἐγγύτερη πρὸς τὸ θέμα μας εἶναι ἡ θεραπεία τοῦ ἑτοιμοθάνατου Ἐζεκία, βασιλιὰ τοῦ Ἰούδα, στὸν ὁποῖο ὁ Θεὸς ὑποσχέθηκε νὰ χαρίσῃ ἄλλα δεκαπέντε χρόνια ζωῆς, καὶ περιγράφεται ὡς ἑξῆς στὸ βιβλίο τοῦ προφήτη Ἠσαΐα: «Καὶ εἶπεν Ἡσαΐας πρὸς Ἐζεκίαν· λάβε παλάθην ἐκ σύκων καὶ τρίψων καὶ κατάπλασαι, καὶ ὑγιὴς ἔσῃ» . Εἶπε ὁ Ἠσαΐας πρὸς τὸν Ἐζεκία: «πάρε μιὰ ἀρμαθιὰ σύκα, τρίψε τα καὶ πίεσέ τα, βάλε τα ὡς κατάπλασμα στὴν πληγή σου καὶ θὰ γίνῃς ὑγιής». Ἐντυπωσιακότερη ἀπὸ τὶς παραπάνω περιπτώσεις εἶναι ἡ ἀνάσταση νεκροῦ παιδιοῦ ἀπὸ τὸν προφήτη Ἐλισσαῖο μὲ ἕνα ἰδιαίτερο τρόπο. Ὁ προφήτης ξαπλώνει ἐπάνω στὸ νεκρὸ σῶμα, ἀκουμπᾶ τὰ χέρια του στὰ χέρια τοῦ νεκροῦ, τὰ μάτια του στὰ μάτια ἐκείνου, τὸ στόμα στὸ στόμα του, καὶ τὸ παιδὶ ἀνασταίνεται . Ἐπίσης ἔχουμε καὶ ἀναφορὲς γιὰ τὴν χρησιμότητα ὑλικῶν στοχείων ἀπὸ τὴν φύση ὡς φαρμακευτικῶν παρασκευασμάτων α) στὸν προφήτη Ἰεζεκιήλ, ὁ ὁποῖος μιλᾶ γιὰ τὴν θεραπευτικὴ ἰδιότητα τῶν φύλλων δέντρων , καὶ β) στὸν προφήτη Ἱερεμία, ὁ ὁποῖος παραβολικὰ διερωτᾶται, ἂν ὑπάρχῃ ῥυτίνη, βάσλαμο, στὴν περιοχὴ τῆς Γαλαάδ . Ἐξαιρουμένης της περίπτωσης τοῦ πολύπαθου Ἰώβ, ὅπου οἱ φοβερὲς ἀσθένειες καὶ τὰ ἕλκη «ἀπὸ ποδῶν ἕως κεφαλῆς» ἔρχονται ὡς δοκιμασία τῆς εὐσέβειας καὶ ὑπομονῆς του, στὴν Παλαιὰ Διαθήκη εἶναι διάχυτη ἡ πίστη ὅτι ὑπεύθυνη γιὰ τὴν ἀσθένεια εἶναι ἡ προσωπικὴ ἁμαρτία, γιὰ δὲ τὶς κακουχίες καὶ τὰ βάσανα τοῦ λαοῦ ἡ συλλογικὴ ἀποστασία, καὶ ὅτι ἡ ἐπάνοδος πρὸς τὸν ἀληθινὸ Θεὸ εἶναι καθοριστικὴ γιὰ τὴν εὐῤῥωστία μέσα ἀπὸ ἕνα τυπικὸ τελετουργικό. Ὁ Θεὸς εἶναι ὁ ἰατρὸς τῶν σωμάτων, ὁ μόνος ἱκανὸς νὰ χαρίσῃ ζωή, ἄποψη ποὺ συναντᾶται καὶ στὸν ἀρχαιοελληνικὸ κόσμο ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν ὁμηρικῶν ἐπῶν, ὅπου ἡ ὀργὴ τῶν θεῶν εἶναι ἡ αἰτία ποὺ προκαλεῖ τὶς ἀσθένειες καὶ στὰ χέρια ἐκείνων ἢ καὶ τῶν ἱερέων τους βρίσκεται ἡ ἰατρεία. Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη τὸ ἔργο τῶν

προφητῶν συνίσταται στὸ νὰ ἑρμηνεύουν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ καλοῦν σὲ μετάνοια τὸν παραστρατημένο λαό, ποὺ εὔκολα ξεχνᾶ τὶς θεῖες εὐεργεσίες καὶ στρέφεται πρὸς τὴν εἰδωλολατρία, ἐγκαταλείποντας τὸν αἴτιο τῆς σωτηρίας καὶ διακόπτοντας τὶς σχέσεις μαζί Του. Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε καὶ οἱ θεραπεῖες συναντῶνται στὴ προφητικὴ γραμματεία, ἀλλὰ καὶ στὶς ἱστορικὲς βίβλους τοῦ κανόνα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ποὺ ἀναφέρονται στὸ ἔργο καὶ τὸ κήρυγμα τῶν προφητῶν. Στὴν ἀρχὴ τοῦ βιβλίου Ἠσαΐας ὁ προφήτης ἀποκαλύπτει τὶς ἐπερχόμενες τιμωρίες τοῦ ἀποστατήσαντος καὶ ἐγακαταλείψαντος τὸν ἀληθινὸ Θεὸ λαοῦ, διότι «ἀπὸ ποδῶν ἕως κεφαλῆς οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ ὁλοκληρία, οὔτε τραῦμα, οὔτε μώλωψ, οὔτε πληγὴ φλεγμαίνουσα, οὐκ ἔστιν μάλαγμα ἐπιθῆναι, οὔτε ἔλαιον, οὔτε καταδέσμους» . Ἀπὸ τὰ πόδια ὥς τὸ κεφάλι δὲν ὑπάρχει ἁρτιότητα, δὲν ὑπάρχει ἁπλῶς ἕνα τραῦμα ἢ ἕνας μώλωπας ἢ πληγή, ἀλλὰ ὅλος ὁ λαὸς εἶναι μία φλεγμονή, στὴν ὁποία οὔτε κατάπλασμα, οὔτε, λάδι, οὔτε ἐπίδεσμος μπορεῖ νὰ τεθῇ. Στὸ δεύτερο βιβλίο τῶν Παραλειπομένων καταγράφεται ἕνα καὶ μοναδικὸ περιστατικὸ σὲ ὁλόκληρη τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ὅπου κατὰ κάποιον τρόπο διαφαίνεται μία ἀρνητική στάση ὄχι τόσο ἀπέναντι στοὺς ἰατρούς, ὅσο στὸ γεγονὸς ὅτι ἡ προσφυγὴ σὲ αὐτοὺς δὲν συνδυάζεται μὲ ἀντίστοιχη πρὸς τὸν Θεό. Τὸ τριακοστὸ ἔννατο ἔτος τῆς βασιλείας του ὁ Ἀσὰ ἀῤῥώστησε. Ἡ ἀῤῥώστια του ἦταν βαρειὰ καὶ ξεκινοῦσε ἀπὸ τὰ πόδια. Δὲν ζήτησε ὅμως βοήθεια ἀπὸ τὸν Θεό, ἀλλὰ ἀπὸ τοὺς ἰατρούς . Ὁ συγγραφέας τῶν Παραλειπομένων δὲν στηλιτεύει τὴν ἰατρικὴ γνώση, ὅσο τὴν ὀλιγοπιστία τοῦ βασιλιά, ποὺ ξεκίνησε τὴν βασιλεία του μὲ εὐσέβεια, ἀλλὰ κατέληξε νὰ φυλακίζῃ τοὺς ἀπεσταλμένους ἀπὸ τὸν Θεὸ προφῆτες. Ἀξιοσημείωτη καὶ ἡ συνεπείᾳ τῆς ἐγωϊστικῆς αὐτοπροβολῆς τῆς βασιλικῆς ἰσχύος διανοητικὴ διαταραχὴ καὶ νευρικὸς κλονισμὸς τοῦ βασιλιά Ναβουχοδονόσορ, τὴν ὁποία προφητεύει ἐνώπιόν του ὁ προφήτης Δανιήλ, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Θὰ σὲ ἐκδιώξουν ἀπὸ τὴν κοινωνία τῶν ἀνθρώπων, θὰ κατοικῇς μὲ τὰ ἄγρια θηρία, θὰ τρέφεσαι μὲ χορτάρι σὰν τὸ βόδι καὶ θὰ καταυλισθῇς στὴν ὕπαιθρο γιὰ ἑπτὰ χρόνια, γιὰ νὰ μάθῃς ὅτι ὁ Ὕψιστος Θεὸς κυριαρχεῖ ἐπὶ τῆς βασιλείας ὅλων τῶν ἀνθρώπων» . Ὁ ἑβραῖος μέχρι τὸν τρίτο πρὸ Χριστοῦ αἰῶνα ἔχει ζυμωθεῖ μὲ τὴν πίστη ὅτι μόνον ἀπὸ τὸν Θεὸ μπορεῖ νὰ ἀναμένῃ τὴν ἴαση. Ἡ συνάντηση ὅμως τοῦ ἑβραϊκοῦ κόσμου μὲ τὸν ἑλληνικὸ πολιτισμὸ καὶ ἡ γνωριμία του μὲ τὴν ἑλληνικὴ γλώσσα καὶ τὶς ἐπιστῆμες κατὰ τὴν ἑλληνιστικὴ περίοδο θὰ ἀλλάξῃ κάπως τὰ πράγματα καὶ θὰ διαμορφώσῃ μία ἄλλη ἀντίληψη περὶ τοῦ πράγματος. Πλέον γίνεται ἐμφανὴς ἡ σημασία ποὺ ἀποδίδεται στὸν γιατρὸ καὶ τὸ φάρμακο. Τὰ ὀνόματα τοῦ Ἀσκληπιοῦ καὶ τοῦ Ἱπποκράτη θὰ ἐκφέρονται καὶ ἀπὸ τοὺς ἑλληνιστὲς ἑβραίους, ποὺ θὰ μαθητεύσουν στὸ μεγαλεῖο τῆς ἑλληνικῆς ἐπιστημονικῆς γνώσης παράλληλα μὲ τὴν θρησκευτική τους πίστη. ἡ συνέχεια στό ἑπόμενο τεῦχος. Μπορεῖτε νά τό διαβάσετε τώρα ὁλόκληρο στή διεύθυνση: http://imverias.blogspot. gr/2013/02/blog-post_783.html Παύλειος Λόγος

Φιλάρετος Κωνσταμονίτης το σχήμα του γέροντος

ὁ ὅσιος τοῦ Θεοῦ

ά δύο συνεχόμενα ἔτη, 2012 καί 2013, εἶναι γιά ἕνα ἄξιο τέκνο τῆς Ἠμαθίας ἐπετειακά. Ἀναφερόμαστε στόν Ὅσιο Γέροντα Φιλάρετο τόν Κωνσταμονίτη, πού γεννήθηκε στό χωριό πού τότε ὀνομαζόταν Τσιόρνοβο, ἡ σημερινή Φυτειά, τό κεφαλοχώρι αὐτό τοῦ Βερμίου. Τό 1912, στίς 26 Ὀκτωβρίου, τήν ἡμέρα τοῦ Μυροβλύτη πολιούχου τῆς Συμβασιλεύουσας Θεσσαλονίκης, καί ἐνῶ ἡ πόλη πανηγύριζε τήν ἀπελευθέρωσή της ἀπό τόν Ὀθωμανικό ζυγό, ἀπό τόν ἀρχιστράτηγο καί ἐλευθερωτή Κωνσταντῖνο, διάδοχο τότε τοῦ βασιλικοῦ θρόνου τῆς φιλτάτης πατρίδας μας Ἑλλάδας, ὁ εἰκοσάχρονος περίπου Ἀντώνιος Μάστορας, πού μόλις εἶχε ἐπιστρέψει ἀπό τήν Ἀμερική μέ πλοῖο στό λιμάνι τῆς Θεσσαλονίκης, ἀναχωροῦσε γιά τό Περιβόλι τῆς Παναγίας. Μέ τό ἴδιο καράβι ἐπέστρεφαν στήν πατρίδα Ἑλλάδα καί ἄλλοι συνομήλικοι. Ἐκεῖνοι θά γύριζαν στήν οἰκογενειακή θαλπωρή, ἀλλά ὁ Ἀντώνης ἀπό καιρό τό σχεδίαζε καί τώρα ἔβαζε σέ ἐφαρμογή νά φύγει στό Ἅγιο Ὄρος καί νά γίνει μοναχός. Ποῦ ἔμαθε ὁ Ἀντώνης γιά τόν ἱερό Ἄθωνα καί τί τόν ἔκανε νά ἀναχωρήσει γιά ἐκεῖ ποτέ δέν θά τό μάθουμε πλέον. Ποτέ ὁ ἴδιος δέν τό φανέρωσε. Ἦταν κάποιο ὅραμα, μήπως ἦταν ἐμφάνιση τῆς Θεοτόκου, γνώρισε κάποιον ἁγιορείτη γέροντα; Μόνο ἐκεῖνος τό ἤξερε. Ποτέ δέν ἀναφέρθηκε σέ αὐτό.

τοῦ Ἀρχιμ. Πορφυρίου Μπατσαρᾶ

Στά 51 αὐτά ἔτη ἐπίγειας βιοτῆς ἕνας ἀκόμα ἅγιος ἀνδρώθηκε στό Ἅγιο Ὄρος. Κατά τό ἔτος 1890, στό χωριό τοῦ Βερμίου Τσιόρνοβο, ὁ Γεώργιος Μάστορας καί ἡ Αικατερίνη Στεργίου ἔφεραν στόν κόσμο ἕνα ἀρσενικό παιδί, πού ἔλαβε τό ὄνομα Ἀντώνιος κατά τό ἅγιο βάπτισμα. Στήν ἡλικία τῶν 22 ἐτῶν, ὁ Ἀντώνης, μέ ἐντολή τοῦ μεγαλομάρτυρα στρατηλάτη τῆς Συμβασιλεύουσας, τοῦ μυροβλύτη ἁγίου Δημητρίου, ἐγγράφεται ὡς δόκιμος στό Μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, στό ἅγιο ὄρος τοῦ Ἄθωνος. Τό μοναστήρι τοῦ Κωνσταμονίτου, τά χρόνια ἐκεῖνα δέν μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι περνοῦσε καί τήν καλύτερη πνευματική του περίοδο. Οἱ ἁγιορεῖτες πατέρες, μέ τόν χαρακτηριστικό εὐφυῆ καί ἐκφραστικότατο τρόπο τους, ἀπέδιδαν τήν κατάστασή του μέ φράσεις πού δανείζονταν ἀπό τούς κατ’ ἦχον ἀναβαθμούς τοῦ κυριακάτικου ὄρθρου. «Τί γίνεται στοῦ Κωνσταμονίτου;» ρωτοῦσε ὁ ἕνας, γιά νά ἀπαντήσει ὁ ἄλλος «ἐπί οἶκον Δαβίδ φόβος μέγας» ἤ, σέ ἄλλη περίπτωση, «ἐπί οἶκον Δαβίδ τά φοβερά

τελεσιουργεῖται». Ἦταν οἱ ἐποχές δύσκολες. Τα μοναστήρια τά κουμάνταραν οἱ προϊστάμενοι - ἰσόβιοι ἡγουμενοσύμβουλοι - ἐνῶ οἱ ἡγούμενοι περιορίζονταν σέ ἐλάχιστα λειτουργικά καθήκοντα, «γιά το μπαστούνι», ὅπως χαρακτηριστικά ἔλεγαν στό Ἅγιο Ὄρος. Ἀκόμα καί γιά τήν ἐξομολόγηση τῶν μοναχῶν, καλοῦσαν ἐξωτερικούς πνευματικούς ἐξομολόγους, ἀσκητές ἀπό τίς ἁγιορειτικές σκῆτες, ἐγνωσμένης καί γνωστῆς παναγιορειτικά πνευματικότητος. Ὅλη ἡ διοίκηση, ἀλλά καί τό ταμεῖο, βρισκόταν στά χέρια τοῦ πιό ἰσχυροῦ προϊσταμένου, ὁ ὁποῖος μποροῦσε νά ἀλλάξει τόν ἡγούμενο, ὅποτε ἤθελε, ἄν δέν ὑπήκουε!; Νόμος στό μοναστήρι ἦταν το δικό του θέλημα. Παράδοξη, γιά τά μοναστικά δεδομένα, καί τραγική γιά μοναχό κατάσταση! Ὁ μοναχός, πού ὀφείλει νά ὑπακούει στόν γέροντα καί ἡγούμενό του, νά διατάζει καί νά ἔχει αὐτός τόν πρῶτο λόγο. Αὐτά γινόταν καί στήν Ἱερά Μονή Κωνσταμονίτου, ὅπου «κυβερνοῦσε» ὁ μοναχός πού το ὄνομά του ὑποκρύπτεται μέσα

Μεταφορικό μέσο γιά τό Ἄγιο Ὄρος μέχρι τήν Ἀρναία τῆς Χαλκιδικῆς δέν ξέρουμε. Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα στοίχισε ἕναν χαλκιδικιώτη ἀγωγιάτη, φόρτωσαν τήν βαλίτσα του στό ὑποζύγιο, καί ξεκίνησαν ἕνα ταξίδι, πού γιά τόν Ἀντώνη δέν θά εἶχε γυρισμό. Ἦταν 26 Ὀκτωβρίου 1912 ὅταν ὁ Ἀντώνης ἐγκατέλειπε τήν ἐπίγεια πατρίδα, γιά τόν ἐπίγειο Παράδεισο, τό Περιβόλι τῆς Παναγίας. Στίς 28 Ἰανουαρίου / 10 Φεβρουαρίου 1963 ὁ ἀρχιμανδρίτης Φιλάρετος ἀναχώρησε γιά την αἰώνια πατρίδα, τόν οὐρανό.

Ιερά Μονή Κωνσταμονίτου στο Άγιο Όρος Παύλειος Λόγος

στά λόγια τῶν ἀντιφώνων. Ὅμως ἐκεῖνες οἱ ἐποχές ἀνέδειξαν ἁγίους ἡγουμένους, τόν Γέροντα Ἱερώνυμο στήν Σιμωνόπετρα, τόν Ἀρχιμανδρίτη Ἀθανάσιο στήν Μονή Γρηγορίου, τόν ἡγούμενο Κοδρᾶτο στήν Μονή Καρακάλλου. Καί φυσικά, τόν ἁγίας μνήμης γέροντα Φιλάρετο. Ὁ ἡγούμενος, στά ἁγιορειτικά μοναστήρια, ἔχει τό πρῶτο στασίδι στό Καθολικό, δίπλα ἀκριβῶς στόν ἡγουμενικό θρόνο. Ἐκεῖ ἦταν καί ἡ θέση τοῦ πατρός Φιλαρέτου. Καί στίς ἐπίσημες ἡμέρες, ἑορτές καί πανηγύρεις, καί Κυριακές, ὁ ἡγούμενος ἐνδύεται τόν ἐπίσημο, πορφυρό συνήθως ἤ μέλανα, μανδύα του καί ἀνεβαίνει στον θρόνο του. Στοῦ Κωνσταμονίτου ὅμως, ὁ παπαΦιλάρετος πότε δεν φόρεσε τόν ἡγουμενικό μανδύα, παρά μόνον τήν ἡμέρα πού ἐνθρονίστηκε ἀπό τήν Ἱερά Κοινότητα στόν θρόνο τοῦ Ἁγίου Στεφάνου. Καί γιά «στασίδι του» εἶχε ἐπιλέξει μία γωνία μέσα στό ἱερό βῆμα, πίσω ἀπό τήν τεμπλαία εἰκόνα τῆς Θεοτόκου. Λειτουργοῦσε ἁπλά, σάν ἱερομόναχος, κάθε ἡμέρα, ὅλα τά χρόνια τῆς ἐπίγειας ἱερωσύνης του, καί ὅταν δέν εἶχε ἐκφωνήσεις, στεκόταν ὄρθιος στήν ἴδια πάντα θέση. Ρωτήσαμε στό μοναστήρι του καί ζητήσαμε νά δοῦμε τόν ἡγουμενικό μανδύα τοῦ ἡγουμένου Φιλαρέτου, ἀλλά στό Κωσταμονίτου δέν ὑπῆρχε κάν μανδύας. Ὅταν τόν χρειαζόταν, δανείζονταν ἀπό τήν Μονή Ξενοφῶντος, μέχρι τελευταῖα. Ὁ πατήρ Φιλάρετος ἦταν μικροῦ ἀναστήματος, μέ στρογγυλό πρόσωπο, πυκνή γενειοφυΐα, δασέα φρύδια, φωτεινά μάτια. Πρᾶος, γλυκύς, ταπεινός, ἄκακος, προσηνής, ὀλιγόλογος. Πέρασε, σάν δόκιμος, ἀπό τό διακόνημα τοῦ μαγείρου σέ μετόχι τῆς Μονῆς, καί ὡς μοναχός, ἀπό τό «διακόνημα τῶν ἀρχαρίων», το βαρύ διακόνημα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ, μέχρι πού ἔλαβε την ἱερωσύνη, καί τελικά τό ἰσόβιο διακόνημα τοῦ ἡγουμένου. Ὡς ἡγούμενο, τόν εὕρισκαν οἱ προσκυνητές στήν αὐλή τοῦ μοναστηριοῦ, καί δέν μποροῦσαν νά καταλάβουν ὅτι αὐτός ὁ ἁπλούτσικος καί ἀτημέλητος μοναχός ἦταν ὁ ἡγούμενος τῆς Μονῆς. Ὅμως, κάποια στιγμή, σέ φώναζε κοντά του καί σέ φανέρωνε πράγματα πού τά εἶχες καλά κρυμμένα μέσα στό βάθος τῆς ψυχῆς σου. Καί τά ἔλεγε μέ τέτοια ἀφοπλιστική ἀθωότητα πού δέν μποροῦσε κανείς νά τόν ἀμφισβητήσει. Οἱ ἐκκλησιαστικές λειτουργικές συνάξεις, οἱ Ἀκολουθίες, στόν ἱερόν Ἄθωνα, προαναγγέλονται μέ την κρούση τοῦ ταλάντου, τρεῖς φορές, καί τῆς καμπάνας δύο. Καμπάνα, τάλαντο-τάλαντο-τάλαντο, καμπάνα. Ὁ παπαΦιλάρετος ἀπό τήν πρώτη καμπάνα κατέβαινε στο Καθολικό, τήν κεντρική ἐκκλησία τῆς Μονῆς, καί περίμενε. Ὅμως αὐτό σκανδάλιζε τόν ἐντεταλμένο μοναχό, τόν ἐκκλησιαστικό, ὁ ὁποῖος ἤθελε μόνος του μέσα στήν ἐκκλησία καί ἀπερίσπαστος ἀπό τήν παρουσία ἄλλων προσώπων, νά ἀνάψει τά καντήλια

καί γενικά νά ἑτοιμάσει τόν ναό γιά τήν ἑπόμενη ἀκολουθία. Δέν ἦταν σπάνιο, σέ μερικές περιπτώσεις, ὅταν πλέον ἦταν ὁ πατήρ Φιλάρετος μεγάλης ἡλικίας, νά ξυπνάει νωρίτερα καί νά ζητάει ἀπό τόν ἐκκλησιαστικό νά σημάνει καί νά ἀνοίξει τήν ἐκκλησία, γιατί πέρασε … ἡ ὥρα … Οἱ ἐπίσημοι τῆς ἐποχῆς ἐκφράζονταν μέ τά πλέον ἐπαινετικά σχόλια γιά τόν ὅσιο ἐκεῖνον ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ. Ἦταν καθιερωμένη ἡ ἀντίληψη ὅτι ὁ γεροΦιλάρετος, ὁ ἡγούμενος τῆς Κωνσταμονίτου, ἦταν στήν ἐποχή του ὁ ἁγιότερος ἡγούμενος στό Ἅγιο Ὄρος, ὅπως εἶχε καταθέσει την μαρτυρία του ὁ Σωτήριος Σχοινάς, μεγαλοεκδότης ἀπό τόν Βόλο, πού ἐξέδιδε ἐκεῖνα τά χρόνια τό ἐξαιρετικό περιοδικό «Ἁγιορειτική Βιβλιοθήκη». Τά χρόνια κύλησαν. Τό ἔτος 1963 θεωρήθηκε ἀπό τόν τότε οἰκουμενικό πατριάρχη Ἀθηναγόρα τόν μεγαλοπρεπέστατο ὡς ἐπετειακό ἔτος γιά τόν ἱερό Ἄθωνα. Συμπληρώνονταν χίλια ἔτη ἀπό τήν ἵδρυση, ἀπό τόν Ὅσιο Ἀθανάσιο καί τόν αὐτοκράτορα Νικηφόρο Φωκᾶ, τῆς Μεγίστης Λαύρας. Το ἔτος αὐτό ἦταν καί τό τελευταῖο τῆς ἐπίγειας ζωῆς τοῦ ὁσίου Φιλαρέτου. Στίς 28 Ἰανουαρίου (Φεβρουαρίου 10) το 1963,

ὁ Κύριος κάλεσε κοντά του καί τόν πατέρα Φιλάρετο. Στην ἁγιορειτική Μονή τοῦ Κωνσταμονίτου συχνοί εἶναι οἱ προσκυνητές μέχρι σήμερα πού βρίσκουν τήν τιμία κάρα τοῦ ἁγίου Γέροντος στό κοιμητήριο τῆς Μονῆς καί τήν ἀσπάζονται μέ πολλή εὐλάβεια. Καί ἐμεῖς τήν προσκυνήσαμε καί, μέ τήν εὐλογία τοῦ γέροντος Ἀγάθωνος, πρίν πολλά χρόνια, ἐλάβαμε λίγο λειψανάκι ἀπό τά κροταφικά ὀστέα. Ἀπό αὐτά, ὁ μακαρίτης παπαΕὐθύμιος, ἐφημέριος τῆς πατρίδας τοῦ γέροντος, τῆς Φυτειᾶς, ἔβαλε σε ἀσημένια λειψανοθήκη τό τεμάχιο πού, με την εὐλογία του σεπτοῦ ποιμενάρχη μας, τοῦ δώσαμε. Καί τό προσκυνοῦσε σέ κάθε ἱερή ἀκολουθία, ἐκεῖ στόν ἐνοριακό ναό τοῦ χωριοῦ του. Δέν εἶναι λίγοι καί αὐτοί πού ἐπικαλοῦνται καί ζητοῦν τήν βοήθεια τοῦ ὁσίου πατρός, καί μάλιστα σέ καιρό πειρασμοῦ. Ἐφέτος λοιπόν ἔκλεισαν ἑκατό χρόνια ἀπό την ἀποταγή τοῦ Ἀντωνίου Μάστορα καί πενήντα ἀπό τήν κοίμηση τοῦ ἰδίου, τοῦ μακαριστοῦ καί ὁσίου Γέροντος Φιλαρέτου Κωνσταμονίτου. Μακάρι νά μᾶς συντροφεύει ἡ πατρική του εὐχή καί προσευχή. Παύλειος Λόγος

μικρές

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Στις Σέρρες με την εικόνα της Παναγίας Σουμελά.

ατά το διήμερο 7 και 8 Νοεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων μετέβη στις Σλερρες για την πανήγυρη του μητροπολιτικού ιερού ναού αγίων Αρχαγγέλων Σερρών και μετέφερε, κατόπιν αιτήματος του σεβασμιωτάτου Μητροπολιτου Σερρών κ. Θεολόγου, την ιερά Εικόνα της Παναγίας Σουμελά την οποία υποδέχθηκε στην είσοδο του ναού ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος και ακολούθησε ο πανηγυρικός εσπερινός χοροστατούντος του Μακαριωτάτου.

Την επομένη ημέρα το πρωί τελέστηκε αρχιερατικό συλλείτουργο προεξάρχοντος του Μακαριωτάτου, ενώ το θείο λόγο κήρυξε ο σεβασμιώτατος Βεροίας κ. Παντελεήμων.

Χειροτονία νέου κληρικού

ην Πέμπτη 1η Νοεμβρίου πανηγύρισε ο ιερός ναός Αγίων Αναργύρων Βέροιας. Ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων χοροστάτησε στον όρθρο, τέλεσε την θεία Λειτουργία και χειροτόνησε σε πρεσβύτερο τον διάκονο π. Φώτιο Κοντογιάννη.

Από τον εσπερινό των αγ. Αρχαγγέλων στις Σέρρες

Από τη χειροτονία του π. Φωτίου Κοντογιάννη

«Ανακαλύπτοντας τον κόσμο του Αλεξάνδρου»

εκίνησαν το πρωί της 15 Νοεμβρίου οι εργασίες του τριήμερου διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου με θέμα «Ανακαλύπτοντας τον κόσμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» που διοργάνωσε η ΙΖ΄Εφορεία Κλασσικών Αρχαιοτήτων στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Νάουσας, που βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της Σχολής του Αριστοτέλη. Την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου, την γενική επιμέλεια του οποίου είχει η κ. Αγγελική Κοτταρίδη, χαιρέτισαν οι Δήμαρχοι των γύρω περιοχών καθώς και ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων.

Ο σεβασμιώτατος χαιρετίζει την έναρξη του διεθνούς συμποσίου

Φιλοξενία μοναζουσών από την Αγία Πετρούπολη.

ία ομάδα δέκα μοναζουσών από την Ιερά Μονή Νοβοντέβιτσυ της Αγίας Πετρουπόλεως φιλοξενήθηκαν από την Ιερά Μητρόπολή μας προκειμένου να γνωρίσουν από κοντά την ελληνική μοναστική παράδοση. Είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν και να φιλοξενηθούν σε πολλά μοναστήρια της Μακεδονίας, καθώς επίσης στα Μετέωρα και αλλού.

Από την επίσκεψη των μοναζουσών της Ιεράς Μονής Νοβοντέβιτσυ Αγ. Πετρουπόλεως

Τελετή επιδόσεως ξιφών σε αξιωματικούς του Β´Σ.Σ.

ην Τρίτη 20 Νοεμβρίου στη Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Βεροίας πραγματοποιήθηκε η τελετή επιδόσεως ξιφών σε αξιωματικούς του Β΄Σ.Σ. Προηγήθηκε δέηση από τον στρατιωτικό ιερέα Αρχιμ. Σωσίπατρο Σαββίδη και στη συνέχεια ο Στρατηγός Κωνσταντίνος Τόπης Διοικητής του Β΄Σ.Σ. επέδωσε τα ξίφη. Στον στρατιωτικό ιερέα το ξίφος επέδωσε τιμητικά ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων.

Από την απονομή ξιφών στους αξιωματικούς του ΒΣ.Σ.

Παύλειος Λόγος

Ενθρονίσεις δύο νέων Μητροπολιτών

ην Πέμπτη 22 Νοεμβρίου το απόγευμα πραγματοποιήθηκε στην Πρέβεζα η ενθρόνιση του νέου Μητροπολίτου Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Χρυσοτόμου. Στην υποδοχή τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο εκροσώπησε ο σεβασμιωτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων ο οποίος και απηύθυνε χαιρετισμό. Επίσης ο σεβασμιώτατος παρέστη και στην τελετή ενθρονίσεως του σεβ. Μητροπολίτου Ιερισσού κ. Θεοκλήτου που έγινε το Σάββατο 24 Νοεμβρίου στην Αρναία.

Από την ενθρόνιση του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Νικοπόλεως κ. Χρυσοστόμου

Δενδροφύτευση στο Εσσεντουκί της Νότιας Ρωσίας

ην Νότια Ρωσία και συγκεκριμένα την περιοχή Εσσεντουκί, επισκέφθηκε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων κατά το διήμερο 1 και 2 Δεκεμβρίου ανταποκρινόμενος σε πρόσκληση του τέως Υπουργού Αγροτικών Υποθέσεων της Ρωσίας κ. Βλαντιμίρ Κάισεφ. Μαζί με τον σεβασμιώτατο μετέβη και ο Αντιπεριφεριάρχης Ημαθίας κ. Καραπαναγιωτίδης. Εκτός των επαφών και συναντήσεων δόθηκε η ευκαιρία να συμμετέχουν στη δενδροφύτευση περισσοτέρων από 200 καρποφόρων δένδρων που θα αποτελούν τη ζωντανή βιτρίνα των προϊόντων της Ημαθίας στη Ρωσία.

Από την δενδροφύτευση καρποφόρων δένδρων της Ημαθίας στη Ρωσία

Στην Κοζάνη για την εορτή του αγ. Νικολάου

ατά το διήμερο 5 και 6 Δεκεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας μετέβη στην Κοζάνη αποδεχόμενος πρόσκληση του επιχώριου Μητροπολίτου κ. Παύλου, προκειμένου να λάβει μέρος στις εορταστικές εκδηλώσεις για την εορτή του πολιούχου αγίου Νικολάου και της συμπληρώσεως 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης. Της πανηγύρεως προέστη ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος.

Πανηγυρικός εσπερινός του αγίου Νικολάου στην Κοζάνη

Θυρανοίξια ιερού ναού αγ. Βαρνάβα Πολεμιδίων

την Κύπρο μετέβη ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας προσκεκλημένος του παν. Μητροπολίτου Λεμεσού κ. Αθανασίου, προκειμένου να λάβει μέρος στην τελετή Θυρανοιξίων του μεγαλοπρεπούς ιερού ναού του αγίου αποστόλου Βαρνάβα Πολεμιδίων. Ο σεβασμιώτατος τέλεσε τον αγιασμό των θυρανοιξίων και χοροστάτησε στον πανηγυρικό εσπερινό συχοροστατούντος και τυ πανιερωτάτου Μητροπολίτου Λεμεσού κ. Αθανασίου. Την Κυριακή 9 Δεκεμβρίου το πρωί τελέστηκε αρχιερατικό συλλείτουργο προεξάρχοντος του σεβασμιωτάτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος, ο οποίος κήρυξε και το θείο λόγο, και συλλειτουγούντος του θεοφιλεστάτου Χορεπισκόπου Αμαθούντος κ. Νικολάου.

Από το αρχιερατικό συλλείτουργο στον ιερό ναό αγίου Βαρνάβα Πολεμιδίων Κύπρου

Χειροθεσία άρχοντα Ιερομνήμονα

ην Κυριακή 23 Δεκεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων λειτούργησε στον ιερό ναό αγίου Μηνά Ναούσης και στο τέλος τέλεσε, κατόπιν εξουσιοδοτήσεως της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, την χειροθεσία του κ. Εμμανουήλ Βαλσαμίδη σε Άρχοντα Ιερομνήμονα της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.

Χειροθεσία του κ. Εμμανουήλ Βαλσαμίδη σε άρχοντα Ιερομνήμονα ΜΧΕ

Επίσκεψη στο Νοσοκομείο της Βέροιας

ην Κυριακή 23 Δεκεμβρίου το απόγευμα ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας συνόδευσε τη Χορωδία της Ιεράς Μητροπόλεως στο Νοσοκομείο της Βέροιας όπου μετέβη για να ψάλλει τα κάλαντα στους ασθενείς και το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό του Ιδρύματος. Ο σεβασμιώτατος είχε την ευκαιρία να επισκεφθεί έναν προς έναν όλους τους ασθενείς, να ρωτήσει για την υγεία τους και να ευχηθεί για τις άγιες ημέρες των Χριστουγέννων, αλλά και για ταχεία ανάρρωση. Επίσης μοίρασε σε όλους εικόνες και ημερολόγια του νέου έτους.

Από την επίσκεψη του σεβασμιωτάτου στο Νοσοκομείο Βέροιας

Παύλειος Λόγος

Χριστουγεννιάτικη γιορτή του Γραφείου Νεότητας

ην Κυριακή 23 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Θέατρο του Δήμου Νάουσας η χριστουγεννιάτικη γιορτή του Γραφείου Νεότητος της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας. Στην κατάμεστη αίθουσα από τους νέους και νέες των κατηχητικών της Ιεράς Μητροπόλεώς μας στην αρχή χαιρετισμό απηύθυνε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων, ο οποίος μίλησε για το περιεχόμενο της εορτής των Χριστουγέννων και για τις πνευματικές ευκαιρίες που προσφέρει σε όλους, μικρούς και μεγάλους. Στο τέλος ο σεβασμιώτατος μοίρασε δώρα σε όλα τα παιδιά και αντήλλαξε ευχές μαζί τους.

Ο σεβασμιώτατος μοιράζει δώρα σε όλα τα παιδιά που παρακολούθησαν τη Χριστουγεννιάτικη γιορτή του Γραφείου Νεότητας

Χειροθεσία σε άρχοντα Υπομνηματογράφο

ην Δευτέρα 24 Δεκεμβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων χοροστάτησε στον ιερό ναό αγίου Αντωνίου Βέροιας κατά τον πανηγυρικό εσπερινό της εορτής των Χριστουγέννων και τέλεσε, κατόπιν εξουσιοδοτήσεως της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, την χειροθεσία του κ. Αντωνίου Κολτσίδα σε Άρχοντα Υπομνηματογράφο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.

Από τη χειροθεσία του κ. Αντ. Κολιτσίδα σε άρχοντα Υπομνηματογράφο της ΜΧΕ

Χειροθεσία σε άρχοντα Μαΐστορα

τελετή της χειροθεσίας έγινε από τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ. Παντελεήμονα, κατόπιν αναθέσεως από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, την Τετάρτη 26 Δεκεμβρίου στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Νάουσας στο τέλος της θείας λειτουργίας. Ο κ. Γ. Ορδουλίδης είναι από τους στενούς συνεργάτες του σεβασμιωτάτου, διευθυντής της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής και Παραδοσιακών Οργάνων της Ιεράς Μητροπόλεως και καλλιτεχνικός διευθυντής των Παυλείων.

Παύλειος Λόγος

Από τη χειροθεσία του κ. Γεωργίου Ορδουλίδη σε άρχοντα Μαΐστορα της ΜΧΕ

Απονομή χρηματικών υποτροφιών στην Αλεξάνδρεια

ελέστηκε, όπως κάθε χρόνο ανήμερα του αγίου Στεφάνου, ευχαριστήριος εσπερινός στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας για τους επιτυχόντες στις φετινές Πανελλαδικές εξετάσεις και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε μέσα στον κατάμεστο ιερό ναό εκδήλωση την οποία παρουσίασε ο αρχιερατικός επίτροπος Αλεξανδρείας και υπεύθυνος του Γραφείου Νεότητος της Ιεράς Μητροπόλεως αρχιμ. Διονύσιος Ανθόπουλος. Χαιρετισμό απηύθυνε ο σεβασμιώτατος ενώ ομιλήτρια ήταν η καθηγήτρια Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ κ. Δήμητρα Κούκουρα με θέμα: «Η αξία της Παιδείας και της γνώσης». Στη συνέχεια απονεμήθηκαν χρηματικές υποτροφίες στους αριστούχους φοιτητές της πόλης καθώς και τιμητικές διακρίσεις στους εισαχθέντες στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα κατά τις τελευταίες Πανελλαδικές εξετάσεις.

Από την εκδήλωση στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αλεξανδρείας

Δώρα σε παιδιά του Ομίλου Προστασίας Παιδιού

τη διάρκεια της εορταστικής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων έκοψε την Βασιλόπττα, απηύθυνε πατρικούς λόγους και στη συνέχεια, ως επίτιμος Πρόεδρος του Ομίλου Προτασίας Απόρου Παιδιού Βέροιας, μοίρασε τα χριστουγεννιάτικα δώρα του Ομίλου στα 135 παιδιά που προστατεύει.

Ο σεβασμιώτατος μοιράζει δώρα στα παιδιά του Ομίλου Προστασίας

Συνάντηση βυζαντινών Χορωδιών στη Νάουσα

ην Κυριακή 30 Δεκεμβρίου διοργανώθηκε στον ιερό ναό αγίου Μηνά Ναούσης συνάντηση τριών ιστορικών Χορωδιών βυζαντινή Μουσικής της Μακεδονίας. Η συναυλία που δόθηκε μέσα στο ναό αποτέλεσε και την τελευταία εκδήλωση της Ιεράς Μητροπόλεως με την ευκαιρία συμπληρώσεως 100 χρόνων ελευθερίας. Έλαβαν μέρος η Χορωδία Ιεροψαλτών Θεσσαλονίκης «Αγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός», η Χορωδία του Συλλόγου Ιεροψλτών Νομού Κοζάνης «Οι Τρεις Ιεράρχαι» και η βυζαντινή Χορωδίας της Ι.Μ. Βεροίας «Κων/νος Πρίγγος» .

Αναμνηστική φωτογραφία στο τέλος της συνάντησης των Βυζαντινών Χορωδιών

Παύλειος Λόγος

τύπος & ουσία τοῦ Πρωτ/ρου Νεκταρίου Σαββίδη

νας πιστός πηγαίνοντας στην εκκλησία συνάντησε κάποιον “σοφό”, γνωστό για την αθεΐα του και θέλοντας να τον πειράξει ο άθεος (καλύτερα να λέμε άθρησκος γιατί άθεοι δεν υπάρχουν, μια και κάποιος που δεν πιστεύει στον Θεό, έχει για Θεό τον εαυτό του ή τα πάθη του) τον ρώτησε: -Που πας; -Στην εκκλησία, απαντά ο πιστός. -Δεν μου λες, αλήθεια, ο Θεός σου είναι μεγάλος ή μικρός; -Είναι και τα δυο, απαντά χωρίς να αιφνιδιαστεί ο πιστός. - Δηλαδή, πώς και τα δυο, δεν γίνεται. -Γίνεται, επιμένει εκείνος. Είναι τόσος μεγάλος που δεν τον χωρούν οι ουρανοί. Αλλά και τόσος μικρός, ώστε να χωράει μέσα σε μια φάτνη και να μπορεί να κατοικεί μέσα στη καρδιά μου. Ο άπιστος τάχασε. Η απάντηση του απλού πιστού είχε τόση σοφία μέσα της, που δεν την βρήκε σ’ όλα τα αθεϊστικά συγγράμματα που είχε διαβάσει… Ο Χριστός, αγαπητοί αναγνώστες, γεννήθηκε μέσα σ’ένα Σπήλαιο, σε μια Φάτνη. Ταπεινώθηκε και κατέβηκε από τον Ουρανό για να κάνει πλούσιους εμάς και να μας ανεβάσει πάλι στον Παράδεισο. Κι έρχεται δυστυχώς ο καθένας από μας και υπερηφανεύεται και επαίρεται

και επιδεικνύει την ύπαρξή του, την εργασία του, τα χρήματα του, τα κατορθώματά του, τις καλές του πράξεις, ίσως και την «αγιότητά» του χωρίς δυστυχώς καμία αίσθηση ταπείνωσης !… Πόσοι από μας έχουμε άραγε εμβαθύνει στο ασύλληπτο αυτό μυστήριο, της θείας ενανθρώπησης, για το οποίο οι αγγελικές δυνάμεις κατέβηκαν στη γη και εξεπλάγησαν από τη θεία ταπείνωση και υμνούν γι΄ αυτό ακατάπαυστα το Θεό!… Πόσο πολύ θα έπρεπε να αγαπήσουμε και να εναγκαλιστούμε την αγία ταπείνωση που τόσο θα μας έκανε να μοιάζουμε; Στις 26 Νοεμβρίου εορτάζουμε τον Άγιο Στυλιανό τον Παφλαγόνα, ο οποίος θεωρείται ο προστάτης των νηπίων και των παιδιών γενικότερα, λόγω της μεγάλης αγάπης του γι’ αυτά. Ο Άγιος Στυλιανός γεννήθηκε στην Παφλαγονία του Πόντου. Η φήμη του Αγίου Στυλιανού είχε εξαπλωθεί στον Πόντο και πολλοί πιστοί έρχονταν στο σπήλαιο της ερήμου να τον βρουν και να αποκομίσουν ψυχικά και σωματικά οφέλη. Εκείνη την εποχή υπήρχε μια θανατηφόρος ασθένεια που έφερνε τον θάνατο στα νήπια. Οι πιστοί γονείς επικαλούνταν με πίστη το όνομα του Αγίου Στυλιανού, ζωγράφιζαν την εικόνα του, και κατάφερναν να γεννούν υγιή παιδιά ή να

θεραπεύονται, με τη Χάρη του Θεού, τα παιδιά που είχαν ήδη αρρωστήσει. Και στη εποχή μας πάσχουν. Πάσχουν από ελαττώματα και πάθη. Είναι μερικές φορές ατίθασα, νευρικά και ανάποδα. Τα επηρεάζει ο Διάβολος και τα παρακινεί στο κακό και την αμαρτία. Τα κάνει αγνώριστα στο σπίτι. Κινδυνεύουν επίσης τα παιδιά από τους κακούς και φαύλους ανθρώπους , καθώς και από τις κακές παρέες. Παρασύρονται και λυπούν τον Θεό και τους γονείς. Ας τρέχουν οι γονείς στον Άγιο και ας τον παρακαλούν να θεραπεύει τα παιδιά από τις ψυχικές και σωματικές ασθένειές τους. Ο Άγιος είναι πρόθυμος να τα προστατεύει και να τα θεραπεύσει. «Πώς γίνεται να ζούμε χωρίς χαρά;» αναρωτιέται ένας σκηνοθέτης σε πρόσφατη συνέντευξή του σε Κυριακάτικη εφημερίδα. Αλήθεια, είναι δυνατόν να αντέξουμε την ζωή μας χωρίς χαρά; Ζωή χωρίς χαρά δεν αντέχεται. Όλοι είμαστε κυνηγοί της χαράς! Είναι αλήθεια ότι τίποτε δεν φοβόμαστε τόσο, όσο τον πόνο και το θάνατο και τίποτε δεν λαχταρούμε τόσο, όσο τη χαρά και την ευτυχία. Για ποια χαρά όμως μιλάμε; Για την κοσμική χαρά που ξεθωριάζει στην πρώτη βροχή της ζωής; Ας μην ξεγελάμε τον εαυτό μας και χάνουμε τον χρόνο

μας στην αναζήτηση της χαράς άσκοπα. Ας έχουμε οδηγό στην αναζήτηση της χαράς τον Χριστό. Η χαρά που προσφέρει ο Χριστός δεν στηρίζεται στην καλοπέραση, στα χρήματα, στις καταθέσεις, στα αυτοκίνητα, στα σπίτια, στα κτήματα, τα υλικά αγαθά. Γι΄ αυτό δεν σβήνει με την φτώχεια και την ταλαιπωρία, ούτε με την ασθένεια, ούτε εξαφανίζεται στο πένθος του τάφου, στην μοναξιά και στις δυσκολίες. Τι είπε ο Χριστός; «και την χαράν υμών ουδείς αίρει αφ΄υμών» (Ιω. ιστ΄20).. Είναι η χαρά ένα δώρο του Θεού, καρπός του Αγίου Πνεύματος η χαρά. Γράφει ο Κόντογλου: «Αληθινή κι όχι ψεύτικη χαρὰ νοιώθει μονάχα όποιος έχει τον Χριστὸ μέσα του, κι είναι ταπεινός, πράος, γεμάτος αγάπη. Αληθινή χαρὰ έχει μονάχα εκείνος που ξαναγεννήθηκε στην αληθινή ζωὴ του Χριστού». Μακάρι να είχαμε χώρο να γράψουμε πολλά για την αληθινή χαρά που προέρχεται από την χριστιανική ζωή. Θα κλείσουμε με έναν λόγο του Γέροντος Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου: «Ο Χριστός είναι η χαρά, το φως το αληθινό, η ευτυχία. Όταν βρεις τον Χριστό, σου αρκεί, δεν θέλεις τίποτ’ άλλο. Από κει πηγάζει η χαρά..».

ΕΦΗΜ ΕΦΗΜ

Ι∆ΕΣ ΕΙΡ∆ΕΣ ΕΡ

ΠΕΡΙΟ ΠΕΡΙΟ

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ ΤΕΛΟΣ

Ταχ. Γραφείο Ταχ. Γραφείο ΒΕΡΟΙΑΣ ΒΕΡΟΙΑΣ

αριθµ. κωδ. αριθµ. κωδ. 2638 2638

ΚΑ ∆ΙΑ ∆ΙΚ