Update laagpathogene aviaire influenza: alertheid blijft geboden
In het Veekijkernieuws van augustus 2024 beschreven we een casus met ernstige kliniek van een bedrijf waar in januari 2024 een laagpathogeen H5N1-influenzavirus werd aangetoond in leghennen in meerdere stallen op het bedrijf. De besmetting kwam aan het licht via bloedmonsters voor de AI-ELISA in het kader van de verplichte monitoring.
In het eerste halfjaar van 2024 werden middels AI-ELISA, in het kader van de verplichte monitoring, verschillende keren antistoffen tegen laagpathogene AI-virussen aangetoond. Dit betrof, tot dusver bekend, acht nieuwe besmettingen op legbedrijven die niet al eerder waren aangetoond in 2023. In al deze gevallen betrof het legbedrijven waarbij de dieren beschikking hadden over een uitloop. Er werd een verscheidenheid aan subtypen van AI waargenomen: H9N2, H6N8, H2N5 (2x), H8N4 en H2N7, en op twee bedrijven respectievelijk H10N7 en H2N3, die met PCR werden bevestigd. Het merendeel van deze koppels vertoonden geen klinische verschijnselen voorafgaand aan de bloedmonstername. Enkele koppels vertoonden wel kliniek zoals een lichte daling in de voeropname en wat verhoogde uitval, maar hiervan is niet bewezen dat deze (mede) veroorzaakt zijn door het LPAI-virus.
Blijf alert!
Gezien de ernstige kliniek die kan optreden na een LPAI-besmetting, het potentieel van het virus om ziekmakender te worden over tijd binnen of tussen koppels, en het potentieel van H5- en H7-stammen om van een laagpathogene variant te muteren naar een hoogpathogene variant, is het van belang om alert te blijven en LPAI in de differentiaaldiagnose mee te nemen bij productiedalingen, voeropnamedalingen en uitval.
Het advies aan pluimveehouders is om klinische verschijnselen aan de eigen dierenarts te blijven melden, waarbij het insturen van uitsluitingsswabs door de dierenarts belangrijk is om vroegtijdig een infectie met AI te signaleren. Pluimveehouders worden tevens geadviseerd om aandacht te blijven houden voor het voorkomen van het binnenslepen van het virus via materiaal, kleding of schoeisel. Extra zorg voor de bestrijding van ongedierte is tevens van belang. Ook deze dieren kunnen het virus de stal binnen brengen.
Uitbraken met ILT-wildtypevirus
in de Gelderse Vallei
Vanaf juli tot 25 september zijn veertien pluimveekoppels besmet geraakt met infectieuze laryngotracheïtis (ILT) wildtypevirus, waarvan acht in de pluimveedichte regio van de Gelderse Vallei (postcodegebied 37 en 38). De drie gevallen in postcodegebied 77 en de gevallen in postcodegebied 41 en 67 zijn tevens verbonden aan de Gelderse Vallei, het legkoppel was kort voor het ontwikkelen van ziekteverschijnselen door ILT verplaatst van de opfoklocatie in die regio naar het legbedrijf. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de uitbraken gemeld in het Early Warning Systeem. De ziekteverschijnselen bestaan uit luchtwegverschijnselen, waarbij de luchtpijp tot bloedens toe ontstoken kan zijn. Bijkomend kan er sprake zijn van verhoogde uitval, verminderde voeropname en een daling van de eiproductie. De mate van kliniek wordt bepaald door verschillende factoren, zo kunnen er verschillen zijn in het ziekmakende vermogen van de virusstam en gevoeligheid van de dieren door onder andere bescherming door vaccinaties.
>> Lees verder op volgende pagina
Via Veekijkernieuws houden wij u elk kwartaal op de hoogte van nieuws uit de monitoring van diergezondheid bij pluimvee. Mocht er tussendoor iets belangrijks spelen dan sturen wij u daarover een e-mail.
Aanmelden sectiemateriaal
U kunt dieren 24 uur per dag, 7 dagen per week aanmelden voor pathologisch onderzoek via www.gddiergezondheid.nl/ophaaldienst of 088 20 25 500. Wij halen dieren die ’s avonds voor 22.00 uur zijn aangemeld de eerstvolgende werkdag op. Voor een optimaal onderzoek is het belangrijk om een volledige anamnese toe te voegen. Ook is het van belang vers materiaal in te sturen (koel, maar niet bevroren bewaren). Levende dieren moeten worden aangeboden in een doos met voldoende ruimte en voldoende luchtgaten. Selecteer dieren die representatief zijn voor het probleem.
Wildtype-ILT wordt met enige regelmaat aangetroffen bij hobbymatig gehouden pluimvee, al dan niet in combinatie met klinische verschijnselen. Er is op dit moment geen reden om aan te nemen dat de detectie bij hobbykippen in postcodegebied 48 gerelateerd is aan de uitbraken in commercieel gehouden pluimvee.
Meldingsdatum PCgebied
Type Leeftijd (wkn)
Gevaccineerd Vaccin
01-07-2024 38 SS (TG) 7 Nee -
19-07-2024 37 LLZ 38 Recombinant Enkel een recombinant pokkenvaccin dat tevens bescherming tegen trilziekte (AE) en ILT opwekt (FP ILT + AE).
23-07-2024 38 LLZ 26 Recombinant Op de broederij gevaccineerd met een recombinant kalkoenherpesvirus (HVT) vaccin, dat tevens bescherming tegen ILT opwekt (HVT ILT). Vervolgens is het koppel tijdens de opfok gevaccineerd met FP ILT + AE.
Kliniek
Luchtwegverschijnselen en verhoogde uitval.
Duidelijke luchtwegverschijnselen, verhoogde uitval, verminderde voeropname en productiedaling.
Milde luchtwegverschijnselen en tot op heden is er geen sprake van een productiedaling.
01-08-2024 37 SV 44 Recombinant HVT ILT op de broederij. De klinische verschijnselen waren mild. Er was wel sprake van een aanzienlijke daling in voeropname en eiproductie.
15-08-2024 77 LLZ 20 Recombinant HVT ILT op de broederij.
Milde luchtwegverschijnselen, verhoogde uitval.
03-09-2024 77 SS (REG) 5 Nee - Ernstige luchtwegproblemen, verhoogde uitval.
10-09-2024 37 OL 14 Recombinant HVT ILT op de broederij. Ernstige luchtwegproblemen, verhoogde uitval.
10-09-2024 37 OL 8 Recombinant HVT ILT op de broederij. Verhoogde uitval.
18-09-2024 48 Hobbykip N.v.t. Nee - Ernstige luchtwegproblemen.
19-09-2024 37 LLZ 26 Recombinant HVT ILT op de broederij. Luchtwegverschijnselen, verhoogde uitval, verminderde productie.
23-09-2024 38 SS (REG) 6 Nee - Luchtwegverschijnselen.
25-09-2024 77 SS (TG) 7 Nee -
Milde verschijnselen, voeropnamedaling.
25-09-2024 67 LLB 18 Recombinant HVT ILT op de broederij. Luchtwegverschijnselen, voeropnamedaling.
25-09-2024 41 LLB 19 Recombinant HVT ILT op de broederij. Luchtwegverschijnselen, voeropnamedaling.
SV = vleesvermeerdering; SS (REG) = regulier gehouden vleeskuikens; SS (TG) = vleeskuiken van trager groeiend ras; OL = opfok-leghennen.
Nader onderzoek GD De gevonden wildtypestammen worden nader onderzocht middels sequentieanalyse (DNA-onderzoek van het virus), waarbij meer inzicht zal worden verkregen in het virus dat betrokken is bij deze uitbraken en bij onderlinge verbanden.
Aanpak van ILT
Om mogelijke verspreiding te voorkomen, adviseert GD strikte hygiënemaatregelen te handhaven en alert te zijn op eventuele verschijnselen van ILT. Neem bij een verdenking van ILT direct contact op met uw dierenarts en licht uw erfbetreders in. Diagnostiek door middel van sectie en PCR kan snel uitsluitsel geven. ILT is zeer besmettelijk.
De aanpak van ILT is gericht op preventie, vaccinatie en een eventuele regionale aanpak:
• Preventie: door goede bedrijfshygiëne kan verspreiding van het virus geminimaliseerd worden;
• Vaccinatie: aandacht voor goede applicatie van ILT-vaccins is noodzakelijk, zeker wanneer het recombinante vaccins betreft die niet spreiden na toediening. Voor gebieden met een verhoogd risico is het raadzaam om meer dan één vaccinatie toe te passen. Indien levend CEO-vaccin wordt gebruikt, is een oogdruppelvaccinatie de enige aangewezen methode;
• Regionale aanpak: de sectorpartijen zijn in overleg over een regionale aanpak voor de Gelderse Vallei en aanverwante regio’s. Ook in andere gebieden is verhoogde alertheid gepast en kunnen aanvullende preventieve maatregelen worden overwogen. Dierenartsen worden nader geïnformeerd over de voorgenomen acties. Tevens worden veehouders in de gebieden rondom uitbraken geïnformeerd.
Toename Salmonella Enteritidis
bij legpluimvee
Vanaf het tweede kwartaal van 2023 zien we een toename van Salmonella Enteritidis (SE) bij legpluimvee in Nederland. Deze trend heeft zich in het eerste halfjaar van 2024 doorgezet. Zie onderstaande tabel uit de halfjaarrapportage van 2024 van GD. In het eerste halfjaar van 2024 waren 49 leghennenkoppels salmonella-positief in de reguliere of officiële monstername. In vijf gevallen werd een koppel na heronderzoek weer negatief verklaard.
Humane besmettingen met SE
Bel de Veekijker
Nader onderzoek door GD
Op werkdagen kunt u rechtstreeks contact opnemen met de Veekijker: 088 20 25 555. Via het keuzemenu kiest u de diersoort waar u informatie over wilt hebben. Het team Pluimvee is bereikbaar tussen 08.30 en 17.00 uur (spoedgevallen 24/7).
Humaan is er vanaf 2023 ook een toename gezien van ziektegevallen door SE. Ook deze toename loopt door tot in 2024 en lijkt pas recent, vanaf juli weer iets af te zwakken naar een gemiddeld niveau. In het geval van een humane SE-uitbraak doet het RIVM onderzoek naar de bron van besmetting bij de mens. In 2023 is voor twee humane uitbraakclusters een link gevonden met de consumptie van biologische of scharreleieren. Voor de toename in 2024 is geen aanwijsbare oorzaak gevonden.
Vanuit de sector in de vorm van AVINED heeft GD het verzoek gekregen om nader onderzoek te doen naar de gevonden Salmonella Enteritidisstammen bij legpluimvee. De resultaten van dit onderzoek zullen openbaar worden gemaakt na rapportage aan de betrokken partijen.
Anneke Feberwee
Christiaan ter Veen
Willem Dekkers
Jeanine Wiegel Robert Jan Molenaar
Sjaak de Wit
Fiona Schoemaker-van Kaam
Mirthe de Wit
Het Veekijkerteam Pluimvee
Diergezondheidsbarometer pluimvee
Ziekte/aandoening/ gezondheidskenmerk
Korte omschrijving (aantallen op bedrijfsniveau)
Uitvoeringsverordening (EU) 2018 /1882 van Animal Health Law (AHL) (EU) 2016 /429 (Categorie A-ziekte)
Aviaire influenza (AI) in Nederland (H5/H7) (Bron: GD, WBVR, Rijksoverheid)
NCD in Nederland (Bron: GD, WOAH)
Hoogpathogene AI (H5/H7)*: (eerste detectie in koppel)
* Bij commercieel gevogelte en bij houders van niet-commercieel gevogelte met >50 vogels.
Serologische monitoring GD: (eerste detectie in koppel) (antistoffen tegen H5/H7)
Commercieel pluimvee:
Aantal bedrijven
gevogelte (>50)
Aantal bedrijven
Uitvoeringsverordening (EU) 2018 /1882 van Animal Health Law (AHL) (EU) 2016 /429 (Categorie B t/m E)
Aviaire influenza (AI) in Nederland (H5/H7 (Bron: GD, WBVR, Rijksoverheid)
Campylobacteriose
Laagpathogene AI (H5/H7): (eerste detectie in koppel)
Geen data beschikbaar
Aviaire mycoplasmose (Bron: GD)
Mycoplasma gallisepticumA
Serologische monitoring GD: Reproductiesector:
Opfok-leghennen:
Leghennen: - niet gevaccineerd en besmet: - gevaccineerd en besmet:
Kalkoenen:
Meldingen in EWSC op basis van positieve serologie en/of vrijwillig
PCR-onderzoek:
Reproductiesector:
Leghennen: Kalkoenen: Niet-commercieel gevogelte:
M. meleagridis (Bron: GD)
Salmonellose (niet-zoönotische salmonella) (Bron: GD)
Salmonella arizonae
Salmonella Gallinarum (SG) Commercieel pluimvee: Niet-commercieel gevogelte:
Salmonella Pullorum (SP) Commercieel pluimvee: Niet-commercieel gevogelte:
Westnijlkoorts Wordt niet gemonitord
Artikel 2.1 Aanwijzing dierziekten ‘Regeling Diergezondheid’ van Wet Dieren Aviaire chlamydiose (Bron: GD) Vastgesteld bij GD: Commercieel pluimvee: Niet-commercieel gevogelte:
bedrijven
EWS-meldingen
Aantal bedrijven/casussen
Aantal bedrijven/casussen
Aantal bedrijven/casussen
Ziekte/aandoening/ gezondheidskenmerk
Korte omschrijving (aantallen op bedrijfsniveau)
Artikel 2.2. Aanwijzing zoönosen ‘Regeling Diergezondheid’ van Wet Dieren Salmonellose (zoönotische salmonella) (op koppelniveau) (Bron: NVWA)
Salmonella Enteritidis Reproductie: Opfok-leghennen: Leghennen:
Salmonella Typhimurium Reproductie: Opfok-leghennen: Leghennen:
Overige salmonella’s (S. Hadar, S. Infantis, S. Java, S. Virchow)
Reproductie:
Overige WOAH-lijst-aangifteplichtige pluimveeziekten in Nederland Eendenhepatitis (Bron: GD)
Gumboro (IBD) (Bron: GD; EWS)
Infectieuze bronchitis (IB) (Bron: GD)
Infectieuze laryngotracheïtis (ILT) (Bron: GD; EWS)
Vastgesteld bij GD:
Meldingen in EWSC :
Opfok-vleesvermeerdering: Vleeskuikens:
Opfok-legvermeerdering: Opfok-leghennen: Niet-commercieel gevogelte:
Meest aangetoonde types bij GD:
Vleeskuikens: Leghennen:
Meldingen in EWSC : Legvermeerdering:
Opfok-leghennen:
Leghennen: Vleesvermeerdering: Vleeskuikens: Niet-commercieel gevogelte:
Mycoplasma synoviae B (Bron: GD)
Serologische monitoring en/of dPCR GD:
Opfok-vleesfok: Vleesfok:
Opfok-vleesvermeerdering:
Vleesvermeerdering:
Opfok-legfok:
Legfok:
Opfok-legvermeerdering
Turkey rhinotracheïtis (TRT) (Bron: GD)
Vastgesteld bij GD:
Reproductiesector-vlees (incl. opfok):
Reproductiesector-leg (incl. opfok): Vleeskuikens:
Opfok-leghennen:
Leghennen: Vleeskalkoenen:
Vervolg tabel
Royal GD
Arnsbergstraat 7
Postbus 9, 7400 AA Deventer
Ziekte/aandoening/ gezondheidskenmerk
Overige pluimveeziekten
Avibacterium paragallinarum (Bron: GD; EWS)
Histomonosis (Bron: GD)
Pasteurella multocida (Bron: GD)
Vlekziekte (Erysipelothrix rhusiopathiae) (Bron: GD)
T. 088 20 25 500
info@gddiergezondheid.nl www.gddiergezondheid.nl
Korte omschrijving (aantallen op bedrijfsniveau)
Meldingen in EWSC :
Leghennen: Niet-commercieel gevogelte:
Vastgesteld bij GD: Reproductie (vleessector): Reproductie (legsector):
Opfok-leghennen: Leghennen: Vleeskalkoenen: Niet-commercieel gevogelte:
Aangetoond bij sectie:
Opfok-vleesvermeerdering: Leghennen: Kalkoenen:
bedrijven
Vastgesteld bij GD: Leghennen: Aantal bedrijven
Ç Stijging of sterke stijging
Ç Geringe stijging - Situatie onveranderd
È Geringe daling
È Daling of sterke daling
A Gebaseerd op serologische monitoring
B Gebaseerd op serologische monitoring en/of de differentiërende M.s.-PCR
C Early Warning Systeem: het betreft vrijwillige meldingen bij GD en dus geen overzicht van alle uitbraken.
Monitoring Diergezondheid
Sinds 2002 voert Royal GD de diergezondheidsmonitoring in Nederland uit in nauwe samenwerking met onder andere de diersectoren, het bedrijfsleven, het ministerie van LVVN, dierenartsen en veehouders. De informatie die in de monitoring wordt gebruikt, wordt op verschillende manieren verzameld waarbij het initiatief gedeeltelijk bij dierenartsen en veehouders en gedeeltelijk bij Royal GD ligt. De informatie wordt integraal geïnterpreteerd om de doelstellingen van de monitoring, het snel signaleren van diergezondheidsproblemen enerzijds en het volgen van trends en ontwikkelingen anderzijds, te bereiken. Samen werken we aan diergezondheid in belang van dier, dierhouder en samenleving.
Vervolg tabel