ΤΕΥΧΟΣ 93 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011
λειτουργεί η
ΚΑΤΑΚΟΜΒΗ
ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥ
ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ
ΑΡΧΙΕΠ. ΣΥΜΦΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ
ΚΑΘΕ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΤΕΛΕΙΤΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ
ά κ ι μ ο ν ο κ ν ι ώ ο ι σ ε τ α γ σ ύ ρ ε χ ενισ ιση των έχ ν υ σ τη
ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 23310 20951, 6945384355 ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ: ΑΣΠΙΣ BANK 731-05-000-3607 ΠΕΙΡΑΙΩΣ: 5243-033886-401
ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΝΕΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ
σελ 4 σελ 5
ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ
ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΜΑΣ του Αρχιμ. Πορφυρίου Μπατσαρά
σελ 16
ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος για την οικονομική κρίση
σελ 6
ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Η ΠΟΝΕΜΕΝΗ ΘΩΡΙΑ ΤΗΣ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ του Αρχιμ. Ιερεμίου Γεωργαλή
σελ 20 ΤΑ ΠΑΘΗ του Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή
σελ 8
ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΤΡΙΠΟΤΑΜΟ ΒΕΡΟΙΑΣ του Αρχιμ. Πορφυρίου Μπατσαρά
σελ 22 σελ 10
ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
σελ 24
MIKPEΣ EIΔHΣEIΣ
ETOΣ ΙΗ΄ TEYXOΣ 93 ΣΕΠΤ. - ΟΚΤ. 2011
ΔΙMHNIAIO OPΘOΔOΞO ΠEPIOΔIKO
IEPAΣ MHTPOΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ , NAOYΣHΣ KAI KAMΠANIAΣ ΕΚΔΟΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ
Σεβασμιώτατος Mητροπολίτης Bεροίας κ. Παντελεήμων
ΣΥΝΤΑΞΗ, HΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣEΛIΔOΠOIHΣH, KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA και ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ: Mον. Γεράσιμος Mπεκές. ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ, EKTYΠΩΣH: «TYPE PRESS» Nέα Nικομήδεια ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ: Μον. Αντώνιος Σισμανίδης
σελ 30 σελ 12
ΘΡΗΝΟΙ ΙΕΡΕΜΙΟΥ του Αρχιμ. Ιερεμίου Γεωργαλή
ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ του π. Νεκταρίου Σαββίδη
ΚΩΔΙΚΟΣ 2638
APΘPA MΠOPOYN NA AΠOΣTEΛ Λ O N TA I Σ T H Ν Τ Α Χ Υ Δ Ρ Ο Μ Ι Κ Η ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY: ΠEPIOΔIKO «ΠAYΛEIOΣ ΛOΓOΣ» ΓPAΦEIO TYΠOY IEPAΣ MHTPO ΠOΛEΩΣ BEPOIAΣ, T.Θ. 241, 591 00 BEPOIA THΛ 23310 72317, ΦAΞ 23310 25275, E-mail: gerbekes@yahoo.gr XEIPOΓPAΦA AΣXETΩΣ ΔHMOΣIEYΣHΣ TOYΣ ΔEN EΠIΣTPE ΦONTAI
EΞΩΦYΛΛO Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος που συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια στον θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως ΟΠΙΣΘΟΦYΛΛO Ο Παναγιώτατος σε επετειακή εκδήλωση, με την ευκαιρία συμπληρώσεως 20ετίας από την κοίμησή του αειμνήστου Πατριάρχου Δημητρίου. (φωτο Νίκος Μαγγίνας)
ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ. ΟΣΟΙ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΑ ΝΑ ΑΠΟΣΤΕΛΛΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 20ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ & ΚΥΠΡΟ, 40ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΣYNΔPOMEΣ KAI EMBAΣMATA ΔIEYΘYNΣH TOY ΠEPIOΔIKOY
ΣTH
website:
www.imverias.gr
�
Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος γιά τή νέα Σχολική χρονιά
Γ
ιά ἄλλη μία φορά, γιά ἄλλη μία χρονιά βρισκόμαστε ὅλοι, μικροί καί μεγάλοι, μαθητές καί γονεῖς, καθηγητές καί δάσκαλοι, στήν ἀρχή ἑνός νέου σχολικοῦ ἔτους. Καί μαζί μέ τούς πρωταγωνιστές τοῦ σχολικοῦ γίγνεσθαι καί ὅλοι ἐμεῖς πού σᾶς παρακολουθοῦμε πάντοτε μέ ἀγάπη καί ἐνδιαφέρον. Καθώς τό σχολεῖο ἀποτελεῖ ἀναπόσταστο τμῆμα τῆς κοινωνίας, εἶναι φυσικό νά συμβάλλει στή διαμόρφωσή της ἀλλά καί νά ἐπηρεάζεται ἀπό τίς συνθῆκες πού ἐπικρατοῦν σέ αὐτήν. Γι᾽ αὐτό καί εἶναι συχνές οἱ συζητήσεις γιά τόν ρόλο τοῦ σχολείου στήν ἀνάπτυξη τῆς κοινωνίας καί γιά τόν ρόλο τῆς κοινωνίας στήν ἐξέλιξη τοῦ σχολείου. Ἡ ἀμφίδρομη αὐτή σχέση κοινωνίας καί σχολείου δέν εἶναι ὅμως μία σχέση πού καθορίζεται μόνο ἀπό ἐξωγενεῖς παράγοντες καί δέν μπορεῖ νά ἐπηρεασθεῖ ἀπό τούς ἴδιους τούς πρωταγωνιστές τῆς σχολικῆς ζωῆς, τούς ἐκπαιδευτικούς καί τούς μαθητές. Ἡ δυνατότητα αὐτή μετατρέπεται στήν ἐποχή μας σέ ἀναγκαιότητα, ἐπειδή ἡ κοινωνική καί οἰκονομική συγκυρία στήν ὁποία ζοῦμε μᾶς ἀναγκάζει νά ἀναπροσαρμόσουμε τή ζωή μας καί
4
Παύλειος Λόγος
τήν προοπτική μας. Ἡ κρίση τήν ὁποία διέρχεται καί ὁ κόσμος καί ἡ χώρα μας μᾶς προσφέρει μία εὐκαιρία νά ἀλλάξουμε τή στάση μας σέ πολλά θέματα· νά ἀναθεωρήσουμε καί νά ἐπανεκτιμήσουμε τή ζωή μας· νά προσπαθήσουμε νά βροῦμε ὁ καθένας ἀπό ἐμᾶς μέ τόν δικό του τρόπο μιά διέξοδο ἀπό αὐτή τήν κρίση ὄχι εἰς βάρος τοῦ ἄλλου ἀλλά πρός ὄφελος ὅλων μας. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε μέσα μας δυνάμεις πού λανθάνουν, γιατί ἡ ἄνεση μέσα στήν ὁποία ζοῦμε καί τήν ὁποία ἐπιδιώκουμε δέν τίς ἀφήνουν νά ἐνεργοποιηθοῦν. Τό σχολεῖο ὅμως καί ἡ παιδεία πού μᾶς προσφέρει ἔχουν σκοπό καί στόχο νά ἀφυπνίσουν αὐτές ἀκριβῶς τίς δυνάμεις, πού γιά σᾶς ἰδιαιτέρως τούς μαθητές, εἶναι ἀναγκαῖες γιά τήν πρόοδο καί τή ζωή σας. Χρειάζεται ὅμως ἐγρήγορση, χρειάζεται προσπάθεια, χρειάζεται ἐργασία. Ἀλλά ὅταν ἐργαζόμαστε καί προσπαθοῦμε γιά νά κατακτήσουμε τή γνώση, γιά νά προαχθοῦμε στή ζωή μέ τίς δικές μας δυνάμεις καί ὄχι μέ μέσα καί μέ τρόπους πού μᾶς διασφαλίζουν οἱ γύρω μας, τότε χαιρόμαστε καί περισσότερο τήν ἐπιτυχία μας, χαιρόμαστε γιατί αὐτό πού κατορθώσαμε, τό κα-
τορθώσαμε μέ τή δική μας προσπάθεια καί τόν δικό μας κόπο. Καί ὁ κόπος καί ἡ προσπάθεια δημιουργοῦν νέες δυνάμεις μέσα μας, τίς ὁποῖες ἀξιοποιῶντας μποροῦμε νά βοηθήσουμε τήν κοινωνία μας νά προαχθεῖ καί νά προοδεύσει, μποροῦμε νά βοήθησουμε καί τήν πατρίδα μας νά ὑπερβεῖ τήν κρίση καί νά ὠφεληθεῖ κατά τό δυνατόν ἀπό αὐτή. Γιά σᾶς τούς νέους μαθητές ἡ προσπάθεια αὐτή γιά τήν κατάκτηση τῆς γνώσεως καί τήν πρόοδο εἶναι ἕνα ὡραῖο ἀγώνισμα πού δίνει νόημα καί περιεχόμενο στή ζωή σας, ἔτσι ὥστε νά μήν μπαίνετε στόν πειρασμό νά τά ἀναζητᾶτε σέ ἀδιέξοδους στενωπούς καί σκοτεινά μονοπάτια, ἔτσι ὥστε νά μήν παρασύρεστε ἀπό τίς σειρῆνες πού προσπαθοῦν νά σᾶς πλανήσουν. Καί σέ αὐτή τήν καλή προσπάθεια, πού γιά ἄλλους ἀρχίζει καί γιά ἄλλους συνεχίζεται μέ τήν νέα σχολική χρονιά, εὔχομαι καί προσεύχομαι ὁ Θεός νά σᾶς χαρίζει τή δύναμη καί τόν φωτισμό του. Ὁ Θεός μαζί σας. Καλή σχολική χρονιά!
Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος γιά τά «Ἐλευθέρια»
Χ
αρμόσυνα πανηγυρίζουμε σήμερα κλῆρος καί λαός, ἄρχοντες καί ἀρχόμενοι τήν ἐπέτειο τῆς ἀπελευθερώσεώς μας ἀπό τόν βαρύ καί μακροχρόνιο τουρκικό ζυγό. Ἡ σκέψη μας στρέφεται μέ εὐγνωμοσύνη σέ ὅλους ἐκείνους πού ἀγωνίσθηκαν, πού πολέμησαν, πού θυσιάσθηκαν, πού πότισαν μέ τό αἷμα τους τό δένδρο τῆς ἐλευθερίας προκειμένου νά βλαστήσει τόν γλυκύ καρπό τῆς ἀνεξαρτησίας πού ὅλοι σήμερα ἀπολαμβάνουμε. Ἡ σκέψη μας στρέφεται στά ὅσα θυσίασαν οἱ πρόγονοί μας, ἄνδρες καί γυναῖκες, νέοι καί ἡλικιωμένοι, ὄχι πρός ἴδιο ὄφελος, γιατί οἱ ἴδιοι γνώριζαν ὅτι ἀγωνιζόταν μέ τόν θάνατο σέ ἕνα σκληρό καί ἀδυσώπητο ἀγώνα, ἀλλά ἀγωνιζόταν γιά νά χαρίσουν στήν πατρίδα αὐτό πού εἶχε στερηθεῖ γιά πεντακόσια χρόνια, νά τῆς χαρίσουν τήν ἀξιοπρέπεια καί τή δόξα πού ἔχασε, ὑπόδουλη σέ ἕναν ξένο καί βάρβαρο κατακτητή. Ἀγωνιζόταν «γιά τῆς πατρίδος τήν ἐλευθερία»· ὄχι γιά τή δική τους, γιατί ἡ πατρίδα ἦταν γι᾽ αὐτούς τούς ἀνθρώπους, γι᾽ αὐτούς τούς ἥρωες ἡ ἀπόλυτη προτεραιότητα. Ἀγωνιζόταν οἱ πατέρες μας γιά τήν πατρίδα· καί αὐτό κάνει τόν ἀγώνα τους πιό σπουδαῖο καί τή θυσία τους πιό μεγάλη· αὐτό κάνει καί τήν τιμή
καί τόν ἔπαινο πού τούς ὀφείλουμε καί τούς ἀποδίδουμε κάθε χρόνο πιό λαμπρά καί πιό δίκαια. Μᾶς κάνει ὅλους νά ὑποκλινόμαστε μπροστά στό μεγαλεῖο καί τή δύναμη τῆς ψυχῆς τους καί μᾶς δημιουργεῖ τήν ὑποχρέωση νά ἀναλογιζόμαστε καί τό δικό μας καθῆκον ἀπέναντι στήν πατρίδα. Αὐτά τά δύο στοιχεῖα ἀποτελοῦν, ἄλλωστε, τό περιεχόμενο τῶν ἐθνικῶν ἑορτῶν καί ἐπετείων, περιεχόμενο πού δέν πρέπει νά τά ξεχνοῦμε ποτέ, ἐάν θέλουμε νά ἐπιβιώσουμε ὡς ἄτομα καί ὡς ἔθνος μέσα στήν λαίλαπα τῆς παγκοσμιοποιήσεως πού πλήττει τόν σύγχρονο κόσμο. Τό πρῶτο εἶναι ἡ ἀπότιση τιμῆς στούς προγόνους, στούς ὁποίους ὀφείλουμε τήν ὕπαρξή μας, ὀφείλουμε τήν ὑπόστασή μας, ὀφείλουμε τήν ἐλευθερία μας. Τό δεύτερο εἶναι ἡ συνειδητοποίηση τοῦ χρέους μας ἀπέναντι σέ αὐτούς τούς ἀνθρώπους, στούς ἡρωικούς προγόνους μας, καί ἀπέναντι στήν πατρίδα. Καθώς ὅμως ἡ φετινή ἐπέτειος τῆς ἀπελευθερώσεως ἀπό τόν τουρκικό ζυγό βρίσκει τήν πατρίδα καί τό Ἔθνος μας στή δίνη μιᾶς πολλαπλῆς κρίσεως, τό μήνυμά της ἔχει ἰδιαίτερη σημασία γιά ὅλους μας. Καί τό μήνυμα τῆς σημερινῆς ἐπετείου δέν εἶναι ἄλλο ἀπό τό παράδειγμα τῶν πατέρων μας οἱ ὁποῖοι ἔθεταν ὑπεράνω ὅλων, ὑπεράνω καί τοῦ προσωπικοῦ τους συμφέροντος, τό συμφέρον καί τό καλό τῆς πατρί-
δος. Ἐάν οἱ πατέρες μας κατόρθωσαν τό ἀκατόρθωτο, ἐάν κατόρθωσαν νά ἀναστήσουν καί πάλι τήν ὑπόδουλη γιά αἰῶνες πατρίδα, δέν ἦταν γιατί διέθεταν δυνάμεις, στρατούς, χρήματα καί ἐξοπλισμούς· ἦταν γιατί εἶχαν τή δύναμη καί τή θέληση νά ξεπεράσουν τόν ἑαυτό τους καί τίς ἀνάγκες τους γιά χάρη τῆς πατρίδος. Ἦταν γιατί εἶχαν συνειδητοποιήσει τήν ἀλήθεια ὅτι ἐάν ἡ πατρίδα δέν εὐτυχεῖ καί δέν εὐημερεῖ, δέν μποροῦν οὔτε οἱ ἴδιοι νά εὐτυχοῦν καί νά εὐημεροῦν. Αὐτό, ἀδελφοί μου, εἶναι καί τό δικό μας χρέος σήμερα ἔναντι τῶν ἡρωικῶν προγόνων μας τούς ὁποίους τιμοῦμε σήμερα, αὐτῶν οἱ ὁποῖοι μέ τή θυσία τους μᾶς κληροδότησαν μιά ἐλεύθερη πατρίδα. Εἶναι νά διαφυλάξουμε καί νά διατηρήσουμε τήν ἐλευθερία της ὑπερβαίνοντας τήν προσκόλληση στό προσωπικό μας συμφέρον καί ἀποφασίζοντας νά τῆς προσφέρουμε ὅποια θυσία καί ἄν χρειαστεῖ. Καί ἐάν ἐμεῖς ἀποφασίσουμε νά ἀκολουθήσουμε αὐτόν τόν δρόμο τοῦ χρέους, τότε θά ἔχουμε στήν προσπάθειά μας καί τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ὅπως τήν εἶχαν καί οἱ πατέρες μας, καί θά ἀναδειχθοῦμε ἀντάξιοι τῆς δικῆς τους θυσίας καί ἄξιοι τοῦ δώρου τῆς ἐλευθερίας γιά τήν ὁποία ἐκεῖνοι θυσιάσθηκαν.
Παύλειος Λόγος
5
ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ Τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
γιά τήν οἰκονομική κρίση
Η
Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος ευρισκομένη σε Συνεδρία κατά την ετήσια συνέλευση Αυτής από 4 έως 7 Οκτωβρίου ε.ε., απεφάσισεν ομοφώνως να απευθυνθή προς το Ποίμνιο Αυτής, με αποκλειστικό θέμα την οξύτατη οικονομική κρίση που ξέσπασε στην Πατρίδα μας, με αβάσταχτες και δυσμενέστατες συνθήκες για τον λαό και την αξιοπρέπειά μας, ως Γένους στην κονίστρα των λαών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Πριν από οποιαδήποτε λεκτική διατύπωση επικοινωνίας μαζί σας και αναφοράς στο επίμαχο αυτό θέμα, θέλουμε να σας διαβεβαιώσουμε μέσα από τα βάθη της καρδιάς μας, ότι όλοι εμείς οι Επίσκοποι και πνευματικοί Ποιμένες της Εκκλησίας της Ελλάδος, οι Πατέρες και Αδελφοί σας, μετά των συλλειτουργών και συνεργατών μας Ιερέων από άκρου εις άκρον της Πατρίδος μας, προσευχόμεθα αδιαλείπτως προς τον Τριαδικόν Θεόν, την Παναγία πανάχραντον Μητέρα του Σωτήρος μας Ιησού Χριστού και τους προστάτες Αγίους μας, για να επιβλέψουν επί την ταπείνωσή μας και να μας εξαγάγουν από την δεινή αυτή περιπέτεια στα δύσβατα μονοπάτια και τα ελώδη θολά νερά της ανελπίστου αυτής πραγματικότητος. Αδέλφια μας και παιδιά μας. Τούτη την ώρα της σκληρής δοκιμασίας μας, των αμφιβολιών και των απογοητεύσεων, των φημών και των εικασιών για το πιθανό ζοφερό μέλλον της Πατρίδος μας και για τις δυσάρεστες συνέπειες από την αφαίρεση ατομικών δικαιωμάτων μας, σας προτρέπουμε και σας παρακαλούμε να ακούσετε ουσιαστικές αλήθειες, οι οποίες αναφέρονται στην προβληματική της παρούσας εφιαλτικής όντως καταστάσεως, που κατά γενική εκτίμηση δεν είναι μόνον οικονομική, αλλά και βαθύτατα ηθική και πνευματική, αφού η κυριαρχία της αμαρτίας, χωρίς μετάνοια, είναι η αιτία παντός κακού σε κάθε ανθρώπινη κοινωνία και εποχή. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος, διαχρονικά, και αναλόγως προς τις ανάγκες κάθε εποχής, συμπαρίσταται στους αδυνάτους και στους ενδεείς και παρηγορεί τους πονεμένους 6
Παύλειος Λόγος
με έμπρακτες ενέργειες συναντιλήψεως και αγάπης εν Χριστώ. Έτσι και τώρα η Εκκλησία μας συμπαρίσταται και θα συνεχίση να βοηθή όσον δύναται, με τα μέσα που διαθέτει, όσους πλήττονται καίρια από την λαίλαπα της οικονομικής κρίσεως. Και βεβαίως τα εκκλησιαστικά ιδρύματα, τα εξατομικευμένα βοηθήματα, τα εξειδικευμένα κέντρα προνοίας και τα συσσίτια με τις χιλιάδες μερίδες φαγητού στους απόρους, χωρίς φυλετικές η θρησκευτικές διακρίσεις, συνεχίζονται. Η Εκκλησία όμως σεβόμενη την αξιοπρέπεια και την προσωπικότητα των εμπεριστάτων αδελφών μας ουδέποτε επεδίωξε τον σχολαστικό προσδιορισμό του ύψους και της έκτασης του προνοιακού, κοινωνικού και φιλανθρωπικού έργου Της, παρά τις κατά καιρούς προκλήσεις και αμφισβητήσεις, από μέρους ιδιοτελών κέντρων παραπληροφόρησης. Δεν αγνούμε και δεν παραβλέπουμε σε καμμιά περίπτωση την σκληρή πραγματικότητα για τους χαμηλομίσθους, τους χαμηλοσυνταξιούχους, τους ανέργους και τους απολυθέντες από τις δουλειές τους, τους αγανακτισμένους και τους δοκιμαζόμενους αδελφούς μας, γι’ αυτό και τους συμπαραστεκόμεθα χωρίς καμία ιδιοτέλεια η αλλότριες επιδιώξεις. Φθάνουν πια οι επιβαρύνσεις στους αδελφούς μας που έχουν χαμηλό εισόδημα και χαμηλή σύνταξη. Φθάνουν πια οι φόροι και οι περικοπές των χαμηλών εισοδημάτων. Φθάνουν πια οι στρατιές των ανέργων. Αναζητήστε τους φοροδιαφυγάδες και ελέγξτε το κεφάλαιο. Σε πολλές τοπικές κοινωνίες η προσφορά της Εκκλησίας στο επίπεδο της πρόνοιας και της κοινωνικής μέριμνας αντικαθιστά απόλυτα και αυτό το Κράτος, στο οποίο ο Έλληνας πολίτης καταθέτει τη φορολογία του και τις ασφαλιστικές εισφορές του. Αν και δεν κρίνουμε σκόπιμο στην παρούσα συγκυρία να καταθέσουμε απολογιστικές θέσεις για τη διαχρονική προσφορά προς το λαό και το ποίμνιο της Εκκλησίας, εν τούτοις το συνεχές παραλήρημα της άγνοιας η της μυθοπλασίας σχετικά με τον αμύθητο πλούτο της ακίνητης περιουσίας Της, «τον οποίο θα πρέπει να μοιράσει στο λαό», μας οδηγεί να δηλώσουμε ότι η Εκκλησία θα δώσει ο,τι της απέμεινε
όμως όταν Αυτή κρίνει χρονικά και με τον τρόπο που Αυτή γνωρίζει. Αυτό το οποίο πρέπει να διατηρήσουμε είναι η ενότητα και η ομοψυχία μας, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τα δεινά της κρίσης, και συγχρόνως να αναζητήσουμε πρότυπα επιβίωσης μέσα από μία διαδικασία ανθρωπίνων σχέσεων αλληλεγγύης και αλληλοβοηθείας, η οποία αποτελεί και τον κατ’ εξοχήν τρόπο ύπαρξης και ζωής. Συγχρόνως να επαναπροσδιορίσουμε τον στόχο και τον σκοπό της ζωής. Να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς και να επανέλθουμε στις διαχρονικές και πατρογονικές μας ρίζες από τις οποίες θα αντλήσουμε πρότυπα ζωής και κοινωνίας. Η υπέρβαση των εγωισμών μας, η αποδοχή του συνανθρώπου μας, η προσφορά μας προς αυτόν, ο σεβασμός μας προς την ιδιοπροσωπία του, η καταλλαγή και η συμβίωση όλων μαζί, σηματοδοτούν το νέο μοντέλο κοινωνίας, το οποίο ο Χριστός ευαγγελίζεται και η Εκκλησία προβάλλει, μέσα στη σκληρή σημερινή και απάνθρωπη κοσμική πραγματικότητα. Ας μην ξεχνάμε τον αγιογραφικό λόγο «αλλήλων τα βάρη βαστάζετε» (Γαλ. Στ , 2).
Πρέπει να ομολογήσουμε όλοι, ότι ενεπλάκημεν στα πλοκάμια της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας, ότι παραμερίσαμε τον Θεό και τις ευαγγελικές διδαχές Του, ότι εμπιστευθήκαμε τους εαυτούς μας ανεπιφύλακτα σε όλους τους διαχειριστές των καρπών και των μόχθων του ελληνικού λαού και οι οποίοι επειδή είχαν τις δικές τους υστεροβουλίες δεν απεδείχθησαν δίκαιοι και ειλικρινείς. Αδέλφια μας και παιδιά μας, η Εκκλησία ως Μητέρα δεν πρόκειται ποτέ να σας απογοητεύσει και να σας εγκαταλείψει. Αγρυπνεί. Συνεχώς θα προσφέρει και θα προσφέρεται έμπρακτα, εστω και αν την αμφισβητούν. Σταθείτε κοντά Της, στηριχθείτε σε Αυτήν. Κλείστε τα αυτιά σας στις σειρήνες των σκοπιμοτήτων και ακούστε το μήνυμα της ελπίδας και της προσδοκίας που σας απευθύνει για ένα καλύτερο αύριο, περισσότερο ανθρώπινο και κοινωνικό. Το λοιπόν αδελφοί, «Χαίρετε, καταρτίζεσθε, παρακαλείσθε, ειρηνεύετε, το αυτό φρονήτε και ο Θεός της αγάπης και της ειρήνης έσται μεθ’ υμών. Αμήν». Εκ της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας
Παύλειος Λόγος
7
τά π΄θη Σ
Ὑπό Ἀρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζῆ, Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου Καμπανίας
ύμφωνα με την ορθόδοξη θεολογία τα πάθη δεν είναι αμαρτίες, αλλά οι αμαρτωλές εκείνες καταστάσεις ή αρρώστιες της ψυχής, που ενεργοποιούνται με τις αμαρτίες. Αποτελούν το αποτέλεσμα της διασάλευσης της αρμονίας που επικρατούσε στον παράδεισο ανάμεσα στο λογικό και στις αισθήσεις. Τα πάθη δεν είναι αυτόνομες αμαρτητικές καταστάσεις αλλά η παράχρηση υγιών δυνάμεων της ψυχής του ανθρώπου, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο άγ. Ιωάννης της Κλίμακος: «Ο Θεὸς ούτε έπλασε ούτε δημιούργησε κανένα κακό. Κάποιοι όμως απατήθηκαν που ισχυρίσθηκαν ότι μερικά από τα πάθη υπάρχουν εκ φύσεως στην ψυχή. Δεν έλαβαν υπόψιν τους ότι εμείς ορισμένες στοιχειώδεις κλίσεις της φύσεώς μας τις μεταστρέψαμε σε πάθη. Επί παραδείγματι: Εκ φύσεως υπάρχει μέσα μας ἡ δυνατότης της σαρκικής σποράς για την γέννηση τέκνων. Εμείς όμως αυτό το μεταβάλαμε σε πορνεία. Εκ φύσεως υπάρχει μέσα μας ο θυμός εναντίον του όφεως, και εμείς τον χρησιμοποιούμε εναντίον του πλησίον. Εκ φύσεως υπάρχει μέσα μας ο ζήλος για τις
8
Παύλειος Λόγος
αρετές, και εμείς τον στρέφουμε προς το κακό. Εκ φύσεως υπάρχει στην ψυχή η επιθυμία της δόξης, αλλά της άνω….. Μάς δόθηκε ακόμη και η μνησικακία, αλλά εναντίον των εχθρών της ψυχής. Μάς δόθηκε και η επιθυμία της τροφής, αλλά όχι και της ασωτίας». Τα πάθη έχουν ρίζα όχι στη φύση αλλά στη θέληση του ανθρώπου. Τα πάθη είναι οι γνήσιοι καρποί της διαστροφής της ανθρώπινης φύσης. Είναι αποτέλεσμα της μετά την πτώση ψυχικής ανισορροπίας του ανθρώπου που έφερε η αμαρτία και έκφραση της αφύσικης λειτουργίας των δυνάμεων της ψυχής. Αντικειμενικός σκοπός του κακού, που παρουσιάζεται μέσα μας με τα πάθη ή με την εθελούσια παράδοση του ανθρώπου σε αυτά, είναι να διαφθείρει τη βασιλική εικόνα του Θεού που υπάρχει μέσα μας. Επιδιώκοντας και ακολουθώντας ο άνθρωπος με άμετρο και ακόρεστο πόθο τις ηδονές του κόσμου, που γεννιούνται από την άλογη φιλία προς το σώμα, καλύπτει την ψυχή του με όλη την πολύμορφη ασχημοσύνη των παθών. Αιτία που προκαλεί τα πάθη είναι η απάτη του κόσμου. Αυτή προσκολλάει το νου του ανθρώπου στα κτίσματα, του επισωρεύει τα πάθη και αφού τον κάνει μυριοπαθή, τον χωρίζει από τον απαθή Θεό. Γιατί
μόλις ανοίξει ο άνθρωπος τη θύρα του νου στα πάθη, ο νους σκορπίζεται και περιπλανάται όλη την ώρα σε σαρκικά και γήινα πράγματα, στις κάθε είδους λογής ηδονές και στους εμπαθείς λογισμούς, οι οποίοι προκαλούνται από αυτές. Αναφέρει ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός: «Δεν είναι τα φαγητά, αλλά η γαστριμαργία το κακό ∙ ούτε τα χρήματα, αλλά η προσκόλληση σ’ αυτά ∙ ούτε ο λόγος , αλλά η αργολογία∙ ούτε τα ευχάριστα του κόσμου αλλά η ακράτεια…. ούτε το να μην έχει κανείς κάτι, αλλά το να μην το έχει για αναγκαία χρήση… ούτε ο πλούτος αλλά η φιλαργυρία… ούτε ο κόσμος είναι κακός, αλλά τα πάθη ∙ ούτε η φύση αλλά το παρά φύση». Η φθορά και η αμαρτία προκαλούν στον άνθρωπο το φόβο, την αγωνία, την ιδιοτέλεια και, κατά συνέπεια, την παράβαση του θελήματος του Θεού για προκοπή στην ανιδιοτελή αγάπη. Τότε τα πάθη παρακινούνται και διεγείρονται σε αμετρία, ο άνθρωπος οδηγείται σε ανώμαλες σκέψεις και πράξεις, ενώ οι σχέσεις του με το Θεό και το συνάνθρωπο του γίνονται ιδιοτελείς. Έτσι ζει μια άλλη «ζωή», όχι όπως
θα έπρεπε και θα ανταποκρινόταν στον πραγματικό λόγο της ύπαρξης του, μια ζωή ψεύτικη χωρίς τίποτε το ουσιαστικό, μια λανθασμένη σχέση μεταξύ των αισθήσεων και των αισθητών, η οποία μετατρέπεται σε έξη, συνήθεια, δέσμευση στο παρά φύσιν. Αρχίζοντας από τις μικρές αμαρτίες και μη μπορώντας να βρει εκεί αυτό που επιθυμεί επεκτείνεται και σε μεγαλύτερες, με αποτέλεσμα να απομακρύνεται όλο και πιο πολύ από το Θεό και το συνάνθρωπο, να
μπορεί να νιώσει την εσωτερική γαλήνη και ευτυχία. Αποτέλεσμα είναι η απόλαυση του επιφανειακού. Μη μπορώντας όμως με αυτόν τον τρόπο να συλλάβει, αλλά προπαντός να βιώσει το βαθύτερο νόημα της ζωής και της ευτυχίας βυθίζεται όλο και πιο πολύ στην αμαρτία. Και τίθεται ακριβώς από όλους τους ανθρώπους εναγωνίως το υπαρξιακό ερώτημα: Πού βρίσκεται άραγε το νόημα της ζωής; Ποιος είναι ο σκοπός της ζωής, που βρί-
απατώμενος από την παραπλανητική λάμψη των εγκοσμίων, διασκορπίζεται και χάνεται στην αγχώδη αναζήτηση ετερόκλητων απολαύσεων. Τον χαρακτηρίζει μια έντονη προσκόλληση στον παρόντα χρόνο, εγκλωβίζεται μέσα στους χωροχρονικούς περιορισμούς, μέσα στους οποίους διαπράττεται η αμαρτία. Θεωρεί τις ανθρώπινες καταστάσεις ως σταθερές, ομαλές και αιώνιες χωρίς να κατανοεί ότι αυτό που τις χαρακτηρίζει είναι η αέναη μεταβο-
σκοτίζεται όλο και περισσότερο η καρδιά του και να κόβει τις ελπίδες μιας ανάνηψης απ’ αυτή την κατάσταση. Με την εργασία των παθών ο άνθρωπος βρίσκεται στην τραγική κατάσταση τού να προσπαθεί να πληρώσει όλο του το «είναι» με την αμαρτία αλλά δεν το κατορθώνει, διότι δεν μπορεί να γεμίσει το κενό που υπάρχει μέσα του με το «τίποτα» καθώς η αμαρτία είναι το μη όν. Απλώς δημιουργείται η ψευδαίσθηση της πλήρωσης, μια εφήμερη ικανοποίηση της αμαρτητικής ροπής. Δημιουργείται ένας ακόρεστος κορεσμός και ο άνθρωπος βασανίζεται και υποφέρει που δεν
σκεται το βαθύτερο νόημά της, που βρίσκεται η πληρότητά της; Η απάντηση στο ερώτημα περνά τις περισσότερες φορές μέσα από την αμαρτία, την αλλοτρίωση από το Θεό και την εμπαθή προσκόλληση στα φθαρτά σχήματα αυτού του κόσμου και στις άλλες επιθυμίες της πεπτωκυίας φύσης του. Ο άνθρωπος αναζητεί την ευτυχία μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια και σχήματα των αισθησιακών και υλοκρατικών απολαύσεων, μέσα στις στιγμιαίες ηδονές και τέρψεις, σε επιδερμικές καταστάσεις που μόνο θλίψη, άγχος, φόβο μπορούν να φέρουν και τίποτε περισσότερο. Μια συνεχής πείνα και δίψα τον διακατέχει και
λή· όλα σταματούν κάποτε. Ο συμβιβασμός του ανθρώπου με το ρέον αυτού του κόσμου έχει σαν αποτέλεσμα τον εγκλεισμό του σ’ ένα φαύλο κύκλο, ένα κύκλο που επαναλαμβάνεται ανήλεα κάθε στιγμή, κάθε ώρα, κάθε μέρα, με κυρίαρχο στοιχείο το κενό που αισθάνεται ο άνθρωπος γιατί δεν έχει κάτι το «καινό», κάτι καινούριο να βιώσει, χωρίς να έχει κάποια ελπίδα για κάτι καλύτερο, και έτσι συνθλίβεται μέσα στην ρουτίνα, στην καθημερινότητα. Λείπει η κοινωνία με το Θεό με την οποία θα ξεφύγει.
Παύλειος Λόγος
9
Πατριαρχικό μήνυμα γιά τήν Ἐκκλησιαστική Ἡμέρα Περιβάλλοντος (1η Σεπτεμβρίου 2011)
Η
Χάρις του Θεού καταξιώνει ημάς σήμερον όπως εναρξώμεθα ενός εισέτι εκκλησιαστικού έτους, ενός εισέτι εορτολογικού κύκλου, εντός των ευλογημένων ευκαιριών του οποίου καλούμεθα να καταβάλωμεν αγώνα πνευματικόν διά να αξιοποιήσωμεν καλλίτερον την δοθείσαν ημίν δυνατότητα του γενέσθαι «καθ’ ομοίωσιν» Θεού, ώστε να καταστώμεν και ημείς άγιοι Αυτού. Η σημερινή όμως ημέρα, η 1η Σεπτεμβρίου, η πρώτη του νέου εκκλησιαστικού έτους, είναι αφιερωμένη, πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και εις την προσευχήν διά το φυσικόν περιβάλλον. Η δε πρωτόβουλος αύτη απόφασις ουδόλως τυγχάνει άσχετος προς την ανωτέρω σημειολογίαν της σημερινής ημέρας, καθώς ο πνευματικός αγών ο οποίος επιφέρει την καλήν αλλοίωσιν του ανθρώπου συμβάλλει και εις την βελτίωσιν των σχέσεών του προς το περιβάλλον και εις την καλλιέργειαν της ευαισθησίας του ανθρώπου υπέρ της προστασίας και διαφυλάξεως αυτού. Δοξολογούμεν, λοιπόν, σήμερον το άγιον όνομα του Θεού, διότι εχάρισεν
10
Παύλειος Λόγος
εις την ανθρωπότητα και διατηρεί και συνέχει την φύσιν, ως το καταλληλότατον περιβάλλον διά την εν αυτώ υγιεινήν ανάπτυξιν του σώματος και του πνεύματος του ανθρώπου.
εις τον κορεσμόν και την νέκρωσιν της δημιουργίας, αλλά και αυτού τούτου του ανθρώπου, ο οποίος δεν δύναται να επιβιώσῃ εντός απερρυθμισμένων εις βαθμόν μη αναστρέψιμον οικοσυστημάτων.
Ταυτοχρόνως δεν δυνάμεθα όμως να παρασιωπήσωμεν και το γεγονός, ότι ο άνθρωπος δεν τιμά πρεπόντως την δωρεάν ταύτην του Θεού και καταστρέφει το περιβάλλον, εκ πλεονεξίας ή εξ άλλων εγωϊστικών επιδιώξεων.
Αποτέλεσμα δε του φαινομένου τούτου είναι η εμφάνισις και εξάπλωσις ασθενειών προκαλουμένων υπό του, ανθρωπίνη ευθύνη, μολυσμού των διατροφικών αγαθών.
Το περιβάλλον ημών αποτελείται, ως γνωστόν, εκ του εδάφους, των υδάτων, του ηλίου, του αέρος αλλά και εκ της πανίδος και της χλωρίδος. Ο άνθρωπος δύναται να εκμεταλλεύηται προς ίδιον όφελος την φύσιν μέχρις όμως ενός ορίου, ώστε να διασφαλίζηται η αειφορία, ήτοι η δυνατότης αναπαραγωγής των καταναλωθέντων ενεργειακών πόρων αλλά και των εμβίων, αλόγων, κτισμάτων. Άλλωστε, η καλώς εννοουμένη εκμετάλλευσις της φύσεως αποτελεί και εντολήν του Θεού προς τον άνθρωπον, προ και μετά την πτώσιν αυτού. Η υπέρβασις όμως του ορίου τούτου, ήτις δυστυχώς αποτελεί φαινόμενον των δύο τελευταίων αιώνων εις την ιστορίαν του ανθρωπίνου γένους, καταστρέφει την αρμονίαν των φυσικών συνισταμένων του περιβάλλοντος και οδηγεί
Εις τας ημέρας μας, ορθώς μεν τονίζεται η μεγάλη σημασία των δασών και εν γένει της χλωρίδος διά την αειφορίαν του γηΐνου οικοσυστήματος ως και την διασφάλισιν των υδατίνων πόρων, αλλά δεν πρέπει να υποτιμάται και η μεγάλη συμβολή των ζώων εις την εύρυθμον λειτουργίαν αυτού. Τα ζώα ανέκαθεν υπήρξαν φίλοι του ανθρώπου και οι υπηρέται των ανθρωπίνων αναγκών καθώς παρείχον και παρέχουν εις αυτόν τροφήν, ένδυσιν, μεταφορικόν έργον αλλά και προστασίαν και συντροφικότητα. Στενωτάτη είναι η σχέσις του ανθρώπου με τα ζώα, ως καταδεικνύεται εκ του γεγονότος ότι αυτά επλάσθησαν την ιδίαν ημέραν με αυτόν (Γεν. 1, 24-31) η και εκ της δοθείσης υπό του Θεού εντολής εις τον Νώε όπως διασώση έν ζεύγος εξ εκάστου είδους από τον επικείμενον κατακλυσμόν (Γεν. 6, 19).
Τυγχάνει χαρακτηριστικόν το γεγονός ότι ο Θεός επιδεικνύει ιδιαιτέραν μέριμναν διά την διάσωσιν του ζωϊκού βασιλείου. Εις τους βίους των Αγίων αναφέρονται πολλαί διηγήσεις διά τας αρίστας σχέσεις μεταξύ Αγίων και αγρίων ζώων, τα οποία υπό άλλας συνθήκας δεν διατηρούν φιλικάς σχέσεις προς τον άνθρωπον. Βεβαίως αυτό δεν οφείλεται εις την κακήν φύσιν των, αλλά εις την αντίστασιν του ανθρώπου προς την Χάριν του Θεού και την συνεπακόλουθον συγκρουσιακήν σχέσιν αυτού μετά των στοιχείων και των αλόγων εμβίων όντων της φύσεως. Άλλωστε, συνέπεια της διαταράξεως της σχέσεως των πρωτοπλάστων προς τον Δημιουργόν των και Θεόν ήτο και η διατάραξις των σχέσεων αυτών μετά του περιβάλλοντος: «επικατάρατος η γη εν τοις έργοις σου· εν λύπαις φάγη αυτήν πάσας τας ημέρας της ζωής σου· ακάνθας και τριβόλους ανατελεί σοι, και φάγη τον χόρτον του αγρού. Εν ιδρώτι του προσώπου σου φάγη τον άρτον σου έως του αποστρέψαι σε εις την γην, εξ ής ελήφθης·» (Γεν. 3, 17-19) Η ειρήνευσις του ανθρώπου μετά του Θεού συνεπάγεται και την ειρήνευσιν αυτού μετά των στοιχείων της φύσεως. Είναι φανερόν, κατόπιν τούτων, ότι η αγαθή σχέσις του ανθρώπου προς το περιβάλλον αναπτύσσεται όταν παραλλήλως αναπτύσσηται αγαθή σχέσις αυτού προς τον Θεόν.
Τυγχάνει γνωστή η αφήγησις του Συναξαριστού περί της εμπειρίας του Μεγάλου Αντωνίου, ο οποίος εις ηλικίαν ενενήκοντα ετών απεφάσισεν, καθοδηγηθείς υπό Αγγέλου Κυρίου, να πορευθή ενδότερον της ερήμου προς αναζήτησιν και άλλου αναχωρητού, του Οσίου Παύλου του Θηβαίου, ίνα λάβη παρ’ αυτού ωφέλειαν πνευματικήν. Πορευθείς επί τριήμερον εις αναζήτησιν αυτού και ιχνηλατήσας σημεία θηρίων αγρίων συνήντησε λέοντα, ο οποίος υπεκλίθη ήρεμος έμπροσθέν του και ποιήσας μεταβολήν ωδήγησε τον Μέγαν Αντώνιον εις το σπήλαιον του Οσίου Παύλου, ένθα εύρεν αυτόν διακονούμενον υπό θηρίων. Κόραξ εκόμιζεν αυτώ τον επιούσιον άρτον! Την ημέραν μάλιστα της επισκέψεως του Μεγάλου Αντωνίου εκόμισεν εις αυτόν διπλήν μερίδα μεριμνήσας και διά τον επισκέπτην αυτού! Οι Άγιοι ούτοι είχον αναπτύξει αγαθήν σχέσιν μετά του Θεού, διό και είχον φιλικάς σχέσεις προς πάντα τα ζώα της φύσεως. Η δημιουργία αυτής της αγαθής σχέσεως προς τον Θεόν πρέπει να προτάσσηται ως το κύριον μέλημά μας, και υπηρέτης αυτής της προοπτικής πρέπει να είναι η αγαθή σχέσις μας προς το ζωϊκόν, το φυτικόν και το άψυχον περιβάλλον μας. Υπό την προοπτικήν αυτήν η ζωοφιλία δεν θα αποτελή στείραν κοινωνικήν εκδήλωσιν συμπαθείας προς τα προσφιλή μας ζώα, πολλάκις συνοδευομένην δυστυχώς και υπό αναλγησίας διά τον πάσχοντα συνάνθρωπον, την
εικόνα του Θεού, αλλά θα είναι αποτέλεσμα της αγαθής σχέσεώς μας προς τον Δημιουργόν του παντός. Είθε ο Δημιουργός του καλού λίαν σύμπαντος και του καλού λίαν γηΐνου οικοσυστήματος να εμπνεύσηι όλους ημάς να συμπεριφερώμεθα ευσπλάχνως προς άπαντα τα στοιχεία της φύσεως, με καρδίαν ελεήμονα υπέρ πάντων αυτών, ανθρώπων, ζώων και φυτών, ως και ο Αββάς Ισαάκ ο Σύρος λέγει, απαντών εις την ερώτησιν: «Τί εστι καρδία ελεήμων;». «Καρδία ελεήμων εστί, καύσις καρδίας υπέρ πάσης της κτίσεως, υπέρ των ανθρώπων, και των ορνέων, και των ζώων, και υπέρ παντός κτίσματος. Και εκ της μνήμης αυτών, και της θεωρίας αυτών ρέουσιν οι οφθαλμοί δάκρυα. Εκ της πολλής και σφοδράς ελεημοσύνης της συνεχούσης την καρδίαν, και εκ της πολλής καρτερίας σμικρύνεται η καρδία αυτού, και ου δύναται βαστάξαι, ή ακούσαι, ή ιδείν βλάβην τινά, ή λύπην μικράν εν τη κτίσει γενομένην» (Αββά Ισαάκ του Σύρου, Άπαντα τα ευρεθέντα σχετικά, Λόγος ΠΑ΄). Διά της τοιαύτης ευσπλαχνίας ημών προς άπασαν την κτίσιν θα τιμήσωμεν το θεόσδοτον αξίωμα ημών ως αρχηγών της Κτίσεως, ενδιαφερομένων μετά πατρικής στοργής υπέρ πάντων των στοιχείων αυτής, τα οποία ούτω θα μάς υπακούουν αισθανόμενα την αγαθοεργόν διάθεσίν μας, και θα πειθαρχούν εις την επιτέλεσιν της φιλανθρώπου και υπηρετικής των αναγκών μας αποστολής των.
Παύλειος Λόγος
11
Θρῆνοι Ἱερεμίου
τοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ
«Καί ἐγένετο μετὰ τὸ αἰχμαλωσθῆναι τὸν ᾿Ισραήλ, καὶ ῾Ιερουσαλὴμ ἐρημωθῆναι, ἐκάθισεν ῾Ιερεμίας κλαίων, καὶ ἐθρήνησε τὸν θρῆνον τοῦτον ἐπὶ ῾Ιερουσαλὴμ καὶ εἶπε: Πῶς ἐκάθισε μόνη ἡ πόλις ἡ πεπληθυμμένη λαῶν; ἐγενήθη ὡς χήρα πεπληθυμμένη ἐν ἔθνεσιν, ἄρχουσα ἐν χώραις ἐγενήθη εἰς φόρον. Κλαίουσα ἔκλαυσεν ἐν νυκτί, καὶ τὰ δάκρυα αὐτῆς ἐπὶ τῶν σιαγόνων αὐτῆς, καὶ οὐχ ὑπάρχει ὁ παρακαλῶν αὐτὴν ἀπὸ πάντων τῶν ἀγαπώντων αὐτήν· πάντες οἱ φιλοῦντες αὐτὴν ἠθέτησαν ἐν αὐτῇ, ἐγένοντο αὐτῇ εἰς ἐχθρούς. Μετῳκίσθη ᾿Ιουδαία ἀπὸ ταπεινώσεως αὐτῆς καὶ ἀπὸ πλήθους δουλείας αὐτῆς· ἐκάθισεν ἐν ἔθνεσιν, οὐχ εὗρεν ἀνάπαυσιν· πάντες οἱ καταδιώκοντες αὐτὴν κατέλαβον αὐτὴν ἀναμέσον τῶν θλιβόντων. ῾Οδοὶ Σιὼν πενθοῦσι παρὰ τὸ μὴ εἶναι ἐρχομένους ἐν ἑορτῇ· πᾶσαι αἱ πύλαι αὐτῆς ἠφανισμέναι, οἱ ἱερεῖς αὐτῆς ἀναστενάζουσιν, αἱ παρθένοι αὐτῆς ἀγόμεναι, καὶ αὐτὴ πικραινομένη ἐν ἑαυτῇ. ᾿Εγένοντο οἱ θλίβοντες αὐτὴν εἰς κεφαλήν, καὶ οἱ ἐχθροὶ αὐτῆς εὐθηνοῦσαν, ὅτι Κύριος ἐταπείνωσεν αὐτὴν ἐπὶ τὸ πλῆθος τῶν ἀσεβειῶν αὐτῆς· τὰ νήπια αὐτῆς ἐπορεύθησαν ἐν αἰχμαλωσίᾳ κατὰ πρόσωπον θλίβοντος. Καὶ ἐξῄρθη ἐκ θυγατρὸς Σιὼν πᾶσα ἡ εὐπρέπεια αὐτῆς· ἐγένοντο οἱ ἄρχοντες αὐτῆς ὡς κριοὶ οὐχ εὑρίσκοντες νομὴν καὶ ἐπορεύοντο ἐν οὐκ ἰσχύϊ κατὰ πρόσωπον διώκοντος». (Θρήνοι Ἱερεμίου 1,1-6).
12
Παύλειος Λόγος
Τ
οῦτος ὁ φοβερός θρῆνος τοῦ θρηνητικότερου τῶν μεγάλων Προφητῶν, Ἱερεμίου, γιά τήν πτώση τῆς Ἱερουσαλήμ πιστεύω ὅτι ταιριάζει ἀπόλυτα στήν παροῦσα ζοφερή πραγματικότητα τῆς ταλαίπωρης πατρίδος, τῆς ἐσταυρωμένης Ἑλλάδος. Ἕνας νέος εὐσυμπάθητος θρῆνος ἐξερχόμενος ἀπό λαβωμένες καρδιές καί πικραμένα χείλη εὐσεβούντων ἀδελφῶν καί σεβασμίων Κληρικῶν κυκλώνει τήν πονεμένη Ρωμηοσύνη πού μοιάζει κατ’ αὐτόν τόν ἀπαρηγόρητο καιρό νά συρρικνώνεται στήν Ἑλλάδα καί νά μεγαλύνεται στήν ἀλλοδαπή. Εἶναι θρῆνος, συνάμα ὅμως καί κραυγή προσευχῆς γιά τά ἀτίμητα τοῦ Γένους, γιά τά ἠγαπημένα τοῦ Ἔθνους καί γιά τά εὐλογημένα τῆς πατρίδος. Ποῦ εἶναι ἄραγε ἡ πατρίδα τῆς φιλοσοφίας καί τῶν γραμμάτων; Ποῦ εἶναι οἱ ἐραστές τῆς ἀρετῆς καί τῆς γνώσης; Ποῦ εἶναι οἱ ζηλωτές τοῦ κάλλους καί τῆς δόξας τῶν προγόνων; Ποῦ εἶναι ἡ γνήσια φιλοπατρία, ἡ ἀνιδιοτελής φιλαδελφία καί ἡ ἀμόλυντη φιλοθεῒα τοῦ Γένους μας; Ποῦ εἶναι ἡ εὐσέβεια καί τό ὁμόψυχο τῶν ἀρχόντων καί ἡ σύνεση τῶν ἀρχομένων;
Πόνος ψυχῆς εἶναι ἡ καθημερινότητα τοῦ ἕλληνα. Ἄγχος γιά τό παρόν. Ἀγωνία γιά τό μέλλον. Νοσταλγία γιά τό παρελθόν. Ἕνα σύννεφο ὁμίχλης ἀπό ἀνασφάλεια, ἀβεβαιότητα καί ἀπογοήτευση ἐπικάθησε στίς καρδιές τῶν ἑλλήνων. Οἱ ἐξελίξεις καταιγιστικές καί ξαφνιασμένος ὁ λαός προσπαθεῖ νά ἀντιληφθεῖ ὄχι τί τέξεται ἡ ἐπιοῦσα, ἀλλά τί τίκτει ἡ παροῦσα. Φεγγοβολοῦσε ἡ ἱστορία μας ἀπό δόξα καί θυσίες. Ἀμαυρώθηκε τό παρόν μας ἀπό ἀτιμία καί ὁπισθοχωρήσεις. Ἡ δοξασμένη περηφάνια τοῦ ἕλληνα ἔγινε ντροπή καί περιφρόνηση. Γλυκόπικρα γιά ἄλλη μια φορά στήν ἱστορία μας τά λόγια τῶν ἱσχυρῶν τῆς Εὐρώπης γιά τίς θυσίες τῶν ἑλλήνων πού τίς ἀποτιμοῦν μόνον σέ εὐρώ. Συνεχεῖς δεσμεύσεις, πονηρές ἐξαρτήσεις, ἐνισχύσεις οἰκονομικές, μά ἐν τέλει ἀνοικονόμητες, διαβεβαιώσεις ἀναποτελεσματικές τῶν ὑπευθύνων, ἀκρότητες ἐπικίνδυνες ἐκ τῶν ἀνευθύνων, κατάρρευση τοῦ δυτικοῦ ὀνείρου, ἀπομυθοποίηση τοῦ ἀνατολικοῦ μύθου. Τούτη εἶναι πορεία θαλασσοδαρμένου πλοίου σέ πέλαγος φουρτουνιασμένο καί σέ νύχτα ἀφέγγαρη. Ἡ νόσος τοῦ νεοπλουτισμοῦ τῶν νεοελλήλων δέν θεραπεύεται ἄν δέν θεραπευθοῦν οἱ αἰτίες. Ἡ περιπόθητη ἑνότητα δέν θά ὑπάρξει ἄν
δέν βρίσκεται ἀνάμεσά μας Ἐκεῖνος πού ἑνώνει. Ἡ ἐπιπόθητη εἰρήνη στήν κοινωνία μας δέν θά βασιλεύσει ὅσο κυριαρχοῦν τά πάθη στήν καρδιά μας. Ἡ ποθητή ἀλληλεγγύη δέν θά καρποφορήσει ὅσο καταδυναστεύεται ὁ λογισμός μας ἀπό τήν πλεονεξία. Ἡ εἰλικρίνεια στίς σχέσεις μας δέν θά ἐξανθήσει ὅσο καρποφορεῖ τό ψεῦδος τῆς ἀτομικῆς καταξίωσης. Ἡ τιμή στούς προγόνους ἀληθεύει ὅταν μιμούμαστε τό ἦθος τους. Ἡ ἑλληνική ἱστορία τιμᾶται ὅταν ὁ νεοέλληνας ἔχει φρόνημα ρωμαίικο. Ἡ κρίση κατακρίνεται ὅταν κρίνουμε ἑαυτούς πρῶτον. Τά σύνορά μας διασφαλίζονται ἀληθινά ὅταν ἄρχοντες καί ἀρχόμενοι θέτουν σύνορα καί φραγμούς στίς ἐμπαθεῖς ἐπιδιώξεις τους. Ἡ Δημοκρατία μας ἱσχυροποιεῖται ὅταν ὄντως κρατύνεται ὁ λαός μας. Οἱ ὑψηλοί θεσμοί μας διασφαλίζονται ὅταν οἱ ἐκφραστές τους ἐμπνέουν σεβασμό καί ἀσφάλεια στόν λαό. Ὁ ἑλληνικός λαός θυσιάζεται εὐχαρίστως γιά τήν πατρίδα του ἀναμένοντας ὅμως καί οἱ ὑπ’ αὐτοῦ δημοκρατικά ἐκλεγμένοι ἡγήτορές του νά θυσιαστοῦν παραδειγματικῶς γιά τόν ἐκλέκτορα λαό τους. Ἡ Ἑλλάδα μεγαλύνεται μέ τόν Χριστό καί καταποντίζεται γιά τό χρυσό. Τούτη ἡ ἀντάρα πού σκέπασε τήν πατρίδα τήν ἠγαπημένη Παύλειος Λόγος
13
εἶναι διαβόλου σχέδιο, ἀνθρώπων ἐφαρμογή καί Θεοῦ ἀνοχή. Ὁ ἀποκαλυπτικός σεισμός πού ἀφυπνίζει καί συνταράσσει τήν πολύπαθη πατρίδα εἶναι ἡ ἀπαρχή τῆς ἐλπιδοφόρας διάσπασης, ἀπό τόν Θεό, τῆς συμμαχίας ἀνθρώπων καί διαβόλου. Αὐτό τό Γένος πορεύθηκε στήν πολυκύμαντη ἱστορία του ἔχοντας τήν ἐλπίδα του στό Θεό. Μέ ταυτότητα ἑλληνοχριστιανική. Ὅμως γνωρίζουμε ἱστορικά ὅτι οἱ πόλεις πρώτα πέφτουν ἀπό μέσα. «Οὐ φονεύσεις» λέγει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό ἑλληνικό κοινοβούλιο νομοθετεῖ τήν θανάτωση ἀνυπεράσπιστων ἐμβρύων νομιμοποιώντας τήν ἔκτρωση. «Οὔς ὁ Θεός συνέζευξεν ἄνθρωπος μή χωριζέτω» λέγει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό ἑλληνικό κοινοβούλιο νομοθετεῖ τό αὐτόματο διαζύγιο. «Μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι οὔτε εἰδωλολάτραι οὔτε μοιχοὶ οὔτε μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται οὔτε πλεονέκται οὔτε κλέπται οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι» λέγει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό ἑλληνικό κοινοβούλιο προωθεῖ σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ προσώπων τοῦ ἱδίου φύλου. «Ἢ οὐκ οἴδατε ὅτι τὸ σῶμα
14
Παύλειος Λόγος
ὑμῶν ναὸς τοῦ ἐν ὑμῖν Ἁγίου Πνεύματός ἐστιν, οὗ ἔχετε ἀπὸ Θεοῦ, καὶ οὐκ ἐστὲ ἑαυτῶν; Ἠγοράσθητε γὰρ τιμῆς· δοξάσατε δὴ τὸν Θεὸν ἐν τῷ σώματι ὑμῶν καὶ ἐν τῷ πνεύματι ὑμῶν, ἅτινά ἐστι τοῦ Θεοῦ» λέγει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό ἑλληνικό Κοινοβούλιο νομοθετεῖ τήν καύση τῶν νεκρῶν. «Οὐ ποιήσεις σεαυτῶ εἴδωλον, οὐδέ παντός ὀμοίωμα ὅσα ἐν τῷ οὐρανῷ ἄνω καί ὅσα ἐν τῇ γῇ κάτω καί ὅσα ἐν τοῖς ὕδασιν ὕπό κάτω τῆς γῆς, οὔ προσκυνήσεις αὐτοῖς οὐδέ μή λατρεύσεις αὐτοῖς» λέγει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά οἱ τηλεοπτικές ἐκπομπές διακηρύσσουν τήν λατρεία τῶν ἄστρων, δηλαδή τοῦ σατανᾶ. «Πάσχα Κυρίου Πάσχα» εἶναι ἡ ἡμέρα τῆς Κυριακῆς. Ἡμέρα εὐχαριστίας, δοξολογίας καί καταπαύσεως. Ἀλλά νεοεποχίτες ἄρχοντες καί χλιαροί περί τήν πίστη ἀρχόμενοι καταργοῦν τήν ἀργία τῆς Κυριακῆς, γιά νά κερδίσουν περισσότερα πού ὅμως μετά πολλοῦ θορύβου ἀπώλεσαν, ἀφοῦ εἶναι ἀνευλόγητα. Ὁ χτύπος τῆς καμπάνας τῶν Ἐκκλησιῶν ἀναγγέλει τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ στήν ζωή μας. Γιατί θέλουν νά ἐπιβάλουν σιωπητήριο μέ προσχήματα οἱ φωνασκοῦντες; Ἡ ἑλληνική
σημαία ἔγινε τό σάβανο τοῦ ποντίου φύλακά της στήν Ἀκρόπολη, Κωνσταντίνου Κουκίδη, στίς 27 Ἀπριλίου τοῦ 1941, ἐνώπιον τῶν ἔκπληκτων Γερμανῶν κατακτητῶν. Γιατί ἡ γαλανόλευκη δέν εἶναι πανί πρόχειρα ὑψωμένο πού τό παίρνει ὁ ἄνεμος. Εἶναι ὁ ἱερός κώδικας τῆς φυλῆς μας πού διαφυλάττει τήν σταυροαναστάσιμη ἱστορία τοῦ Γένους μας, τήν ἐξαστράπτουσα τό λευκό φῶς τοῦ ἕλληνα ἡλίου καί τό καθάριο γαλανό τοῦ ἑλληνικοῦ ἀρχιπελάγους. Ὁ ἐθνικός μας ὕμνος διαζωγραφίζει τούς ἀγῶνες καί τίς θυσίες πού ὑπέστησαν οἱ πρόγονοί μας γιά νά εἶμαστε ἐμεῖς σήμερα ἐλεύθεροι καί μᾶς προτρέπει νά τούς μιμηθοῦμε. Δέν εἶναι ἀκραῖο ἐθνικιστικό ἐμβατήριο πού ἐντέχνως παρερμηνεύουν ὁρισμένοι ἀνερμήνευτοι τοῦ ἑλληνικοῦ καί πάλι Κοινοβουλίου. Μία ἐθνική παιδεία μέ παραποιημένη τήν ἑλληνική ἱστορία καί ἐντέχνως ἀλλοιωμένη τήν θρησκευτική ἀγωγή εἶναι ὕπουλη μεταποίηση τοῦ ἕλληνα πολίτη σέ ἄβουλο ὄργανο τῆς πονηρῆς παγκοσμιοποίησης τῶν σκοτεινῶν νεοφεουδαρχῶν. Μία ὀρθόδοξη θεολογία πού προσπερνᾶ τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι μία νέα, πονηρή
εἰσβολή τῆς Δυτικῆς θεολογικῆς συγχύσεως, χειρότερη κι ἀπ’ αὐτή τήν σχολαστική καί ἠθικιστική πού ἐπικράτησε μέ τήν Βαυαροκρατία καί τήν ἀποκοπή μας ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Μιά συνεχιζόμενη καί διογκούμενη πολεμική ἐναντίον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί τοῦ Μοναχισμοῦ της εἶναι ἕνας ὀργανωμένος ἀκήρυχτος ἐμφύλιος πόλεμος ἀπό σύγχρονους Ἐφιάλτες πού ἐπιθυμοῦν νά ἐμβολίσουν τίς ἀπόρθητες πύλες τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Πλημμύρισε ἡ ταλαίπωρη πατρίδα μας ἀπό ἀπνευμάτιστους «πνευματικούς» ἀνθρώπους πού ὄχι μόνον τήν ὀρθόδοξη πνευματικότητα ἀγνοοῦν, ἀλλά καί τό ἀρχαῖο ἑλληνικό πνεῦμα ἐντέχνως παραποιοῦν. Ποτέ δέν ὑπῆρξαν οἱ ἕλληνες ἄθεοι καί ἀσεβεῖς. Πάντοτε τό θεῖο καθόριζε ὅλες τίς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς τους καί μάλιστα δημοσίως. Ἀθλητικούς ἀγῶνες πραγματοποιοῦσαν πρός τιμήν τοῦ Ὀλυμπίου Διός. Πόλεμο κήρυτταν, πρίν ὅμως συμβουλεύονταν τά μαντεῖα τους. Ἡ ἐπιστήμη, ἡ τέχνη, ἡ ποίηση τῶν ἀρχαίων ἑλλήνων ἐξέφραζε τήν θρησκευτικότητά τους. Ἡ ἀποδοχή τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ, τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔδωσε νέα προοπτική στό εὐσεβές Γένος μας. Δημιούργησε ἕναν ὑπέροχο πολιτισμό μέ κέντρο τόν Χριστό καί τούς ἁγίους Του. Γι’ αὐτό ἄντεξε, μεγαλούργησε καί μεγαλύνθηκε. Ὅμως ξαφνικά γίναμε ἀπάτορες, ἀμήτορες καί ἀχρονολόγητοι. Ὁρισμένοι κουλτουριάρηδες, οὐσιαστικά ξένοι στόν τόπο τους καί ξένοι ὡς πρός τόν τρόπο τοῦ τόπου τους, ἐπιδεικτικῶς ἀγνοοῦν τήν σωτήρια προσφορά τῆς Μητρός τοῦ Γένους μας, τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί μενόμενοι ἐπιδιώκουν νά περιορίσουν τήν δημόσια ἔκφραση τῆς πίστεώς μας. Καί αὐτά συμβαίνουν τήν ἴδια ὥρα πού τά αὐτά πρόσωπα προωθοῦν τήν δημόσια ἔκφραση καί νομιμοποίηση ἀντεθνικῶν διακηρύξεων, ἀντιχριστιανικῶν νο-
μοσχεδίων καί ἐμπαθῶν ἐπιλογῶν. Ἡ φοβερή πτώση στήν ἐποχή μας δέν εἶναι ὅτι ἁμαρτάνουμε, ἀλλά ὅτι δέν μετανοοῦμε. Πολλοί ἀπό ἐμᾶς δυστυχῶς ζοῦμε, μεγαλώνουμε, σκεφτόμαστε, θεολογοῦμε, ὁμιλοῦμε, πορευόμαστε, ἐκπαιδευόμαστε, παιδευόμαστε, ἐργαζόμαστε, δημιουργοῦμε καί ἐν τέλει ἀποθνήσκουμε κατά τά πάθη μας. Νά τί ἔλεγε πρίν πενήντα περίπου χρόνια μέ λόγο προφητικό ὁ ὅσιος Γέροντας Ἀμφιλόχιος Μακρῆς τῆς Πάτμου: «Ὁ ἄνθρωπος συνεται-
ρίστηκε μέ τόν σατανᾶ καί πολεμοῦνε καί οἱ δύο τόν Θεόν. Πρῶτος ἐπαναστάτης κατά τοῦ Θεοῦ ἦταν ὁ Ἐωσφόρος μόνον καί ἡ συνοδεία του. Τώρα εἶναι μαζί τους κι’αὐτός ὁ ἄνθρωπος, πού ὁ Θεός ἐδημιούργησε κατ’ εἰκόνα Του…..Ὅλα τά κράτη εἶναι σάν νά στέκονται μέ τά ὅπλα στό χέρι. Καί τί ὅπλα; Ὁμαδικῆς καταστροφῆς καί παγκοσμίου ὀλέθρου. Καί εἶναι ὅλα ἐξ ἁμαρτιῶν μας, γιατί ξεχάσαμε τόν Θεόν. Ἡ καρδιά μας πάγωσε καί δέν τῆς
ἔμεινε πιά θέρμη ἀγάπης· γι’ αὐτό παρατηρεῖται αὐτή ἡ κρίσις εἰς ὅλα τά κράτη». Τρομακτικά ἐπίκαιρος ὁ λόγος τοῦ ὁσίου Γέροντος. Τί περιμέναμε λοιπόν ἀφοῦ βγάλαμε τόν Χριστό ἀπό τίς καρδιές μας, τούς οἴκους μας, τίς σχέσεις μας, τήν ἐργασία μας, τήν παιδεία μας, τήν πολιτεία μας, τήν πατρίδα μας; Αὐτά δέν λέγονται γιά νά καταγγείλουμε, νά ἐλέγξουμε, νά ἐπιτημίσουμε καί νά ἀποδώσουμε εὐθύνες. Καταγράφονται γιά νά γνωρίσουμε τίς ἀληθινές αἰτίες τῆς πολύμορφης κρίσεως. Γιατί ἡ διάγνωση τῆς ἀσθενείας θά ὑποδείξει καί τόν τρόπο τῆς θεραπείας. Τά προσφερόμενα κατασταλτικά μεγαλύτερο κακό θα μᾶς προξενήσουν. Δέν εἶναι ἀργά καί ἄς εἶναι ὅλα τριγύρω ζοφερά. Ὁ Ἑλληνισμός ἔχει ἀντοχές. Ἡ Ὀρθοδοξία δέν ἔχει ἀδιέξοδα. Εἶναι ἡ μοναδική διέξοδος. Ἡ Ρωμηοσύνη ἀνθεῖ καί φέρει καί ἄλλο. Ὁ λόγος τοῦ Ἁγίου Συμεών Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης ἄς εἶναι ὁ ὁδηγός μας: «Ἐμεῖς ὅμως, παρακαλῶ, ἄς ἔρθουμε σέ συναίσθηση... Ἀπό τήν πρόσκαιρη αὐτή δουλεία, ἄς γνωρίσουμε τήν αἰχμαλωσία καί δουλεία τῶν ψυχῶν μας. Γι’ αὐτό ὑποδουλωθήκαμε στούς ἀθέους, ἐπειδή ἀκριβῶς διά τῶν πονηρῶν παθῶν μας ἐγίναμε δούλοι τῶν δαιμόνων. Δέν θελήσαμε νά ἔχουμε ἀφέντη τόν Κύριο καί νά τηροῦμε τίς ἐντολές Του, γι’ αὐτό καί ὑποδουλωθήκαμε στούς ἐχθρούς... Ἀς αρχίσουμε, παρακαλῶ, νά ἀπαλλασόμεθα ἀπό τήν ψυχική δουλεία. ἄς ἀπομακρυνθοῦμε ἀπό τίς πονηρίες μας, ἄς μάθουμε νά κάνουμε τό καλό. Ἄς ἐκζητοῦμε τόν Κύριο. Ἴσως μᾶς σπλαχνισθῇ, μᾶς λυτρώση ἀπό τήν σωματική αἰχμαλωσία καί δουλεία καί μᾶς ἀξιώση τῆς οὐρανίου βασιλείας». Γένοιτο.
Παύλειος Λόγος
15
τοῦ Πατριάρχη
Ἀρχιμανδρίτη Πορφυρίου Προδρομίτη, Ἡγουμένου τῆς Ιερᾶς Σταυροπηγιακῆς Πατριαρχικ 16
Παύλειος Λόγος
Κ
μας
κῆς Μονῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου – Σκήτη Βεροίας
ατά τό ἔτος 1990, ο Πατριάρχης Δημήτριος θέλησε να προσκυνήσει γιά μία ἀκόμα φορά στόν ἱερό Ἄθωνα, στό Περιβόλι τῆς Παναγίας. Καί ὅπως προφητικά ἔλεγε, αὐτή θά ἦταν ἡ τελευταία φορά. Τό βάρος τῆς ἡλικίας, οἱ φροντίδες στό πηδάλιο τῆς Ἐκκλησίας καί οἱ ποικίλες ἀντιξοότητες στό κλεινό Φανάρι εἶχαν πλέον ὡριμάσει τόν ἄνδρα, ὥστε νά μεταβεῖ ἀπό τά παρόντα στά ἐπέκεινα, ἀφήνοντας πίσω του μνήμη πράου καί εἰρηνικοῦ Πατριάρχη. Πράγματι, ὁ Πατριάρχης Δημήτριος, ὕστερα ἀπό λίγον καιρό, κατέστη οὐρανοπολίτης. Καί στόν οἰκουμενικό θρόνο ἀνῆλθε, ὁ ἀπό Φιλαδελφείας, Χαλκηδόνος Βαρθολομαῖος, ὡς 270ος Πατριάρχης. Ἔκτοτε πέρασαν ἤδη εἴκοσι ἔτη. Στό ταξίδι ἐκεῖνο τοῦ Πατριάρχη Δημητρίου μετεῖχε καί ὁ Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Βαρθολομαῖος ὁ Ἀρχοντώνης. Σέ ἕναν σταθμό τῆς περιοδείας του, ἔτυχε νά συνοδεύσουμε τήν πατριαρχική συνοδεία. Ἀπό τήν βορεινή πλευρά τοῦ Ἄθωνα, ξεκίνησε τό καράβι ἀπό τό λιμάνι τῆς θαλασσοπόρου Παναγίας, τόν λιμένα τοῦ Κλήμεντος, πρός τήν πλευρά τῆς Ἰερισσοῦ. Παραδόξως, ὁ καιρός ἦταν πρῖμος. Ἡ θάλασσα καταγάλανη καί στό κατάστρωμα, σέ θέση κεντρική, δέσποζε ἡ μορφή τοῦ σεπτοῦ Πατριάρχη. Πιό πίσω, σέ μία ἄλλη μεριά, ἀρχιερεῖς τοῦ πατριαρχικοῦ θρόνου. Μεταξύ αὐτῶν καί ὁ νεαρός ἀρχιερέας Βαρθολομαῖος. Παύλειος Λόγος
17
Σοβαρός, βαθύνους καί σκεπτικός, ἐμφανῶς χαρούμενος καί φαιδρός στό πρόσωπο, φαινόταν νά μελετάει τό μέλλον. Ἦταν περισσότερο ἀπό σίγουρο τό ὅτι αὐτός εἶναι ὁ ἑπόμενος Πατριάρχης. Ἔτσι καί ἔγινε. Καί ὁ Μητροπολίτης Χαλκηδόνος παμψηφί ἐξελέγη οἰκουμενικός Πατριάρχης. Ὁ ἑπόμενος κρίκος σέ μία ἁλυσίδα αἰωνόβια, ἄλλοτε μέ κρίκους χρυσούς καί ἄλλοτε μέ κρίκους σιδερένιους, νά γίνεται ἀσήκωτη ἡ διακονία, στή συνέχεια τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Φωτίου, Φιλοθέου τοῦ Κοκκίνου, Γρηγορίου τοῦ Ε΄, Κωνσταντίνου τοῦ Ε΄, ἑνός Ἰωακείμ τοῦ τρίτου καί ἑνός μεγαλοπρεποῦς Ἀθηναγόρου. Καί τελευταίου ἑνός ποιμένος πραέως καί ἑλκωμένου στόν βαρύ σταυρό τῆς πατριαρχείας. Καί τώρα ἕνας Βαρθολομαῖος. Μέ τό ἀκμαῖο τῆς ἡλικίας, μέ τήν πληρότητα τῆς παιδείας καί τῆς γνώσεως, μέ ὅραμα μεγάλο γιά τήν Ἐκκλησία, μέ προοιωνιζόμενο μέλλον πολύφερνο καί δυναμικό. Στό πηδάλιο τοῦ καραβιοῦ στιβαρά χέρια, στό τιμόνι τῆς Ἐκκλησίας ἕνας δυναμικός οἰακοστρόφος. Βαρθολομαῖος ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης. 18
Παύλειος Λόγος
Καί πέρασαν εἴκοσι χρόνια. Ἕνα βρέφος γίνεται ἄντρας σέ εἴκοσι χρόνια. Ἕνα ἀνέμελλο παιδί εἶναι ἕτοιμο νά λάβει τήν σκυτάλη γιά τήν συνέχεια τῆς ζωῆς. Σέ εἴκοσι χρόνια γίνονται πάρα πολλά. Καί πράγματι. Σέ εἴκοσι χρόνια ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος ἐνήργησε καί τελεσφόρησε πάρα πολλά. Ἄς μήν ἀναφερθοῦμε στίς δυσκολίες καί τίς ἀντιξοότητες. Στίς τρικυμίες καί τόν ἀλίμενο ὁρίζοντα. Ποιός θυμᾶται τίς δυσκολίες ὅταν παρέρχονται;! Δέν ὑπάρχει τομέας τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου, πού νά μήν ἀναζυμώθηκε ἀπό τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Καί δέν ὑπάρχει μερίς στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας, πού νά μήν ἔλαβε προοπτική, μέ εὐθύνη, σοβαρότητα καί ἦθος. Ἀλλά τώρα πέρασαν εἴκοσι ὁλόκληρα χρόνια στόν ἄγρυπνο θῶκο τοῦ κορυφαίου ἀνδρός τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Μέστωσε ὁ νοῦς, ὁ τρόπος γλύκανε, ἔγινε μειλίχειο
τό χαμόγελο. Τά μάτια νεύουν ἀκόμα πιό πολύ πρός τά μέσα, πρός τόν ἔσω ἄνθρωπο. Πρίν λίγον καιρό, στήν Συμβασιλεύουσα συναντήσαμε ἕναν Πατριάρχη, μέ ἐμφανῆ τά στοιχεῖα τῆς ὡρίμανσης. Εἴδαμε ἕναν Πατριάρχη χωρίς συνοδείες φρουρῶν, εἴδαμε ἕναν Πατριάρχη ἀνάμεσά μας. Εἴδαμε ἕναν φιλόστοργο, στοργικό καί καταδεκτικό πατέρα. Εἴδαμε ἕναν ποιμένα πολυμέριμνο καί πολύφροντι γιά τό ποίμνιό του. Καί ποίμνιό του ἡ Οἰκουμένη. Ἡ μνήμη του ἀφάνταστη. Θυμᾶται καί ἕνα παιδί πού τόν χαιρέτησε σέ κάποια ἐπίσκεψή του, θυμᾶται μέ ποιούς ἀλληλογραφεῖ - θυμᾶται τούς πάντες. «Ἀλληλογραφοῦμε» θά μᾶς πεῖ καί αὐτό σημαίνει ποιός εἶναι ὁ καθένας μας. Μᾶς θυμᾶται. Φυσικά ἀπό μία τόσο πολυσχιδῆ δραστηριότητα δέν λείπουν οἱ ἐπικριτές, πού θεωροῦν ἑαυτούς θεματοφύλακες καί φρουρούς τῶν πατρίων. Ἀλλά ἄς παίζουν καί αὐτοί τόν ρόλο τους. Στό ταξίδι τῆς ζωῆς οἱ πρωταγωνιστές γνωρίζουν καλά τήν εὐθύνη πού ἀπαιτεῖ ὁ δικός τους ρόλος καί δέν χρειάζονται ὑποδείξεις. Οἱ κομπάρσοι ἄς φωνάζουν, μᾶλλον γιά νά ἀκοῦν οἱ ἴδιοι τήν ἠχώ τῆς φωνῆς τους καί νά θυμοῦνται τά δικά τους ἀτοπήματα. Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος γνωρίζει πολύ καλά τό ἔργο πού τοῦ ἀνέθεσε ὁ Χριστός γιά τήν πηδαλιουχία τοῦ σκάφους τῆς Ἐκκλησίας.
Ἀλλά ἐκεῖνο πού προσωπικά μᾶς συγκινεῖ εἶναι ὁ λόγος τοῦ φύλακα, ἐκεῖ σέ ἕνα ἀπό τά Πριγκηπόννησα, στήν Πρίγκηπο, στό ἔρημο σχεδόν μοναστηράκι τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, ὅπου πήγαμε νά προσκυνήσουμε τόν τάφο τοῦ ἀπό Βεροίας Σερρῶν Χρυσάνθου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη. «Εἴχαμε καί τόν Πατριάρχη μας. Ἔρχεται κάθε χρόνο καί κάμνει τό τρισάγιο στόν τάφο τοῦ προκατόχου του.» Ὁ σεβασμός τῆς μνήμης τῶν προαπελθόντων. Καί δέν μιλοῦμε γιά τό τρισάγιο τοῦ προηγούμενου Πατριάρχη, ἀλλά τοῦ Χρυσάνθου, πού πατριάρχευσε ἀπό τό 1824 μέχρι τό 1826. Ἕνα δεύτερο εἶναι οἱ ἀνακαινιστικές ἐργασίες στούς ναούς τῆς Βασιλευούσης, μιᾶς Πόλης λίγων χιλιάδων πιστῶν, μέ πελώριους ναούς. Κάτι φαίνεται πώς περιμένει ὁ Πατριάρχης. Σέ ἕναν τέτοιο ναό, στόν ἅγιο Νικόλαο, μπήκαμε ἕνα μισοσκόταδο σούρουπο, πού μύριζε
κερί καί λιβάνι. Καί μᾶς εἶπαν οἱ φύλακες, μάννα καί θυγατέρα, ὅτι ὁ Πατριάρχης λειτουργεῖ σέ ὅλα τά ἁγιάσματα, καί ἄς εἶναι οἱ πιστοί εὐάριθμοι. Καί τό τρίτο, ἡ ὑπέρ τῶν ἀγνοούντων ἐθνῶν τῆς Ἄπω Ἀνατολῆς, καί ὅπου γῆς, φροντίδα, πού ἀτύπως ἀλλά κανονικῶς, καλύπτονται ὑπό τό ἱερό του ὠμοφόριο. Πόσες νέες μητροπόλεις, μέ ἱεράρχας δραστηρίους, δέν ἔχουν ἱδρυθεῖ; Νά προσθέσουμε τήν φροντίδα ὑπέρ τῆς δυναστευομένης κτίσεως, νά καταγράψουμε τήν μέριμνα ὑπέρ τῆς ἑνότητος καί ὑπέρ τῆς ἑνώσεως τῶν τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν, νά μιλήσουμε γιά τήν διασπορά, νά ἀναφερθοῦμε στίς ἀλησμόνητες πατρίδες, νά μνημονεύσουμε τήν ἱερή μυσταγωγία στήν Παναγία Σοῦ Μελᾶ; Νά μιλήσουμε γιά τίς ἐπισκέψεις στήν Ἑλλάδα; Ἀλλά δικαίων ψυχαί ἐν χειρί Θεοῦ, καί ὁ Θεός τούς ἐμπνέει καί
τούς καθοδηγεῖ στό ἑπόμενο βῆμα, ὅπως καί στό προηγούμενο καί σέ ὅλα. Τί νά εὐχηθοῦμε λοιπόν πρός τόν Πατέρα; Συνήθως οἱ γονεῖς εὔχονται γιά τά τέκνα. Νά ὅμως πού σέ στιγμές ἐπετειακές δίνεται καί στά τέκνα, σέ ἐμᾶς δηλαδή τούς ταπεινούς, πού μνημονεύουμε τοῦ σεπτοῦ πατριαρχικοῦ ὀνόματος κατά τήν θεία λατρεία, καί κατά μόνας στό ξεκούκισμα τοῦ κομβοσχοινιοῦ, ἡ εὐλογία νά εὐχηθοῦμε ὑπέρ τῶν πατέρων μας. Εὐχόμεθα οὖν ἐκτενῶς: «ὁ ζέφυρος τοῦ Βοσπόρου, ἡ αὔρα τῆς Ἰωνίας, οἱ ἀγέρηδες τοῦ Αἰγαίου, ὁ ριπισμός τῆς Χάριτος, οἱ ἀρδεῖες τοῦ Παρακλήτου νά τόν συνοδεύουν». Βαρθολομαίου τοῦ Παναγιωτάτου καί Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου πολλά τά ἔτη.
Παύλειος Λόγος
19
Πατριάρχης Δημήτριος ἡ πονεμένη θωριά τῆς Ρωμιοσύνης
Σ
επτέμβριος τοῦ 2011 καί ὁ λογισμός βυθίζεται στήν φωτοφόρο ἀνοιχτοσύνη ἀλλοτινῶν ἡμερῶν πεπικοιλμένων ἀπό τό φέγγος τῆς Βασιλευούσης καί ἀπό τό μυστήριο τῆς πολύτιμης θυγατρός της, τῆς Ἱερᾶς Νήσου Πάτμου. «Μῦρα ἐαρινά ἐν μέσῳ φθινοπώρου, τερπνῶς μιγνύμενα μετά λιβανωτοῦ καπνῶν, τόν ἀέρα ἐπλήρωσαν» ἀκούστηκε τότε νά λέγει, στεντορεία τήν φωνήν, ὁ Καθηγούμενος Πάτμου καί νῦν μακαριστός Ἐπίσκοπος Τράλλεων, κυρός Ἰσίδωρος.Ἦταν Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου τοῦ 1988 ὅταν οἱ καμπάνες τῆς Ἱερᾶς Νήσου Πάτμου ἀνήγγειλαν τήν ἄφιξη τοῦ Πατριάρχου τοῦ Γένους πού θά προεξῆρχε τῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων γιά τά 900 χρόνια ἀπό τήν ἵδρυση τῆς ἱστορικῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Μεγάλου Θεολόγου. Τό πλοῖο «Ὠκεανός» φάνηκε στά ἀνοιχτά τῆς Ἁγίας Νήσου καί «σκιρτῶν ἐρίγησεν ὁ Αἰγαῖος Πόντος». Δεκάδες πλεούμενα σημαιοστολισμένα μέ τήν γαλανόλευκη καί τόν Βυζαντινό Δικέφαλο κύκλωσαν τόν μεγαλόπρεπο «Ὠκεανό» καί τόν συνόδευσαν στόν λιμένα τῆς Πάτμου. Μία μελωδική βυζαντινή ραψωδία τοῦ Βαγγέλη Παπαθανασίου ἀκούγονταν ἀπό τά μεγάφωνα καί τότε τό μέγα πλῆθος τῶν πιστῶν, ἀλλά καί ἐμεῖς οἱ ἱεροσπουδαστές τῆς Πατμιάδος, ἀντικρύσαμε τόν μακαριστό Οἰκουμενικό Πατριάρχη, Δημήτριο, ἀπό τήν γέφυρα τοῦ πλοίου νά εὐλογεῖ λαό ἐνθουσιώδη. Συγκλονισμένοι θωρούσαμε τήν θωριά τοῦ Πατριάρχου. Τό πονεμένο του βλέμμα, ἡ μεγαλόπρεπη ταπείνωσή του, ἡ ἀρχοντική ἁπλότητά του, τό δωρικό ἀνάστημά του χαράκτηκαν γιά πάντα στίς παιδικές καρδιές μας. Καί ἀπό τήν γέφυρα τοῦ πλοίου σταύρωνε ὁ σταυροφόρος σταυρωμένος τῆς ἐσταυρωμένης Μεγάλης Ἐκκλησίας τά τέσσερα σημεῖα τοῦ ὀρίζοντα, γιά νά
20
Παύλειος Λόγος
τοῦ Ἀρχιμ. Ἱερεμίου Γεωργαλῆ μοσχοβολήσει ὁ σταυρωμένος κόσμος Ἀνάσταση Χριστοῦ. Ἀκολουθήσαμε τοῦς θεοπρεπεῖς βηματισμούς τοῦ Πατριάρχου κατά τήν παραμονή του στήν Ἱερά Νήσο Πάτμο καί εἶδαμε στήν μεγαλοσύνη τῆς παρουσίας του νά σαρκώνονται οἱ θρύλοι, νά ὑφαίνονται οἱ θρήνοι, νά ἀναγγέλεται τό θαῦμα, νά μοσχοβολᾶ ἔρημο τό ἔνδοξο Βυζάντιο. Εἰκοσαετία παρῆλθε ἀπό τήν πρός Κύριον ἐκδημία τοῦ μακαριστοῦ Πατριάρχου Δημητρίου καί τρισαγίζοντας τήν ἁγία του μνήμη ἀνιχνεύουμε τίς πορφυρόχρυσες σφραγίδες τῆς φωτισμένης βιοτῆς του, τῆς ἔνδοξης Πατριαρχείας του. Προσπαθοῦμε, μάταια, νά ἀναμετρήσουμε τό βάθος τῆς ταπείνωσής του πού διαχέονταν ἀπό τό ὕψος τοῦ πανιέρου Οἰκουμενικοῦ Θρόνου πού ἐνδόξως ἐκλέισε. Θαυμάζουμε τό μέγεθος τῆς μακαρίας ἁπλότητός του πού μόνον σέ φιλοκαλικές ἐρήμους συναντοῦμε. Ἡ καλωσύνη του ἀντιφέγγιζε τό κάλλος τῆς ψυχῆς του. Ἡ ἀνεξικακία του ἀντανακλοῦσε τήν θεία φλόγα τῆς καρδιάς του. Σεμνοπρεπής, ἱεροπρεπής, φιλόθεος, φιλάγιος, φιλάνθρωπος, διακριτικός, μειλίχιος ἦταν οἱ πολύτιμοι λίθοι πού κοσμοῦσαν τήν Πατριαρχική του μίτρα. Κατέδειξε μέ τό μεγαλεῖο τῆς Πατριαρχικῆς του διακονίας τήν πνευματικότητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως. «Λίθον ὅν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες οὔτος ἐγεννήθη εἰς κεφαλήν γωνίας». Τοῦτος ὁ θεόπνευστος λόγος σαρκώνεται κατά τρόπο μοναδικό στήν ἔνδοξη Πατριαρχεία τοῦ μακαριστοῦ ἱερονίκη, Πατριάρχου Δημητρίου. Ἐκεῖνος πού δέν ἐνατένισε ποτέ τό ὕψος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἔγινε ὁ Πρωτοκάθεδρος διάκονος τῆς Οἰκουμένης. Ἐκεῖνος πού φάνηκε «λίγος» στά μάτια τῶν ἀνθρώπων ὑπερπλήρωσε μέ τήν ταπείνωσή του τίς καρδιές τῶν Ὀρθοδόξων. Ἐκεῖνος πού φρονοῦσε τά ταπεινά, ἀνεδείχθηκε ὁ ἀκροφύλακας τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας. Ἐκεῖνος πού ἀθόρυβα διηκόνησε τόν λαό τοῦ Θεοῦ
ἀπό τήν Ἔδεσσα μέχρι τήν Περσία, ἀνεδείχθηκε ὡς ὁ Μέγας Κυρηναῖος τοῦ Σταυροῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Ἐκεῖνος πού μέ βλέμμα πονεμένο θεωρούσε τά παθήματα τῆς Ρωμηοσύνης, ἔθεσε ὑπό τήν σκέπη τῶν πτερύγων του τό πονεμένο Γένος μας. Ἐκεῖνος πού εἶχε καρδία εὐσυμπάθητη, κληρώθηκε ἀπό τήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ νά προσθέσει ἔλαιον στήν κανδήλα τοῦ Φαναρίου. Ἄρμενος καί ποντοπόρος ὁ μακαριστός Πατριάρχης Δημήτριος ἀνοίχθηκε στήν ἀπεραντοσύνη τοῦ τετραπέρατου κόσμου καί μέ τήν σεμνοπρεπή παρουσία του ἀνήγγειλε, ὁ Ἄγγελος τῆς Βυζαντίδος, ὅτι «Ἰησοῦς Χριστός, χθές καί σήμερον ὁ Αὐτός καί εἰς τούς αἰῶνας». Ἡ εὔλαλη σιωπή τοῦ μακαριστοῦ Πατριάρχου πρόδιδε τήν προσευχόμενη καρδία του, τήν θεοκίνητη βιοτή του. Τόν ἀτενίζαμε στήν Μεγάλη Μονή τοῦ Ἠγαπημένου Θεολόγου, στό φρικτό τῆς Ἀποκαλύψεως Σπήλαιο, στήν τροφό μας, Πατμιάδα Σχολή, στήν γυναικεία Μονή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Μητρός τοῦ Ἠγαπημένου καί προσπαθούσαμε νά διακρίνουμε πού τελειώνει ὁ θρύλος καί ἀρχίζει ἡ ἱστορία. Στό σεβάσμιο πρόσωπο ὅμως τοῦ Πατριάρχου Δημητρίου τοῦτα τά δύο συμπλέκονταν ἀρμονικά σέ μυσταγωγία βυζαντινή καί μέλος ἐναρμόνιο πού ἔρχονταν ἀπό τά βάθη τῶν πορφυρογέννητων αἰώνων τῆς αἰώνιας πρωτεύουσας τῆς Ρωμηοσύνης, τῆς ἠγαπημένης Κωνσταντινουπόλεως. Στόν βαρυσήμαντο λόγο του κατά τήν διάρκεια τοῦ ὑπαίθριου ἑσπερινοῦ τῆς 26ης Σεπτεμβρίου 1988 στήν προκυμαία τῆς Σκάλας εἶπε μεταξύ τῶν ἄλλων: «Ἡ Ἑλληνική Ἀνατολή προητοιμάσθη καί ἐπαιδαγωγήθη ὑπό τῆς Προνοίας τοῦ Θεοῦ, νά διαδραματίσῃ πρωτεύοντα ρόλον εἰς τό ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἀρχιτεκτονούμενον σχέδιον σωτηρίας καί καταλλαγῆς, λόγῳ τῆς βαθείας τῶν Ἑλλήνων θρησκευτικότητος. Ὁ Ἑλληνισμός ἐνωρίς ἔσπευσε νά ἐνταχθῇ εἰς τό σχέδιον τῆς Θείας
Οἰκονομίας προσκυνητής τῆς ὑψίστης ἀληθείας τοῦ Χριστιανισμοῦ…….Ἡμεῖς ἐν τῇ Ἀνατολῇ δοκιμάζομεν ἤδη τάς ἀπηχήσεις αὐτῶν τῶν ἐξελίξεων καί αἰσθανόμεθα τήν πνοήν τοῦ ἀνέμου τῆς ἐκκοσμικεύσεως. Ἐρριζωμένοι ἐπί τοῦ ἐδάφους τῆς ἁγιοπνευματικῆς κληρονομίας τοῦ Χριστοῦ, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων καί φέροντες τό βάρος τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως, ἔχομεν εὐθύνην δι’ ἡμᾶς αὐτούς, ἀλλά καί διά σύμπαντα τόν κόσμον». Τόσο ἐπίκαιρος ὁ προφητικός του λόγος. Κατέβηκε ἀπό τήν ἐξέδρα καί τό μέγα πλῆθος τῶν πιστῶν προσπάθησε νά τόν πλησιάσει. Ὅλοι θέλαμε νά πάρουμε τήν εὐχή του.
Οἱ ἀστυνομικοί ἐμπόδισαν τόν κόσμο. Ὅμως ἐκεῖνος ὁ μακάριος ἔδωσε τήν ράβδο του στόν διάκονο λέγοντας: «ἀφήστε τούς ἀνθρώπους νά ἔρθουν κοντά μου» καί διερχόμενος ἄπλωσε καί τά δύο του χέρια προσφέροντας τήν ἁγία του εὐχή πλουσιοπάροχα. Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος εἶναι ἤδη ἀναγεγραμμένος μέ χρυσά γράμματα στόν καθηγιασμένο κώδικα τῆς ἔνδοξης ἱστορίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Περιπολεύει ἡ μακαρία του ψυχή στά σκηνώματα τῶν οὐρανίων μονῶν καί δέεται ἐκτενῶς ὑπέρ τοῦ δυναμικοῦ διαδόχου του καί ἀφοσιωμένου συγκυρηναίου του,
Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου καί ὑπέρ τῆς ἀκυμάντου πορείας τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἕνας ἀπό τούς τελευταίους λόγους τοῦ μακαριστοῦ Πατριάρχου ἀποκαλύπτει καί τό μέγεθος τῆς θεοπρεποῦς ταπεινώσεώς του, ἀλλά καί τήν πολύτιμη παρακαταθήκη του: «Δὲν ἐπιθυμῶ νὰ μὲ γράψη ἡ ἱστορία ὅταν θὰ πεθάνω. Οὔτε νὰ μὲ θυμοῦνται οἱ ἄνθρωποι. Τὸ μόνο ποὺ θέλω εἶναι νὰ ζεῖ τὸ Φανάρι, γιὰ νὰ ζωντανεύη τὴν ἀκοίμητη συνείδηση τοῦ Γένους». Ἡ εὐχή του ἄς μᾶς συνοδεύει πᾶσας τάς ἡμέρας τῆς ζωῆς μας. Ἀμήν.
Παύλειος Λόγος
21
Μοναχισμός
στόν Τριπόταμο Βεροίας
τοῦ Ἀρχιμ.Πορφυρίου Μπατσαρᾶ
Γ
ιά τά μοναστήρια πού ὑπῆρξαν στό τμῆμα τοῦ Βερμίου ὄρους, πού ἀνήκει στήν Ἠμαθία, ὑπάρχει ἤδη σχετική βιβλιογραφία. Στήν μία περίπτωση ἀναφέρεται στήν παρακοίτια περιοχή τοῦ Ἁλιάκμονα καί στήν ἄλλη βορειότερα. Ἔτσι ἔχουν μελετηθεῖ ἀρκετά τά μοναστήρια τῆς Παναγίας τοῦ Ἁλιάκμονα (Παπαζῶτος), τῆς Παναγίας Καλλίπετρας (Παπάζης), Παναγίας (Εἱ)Λιτῆς, Παναγίας Δοβρᾶ (Σεβασμιώτατος ποιμενάρχης μας, Παπάζης) κλπ. Μέ τό ἄρθρο μας αὐτό, ἐπισκεπτόμαστε μία ἀκόμα περιοχή τοῦ Βερμίου ὄρους, ὅπου καί ἐκεῖ, σέ παλαιότερες ἐποχές, ὑπῆρξαν μοναστικά ἱδρύματα. Ἡ ἀναφορά μας εἶναι γιά τήν περιοχή τῶν πηγῶν τοῦ Τριπόταμου ἤ Βασιλικοῦ ποταμοῦ. Σχετικά μέ μοναχούς καί τούς τόπους ὅπου εἶχαν τό κατάλυμά τους, στήν γένεση καί κατά μῆκος στόν ροῦ τοῦ ποταμοῦ Τριπόταμος, εἶχε γράψει καί ὁ ἄξιος μνήμης Γιάννης Μελετίδης, στήν ἐφημερίδα «Λαός» τήν 1.6.2007΄ αὐτό τουλάχιστο τό κείμενο ἔχω ὑπ’ ὄψει μου. Καί μάλιστα αὐτό τό κείμενο ὑπῆρξε ἡ ἀφορμή γιά ὅσα ἀκολουθοῦν. Πέρα ἀπό αὐτό τό δημοσίευμα, λειτουργεῖ ἀκόμα, ἔντονα, ἡ ἐντόπια μνήμη στήν περιοχή. Ἐξάλλου ὅλα τά παιδιά τῆς Βέροιας, πού ἔπαιζαν μέσα στις σπηλιές, στίς ὄχθες τοῦ ρέματος, μιλοῦν γιά μοναχές ἤ μοναχούς πού ζοῦσαν ἐκεῖ σέ παλαιότερες ἐποχές. Ψυχανεμίζομαι στούς τόπους ὅπου ἔζησαν παλαιά κόσμος. Καί ὅταν βρί-
22
Παύλειος Λόγος
σκω παλαιά μοναστήρια, αἰσθάνομαι μιά ζετασιά, σάν νά συναντάω συγγενεῖς. Κάνω τρισάγιο γιά τίς ψυχές πού δέν ξέρω καί μυρίζομαι τόν ἀέρα. Κομμάτια κεραμίδια καί σπασμένα μάρμαρα τά ἁπτά στοιχεῖα ἀπό τά περασμένα μεγαλεῖα. Δόξα τῷ Θεῷ. Παίρνοντας τόν ἄσφαλτο ἀπό τό Κουμανίτσι πρός τόν δρόμο γιά τό Σέλι, ἤ ἀπό τόν ἴδιο τόν δρόμο γιά τό Σέλι πρός τό Κουμανίτσι, ἐκεῖ πού ὑπάρχει πινακίδα καί γράφει Ράντσο Μπούρα, στρίβουμε πρός τά κάτω. Περνοῦμε μπροστά ἀπό τό λιβάδι μέ τά ἄλογα, καί φτάνουμε σέ ἕνα πλατάνι, μπροστά στό σταῦλο τοῦ κυρίου Φωτιάδη Παύλου καί στοῦ κ. Σερεμέτα τήν ἀγροικία. Στήν ρίζα
τοῦ πλάτανου ἀναβλύζει πηγή. Αὐτή εἶναι «Τῆς καλογριᾶς ἡ πηγή». Νερό δροσερό, πού θεωρεῖται καί ἁγιονέρι-ἁγίασμα. Ἕνα ἀκόμα ἁγίασμα στόν Κατάλογο πού ἤδη δημοσιεύσαμε (Παύλειος Λόγος 92, σς 10-11).
Πρίν στρίψουμε μπροστά στό ράντσο, πᾶμε πιό κάτω καί στρίβουμε πάλι ἀριστερά, πρός τούς σταύλους τοῦ Περδίκα. Πρίν τούς σταύλους, ἀκριβῶς στήν πρώτη στροφή, ἕνα κτῆμα μέ ἐλιές καί δίπλα, νοτιότερα, ἕνα κτῆμα μέ τριφύλλι. Διαχωριστικό ἀνάμεσα στά δύο κτήματα σωροί ἀπό πέτρες, σπασμένα κεραμίδια καί μεγάλα πήλινα κιούγκα ἀπό παλαιόν ὑδραύλακα. Ἐδῶ παλαιότερα ἦταν ἐκκλησία. Καί πιό παλαιά κάπου ἐδῶ ἦταν τό μοναστήρι. Τό χωράφι μέ τό τριφύλλι ἀνήκει στόν κ. Ἀνδρεάδη Θεόδωρο, ἐνῶ οἱ ἐλιές δίπλα εἶναι τοῦ μηχανικοῦ κ. Ἀργεντόπουλου Θωμᾶ, σύμφωνα μέ διηγήσεις τοῦ κ. Φωτιάδη. Ἡ οἰκογένεια τοῦ κ. Φωτιάδη ἦρθε τό 1912 ἀπό τήν Ρωσσία, τήν Κερασοῦντα, καί ἐγκαταστάθηκαν στόν Τριπόταμο. Βρῆκαν περί τίς 12 μοναχές τότε στήν περιοχή. Σύμφωνα μέ διηγήσεις τοῦ μακαρίτη Σερεμέτα Γεωργίου, ὁ ἴδιος θυμόταν πώς στό μοναστήρι ζοῦσαν 5 μοναχές. Ἄλλες διάσπαρτες διηγήσεις κάνουν λόγο γιά μοναχές πού ζοῦσαν στά σπήλαια, γύρω στό ποτάμι, ἐνῶ ἄλλοι πάλι λένε πώς στά σπήλαια ἔμεναν οἱ τιμωρημένες μοναχές. Ὁ κ. Φωτιάδης γεννήθηκε τό 1929 καί τότε ἦταν 5 οἱ μοναχές.
Ὁ ἴδιος, ὁ κύριος Παῦλος Φωτιάδης, σέ ἡλικία 2 ἐτῶν ἀρρώστησε μέ σοβαρή ἀσθένεια καί θεραπεύτηκε στό μοναστήρι τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ὅπου τόν κουβαλοῦσε ἡ μητέρα του. Μέχρι τά 19του ἐρχόταν ἐδῶ ὁ ἴδιος, ποδαρόδρομο. Ἀργότερα ἔφερνε καί τά παιδιά του. Πάντοτε μέ τά πόδια. Τώρα ὅμως, λόγῳ ἐλλείψεως μεταφορικοῦ μέσου, δέν ἔρχεται. Στίς 10.1.2010, ὁ κ. Κώστας Περδίκης μᾶς ἀνέφερε ὅτι, ὅπως τό ἄκουσε ἀπό τόν πατέρα του, ὑπῆρχε χάνι στήν περιοχή. Ἐπίσης μᾶς εἶπε ὅτι στόν πλάτανο τῆς πηγῆς κρέμασαν οἱ Τοῦρκοι μία ἤ δύο καλογριές. Τόν πλάτανο τόν ἔκαψαν οἱ ἀντάρτες, πού εἶχαν ἕδρα τό Κομνήνιο, Μικρή Μόσχα τότε λεγόμενο. Στίς «Βεροιώτικες Ἀράδες» του, Βέροια 1984, ὁ Γιάννης Ἀλεξιάδης ἀναφέρεται καί αὐτός στήν «Καλογρ(η) ά», καί σημειώνει: σ. 24 «Σ’ αὐτό λοιπόν τό μικρό καί στρογγυλό ὀροπέδιο βρέθηκαν άμπέλια πολλῶν Βεροιέων, Στήν Καλογρ(η)ά. Ἦταν τότε ἀρκετά ἀμπέλια, ἀλλά ὄχι σέ ὅλο τό ὀροπέδιο, παρά μόνον γύρω ἀπό τήν βρύση καί σέ ἀρκετή βέβαια ἀπόσταση. Ἡ βρύση αὐτή, ἔδιδε σ’ αὐτό τό μέρος τήν τοπωνυμία «Καλογρ(η)ά.» Ὡς πρός τήν ὀνομασία, ἐκφράζει τήν σκέψη μήπως, ἐπειδή ἦταν μία καί μοναδική ἡ βρύση
σέ ὅλο τό ὀροπέδιο, γιαυτό καί ὡς μοναδική, «σάν μοναχή», πῆρε τό ὄνομα αὐτό». Πέρα ἀπό αὐτές τίς εἰδήσεις, ἔξω ἀπό τό χωριό Τριπόταμος, τό παλαιό Ἄνω Λοζίτσι, στήν ἀρχή τοῦ χωριοῦ, ἀπό τό κλεισμένο σήμερα στρατόπεδο καί πρός τά βορειότερα, πάλι ἡ περιοχή ὀνομάζεται «Καλογριά». Γιά τόν ἀσφαλέστερο ἐντοπισμό τοῦ μοναστηριοῦ ἤ τῶν μοναστηριῶν, ἐπισκεφτήκαμε καί τήν τοπική Κοινότητα (Δημοτικό Διαμέρισμα σήμερα) Τριποτάμου, καί ἐρευνήσαμε, μέ τήν εὐγενική ἐξυπηρέτηση τῆς Κυρίας Γραμματέως, τούς σχετικούς χάρτες πού παρουσιάζουν τήν περιοχή, ἀπό τήν κατανομή τοῦ 1935, ἀλλά δέν ἐντοπίσαμε τίποτα χρήσιμο γιά τήν μελέτη μας. Μιλήσαμε ἀκόμα καί μέ μεγάλης ἡλικίας κατοίκους τοῦ χωριοῦ, ἀλλά ἐλάχιστα ἕως μηδαμινά τά νέα δεδομένα, τουλάχιστο πρός τό παρόν. Καί ἐνῶ αὐτές εἶναι οἱ πενιχρές ἀναφορές γιά τήν νότια μεριά τοῦ Τριπόταμου, στήν ἀπέναντι ὄχθι τοῦ ποταμοῦ, σέ ἕνα ἅπλωμα τοῦ τοπίου, ὑπάρχει ἡ «βρύση τῶν κελλιῶν». Ἀλλά τά σχετικά μέ αὐτήν σέ μελλοντικές μας ἀναφορές.
Παύλειος Λόγος
23
μικρές
ΕΙΔΗΣΕΙΣ
Επίσκεψη στο Δημητρώφ για την 857η επέτειο ιδρύσεώς του
Τ
ο Δημητρώφ απέχει μόλις 75 χιλιόμετρα από τη Μόσχα και ιδρύθηκε το 1154 δηλ. δύο χρόνια μετά την ίδρυση της Μόσχας. Από την ίδρυσή της ήταν αφιερωμένη στον μεγαλομάρτυρα άγιο Δημήτριο τον μυροβλύτη η τιμή του οποίου είναι διαδεδομένη όχι μόνο στην πόλη αυτή αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της ιεράς Μητροπόλεως Κρουτίσσης και Κολόμνας. Στην πόλη αυτή σταμάτησαν οι Γερμανοί κατ΄ατον Β΄παγκόσμιο πόλεμο χωρίς να καταφέρουν να μπουν στη Μόσχα, εξουθενωμένοι από τον βαρύ χειμώνα και από εκεί οι ρώσοι τους κατεδίωξαν μέχρι το Βερολίνο. Μέχρι σήμερα όλοι οι κάτοικοι παραδέχονται ότι τη νίκη αυτή την οφείλουν αφενός στον
πολιούχο τους άγιο Δημήτριο και αφετέρου στην γενναιότητα των ελλήνων που καθυστέρησαν τους Γερμανούς μέχρι το βαρύ ρωσικό χειμώνα. Κάθε χρόνο στις αρχές Σεπτεμβρίου εορτάζεται με επισημότητα η επέτειος της ίδρυσης της πόλης και τιμάται ο πολιούχος της άγιος Δημήτριος, του οποίου η εορτή μετατίθεται για την περίσταση. Φέτος ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κολόμνας και Κρουτίσσης κ. Ιεουβενάλιος και ο Δήμαρχος της πόλεως κ. Βαλ έρυ Βασίλιεβίτς προσεκάλεσαν τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονα να συμμετέχει στις εορταστικές εκδηλώσεις για την 857η επέτειο από την ίδρυση της πόλεως και να φέρει τεμάχιο ιερού λειψάνου του αγίου Δημητρίου. Ο σεβασμιώτατος παρέμεινε στην περιοχή του Δημητρώφ επί μία εβδομάδα και συνοδευόμενος από τον θεοφιλέστατο επίσκοπο Δημητρώφ κ. Ρωμανό, είχε την ευκαιρία να επισκεφθεί αρκετές ενο-
Παραδοσιακή υποδοχή του σεβασμιωτάτου με άρτο και αλάτι
Άφιξη των ιερών λειψάνων του αγίου Δημητρίου στον Καθεδρικό ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Δημητρώφ
ρίες και ιερές μονές της επαρχίας (από τις συνολικά 1500!) και να θαυμάσει το αναστηλωτικό και πνευματικό έργο που επιτελείται παντού και με εντατικούς ρυθμούς. Το πρόγραμμα του σεβασμιωτάτου περιελάμβανε υποδοχή στην έδρα της ιεράς Μητροπόλεως Κρουτίσσης και Κολόμνας που βρίσκεται στην ιερά μονή Νοβοντίεβιτσι μέσα στη Μόσχα και στη συνέχεια ξενάγηση στις εγκταστάσεις της μονής καθώς και στην έκθεση «Η εκκλησία μας τότε και τώρα» που παρουσιάζει με σύγχρονο τρόπο τη μεταμόρφωση της ρωσικής εκκλησίας μετά την πτώση της αθεΐας. Το Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου τελέστηκε με λαμπρότητα και επισημότητα αρχιερατικό συλλείτουργο στον καθεδρικό ναό της Κοιμήσεως προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Κολόμνας κ. Ιουβεναλίου και με την παρουσία του Υπουργού Εξωτερικών από τη Μόσχα ο οποίος εκπροσώπησε την Κυβέρνηση καθώς και πολλών άλλων επισήμων. Ακολούθησε λιτανεία και τελετή στην κεντρική πλατεία της πόλεως, όπου ήταν συγκεντρωμένο μεγάλο πλήθος πιστών. Μετά την ολοκλήρωση του λατρευτικού μέρους των εκδηλώσεων ακολούθησε τελετή στην επίσημη αίθουσα του Δήμου κατά την οποία εκπρόσωποι πολλών ευρωπαϊκών κρατών συνυπέγραψαν κοινή δήλωση για την παγκόσμια ειρήνη. Τιμητικά εκ μέρους της πατρίδας μας υπέγραψε ο σεβασμιώτατος. Το απόγευμα προσήλθε στον καθεδρικό ναό για να προσκυνήσει η σύζυγος του Προέδρου της Ρωσίας κ. Σφετλάνα Μεντβέντεβ η οποία στη συνέχεια είχε συνομιλία με τον σεβασμιώτατο. Εκτός από την κ. Μεντβέντεβ προσήλθαν να προσκυνήσουν και πολλά άλλα μέλη της ρωσικής Κυβέρνησης, αποδεικνύοντας την ευσέβεια και πίστη που διακρίνει τους αξιωματούχους αυτής της χώρας. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε το βράδυ με επίσημο δείπνο και παρακολούθηση πυροτεχνημάτων στην πλατεία της πόλης. Μετά την αναχώρησή του από το Δημητρώφ ο σεβασμιώτατος παρέμεινε στη Μόσχα όπου την Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου παρέστη συμπροσευχόμενος στην πατριαρχική θεία λειτουργία που τέλεσε ο Πατριάρχης Μόσχας κ. Κύριλλος στον ιερό ναό Κοιμήσεως στο Κρεμλίνο. Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας ο Πατριάρχης κάλεσε το σεβασμιώτατο σε γεύμα όπου τον ευχαρίστησε εγκαρδίως για τη μεταφορά των ιερών λειψάνων και την παρουσία του και του προσέφερε αρχιερατικό εγκόλπιο σε ανάμνηση της επισκέψεως αυτής. Κατά την παραμονή του στη Μόσχα ο σεβασμιώτατος πραγματοποίησε και άλλες συναντήσεις, ενώ προσεκλήθη και από τον Πρόεδρο κ. Μεντβέντεβ.
Από το αρχιερατικό συλλείτουργο στον καθεδρικό ναό Δημητρώφ
Από την εντυπωσιακή λειτανία προς την κεντρική πλατεία του Δημητρώφ
Με τον Αγιώτατο Πατριάρχη Μόσχας και πασών Ρωσιών κ. Κύριλλο
Παύλειος Λόγος
25
Συνάντηση με εκπροσώπους του Δήμου Βέροιας
Ε
πιτροπή του Δήμου Βέροιας επισκέφθηκε πρόσφατα το σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας κ. Παντελεήμονα, προκειμένου να συζητήσουν το πρόγραμμα των εορταστικών εκδηλώσεων που θα λάβουν χώρα το 2012 με την ευκαιρία συμπληρώσεως 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης. Κατά τη συνάντηση αντηλλάγησαν απόψεις σχετικά με τη δυνατότητα συνεργασίας των δύο φορέων στο πλαίσιο του εορτασμού αυτού. Ο σεβασμιώτατος μάλιστα ανακοίνωσε και τη διοργάνωση ενός μεγάλου ιστορικού συνεδρίου που θα διοργανωθεί την περίοδο κορύφωσης των εορταστικών εκδηλώσεων.
Από την επίσκεψη των εκπροσώπων του Δήμου στο επισκοπείο
Συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη
Σ
την Κωνσταντινούπολη μετέβη τη Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου ο σεβασμιώτατος και έγινε δεκτός από. την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Ο σεβασμιώτατος, αφού υπέβαλε τα σέβη του προς τον σεπτό Προκαθήμενο της Ορθοδοξίας, είχε την ευκαιρία να συζητήσει μαζί του διάφορα θέματα εκκλησιαστικού ενδιαφέροντος.
Με την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο στο Φανάρι
35 χρόνια ιερωσύνης του Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή
Τ
η Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου ο λόγιος αρχιμανδρίτης Θεόφιλος Λεμοντζής, Δρ. Θ. και Αρχιερατικός Επίτροπος Καμπανίας, συμπλήρωσε 35 χρόνια ιερωσύνης, έχοντας παρουσιάσει ένα πλούσιο ποιμαντικό, πνευματικό, φιλανθρωπικό και επιστημονικό έργο. Τη θεία λειτουργία τέλεσε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων ενώ έλαβαν μέρος πολλοί κληρικοί που ήρθαν για να τιμήσουν τον π. Θεόφιλο.
Από την θεία λειτουργία στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου στη Χαλάστρα
Επίσκεψη του Επισκόπου Πύργου κ. Ηλία στη Βέροια
Τ
ην Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου επισκέφθηκε την ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας ο θεοφιλέστατος Επίσκοπος Πύργου κ. Ηλίας από το Πατριαρχείο Αντιοχείας. Ο θεοφιλέστατος υπηρέτησε επί σειρά ετών στη ιερά Μητρόπολη Βεροίας ως εφημέριος του ιερού ναού αγίου Γεωργίου Βεροίας με πλούσιο πνευματικό έργο.
Αρχιερατική αγρυπνία και κάλεσμα προσευχής
Από την επίσκεψη του θεοφιλεστάτου Επισκόπου Πύργου κ. Ηλία
Σ
ε κλίμα κατάνυξης τελέστηκε στον ιερό ναό αγίου Αντωνίου Βεροίας αρχιερατική αγρυπνία από το σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας κ. Παντελεήμονα για την εορτή της Παναγίας Γοργοϋπηκόου. Η αγρυπνία αυτή ήταν μία προσευχή του κλήρου και του λαού της Μητροπόλεως (παρόμοιες αγρυπνίες τελέστηκαν σε όλες τις αρχιερατικές περιφέρειες) για τη δοκιμασία που περνάει ο λαός μας, προς την Υπεραγία Θεοτόκο η οποία πάντοτε στις δύσκολες στιγμές αποτελεί την ελπίδα μας. Στο τέλος της αγρυπνίας ο σεβασμιώτατος ανέγνωσε γονατιστός ειδική περιστασιακή ευχή που συνέταξε ο Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου π. Στυλιανός Μακρής. Η συμμετοχή του κόσμου, που κατέκλυσε τόσο τον ιερό ναό του αγίου Αντωνίου, όσο και των άλλων ιερών ναών, αποτελεί ένα σαφές μήνυμα ότι ο πιστός λαός μας ποτέ δεν χάνει την ελπίδα του προς τον Θεό, ιδιαίτερα στη δύσκολη αυτή συγκυρία.
Στο τέλος της αγρυπνίας ο σεβασμιώτατος ανέγνωσε γονυπετής σχετική ευχή
Διαλέξεις του Πρωτοσυγκέλλου στην Ουκρανία
Σ
την Ουκρανία μετέβη ο Αρχιμ. Γεώργιος Χρυσοστόμου, Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, κατόπιν προσκλήσεως του Σεβ. Αρχιεπισκόπου Μπορίσπολ κ. Αντωνίου, όπου έδωσε τέσσερις διαλέξεις λειτουργικού ενδιαφέροντος ενώπιον της ολομέλειας των 350 φοιτητών, τις οποίες παρακολούθησαν και ορισμένοι καθηγητές, καθώς επίσης μοναχοί της Λαύρας των Σπηλαίων.
Από την επίσκεψη του Πρωτοσυγκέλλου π. Γεωργίου στο Κίεβο
Παύλειος Λόγος
27
Χοροστασία του Επισκόπου Ναζιανζού στη Δοβρά
Τ
ην Τρίτη 11 Οκτωβρίου, επισκέφθηκε την ιερά μονή Παναγίας Δοβρά ο θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ναζιανζού κ. Θεοδώρητος. Ο θεοφιλέστατος χοροστάτησε στον εσπερινό και την ιερά παράκληση στον ιερό ναό αγίου Λουκά του ιατρού και κήρυξε το θείο λόγο.
Συνάντηση με το Στρατηγό του Β΄Σ.Σ.
Ο θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ναζιανζού κ. Θεοδώρητος χοροστατεί στον ιερό ναό αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως στην ι. μονή Δοβρά
Τ
ο Β΄Σώμα Στρατού στη Βέροια επισκέφθηκε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων και είχε συνάντηση με τον Διοικητή του Σώματος Στρατηγό Θεοκλητο Ρουσσάκη. Στη συνάντηση συζητήθηκαν οι εορταστικές εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν από το Β΄Σ.Σ. με την ευκαιρία της επετείου της 28ης Οκτωβρίου, αλλά και της Ημέρας των Ενόπλων Δυνάμεων στις 21 Νοεμβρίου.
Μνημόσυνο για τον μακαριστό π. Ιωσήφ Ζαγκλιβέρη
Από τη συνάντηση με τον Στρατηγό Θεόκλητο Ρουσσάκη στο Β΄Σ. Σ.
Τ
ην Κυριακή 23 Οκτωβρίου ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων λειτούργησε στον ιερό ναό αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Διαβατό και τέλεσε το ετήσιο μνημόσυνο για τον μακαριστό ιερέα της ενορίας π. Ιωσήφ Ζαγκλιβέρη. Στην ομιλία του ο σεβασμιώτατος μεταξύ άλλων είπε: ««Ενοικούντα και μένοντα» στην ψυχή του και τη ζωή του είχε τον Χριστό και ο μακαριστός π. Ιωσήφ, ο οποίος τον διακόνησε ως πιστός οικονόμος των μυστηρίων του, αλλά τον διακόνησε και στα πρόσωπα των «ελαχίστων αδελφών», όλων εκείνων των ανθρώπων, τους οποίους του ανέθεσε η Εκκλησία και ο Χριστός να διακονήσει ως πνευματικός πατέρας».
28
Παύλειος Λόγος
Από το μνημόσυνο για τον μακαριστό π. Ιωσήφ Ζαγκλιβέρη στο Διαβατό
Στην Ελασσώνα για την εροτή του αγ. Δημητρίου
Σ
την Ελασσώνα μετέβη από το απόγευμα της Τρίτης 25 Οκτωβρίου, ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων, κατόπιν προσκλήσεως του επιχώριου Μητροπολίτου κ. Βασιλείου για να λάβει μέρος στις λατρευτικές εκδηλώσεις της πανηγύρεως του μητροπολιτικού ιερού ναού αγίου Δημητρίου. Τον σεβασμιώτατο συνόδευσαν ο πρωτοσύγκελλος της ιεράς Μητροπόλεως αρχιμ. Γεώργιος Χρυσοστόμου, ο διάκονος Πρόδρομος Γκιρτζαλιώτης και ο μοναχός Αντώνιος Σισμανίδης. Ο σεβασμιώτατος μάλιστα, κατόπιν παρακλήσεως του Μητροπολίτου Ελασσώνος κ. Βασιλείου, μετέφερε προς αγιασμό και ευλογία των πιστών τεμάχιο ιερών λειψάνων του μεγαλομάρτυρα αγίου Δημητρίου.
Από το αρχιερατικό συλλείτουργο στον ιερό ναό αγίου Δημητρίου Ελασσώνος
Εκδήλωση για την επέτειο του «ΟΧΙ»
Τ
ην Πέμπτη 27 Οκτωβρίου το βράδυ το Β΄Σ.Σ. διοργάνωσε εκδήλωση στο Χώρο Τεχνών του Δήμου Βέροιας, αφιερωμένη στην επέτειο του «ΟΧΙ» με τον τίτλο: «71 χρόνια από το έπος του ΄40. Γιατί τότε..». Το πρόγραμμα περιελάμβανε χαιρετισμό του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντλεήμονα, αφηγήσεις με γεγονότα από το μέτωπο με ιστορικές αναφορές και πλούσιο οπτικοακουστικό περιεχόμενο, επετειακά μουσικά κομμάτια που εκτέλεσε η Φιλαρμονική του Β΄Σ.Σ. ενώ το πρόγραμμα έκλεισε ο Διοικητής του Β΄Σ.Σ. Στρατηγός Θεόκλητος Ρουσσάκης.
Από την εκδήλωση για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου στο «Χώρο Τεχνών»
Λείψανα της αγ. Παρασκευής από την Κέρκυρα στην Πατρίδα
Τ
ο Σάββατο 29 Οκτωβρίου το απόγευμα πραγματοποιήθηκε στον ιερό ναό αγίας Παρασκευής Πατρίδας υποδοχή τεμαχίου ιερού λειψάνου της αγίας Παρασκευής από την ιερά μονή Κοινοπιαστών Κερκύρας. Το ιερό λείψανο υποδέχθηκε ο σεβασμιώτατος επικεφαλής του ιερού κλήρου, οι τοπικές αρχές και μεγάλος αριθμός πιστών. Μετά την υποδοχή τελέστηκε αρχιερατικός εσπερινός και αρτοκλασία.
Άφιξη ιερών λειψάνων αγίας Παρασκευής στην Πατρίδα Βέροιας
Παύλειος Λόγος
29
τύπος & ουσία
τοῦ Πρωτ/ρου Νεκταρίου Σαββίδη
Ο
άγιος απόστολος Παύλος διακηρύσσει: «Εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δι’ ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω». Mε την ευκαιρία της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού που εορτάζουμε τον Σεπτέμβριο παραθέτουμε το παρακάτω θαύμα προς ενίσχυση όλων μας. Κάποτε πήγε στην Ιερά Μονή Αγ. Διονυσίου Αγ. Όρους, κάποιος φτωχός μοναχός από τη Νέα Σκήτη του Αγίου Παύλου για να ζητήσει ελεημοσύνη, ονομαζόμενος Γεννάδιος. Γεροντάκι άνω των εβδομήντα ετών. Ο καθηγούμενος Αρχιμ. Γαβριήλ του έδωσε ό,τι ήθελε και στη συνομιλία για την πνευματική ζωή, το γεροντάκι μεταξύ άλλων εξομολογήθηκε και την παρακάτω θαυμαστή οπτασία. Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1967, που γιορτάζει η Μονή Ξηροποτάμου, επειδή έχει το Μεγάλο Τίμιο Σταυρό και μάλιστα με την τρύπα που προσηλώθηκε ο Κύριος, χάριν της εορτής πήγε και αυτός να συνεορτάσει και να προσκυνήσει το Πανάγιο Ξύλο. Κατά την ώρα της προσκυνήσεως και ασπασμού στο τέλος του όρθρου, ο γέρων αφού ήλθε σε έκσταση, έβλεπε ότι από το Τίμιο Ξύλο έβγαιναν φλόγες φωτιάς και ο γύρω χώρος όλος, σαν να φλεγόταν. Αυτά βλέποντας με έκσταση, θαύμαζε και έλεγε στον εαυτό του: «Πώς οι αδελφοί μοναχοί πλησιάζουν και ασπάζονται τον Τίμιο Σταυρό και δεν κατακαίονται;». Και
αναρωτιόταν πώς και αυτός θα μπορέσει να πλησιάσει και να προσκυνήσει; Του φαινόταν τελείως αδύνατον. Όταν ήλθε η σειρά του να προσκυνήσει παρακάλεσε την Παναγία από βάθους ψυχής και καρδίας να τον βοηθήσει να πλησιάσει. Και, ω του θαύματος! οι φλόγες που έβλεπε έσβησαν και έτσι με θάρρος και πολλή ευλάβεια πλησίασε και προσκύνησε.Το ενάρετο αυτό γεροντάκι κοιμήθηκε την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού 14 Σεπτεμβρίου δείγμα της ευλάβειάς του στον Τίμιο Σταυρό. ********** Πόσο εύκολα θα φτάναμε στην ρίζα του προβλήματος της οικονομικής κρίσης των ημερών μας, αν βλέπαμε τα πράγματα μέσα από το βλέμμα της Αγ. Γραφής και των αιώνιων λόγων του Χριστού μας. «Oυδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν· ή γάρ τον ένα μισήσει και τον έτερον αγαπήσει, ή ενός ανθέξεται και του ετέρου καταφρονήσει. ου δύνασθε Θεώ δουλεύειν και μαμωνά» (Mατθ. 6,24). Δεν μπορείτε να δουλεύετε στο Θεό και στο μαμωνά, δεν μπορείτε να έχετε δύο αφεντικά. Το πρόβλημα είναι η λατρεία του χρήματος. Ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός αναφέρει στη Φιλοκαλία 275 περίπου πάθη. Τα κυριότερα όμως και ρίζες όλων των παθών είναι η φιληδονία, η φιλοδοξία και η φιλαργυρία. Η προσκόλληση στον πλούτο είναι σύμφωνα με τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος αποτέλεσμα της απιστίας (Κλίμακα, Λόγος 16, 2). Όταν ο Αββάς Ησαΐας ρωτήθηκε τι είναι φιλαργυρία, αποκρίθηκε:
«Το να μην έχεις εμπιστοσύνη στο Θεό ότι φροντίζει για σένα, να έχεις χάσει τις ελπίδες για την εκπλήρωση των υποσχέσεών Του και να έχεις μεγάλη ιδέα για τον εαυτό σου» ( Γεροντικό, Αββάς Ησαΐας 8). Η φιλαργυρία γίνεται «ρίζα πάντων των κακών» ( Α΄ Τιμ. 6, 10) και απ’ αυτή τρέφονται οι αναρίθμητες παραφυάδες των άλλων παθών, όπως της φιληδονίας, της σκληροκαρδίας και της αλαζονείας. Δεν φταίνε τα αργύρια αλλά η φιλαργυρία. Δεν θα πάνε όλοι οι πλούσιοι στην κόλαση, ούτε όλοι οι φτωχοί στον παράδεισο. Ένας φτωχός που καταριέται το Θεό για τη φτώχεια του θα κολασθεί, ενώ ένας πλούσιος που ζει μετρημένη ζωή και ελεεί τους φτωχούς θα βρεθεί στην αγκαλιά του Θεού, στον παράδεισο. Απλώς ο πλούτος είναι επικίνδυνος, γιατί είναι σαν ένας μαγνήτης που έλκει την καρδιά του ανθρώπου στη ματαιότητα, στις ηδονές και στη σαρκολατρεία. ********** Πόσο πολύ γλυκαίνει τις καρδιές μας κάθε λόγος γερόντων! Βάλσαμο παρηγοριάς είναι που μαλακώνει τις ψυχές μας , γι΄αυτό και ενίοτε η παρούσα στήλη τους παραθέτει στους αναγνώστες… Έλεγε ο παπα-Τύχων (ο γέροντας του π.Παϊσίου): - Για να βρεις καλό πνευματικό
πρέπει να κάνεις τρεις μέρες προσευχή και κατόπιν τι ο Θεός θα φωτίσει. Και στο δρόμο που θα πηγαίνεις να κάνεις προσευχή να τον φωτίσει ο Θεός να σου πει λόγους καλούς. Έλεγε ακόμη: - Πάντοτε να κάνεις ευχή πριν αρχίσεις κάθε εργασία. Να λες «Θεέ μου, δώσε μου δύναμη και φώτιση» και κατόπιν να αρχίσεις την δουλεία σου. Και στο τέλος «δόξα τον Θεό». Ακόμη: - Η κόλαση έχει γεμίσει από ανθρώπους παρθένους – υπερήφανους. Ταπεινό άνθρωπο θέλει ο Θεός. Εκτός από την ταπείνωση και την μετάνοια τόνιζε πολύ την μελέτη του Θεού, δηλαδή ο νους του άνθρωπου να γυρίζει συνέχεια γύρω από τον Θεό. Επίσης, τόνιζε την μελέτη της Αγίας Γραφής και των Αγίων Πατέρων: Ευεργετινό, Φιλοκαλία, Άγιο Χρυσόστομο, Μέγα Βασίλειο, Γρηγόριο Θεολόγο, Άγιο Μάξιμο, Συμεών Νέο Θεολόγο, Αββά Μακάριο και Αββά Ισαάκ. «Η μελέτη, έλεγε ο Γέροντας, θερμαίνει και την ψυχή, καθαρίζει και τον νου και έτσι ασκείται με προθυμία ο άνθρωπος και αποκτάει αρετές, ενώ, όταν δεν ασκείται, αποκτάει πάθη».
ΕΦΗΜ ΕΦΗΜ
Ι∆ΕΣ ΕΙΡ∆ΕΣ ΕΡ
ΠΕΡΙΟ ΠΕΡΙΟ
ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ ΤΕΛΟΣ
Ταχ. Γραφείο Ταχ. Γραφείο ΒΕΡΟΙΑΣ ΒΕΡΟΙΑΣ
αριθµ. κωδ. αριθµ. κωδ. 2638 2638
ΚΑ ∆ΙΑ ∆ΙΚ