GD Veterinair mei 2015

Samen werken aan diergezondheid NIEUWSBRIEF VOOR PRACTICI • JAARGANG 21 • MEI 2015

05

Het eerste (vleesvarkens)bedrijf waar in november 2014 PED werd vastgesteld, is weer officieel vrij verklaard. Door goede hygiëne en grondige muizenbestrijding konden de eigenaar en medewerker de besmetting binnen het bedrijf beperken.

Ook kon voorkomen worden dat het eigen zeugenbedrijf besmet raakte. Afdelingen waar besmette slachtvarkens uit geleverd waren, konden na grondige reiniging en ontsmetting en opleg van PED-vrije biggen, vrij van PED-besmetting gehouden worden. Uiteindelijk kon er na drie maanden geen virusuitscheiding meer worden vastgesteld.

Om het bedrijf officieel vrij te verklaren zijn drie bemonsteringen uitgevoerd met iedere keer tenminste dertig mestmonsters, zoveel mogelijk verdeeld over de afdelingen en hokken. Als tussentijd is een maand aangehouden.

Uit deze casus zijn belangrijke lessen te leren, namelijk: 1. Hygiëne werkt!

2. Muizenbestrijding is belangrijk.

3. Grondige reiniging en ontsmetting is voldoende om de besmetting uit een afdeling te krijgen en daar kunnen PED-vrije biggen in worden opgelegd.

4. Een vleesvarkensbedrijf is vrij te krijgen van PED zonder dat het volledig leeg wordt gedraaid.

5. De schade bestaat uit groeivertraging, verhoogde voerconversie en het onregelmatig worden van de koppel, maar niet uit sterfte.

6. Goede samenwerking tussen de veehouder, de medewerker, de dierenarts, de transporteurs, de sector en de GD heeft verdere verspreiding van PED voorkomen.

Dr. Peter van der Wolf, dierenarts varken

Gewrichtspunctie runderen bij vermoeden van Mycoplasma-artritis Bij een vermoeden van Mycoplasma-artritis is onderzoek op gewrichtsvloeistof het meest waardevol voor de diagnose bij een individueel dier. Bij het uitvoeren van een gewrichtspunctie is de juiste werkwijze van groot belang.

Artritis onderscheidt zich heel duidelijk van periartritis en artrose op basis van de warmte van het gewricht, de roodheid en de pijnlijkheid (koeien staan vaak echt op drie benen). Wanneer u een gewrichtspunctie gaat uitvoeren is het belangrijk de koe en de poot goed te fixeren. Ten behoeve van de steriliteit moet de injectieplaats gewassen, geschoren en gedesinfecteerd worden. Het radiocarpaal gewricht kan lateraal en mediaal van de m. extensor carpi radialis gepuncteerd worden, het intercarpaal gewricht lateraal en mediaal van de m. extensor digitorum communis en het carpometacarpaal gewricht mediaal van de laterale extensor digitalis. Voor het uitvoeren van de diagnostiek is een hoeveelheid van minimaal 1 milliliter noodzakelijk.

Veterinair

Eerste varkensbedrijf weer officieel vrij van PED

Binnenkort is op DAP Contact een uitgebreid protocol voor het uitvoeren van gewrichtspuncties en een instructiefilmpje beschikbaar.

Voor de diagnostiek kunt u kiezen uit kweek (10898, 19,85 euro) of PCR (10726, 37,50 euro). De PCR-test heeft een hogere sensitiviteit, bovendien is de uitslag binnen een à twee werkdagen beschikbaar.

U kunt de diagnose mycoplasmose ook bevestigen via serologisch onderzoek. Serologie is echter vooral bedoeld voor de bedrijfsdiagnose en minder voor de diagnostiek aan het individuele dier (doorlooptijd maximaal acht dagen; aangetoond bij minimaal +++).

Dr. Menno Holzhauer, specialist rundergezondheidszorg

Eerder op de hoogte op DAP Contact

Wilt u eerder op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen op het gebied van diergezondheid? Kijk dan op DAP Contact. Hier leest u de artikelen uit de GD Veterinair ruim een week voor verschijning met eventueel aanvullende informatie. Bovendien vindt u doorlopend actualiteiten en uitgebreide dossiers over dierziekten. De artikelen voor de GD Veterinair 6 vindt u vanaf 2 juni op www.dapcontact.nl GD Veterinair | mei 2015 |

1

Frederik Waldeck, dierenarts rund

Binnenkort kosteloos onderzoek PPID bij paarden De GD en Boehringer Ingelheim starten binnenkort weer een actie voor onderzoek op PPID bij paarden. Tussen 1 juni en 31 oktober kunt u kosteloos bloedonderzoek laten doen bij de GD.

Koersen op IBR-vrij Veehouders willen weer weten hoe het zit met IBR. Op menig boerenavond van dierenartsenpraktijken heeft het onderwerp deze winter op de agenda gestaan, de eenmalige tankmelkactie IBR was een succes en in het veld zijn de eerste steekproeven op ongunstige bedrijven uitgevoerd. Het ‘willen weten hoe het zit’ met als doel een status voor IBR te verwezenlijken is in volle gang.

Veel veehouders zijn benieuwd naar hun status, gezien de bijna tweeduizend aanmeldingen voor eenmalig tankmelkonderzoek op IBRantistoffen. Wilt u snel inzicht in de bedrijven uit uw praktijk waar recent IBR-tankmelkonderzoek is gedaan?

Kijk dan op VeeOnline of vraag ernaar bij uw GD-relatiebeheerder. Ongeveer driekwart van de bedrijven met een onbekende status blijkt zonder het te weten een gunstige tankmelkuitslag te hebben. Voor deze bedrijven loopt een route naar een certificaat via IBR Tankmelk Onverdacht of IBR-vrij Certificering. Bij ongunstige uitslagen bewijst de steekproef ‘3x3’ (oftewel: de drie oudste koeien, drie koeien van middelbare leeftijd en drie vaarzen die minimaal drie maanden gekalfd hebben) inmiddels haar nut: deze geeft een idee van het besmettingspercentage op het bedrijf. In alle situaties geven de uitslagen u handvatten om een eventuele vaccinatiestrategie te bespreken.

Tijdens de goedbezochte informatieavonden bij dierenartsenpraktijken bleek er bovendien bij veehouders een duidelijke behoefte te zijn aan het opfrissen van de kennis omtrent de ziekte. Er liggen mogelijkheden voor een goede voorbereiding op de toekomst en u kunt hem of haar daar goed in adviseren. Grijp dus die kans!

Onderzoek op PPID is heel eenvoudig: een enkelvoudig bloedmonster (EDTAbuis) is al voldoende om het hormoon ACTH te kunnen bepalen, en levert een betrouwbare diagnose op. Voorwaarde is wel dat het monster snel gekoeld wordt. Pakketten met de materialen, het inzendformulier en de instructies die hiervoor nodig zijn, zijn gratis aan te vragen als u als dierenarts klant bent bij de GD. Over PPID PPID (vroeger ‘Ziekte van Cushing' genoemd) is vooral bekend als aandoening bij oudere paarden: 20 tot 30 procent van de paarden ouder dan 15 jaar heeft PPID. Maar het kan al op jongere leeftijd (vanaf ongeveer zeven jaar) voorkomen.

PPID is een storing in de hypofyse, waarbij te veel hormonen afgegeven worden. Dit kan diverse symptomen geven. De bekendsten zijn de lange, krullerige vacht en het slechte verharen; hieraan is de ziekte in een gevorderd stadium gemakkelijk te herkennen. In de fase daarvoor komen ook andere symptomen voor, die soms minder snel aan PPID gerelateerd worden.

Bijvoorbeeld hoefbevangenheid, verminderde prestaties, veel drinken en veel plassen, gevoeliger voor infecties, onvruchtbaarheid, verlies van spiermassa, een buikig model en abnormaal zweten.

Aanvragen De materialen kunt u aanvragen bij relatiebeheerder Petra Reijnen via p.reijnen@gddiergezondheid.nl of 0570-660555, of de klantenservice afdeling paard, kcapaard@gddiergezondheid.nl of 0900-1770 (optie 5, paard).

Drs. Linda van den Wollenberg, dierenarts paard

Serum invriezen voor IgG-onderzoek kalveren Voor IgG-onderzoek op kalveren is het mogelijk om serum in te vriezen. Dit heeft als voordeel dat niet op één moment meerdere kalveren in dezelfde leeftijdscategorie aanwezig hoeven te zijn.

Om de biestvoorziening te controleren, is het advies om bloedonderzoek te doen bij drie tot vijf kalveren met een leeftijd tussen de twee en vijf dagen.

Dit aantal kalveren in deze leeftijdscategorie is echter niet altijd op één moment aanwezig. Omdat het gelijktijdig insturen van de monsters wel gunstig is, kunt u ervoor kiezen om serum van kalveren in te vriezen.

Aangezien hemolytische sera onbruikbaar zijn voor een IgG-bepaling, is het van belang dat er geen rode bloedcellen met het serum worden ingevroren.

Daarom wordt geadviseerd de monsters eerst te centrifugeren. Instructie: tien minuten afdraaien op ongeveer 2500 x g (niet meer dan 3000 x g). De cellen zitten dan onder de gellaag. Vervolgens het serum afpipetteren en overbrengen naar een schone buis. Pipetteren is beter dan afgieten, vooral als de gellaag niet helemaal in orde is, waardoor alsnog rode bloedcellen in het serum terecht kunnen komen. Het serum kan vervolgens worden ingevroren. Het is ook mogelijk om runderbloed, al dan niet afgedraaid, gedurende zeven dagen in de koelkast te bewaren.

Drs. Anja Smolenaars, dierenarts rund

2

Paratuberculose Programma Schaap Geit: drempel verlaagd Status C voor iedereen bereikbaar: dat is de insteek van een drempelverlaging van het Paratuberculose Programma Schaap Geit (PPSG).

Door jaarlijks deel te nemen aan een steekproef (bloed en/of melk), kan iedereen status C behalen of onderhouden, ongeacht de uitkomst.

In samenspraak met een groep intensief betrokken melkgeitenhouders en naar aanleiding van reacties die relatiebeheerders ontvingen, hebben we besloten de drempel voor het behalen van een PPSG-status aan te passen. De opzet is al bekend uit het bewakingsonderzoek van het CAE- en zwoegerprogramma: alleen deelname aan de jaarlijkse steekproef, is al voldoende om de status C te behalen en te onderhouden. De uitkomst wordt pas relevant bij doorstroming naar status B of A: dan dienen aanvankelijk alle dieren ouder dan twee jaar getest te worden, en afhankelijk van de uitkomst en actie is daarna een hogere status haalbaar. Is status B eenmaal behaald, dan volstaat in de daaropvolgende jaren een grote steekproef. Bij het behalen van status A volstaat een jaarlijkse kleine bewakingssteekproef.

Het programma Het vrijwillige programma beoogt paratuberculose te beheersen. Dit is mogelijk door het aantal potentiële uitscheiders te verminderen en daarmee ook de infectiedruk. Dit leidt bovendien tot minder verliezen en een versterking van de (internationale) handelspositie.

Wil een veehouder graag deelnemen aan het programma, dan is het

goed om samen de volgende punten te bespreken: • Hygiënemaatregelen en vaccinatie zijn essentieel in de aanpak van paratuberculose. Het testen van dieren die in de afgelopen twee jaar zijn gevaccineerd met Gudair heeft echter geen zin. Het vaccin is namelijk geen markervaccin.

• Wanneer de veehouder om melkbuisjes met conserveringsmiddel vraagt, maak hem of haar er dan op attent dat bij deelname aan het programma ook de dekbokken ieder jaar getapt dienen te worden.

• De veehouder kan zelf barcodestickers uitprinten, of ze kosteloos bestellen bij de GD. Voor buizen zonder barcodestickers wordt een meerprijs berekend.

Paratbc Check Daarnaast heeft de GD pasgeleden de Paratbc Check geïntroduceerd, met name bedoeld voor hobbyhouders, om een beeld te krijgen van de situatie op het bedrijf. Uitgebreide informatie, waaronder een Nederlandstalige literatuursamenvatting over paratuberculose kunt u downloaden via www.gddiergezondheid.nl/paratbcschaapgeit Dr. Karianne Lievaart-Peterson, dierenarts kleine herkauwers

Ruim 75 stammen verzameld voor landelijk antibiogram pluimvee Inmiddels zijn ruim vijftig E.coli- en Enterococcus spp.-stammen en ruim 25 Staphylococcus aureus-stammen ingezonden als referentiestam voor het landelijke antibiogram voor pluimvee. De GD verzamelt deze stammen in het kader van de monitoringspilot, in samenwerking met peildierenartsen.

De ingestuurde stammen zijn vooral afkomstig uit vleeskuikens die onderzocht werden vanwege kreupelheid en verhoogde uitval. Het aantal stammen is voldoende om een eerste gevoeligheidsanalyse uit te voeren. De GD bespreekt de resultaten hiervan geregeld met de deelnemende peildierenartsenpraktijken en de resultaten worden na overeenstemming breder binnen de sector gecommuniceerd. De deelnemende dierenartsen kunnen de informatie gebruiken bij de besluitvorming over de inzet van antibiotica op bedrijven die zij begeleiden.

Uniforme interpretatie De onderzochte bacteriestammen zijn afkomstig van vleeskuikens en opfokdieren die voor sectie worden aangeboden bij peildierenartsenpraktijken en de GD. Vervolgens worden gevoeligheidsbepalingen van de verschillende gekweekte bacteriestammen/isolaten bij de GD uitgevoerd, zodat de uitvoering en interpretatie uniform is en een breed pakket aan antibiotica getest kan worden. In deze monitoringspilot is er ruimte om 332 E.coli-stammen, 221 Enterococcus spp.-stammen en 61 Staphylococcus aureus-stammen in te sturen, gedurende één jaar.

De monitoringspilot is onderdeel van een drietal monitoringspilots waarmee in 2014 een start is gemaakt. De GD doet hiervoor gericht onderzoek naar specifieke gezondheidsproblemen in de pluimveesector. Binnen de monitoringspilots werken de GD en peildierenartsenpraktijken samen.

Meer stammen welkom Binnen deze monitoringspilot is er nog voldoende ruimte om bacte-

riestammen in te sturen. Uiteraard zijn we ook op zoek naar stammen uit dieren met andere gezondheidsproblemen en uit opfokdieren.

Meer informatie over deze monitoringspilot is te vinden op www. gddiergezondheid.nl. Als dierenarts kunt u stammen aanleveren van bedrijven met gezondheidsproblemen door E. coli, Enterococcus spp. of Staphylococcus aureus. Voor deelname aan deze monitoringspilot worden geen kosten in rekening gebracht.

Drs. Jeanine Wiegel, dierenarts pluimvee

UGA presenteert de Uiergezondheidscheck Melkveehouders die eenvoudig en vrijblijvend inzicht willen in de uiergezondheid van hun melkvee op koppelniveau kunnen nu tijdelijk de Uiergezondheidscheck doen: een eenmalige check die bestaat uit drie tankmelkonderzoeken op de zeven belangrijkste (groepen) mastitisverwekkers. Zo kunnen zij op een laagdrempelige manier kennismaken met Tankmelk Uiergezondheid.

De Uiergezondheidscheck is voor u als dierenarts een mooie aanleiding om in gesprek te gaan over de uiergezondheid, wellicht ook op bedrijven waar tot nu toe nog weinig of geen onderzoek is gedaan. De uitslag biedt praktische handvatten om samen met de veehouder te werken aan een lager celgetal en minder klinische mastitis. Bovendien kan de uitslag de beslissing voor selectief droogzetten ondersteunen. De Uiergezondheidscheck kost eenmalig 93,75 euro (exclusief btw) kan tot en met 24 juni 2015 eenvoudig worden besteld via www.uiergezondheidscheck.nl GD Veterinair | mei 2015 |

3

Nieuws en mededelingen BVD Jongvee DragerCheck versus BVD-vrij Certificering Deelname aan de BVD Jongvee DragerCheck wordt nog weleens verward met deelname aan BVD-vrij Certificering. Bij veehouders die deelnemen aan de BVD Jongvee Dragercheck wordt elk aangehouden kalf onderzocht op BVD-virus (via bloed of oorbiopten), waardoor eventuele BVD-dragers vroegtijdig worden opgespoord. Bedrijven die BVD-vrij gecertificeerd zijn, laten in veel gevallen ook alle aangehouden kalveren onderzoeken op BVD-virus. Vrij-gecertificeerde bedrijven hebben echter voorafgaand aan deze bewaking de intake voor BVD-vrij Certificering doorlopen, waarbij alle runderen (via tankmelk of bloed) zijn getest op BVD-virus en eventuele dragers zijn afgevoerd. Deze intake is geen onderdeel van de BVD Jongvee DragerCheck, zodoende hebben bedrijven die in de Jongvee DragerCheck zitten geen BVD-vrij certificaat.

Misschien zijn veehouders in uw praktijk deelnemer aan de BVD Jongvee DragerCheck, terwijl ze van plan zijn om het BVD-vrij certificaat te behalen. Dit kan uiteraard alsnog: de dieren die al onderzocht zijn, hoeven voor BVD-vrij Certificering niet opnieuw te worden onderzocht: uitslag van BVD-virusonderzoek is immers levenslang geldig. In VeeOnline kunt u eenvoudig zien welke veehouders in welk BVD-programma zitten en kunt u eventuele misverstanden voorkomen of rechtzetten.

Voorjaarssymposia VeeKompas 2015 Meer weten over de kansen die de ontwikkelingen in de melkveehouderij u bieden voor veterinaire bedrijfsadvisering? Kom dan naar één van de voorjaarssymposia van VeeKompas, die vanaf 20 mei van start gaan. Wat is uw rol als dierenarts in de zuivelketen en wat is het belang van een programmatische aanpak van diergezondheid? Henry Voogd van Partico praat u hierover bij. Frederik Waldeck van de GD vertelt over de infectiedynamiek op grote bedrijven en het protocollair werken in de praktijk en ter afsluiting bespreekt Linda van Wuijckhuise de actualiteiten vanuit de GD Veekijker. Aanmelden voor een van de vier bijeenkomsten kan eenvoudig via uw relatiebeheerder of via www.gddiergezondheid. nl/veekompas. Hier vindt u ook alle data en locaties. Nietdeelnemers aan VeeKompas kunnen zich ook eenvoudig aanmelden via de website. Zij betalen eenmalig 275 euro (exclusief btw).

REDACTIE Guillaume Counotte, Linda van Duijn, Theo Geudeke, Carlijn Kappert, Yoni Pasman, Helen de Roode, Sylvia Greijdanus - van der Putten, Jeanine Wiegel REDACTIEADRES Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-63 41 04, www.gddiergezondheid.nl, info@gddiergezondheid.nl | Alle genoemde tarieven zijn exclusief btw en basiskosten. | BASISONTWERP de PLOEG communicatie | VORMGEVING X-Media Solutions | PRODUCTIECOÖRDINATIE EN DRUKWERK Senefelder Misset Doetinchem | UITGEVER GD Deventer | VERSCHIJNINGSFREQUENTIE 12 keer per jaar ISSN 1388-4042 Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van de GD. Voor veterinaire vragen: GD Veekijker, T. 0900-7100 000

Samen werken aan diergezondheid

Webinar: ‘Mineralencheck uitgebreid met zink’ Dé Mineralencheck wordt per 1 juli 2015 uitgebreid met zink.

Dat betekent dat de tankmelk van deelnemers straks op vier belangrijke spoorelementen wordt onderzocht: selenium, koper, jodium én zink.

Wat kun je als practicus met tankmelkonderzoek op mineralen?

Waarom wordt zink toegevoegd aan het onderzoek? Waarom is zink belangrijk voor gezonde koeien? Dit zijn wellicht vragen die u zou willen stellen aan een GD-specialist op het gebied van voeding en gezondheid. Graag praten specialisten uit het FIT-team u in juni bij over de ontwikkelingen binnen het tankmelkonderzoek op mineralen in een interactieve webinar.

Wanneer: 16 juni van 12.15-13.30 uur, 18 juni van 17.0017.45 uur en 23 juni van 16.30-17.15 uur Aanmelden: Wilt u een gratis interactieve webinar met betrekking tot tankmelkonderzoek op mineralen bijwonen?

Aanmelden kan tot 15 juni via de aanmeldknop ‘Webinar Mineralen’ op GD DAP Contact (www.dapcontact.nl).

Webinars Tankmelk Uiergezondheid Door alle recente veranderingen in de melkveehouderij verandert ook de rol van de dierenarts. Hoe krijgt u als practicus een voet tussen de deur om betrokken te blijven bij de uiergezondheid op het bedrijf van uw klanten, en hoe kan de GD u hierbij ondersteunen? Maar ook: welke kansen liggen er voor u als practicus om advies ook daadwerkelijk te ’verkopen’? Uiergezondheidsspecialisten Christian Scherpenzeel en Jantijn Swinkels praten u bij in een interactieve online bijeenkomst via Teamviewer. De webinars zijn bedoeld voor rundveedierenartsen met passie voor het verbeteren van uiergezondheid en duren maximaal een half uur. Deelnemers kunnen daarna vragen stellen in de chatbox in Teamviewer.

Wanneer: 26 mei 12.15-13.00 en 16.15-17.00 uur en 28 mei 16.15-17.00 uur. Minimaal aantal deelnemers: 10.

Aanmelden: Wilt u een gratis interactieve webinar met betrekking tot Uiergezondheid bijwonen? Aanmelden kan via de aanmeldknop 'Webinar Uiergezondheid' op GD DAP Contact (www.dapcontact.nl)

DigiKlauw nu ook voor zelfbekappers DigiKlauw is nu ook beschikbaar voor individuele veehouders via een eenvoudige app. Hiermee is het ook voor zelfbekappers mogelijk de klauwgezondheid inzichtelijk te krijgen en te zien welke praktische maatregelen eventueel nodig zijn.

DigiKlauw is ontwikkeld voor dierenartsen en klauwbekappers om op een eenvoudige manier inzicht te krijgen in eventuele klauwaandoeningen. Een goede klauwgezondheid is immers een belangrijke voorwaarde voor rendabel produceren en een duurzame bedrijfsvoering.

Kijk voor meer informatie op www.digiklauw.com