ΤΕΥΧΟΣ 90 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2011
λειτουργεί η
ΚΑΤΑΚΟΜΒΗ
ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥ
ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ
ΑΡΧΙΕΠ. ΣΥΜΦΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ
ΚΑΘΕ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΤΕΛΕΙΤΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ
ά κ ι μ ο ν ο κ ν ι ώ ο ι σ ε τ α γ σ ύ ρ ε χ ενισ ιση των έχ ν υ σ τη
ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 23310 20951, 6945384355 ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ: ΑΣΠΙΣ BANK 731-05-000-3607 ΠΕΙΡΑΙΩΣ: 5243-033886-401
σελ 4
ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΕΠΙ ΤΩ ΑΓΙΩ ΠΑΣΧΑ
ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ του Πρωτ. Θεοφάνη Σαϊνίδη
σελ 16 σελ 6
ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ
σελ 20
σελ 8
70η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΝ του Στρατηγού Θεοκλήτου Ρουσσάκη
σελ 22 σελ 10
σελ 24
MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ
ΔΙMHNIAIO OPΘOΔOΞO ΠEPIOΔIKO
IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ , NAOYΣHΣ KAI KAMΠANIAΣ ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ
ΣΥΝΤΑΞΗ, HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣEΛIΔOΠOIHΣH, KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA και ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Mον. Γεράσιμος Mπεκές. ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ, EKTYΠΩΣH: «TYPE PRESS» Nέα Nικομήδεια
σελ 30
σελ 12
�
Σεβασμιώτατος Mητροπολίτης Bεροίας κ. Παντελεήμων
ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ του Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή
ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ του Σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος
ETOΣ ΙΗ΄ TEYXOΣ 90 ΜΑΡ. - ΑΠΡ. 2011
ΣΤΑ ΣΠΗΛΙΑΡΑΚΙΑ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ, ΣΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Τ’ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ του Αρχιμ. Ιερεμίου Γεωργαλή
ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης
ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ του π. Νεκταρίου Σαββίδη
ΚΩΔΙΚΟΣ 2638
APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ Λ O N TA I Σ T H Ν Τ Α Χ Υ Δ Ρ Ο Μ Ι Κ Η ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY: ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ» ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: gerbekes@yahoo.gr XEIPOΓPAΦA AΣXETΩΣ ΔHMOΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠIΣTPE ΦONTAI
EΞΩΦYΛΛO Τοιχογραφία της Αναστάσεως, του αγιοργάφου Καλλιέργη, στο παρεκκλήσιο του Χριστού, Βέροιας ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛO Η απόλυσις του Εσπερινού της Αγάπης στο Επισκοπείο της Βέροιας
ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY
ΣTH
website:
www.imverias.gr
Πατριαρχική Ἀπόδειξις ἐπί τῷ Ἁγίῳ Πάσχᾳ +ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΞΩΣ ΑΝΑΣΤΑΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ
Κ
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, αὶ πάλιν μετὰ χαρᾶς καὶ εἰρήνης ἀπευθύνομεν πρὸς ὑμᾶς τὸν χαρμόσυνον καὶ πλήρη ἐλπίδων χαιρετισμὸν «Χριστός Ἀνέστη»
Αἱ συγκυρίαι καὶ τὰ γεγονότα τῆς συγχρόνου ἐποχῆς φαίνονται μὴ δικαιολογοῦντα τὸ χαρμόσυνον τοῦ χαιρετισμοῦ μας. Αἱ συντελεσθεῖσαι ἤδη φυσικαὶ καταστροφαὶ ἐκ τῶν σεισμικῶν δονήσεων καὶ τῶν θαλασσίων ὑπερκυμάτων καὶ αἱ ἐπαπειλούμεναι τοιαῦται ἐκ τῆς πιθανολογουμένης ἐκρήξεως τῶν πυρηνικῶν ἐργοστασίων, ἀλλὰ καὶ αἱ ἀνθρωποθυσίαι ἐκ τῶν πολεμικῶν συρράξεων καὶ τῶν τρομοκρατικῶν ἐνεργειῶν, ἐμφανίζουν τὸν κόσμον μας δεινῶς πληγωμένον καὶ σφαδάζοντα ὑπὸ τὴν πίεσιν φυσικῶν καὶ πνευματικῶν κακῶν δυνάμεων. Ἐν τούτοις, ἡ Ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ εἶναι γεγονὸς ἀληθινὸν καὶ παρέχει εἰς τοὺς πιστοὺς χριστιανοὺς τὴν βεβαιότητα καὶ εἰς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους τὴν δυνατότητα τῆς ὑπερβάσεως τῶν δυσμενῶν ἐπακολούθων τῶν φυσικῶν καταστροφῶν καὶ τῶν ψυχικῶν ἐκτροπῶν. Ἡ φύσις ἐπαναστατεῖ ὅταν ἡ ὑπερφίαλος ἀνθρωπίνη διάνοια ἀποπειρᾶται νὰ τιθασεύσῃ τὰς ἀπειρομεγέθεις δυνάμεις τὰς ὁποίας ἔχει ἐμπερικλείσει ὁ Δημιουργὸς εἰς τὰ φαινομενικῶς ἀσήμαντα εἰς ὄγκον καὶ ἀδρανῆ στοιχεῖα της. Θεωροῦντες πνευματικῶς τὰ δυσμενῆ φυσικὰ φαινόμενα, τὰ ὁποῖα πλήττουν τὸν πλανήτην μας ἐπανειλημμένως καὶ διαδοχικῶς κατὰ τοὺς ἐσχάτους τούτους καιρούς, πλησιάζομεν εἰς τὴν ἀποδοχὴν τῆς ἀπόψεως ὅτι ταῦτα δὲν εἶναι ἀνεξάρτητα τῆς πνευματικῆς ἐκτροπῆς τοῦ ἀνθρωπίνου
4
Παύλειος Λόγος
γένους. Τὰ σημεῖα τῆς ἐκτροπῆς, ὅπως ἡ πλεονεξία, ἡ ἀπληστία, ἡ ἀκόρεστος ἐπιθυμία τοῦ πλούτου ἐν συνδυασμῷ πρὸς τὴν ἀδιαφορίαν διὰ τὴν πτωχείαν τῶν πολλῶν τὴν ὁποίαν συνεπιφέρει ὁ ὑπέρμετρος πλουτισμὸς τῶν ὀλίγων, δὲν φαίνονται διὰ τοὺς φυσικοὺς ἐπιστήμονας νὰ ἔχουν σχέσιν πρὸς τὰ φυσικὰ γεγονότα. Ἐν τούτοις, διὰ τὸν πνευματικῶς ἐρευνῶντα τὸ θέμα, ἡ ἁμαρτία διαταράσσει ὄχι μόνον τὴν ἁρμονίαν τῶν πνευματικῶν σχέσεων ἀλλὰ καὶ τῶν φυσικῶν. Ὑπάρχει μυστικὴ σχέσις μεταξὺ τοῦ ἠθικοῦ κακοῦ καὶ τοῦ φυσικοῦ κακοῦ καὶ ἐάν θέλωμεν νὰ ἀπαλλαγῶμεν ἀπὸ τὸ δεύτερον, πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ ἀρνηθῶμεν τὸ πρῶτον. Ὁ Ἀναστὰς Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ νέος ἄνθρωπος καὶ Θεός, ἀποτελεῖ τὸ πρότυπον τῆς εὐεργετικῆς ἐπιρροῆς τοῦ ἁγίου εἰς τὸν φυσικὸν κόσμον. Ἐθεράπευε τὰς φυσικὰς καὶ πνευματικὰς νόσους καὶ διῆλθεν εὐεργετῶν καὶ ἰώμενος τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ ταυτοχρόνως ἐγαλήνευσε καὶ τὴν τεταραγμένην θάλασσαν καὶ ἐπολλαπλασίασε τοὺς πέντε ἄρτους εἰς χορτασμὸν πεντάκις χιλίων ἀνδρῶν, συνδυάζων οὕτω τὴν ἀποκατάστασιν τῆς πνευματικῆς καὶ τῆς φυσικῆς ἁρμονίας. Ἐὰν θέλωμεν εἰς τὰς παρούσας δυσμενεῖς φυσικῶς καὶ πολιτικῶς καταστάσεις νὰ ἐπιδράσωμεν εὐμενῶς, δὲν ἔχομεν ἄλλην ὁδὸν ἀπὸ τὴν πίστιν εἰς τὸν Ἀναστάντα Χριστὸν καὶ ἀπὸ τὴν τήρησιν τῶν σωτηριωδῶν διὰ τὸν ἄνθρωπον ἐντολῶν Του. Ὁ Χριστὸς ἀνέστη καὶ συνανέστησε τὸ τέλειον ἦθος τοῦ ἀμαυρώσαντος αὐτὸ ἀνθρώπου, γενόμενος πρωτότοκος καὶ πρωτοπόρος εἰς τὴν ἀναγέννησιν τοῦ κόσμου, τῶν ἀνθρώπων καὶ τῆς φύσεως. Τὸ μήνυμα τῆς Ἀναστά-
σεως δὲν εἶναι κενὸν οὐσιαστικῆς ἐπιρροῆς εἰς τὴν ποιότητα τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς καὶ τῆς εὐρύθμου λειτουργίας τῆς φύσεως. Ὅσον πληρέστερον καὶ βαθύτερον θὰ βιώσωμεν τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Χριστοῦ εἰς τὰ βάθη τῶν καρδιῶν μας, τόσον εὐεργετικωτέρα θὰ εἶναι ἡ ἐπιρροὴ τῆς ὑπάρξεώς μας εἰς τὴν ὅλην ἀνθρωπότητα καὶ εἰς τὸν φυσικὸν κόσμον. Αἱ φυσικαὶ ἐπιστῆμαι ἴσως δὲν ἔχουν ἀκόμη ἐπισημάνει τὴν σχέσιν αὐτὴν μεταξὺ ἀναγεννήσεως τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἀνακαινίσεως τῆς φύσεως, ἀλλὰ ἡ πεῖρα τῶν ἁγίων, ἡ ὁποία εἴθε νὰ εἶναι καὶ ἰδική μας πεῖρα, διαβεβαιοῖ ὅτι εἶναι ἐμπειρικῶς διαπιστωμένον ὅτι ὄντως ὁ ἀναγεννημένος ἐν Χριστῷ ἄνθρωπος ἀποκαθιστᾷ τὴν διατεταραγμένην ἐκ τῆς ἁμαρτίας ἁρμονίαν τῶν φυσικῶν φαινομένων. Ὁ ἅγιος ἐν Χριστῷ μετακινεῖ ὄρη ἐπ’ ἀγαθῷ καὶ ὁ κακὸς καὶ ἀντίθεος ἄνθρωπος μετακινεῖ ἐδάφη καὶ ὑψώνει κύματα ὑπερμεγέθη ἐπὶ κακῷ. Εἴθε νὰ προσεγγίσωμεν πρὸς τὴν ἁγιότητα τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ ἵνα διὰ τῆς χάριτος Αὐτοῦ γαληνεύσωμεν τὰ φυσικὰ καὶ ἠθικὰ κύματα τὰ ὁποῖα πλήττουν τὸν σύγχρονον κόσμον μας. Ἡ χάρις τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ εἴη μετὰ πάντων ὑμῶν, τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά. Γένοιτο.
Ἅγιον Πάσχα 2011 + Ὁ Κωνσταντινουπόλεως διάπυρος πρὸς Χριστὸν Ἀναστάντα εὐχέτης πάντων ὑμῶν
Παύλειος Λόγος
5
ποιμαντορική ἐγκύκλιος ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ
Τ
«Τίς ἀποκυλίσει ἡμῖν τόν λίθον ἐκ τῆς θύρας τοῦ μνημείου;» (Μαρκ. 16, 3)
ήν ἀπορία τῶν μυροφόρων γυναικῶν οἱ ὁποῖες «διαγενομένου τοῦ Σαββάτου» πορεύονται πρός τό μνῆμα τοῦ Ἰησοῦ γιά νά ἀλείψουν μέ τά ἀρώματα τῆς ἀγάπης καί τῆς εὐσεβείας τους τό νεκρό του σῶμα, ἀποτυπώνει ὁ ἱερός εὐαγγελιστής. Οἱ τρεῖς γυναῖκες ἔχουν ξεπεράσει τόν φόβο γιά τό παράτολμo ἐγχείρημά τους, ἔχουν ξεπεράσει τόν ἐνδοιασμό γιά τούς κινδύνους πού διατρέχουν· τό μόνο ἀνυπέρβλητο ἐμπόδιο στόν σκοπό τους εἶναι ὁ λίθος πού κλείνει τή θύρα τοῦ μνημείου, ὁ λίθος πού τίς στερεῖ τή δυνατότητα νά πλησιάσουν τόν νεκρό, ὅπως νόμιζαν, διδάσκαλό τους. Στήν ἀπορία τους καί στήν ἀγωνία τους δίνει ὅμως ἀπάντηση ὁ Θεός· γιατί ὁ λίθος πού τίς ἀπασχολεῖ εἶναι ἤδη ἀποκεκυλισμένος· γιατί ὁ Ἰησοῦς τόν ὁποῖο ἀναζητοῦν μετά τῶν νεκρῶν εἶναι ἤδη ἀναστημένος· γιατί ἡ λύπη καί ὁ πόνος τους μετατρέπεται σέ ἔκπληξη καί χαρά ἀπό τήν ἐμφάνιση τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου ἐνώπιόν τους. «Τίς ἀποκυλίσει ἡμῖν τόν λίθον ἐκ τῆς θύρας τοῦ μνημείου;» Στήν ἀπορία τῶν μυροφόρων ὁ Χριστός ἀναγνωρίζει τήν πίστη, μία πίστη τόσο ἰσχυρή πού ξεπερνᾶ ὅλα τά ἀνθρώπινα ἐμπόδια καί τίς φέρνει στό μνῆμα. Καί ἄν ὁ Χριστός ἀπαντᾶ στήν ἀπορία τῶν μυροφόρων γυναικῶν, εἶναι γιατί βλέπει αὐτή τήν πίστη τους· καί ἡ μετακίνηση τοῦ λίθου εἶναι ἀκριβῶς ἡ ἀπάντησή του 6
Παύλειος Λόγος
σέ αὐτή. Γιατί, ἀσφαλῶς, ἡ μετακίνηση τοῦ λίθου ἐκ τῆς θύρας δέν ἦταν ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ἦταν ὅμως τό ἐμφανές της σημεῖο· ἡ μετακίνησή του ἦταν τό ὁρατό σημεῖο τῆς πίστεως τῶν μυροφόρων. Ὁ Χριστός εἶχε διδάξει κατά τήν ἐπίγεια ζωή του τίς δυνατότητες τῆς πίστεως, ἡ ὁποία δύναται, κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο, «καί ὄρη μεθιστάνειν» (1 Κορ. 13, 2)· καί τώρα τό ἀποδεικνύει μέ τή μετακίνηση τοῦ λίθου πού σφραγίζει τόν τάφο του. Γιατί αὐτός εἶναι ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ἤθελε ὁ Χριστός νά ἀνταποκριθεῖ στήν πίστη τους. Γιατί μόνο ὅσοι πιστεύουν στόν Χριστό, μποροῦν νά δοῦν καί νά ζήσουν τήν Ἀνάστασή του. «Τίς ἀποκυλίσει ἡμῖν τόν λίθον ἐκ τῆς θύρας τοῦ μνημείου;» Ἡ ἐρώτηση τῶν μυροφόρων ἐπανέρχεται, ἀδελφοί μου, συνειδητά ἤ ἀσυνείδητα πολλές φορές στά χείλη μας. Θέλουμε νά συναντήσουμε τόν Χριστό, ἀλλά εἶναι πολλοί οἱ λίθοι, εἶναι πολλά τά ἐμπόδια πού δέν μᾶς ἐπιτρέπουν αὐτή τή συνάντηση. Εἶναι ἐμπόδια προσωπικά καί ἐσωτερικά, εἶναι ἐμπόδια πού θέτουμε μόνοι μας στόν ἑαυτό μας, μέ τά πάθη καί τίς ἀδυναμίες μας· εἶναι ἐμπόδια πού βάζει ὁ κόσμος γύρω μας καί ἐμεῖς δέν προσπαθοῦμε νά τά παραμερίσουμε· εἶναι ἐμπόδια πού δημιουργεῖ ὁ ἐχθρός τῆς ψυχῆς μας γιά νά μᾶς στερήσει τή συνάντηση μέ τόν Σωτήρα καί Λυτρωτή μας. Ὅμως, ἀδελφοί μου, ὅλα τά ἐμπόδια μποροῦν νά
συντριβοῦν, γιατί ὁ Ἀναστημένος Χριστός πού κύλισε τόν λίθο ἐκ τῆς θύρας τοῦ μνημείου γιά χάρη τῶν μυροφόρων, πού κατέλυσε τά δεσμά τοῦ θανάτου, πού συνέτριψε τίς πύλες τοῦ Ἅδου καί χάρισε ζωή καί ἀθανασία στό γένος τῶν ἀνθρώπων, ἔχει τή δύναμη νά συντρίψει καί ὅλους τούς λίθους πού μᾶς ἐμποδίζουν νά τόν δοῦμε καί νά τόν πλησιάσουμε Ἀναστημένο. Μία μόνο προϋπόθεση ὑπάρχει· νά πιστεύσουμε σέ αὐτή τή δύναμή του καί νά προχωρήσουμε πρός Αὐτόν μέ τή διάθεση καί τή θέληση νά τόν συναντήσουμε. Νά πιστεύσουμε σέ Αὐτόν καί νά τόν πλησιάσουμε μέ τήν ἀγάπη τῶν μυροφόρων. Καί τότε θά διαπιστώσουμε ὅτι δέν ὑπάρχουν πλέον ἐμπόδια, ὅτι «ἀποκεκύλισται ὁ λίθος», ὅτι δέν μᾶς χωρίζει τίποτε
ἀπό Ἐκεῖνον τόν ὁποῖο ἀγάπησε ἡ ψυχή μας, ἀλλά καί ὁ ὁποῖος μᾶς ἀγάπησε, ὥστε σταυρώθηκε καί ἀνέστη γιά τή σωτηρία μας. Αὐτό τό βίωμα τῆς συναντήσεώς μας μέ τόν Ἀναστάντα Χριστό εὔχομαι νά αἰσθανθοῦμε ὅλοι καί νά ἀξιωθοῦμε νά γίνουμε μέτοχοι τῆς χαρᾶς καί τοῦ φωτός τῆς Ἀναστάσεώς του καί στή γῆ καί στόν οὐρανό.
Διάπυρος πρός τόν ἐκ τάφου Ἀναστάντα Κύριον εὐχέτης † Ὁ Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας Παντελεήμων Παύλειος Λόγος
7
ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ και σύγχρονος κόσμος
Π
Ὑπό Ἀρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζῆ, Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου Καμπανίας
ριν την Βίβλο οι λαοί αντλούσαν την βεβαιότητά τους για την παρουσία του Θεού από την παρατήρηση της γενναιοδωρίας του κόσμου, από τον θαυμασμό μπροστά στην οντολογική πραγματικότητα. Αντίθετα, ο λαός του Θεού στη Βίβλο αντιλαμβάνεται την περί Θεού ιδέα όχι στην παρατήρηση της φύσεως, αλλά μέσω μίας σειράς ιστορικών εμπειριών που εγγράφονται αναλλοίωτα, στη συλλογική μνήμη. Η σχέση δηλ, του ανθρώπου με τον Θεό εγκαταλείπει τη διάσταση της φύσης και του κόσμου, για να ενσωματωθεί στη διάσταση της ιστορίας. Έτσι εκεί που ο Παγανισμός οικοδομούσε γέφυρες και σχέσεις ανάμεσα στο ιερό και τον κόσμο, η βιβλική παράδοση δημιουργούσε χάσματα, απαγορεύοντας στον άνθρωπο να τα υπερβεί. Αυτό βέβαια δεν σήμαινε πως ο Θεός δεν είχε μία σχέση μεθέξεως με τον κόσμο. Επειδή ακριβώς όλα “μετέχουν”στον Θεόν, δεν μπορούν να νοηθούν ως αυτόνομες υπάρξεις ή οντότητες, αλλά μόνο ως δώρα του Θεού. Η εισβολή της αιωνιότητας μέσα στον ανθρώπινο χρόνο λαμβάνει απτή μορφή με την δημιουργία της Εκκλησίας, ενός λαού που πιστεύει πως η ιστορία δεν είναι η απλή αλληλοδιαδοχή ισότιμων γεγονότων, αλλά θεωρεί πως το αποφασιστικό γεγονός που καθορίζει την πορεία του κόσμου έχει ήδη συμβεί: ο Χριστός έχει αναστηθεί κι αυτό προδηλώνει τη νέα δημιουργία που απεργάζεται ο Θεός. Κι αυτή η πίστη δεν εξαντλείται στο χώρο των πεποιθήσεων, αλλά οδηγεί στη δημιουργία ενός λαού που διαμορφώνει τη ζωή του σύμφωνα με αυτήν την πίστη, ενός λαού που η ζωή του φέρει τα σημάδια της δημιουργίας που έρχεται. Εκκλησία και Κοινωνία στην εκκοσμίκευση δεν συναντώνται και τούτο διότι υπάρχει σήμερα η πεποίθηση πως ο δημόσιος βίος, με ό,τι αυτός συμπεριλαμβάνει, πολιτική, οικονομία, ηθική σκέψη και βιοηθικό προβληματισμό, παιδεία, κ.λ.π, οφείλει να πορεύεται ανεπηρέαστος από κάθε θεολογικό προβληματισμό, κάνοντας την εκκλησία αρωγό της ιδιωτικής σφαίρας και μόνο. Το γεγονός πως η σαρωτική πλειοψηφία των ανθρώπων στο σύγχρονο δυτικό κόσμο, της ορθοδόξου Ελλάδος συμπεριλαμβανομένης, λειτουργεί στην πράξη σαν να μήν υπάρχει Θεός, πιστεύουμε πως θα πρέπει να γίνει το κατεξοχήν αντικείμενο προβληματισμού και παρέμβασης για τη σύγχρονη χριστιανική ποιμαντική. Άν μέχρι τώρα κυριαρχούσε η μέριμνα για τις πεποιθήσεις
8
Παύλειος Λόγος
των πιστών, η απολογητική υπεράσπιση της ύπαρξης του Θεού, με άλλα λόγια το ενδιαφέρον εστιαζόταν στο πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους, το βλέμμα πρέπει τώρα να εστιαστεί πρωτίστως στο πεδίο της πράξης, στο πώς ζούν οι άνθρωποι. Κινδυνεύει ο σημερινός χριστιανός επειδή πρακτικά δεν ζεί ως ένθερμος πιστός, να ακούσει τον Χριστό να του απευθύνει προσωπικά τα γνωστά λόγια: “ου πας ο λέγων με Κύριε Κύριε εισελεύσεται εις την Βασιλείαν του Θεού”. Η χριστιανική πνευματική παράδοση με την ευαγγελική της απλότητα είχε από ενωρίς αντιληφθεί αυτό που η σύγχρονη φιλοσοφία ανέλυσε και αποτύπωσε με το δικό της περίτεχνο λεξιλόγιο. Ότι δηλαδή η αυτοκατανόηση των ανθρώπων αποδεικνύεται εξαιρετικά πολύπλοκη και εννοιολογικά απρόσιτη, αντίθετα με το επίπεδο της πράξης που στον πραγματικό κόσμο ωθείται σε λίγο ή πολύ αναγνωρίσιμες κατευθύνσεις που μόνο συμβολική σχέση έχουν με τα τεκταινόμενα στο χώρο της συνείδησης.1 Ο σημερινός Ιερέας που θεωρεί ως βασική εργασία του την εν Χριστώ συνάντηση με τους ανθρώπους και σκύβει ενώπιον των προβλημάτων τους με ποιμαντική πρόθεση, έρχεται αντιμέτωπος με σχεδόν ανυπέρβλητες δυσκολίες. Πλείστοι όσοι χριστιανοί που προσέρχονται σήμερα στην Εκκλησία ζητώντας τις ευχές, τις αγιαστικές πράξεις και τα Μυστήρια, είναι ιδιαίτερα αμφίβολο άν έχουν συνειδητοποιήσει τί ζητούν. Η Βάπτιση και ο Γάμος γίνονται εκφράσεις του σύγχρονου, έντονα καταναλωτικού, κοινωνικού βίου και όχι Μυστήρια που οδηγούν σε συνάντηση με τον Θεό. Η εξομολόγηση καταλήγει να βιώνεται ως ψυχική αποφόρτιση, έκφραση παραπόνων έναντι των πάντων, του Θεού συμπεριλαμβανομένου, αναζήτηση ανακούφισης και συναισθηματικής πλήρωσης. Η μετοχή στην Θεία Ευχαριστία αποτελεί έθιμο και ταυτόχρονα δικαίωμα, που ουδόλως σχετίζεται με τον εν γένει πνευματικό βίο του ανθρώπου. Ο αγιασμός, το Ευχέλαιο και οι υπόλοιπες ευχές του Ευχολογίου θυμίζουν μαγικές τελετές που οφείλουν να έχουν, αυτόματο, λυτρωτικό αποτέλεσμα, χωρίς ανάληψη ευθύνης για τίποτε, χωρίς μετάνοια, όχι σπάνια ο τελευταίος σταθμός του ανθρώπου μετά από ανάλογες στάσεις στον αστρολόγο, το μέντιουμ, τους πάσης φύσεως οιωνοσκόπους. Ο σύγχρονος Έλληνας δηλώνει βαθιά πίστη στο Θεό, αλλά αδυνατεί να υποψιαστεί πως ο Θεός του συνήθως δεν είναι ο Χριστός του Ευαγγελίου. Επικαλείται συχνά τον Θεό, αλλά στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ζεί σαν να μην υπάρχει Θεός. Η θεραπευτική προσδοκία που καλλιερ-
γήθηκε στο χώρο της ψυχοθεραπείας, αλλά και της New Age θρησκευτικότητας, κάνει ήδη φανερή την πίεσή της και στο χώρο της Ελλαδικής εκκλησιαστικής ποιμαντικής. Το Ευαγγέλιο πιέζεται για να εξομαλυνθεί και να προσαρμοσθεί προς την ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου για έναν Χριστό χωρίς Σταυρό, που απλώς κολακεύει τη συνείδηση και την αυτοδικαίωση του ανθρώπου. Οι σχέσεις ποιμένος και ποιμνίου τείνουν να μπουν κάτω από τον αστερισμό της συναισθηματικότητας και του ρηχού ψυχολογισμού, που θεωρεί πως κάθε επιθυμία είναι νόμιμη, αρκεί να είναι ειλικρινής. Απώτερος σκοπός είναι κι εδώ η δημιουργία μιας ευτυχισμένης, άνετης και κοινωνικά επιτυχημένης ζωής, χωρίς αβεβαιότητες και χωρίς τραγικό χαρακτήρα, που θα υποστηρίζεται από μία αφηρημένη συγχώρηση, την οποία η Εκκλησία δίνει ανεξάρτητα από οποιαδήποτε μορφή μετανοίας. Μία ποιμαντική, που όπως προσφυώς χαρακτηρίστηκε, κάνει τους χριστιανούς το μέλι και όχι το αλάτι της γής.2 Όποιος βιώνει την πραγματικότητα των συγχρόνων ενοριών, θα συνειδητοποιούσε, πως η διαδικασία της εξατομίκευσης, την οποία πυροδότησε η εκκοσμίκευση, κάνει τις σύγχρονες ενορίες πιο απρόσωπες παρά ποτέ. Η σύγχρονη φιλελεύθερη κοινωνία αποξενώνει τους ανθρώπους στο βαθμό που αποθαρρύνει τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις, καθώς θεωρεί πως έτσι προστατεύονται καλύτερα τα δικαιώματά τους. Όλοι νοιώθουν πιο ελεύθεροι και πιο ευέλικτοι και η κοινωνία ανάγεται σε ένα αχανές super-market της επιθυμίας, στο οποίο ο καθένας ενθαρρύνεται να εισέλθει μόνος και να περιπλανηθεί αποκομίζοντας ό,τι θεωρεί πως ο κόσμος του οφείλει. Οι ενορίες (στα μεγάλα βέβαια, αστικά κέντρα), δεν μοιάζουν τις ευχαριστιακές συνάξεις που αποσκοπούν στη λατρεία του αληθινού Θεού, ούτε καλλιεργούν στην πράξη την αγάπη και το ενδιαφέρον για τον πάσχοντα αδελφό. Θυμίζουν περισσότερο κέντρα εξυπηρετήσεως θρησκευτικών αναγκών, στα οποία μήτε ο ιερέας μήτε ο πιστός εκπλήσσονται πλέον από το γεγονός πως δεν ξέρουν τίποτε ο ένας για τον άλλο και δεν επιθυμούν και να κάνουν κάτι για αυτό. Αυτό που προέχει είναι να εξυπηρετηθεί η τρέχουσα ανάγκη, να βαπτισθεί το παιδί, να εκδοθούν τα σχετικά χαρτιά για το γάμο και να κανονιστούν τα σχετικά με την τελετή, να γίνει το μνημόσυνο του αγαπημένου νεκρού, να κανονισθεί ο αγιασμός ή το ευχέλαιο, να γίνει η δωρεά και να αναγραφεί κάπου στο ναό το όνομα του δωρητή. Το τί νοηματοδοτεί όλες αυτές τις πρακτικές, τί τις συνέχει, πώς ενσωματώνονται μέσα στον
γενικό εκκλησιαστικό βίο, αλλά και στην προσωπική πορεία του κάθε χριστιανού, είναι ένα ερώτημα που δεν τίθεται σχεδόν ποτέ. Τις σπάνιες μάλιστα φορές που εμφανίζεται ως απορία από τη μεριά του ιερέα, αντιμετωπίζεται με ολοφάνερη έκπληξη και αμηχανία από τη μεριά των πιστών. Ο σύγχρονος χριστιανός από την μεριά του δεν συνειδητοποιεί τί σημαίνει να ανήκεις σε μία κοινότητα. Στις μέρες μας γίνεται περιστασιακά συζήτηση για την αναζωπύρωση του χαρίσματος των λαϊκών και τη συμμετοχή τους στην ενοριακή ζωή, η πραγματικότητα φανερώνει όμως πως όλο και περισσότερο οι σημερινοί χριστιανοί είναι απρόθυμοι να αναλάβουν συγκεκριμένες ευθύνες εντός της ενορίας. Ιερείς και πιστοί συμφωνούν σιωπηρά πως το ενοριακό έργο, σε όλες τις εκφάνσεις του, αποτελεί αρμοδιότητα του ιερέα (που πληρώνεται άλλωστε για αυτή). Η ενορία, όπως και γενικότερα η Εκκλησία, καταλήγει έτσι να θυμίζει προβληματική ΔΕΚΟ που αγωνίζεται εν μέσω αντιξοοτήτων να προσφέρει τις υπηρεσίες της στους πολίτες. Θα σας πω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Άς αναλογιστούμε τη βραδιά της Αναστάσεως, της γιορτής που θεωρητικά συνιστά το κέντρο που νοηματοδοτεί το χριστιανικό βίο, της γιορτής από την οποία πηγάζει η εν ημίν ελπίδα, και ας αναρωτηθούμε πώς επιλέγουν να την ζήσουν οι περισσότεροι χριστιανοί της πατρίδας μας. Μακριά συνήθως από την ενορία τους, προσέρχονται για λίγο ( για πόσο ακόμη?) στην εκκλησία του χωριού ή του εξοχικού τους, και εγκαταλείποντας την αναστάσιμη λειτουργία κομίζουν στο σπίτι τους ένα φώς που δεν γνωρίζουν από πού πηγάζει και πώς φωτίζει τις ζωές τους, για να καταλήξουν γρήγορα στο τραπέζι, γύρω από το οποίο συνωστίζεται η ευρύτερη βιολογική οικογένεια. Το γεγονός πως αυτή η κατάσταση εξαίρεται ακόμη και στις ημέρες μας ως Πάσχα Ρωμαίϊκο, ακόμη και από εκκλησιαστικούς κύκλους, δείχνει πόσο έχει λησμονηθεί η αίσθηση ότι οι χριστιανοί συγκροτούν μία άλλη οικογένεια, που ξεπερνά με τη Χάρη του Πνεύματος αυτήν του αίματος. Προσπαθώντας να βάλει σε τάξη το χαοτικό πλήθος των νέων δεδομένων ο σύγχρονος άνθρωπος καταφεύγει στις θετικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Ο θεολογικός και εκκλησιαστικός από την άλλη χώρος, αγνοώντας εν πολλοίς τις σχετικές συζητήσεις στο χώρο της επιστημολογίας, υποκύπτει συχνάπυκνά στις γνωστικές αξιώσεις των εκκοσμικευμένων επιστημών που προέρχονται από το σύγχρονο εκκοσμικευμένο πανεπιστήμιο. Ο βασικός κίνδυνος για την Εκκλησία είναι να ασπαστεί και αυτή με τη σειρά της την άποψη της εκκοσμικευμένης επιστήμης,
πως ο τρόπος που εξελίσσονται σήμερα οι ανθρώπινες κοινωνίες και εν γένει ο τρόπος που η επιστήμη περιγράφει τα ανθρώπινα πράγματα, είναι αναπότρεπτος, δεσμευτικός και αναγκαστικός και όλοι, ως εκ τούτου, θα πρέπει να κλίνουν γόνυ σ’ αυτόν. Κάθε άλλη προοπτική μοιάζει καταδικασμένη σε αποτυχία και θα πρέπει να νοείται ως αναχρονιστική εμμονή. Η ορατή κατάληξη αυτής της πορείας είναι να γίνει η ατζέντα του κόσμου, ατζέντα της Εκκλησίας. Αντί δηλαδή, η Εκκλησία να υπηρετεί την μεταμόρφωση του κόσμου μέσα από το περιεχόμενο της βιβλικής ιστορίας, καταλήγει να κάνει την ιστορία του κόσμου δική της ιστορία. Ασυναίσθητα
διολισθαίνει έτσι στη θλιβερή κατάσταση να υπηρετεί όχι το σχέδιο της Σωτηρίας του κόσμου, αλλά υποθέσεις του κόσμου τούτου. Και είτε υπηρετεί έθνη σε αναζήτηση ταυτότητας είτε κοινωνικές ελίτ που επιδιώκουν εξουσία και αυτοδικαίωση είτε τη φιλελεύθερη οικονομία της αγοράς με την αγριότητα που την χαρακτηρίζει, είτε την φυγή σε ιδιωτικούς παραδείσους αυτοεκπλήρωσης και “καταναλωτικής” πνευματικότητας, είτε λαμβάνει συν τηρητικά είτε προοδευτικά προσωπεία, έχει προδώσει την αποστολή της στον κόσμο. Με ανάλογο τρόπο αλλοιώνεται και ο ρόλος του ποιμένα. Αντλώντας πρότυπα όχι από τη βιβλική και πατερική παράδοση, αλλά από την περιβάλλουσα πολιτισμική κατάσταση, ο ιερέας από διάκονος των Μυστηρίων και ποιμένας ψυχών, αρχίζει και θυμίζει όλο και πιο έντονα διευθύνοντα σύμβουλο, ψυχοθεραπευτή, ή διδάσκαλο γκουρού. Υιοθετώντας την ατζέντα του κόσμου η θεολογία μπαίνει σε απολογητική τροχιά,
υποκύπτει στον πειρασμό να προσπαθήσει να κάνει το ευαγγέλιο πιστευτό στον κόσμο. Προσπαθώντας να συσχετίσει την αρχαία παράδοση της πίστης με το νεωτερικό κόσμο της δυσπιστίας, προστρέχει στους εκάστοτε φιλοσοφικούς συρμούς, υπαρξιστικούς, ψυχαναλυτικούς, μαρξιστικούς, νεοφιλελεύθερους. ‘Ομως στο πρόσωπο του Χριστού δε συναντάμε την παρουσίαση βασικών ιδεών περί Θεού, κόσμου και ανθρωπότητας, αλλά την κλήση να γίνουμε μαθητές Του, μέλη ενός νέου λαού βασιλέων και ιερέων ( βασίλειον ιεράτευμα). Έργο της Εκκλησίας δεν είναι έτσι να περιγράψει την πραγματικότητα με όρους αποδεκτούς από τον κόσμο, αλλά να αλλάξει τις ζωές των μελών της, να τις μεταμορφώσει υπό το φώς των εκπληκτικών διαβεβαιώσεων του Ευαγγελίου, όχι να εξηγήσει το ευαγγέλιο στον κόσμο με όρους αποδεκτούς από αυτόν, αλλά να δείξει πως ο κόσμος μπορεί να γνωσθεί ορθά μόνο άν ο Χριστός αναστήθηκε εκ νεκρών. Η Εκκλησία οφείλει να διαλαλεί διηνεκώς και στον σύγχρονο κόσμο την ιστορία του σταυρωθέντος και αναστηθέντος Χριστού, να βοηθήσει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν πρόσωπο με πρόσωπο την αμαρτωλότητά τους, την τάση τους να αποφεύγουν συστηματικά να πούν την αλήθεια σχετικά με τον εαυτό τους και τον κόσμο. Για να μπορέσει όμως η Εκκλησία να είναι η κοινότητα που ερμηνεύει στους ανθρώπους την ιστορία του Χριστού, θα πρέπει να είναι μία κοινότητα που θα έχει η ίδια μεταμορφωθεί από αυτήν την ιστορία. Ένας ισορροπημένος συνδυασμός της εποπτείας του παρελθόντος, της αποτύπωσης των προβλημάτων του παρόντος και της χάραξης μίας στρατηγικής για το μέλλον μπορεί και πρέπει να οδηγήσει τη σύγχρονη Εκκλησία να ανοιχτεί στην προοπτική του μέλλοντος με την ελπίδα ότι δεν κινείται με βάση ανθρώπινα κριτήρια και επινοήσεις, αλλά σε συμφωνία και αρμονία με τον έργο της Θείας Χάριτος που ενεργεί μεταμορφωτικά εντός του κόσμου στην πορεία προς τη φανέρωση της νέας δημιουργίας, της Βασιλείας του Θεού. Το έργο του Θεού συνεχίζεται μέσα στον κόσμο. Συνεχίζεται και μέσα από την ταπεινή μαρτυρία του γενικού και πολύπλευρου έργου του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Παντελεήμονος στην τοπική μας Εκκλησία, του Ιερού Κλήρου και του πιστού μας λαού, αλλά και μέσα από την μεταμόρφωση ανθρώπων κάποτε αλαζονικών, αλλά μετέπειτα ταπεινωμένων από τη ζωή και γι’ αυτό πια ταπεινών. Συνεχίζεται από όλους εκείνους που με την ίδια τη ζωή τους λένε: Ελθέτω η Βασιλεία Σου επί της γής. !
Παύλειος Λόγος
9
ΜΕΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
«Βλέπετε … τήν κλῆσιν ὑμῶν, ἀδελφοί, ὅτι οὐ πολλοί σοφοί κατά σάρκα, οὐ πολλοί δυνατοί, οὐ πολλοί εὐγενεῖς, ἀλλά τά μωρά τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός ἵνα τούς σοφούς καταισχύνῃ, καί τά ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός, ἵνα καταισχύνῃ τά ἰσχυρά» (1 Κορ. 1, 26-27)
Ε
νώπιον τοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου καί πάλι σήμερα, ἀδελφοί μου, ἐνῶ ὁ Χριστός ἄπνους θά κατέλθει σέ λίγο στόν τάφο καί θά πορευθεῖ πρός τόν Ἅδη. Ἐνώπιον τοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου, καί ὁ λόγος ὁ τοῦ Σταυροῦ ἀκούεται γιά μία ἀκόμη φορά στούς ναούς μας, ἀκούεται γιά μία ἀκόμη φορά ἀπό τά χείλη τοῦ ἀποστόλου Παύλου, τοῦ πιό αὐθεντικοῦ ἑρμηνευτοῦ τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ, τό ὁποῖο εἶχε καί ὁ ἴδιος βιώσει προκειμένου νά ὁμολογεῖ ὅτι «Χριστῷ συνεσταύρωμαι, ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός» (Γαλ. 2, 19-20). Τή δική του φωνή ἀκοῦμε καί σήμερα ἐνώπιον τοῦ Σταυροῦ νά μᾶς διερμηνεύει τό νόημα τοῦ λόγου του μέ μία προτροπή: «βλέπετε … τήν κλῆσιν ὑμῶν, ἀδελφοί, ὅτι οὐ πολλοί σοφοί κατά σάρκα, οὐ πολλοί δυνατοί, οὐ πολλοί εὐγενεῖς, ἀλλά τά μωρά τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός ἵνα τούς σοφούς καταισχύνῃ, καί τά ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός, ἵνα καταισχύνῃ τά ἰσχυρά». Τό ζητούμενο γιά ὅλους ἐμᾶς, ἀδελφοί μου, πού στεκόμαστε σήμερα στή σκιά τοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου, γιά ὅλους ἐμᾶς πού ἐπιθυμοῦμε ἡ συνάντησή μας αὐτή μέ τόν δι᾽ ἡμᾶς σταυρωθέντα Χριστό νά μήν εἶναι ἐφήμερη καί τυχαία, εἶναι νά ἀντιληφθοῦμε τήν κλήση μας, νά ἀντιληφθοῦμε τήν ἀποστολή μας στόν κόσμο, νά ἀντιληφθοῦμε τό νόημα τῆς ζωῆς μας. Καί ἡ πραγματική μας κλήση, ἡ ἀληθινή μας ἀποστολή,
10
Παύλειος Λόγος
τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντελεήμονος τό οὐσιαστικό νόημα τῆς ζωῆς μας δέν εἶναι ὅσα φανταζόμαστε ἤ σχεδιάζουμε ἐμεῖς γιά τόν ἑαυτό μας· δέν εἶναι οὔτε ἡ σοφία, οὔτε ἡ δύναμη, οὔτε ἡ κοινωνική θέση, οὔτε τά χρήματα πού οἱ περισσότεροι ἀπό ἐμᾶς ἐπιδιώκουμε καί ἀγωνιζόμαστε νά ἀποκτήσουμε, γιατί ὅλα αὐτά ἀφενός εἶναι παροδικά καί ἀφετέρου δέν ἔχουν καμία σημασία στά μάτια τοῦ Θεοῦ, γιατί δέν μᾶς βοηθοῦν νά οἰκειωθοῦμε τή ζωή πού πηγάζει ἀπό τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος κατά τόν ἱερό ὑμνογράφο «ζωή καί ἀνάστασις ὑπάρχει» γιά τούς πιστούς. Καί ἡ κλήση τοῦ Θεοῦ γιά τόν καθένα ἀπό ἐμᾶς εἶναι νά ἀποδεχθεῖ μέσω τῆς ἑκουσίας ταπεινώσεως τή μωρία καί τήν ἀσθένειά του. Ὅποιος νομίζει ὅτι εἶναι σοφός, αὐτοϊκανοποιεῖται μέ τό πεπερασμένο τῆς ἀνθρώπινης σοφίας καί χάνει τήν εὐκαιρία νά κερδίσει τή σοφία τοῦ Θεοῦ, «τήν πάντα νοῦν ὑπερέχουσαν» (Φιλ. 4, 7). Ὅποιος νομίζει ὅτι εἶναι ἰσχυρός, σωματικά, κοινωνικά ἤ οἰκονομικά, χάνει τήν εὐκαιρία νά βιώσει τή δύναμη τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία «ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται» (2 Κορ. 12, 9). Ὁ Χριστός ἐπιλέγει τά ἀσθενῆ καί τά μωρά τοῦ κόσμου γιά νά δείξει τή δύναμή του, ἐπειδή καί ὁ ἴδιος φάνηκε ἀσθενής καί μωρός στά μάτια τοῦ κόσμου, ὅταν ἐπέλεξε νά ἀνέβει στόν Σταυρό γιά τή σωτηρία μας. Ἀλλά ἡ φαινομενική ἀδυναμία καί ἡ μωρία τοῦ Ἰησοῦ, γιά τήν ὁποία τόν περιέπαιζαν οἱ Ἰουδαῖοι καί τόν χλεύαζαν οἱ σταυρωτές του, ἀποδείχθηκε δύναμη καί σοφία, γιά ὅσους μποροῦν νά βλέπουν πέρα ἀπό τά
σχήματα τοῦ κόσμου καί νά τά ἀξιολογοῦν ὑπό τό πρίσμα τῆς αἰωνιότητος. Ὁ Θεός δέν καλεῖ τόν ἄνθρωπο νά ἀρνηθεῖ τή σοφία καί νά ἀπορρίψει τή δύναμη, διότι Ἐκεῖνος τοῦ χάρισε καί τά δύο· τόν καλεῖ ὅμως νά ἀντιληφθεῖ ὅτι ἡ δύναμη καί ἡ σοφία πού μπορεῖ νά ἀποκτήσει δέν εἶναι αὐτοσκοπός, ἀλλά μέσα πού θά τόν βοηθήσουν, ἄν τά χρησιμοποιήσει σωστά, νά προσεγγίσει τόν Θεό. Τό βλέπουμε σήμερα στό παράδειγμα τοῦ εὐσχήμονος Ἰωσήφ· ἡ κοινωνική του θέση καί ἡ οἰκονομική του εὐρωστία δέν γίνονται ἐμπόδιο γιά νά πλησιάσει τόν Ἰησοῦ, ἀλλά ἡ μέ ταπείνωση ἐνάρετη χρήση τους φέρνει τόν Ἰωσήφ σέ θέση ἀνώτερη καί ἀπό τούς μαθητές τοῦ Χριστοῦ, ἀφοῦ ἀξιώνεται νά ἀγγίξει μέ τά χέρια του τό νεκρό σῶμα τοῦ πεφιλημένου του διδασκάλου καί νά τό ἐνταφιάσει στό καινό μνημεῖο. Ἀδελφοί μου, ἀπό τό ὕψος τοῦ Σταυροῦ μᾶς καλεῖ ὁ Ἰησοῦς σήμερα διά τοῦ ἀποστόλου νά διακρίνουμε, μέσα ἀπό τά πολλά καί ποικίλα θεάματα τοῦ κόσμου, μέσα ἀπό τά παράξενα καί ἑλκυστικά ἀκούσματά του, τήν κλήση τοῦ Θεοῦ, κλήση ταπεινώσεως, σάν αὐτή πού ἀκολούθησε καί ὁ ἴδιος «γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυ¬ροῦ» (Φιλ. 2, 8) γιά τή δική μας σωτηρία. Ἄς ἀκολουθήσουμε τήν κλήση αὐτή, γιατί μόνο διά τῆς ταπεινώσεως θά ἀξιωθοῦμε καί ἐμεῖς ὄχι μόνο νά ἑορτάσουμε ἀλλά καί νά βιώσουμε τή λαμπροφόρο Ἀνάστασή του.
Παύλειος Λόγος
11
«Στά σπηλιαράκια τοῦ βουνοῦ στῆς Κρήτης τ’ Ἅγιον Ὄρος» τοῦ Ἀρχιμ. Ἰερεμίου Γεωργαλῆ
Κ
« ρήτη τοῦ κόσμου ἀρχόντισσα, τσι λευτεριᾶς ξομπλιάστρα πού σ’ ἀγκαλιάζει ἡ θάλασσα καί σέ φιλοῦνε τ’ ἄστρα». Στοῦ κόσμου τίς ἀκρώρειες στούς μυθικούς τούς χρόνους, βασίλευε ὁ Ἀστερίωνας, ὁ ἄνακτας τῆς Κρήτης. Κρατοῦσε ἀπό γενιά περιφανῆ καί κοσμοξακουσμένη, ἀπό τόν Δευκαλίωνα τόν τρανό καί τόν μεγάλο Ἕλληνα, γιός τοῦ Τεκτάμου λογίζεται καί τῆς γλυκιᾶς Κρηθέας. Ὁ Ἀστρινός ὁ Δίας τοῦ ἔδωσε σύζυγο καί βασίλισσα τήν ξακουστή Εὐρώπη. Καί ὁ ἄναξ Ἀστερίωνας μέ περισσή φροντίδα ἀνέθρεψε τόν γιό τοῦ Δία καί τῆς Εὐρώπης, τόν θρυλικό τόν Μίνωα. Τότε τ’ ἄστρα χαμηλώσαν καί ἀσπάσθηκαν γλυκά τό ρήγα Ἀστερίωνα στοῦ Κόφινα τήν ράχη κι ἡ θάλασσα μέ σεβασμό προσκύνησε τοῦ Μίνωα τήν μυθική τήν δόξα. Κι ἀπ’ τούς ἀρχαίους ἐκείνους χρόνους, στούς θρύλους βουτηγμένους, τά ἔκγονα τοῦ Μίνωα, τῆς Κρήτης οἱ λεβέντες, τοῦ Ἀστερίωνα τά πετρολάξευτα καί ἀστροφωτισμένα δώματα τά εἶπαν Ἀστερούσια. Ἐκεῖ κοιμήθηκαν οἱ μυθικοί θεοί κι ἐπλάγιασε ὁ θρύλος καί ξύπνησε ἡ ἱστορία καί τοῦ Χριστοῦ ὁ ἥλιος. Ἕνα καράβι ρωμαϊκό, πολύ ἀρματωμένο, τό σωτήριο ἔτος 60 μ.Χ. κατέπλευσε στά νότια τῆς Κρήτης στόν ὅρμο τῶν Καλῶν Λιμένων πού σκιάζουν τά Ἀστερούσια. Μεταξύ τῶν αἰχμαλώτων οἱ Ρωμαῖοι στρατιῶτες κατέβασαν
12
Παύλειος Λόγος
ἐκεῖ κι ἕναν ἐπίσημο Ἐβραῖο δέσμιο, τόν Ἀπόστολο Παῦλο. Καί τότε, ἀπό τούς θεοπρεπεῖς βηματισμούς τοῦ Κορυφαίου Παύλου, ἡ ταραγμένη καλοσύνη τῶν Λιμένων σφραγίσθηκε μέ τοῦ Χριστοῦ τά εἰρηνευμένα μύρα καί τά σκοτεινιασμένα ἄστρα τῶν ὑψηλῶν ὀρέων ἔλαβαν φῶς ἀνέσπερο ἀπό τόν ἄδυτο Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης, τόν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστό, τόν μοναδικό Σωτῆρα τοῦ κόσμου. Ἔκτοτε τά Ἀστερούσια προκάλεσαν τόν Χάροντα στά πέτρινα ἀλώνια τους, ἀφοῦ τά σπήλαια τά τρανά καί τά πολλά χαράκια, τά σπηλιαράκια τά βαθιά καί τ’ ἄνυδρα φαράγγια
ἔγιναν λιθόκτιστα διαβατικά ζωῆς ἀτελευτήτου. Πέρασαν χρόνοι πολλοί και αἱματοβαμμένοι, καί τήν ἀντρειωμένη Κρήτη πάτησαν Ρωμαῖοι, Ἄραβες, Ἐνετοί, Τοῦρκοι καί Γερμανοί, μά οἱ Κρῆτες δέν ἔστερξαν νά ὑπακούσουν στήν βουλή τῶν κατακτητῶν, ἀλλοπίστων καί ἀλλοδόξων, ἀφοῦ οἱ θυγατέρες τοῦ Ψηλορείτη ἀντί γιά νανουρίσματα θουρίους σιγοτραγουδοῦσαν στά παιδιά τους: «Τή λευτεριά ρωτήσανε, ποιᾶς
μάνας εἶναι γέννα καί εἶπε πῶς τήν γέννησε το κρητικό τό αἷμα». Σ’ αὐτά τά ἀστροστολισμένα ὄρη κατέφυγαν χαΐνηδες (ἀνυπότακτοι) Κρητικοί, λεβεντογεννημένοι, καί μέ ἀντάρτικους καλπασμούς ἔστησαν πόλεμο φρικτό μέ τάγματα δαιμόνων, σαΐτευσαν μέ τήν εὐχή τό κέντρο τοῦ θανάτου, καί ἔπνιξαν μέ καθαρμούς τά χαροπαίδια πάθη. Ἐκεῖ ἔστησαν κάστρα λευτεριᾶς καί πύργους ἀντρειωσύνης πού μέχρι τήν σήμερον οἱ ὁλίγοι καί ἀμέτρητοι, οἱ ζῶντες καί κεκοιμημένοι, οἱ ὁρατοί καί ἀόρατοι ζωσμένοι τήν πανοπλία τοῦ Χριστοῦ μάχονται τό ἀσκέρι τοῦ διαβόλου μέ εἰρήναρχες κραυγές ἀόρατου πολέμου προκαλώντας καί προσκαλώντας τούς ἐγγύς καί τούς μακράν νά ἐνταχθοῦν στήν παναστρατιά τοῦ Ἀφέντη Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος «ἐξῆλθε νικῶν καί ἵνα νικήσῃ». Ντρέτοι (εὐθεῖς) Κρητικοί στούς χρόνους τούς βυζαντινούς, τούς πορφυρογεννημένους, ἐπλήρωσαν τά Ἀστερούσια κι ἡσύχασαν γιά λίγο. Ἄκουσαν στά βάθη τῆς καρδιᾶς τους τόν Λόγο τοῦ Κυρίου καί μετά τοῦ Προφητάνακτος Δαυίδ ἀνέκραξαν «ὧδε κατοικήσω ὅτι ἠρετισάμην αὐτήν». Καί κατόπιν ὕψωσαν τά χέρια στόν οὐρανό καί ἐβόησαν μέ πόθο «στό ὄνομά Σου Θεέ μου» καί χτίσανε μέ ἱκεσία διάπυρη καί πέτρες ἀστερούσιες πρός τιμήν τοῦ γενάρχη ἀσκητῆ, τοῦ Τιμίου Προδρόμου, Ναό καί Σκήτη ὀνομαστή. Ζήτησαν τήν προστασία τῆς Κυρίας Θεοτόκου καί ἀντιπρόσφεραν παλλάδια προσευχῆς καί ἀσκήσεως, τήν Ὁδηγήτρια καί τόν Κουδουμᾶ. Μά τίμησαν καί τόν καθηγητή τῆς γῆς τοῦ Νείλου, τόν Μέγα Ἀντώ-
νιο, μέ ὀμορφοκκλησιά σέ τόπο βραχωμένο, πού ὁ ἡγιασμένος βίος τους τόν χαρίτωσε καί Ἁγιοφάραγγο τόν ἔχρισε. Τοῦ προσέφεραν ὅμως καί τό Ἀπεζανές, Μοναστήρι ἐξάκουστο καί ὀχυρό μεγάλο. Στά νότια τοῦ νομοῦ Ἡρακλείου καί στό νοτιότερο μέρος τῆς Κρήτης καί συγκεκριμένα ἀπό τό ἀκρωτήριο Λίθινο ἕως καί τήν Ἱεράπετρα ἁπλώνεται ἡ ὀροσειρά τῶν Ἀστερουσίων μέ τήν ὑψηλότερη κορυφή της, τόν Κόφινα (1280μ.). Στόν ὅρμο τῶν Καλῶν Λιμένων στά νότια τῶν Ἀστερουσίων ἀποβιβάστηκε γιά λίγο ὁ ποντοπόρος πρός τήν πρεσβυτέρα Ρώμη αἰχμάλωτος, Ἀπόστολος Παῦλος. Ἔτσι ὁ γαληνεμένος τοῦτος ὅρμος τοῦ Λιβυκοῦ πελάγους καί τά ἀγέρωχα Ἀστερούσια γίνανε ἡ Χρυσή Πύλη τοῦ Χριστιανισμοῦ γιά τήν ἀντρειωμένη Κρήτη. Ἀλλά ὁ Μέγας Παῦλος ἐπανέρχεται στήν μεγαλόνησο τό 63μ.Χ. καί ἐγκαθιστᾶ ἐπίσκοπο στήν Κρήτη τόν μαθητή του, Ἀπόστολο Τίτο, μέ ἕδρα τῆς ἐπισκοπῆς, τήν ἀρχαία Γόρτυνα. Ἔτσι ἡ σωτήριος πίστη τοῦ Χριστοῦ ἁπλώνεται ἀπό τά νότια τῆς Κρήτης σ’ ὁλόκληρη τήν μεγαλόνησο. Καί πάλι ὅμως τά Ἀστερούσια γίνονται ἡ ἐσμυρνισμένη θύρα τῆς εἰσόδου τοῦ ἀσκητισμοῦ στήν Κρήτη. Ἡ μορφολογία τῆς ὀροσειρᾶς εὐνόησε τήν ἀνάπτυξη τοῦ Μοναχισμοῦ ὅλων τῶν μορφῶν ἐρημητικοῦ, λαυριωτικοῦ, κοινοβιακοῦ ἀπό πολύ νωρίς μάλιστα. Προσφάτως μάλιστα καί συγκεκριμένα τόν Αὔγουστο τοῦ 2010, ὁ ὁμότιμος καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου τῶν Ἰωαννίνων κ. Ἀθανάσιος Παλιούρας, ἀνακοίνωσε ὅτι ὁρισμένα σπήλαια ἀσκητῶν στήν περιοχή τῆς Μονῆς τοῦ Κουδουμᾶ ἀνάγονται
στόν 4ο αἰώνα μ.Χ. Ἀπό τίς ἀπαρχές τῆς ἐμφανίσεως τοῦ Μοναχισμοῦ στήν κατέναντι τῆς Κρήτης χώρα, τήν Αἴγυπτο, καί στήν ἁγία γῆ τῆς Παλαιστίνης ὁ ἀποστολοπαράδοτος καί πατερικός μοναχικός τρόπος ζωῆς μεταφυτεύθηκε ἐπιτυχῶς στήν ἄνυδρη ὀροσειρά τῶν Ἀστερουσίων ἀποδίδοντας πολλούς καί εὐλογημένους πνευματικούς καρπούς. Τό νηπτικό πνεῦμα τῶν ἀσκητῶν πατέρων τῆς Ἀνατολῆς βρῆκε πρόσφορο ἔδαφος στόν τόπο αὐτό καί ὅπως οἱ ἀσκητές ἐπόλισαν τήν ἔρημο τῆς Νειλοχώρας κατά τόν ἴδιο τρόπο τά βραχωμένα Ἀστερούσια ἀναδείχθηκαν τό Ἅγιον Ὄρος τοῦ νοτίου τμήματος τῆς Αὐτοκρατορίας τῆς Ρωμανίας (Βυζαντινῆς). Μάλιστα, κατά τίς δύσκολες καί σκοτεινές περιόδους τῆς Ἀραβοκρατίας, τῆς Ἐνετοκρατίας καί τῆς Τουρκοκρατίας τά Ἀστερούσια ἦταν ὁ ἀπροσπέλαστος τόπος καταφυγῆς τῶν γενναίων καί ἀνυπότακτων Κρητῶν. Τά Μοναστήρια καί τά ἀσκητήρια τῶν Ἀστερουσίων ἔγιναν τά ἐργαστήρια συντήρησης, καλλιέργειας καί ἀνάπτυξης τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων καί τεχνῶν. Κυρίως ὅμως ἀναδείχθηκαν τά ἀπροσκύνητα ἀμυντήρια τοῦ ὀρθοδόξου φρονήματος τῶν Κρητῶν πού δέν ἔστερξαν νά ὑπακούσουν στά κελεύσματα τῶν ἀλλοπίστων, ἀλλά καί τῶν ἀλλοδόξων Ἐνετῶν, τέκνων τῆς αἰρετικῆς Παποσύνης, πού μέ περισσή δολιότητα προσπάθησαν νά ἀλλοιώσουν τήν ὀρθόδοξο πίστη τους. Μέ τήν πολύτιμη συνδρομή τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου, οἱ Κρῆτες κατάφεραν νά ἀντισταθοῦν ἐπί αἰῶνες ὁλόκληρους στούς ἀλλοπίστους ἐχθρούς καί στούς ψευδαδέλφους χρι-
στιανούς τῆς φραγκεμένης Εὐρώπης καί νά γίνει ἡ Κρήτη ἐλαία κατάκαρπη, ἡρώων καί ἁγίων. Ἀφήνοντας λοιπόν πίσω μας τόν μεγαλοπρεπή Ψηλορείτη καί περνώντας τόν κατάφυτο παράδεισο τῆς Μεσσαρᾶς ἀνεβαίνουμε στά θρυλικά Ἀστερούσια καί συναντοῦμε τό περίφημο Μοναστήρι τῆς Ὁδηγήτριας, κέντρο ὀρθοδόξου πνευματικότητος, ἑλληνικῶν γραμμάτων καί αἱματοβαμμένων ἐθνικῶν ἀγώνων. Ἱδρύθηκε τόν 14ο αἰῶνα ἀπό μιά χαροκαμένη μάνα πού ἔχασε τήν μονάκριβη κόρη της καί μέ ὁδηγία τῆς Παναγίας ἀνακαίνισε μιά κατεστραμμένη ἐκκλησία καί ἀνήγειρε ἐκεῖ τό Μοναστήρι τῆς Ὁδηγήτριας. Ἡ ἴδια ἔγινε μοναχή μέ τό ὄνομα Μάρθα. Τόν 15ο αἰῶνα ἐργάσθηκε ἐκεῖ ὁ ξακουστός ζωγράφος Ἄγγελος, ὁ ὁποῖος φιλοτέχνησε τίς εἰκόνες τοῦ τέμπλου τοῦ Καθολικοῦ. Ἡ ἱστορία τοῦ ἀδελφοῦ τῆς Μονῆς Ἰωάσαφ, τοῦ ἐπικαλουμένου Ξωπατέρα, ἐνδεικτικά παρουσιάζει τήν μεγάλη προσφορά τῆς Μονῆς στούς ἐθνικούς ἀγῶνες τοῦ Γένους μας. Τοῦτος ὁ καλόγερος συνεργάζονταν ἐνεργά μέ τούς ὁπλαρχηγούς τῆς Μεσσαρᾶς ἐναντίον τῶν κακακτητῶν Τούρκων. Ἡ δράση του προξένησε τήν ἀντίδραση τῶν κατακτητῶν, οἱ ὁποῖοι τόν Φεβρουάριο τοῦ 1828 ἐπιτίθενται στό Μοναστήρι τῆς Ὁδηγήτριας πού ἦταν ταμπουρωμένος, μέ πέντε μοναχούς καί πέντε λαϊκούς. Τρεῖς ἡμέρες κράτησε ὁ ἄνισος ἀγῶνας καί ὅλοι οἱ σύντροφοί του σκοτώθηκαν. Ὁ Ξωπατέρας ὅμως μόνος καί λαβωμένος ἀντιστέκεται στόν πύργο τῆς Μονῆς. Ἡ φωτιά πού ἔβαλαν στόν πύργο οἱ Τούρκοι ἀναγκάζει τόν καστροπολεμίτη νά βγεῖ ἔξω καί μέ λεΠαύλειος Λόγος
13
ονταρίσια γενναιότητα νά πέσει πάνω στό ἀσκέρι τῶν Τούρκων. Οἱ Τούρκοι ἀποκεφαλίζουν τόν Ξωπατέρα καί περιφέρουν τό κεφάλι του στήν περιοχή πρός ἐκφοβισμό. Σέ τοῦτο τό φρικτό θέαμα ἀποκρίθηκαν οἱ Κρητικοί με τούτους τούς στίχους: «Πουλιά μήν κελαηδήσετε Σάββατο ὡς Δευτέρα, γιατί τόν ἐσκοτώσανε Τοῦρκοι τόν Ξωπατέρα. Μηδέ στήν Κρήτη ἀκούστηκε μηδέ στήν Ἰγγλετέρα, νά πολεμήσει τήν Τουρκιά ὡσάν τόν Ξωπατέρα». Στα δυτικά Ἀστερούσια καί νότια τῆς Μονῆς τῆς Ὁδηγήτριας μέ διέξοδο πρός τό Λιβυκό πέλαγος βρίσκεται τό Ἁγιοφάραγγο. Τοῦτος εἶναι μυστικός τόπος προσευχῆς καί ἀσκήσεως, ἡγιασμένος ἀπό τά βραχωμένα δάκρυα καί τίς πετρωμένες ἱκεσίες ἀρχαίων ἐρημιτῶν, προσμοναρίων ἀκοιμήτων τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τῆς ὁποίας «οὐκ ἔσται τέλος». Εἶναι ἴσως ἡ πρώτη ἐρημούπολη τῶν Ἀστερουσίων πού δέχθηκε στά πέτρινα ἔγκατά της τήν ζεστή αὔρα τοῦ ἡγιασμένου ἀσκητισμοῦ πού ἔφθασε ἐκεῖ ἀπό τήν εὐλογημένη γῆ τοῦ Νείλου. Ἱεροφάντης μυστικός καί ἀπλανής ὁδηγός καί ἐδῶ τιμᾶται ὁ πολιστής τῆς ἐρήμου, Μέγας Ἀντώνιος. Ἡ θεοειδής διδασκαλία του κατευθύνει ἐπί αἰῶνες τούς γνωστούς καί ἀγνώστους, τούς ὁλίγους καί ἀμέτρητους ἀσκητές τοῦ φαραγγιοῦ αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ. Πρός τιμήν τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου τιμᾶται καί ὁ ἀρχαῖος Ναός πού βρίσκεται ἐντός τοῦ φαραγγιοῦ καί ἀποτελοῦσε τό Καθολικό τῶν ἀσκητῶν καί ἐρημιτῶν τοῦ τόπου. Κοντά στόν Ναό τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου βρίσκεται καί ἕνα μεγάλο σπήλαιο πού λέγεται «Γουμενόσπηλιος». Ἐκεῖ συγκεντρώνονταν δύο φορές τό χρόνο οἱ ἀσκητές ἔχοντας συγκεκριμένη πέτρα πού κάθονταν. Ἡ ἀπουσία ἀσκητοῦ ἀπό τήν θέση του, δήλωνε καί τήν πρός Κύριον ἐκδημία του. Στόν τόπο αὐτό ἀσκήτευσε γιά λίγο καί ὁ ὅσιος Γρηγόριος ὁ Σιναΐτης, ὁ ὁποῖος διδάχθηκε τήν νοερά προσευχή ἀπό τόν ἀσκητή Ἀρσένιο. Ἀπό τοῦτο τό ἱερό φαράγγι προῆλθαν καί τά τέσσερα κατά σάρκα ἀδέλφια μέ τήν ἐπωνυμία Παπαδόπουλοι καί μέ καταγωγή ἀπό τόν Χάνδακα (Ἡράκλειο) πού λογίζονται κτήτορες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀπεζανῶν. Τό δεύτερο μισό τοῦ 15ου αἰώνος οἱ ἐπιδρομές τῶν πειρατῶν ἀνάγκασαν τά τέσσερα ἀδέλφια-ἀσκητές νά ἀναζητήσουν τόπο ἡσυχαστικό καί ἀσφαλή. Ἡ θαυματουργική θεραπεία ἀπό τύφλωση ἑνός τούρκου ἄρχοντα τῆς περιοχῆς ἀπό τήν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου,
14
Παύλειος Λόγος
τήν ὁποία μετέφεραν τά ἀδέλφια, ἦταν ἡ αἰτία τῆς προσφορᾶς κτημάτων ἀπό τόν Τοῦρκο γιά τήν δημιουργία τῆς Μονῆς. Στό σημεῖο πού ξεπέζεψε ἀπό τό ἄλογό του ὁ Τοῦρκος ἄρχοντας, τελείως ὑγιής, χτίστηκε ἡ Μονή τῶν Ἀπεζανῶν τό Καθολικό τῆς ὁποίας τιμᾶται ἐπ’ ὁνόματι τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου. Καί τοῦτο τό ἱερό ὀχυρό τῆς πίστεως καί τῆς πατρίδος ἔπαιξε σημαντικό ρόλο στούς ἀπελευθερωτικούς ἀγῶνες τοῦ Γένους μας καλλιεργώντας παράλληλα τά γράμματα καί τίς τέχνες. Ἀπ’ αὐτή τήν Μονή εἰκάζεται ὅτι πέρασε καί ἡ σιδηρά ἐκκλησιαστική μορφή τῆς Κρήτης τοῦ 16ου αἰῶνος, ὁ Ἅγιος Μελέτιος ὁ Πηγᾶς, Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας. Τοῦτος ὁ
εὐκλεής γόνος τῆς ἀνυπότακτης Κρήτης πολέμησε μετά παρρησίας πολλῆς τίς ἀντιχριστιανικές μεθοδεῖες τῶν κατακτητῶν Λατίνων, πού μετά μανίας χρησιμοποιοῦσαν γιά νά ἀλλοιώσουν τό ὀρθόδοξο φρόνημα τῶν Κρητῶν καί νά ὁδηγήσουν τόν γενναιόφρονα λαό τῆς μεγαλονήσου ὑπό τό κράτος καί τήν ἐξουσία τοῦ Πάπα. Στούς νότιους πρόποδες τῶν Ἀστερουσίων, κάτω ἀπό τό χωριό Καπετανιανά, βρίσκεται ἄλλο ἔνα πανάρχαιο διαβατικό τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ἡ φημισμένη σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ὁ Ἁϊ-Γιάννης ὅπως τόν ἀποκαλοῦν οἱ ντόπιοι. Ἡ ἐμφάνιση τοῦ μοναχισμοῦ καί σ’ αὐτή τήν περιοχή χάνεται στούς πρώτους βυζαντινούς χρόνους. Κατέναντι τοῦ Λιβυκοῦ πελάγους, σέ μιά εὐρύχωρη ἐγκοπή τοῦ βράχου, βρίσκεται ὁ σπηλαιώδης Ναός τοῦ προστάτη τῶν μοναχῶν, τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Σώζονται σημαντικές βυζαντινές ἁγιογραφίες ἐντός, ἀλλά καί στόν ἐξωτερικό τοῖχο τοῦ Ναοῦ. Οἱ συνεχόμενες σπηλαιώδεις κοιλότητες πλησίον τοῦ Ναοῦ
μέ ἐλάχιστες ἀνθρώπινες ἐπεμβάσεις ἀποτελοῦν τά κελλιά τῶν πατέρων καί ἀσκητῶν, τῶν χρόνων τῶν ἀλλοτινῶν, πού συγκροτοῦν τό πέτρινο μεγαλεῖο τῆς Σκήτης. Μπροστά ἀπό τό βραχώδες αὐτό συγκρότημα ὑπάρχει ἕνα μικρό καί εὔφορο πλάτωμα γῆς, ὅπου οἱ μοναχοί καλλιεργοῦσαν τά ἀπαραίτητα λαχανικά τους καί εἶναι γνωστό ὡς ὁ λάκκος τοῦ Ἁϊ-Γιαννιοῦ. Ἡ κτητορική ἐπιγραφή τοῦ 1352 μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ἕνας μοναχός, Ἀντώνιος, ἐγκαταστάθηκε ἐκεῖ μέ τήν συνοδεία του καί ἀνακαίνισε τήν Σκήτη. Τοῦτος ὁ γέροντας ἀνήκει στούς ἐπαναστάτες Κρητικούς πού ἔμειναν πιστοί στήν Ὀρθοδοξία τῶν Ἁγίων Πατέρων καί ἀπό τά ἀγέρωχα Ἀστερούσια ἐκτόξευσαν τά πυρφόρα βέλη τοῦ Παναγίου Πνεύματος ἐναντίον τῆς λατινικῆς προπαγάνδας πού εἶχε κατακλύσει τήν μεγαλόνησο Κρήτη. Ἡ Σκήτη τοῦ Ἁϊ-Γιαννιοῦ, ὅπως ἄλλωστε ἡ συντριπτική πλειοψηφία τῶν Μοναστηριῶν τῆς πατρίδος μας, συνέδραμε δυναμικά στούς ἀγῶνες τοῦ Γένους ἐναντίον τῶν κατακτητῶν. Ἕνα ἄλλο σημαντικό στοιχεῖο τοῦ ἡγιασμένου αὐτοῦ τόπου εἶναι ὁ θρύλος γιά τά «Ἁγιάκια». Εἶναι οἱ διηγήσεις τῶν εὐσεβῶν κατοίκων τῆς περιοχῆς πού ἀπό γενιά σέ γενιά μεταδίδονται ὡς πολύτιμη παρακαταθήκη γιά τήν ὕπαρξη ἐκεῖ κρυφῶν ἁγίων ἀσκητῶν. Ἐρημίτες πού λησμόνησαν τόν κόσμο καί τά τοῦ κόσμου ἀσκήτεψαν μέ ἄκρα μυστικότητα στά σπήλαια τῆς περιοχῆς ψάλλοντες καί ἄδοντες τούς ἀναβαθμούς: «Τοῖς ἐρημικοῖς, ἄπαυστος ὁ θεῖος πόθος ἐγγίνεται, κόσμου, οὖσι τοῦ ματαίου ἐκτός». Φεύγοντας ἀπό τόν Ἁϊ-Γιάννη καί βαδίζοντας πρός ἀνατολάς στούς πρόποδες τῶν Ἀστερουσίων συναντᾶς ἀρκετά σπήλαια ἀσκητῶν, μέ κυριότερο αὐτό τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου, ἐντός τοῦ ὁποίου βρίσκεται ὁμώνυμος ναός. Ἡ συνέχεια τῆς πορείας αὐτῆς μέσα ἀπό ἕνα γραφικό μονοπάτι ὁδηγεῖ σ’ ἕνα πρασινισμένο ὄρμο τοῦ Λιβυκοῦ πελάγους, ὅπου βρίσκεται τό ἐξάκουστο Μοναστήρι τοῦ Κουδουμᾶ, προστατευμένο βορείως ἀπό τόν πέτρινο ὄγκο τῶν Ἀστερουσίων. Ἡ πρώτη πληροφορία πού διασώζεται γιά τό Μοναστήρι εἶναι ἕνα σύγγραμμα τοῦ 14ου αἰῶνος, πού μαρτυρεῖ ἤδη τήν ὕπαρξη τῆς Μονῆς. Ἐν συνεχείᾳ οἱ πειρατικές ἐπιδρομές καταστρέφουν τό Μοναστήρι τό ὁποῖο ἐπανιδρύεται τόν 19ο αἰώνα ἀπό τούς αὐταδέλφους Ἁγίους Παρθένιο καί Εὐμένιο. Οἱ ἅγιοι αὐτοί πατέρες ἔγιναν μοναχοί στήν Μονή Ὁδηγήτριας καί ἐν
συνεχείᾳ ἀσκήτεψαν στό Μάρτσαλλο, στόν Ἁϊ-Γιάννη, στό σπήλαιο τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου καί σ’ ἕνα ἄλλο σπήλαιο τῆς περιοχῆς σχεδόν ἀπόκρημνο καί ἀπροσπέλαστο. Περί τά τέλη τοῦ 19ου αἰῶνος μέ ἐμφάνισή Της ἡ Κυρία Θεοτόκος προέτρεψε τόν ὅσιο Παρθένιο νά ἱδρύσει Μοναστήρι στήν περιοχή τοῦ Κουδουμᾶ. Ἡ Χάρη Της ἐπεσκίασε τόν τόπο καί ὁ ἀσκητικός καί ἡγιασμένος βίος τῶν ὁσίων Πατέρων Παρθενίου καί Εὐμενίου προσέλκυσε πλῆθος μοναστῶν καί ἔτσι ὁ Κουδουμάς ἐπεκτάθηκε κτηριακά, αὐξήθηκε ἀριθμητικά καί μεγαλύνθηκε πνευματικά. Σέ ὕψος 800 περίπου μέτρων βρίσκεται τό πανέμορφο χωριό Καπετανιανά. Ἐκεῖ παλαιότερα βρίσκονταν ἡ Μονή τοῦ «Κύριε ἐλέησον». Ἔλαβε τό ὄνομά της ἀπό τήν καλλιέργεια τῆς νοερᾶς προσευχῆς στήν ὁποία εἶχαν ἐπιδοθεῖ οἱ πατέρες. Ὁ πρῶτος ναός ἦταν μιά παλαιοχριστιανική βασιλική. Ὁ δεύτερος ναός ἦταν βυζαντινοῦ τύπου καί χτίστηκε ἀπό τόν Ὅσιο Σέρβιο τόν 10ο αἰώνα. Ὁ τρίτος κατά σειρά Ναός, ὁ ὁποῖος ὑφίσταται σήμερα σέ πολύ καλή κατάσταση ὡς ὁ ἐνοριακός ναός τῶν Καπετανιανῶν, εἶναι τοῦ 14ου αἰῶνος. Ἁγιογράφοι τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἱστόρησαν τόν Ναό αὐτό τό 1402 ἀκολουθώντας τήν ἰδεαλιστική σχολή τῆς πρωτεύουσας τῆς αὐτοκρατορίας βάζοντας ἔτσι τά θεμέλια γιά τήν δημιουργία τῆς Κρητικῆς σχολῆς μέ τούς φημισμένους ἁγιογράφους καί τά ὑψηλῆς τέχνης καί θεολογίας ἔργα τους. Ἡ Μονή τοῦ «Κύριε ἐλέησον» ἦταν ἄλλο ἕνα προπύργιο ἀντιρρητικῶν πατέρων μέ ὑψηλή μόρφωση καί σπουδές στό ἐξωτερικό πού ἀγωνίζονταν σθεναρά ἐναντίον τῆς
φραγκικῆς κυριαρχίας τῆς Κρήτης καί μέ συνέπεια συνέχιζαν τόν μυστηριακό καί ἀσκητικό τρόπο ζωῆς τῆς Ὀρθοδόξου μοναχικῆς παραδόσεως. Κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας τό Μοναστήρι ἐρημώνεται, ἀλλά δημιουργεῖται στήν περιοχή χωριό μέ τό ὄνομα τοῦ Μοναστηριοῦ, πού σέ ἀπογραφή τοῦ 1744 παρουσιάζεται πλέον καί αὐτό ἐρημωμένο. Τέλη τοῦ 18ου αἰῶνος καί μετά τήν ἐπανάσταση τοῦ γενναίου Δασκαλογιάννη ὁμάδα ἐπαναστατῶν ἀπό τ’ Ἀσφένδου Σφακίων ἐγκαταστάθηκε στήν περιοχή τοῦ «Κύριε ἐλέησον» δημιουργώντας τό χωριό Καπετανιανά καί προσφέροντας μεγάλες ὑπηρεσίες στόν ἀγῶνα τοῦ Γένους ἐναντίον τῶν κατακτητῶν. Κοντά στά Καπετανιανά στήν περιοχή Λουσούδι καί ὑπό τήν κραταιά σκέπη τοῦ ἀγέρωχου Κόφινα στά 1362 ὁ προερχόμενος ἀπό τόν Χάνδακα λογιώτατος κληρικός Ἰωσήφ Φιλάγρης ἱδρύει τήν Μονή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Ὁ μεγάλος αὐτός ἀντιρρητικός θεολόγος εἶχε σπουδάσει ἠθική, λογική, ρητορική καί φιλοσοφία καί δίδασκε στό Μοναστήρι του Ἀριστοτέλη. Ἀπό τά ἀπροσκύνητα βράχια τῶν Ἀστερουσίων, ἑπόμενος καί αὐτός τῶν ἁγίων Πατέρων, ἐξαπέλυσε σφοδρή ἐπίθεση κατά τῶν φιλενωτικῶν, πού προτιμοῦσαν τήν ἐλευθερία τοῦ σώματος ἀντιπροσφέροντας δουλικῶς τήν αἰχμαλωσία τοῦ πνεύματος στήν Πρεσβυτέρα Ρώμη. Τό σεργιάνι στά ἀγέρωχα Ἀστερούσια γιά τόν ταπεινό νοσταλγό τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ εἶναι μιά ἔξοδος μετανοίας ἀπό θριαμβευτική πετρόχτιστη ἀψίδα πού σέ εἰσάγει μυστικά στό μονοπάτι τῆς αἰωνιότητος. Μέ περισσή
εὐλάβεια θά πρέπει νά πορεύονται οἱ χοϊκοί πόδες μας ἐπί τοῦ ὄρους τοῦ ἁγίου αὐτοῦ τῆς Κρήτης, ἀφοῦ μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς σου βλέπεις ὅτι ἐκεῖ εἶναι κάθε πέτρα καί ἕνα δάκρυ, κάθε βράχος προσευχή. Ἐκεῖ μέ εὐλάβεια πολύ ὁ ἀδιάκοπος κυματισμός τοῦ Λιβυκοῦ πελάγους προσκυνᾶ τούς πρόποδες τῶν σεβασμίων Ἀστερουσίων. Ἐκεῖ χαμηλώνει ὁ οὐρανός στοῦ Κόφινα τό ὕψος καί τά ἄστρα τῆς φεγγαρόφωτης νυκτός τυλίγουν τό ἱερό βουνό μέ ἀσημένιο πέπλο. Ἐκεῖ ἀφουγκράζεσαι παννύχιες ἱκεσίες ἀρχαίων ἀσκητῶν νά ἐξέρχονται ἀπό τά βάθη τῶν σπηλαίων. Ἐκεῖ ἀκούεις τήν βοή τῶν ἀλλοτινῶν αἰώνων νά διατρέχει ἁγιαστικά τό φαράγγι τῶν ἁγίων. Ἐκεῖ θά βρεῖς ἀκόμα καί σήμερα λουλούδια ἐαρινά σταλάζοντα τοῦ Θεοῦ τήν σωτήριο Χάρη. Ἐκεῖ θά ἀντικρύσεις Καστρομονάστηρα λαμπρά πού ἀντιφεγγίζουν τήν δόξα τοῦ οὐρανοῦ. Ἐκεῖ οἱ ὠδές τῶν καρδιῶν ἐναρμονίζονται μέ τούς ὕμνους τῶν ἀγγέλων. Οἱ νύχτες στά Ἀστερούσια εἶναι σαλπίζοντες ἄγγελοι τῆς ἀνέσπερης ἡμέρας τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Δέν σταμάτησαν ποτέ οἱ ὀλίγοι καί ἀμέτρητοι πυργοφύλακες τοῦ Χριστοῦ ἀπό τά Ἀστερούσια μέ λιβανωτά ἀδιάλειπτης προσευχῆς νά σταυρώνουν τά τέσσερα σημεῖα τοῦ ὀρίζοντα γιά νά μυρίσει ὁ ματωμένος κόσμος Ἀνάσταση Χριστοῦ. Τά θρυλικά «Ἁγιάκια» ἐν τέλει μέ εἰρηναῖες φωνές κραυγάζουν ὅτι τά μεγαλοπρεπῆ Ἀστερούσια τῆς χιλιοτραγουδησμένης Κρήτης δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνας φημισμένος τόπος θρύλου καί ἱστορίας, ἄλλα εἶναι ἕνας μοναδικός τρόπος ζωῆς καί σωτηρίας. Εἶναι μυστικό μονοπάτι ἐπιστροφῆς στό ἀρχαῖο κάλλος τοῦ Παραδείσου.
Παύλειος Λόγος
15
ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΙΕΡΟΜ τοῦ Ὁλοκαυτώματος τῆς τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου π. Θεοφάνη Σαϊνίδη 16
Παύλειος Λόγος
Τ
ό μεγαλύτερο γεγονός μέσα στήν παγκόσμια ἱστορία, τό θαῦμα τῶν θαυμάτων, εἶναι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Γεγονός μοναδικό καί πρωτοφανές ἀνάμεσα σέ ὅλα τά ἔκτακτα γεγονότα ἀπό ὅσα εἶδε ὁ κόσμος. Ὁ θρίαμβος τοῦ Θεανθρώπου κατά τοῦ θανάτου καί τοῦ Ἄδη ἄρχιζε ἀκριβῶς ἀπό ἐκεῖ ὅπου οἱ ἐχθροί Του νόμισαν ὅτι τόν νίκησαν καί τόν ἐξαφάνισαν ἀπό τό πρόσωπο τῆς γῆς. Τά ὄργανα τοῦ ἀνθρωποκτόνου «ἠσφαλίσαντο τόν τάφον» τοῦ Ἰησοῦ «σφραγίσαντες τόν λίθον μετά τῆς κουστωδίας». Ἀλλά ἀπό ἐκείνη τήν ὥρα ἡ νίκη, τήν ὁποῖα κέρδισε ὁ Κύριος ἐπάνω στόν Σταυρό, θά ἐπεκτεινόταν καί στόν Ἄδη.
ΜΑΡΤΥΡΕΣ Νάουσας
Ἡ Ἐκκλησία καθόρισε νά θεωρεῖται ὡς πραγματική εἰκόνα τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ ἡ κάθοδός Του στόν Ἄδη γιατί κανείς δέν εἶδε τόν Χριστό τήν ὥρα πού ἀναστήθηκε, ἀφοῦ ἐξῆλθε ἀπό τόν τάφο «ἐσφραγισμένου τοῦ μνήματος». Κατέβηκε ὁ Χριστός στόν Ἄδη γιά νά συντρίψει τίς πύλες τοῦ Ἄδου, γιά νά καταργήσει τόν θάνατον καί τό κράτος τοῦ διαβόλου. Κατέβηκε στόν Ἄδη γιά νά κυριεύσει καί νά ὑποδουλώσει τόν διάβολο ὁ ὁποῖος ἦταν τότε ὁ ἄρχοντας τοῦ θανάτου καί τοῦ Ἄδη. Κατέβηκε ὁ Χριστός στόν Ἄδη γιά νά γεμίσει τά πάντα μέ τό φῶς τῆς θεότητάς Του καί οὐσιαστικά νά καταργηθεῖ τό κράτος τοῦ θανάτου. Κατέβηκε ὁ Χριστός στόν Ἄδη, ὥστε νά ἐπαναληφθοῦν καί νά γίνουν καί ἐκεῖ ὅσα ἔγιναν στή γῆ. Ὅπως στή γῆ κήρυξε τήν εἰρήνη, ἔδωσε ἄφεση ἁμαρτιῶν στούς ἁμαρτωλούς, ἔδωσε τό φῶς τῶν ὀφθαλμῶν στούς τυφλούς καί ἔγινε ἀιτία σωτηρίας γιά ὅσους πίστεψαν, ἀλλά καί ἔλεγχος ἀπιστίας γιά ὅσους ἀπείθησαν, τό ἴδιο ἔπρεπε νά γίνει καί στόν Ἀδη ὅπου ὑπῆρχαν οἱ ψυχές αὐτῶν πού εἶχαν πεθάνει, ὥστε ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα νά ἀκούσει τό λυτρωτικό μήνυμα τοῦ Χριστοῦ. Κατέβηκε ὁ Χριστός στόν Ἄδη γιά νά Παύλειος Λόγος
17
μέ τήν ἀθάνατη ψυχή. Ὁ σωματικός θάνατος νικήθηκε μέ τήν κάθοδο τοῦ θεανθρώπου στόν Ἄδη, ἀλλά ἡ ἀνάσταση τῶν δικῶν μας σωμάτων καί ἡ ἐπανασύνδεση μέ τίς ψυχές θά γίνει κατά τήν Δευτέρα καί ἔνδοξη Παρουσία τοῦ Κυρίου. Χάρις στόν Ἀναστάντα Κύριό μας «ἡ ἀνάσταση εἶναι μιά μυστηριώδης γέννηση στήν ἀθανασία, σέ μιά καινούρια καί ἀδιάκοπη δηλαδή, αἰώνια ζωή. Ὅλοι θά ἀναστηθοῦν. Ἀπό ἐδῶ καί στό ἑξῆς ὁ χωρισμός ἀπό τό σῶμα εἶναι παροδικός». Αὐτό τό γνώριζαν καλά καί τό πίστευαν οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καθώς καί οἱ ἅγιοι Μάρτυρες. Αὐτές τίς ἡμέρες, ὁ νοῦς μας γυρίζει στό ἔνδοξο ἱστορικό παρελθόν τῆς πόλης μας, γιά νά μᾶς θυμίσει τήν χορεία τῶν Ἁγίων Νεομαρτύρων τῆς Νάουσας. Τούς 1241 ἄνδρες καί παιδιά καί μαζί τους τίς γυναῖκες τῶν ὁπλαρχηγῶν καί τίς ἄλλες γυναῖκες πού ὑποβλήθηκαν σέ φρικτά βασανιστήρια καί μαρτύρησαν γιά τήν πίστη τους στόν Χριστό, στό ὁλοκαύτωμα τῆς πόλης μας τήν Κυριακή τοῦ Θωμᾶ στά 1822.
συναντήσει καί νά ἀναστήσει τόν πεπτωκότα, ἀπό τήν ἁμαρτία, ἄνθρωπο. Ὁ Ἀδάμ ἄκουσε τά βήματα τοῦ Χριστοῦ πού ἐρχόταν, ὅπως τά ἄκουσε τότε στόν Παράδεισο μετά τήν παράβαση καί τήν παρακοή. Τότε αἰσθανόταν ταραχή καί φόβο, τώρα ὅμως χαρά καί εὐφροσύνη. Καί ἀφοῦ ἔπιασε τό χέρι τοῦ μετανοημένου Ἀδάμ, τόν ἀνέστησε, ἀναφέροντας τό τί ἔκανε γιά τή σωτηρία του, καθώς ἐπίσης γιά τή σωτηρία ὅλου τοῦ ἀνθρώπινου γένους. Γεμᾶτοι ἀγαλλίαση γιά τήν ἀφθαρσία, τήν ὁποία μᾶς χάρισε μέ τήν λαμπροφόρο Ἀνάστασή Του ὁ Λυτρωτής, ψάλλουμε: «Ἡ φθορά ἐξωστράκισται, ἀφθαρσία ἐξήνθησεν, ὁ δεσμός ὁ χρόνιος διαλέλυται, οἱ οὐρανοί εὐφραινέσθωσαν, γῆ καί τά ἐπίγεια, ἐξανέστη γάρ Χριστός, ἐσκυλεύθη ὁ θάνατος...» Τώρα, βέβαια, ὁ σωματικός θάνατος διασπᾶ μέ βίαιο τρόπο σῶμα καί ψυχή. Ἀλλά τό ἀναγκαστικό αὐτό διαζύγιο εἶναι προσωρινό. Ὅταν ἔρθει ἡ μεγάλη ὥρα τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν, ἡ ἑνότητα αὐτή θά ἀποκατασταθεῖ καί πάλι. Τό σῶμα θά ἀναστηθεῖ ἄφθαρτο, γιά νά ἑνωθεῖ 18
Παύλειος Λόγος
Ἰδιαίτερα σήμερα φέρνουμε στή διάνοιά μας τό μαρτυρικό τέλος τῶν ἁγίων πέντε ἱερομαρτύρων τοῦ ναοῦ τοῦ ἁγίου Γεωργίου. Τέτοια ἡμέρα, Πέμπτη τῆς Διακαινησίμου ἑβδομάδας τοῦ ἰδίου ἔτους, ξεκίνησε ἡ εἰσβολή τῶν τουρκικῶν στρατευμάτων στή Νάουσα. Πρῶτα χτύπησαν τό ναό τοῦ ἁγ. Γεωργίου ὅπου τελοῦνταν ἡ θ. Λειτουργία, ἐνῶ ἔξω ἀπό αὐτόν ἀγωνίζονταν γενναῖα Ναουσαῖοι πολεμιστές νά ἀποτρέψουν τήν εἰσβολή τῶν Τούρκων στό ναό. Καθώς πλησιάζουν στό τέλος τῆς θ. Λειτουργίας, ἡ ἀντίσταση ὑποχωρεῖ, ἡ πόρτα τῆς ἐκκλησίας τοῦ Ἄι-Γιώργη γκρεμίζεται μέ τά τσεκούρια καί ὅλοι τους ἐκεῖ μέσα, μέσα στόν οἶκο τοῦ Κυρίου τους, σφάζονται ἀλύπητα. Πέντε ἱερομάρτυρες πρόσφεραν τό ἴδιο τους τό αἷμα θυσία στό Θεό. Ὁ παπα-Γιάννης ἀπό τό χωριό Πέτρα τοῦ Ὀλύμπου, ὁ παπα-Δημήτρης ὁ σακελλάριος καί ὁ πνευματικός παπα-Γεράσιμος καί δύο ἀκόμη ἱερεῖς, τῶν ὁποίων τά ὀνόματα δέν διασώθηκαν, ὅπως καί τῶν ὑπολοίπων Ναουσαίων πού σφαγιάσθηκαν μέσα στό Ναό. Αὐτή ἡ ἡρωϊκή στάση τῶν ἁγίων ἱερομαρτύρων καί Νεομαρτύρων τῆς Νάουσας εἶναι ἀπόδειξη τῆς πίστεώς τους στήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει: «Μαρτύρων θάνατος, ἀναστάσεως ἀπόδειξις». Οἱ ἅγιοι ἱερομάρτυρες πού τιμοῦμε σήμερα, οἱ ἅγιοι
Νεομάρτυρες τῆς Νάουσας, ὅπως καί ὅλοι οἱ Μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας μας δέν δέχτηκαν νά ἀρνηθοῦν τήν πίστη στόν Χριστό καί προτίμησαν νά ἔχουν σκληρό μαρτύριο «ἵνα κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν» (Ἑβρ. Ια 35), κατά τόν ἀπ. Παῦλο.
ἐνεργεῖ στίς ψυχές τῶν μαρτύρων. Κατά τόν ἴδιο τρόπο ἐάν ὁ Χριστός ζεῖ καί ἐνεγεῖ στίς δικές μας ψυχές θά μποροῦμε νά ἀντιμετωπίζουμε τά πολλά προβλήματα τῶν ἡμερῶν καί ἀκόμη δυσκολότερα, ὑλικῆς πνευματικῆς φύσεως.
Ἡ παροῦσα ζωή ἔχει πράγματι ἀνεκτίμητη ἀξία. Ὁ Χριστιανός περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλον ἄνθρωπο, θεωρεῖ τήν ζωή ὡς μεγάλο δῶρο τοῦ Δημιουργοῦ, ἀκριβῶς ἐπειδή ἀποτελεῖ τήν προπαρασκευστική περίοδο τῆς μακαρίας ἐκείνης ζωῆς, τήν ὁποῖα θά ἀπολαύσουμε σέ ὅλη τήν πληρότητά της μετά τήν ἐκ νεκρῶν ἀνάσταση τῶν σωμάτων μας.
Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ τό μεγαλύτερο γεγονός μέσα στήν ἱστορία. Διά τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου μας ἀποκτᾶ ἄλλο νόημα καί ἡ ζωή καί ὁ θάνατος. Ζωή δέν εἶναι τό σύνολο τῶν ἱστορικῶν γεγονότων, ἀλλά ἡ κοινωνία μας μέ τόν Θεό. Καί θάνατος δέν εἶναι τό τέλος τῆς παρούσης ζωῆς, ἀλλά ἡ ἀπομάκρυνση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Χριστό, ἐνῶ ὁ χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα δέν εἶναι θάνατος, ἀλλά προσωρινός ὕπνος.
Ὁ πιστός γνωρίζει ὅτι ἡ ἐπίγεια ζωή εἶναι ὁ προθάλαμος τῆς αἰώνιας ζωῆς καί πιστεύει ὅτι μόνο ἐάν ζήσει κατά Χριστόν θά γίνει κληρονόμος τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Αὐτή ἡ πίστη ἔκανε τούς ἁγίους πέντε ἱερομάρτυρες τοῦ ἁγ. Γεωργίου νά καταφρονήσουν τήν παροῦσα ζωή. Ὁ θάνατος αὑτῶν τῶν ἁγίων ἱερομαρτύρων τῆς Νάουσας, τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ἀποτελεῖ ἀφορμή ὑπομονῆς καί ἐνίσχυσης στόν δικό μας πνευματικό ἀγῶνα. Ὅταν κανείς σκεφτεῖ τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο μαρτύρησαν γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, γίνεται ἡρωϊκότερος. Ὅταν ἔχει νά ἀντιμετωπίσει προσωπικές, οἰκογενειακές, οἰκονομικές ἤ ἄλλου εἴδους δυσκολίες, προβάλλει στόν ἑαυτό του «τῶν μαρτύρων τόν θάνατον» καί σκέφτεται: Ἐάν ὁ Χριστός δέν πέθανε καί δέν ἀναστήθηκε ποιός θά κατόρθωνε αὐτά «τά ὑπέρ φύσιν παλαίσματα»; Αὐτό φανερώνει ὅτι ὁ Χριστός καί ζεῖ καί
Στόν κατηχητικό λόγο τοῦ ἁγ. Ἰω. τοῦ Χρυσοστόμου, τή νύχτα τῆς Ἀναστάσεως, ἀκοῦμε: Κανείς δέν πρέπει νά θρηνεῖ γιά τή φτώχεια καί γενικά γιά τήν στέρηση τῶν ἀναγκαίων ὑλικῶν ἀγαθῶν, γιατί «ἐφάνη ἡ κοινή Βασιλεία». Κανείς δέν πρέπει νά ὀδύρεται γιά τά ἁμαρτήματα πού διέπραξε, γιατί «συγγνώμη ἐκ τοῦ τάφου ἀνέτειλε». Κανείς δέν πρέπει να φοβᾶται τόν θάνατο, γιατί «ἠλευθέρωσε ἡμᾶς ὁ τοῦ Σωτῆρος θάνατος».
Παύλειος Λόγος
19
20
Παύλειος Λόγος
Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ «Μυστικῶς ταῖς ἱεροτεύκτοις γραφαῖς λαλεῖται περί σοῦ, Μῆτερ Ὑψίστου· κλίμακα γάρ πάλαι Ἰακώβ σε προτυποῦσαν ἰδών ἔφη· βάσις Θεοῦ αὕτη».
Θ
ριαμβευτικά ψάλλει ὁ ἱερός ὑμνογράφος καί μαζί του ἡ ψυχή κάθε εὐσεβοῦς πιστοῦ σήμερα, ἑορτή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, πρός τήν Παναγία Παρθένο. Ὅ,τι προεφήτευαν αἰῶνες τώρα οἱ προφῆτες καί ὅ,τι προσδοκοῦσαν οἱ δίκαιοι γίνεται σήμερα ἁπτή πραγματικότητα. Ἡ Παρθένος τήν ὁποία μυστικῶς ἐγνώριζαν καί ἐξυμνοῦσαν οἱ ἱεροί συγγραφεῖς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, οἱ πατριάρχαι καί οἱ ὅσιοι ἀποκαλύπτεται σήμερα καί συγκατανεύει μέ ταπείνωση στή θεία ἐντολή καί ὑπόσχεση. Ἕνα «γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα σου» πρός τόν ἀρχάγγελο ἀρκεῖ γιά νά ἀλλάξει ἡ ἱστορία τοῦ κόσμου, ἀρκεῖ γιά νά στηθεῖ ἡ κλίμαξ διά τῆς ὁποίας θά κατέλθει ὁ Θεός στή γῆ καί θά δοθεῖ ἡ δυνατότητα στόν ἄνθρωπο νά ἀνέβει στόν οὐρανό. Ἕνα «γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα σου» ἀρκεῖ γιά νά ἀναιρεθοῦν οἱ συνέπειες τῆς παρακοῆς τῶν πρωτοπλάστων καί νά ἀνοίξει καί πάλι ἡ κεκλεισμένη πύλη τοῦ παραδείσου. Ἕνα «γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα σου» ἀρκεῖ ὥστε τά χερουβίμ μέ τήν περιστρεφομένη ρομφαία πού
φύλασσαν τήν πύλη τοῦ παραδείσου μαζί μέ τίς ἄλλες οὐράνιες δυνάμεις ἔκπληκτα νά ὑποκλιθοῦν ἐνώπιον τῆς Κόρης τῆς Ναζαρέτ. Ἀλλά ἔκπληκτες δέν παρακολουθοῦν οἱ οὐράνιες δυνάμεις μόνο τό θαῦμα τοῦ εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, παρακολουθοῦν καί ἕνα ἄλλο θαῦμα πού ἐπιτελεῖται στή γῆ ἀπό ἀνθρώπους ἀδύναμους, φτωχούς, ταλαιπωρημένους, καθημαγμένους, ἀλλά μέ πίστη στόν Χριστό καί ἀγάπη πρός τήν πατρίδα καί τήν ἐλευθερία. Παρακολουθοῦν τούς Ἕλληνες πού μέ τή χάρη καί τήν εὐλογία τῆς Παναγίας, ἡ ὁποία ἀνέκαθεν ὑπῆρξε μητέρα καί τροφός καί ὑπέρμαχος καί προστάτις τοῦ Γένους τῶν Ἑλλήνων, ξεσηκώνονται γιά νά διεκδικήσουν τήν ἐλευθερία τους καί γιά νά ἀποδείξουν σέ ὅλο τόν κόσμο ὅτι ἡ πίστη στόν Θεό νικᾶ τή φύση καί κάνει τόν ἄνθρωπο ἱκανό νά ὑπερβεῖ τούς ἀνθρώπινους νόμους, νά ξεπεράσει τήν ἀδυναμία του καί νά ἐπιτύχει τούς ἀγαθούς στόχους του. Αὐτό τό θαῦμα τῆς πίστεως τῶν Ἑλλήνων πού ὁδήγησε στήν ἀπελευθέρωση τῆς ἑλληνικῆς γῆς μετά ἀπό πεντακόσια χρόνια πικρῆς σκλαβιᾶς ἑορτάζουμε, ἀδελφοί μου, σήμερα, μαζί μέ τό θαῦμα τοῦ εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου πού μᾶς ὁδήγησε
στήν ἀπελευθέρωση ἀπό μία ἄλλη πνευματική σκλαβιά, ἀπό μία πνευματική ὑποδούλωση, τήν ὑποδούλωση τῆς ἁμαρτίας. Καί αὐτό τό διπλό θαῦμα δέν ἀποτελεῖ μόνο αἰτία τοῦ διπλοῦ πανηγυρισμοῦ τῆς σημερινῆς ἡμέρας, ἀλλά ἀποτελεῖ καί ἀφορμή εὐαγγελισμοῦ γιά ὅλους ἐμᾶς, τούς ἀνθρώπους τοῦ 21ου αἰῶνος, πού ἀγωνιοῦμε γιά τό μέλλον, πού ἀμφιβάλλουμε γιά τίς ἀντοχές μας, πού φοβούμεθα γιά τίς ἐξελίξεις στόν κόσμο, στήν κοινωνία, στήν οἰκονομία, στό περιβάλλον. Ἀποτελεῖ ὅμως καί προτροπή, γιά νά ἀκολουθήσουμε τόν δρόμο τῆς ὑπακοῆς στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἀποτελεῖ προτροπή, γιά νά χρησιμοποιήσουμε τήν πίστη στόν Θεό καί τήν ἐμπιστοσύνη στήν ἀγάπη τῆς Παναγίας μας ὡς τό μέσον γιά νά ἀντιμετωπίσουμε τήν σοβοῦσα ποικιλόμορφη κρίση τῆς ἐποχῆς μας. Ἀποτελεῖ προτροπή, γιά νά μήν ξεχνοῦμε νά ἐκφράζουμε τήν εὐγνωμοσύνη μας πρός τόν Θεό καί τήν Παναγία Μητέρα μας γιά τό διπλό δῶρο τῆς ἐλευθερίας πού μᾶς χάρισαν καί νά τούς παρακαλοῦμε νά προστατεύουν καί νά σκέπουν τό Ἔθνος μας ἀπό παντός κινδύνου πάντοτε.
Παύλειος Λόγος
21
70η επέτειος
τῆς μάχης τῶν Ὀχυρῶν του Στρατηγοῦ Θεοκλήτου Ρουσσάκη
Σ
τους νέους της Ελλάδος μας, έχουμε χρέος και σήμερα να θυμίσουμε, τους υπερασπιστές της Γραμμής Μεταξά, τους ήρωες των Οχυρών, να καταδείξουμε την προσφορά της θυσίας τους και να τους διδάξουμε τον τρόπο απόδοσης της οφειλόμενης τιμής. Για το λόγο αυτό, κάθε φορά που το χρέος μας καλεί να τιμήσουμε αυτούς που έγιναν προσφορά θυσίας, πρέπει να ενθυμούμαστε τους λόγους μεγάλων ανδρών, διότι μόνον αυτών η φωνή μπορεί να υψωθεί ως το οριακό σημείο, στο οποίο καταλήγει «ο τραχύς και δύσκολος της αρετής δρόμος», προς τον οποίο «πετάουν» μόνο τα γόνατα ανδρών γενναίων, όπως θα έλεγε ο Ανδρέας Κάλβος. Η λήθη, είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της μνήμης. Αλλά αν εξαλειφθεί από τους λαούς η μνήμη, τότε θα μοιάζουν με ασθενείς που πάσχουν από αμνησία. Δεν θα γνωρίζουν από πού έρχονται και από ποιους προέρχονται, με αποτέλεσμα να μην ξέρουν που βρίσκονται και προς τα πού πορεύουν. Έχει πει ο μεγάλος μας ποιητής, ο Γεώργιος Σεφέρης, την ακόλουθη διδακτική για μας φράση: «Σβήνοντας κανείς ένα κομμάτι από το παρελθόν, είναι σα να σβήνει και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον κι είναι θλιβερή πια η ζωή, που μοιάζει με ακατοίκητο σπίτι». Από την άποψη αυτή είναι άξιοι επαίνου όσοι δεν λησμονούν να τιμούν τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα, να τιμούν τους επιζώντες παλαιμάχους και να συντηρούν το ευγενές στρατιωτικό
22
Παύλειος Λόγος
πνεύμα, που για μας, δεν ήταν ποτέ μιλιταρισμός αλλά πάθος προασπιστικό της εδαφικής μας ακεραιότητας, πόθος προασπιστικός της ειρήνης και σε παλαιότερους καιρούς, πόθος απελευθερωτικός των αλύτρωτων ελληνικών περιοχών. Τον πόλεμο του 1940-41 δεν τον προκαλέσαμε εμείς με κάποια δήθεν αφορμή. Απλώς, τον περιμέναμε και είχαμε τουλάχιστον για την εποχή εκείνη και σύμφωνα με τις δυνατότητες μας επαρκώς προετοιμασθεί. Οι Έλληνες μαχητές του ‘40 δεν
ήσαν μόνο προασπιστές του πατρίου εδάφους, όπως έλεγε το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν, ήταν και εκδικητές της υβριζόμενης Μεγαλόχαρης, της Παντάνασσας και της Περίβλεπτης Παναγίας, που επί 1500 χρόνια την ψάλλομε και την πιστεύουμε ως Υπέρμαχο Στρατηγό. Δεν θα αναφερθώ σε γεγονότα που σε όλους σας είναι γνωστά. Όταν όλες οι Ευρωπαϊκές Χώρες γονάτιζαν εντός ολίγων ημερών προ των χιτλερικών ορδών, η Ελλάς πολεμούσε νικήτρια επί πέντε μήνες στα ηπειρωτικά βουνά
και έφερνε τους Ιταλούς σε απόσταση σπιθαμής από το ρίξιμο στην αγκαλιά των κυμάτων. Στο διάστημα αυτό ο στρατός, το ναυτικό και αεροπορία επιτέλεσαν θαύματα. Εκμηδένισαν την αριθμητική υπεροχή του αντιπάλου και κατέδειξαν για μια ακόμη φορά τη σημασία του ηθικού παράγοντα, τον οποίο όψιμοι θεωρητικοί του πολέμου έχουν αρχίσει να αμφισβητούν λόγω των νέων τελειότατων οπλικών συστημάτων. Ένα θα πω: όλα τα όπλα είναι καλά, ακόμη κι ένας «γηράς», όταν τα χέρια που τον κρατούν δεν τρέμουν και όταν η ψυχή φλογίζεται από το πάθος της θυσίας. Αυτό, όμως, προϋποθέτει πίστη σε ιδανικά, που ποτέ δεν έλειψαν από τη ζωή μας. Γι΄ αυτό θεωρώ, ως το μεγαλύτερο της Ελλάδας εχθρό, αυτόν που σκοτώνει στην ψυχή των παιδιών μας, το πάθος για ηρωισμό και τη δίψα για ιδανισμό. Μιλάμε συχνά για το έπος του ‘40. Είναι όμως, ιστορική αδικία να λησμονούμε την μάχη των Οχυρών, που θα ήταν ίσως περισσότερο δαφνοστεφής, αν η Γιουγκοσλαβία δε γονάτιζε από τη πρώτη στιγμή και αν ο ελληνικός στρατός δεν είχε πλευροκοπηθεί και στα δύο μέτωπα, αντιμετωπίζοντας το ενδεχόμενο μιας επιθέσεως από τα νώτα. Οι Έλληνες μαχητές κράτησαν τις Θερμοπύλες τους όπου και όσο μπορούσαν. «Και περισσότερη τιμή τους πρέπει όταν προβλέπουν πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος και οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε», κατά το θαυμάσιο στίχο του ποιητή. Οι Μήδοι διάβηκαν. Ήρθαν οι μέρες των σεπτών παθών του σταυρωμένου Έθνους. Από το μεγαλείο και την αίγλη της εποποιίας των ηπειρωτικών βουνών πέρασε ο λαός μας στη εξουθένωση της τριπλής
κατοχής.
δίδαγμα της αυτοθυσίας; Η Ράτσα!
Οι τύραννοι που αιματοκύλησαν την ανθρωπότητα έζησαν φρικτές στιγμές αγωνίας των ενόχων και εξαφανίστηκαν από το πρόσωπο της γης με το στίγμα του αποτρόπαιου εγκληματία. Ο Ναζισμός, ο Φασισμός και ο κάθε ολοκληρωτισμός διδάχθηκαν ότι τελικά τις νίκες δεν τις κερδίζουν τα σίδερα αλλά το ρωμαλέο φρόνημα, με τις άκαμπτες ψυχές και τις φλογερές καρδιές που αντιστέκονται στη βία.
Αυτή ένωσε μπροστά στον κίνδυνο τους Έλληνες, χωρίς εξαίρεση. Όταν τα χιόνια σταμάτησαν την προέλαση του στρατού μας στην Αλβανία, κάποιος μέραρχος φοβήθηκε πως οι αφάνταστες κακουχίες, θα μπορούσαν να κλονίσουν το ηθικό του μετώπου και ζήτησε στα συντάγματά του να τους στείλουν πίνακες από τους στρατιώτες εκείνους που ήταν γνωστοί ως κακόγνωμοι, για να τους απομακρύνουν. Άμα όμως έλαβε τους πίνακες αυτούς, διάβασε έκπληκτος: «Δεκανεύς τάδε, εφονεύθη εις την μάχη της Μοράβας. Στρατιώτης
Η ορμή του ελληνικού στρατού ήταν έκρηξη των ιερών αισθημάτων που είναι δύναμη ακαταμάχητη. Στον πόλεμο αυτό μάχονταν και οι νεκροί του ελληνικού έθνους, που είναι ενχαραγμένοι σαν ιερή πνοή, σαν δόξα και φως ,μέσα στη συνείδηση των επιζώντων. Η Ελλάδα επειδή δέχτηκε να γίνει ολοκαύτωμα στον πόλεμο χάραξε στα έθνη το δρόμο του πολιτισμού τους. Δίδαξε ότι η ιδέα ως ελευθερία, ως δίκαιο, ως άνθρωπος, για να θριαμβεύσει οφείλει να περάσει από σταυρούς. Από το σταυρό προέρχεται το φως, η δημιουργία, η Ανάσταση. Αυτός είναι ο μυστικός δρόμος της πνευματικής ζωής. O X. Ζαλοκώστας στο βιβλίο του ΡΟΥΠΕΛ γράφει κάτι που και σήμερα θα ήταν πολύ επίκαιρο: «Τα Έθνη τα μικραίνουν ή τ΄απαθανατίζουν οι πολίτες τους. Κάθε πατρίδα χαίρεται τόση ευτυχία, όση αναλογεί στη σωφροσύνη των πολιτών της. Είναι όμως ν΄απορείς! Άμα μπήκαν οι Γερμανοί στο συγκρότημα «Μολών λαβέ» του οχυρού Ρούπελ, απάνω απ΄τους νεκρούς βρήκαν γραμμένη με κιμωλία τη φράση: «Στις Θερμοπύλες σκοτώθηκαν οι Τρακόσιοι. Εδώ θα πέσουν Ογδόντα». Οι Σπαρτιάτες οι παλιοί ετοιμάζονταν από παιδιά με προσεχτική αγωγή για μεγάλα έργα. Τούτους τους φαντάρους, πότε νοιάστηκε η δική μας πολιτεία να τους διαπαιδαγωγήσει; Το κράτος τους είχε εγκαταλείψει στην τύχη τους και οι διάφορες αναρχικές προπαγάνδες τους κατηχούσαν ελεύθερα. Ποιος είχε σταλάξει στις καρδιές τους, το μοναδικό
τάδε, ετραυματίσθη εις την επίθεσιν της Ντούσνιτσας. Στρατιώτης τάδε, επροτάθη για πολεμικόν σταυρόν». Και καταλήγει ο Ζαλοκώστας: «Σε μια εποχή που μεγάλα κράτη κλονίσθηκαν κι είχαν διαλυθεί οι στρατοί τους, η φωνή της ράτσας οδήγησε τους δικούς μας φαντάρους, να πολεμήσουν σαν να είχαν αναστηθεί, από την ίδια την αρχαία Αθήνα………». Αυτοί ήταν οι Έλληνες και Αυτούς δεν του νίκησαν ποτέ!
Τιμή και Δόξα σε αυτούς που δόξασαν την Πατρίδα μας, με τον ηρωισμό και το Τίμιο Αίμα τους! Ως μνημόσυνο Τιμής και αιωνίου Μνήμης, με το χέρι στην καρδιά, ας τους δώσουμε την υπόσχεση. «Θα φυλάξουμε Θερμοπύλες κι εμείς, όπως κι εσείς». Θα κρατήσουμε στα άδυτα της ψυχής μια ζεστή γωνιά όπου θα φωλιάζει μόνιμα η Ελλάδα και στον ιστό της ψυχής μας θα κυματίζει πάντα η γαλανόλευκη. Έτσι πέρα από τον πάταγο των αυτοκρατοριών που γκρεμίζονται θ΄ απομείνει ν΄ακούγεται μέσα στον αποκαμωμένο κόσμο, λιανό και κρυστάλλινο, ερημικό και άτρεμο το εωθινό που σήμανε η σάλπιγγα πάνω στον ελληνικό βράχο μια φθινοπωρινή αυγή. Κάποιοι, που τότε δε γνώριζαν τον τυφώνα μιας πολεμικής κρίσης, ξέρουν εκ των υστέρων, να εκφέρουν αρνητικές απόψεις για την τότε δράση της παραζαλισμένης απ’ τα αλλεπάλληλα πλήγματα πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας μας. Ένα θα πω: ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κορυζής δεν ήταν πολιτικός. Τραπεζικός ήταν. Κι όμως προέβη σε ενέργεια πολιτική, που κανείς άλλος ευρωπαίος ηγέτης, μετά την υποταγή της χώρας του στον Άξονα, δεν ετόλμησε να πράξει. Ο Κορυζής αυτοκτόνησε. Η αυτοκτονία αυτή ήταν μέγιστη πολιτική πράξη. Η Ελλάς πεθαίνει αλλά δεν παραδίδεται. Δεν ήταν μια πράξη απογνώσεως, ήταν πράξη φιλοτιμίας, πράξη αντιστάσεως στην ατιμία. Δεν κατοικούμε σε γειτονιά αγγέλων. Όλοι γύρω μας έχουν επίβουλες βλέψεις. Γι’ αυτό πρέπει να έχουμε υψηλό μαχητικό φρόνημα και ισχυρό στρατό, για να μη χρειασθεί να τον χρησιμοποιήσουμε ποτέ. Τιμώντας σήμερα του Μαχητές των Οχυρών μας, είναι σα να δίνουμε ως σύγχρονος Ελληνικός στρατός όρκο-υπόσχεση ως οι άλκιμοι νεανίες της αρχαίας Σπάρτης: «Άμμες δε γ’ εσόμεθα πολλώ κάρονες».
Παύλειος Λόγος
23
μικρές
ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Απονομή Πατριαρχικού οφφικίου
Τ
ην Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, μετά το πέρας της θείας Λειτουργίας στον Πατριαρχικό ιερό ναό του αγίου Γεωργίου, η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος χειροθέτησε εις Αρχιμανδρίτη της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας τον νέο Αρχιγραμματέα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Αρχιμ. Βαρθολομαίο Σαμαρά, ο οποίος χειροτονήθηκε διάκονος και ιερεύς εις την ιερά Μητρόπολη μας από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σεβαστείας κ. Δημήτριο και επί σειρά ετών διηκόνησε σε διάφορες θέσεις. Η διεύθυνση του περιοδικού μας συγχαίρει το νέο Αρχιγραμματέα και του εύχεται την από Θεού δύναμη για την άσκηση των υψηλών καθηκόντων του.
Η πανήγυρις του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
Τ
ην Β΄Κυριακή των νηστειών (20-03-2011) που η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας Ναούσης και Καμπανίας κ Παντελεήμων λειτούργησε στην πανηγυρίζουσα ιερά μονή Τμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας. Σε μικρή απόσταση από την ιερά μονή σώζεται ο τόπος ασκήσεως (σπήλαιο) του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά όπου ασκήτευσε επι σειρά ετών. Κατά τη διάρκεια της θείας Λειτουργίας ο σεβασμιώτατος τέλεσε και την εις διάκονον χειροτονία ενός από τους αδελφούς της Ιεράς Μονής, του π. Αιμιλιανού Καλομπάτσιου, ο οποίος είναι πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής.
Η απονομή του οφφικίου. (ΦΩΤΟ: Νικ. Μαγγίνας)
Από την εις διάκονο χειροτονία του π. Αιμιλιανού
Εταιρία μελέτης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς
Μ
ια υπέροχη μουσική παράσταση-αφιέρωμα στο μεγάλο μας συνθέτη Βασίλη Τσιτσάνη, απόλαυσαν τη Δευτέρα 21 Φεβρουαρίου οι θεατές που γέμισαν το Δημοτικό Θέατρο της Νάουσας. Με την εκδήλωση αυτή ουσιαστικά ξεκίνησε η Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Βασίλης Τσιτσάνης» που θα έχει σκοπό την μελέτη και προαγωγή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Επίσης παρέστη και ο μεγάλος μας ερμηνευτής Γιώργος Νταλάρας, που υπήρξε μαθητής του Βασίλη Τσιτσάνη . Σε συζήτηση του κ. Νταλάρα με τον Σεβασμιώτατο υπήρξε αρχικά διατύπωση κοινού ενδιαφέροντος για τη ανάπτυξη στο μέλλον συνεργασίας για τη διοργάνωση μίας συναυλίας του δημοφιλούς ερμηνευτή στην Ημαθία.
Από τη συζήτηση του σεβασμιωτάτου με τον κ. Γ. Νταλάρα
Επίσκεψη στο ιστορικό μουσείο στο Νησί
Τ
ο Σάββατο 19 Μαρτίου ο σεβασμιώτατος λειτούργησε στο Νησί, με την ευκαιρία της μνήμης του Ολοκαυτώματος του χωριού. Μετά τη θεία λειτουργία έγινε τρισάγιο στο ηρώο και ακολούθησε κατάθεση στεφάνων. Τέλος ο Σεβασμιώτατος ξεναγήθηκε στο πολύ ενδιαφέρον μουσείο ιστορίας και μνήμης του Νησίου.
Από την επίσκεψη του Σεβασμιωτάτου στο μουσείο του Νησίου
Ο Σεβασμιώτατος τίμησε τον Στρατηγό Β΄Σ.Σ.
Τ
η Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου το πρωί ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων επισκέφθηκε στο γραφείο του τον Στρατηγό Θεόκλητο Ρουσάκη, Διοικητή του Β΄Σ.Σ. Η επίσκεψη αυτή είχε διπλό χαρακτήρα. Αφενός ο σεβασμιώτατος είχε την ευκαιρία να ευχηθεί στον Στρατηγό για την ονομαστική του εορτή και αφετέρου να του επιδώσει τον χρυσό σταυρό του αποστόλου Παύλου, που αποτελεί την ανώτερη διάκριση της ιεράς Μητροπόλεως, εις αναγνώριση της μεγάλης του προσφοράς στην τοπική κοινωνία.
Ο Σεβασμιώτατος στο γραφείο του Στρατηγού, μετά την απονομή του χρυσού σταυρού του Αποστόλου Παύλου Παύλειος Λόγος
25
Εσπερινός της συγχωρήσεως
Ο
Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων το απόγευμα της Κυριακής της Τυρινής (6 Μαρτίου 2011) χοροστάτησε στον ιερό ναό αγίου Αντωνίου Πολιούχου Βεροίας στον εσπερινό της συγχωρήσεως και στη συνέχεια αφού διάβασε τη συγχωρητική ευχή απηύθυνε πατρικούς λόγους προς το ποίμνιό του ζητώντας μάλιστα τη συγχώρηση όλων. Νωρίτερα τέλεσε τον Εσπερινό της συγχωρήσεως στον μητροπολιτικό ιερό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ναούσης.
Από τον Εσπερινό της Συγχωρήσεως στον ι. ναό Αγίου Αντωνίου στη Βέροια
Επίσκεψη του Σεβ. Μητροπολίτη Ιλίου κ. Αθηναγόρα
Τ
ο διήμερο 10 και 11 Μαρτίου επισκέφθηκε ανεπίσημα την επαρχία μας ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας. Τον σεβασμιώτατο υποδέχθηκε ο ποιμενάρχης μας κ. Παντελεήμων και τον συνόδευσε κατά τη διάρκεια παραμονής του στη Βέροια
Ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτη Μεσογαίας κ. Νικολάου
Από την επίσκεψη του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ιλίου κ. Αθηναγόρα
Π
ραγματοποιήθηκε την Τρίτη 15 Μαρτίου στο πνευματικό κέντρο του ιερού ναού Παναγίας Ναούσης επιμορφωτική σύναξη των πνευματικών της ιεράς Μητροπόλεώς μας, κατά την οποία ομιλητής ήταν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος ο οποίος ανέπτυξε διεξοδικά το θέμα: «Οικογένεια: προβλήματα και αντιμετώπιση». Ακολούθησαν ερωτήσεις επί πολλών ζητημάτων στις οποίες απάντησε ο σεβασμιώτατος αναλυτικά. Από την εισήγηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μεσογαίας κ. Νικολάου στην σύναξη πνευματικών της Μητροπόλεώς μας
Ομιλίες αγιορειτών πατέρων
Κ
ατά τη διάρκεια της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής ομίλησαν κάθε Σαββατοκύριακο στη Βέροια και τη Νάουσα οι αγιορείτες πατέρες: α) Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης, β) Ιερομόναχος Βενέδικτος Νεοσκητιώτης, γ) Ιερομόναχος Ιωακείμ Καρεώτης, δ) Ιερομόναχος Εφραίμ, Δικαίος της Σκήτεως Αγίου Ανδρέα και ε) Μοναχός Νίκων Αγιορείτης.
Εκδήλωση για την 25η Μαρτίου
Από την ομιλία του Ιερομ. Εφραίμ, Δικαίου της Σκήτεως Αγίου Ανδρέα, στον ιερό ναό Αγίου Αντωνίου Βεροίας
Τ
ο βράδυ της 24ης Μαρτίου διοργανώθηκε στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο εκδήλωση από την Ιερά Μητρόπολη για την εθνική μας εορτή. Ομιλητής στην εκδήλωση ήταν ο Στρατηγός ε.α. Ιωάννης Ζούκας, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η Επανάσταση του 1821 και οι σύγχρονες εθνικές προκλήσεις». Νωρίτερα ο Σεβασμιώτατος στην ομιλία του τόνισε ότι: «Η αλήθεια είναι με το μέρος της ιστορίας, η δε ιστορία με το μέρος των αδούλωτων στο φρόνημα. Όσοι εξαργυρώνουν αυτό το φρόνημα για πρόσκαιρα οφέλη, είτε είναι δημοσιογράφοι, είτε πολιτικοί, η ιστορία θα τους τιμωρήσει σκληρά».
Από την εκδήλωση για την εορτή της 25ης Μαρτίου στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως
Έφυγε ένας αγνός εργάτης του Ευαγγελίου
Τ
ο μεσημέρι προς απόγευμα του Σαββάτου 26 Μαρτίου, ένας ευλογημένος άνδρας, ένα πολύτιμο κόσμημα της δωρεάς του Θεού στην Εκκλησία Του, στην κοινωνία των Ελλήνων, αφήκε την τελευταία του πνοή, παραδίδοντας την ψυχήν του σε Εκείνον που την είχε πλάσει. Πρόκειται για τον αδελφό μας , το ευλογημένο τέκνο της Χαλάστρας τον Νικόλαο Λιλιόπουλο, Ιατρό, Ιεροκήρυκα, Κατηχητή, Ιεροψάλτη, Πολύτεκνο Πατέρα και παππού των 20 εγγονών. Αιωνία του η μνήμη.
Ο μακαριστός ιεροκήρυκας Ν. Λιλιόπουλος
Παύλειος Λόγος
27
Η Εικόνα της Παναγίας Γηροκομητίσσης στη Νάουσα
Τ
ην Πέμπτη 31 Μαρτίου το απόγευμα αφίχθη στη Νάουσα η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Γηροκομήτισσας από την ιερά Μητρόπολη Πατρών, κατόπιν προσκλήσεως του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονος. Την θαυματουργή εικόνα, που εξέρχεται για πρώτη φορά από τον τόπο της, μετέφεραν ο Πρωτοσύγκελλος της ιεράς Μητροπόλεως Πατρών και Καθηγούμενος της ιεράς μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Γηροκομείου Πατρών Αρχιμ Συμεών Χατζής, συνοδευόμενος από τον ηγουμενοσύμβουλο αρχιμ. Θεοδόσιο Τσιτσιβό. Την υποδέχθηκε στο προαύλιο του μητροπολιτικού ιερού ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ναούσης ο σεβασμιώτατος, ο ιερός κλήρος, οι τοπικές πολιτικές και στρατιωτικές αρχές και μεγάλο πλήθος πιστών. Ακολούθησε δέηση και στη συνέχεια ο σεβασμιώτατος κατά την προσφώνησή του ευχαρίστησε πρωτίστως τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πατρών κ. Χρυσόστομο για την ευλογία και κανονική άδεια που παρέσχε για την έλευση της εικόνος στη Νάουσα, και στη συνέχεια ευχαρίστησε του κληρικούς που τη μετέφεραν για την θυσία τους να ταξιδέψουν τόσο μακριά ιδιαίτερα κατά την περίοδο της αγίας και μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η πανίερη και θαυματουργός εικόνα της Παναγίας Γηροκομήτισσας είναι η εφέστιος εικόνα της ιεράς μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Γηροκομείου Πατρών, που είναι μία από τις αρχαιότερες μονές της Ελλάδος (4ος αι.), της οποίας κτίτωρ είναι ο άγιος μεγαλομάρτυρας Αρτέμιος.
Από την υποδοχή της Εικόνος της Παναγίας Γηροκομητίσσης στη Νάουσα
Ο σεβασμιώτατος με τον Πρωτοσύγκελλο της Ι. Μητροπόλεως Πατρών Αρχιμ. Συμεών ενώπιον της Εικόνος της Παναγίας Γηροκομητίσσης
Επίσκεψη της Ντόρας Μπακογιάννη
Τ
ο Σάββατο 2 Απριλίου το βράδυ η πρόεδρος της «Δημοκρατικής Συμμαχίας» βρέθηκε στη Βέροια για να εγκαινιάσει τα γρφεία του κόμματός της. Στο πλαίσιο της παρουσίας της στην πόλη μας πραγματοποίησε εθιμοτυπική επίσκεψη στον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ. Παντελεήμονα, κατά την οποία δόθηκε η ευκαιρία να συζητήσουν θέματα εκκλησιαστικού και κοινωνικού χαρακτήρα.
28
Παύλειος Λόγος
Από την επίσκεψη της κ. Ντόρας Μπακογιάννη στο επισκοπείο της Βέροιας
Επίσκεψη του Σεβ. Μητροπολίτη Πενταπόλεως κ. Ιγνατίου
Τ
η Δευτέρα 4 Απριλίου επισκέφθηκε την ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πενταπόλεως (από Κεντρώας Αφρικής) κ. Ιγνάτιος συνοδευόμενος από τον κ. Χαράλαμπο Δεβατζή, πρόεδρο του ιεραποστολικού συλλόγου «Απόστολος Βαρνάβας» Λάρισας. Ο σεβασμιώτατος αρχικά έλαβε μέρος σε ζωντανή ραδιοφωνική εκπομπή με τον π. Νεκτάριο Σαββίδη, υπεύθυνο του γραφείου εξωτερικής ιεραποστολής της ιεράς Μητροπόλεώς μας, και στη συνέχεια επισκέφθηκαν το επισκοπείο όπου είχαν συνάντηση με τον σεβασμιώτατο και τους συνεργάτες του.
Από την επίσκεψη του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πενταπόλεως κ. Ιγνατίου
Εκδήλωση του Β΄Σ.Σ. για την επέτειο της Μάχης των Οχυρών
Τ
ην Τετάρτη 6 Απριλίου στο «Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο» διοργανώθηκε από το Β.Σ.Σ. εκδήλωση με αφορμή τη συμπλήρωση 70 χρόνων από τη μάχη του Ρούπελ. Την εκδήλωση προλόγισε ο Διοικητής του Β.Σ.Σ. Στρατηγός Θεόκλητος Ρουσάκης, ενώ μίλησαν ο Ίλαρχος Αναστασόπουλος Αντώνιος και η μόνιμη Υπάλληλος Ευγενία Δουλδούρα και παρουσίασαν αφηγήσεις από τις μάχες των οχυρών. Προβλήθηκε,τέλος, σε πρώτη παρουσίαση, ιστορικό ντοκυμαντέρ για το Ρούπελ.
Από την εκδήλωση του Β΄Σ.Σ. για την επέτειο της Μάχης των Οχυρών
Ομιλία του Πρωτοσυγκέλλου στο ΕΠΑΛ. Νάουσας
Τ
ην Παρασκευή 15 Απριλίου πραγματοποιήθηκε στο ΕΠΑΛ. Νάουσας ομιλία - παρουσίαση της ιεραποστολικής δράσης της Ιεράς Μητροπόλεως από τον Πρωτοσύγκελλο Αρχιμ. Γεώργιο Χρυσοστόμου. Στο τέλος της εκδήλωσης διανεμήθηκε δωρεάν σε όλους τους μαθητές το βιβλίο του ομιλητή«18 ημέρες στο Κογκό» που αποτελεί τη λεπτομερή καταγραφή του ιεραποστολικού ταξιδιού του Πρωτοσυγκέλλου στην Ι. Μητρόπολη Κεντρώας Αφρικής.
Από την ομιλία του Πρωτοσυγκέλλου Αρχιμ. Γεωργίου Χρυσοστόμου στο ΕΠΑΛ. Νάουσας Παύλειος Λόγος
29
τύπος & ουσία
τοῦ Πρωτ/ρου Νεκταρίου Σαββίδη
Ε
«ἰ καὶ ἐν τάφῳ κατῆλθες ἀθάνατε, ἀλλὰ τοῦ Ἄδου καθεῖλες τὴν δύναμιν, καὶ ἀνέστης ὡς νικητής, Χριστὲ ὁ Θεός, γυναιξὶ Μυροφόροις φθεγξάμενος, Χαίρετε, καὶ τοῖς σοῖς Ἀποστόλοις εἰρήνην δωρούμενος ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν». Η Ανάσταση του Κυρίου μας αποτελεί τη μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας. Η γιορτή λέγεται Πάσχα και είναι συνώνυμη με το Πάσχα των Εβραίων, που στη γλώσσα τους σημαίνει διάβαση, με την έννοια ότι, ο παθών και αναστάς Ιησούς Χριστός, μας πέρασε από την κατάρα του Αδάμ και τη δουλεία του Διαβόλου στην πρώτη ελευθερία και μακαριότητα. Μας πέρασε από τον θάνατο στη Ζωή. Το χωράει αυτό ο ανθρώπινος νους; Και τι σημαίνει αυτό; Τι πρέπει δηλαδή να είναι για μας το Πάσχα; Πάσχα σημαίνει πλήρωμα χαράς, βίωμα ειρήνης. Πάσχα σημαίνει συμφιλίωση μεταξύ μας και με τον Θεό «συγχωρήσωμεν πάντα τῆ ἀναστάσει καί ἀλλήλους περιπτυξώμεθα». Στη ουσία Πάσχα σημαίνει απόφαση για αγία ζωή. ************ Ηρωικό , ένδοξο και άγιο 1821! Να όμως που επιδι-
ώκεται η επανεγγραφή της νεότερης ιστορίας μας… Πολύς λόγος γίνεται στα Μ.Μ.Ε. Υπάρχει όμως καλύτερη πληροφόρηση για το 1821 από τις μαρτυρίες των ίδιων των ηρώων; Ας μην μιλήσει λοιπόν κανείς μας. Ας μιλήσουν οι πρωταγωνιστές και ας τους ακούσουμε: «Όταν πήραμε τα όπλα είπαμε πρώτα υπέρ Πίστεως και ύστερα υπέρ Πατρίδος» βροντοφώναξε ο Θ. Κολοκοτρώνης στους μαθητές του πρώτου Γυμνασίου της απελευθερωμένης Αθήνας και συνεχίζει: «Ο δικός μου ξεσηκωμός δεν μοιάζει μήτε με των Φράγκων μήτε κανενός άλλου. Εμείς θ’ αναστήσουμε μια πατρίδα που κεφάλι θα’ χει τον Χριστό κι όχι ανθρώπους». Ο αγωνιστής Ιωάννης Μακρυγιάννης γράφει στα «Οράματα και Θάματα» (Αθήναι 1983, εκδ. Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, σελ. 163-4): «Τ’ άγια τα μοναστήρια, οπού έτρωγαν οι δυστυχισμένοι… από τους κόπους των Πατέρων, των Καλογήρων. Δεν ήταν Καπιτσίνοι Δυτικοί, ήταν υπηρέτες των Μοναστηριών της Ορθοδοξίας. Δεν ήταν τεμπέληδες, δούλευαν και προσκυνούσαν (=λάτρευαν). Και εις τον αγώνα της πατρίδος σ’ αυτά τα μοναστήρια γινόταν τα μυστικοσυμβούλια, συναζόταν τα ολίγα
αναγκαία του πολέμου και εις τον πόλεμον θυσίαζαν και σκοτωνόταν αυτείνοι, οι πατέρες των μοναστηριών και των εκκλησιών. Τριάντα είναι μόνο με μένα οι σκοτωμένοι έξω εις τους πολέμους και εις το Κάστρο, το Νιόκαστρο και εις την Αθήναν». Άλλωστε οι μεγαλύτεροι αντιστασιακοί κατά του κατακτητή ήταν οι Νεομάρτυρες. Το παράδειγμα της αυτοθυσίας τους, στερέωνε την πίστη των υποδούλων και περιόριζε τους εξισλαμισμούς. Η περιοχή μας άλλωστε έχει την ευλογία των αγίων νεομαρτύρων της Νάουσας. Για να κλείσουμε όμως το θέμα: μερικά διεστραμμένα μυαλά ενοχλούνται από την προσφορά της εκκλησίας στην επανάσταση του 1821 και την πίστη των ηρώων το ΄21. Λυπούμαστε αλλά η Ιστορία δεν ξαναγράφεται….. ************ Πάντα οι λόγοι αγίων γερόντων δροσίζουν την ψυχή γιατί είναι λόγοι Αγίου Πνεύματος και γι΄αυτό και η παρούσα στήλη τα παραθέτει προς δροσισμό και ωφέλεια των αναγνωστών της: «Εάν
θέλεις να «πιάσεις» τον Θεό, για να σε ακούσει, όταν προσευχηθείς, γύρισε το κουμπί στη ταπείνωση, γιατί σ’αυτήν την συχνότητα εργάζεται ο Θεός» «Όταν, από φιλότιμο, κάνουμε τον Θεό να χαίρεται με τη ζωή μας, τότε Εκείνος δίνει άφθονες τις ευλογίες του στα φιλότιμα παιδιά του» Γέρων Παϊσιος. Έγινε πλέον κακή συνήθεια, μόλις μαθαίνουμε κάτι για τον πλησίον μας, να πηγαίνουμε και να το διαλαλούμε παντού... Ανοίξτε έναν τάφο και θα δείτε τι ακαθαρσίες υπάρχουν μέσα του και τι δυσοσμία. Η ίδια δυσοσμία, πνευματική δυσοσμία βγαίνει από το στόμα μας, όταν κατακρίνουμε τον πλησίον. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δαμάσουμε τη γλώσσα μας. Τις δικές μας αμαρτίες πρέπει να προσέχουμε και όχι του πλησίον μας.» Άγιος Λουκάς ο Ιατρός
ΕΦΗΜ ΕΦΗΜ Ι∆ΕΣ ΕΙΡ∆ΕΣ ΕΡ
ΠΕΡΙΟ ΠΕΡΙΟ
ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ ΤΕΛΟΣ Ταχ. Γραφείο Ταχ. Γραφείο ΒΕΡΟΙΑΣ ΒΕΡΟΙΑΣ αριθµ. κωδ. αριθµ. κωδ. 2638 2638
ΚΑ ∆ΙΑ ∆ΙΚ