Herkauwer 106 - februari 2022

VOOROP DIERGEZONDHEIDIN herkauwer Februari 2022 - nummer 106 REPORTAGE Henk en Jasper Kleve zijn aan de slag met de uiergezondheid op het MONITORINGbedrijf Lebmaagaandoeningen bij fokkalverenCheckpuntenWATER voor watervoorziening

geïnactiveerd vaccin in injecteerbare emulsie voor runderen. lyofilisaat en oplosmiddel voor suspensie voor injectie of neusspray voor runderen SAMENSTELLING PER DOSIS (2ml): HSL: Mannheimia haemolytica biotype A serotype A1, geïnactiveerde celvrije suspensie met leukotoxoïd ELISA > 2,8 (*) en geïnactiveerde Histophilus somni Bailie-stam MAT > 3,3. Nasym: Elke dosis van 2 ml bevat: Lyofilisaat: Levend verzwakt bovine respiratoir syncytieel virus (BRSV), stam Lym-56…. 104.7-6.5 CCID50 Oplosmiddel: Fosfaatgebufferde oplossing INDICATIES: HSL: Voor de vermindering van klinische verschijnselen en longlaesies veroorzaakt door Mannheimia haemolytica serotype A1 en Histophilus somni bij kalveren vanaf 2 maanden oud Nasym: Actieve immunisatie van rundvee om de verspreiding van het virus en de respiratoire klinische symptomen die worden veroorzaakt door een bovine respiratoire syncytiële virusinfectie, te verlagen TOEDIENINGSWEG: HSL: voor subcutaan gebruik Nasym: voor intranasaal of intramusculair gebruik DOSERING: HSL: 2 ml/kalf van 2 maanden oud. Deze dosis van 2 ml moet na 21 dagen worden herhaald. Vaccineer kalveren via een subcutane injectie in het prescapulaire gebied. Toediening van de dosis aan afwisselende zijden heeft de voorkeur. Nasym: Reconstitueer het vaccin met de overeenkomstige hoeveelheid oplosmiddel. De volgende doses en toedieningswijze dienen te worden gebruikt: Rundvee vanaf 9 dagen leeftijd: Primaire vaccinatie (intranasaal gebruik): Verstuif 1 ml in elk neusgat (zodat het totale toegediende volume 2 ml bedraagt). Hervaccinatie: 2 maanden na de primaire vaccinatie één intramusculaire injectie van 2 ml toedienen en vervolgens om de 6 maanden middels intramusculaire injectie hervaccineren. Rundvee vanaf 10 weken leeftijd: Primaire vaccinatie (intramusculaire injectie): Eén intramusculaire injectie van 2 ml, gevolgd door een tweede intramusculaire injectie van 2 ml 4 weken later. Hervaccinatie: Dien 6 maanden na voltooiing van het primaire vaccinatieschema één intramusculaire injectie van 2 ml toe en vervolgens elke 6 maanden na de laatste hervaccinatie.

BIJWERKINGEN: HSL: Na elke vaccinatie kan er gedurende 4 dagen een temperatuurverhoging (tot 2°C) optreden alsook een lokale zwelling van 1 tot 7 cm. Deze zwelling kan 14 dagen na de vaccinatie verdwenen of duidelijk in omvang afgenomen zijn, maar in sommige gevallen na de tweede toediening tot wel 4 weken aanhouden. Nasym: Na vaccinatie kan er vaak een lichte verandering in de fecale consistentie worden waargenomen. CONTRA-INDICATIES: Vaccineer geen zieke dieren en vaccineer niet bij een overgevoeligheid voor de actieve bestanddelen, het adjuvans of hulpstoffen WACHTTIJD: nul dagen. SPECIALE VOORZORGSMAATREGELEN: alleen gezonde dieren mogen gevaccineerd worden. Laat het vaccin voordat het wordt toegediend op een temperatuur van +15 tot +25°C komen. Schudden voor gebruik. Dit product bevat minerale olie. Onbedoelde injectie/zelfinjectie kan pijn en zwelling veroorzaken, vooral als de injectie in een gewricht of vinger plaatsvindt. In zeldzame gevallen kan dit leiden tot verlies van de aangetaste vinger als er niet onmiddellijk medische hulp wordt verleend. Gekoeld bewaren en transporteren 2 °C - 8 °C. Niet in de vriezer bewaren. Bescherm tegen licht. Nasym oplosmiddel: Bewaren onder 25 °C. Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik. Buiten het zicht en bereik van kinderen bewaren. VERPAKKINGSGROOTTEN: HSL: 10 doses per flacon (20 ml) en 50 doses per fles (100 ml). Nasym: 1 dosis + 2 ml oplosmiddel, 5 dosissen + 10 ml oplosmiddel, 25 dosissen + 50 ml oplosmiddel. REGISTRATIENUMMER: HSL: REG NL 104600 UDD Nasym: EU/2/19/241/001-005 UDD VERGUNNINGHOUDER: LABORATORIOS HIPRA, S.A. Avda. la Selva, 135. 17170 Amer (Girona) Spanje. Tel. +34(972) 430660 – fax +34(972) 430661. Gebruik geneesmiddelen op verantwoorde wijze. Voor verdere informatie verwijzen wij u naar de bijsluiter in de verpakking.

1: Foix et al. (2016) Poster gepresenteerd op WBC 2016 2: Montbrau C et al.(2019) Poster gepresenteerd op BRDS symposium 2019.

HIPRA BENELUX N.V. Nieuwewandeling 62, 9000 Gent, Belgium Tel. +32 (0)9 296 44 64, benelux@hipra.com, www.hipra.com ADV-RUM-HIPNA-NL-NL-2021-013

VACCINEREN BIEDT EEN BREDE BESCHERMING TEGEN LUCHTWEGAANDOENINGEN

www.gddiergezondheid.nl | Productiecoördinatie Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Basisontwerp Studio Kaap | Vormgeving Dock35 Media B.V. | Druk Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Abonnementen Herkauwer wordt gratis toegezonden aan relaties van Royal GD. Een jaarabonnement (drie nummers) voor personen buiten de doelgroep kost 19,20 euro (exclusief btw) | Advertenties Dock35 Media B.V., T. 0314 - 35 58 52 | Verschijningsfrequentie drie keer per jaar | Suggesties Heeft u suggesties voor dit blad, dan kunt u deze via redactie@gddiergezondheid.nl doorgeven aan de redactie. Overname van artikelen is toegestaan uitsluitend na toestemming van de uitgever. | Disclaimer Royal GD en de redactie zijn niet verantwoordelijk en daardoor niet aansprakelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties en advertorials. ISSN: 1875a-2594 Wilt u dit blad niet meer ontvangen of wilt u een adreswijziging doorgeven? Dat kan via 088 20 25 500. Vraag naar klantdatabeheer, of stuur een e-mail naar brbs@gddiergezondheid.nl.

21

Linda van Duijn, manager afdeling rund voorwoord 04 Actueel 07 Kalender 08 Levensduur koppel melkkoeien en diergezondheid 11 Jacobskruiskruid nu alvast verwijderen Familie Kleve werkt hard aan optimale uiergezondheid voor hun melkvee GD-Dashboards: in één oogopslag duidelijk of en waar actie nodig is 18 Aan de slag met de checkpunten voor ee goede watervoorziening Het openbaar register op VeeOnline Lebmaagaandoeningen bij fokkalveren Resultaten van Paratuberculose Programma Nederland Tien jaar ontwikkeling voeding & diergezondheid Relatiebeheer De boer op 32 Diergezondheid volgens Marcel te

UITKIJKEN NAAR HET VOORJAAR

27

29

22 Monitoring:

Terwijl ik samen met één van mijn jongens weer eens in quarantaine zit, ligt er weer een mooie Herkauwer klaar voor de drukker. Deze keer lijk ik de dans niet te ontspringen; ik heb koorts en voel algehele malaise. Waarschijnlijk zoals velen van jullie op dit moment. Er zijn dagelijks meer dan 100.000 besmettingen, een half miljoen per week! Toch kijk ik positief naar de toekomst. Met de omikron-variant, die minder druk op de ziekenhuizen lijkt te geven, zouden we weleens een normaler voorjaar tegemoet kunnen gaan. Iets waar we allemaal aan toe zijn. Positiviteit geeft energie, blijkt ook maar weer uit deze Herkauwer die voor u ligt. We hebben tal van positieve berichten en resultaten te delen. Daar mogen we als sector meer dan trots op zijn. De langere levensduur van onze melkkoeien en de mooie resultaten van het Paratuberculose Programma Nederland. Vader Henk en zoon Jasper vertellen wat ze gedaan hebben aan het Staphylococcus Aureus-probleem op hun bedrijf en ze staan stil bij hun toekomstplannen. Veehouder Marcel deelt zijn verhaal, hoe hij dankzij diverse adviezen over zijn rantsoen het probleem van slecht opstartende koeien na kalven heeft opgelost. Natuurlijk zijn er ook zaken die onze aandacht vragen, zoals mogelijk jacobskruiskruid in het weiland, vorig jaar was er veel aandacht in de media voor deze plant. Vanuit de monitoring wordt een toename van lebmaagproblemen bij fokkalveren gesignaleerd. Door hier samen alert op te zijn en aan te werken, zorgen we samen voor een goede diergezondheid in ons Kortom,land. een boeiende Herkauwer met veel inhoud om een mooi voorjaar tegemoet te gaan. Hopelijk zo ‘normaal’ mogelijk. Ik kan niet wachten.

COLOFON Herkauwer is een uitgave van Royal GD Redactie Sietske Haarman, Linda van Duijn, Jet Mars, Marjolijn Waanders, Inge Nijhoving | Beeldredactie Wendy van de Streek | Eindredactie Jessica Fiks | Redactieadres Royal GD, Marketingsupport & Communicatie, Postbus 9, 7400 AA Deventer, T 088 20 25 500, redactie@gddiergezondheid.nl,

inhoudBogt122711

24

31

Bereikbaarheid Royal GD is op werkdagen telefonisch bereikbaar van 07.30 tot 19.00 uur via 088 20 25 500 Tarieven Alle genoemde GD-tarieven in deze uitgave zijn exclusief btw en 9,95 euro basiskosten. Ophaaldienst voor sectie- en monstermateriaal Aanmelden: via het aanmeldformulier op www.gddiergezondheid.nl of telefonisch 088 20 25 500 (24 uur per dag). Wij halen het materiaal dan zo spoedig mogelijk bij u op. Sectie- en monstermateriaal kunt u brengen van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur.

Herkauwer, februari 2022 - 3

12

16

Preventie kalverdiarree

Aanmelden voor onze nieuwsbrieven Altijd op de hoogte zijn van het laatste GD-nieuws? Dan kunt u zich aanmelden voor onze nieuwsbrieven en kiezen voor de diersoort(en) waarover u meer informatie wilt ontvangen. Zo leest u alles over de laatste ontwikkelingen op het gebied van diergezondheid. Nadat u het formulier heeft ingevuld en verstuurd, ontvangt u een e-mail om uw aanmelding te bevestigen en kunt u aangeven welke informatie voor welke diersoort(en) u wilt ontvangen. Scan de QR-code en meld u aan.

vanVeenbaas-penningAnne2021?

Nieuw telefoonnummer en betere bereikbaarheid We hebben een nieuw telefoonnummer. Vanaf nu belt u ons tegen het reguliere tarief. Wel zo prettig! U kunt onze klantenservice bereiken via: 088 20 25 500. Ook onze openingstijden zijn uitgebreid, de klantenservice is op werkdagen al vanaf 07.30 uur bereikbaar tot 19.00 uur. Heeft u vragen? Neem dan contact met ons op. Wij staan voor u klaar! Bij deze Herkauwer vindt u een kladblok met ons nieuwe nummer, zodat u het snel bij de hand heeft. MEER WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/BIESTOPNAMECHECKWETEN?

4 - Herkauwer, februari 2022

Wie wint de

Let bij de melk- of biestverstrekking speciaal op de temperatuur, de hoeveelheid en de regelmaat van verstrekken. Een goede biestvoorziening vermindert het risico op ziek worden en sterfte en heeft een positief effect op de darmontwikkeling. Onderzoek laat zien dat kalveren met een hogere IgG-waarde, boven de 18 gr/L, veel minder vaak ziek zijn dat kalveren die een IgG-waarde hebben onder de 18 gr/L.

De Anne Veenbaas-penning 2020 is uitgereikt aan Rudolf Raymakers vanwege zijn grote bijdrage aan het terugdringen van het antibioticumgebruik. We zijn weer op zoek naar een nieuwe winnaar. Wilt u iemand voordragen? Stuur dan een e-mail met uw naam, de persoon die u wilt voordragen en waarom (maximaal 1 A4) naar bestuur@anneveenbaas.nl. Nominaties kunnen worden ingediend tot 1 april 2022.

Aan het eind van het stalseizoen is de besmettingsdruk in de kalverstal vaak hoog. Een goede hygiëne van de boxjes en een afgestemde voeding zijn juist nu extra belangrijk.

MEER INFORMATIE OVER DE PENNING WWW.ANNEVEENBAAS.NLOP

Wijzigingen pakketten en nieuwe producten

Herkauwer, februari 2022 - 5

We blijven ook in 2022 nieuwe producten ontwikkelen en verbeteringen doorvoeren. Per januari is het ‘Pakket Grote Screening en Ontsteking Herkauwers’ vervangen door het ‘Pakket algemene screening rund’. Analyse van het rode en witte bloedbeeld kunt u nu apart aanvragen via het ‘Pakket Rode en Witte Bloedbeeld’. De bepaling van vitamine B12 in serum is komen te vervallen. Nieuw is het ‘Pakket Verse Koeiencheck’ waarmee u een goede indruk krijgt van de energievoorziening en macromineralenstatus van verse koeien. Hierdoor zijn het ‘Pakket Energiestatus Verse Koe’ (artikel nr. 11508) en ‘Pakket Liggende Koe’ (artikel nr. 11507) komen te vervallen. Benieuwd naar al onze producten en tarieven voor 2022? Ze staan overzichtelijk op onze website en zijn daar ook te downloaden om uit te printen. Zo weet u altijd wat de actuele onderzoeken en tarieven zijn. Scan de QR-code voor meer informatie.

Veeonline-app: uitslagen altijd bij de hand

Tips bij het gebruik van voetbaden Een doorloopvoetbad is, als dit juist wordt toegepast, een goed hulpmiddel bij bijvoorbeeld de aanpak van stinkpoot en Mortellaro. Onze rundveedierenarts en expert klauwgezondheid Menno Holzhauer geeft u in deze video een aantal tips over het juist gebruiken van het doorloopbad. diergezondheidDashboards

In onze sector worden data en preventief inzicht in de bedrijfssituatie steeds belangrijker. Wij bieden met het dashboard een praktische tool exclusief voor melkveehouders die deelnemen aan het tankmelkabonnement Mastitis Tankmelk en de HetMineralencheck.geeftuinéén oogopslag inzicht in de uiergezondheidssituatie en mineralenvoorziening van uw melkgevende koeien. U ziet direct welke kiemen cq. mineralen op uw bedrijf extra aandacht behoeven of waar directe actie nodig is. Kijk voor meer informatie over het dashboard uiergezondheid en mineralen op pagina 16 en 17 van deze Herkauwer of log direct in op VeeOnline om uw dashboard te raadplegen.

WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/VEEONLINEOP

GD gaat, in samenwerking met haar klanten, VeeOnline vernieuwen! U kunt vanaf nu de nieuwe VeeOnline-app downloaden met handige functionaliteiten. Zo ontvangt u, als u dat wenst, een melding als er nieuwe uitslagen van labonderzoeken binnen zijn. U kunt via de app altijd en overal uw uitslagen bekijken én uitslagen eenvoudig lteren op identi catie, referentie, periode of onderzoek. U logt eenmalig in met uw Z login en opent de app daarna met een door u ingestelde code. Eenvoudig en snel overzicht Ook de weergave van uw labuitslagen op VeeOnline is in een nieuw jasje gestoken. U kunt vanaf nu gebruikmaken van nieuwe functionaliteiten binnen het VeeOnline onderdeel ‘Uitslagen’. Met de nieuwe zoek lters vindt u sneller de uitslagen die u zoekt. U kunt uitslagen lteren op identi catie, referentie, onderzoek of periode. Kortom: snel een actueel overzicht van uw resultaten en uitslagen. Log in, klik op ‘Uitslagen’ en maak direct gebruik van de nieuwe weergave.

MEER WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/LABUITSLAGENOVERactueelMEER OVER VEEONLINE VINDT U

Blijft vrij?IBR/BVDu

MSD Animal Health Postbus 50, 5830 AB www.my-msd-animal-health.nl/rundveeBoxmeer ©2022 MSD Animal Health B.V. Alle rechten voorbehouden.

onbeschermd Vrij

Vrij,Besmetmaar en beschermd door vaccinatie

Lang niet alle rundveebedrijven in Nederland zijn vrij. Ga voor zekerheid en vaccineer tegen IBR en BVD.

Bekijk hoe vaccinatie u kan helpen op www.ibrbvdtest.nl of scan de QR-code: IBR en BVD blijven op de loer liggen.

WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/MINERALENCHECKOP: WATERONDERZOEK UITVOEREN VIA HET WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/DRINKBAKCHECKDRINKBAKCHECK-WATERONDERZOEK:

Een klein deel van de melkveehouders laat de graskuilen ook onderzoeken op spoorelementen. Kiest u ervoor om via de bemesting de gehaltes aan spoorelementen in de graskuilen te verhogen of in het rantsoen extra mineralen toe te voegen? Dan is het verstandig om ook te checken wat de koeien daadwerkelijk opnemen.

Klaar voor het nieuwe weideseizoen?

Voorbereiden op wormen Dieren die weiden komen ze elk jaar weer tegen: parasieten. Net als voor runderen is een infectie voor u als veehouder soms een vervelend probleem, met mogelijk schade en extra werk tot gevolg. Het goede nieuws is dat er deels op te anticiperen is. Door een plan te maken voorafgaand aan het weideseizoen, kunt u ziekte proberen te voorkomen. Scan de QR-code voor tips om te anticiperen op wormen.

Herkauwer, februari 2022 - 7

Gaan uw koeien binnenkort weer naar buiten? Voor velen is dat het ultieme lentegevoel. Voorafgaand hieraan maakt u afwegingen: gaan we eerst maaien of direct weiden? Is de afrastering in orde? Hoe liggen de kavelpaden en de waterbakken erbij? Staat er voldoende gras, maar ook niet te veel? Hoe lijkt het weer de komende dagen te worden? Voordat de koeien naar buiten gaan, is het een goed moment om de watervoorziening en waterkwaliteit in de weide te controleren. Heeft u twijfels over de waterkwaliteit of zijn de waterbakken na schoonmaken snel weer vervuild zonder duidelijke oorzaak? Neem een watermonster direct uit de waterinlaat van de drinkbak of op de drinkplek en laat dit onderzoeken.

VOORBEREIDEN OP HET VOORJAARSpoorelementen en mineralen Ziet u de laatste jaren de gehaltes aan mineralen en spoorelementen in graskuilen dalen? Wij komen tot dezelfde bevinding door de graskuilanalyses van de afgelopen jaren. Daarnaast varieerde de kwaliteit van graskuilen het afgelopen jaar. Er zijn verschillende manieren om de mineraalhuishouding voor het melkvee optimaal te krijgen. Door het toevoegen van mineralen en spoorelementen in het rantsoen is het mogelijk om snel bij te sturen op tekorten.

Door regelmatig de melk te meten met de Mineralencheck ziet u of de voorziening van jodium, koper, molybdeen, zink, selenium en de fosforuitscheiding op orde is en voorkomt u over- of onderdosering van mineralen. Daarnaast kunt u met deze informatie nog nauwkeuriger naar de mineralenbehoefte voeren. Ook is het mogelijk om via bemesting een deel bij de bron van het tekort in de graskuilen op te lossen.

kalender

MEER OVER DIT ONDERWERP STAAT

INZICHT IN DE VARIATIE DIE BESTAAT IN LEVENSDUUR

In de Nederlandse zuivelsector is duurzaam produceren met respect voor mens, dier en omgeving een belangrijk aandachtspunt. De gezondheid van koeien speelt hierin een belangrijke rol. Sinds 2018 stijgt de levensduur, de tijd tussen geboorte en moment van sterfte (natuurlijke dood of slacht) op melkveebedrijven. Hierbij worden koeien meegenomen van tenminste 2 jaar, waarbij wordt aangenomen dat deze koeien melk hebben geproduceerd. In 2018 was een koe op een Nederlands melkveebedrijf gemiddeld 5 jaar en 8 maanden oud, eind 2020 was dit gemiddelde met meer dan 4 maanden gestegen tot ruim 6 jaar (zie figuur 1). Ook bleek dat de leeftijdsverdeling in de veestapel was veranderd. Waar eerst de drachtige pinken de grootste groep was (de felblauwe lijn in figuur 2), waren in 2020 de oudste koeien (de gele lijn in figuur 2) de grootste groep.

Een koppel met hoge levensduur scoort goed op diergezondheid

In de Diergezondheidsmonitor Rund zijn de diergezondheidskenmerken vergeleken van bedrijven met een verschillende levensduur. De melkveebedrijven zijn verdeeld over zes groepen op basis van de levensduur over vijf jaar: een constant hoge of constant lage levensduur, een stijgende of dalende levensduur, een stabiele of een wisselende levensduur.

Wel moet het risico van een tekort aan vervangend jongvee wor den genoemd; bij gedwongen afvoer is niet altijd een vervangende vaars beschikbaar. Aankoop van vaarzen geeft een verhoogd risico op insleep van dierziekten en een negatief effect op de diergezondheid van het rundveebedrijf.

Figuur 1. De levensduur op melkveebedrijven (volgens definitie DZK), in de periode van januari 2016 tot en met december 2020. Bron: Diergezondheidsmonitor Rund, 2020. Figuur 2. Percentage runderen per leeftijdscategorie op melkveebedrijven, in de periode van januari 2016 tot en met december 2020. Bron: Diergezondheidsmonitor Rund, 2020.

In onderzoek werd een gunstig effect gezien op de kosten van een melkveebedrijf door het verlengen van de levensduur, mede doordat minder vervanging nodig was en daardoor minder jongvee werd aangehouden. Hierdoor werden minder overschotten waargenomen in de mineralenbalans (Gosselink et al., 2008.).

5, 6 5, 7 5, 8 5, 9 6, 0 6, 1 (jr)leeftijd2015kw42016kw22016kw42017kw22017kw42018kw22018kw42019kw22019kw42020kw22020kw4kwartaalDiergezondheidsmonitoringRund2020Levensduuropmelkveebedrijven 30%25%20%15%10%percentage 2015kw42016kw22016kw42017kw22017kw42018kw22018kw42019kw22019kw42020kw22020kw4kwartaal12−26maanden26−40maanden40−54maanden54−68maanden>68maandenLeeftijdDiergezondheidsmonitoringRund2020Percentagerunderenperleeftijdscategorieopmelkveebedrijven 8 - Herkauwer, februari 2022

Constant hoge levensduur Op een bedrijf met een constant hoge levensduur bedroeg de gemiddelde levensduur ruim zeven jaar, op een bedrijf met een constant lage levensduur vijf jaar. Het viel op dat bedrijven met een constant hoge levensduur goed scoorden op verschillende kenmerken. Ze hadden een lagere kalver- en rundersterfte, vaker een gesloten bedrijfsvoering en een lager percentage runderen met een indicatie voor negatieve energiebalans. Verder werd op deze bedrijven later begonnen met insemineren en was het aantal inseminaties per koe hoger met een langere tussenkalftijd tot Opvallendgevolg.was het hogere tankmelkcelgetal en een hoger percentage koeien met een hoog celgetal op de bedrijven met een constant hoge levensduur. Het hogere celgetal is mogelijk een gevolg van een hoger aandeel oudere koeien en niet door een verminderd management. Koeien van dezelfde (hoge) leeftijd hadden op bedrijven met een hoge levensduur een vergelijkbaar celgetal met koeien met dezelfde leeftijd op bedrijven met een lage levensduur. Doordat meer oudere koeien met een hoger celgetal aanwezig zijn op bedrijven met een hoge levensduur, is het antibioticagebruik bij de volwassen dieren hoger dan gemid deld. Het antibioticumgebruik bij jongvee was juist weer lager. De gezondheidskengetallen op de bedrijven met een stijgende levensduur kwamen overeen met de bedrijven met een constant hoge levensduur, alleen de uiergezondheidsparameters waren gunstiger. Constant lage levensduur Bedrijven met een constant lage levensduur hadden een hogere kalver- en rundersterfte en waren minder vaak gesloten.

Als relatiebeheerder (en melkveehouder) zie ik veel variatie in bedrijven, hun bedrijfsvoering en de levensduur. Sommige bedrijven zijn al jaren bezig met de levensduur van hun koppel koeien, bij anderen is een wijziging hierin vooral ontstaan na de invoering van de fosfaatrechten in 2015. Veel veehouders kozen toen voor een wijziging in de bedrijfsvoering, zoals het aanhouden van minder jongvee. Als relatiebeheerder hoor ik regelmatig van veehouders dat ze zoekende zijn naar de juiste balans tussen de hoeveelheid jongvee, diergezondheid en levensduur van koeien. Minder aanwas zorgt ervoor dat (zorg)koeien soms langer op een bedrijf blijven lopen, wat in sommige gevallen leidt tot een hoger antibioticagebruik of tankmelkcelgetal. Anderzijds zie ik dat steeds meer veehouders ervaren dat je met minder jongvee toe kan en dat het soms efficiënter kan. Meer veehouders ervaren wat het met hun bedrijf doet als de levensduur stijgt en wat de gevolgen hiervan financieel en voor diergezondheid zijn. Het is een kwestie van de juiste balans vinden en dat is voor elke ondernemer anders. Vanuit de maatschappij wordt verlangd dat de levensduur van melkvee stijgt en de levensduur op een gezonde manier verhogen is zeker goed mogelijk. Wilt u hierbij advies? Neem dan contact op met uw relatiebeheerder. SietskeRelatiebeheerderHaarman

Conclusie We concluderen dat er verschillen zijn in diergezondheid en bedrijfskenmerken tussen groepen bedrijven met een verschillende levensduur. Een hoge levensduur kan samengaan met een goede diergezondheid; maar ook met een hoger tankmelkcelgetal, hoger antibioticumgebruik en een wat langere tussenkalftijd. Dit verdiepend onderzoek geeft inzicht in de variatie die bestaat in levensduur en daarmee geassocieerde bedrijfs- en diergezondheidskenmerken. De resultaten laten de gevolgen zien van, bewuste of onbewuste, managementkeuzes die leiden tot een hogere levensduur in de bedrijfsvoering. Een stijgende levensduur, hoe ervaren we dat in de praktijk?

Herkauwer, februari 2022achtergrond9Inge Nijhoving, rundveedierenarts

Gemiddeld is het tankmelkcelgetal op deze bedrijven en het per centage hoog-celgetal koeien lager ten opzichte van het Nederlandse gemiddelde en de tussenkalftijd is korter. Bij volwassen koeien werd minder antibiotica gebruikt dan gemiddeld, maar bij de kalveren was het antibioticumgebruik hoger. De gezondheidskengetallen op de bedrijven met een dalende levensduur kwamen overeen met de kengetallen van de bedrijven met een constant lage levensduur.

VOOR EN RONDOM HET AFKALVEN DÈ FertiDROOGSTANDBOLUSDry VRUCHTBAARHEIDDROOGSTANDGEZONDEKLAUWEN4MAANDENWERKZAAM 50 40 30 20 10 0 Mei J J A S O N D J F M A M Zonder Biotine Met 20 mg Biotine per dag klinischemetkoeienAantal maandperklauwproblemen Onderzoek is afkomstig van een universitaire studie met 2700 Holstein koeien. VERKRIJGBAAR BIJ UW DIERENARTS OF BESTEL OP WWW.BOERENWINKEL.NL

Jacobskruiskruid is een tweejarige plant, in het eerste jaar vormt zij een tamelijk onopvallend rozet en in het tweede jaar gaat de plant groeien en bloeien. Jacobskruiskruid heeft in de zomer opvallende gele bloemen. De beheersing is het meest effectief voor de bloeifase en zaadproductie.

Herkauwer, februari 2022 - 11 giftige plantenJet Mars, onderzoeker R&D en Jessica Fiks, redacteur

MEER OVER DIT ONDERWERP STAAT

Risico diergezondheid Problemen bij dieren kunnen ontstaan wanneer ze de plant opne men. Jacobskruiskruid leidt tot leverschade. Vergiftiging geeft verschijnselen van leverfalen, zoals sloomheid, geelzucht en zon nebrand. Ook leidt dit tot afwijkend gedrag zoals doelloos rond dwalen of cirkelen, evenwichtsproblemen en uitval. Wanneer der gelijke verschijnselen zich geopenbaard hebben, herstelt het dier zich niet meer. Verschijnselen kunnen ook minder duidelijk zijn, zoals productieklachten en vermageren. Hooi en kuilvoer Vers jacobskruiskruid is niet smakelijk en dieren zullen het niet eten zolang alternatief voer beschikbaar is. Het meest voorkomende scenario in Nederland dat tot vergiftiging leidt, is wanneer de plant wordt verwerkt in hooi of kuilvoer. Het is dus van belang het perceel te bekijken voordat er wordt gemaaid. In gevallen waar een effectieve bestrijding niet mogelijk is, moet dit grasland niet worden gehooid of gekuild. Vraag bij aankoop van ruwvoer vooral naar de herkomst en controleer desnoods op aanwezigheid van jacobskruiskruid. Dat kan door het ruwvoer in te sturen naar GD voor botanisch onderzoek.

Is het weiland vrij Jacobskruiskruid?van

In goed onderhouden en bemest grasland met een dichte zode heeft de plant nauwelijks kans. De planten ontkiemen vooral op zandige kale plekken in het land. Ze kunnen heel goed tegen warmte en droogte. De droge en hete zomers van 2019 en 2020 waren dus heel geschikt voor het vermeerderen van jacobskruiskruid. Soms is maaien, maaisel verwijderen, omploegen, bemesten en opnieuw met gras inzaaien het meest praktische alternatief. In het voorjaar is de plant te herkennen aan de rozetvorm.

NU INSPECTEREN LOONT

Controleren van percelen Het is van belang percelen, ongeveer vanaf juni, een keer per week te controleren. In het voorjaar kunt u de planten al verwijderen, u herkent ze aan de rozetvorm. De planten kunnen worden verwijderd door te frezen, schoffelen en uit de grond te trekken, voordat ze zaad vormen. Als de plant wordt gemaaid of verwijderd vóór de zaadproductie, dan heeft u het volgende jaar minder jacobskruiskruid op de percelen. Zaad dat in de bodem ligt, blijft jarenlang kiemkrachtig. Controle over opeenvolgende jaren kan nodig zijn om de plant volledig te verwijderen. De volwassen plant is ongevoelig voor herbiciden en kan alleen bestreden worden door de plant geheel te verwijderen.

Droogte gunstig voor jacobskruiskruid

Het weideseizoen start binnenkort en dan gaan de koeien weer naar buiten. We zagen het afgelopen jaar veel jacobskruiskruid op onder andere wegbermen, bosranden, dijken en op natuurterreinen. Wanneer koeien deze giftige plant opnemen, kunnen diergezondheidsproblemen ontstaan. Soms waait er zaad in een weiland en dan ontkiemt jacobskruiskruid in uw land. Het is dan ook goed om het weiland te controleren en deze plant te verwijderen.

WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/GIFTIGE-PLANTENOP:

12 - Herkauwer, februari 2022

“Je ziet het zelf niet aan de melk. Als je inzicht wilt, dan zul je moeten meten.”

Melkveehouder Henk Kleve

Herkauwer, februari 2022reportage13

METEN IS WETEN

Vader Henk en zoon Jasper vertellen over hun bedrijf. Henk groeide op ‘tussen de koeien’ en wist al jong dat hij het bedrijf van zijn ouders wilde voortzetten. In december 1988 is het bedrijf na ruilverkaveling neergestreken in Halle. “Op deze plek waren groeimogelijkheden en omdat ik in 1989 in de maatschap zou treden, verhuisden mijn ouders het bedrijf naar deze plek.” Inmiddels bestaat de maatschap uit Henk, zijn vrouw en zoon. Celgetal onder controle Uiergezondheid is belangrijk voor koeien. Minder mastitis betekent minder kosten, meer werkplezier en minder antibioticumgebruik. Ook zorgen gezonde uiers voor een beter welzijn van de koeien, want mastitis is vaak pijnlijk. Daarom houdt de familie een vinger aan pols. Door het uitvoeren van tankmelkonderzoek hebben ze in één oogopslag duidelijk hoe het op hun bedrijf is gesteld met de uiergezondheid. Henk: “Het celgetal zit al tijden rond de 100.000 cellen per milliliter. Daar sturen we op en het is fijn dat dat onder controle is. Wel is Staphylococcus aureus een probleem, waar we niet vanaf komen. Het is lastig weg te krijgen, we hebben al eens de koeien waarbij het een ernstig probleem was vervangen. Dan is het probleem even weg, om vervolgens weer terug te keren. Het is gekomen door een aangevoerde koe, daar ben ik vrij zeker van. Jessica Fiks, redacteur, fotografie: hans van de Vlekkert Gaangezondevooruiers

De familie Kleve heeft een melkveebedrijf met zo’n 65 koeien en 50 stuks jongvee. Om verder te kunnen groeien hebben ze een melkrobot aangeschaft, die binnenkortwordt geplaatst. De tweede volgt eind 2022. Door een vinger aan de pols te houden en de tankmelk te onderzoeken, werken ze aan een goede uiergezondheid. “Gezonde koeien, die wil je zien in je stal. Daar werken we met elkaar hard voor.”

“We zijn een ander dipmiddel gaan gebruiken en we vaccineren nu vier keer per jaar, in plaats van drie keer. Door die aanpassingen gaat het beter en is er minder aureus. De monitoring van de tankmelk is een goed hulpmiddel om de bacterie onder controle te krijgen. Het blijft soms uitproberen wat wel en wat niet werkt. Je wilt het aantal besmettingen minimaliseren, ook omdat uierontstekingen gewoon pijnlijk zijn voor het dier. Daarnaast geven gezonde dieren meer melk”, zegt Henk.

De overige uitslagen van de omgevings- en koegebonden kiemen die worden onderzocht bij Mastitis Tankmelk, zijn in orde. Om Staphylococcus aureus aan te pakken, hebben ze enkele aanpas singen gedaan.

Van melkstal naar melkrobot

twee keer per dag melken helemaal fysiek te intensief. We hebben gekozen voor een melkrobot met stoomreiniging na elke koe. We verwachten dat dit ook helpt bij het terugdringen van de aureusbacterie.”

Eerste snede wat eerder gehaald Voeding is belangrijk, menen ook Henk en Jasper. Goede voeding is een voorwaarde voor productieve en gezonde koeien. Met het juiste rantsoen kun je problemen met de weerstand, uiers en klauwen veelal voorkomen. Om te weten wat de koppel echt aan mineralen opneemt, voeren ze de Mineralencheck uit. Jasper: “We hadden met de eerste snede geluk. We hebben deze op moederdag gemaaid, het was toen goed droog weer. Doordat we iets eerder waren, voorkwamen we de problemen met de natte dagen rond Hemelvaartsdag. We proberen altijd rekening te houden met de voorspellingen, omdat je zo door kleine aanpassingen problemen kunt voorkomen.”

Dippen en vaccineren

14 - Herkauwer, februari 2022 Door de tankmelk te monitoren, kunnen we zien hoe het staat met de kiemen. Je ziet zelf niets aan de melk, als je echt inzicht wilt hebben; dan zul je moeten meten.”

De eerste komt naar verwachting in mei, de tweede volgt dan aan het eind van dit jaar. Jasper: “We hebben nu onderbezetting in de stal. Ik zou willen groeien naar zo’n 110 koeien. We hebben op dit moment bijna vijftig stuks jongvee. We zullen waarschijnlijk wat vee moeten aankopen om te kunnen groeien naar die 110 koeien. Dan is

Momenteel maken ze gebruik van een melkstal, dit is fysiek best intensief. Vandaar dat ze in 2022 overgaan op melkrobots.

Klauwgezondheid De klauwgezondheid op het bedrijf houden ze met voetbaden onder controle. “Ook daar monitoren we goed op, via Klauwgezondheid Tankmelk. We hebben gelukkig weinig last van klauwproblemen. Als het nodig is, dan bekappen we tijdens het droog zetten. Anders eigenlijk alleen bij klachten, maar die zien we nauwelijks. We controleren de koeien vaak als we in de stal lopen. Het is belangrijk dat je een eventueel probleem snel opmerkt, zodat je actie kunt ondernemen. Ook passen we op het bedrijf weidegang toe.”

• Desinfecteer de spenen door te dippen waardoor er tot 50 procent minder kans is dat een bacterie de uier binnendringt.

Herkauwer, februari 2022 - 15

Jongvee Henk en Jasper vertellen: “We hebben een tussenkalftijd van 450 dagen en het insemineren gaat vlot. We doen de jongveeopfok zelf en ook dat geeft zoveel energie. We hadden daar wat problemen met diarree. De ventilatie was niet helemaal optimaal, zo bleek uit een rookproef. We zijn daarmee aan de slag gegaan en hebben panelen toegevoegd. De poedermelk hebben we opgevoerd van 2,5 naar 3 liter en we geven nu aparte jongveebrokken. Zo blijf je altijd bezig met het doorvoeren van verbeteringen.”

Speelt S. aureus een rol op uw bedrijf en wilt u weten welke concrete managementmaatregelen u nog meer kunt nemen, gebruik dan de UGA wijzer (www.gddiergezondheid/ugawijzer) Heeft u vragen over een uitslag of een andere vraag over uiergezondheid, dan kunt u het UGA Team bereiken via 088 20 25 500 (optie 1). Zij staan elke werkdag voor u klaar.

Genieten van het werk Vader en zoon zien de toekomst zonnig tegemoet. Henk en Jasper zitten vol met plannen voor de toekomst. Ze hopen met het bedrijf te kunnen groeien. “Het werken met dieren is prachtig, daarnaast heb je zoveel afwisseling. Het ene moment sta je tussen de koeien, het andere moment werk je op het land of doe je de administratie. We zouden niet anders willen.”

Henk en Jasper zijn graag tussen de koeien in de stal. “Het werken met dieren en de afwisseling in dit werk, dat geeft ons veel energie.”

“Je wilt het besmettingenaantalminimaliseren,ookomdatuierontstekingenpijnlijkzijnvoorhetdier.”

reportageJessica Fiks, redacteur, fotogra e: Hans van de Vlekkert

• Voorkom overdracht tijdens het melken: gebruik één doek per koe, maak gebruik van melkershandschoenen, spoel melkstellen met heet water of maak een aparte hoogcelgetalgroep en melk deze koeien als laatst.

3 tips van onze specialisten uiergezondheid om Staphylococcus aureus- mastitis te voorkomen

• Zorg bij gebruik van een melkrobot dat de spenen goed (volledig rondom) worden geraakt met het desinfectiemiddel. Gebruik een zaklamp om het spraybeeld te controleren. Stroomreiniging helpt om overdracht van bacteriën via de melkbekers te voorkomen. Controleer regelmatig of deze goed functioneert.

WAT IS HET IDEALE RANTSOEN VOOR UW KOPPEL?

VINGER AAN DE

• welke mineralen aandacht nodig hebben;

• hoe uw bedrijf scoort ten opzichte van de streefwaarde en andere melkveehouders;

16 - Herkauwer, februari 2022

In een sector waar data en preventief inzicht in de diergezondheidssituatie op het bedrijf steeds belangrijker worden, bieden wij met het beschikbaar komen van dashboards op VeeOnline een praktische tool exclusief voor melkveehouders die deelnemen aan het tankmelkabonnement Mastitis Tankmelk en de Mineralencheck. Deze Dashboards bieden in één oogopslag inzicht in de belangrijkste diergezondheidsgegevens op uw bedrijf. Hierdoor kunt u indien gewenst snel aanpassingen door voeren. Met een praktische gra sche weergave ziet u eenvoudig en snel of de aanpassingen effect hebben gehad.

tekort of overmaat is. Hiermee is snel en overzichtelijk duidelijk of de koeien de juiste hoeveel mineralen opnemen.

DashboardsPOLS Diergezondheid

Het dashboard laat in één oogopslag zien:

• hoe de uitslag zich verhoudt tot vorige uitslagen;

• wat het mineraal bijdraagt aan de gezondheid van uw koeien. Hiermee heeft u belangrijke informatie om de rantsoenberekening inclusief spoorelementen te optimaliseren. Het dashboard is in te zien wanneer u zich aanmeldt voor een Mineralencheckabonnement met twee, vier of zes metingen per jaar. Alle pakketten bieden in de winter en in de zomer inzicht in de mineralenopname. U weet dan hoe uw dieren het doen op het gewonnen ruwvoer en of bijsturen nodig is.

Zeker zijn van de juiste voeding, speci ek afgestemd op uw koppel? Het nieuwe Dashboard Mineralen in VeeOnline laat niet alleen zien hoe de mineralenvoorziening van uw koeien is, maar u ziet ook in één opslag welke mineralen om aandacht of actie vragen. Zo kunt u gericht bijvoeren. Goed voor de koe én voor uw portemonnee. Met het juiste rantsoen zijn uw dieren weerbaarder en verkleint u het risico op mastitis, klauw- en vruchtbaarheidsproblemen. De berekening van het rantsoen wilt u natuurlijk zo goed mogelijk onderbouwen. Door inzicht te krijgen in de daadwerkelijke opname, weet u zeker of u het juiste voert. Met de Mineralencheck wordt de actuele voorziening van jodium, zink, koper en molybdeen en de fosforuitscheiding via tankmelk gemeten. Voor elk mineraal is er een meter. De kleur geeft aan of de voorziening goed is, of dat er een mogelijk

Een goede uiergezondheid kent veel voordelen; een betere melkopbrengst en lagere kosten door een uitgespaarde behandeling zijn belangrijk, maar zeker ook het werkplezier.

ONTSTAAT MASTITIS OP UW BEDRIJF? U ziet meteen of u te maken heeft met een koe- of omgevingsgebonden kiem. In dit voorbeeld is Staphyloccus aureus een aandachtspunt op het betreffende bedrijf. Tevens ziet u het verloop van de S. aureus-besmetting op uw bedrijf weergegeven in een gra ek. Speelt S. aureus een rol op uw bedrijf en wilt u weten welke concrete managementmaatregelen u nog meer kunt nemen? Gebruik dan de UGA-wijzer op onze website om belangrijke risicofactoren op te sporen. Gebruik de juiste injector Het snel opsporen van geïnfecteerde dieren en vlot behandelen geeft de grootste kans op genezing. Met de interactieve medicijntool is eenvoudig te zien of de mastitisinjectoren en droogzetters die worden voorgeschreven op het bedrijf, op dat moment goed werkzaam zijn. Zo kunt u, indien nodig, gericht en goed behandelen.

WAARDOOR

Toch is een goede uiergezondheid vaak niet vanzelfsprekend. Op veel bedrijven is er minder jongvee beschikbaar voor vervanging. En juist de oudere dieren zijn vaak gevoeliger voor mastitis en daarnaast moeilijker te behandelen.

Herkauwer, februari 2022dashboards17Diergezondheid DE DASHBOARDS STAAN WWW.VEEONLINE.NLOP:

Preventief werken om mastitisgevallen te voorkomen is daarom juist nu van belang. Het effectief aanpakken van mastitisproblemen begint met inzicht in mastitisverwekkers. Dit inzicht kunt u eenvoudig verkrijgen via tankmelkonderzoek en ondersteunt om mastitisgevallen te verhelpen of zelfs te voorkomen. De uitslagen bekijkt u gemakkelijk en overzichtelijk in het dashboard Uiergezondheid, via VeeOnline. Met dit dashboard ziet u in één oogopslag wat er speelt en met welke vervolgstappen u aan de slag kunt om de uiergezondheid op uw bedrijf te verbeteren.

Checkpunt 6: Hoe is het waterleidingsysteem aangelegd?

18 - Herkauwer, februari 2022

NEGEN CHECKPUNTEN IN DE DRINKWATERVOORZIENING

dieren en een optimale melkproductie, kan een gestructureerde wateraanpak helpen om de waterkwaliteit en beschikbaarheid te monitoren.

Negen checkpunten in de drinkwatervoorziening Wij hebben de negen belangrijkste checkpunten in de drinkwatervoorziening op een rij gezet in een overzichtelijk schema. Beoordeel minimaal twee keer per jaar samen met uw dierenarts of voeradviseur deze checkpunten op uw bedrijf en combineer deze met een wateronderzoek op de drinkplek. Zo krijgt u inzicht in de aandachtspunten in uw drinkwatervoorziening en bepaalt u welke aanpassingen zinvol kunnen zijn voor verbetering van uw rendement.

Water is ook voor uw melkkoeien, kalveren en droge koeien van levensbelang. Goed drinkwater is essentieel en in volume een groot deel van het rantsoen. De waterbehoefte van rundvee laat zich niet simpel uitdrukken in een aantal liter water per dier per dag. De waterbehoefte is afhankelijk van veel factoren, zoals tempera tuur, relatieve luchtvochtigheid, melkproductieniveau, vochtgehalte van het rantsoen en het gewicht van de koe. De behoefte varieert tussen de 5 tot wel 200 liter per dag. Dieren die voldoende water van goede kwaliteit tot hun beschikking hebben, drinken meer en dat heeft weer een positieve invloed op de voeropname en melk gift. Melk bestaat immers voor 87 procent uit water. Water op de drinkplek

Een goed gemeten waterkwaliteit bij de bron, geeft niet direct garantie voor goed water op de drinkplek. Daarnaast kan ook de waterbeschikbaarheid ontoereikend zijn en leiden tot een tegenvallende productie of diergezondheidsproblemen. Voor gezonde

In deze Herkauwer hebben we aandacht voor checkpunt 6, het waterleidingsysteem, omdat dat een centrale plek inneemt binnen de drinkwatervoorziening en -kwaliteit op uw bedrijf. De manier waarop het waterleidingsysteem is aangelegd, kan invloed hebben op de waterkwaliteit in de drinkbakken van uw vee. De hoeveelheid (scherpe) bochten in het systeem, de aanwezigheid van dode einden en de ophanging is van invloed op de hoeveelheid vuil dat kan achterblijven en ophopen in de leidingen. Verder is van belang dat het water voortdurend (onder hoge druk) wordt rondgepompt. De leidingen mogen niet te dik zijn, bij te dikke leidingen is de doorstroming te langzaam. In stilstaand of langzaam stromend water is de kans op biofilmvorming groot, dit is aangekoekt vuil waarop bacteriën gaan groeien. In de winter voorkomt een (warmte)rondpompsysteem tevens bevriezing van de leidingen. Zeer zacht bronwater met een lage zuurtegraad kan corrosief werken op leidingen of onderdelen (vlotters, verbindingsstukken) gemaakt van koper of van gegalvaniseerd ijzer. Die kunnen dan na verloop van tijd gaan lekken. Door niet-gasdichte materialen kan ammoniak uit de stal door de leidingen heen in het drinkwater terechtkomen. Dit verhoogt de kans op bacteriële Wateronderzoek Wilt u een goede indruk krijgen van de waterkwaliteit van uw vee? Neem dan minimaal twee keer per jaar een watermonster op de drinkplek en vraag het Drinkbakcheck wateronderzoek aan. Door het nalopen van de negen checkpunten komen mogelijke aandachtspunten naar boven. Dit kan aanleiding geven om een watermonster te nemen op een andere plek in het watersysteem of om maatregelen te nemen rondom de beschikbaarheid van water, om zo een optimale drinkwatervoorziening voor uw vee te waarborgen of te verbeteren.

Waarom een belangrijkdrinkwatervoorzieninggoedeis

• Controleer regelmatig de doorstroomsnelheid bij een drinkpunt aan het einde van de leiding.

4Herkauwer

• Zorg voor een strakke ophanging van de leidingen met zo min mogelijk bochten en dode einden.

• Kies voor leidingen met de juiste diameter en KIWA-keurmerk.

• Vervang oude systemen met communicerende vaten.

Patty

Wat is de kwaliteit van de herkomst van het water? Werkt de installatiebehandelings-water-naarbehoren?2Hoe is het waterleidingsysteem aangelegd? 6 Dode leidingen VervuildeDoorhanleidingen/biofilmgendeleidingen Wat is de kwaliteit van het water in hetbuffervat?5 Wordt er iets toegevoegd aanwater?het 3 Is het water op de drinkplek schoon, helder en is het geurloos? 7 Zijn er koesignalen die kunnen wijzen op problemen met de drinkwatervoorziening?8 Diergezondheidsproblemen Verminderde wateropname Onvoldoende drinkbakken ?? Hoe is de watervoorziening bij het jongvee en de droge9koeien? , februari 2022water19Penterman, rundveedierenarts en Martine Olthof, marktmanager rund MEER OVER DE WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/RUNDVEEDRINKWATERCHECKPUNTEN groei in het water en omzettingen naar nitriet, bij zowel leidingwater als bij eigen bronwater. Polyethyleen (PE)-leidingen voorzien van KIWA-keurmerk verdienen daarom de voorkeur. Heeft u het idee dat het té lang duurt voordat de waterbak is vol gelopen, nadat meerdere koeien flink wat water hebben gedron ken? Ga dan na hoeveel water er per minuut in de bak stroomt. Als dit minder dan 15 tot 20 liter per minuut is, check dan of de waterleidingen schoon zijn en of de capaciteit van het watersys teem (waterdruk, leidingdikte et cetera) toereikend is voor het aantal dieren. Controleer bij een eigen bron of de capaciteit van het waterbehandelsysteem voldoende is om ook tijdens ‘piekmo menten’ voldoende en goed gezuiverd water te garanderen.

Praktische tips:

Dit zijn de belangrijkste checkpunten. Voldoet bronwater aan de door KKM of Foqus planet gestelde normen tetemelkwinningsapparomatuurreinigenofmelkvoorkoelen?Oppervlaktewater Leidingwater Bronwater

1

• Zorg voor continue doorstroming, bijvoorbeeld met een rondpompsysteem.

Hoe is de drinkwatervoorziening op uw bedrijf?

Nulease!ook Vraag vrijblijvendeeendemoaan! 12 inch screen Touch screen 60 GB geheugen Probe 1-14 MHz Doppler: Colour, Power, Pulse Wave De hoogste kwaliteit medische scanapparatuur Tinfo@draminski-retail.eu0646038514WWW.DRAMINSKI-RETAIL.EU ULTRASOUND Demo aanwezig

Gezondheidsstatussen geven zekerheid, met name wanneer er dierverplaatsingen zijn. Het openbaar register is daarom gemakkelijk te raadplegen voor veehouders en dierenartsen via VeeOnline: zo weet je op ieder moment de huidige gezondheidsstatus. Daar is sinds kort een belangrijke speler bijgekomen: de veehandelaar. Samen met Vee & Logistiek Nederland zijn we aan de slag gegaan om het openbaar register ook voor externe partijen toegankelijk te maken. In de veewagen Lianne van Dongen, veterinair directeur van Vee & Logistiek Nederland: “We willen graag dat veehandelaren ook goed weten wat ze in de veewagen krijgen. Dat voorkomt vervelende verrassingen achteraf.”

Herkauwer, februari 2022 - 21 MEER OVER VEEONLINE VINDT U WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/OPENBAARREGISTEROPVeeOnlineVEILIG VERPLAATSEN MET HET OPENBAAR REGISTER IN VEEONLINE

In gesprek Het openbaar register vermeldt alleen de gunstige statussen. Momenteel zijn ze in te zien van ruim 11.000 melkveehouders en 4.000 vleesveehouders. “Als een veehandelaar ziet dat een bedrijf twee weken geleden nog de BVD-vrijstatus had en nu niet meer, dan kunnen ze in gesprek. Wat is er gebeurd?” Veehandelaren en andere externe partijen kunnen na het aanvragen van een Z login voor 0,50 euro de statussen van een bedrijf raadplegen. Van Dongen: “Je betaalt alleen als er daadwerkelijk een rijtje statussen verschijnt. Als de veehouder niet is aangemeld, betaal je ook niets.” Voor veehouders is het register gratis in te zien, dierenartsen kunnen alleen de statussen inzien van de bedrijven binnen hun praktijk.

Tot voor kort moest de veehandelaar het doen met gezondheidscertificaten. “Dat kon dan wel van een jaar oud zijn. Met inzage in het register weet de handelaar op de dag van ophalen of alle vrijstatussen nog gelden. Natuurlijk ga je, ongeacht de status, na elke verplaatsing goed ontsmetten. Maar het is bijvoorbeeld handig bij het bepalen van de rijroutes: kun je op een ander bedrijf bijladen of niet?” Daarnaast het is goed voor de professionaliteit, vertelt Van Dongen. “Het komt weleens voor dat er door een veehandelaar een IBR-drager is verhandeld en vervoerd. Wanneer zoiets gebeurt, kan dat juridische gevolgen hebben. Door realtime inzage te hebben in de gezondheidsstatussen, kun je dat als veehandelaar in veel gevallen voorkomen.”

22 - Herkauwer, februari 2022

We zagen in een verdiepende analyse een toename van lebmaagaandoeningen bij fokkalveren. Dit zijn kalveren tot 1 jaar van melkveebedrijven die aangeboden zijn voor pathologisch onderzoek, waarbij een maagdarmprobleem de oorzaak van sterfte was. In dit artikel gaan we dieper in op lebmaagaandoeningen; waardoor worden ze veroorzaakt en is het te voorkomen? Eind 2019 had 10 procent van deze ingezonden kalveren een lebmaagaandoening, halverwege 2021 was dit 20 procent van OORZAKEN EN toenemendLebmaagaandoeningenGEVOLGENbijfokkalveren:eenprobleem? de inzendingen. Lebmaagaandoeningen worden veel gezien bij fokkalveren tussen de twee en zes maanden oud, maar ook bij kalveren ouder dan zes maanden is een toename gevonden. Symptomen lebmaagaandoeningen Bij lebmaagaandoeningen moet men denken aan een ontsteking van de lebmaagwand, zweren (ulcus) in de lebmaagwand, gaten (perforatie) van de lebmaagwand, draaiing van de lebmaag en gasvorming (typmanie) veroorzaakt door de Sarcina-bacterie die kan leiden tot draaiing en scheuren van de lebmaag. Daarbij

Al sinds 2002 houdt Royal GD zich intensief bezig met de uitvoering van de diergezondheidsmonitoring in Nederland.

Optreden lebmaagproblemen Wat precies de oorzaak is van het ontstaan van lebmaagproblemen bij kalveren is onbekend. Er zijn meerdere factoren die invloed kunnen hebben. De lebmaag is één van de vier magen van runderen waar een deel van de voedselvertering plaatsvindt door onder andere de productie van maagzuur. Bij jonge herkauwers is het voormagenstelsel nog niet volledig ontwikkeld en functioneel. De vertering van voedsel vindt voornamelijk plaats in de lebmaag. Een eigenschap van de lebmaag is de lage zuurgraad (pH) waardoor de meeste bacteriën afsterven. Dit heeft als nadelig effect dat de lebmaagwand kan worden aangetast. Om dit te voorkomen heeft de lebmaag mechanismen ontwikkeld om de wand te beschermen. Als deze mechanismen onvoldoende functioneren kan beschadiging van de lebmaagwand optreden. Inmiddels weten we dat factoren, zoals het voermanagement, stress, ziekte en medicijngebruik invloed kunnen hebben op deze mechanismen. De rol van voeding Bij voergerelateerde factoren kunnen onder andere het gevoerde volume melk, de concentratie van de kunstmelk, de temperatuur van de melk, het aantal voerbeurten, het type product dat wordt gevoerd en de hygiëne van het gevoerde product, met in het verlengde hiervan de hygiëne van de gebruikte melkverstrekkers, een rol spelen bij het ontstaan van lebmaagproblemen. Bij sectie van een kalf in België was het gebruik van een verontreinigde sonde bij de biestverstrekking de meest waarschijnlijke oorzaak van een ernstig lebmaagprobleem. Dat op dit punt ook op Nederlandse melkveebedrijven nog ruimte is voor verbetering, blijkt uit het project ‘infectiedruk rondom het jonge kalf’. Een andere factor is het aantal voerbeurten op een dag. Een lage voerfrequentie heeft invloed op de zuurgraad in de lebmaag. Hoe langer een kalf moet vasten, des te langer het zuur in de lebmaag is. Vaak wordt een lage voerfrequentie gecombineerd met het voeren van een groter volume, wat invloed heeft op de lediging van de lebmaag. Hierdoor wordt het risico op een overgroei van bijvoorbeeld de Clostridium- en Sarcinabacteriën groter. Deze laatste bacterie heeft als eigenschap om gas te produceren, waardoor bij deze kalveren een bolle buik (tympanie) wordt waargenomen en kan leiden tot plotselinge sterfte. Deze lebmaagaandoening zien we voornamelijk bij kalveren in de melkfase. Ook het type gevoerd product speelt een rol in de lediging van de lebmaag: hoe hoger de osmolariteit van een product, des te langzamer de lediging. Een andere factor is stress. Stress kan worden veroorzaakt door diverse triggers. Het is belangrijk om altijd met een brede blik te kijken wat mogelijk triggers zijn van stress. Bekend is dat meer all-in all-out werken, kleine vaste groepen met een minimaal leeftijdsverschil, stress verminderen. Voermanagement optimaliseren Zijn lebmaagaandoeningen een probleem op uw bedrijf of heeft u een sectie-uitslag waar een lebmaagaandoening is waargenomen? Dan is het belangrijk om de aanpak het voermanagement te optimaliseren en mogelijke stressfactoren te verminderen. Deze aanpak kan per bedrijf verschillen, overleg daarom met uw dierenarts en jongveespecialist wat de aandachtspunten zijn op uw bedrijf.

Hiervoor werken wij nauw samen met onder andere de diersectoren, de zuivel, het ministerie van LNV, dierenartsen en veehouders. Deze rubriek verhaalt over bijzondere gevallen, speciaal onderzoek en opvallende resultaten die het werk van de monitoring oplevert. Samen werken we aan diergezondheid in het belang van dier, dierhouder en samenleving. kan bij één kalf meerdere diagnoses tegelijk worden gevonden: een lebmaagzweer kan bijvoorbeeld overgaan in een perforatie van de lebmaag en zo een buikvliesontsteking veroorzaken. Kalveren met lebmaagprobleem zijn over het algemeen erg ziek. Ze kunnen een bolle buik, diarree, koorts en koliek hebben en minder of niet drinken. Ook een groeiachterstand of plotseling dood gevonden in de stal kan worden gelinkt aan lebmaagproblemen.

Wat doen we binnen de monitoring? Binnen de monitoring worden signalen, afkomstig van veehouders, dierenartsen, verwerkende industrie, onderzoeksinstituten en instanties uit de volksgezondheid, onderzocht, gebundeld en geanalyseerd. De uitkomsten van de monitoring worden gedeeld met veehouders, dierenartsen en betrokken partijen zodat indien nodig actie kan worden ondernomen. Het doel is om nieuwe ziektebeelden op te sporen en van andere ziekten na te gaan of ze vaker voorkomen. Oftewel, het volgen van trends en ontwikkelingen in de rundergezondheid.

Herkauwer, februari 2022monitoring23Inge Nijhoving, rundveedierenarts

Het Paratuberculose Programma Nederland (PPN) is in 2006 van start gegaan met het doel om paratuberculose te beheersen. Op deelnemende bedrijven worden besmettelijke runderen opgespoord en afgevoerd en kunnen veehouders met preventieve maatregelen in hun bedrijfsvoering de verspreiding van paratuberculose beperken. Hoe effectief is dit programma? Om deze vraag te beantwoorden, analyseerden wij de resultaten over een periode van 15 jaar (2006-2020) van de eerste groep melkveebedrijven die in 2006-2007 in het programma zijn gestart. Deze groep werd gekozen omdat we deze bedrijven het langst hebben kunnen volgen. Het programma Melkveebedrijven krijgen een status (A, B of C) op basis van koppelonderzoeken. Bedrijven met volledig negatieve (gunstige) uitslagen van het koppelonderzoek krijgen status A. Deze bedrijven voeren eens per twee jaar een koppelonderzoek uit om de status te bewaken. Bedrijven met positieve (ongunstige) uitslagen krijgen status B (als alle test-positieve runderen zijn afgevoerd) of status C (als ANALYSE VAN DE EERST GESTARTE GROEP MELKVEEBEDRIJVEN

Succesvolle paratuberculosebeheersing

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 100%80%60%40%20%0%melkveebedrijvenPercentage Tijd vanaf de start van deelname aan PPN (jaar) Status C Status B Status A 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 0,5%1,0%1,5%2,0%2,5%0%uitslagenpositievePercentage Tijd na eerste koppelonderzoek (jaar) 24 - Herkauwer, februari 2022

RESULTATEN

er nog test-positieve runderen aanwezig zijn). Jaarlijks wordt op deze bedrijven een koppelonderzoek uitgevoerd. Elk koppelonderzoek bestaat uit onderzoek van individuele melkmonsters van alle melkgevende runderen of bloedmonsters van alle runderen van drie jaar en ouder. De monsters worden onderzocht op antistoffen tegen de paratuberculose-bacterie. Positieve uitslagen mogen worden bevestigd met een PCR-onderzoek van mestmonsters. Runderen met (bevestigde) positieve uitslagen worden afgevoerd. Deelnemende veehouders kunnen door hun eigen dierenarts worden ondersteund met advies over zinvolle preventieve maatregelen in hun bedrijfsvoering.

Figuur 1. Status van 718 melkveebedrijven in de loop der tijd vanaf de start van hun deelname. Figuur 2A. Percentages melk- en bloedmonsters met antistoffen tegen de paratuberculose-bacterie (alle runderen). Directe schade op het melkveeebedrijf Besmetting met de paratuberculose-bacterie leidt tot verminderde melkproductie, verhoging van het celgetal en de kans op klinische uierontsteking, verminderde vruchtbaarheid, verhoogde gevoeligheid voor andere ziekten en tot kosten voor testen. Besmette runderen hebben een verhoogde kans op sterfte en vervroegde afvoer en een lagere slachtwaarde. Beheersing van de paratuberculose-bacterie vermindert de directe schade op besmette bedrijven.

Tijd na

Figuur 2B. Percentages melk- en bloedmonsters met paratuberculose-antistoffen van vaarzen (2 jaar oud) die voor de eerste keer werden getest. Figuur 3. Rund met paratuberculose.

De resultaten In 2006-2007 startten 718 melkveebedrijven. Hierbij is het percentage bedrijven met status A gestegen van 45 procent direct na de start tot 82 procent na 15 jaar (figuur 1). Ter vergelijking: landelijk heeft 80 procenst van alle deelnemende melkveebedrijven op dit moment status A. Het percentage runderen met een positieve melk- of bloeduitslag op de 718 bedrijven nam in de loop der tijd sterk af (figuur 2A). Daarbij nam de gemiddelde leeftijd waarop runderen antistoffen tegen de paratuberculose-bacterie vormen toe. Hierdoor daalde ook het percentage vaarzen waarbij antistoffen worden aangetoond bij het eerste onderzoek (figuur 2B). Wat betekenen deze resultaten? De toename van bedrijven met status A en de afname van het percentage positieve monsters wijzen op een afname van de besmettingsdruk op de deelnemende melkveebedrijven. Runderen vormen eerder paratuberculose-antistoffen als zij op jongere leeftijd en met meer paratuberculose-bacteriën besmet worden. De waargenomen stijging van de leeftijd waarop runde ren op deelnemende bedrijven antistoffen gaan vormen en de lagere percentages vaarzen met antistoffen wijzen daarom ook op een daling van de besmettingsdruk. Bovendien wijst deze stijging van de leeftijd erop dat deze runderen pas op latere leeftijd besmettelijk worden. Dit vermindert de besmettingsdruk, omdat dan meer runderen om andere redenen zijn afgevoerd voordat zij besmettelijk worden. Zowel preventieve maatregelen die deelne mende veehouders in hun bedrijfsvoering hebben getroffen als de afvoer van test-positieve runderen zullen hebben bijgedragen aan deze verlaging van de besmettingsdruk. En dat is precies het doel van het programma: het beheersen van paratuberculose.

eerste koppelonderzoek (jaar) Herkauwer, februari 2022paratuberculose25Maarten Weber, dierenarts, specialist rundergezondheid en Marian Aalberts, dierenarts, specialist veterinaire microbiologie

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 0,5%1,0%0%uitslagenpositievePercentage

Wat is paratuberculose? Paratuberculose is een besmettelijke darmontsteking bij herkauwers die wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium avium subspecies paratuberculosis. De ziekte paratuberculose treedt slechts bij een klein deel van de besmette runderen op. De infectie kan zich sterk op een bedrijf verspreiden voordat hij zichtbaar wordt. Het karakteristieke ziektebeeld van paratuberculose is een vermagerende koe in het begin van de lactatie met diarree waarop kleine gasbelletjes te zien zijn (figuur 3). Het ziektebeeld varieert echter en is lang niet altijd zo duidelijk. Gelukkig worden ziekteverschijnselen van paratuberculose, door de succesvolle beheersing, steeds minder gezien. Beheersing van paratuberculose in andere landen Twee jaar geleden werd de aanpak van paratuberculose in 48 landen met elkaar vergeleken door een internationale groep paratuberculose-onderzoekers. In 22 van deze 48 landen zijn paratuberculoseprogramma’s opgezet. Net als in Nederland is in de meeste van deze landen het doel van het programma om de besmettingsgraad te verminderen. In vergelijking met andere landen ligt het percentage deelnemende melkveebedrijven in Nederland hoog en staat het Nederlandse programma nog in de voorhoede. Een aantal andere exporterende landen werkt echter hard aan een inhaalslag. Noorwegen en Zweden gaan nog juist een stap verder, zij streven naar volledig paratuberculose-vrij worden. Scan de QR-code om meer over paratuberculose te lezen.

ACTIE nu met kalverdekjegratis GD LOOPT VOOROP IN KALVERGEZONDHEID MET GEZONDE OPFOK, VOOR GEZONDE MELKKOEIEN

Wilt u weten of de kalveren op uw bedrijf op tijd de juiste hoeveelheid en kwaliteit biest krijgen? De Biestopnamecheck vertelt u wat uw kalveren daadwerkelijk opnemen aan beschermende antistoffen (IgG) uit biest. Dit helpt u bij het optimaliseren van het biestmanagement. Bij elke vijf Biestopnamechecks krijgt u een kalverdekje cadeau! Deze actie loopt tot 1 april 2022. Meer www.gddiergezondheid.nl/biestopnamecheckweten?

VOOROP DIERGEZONDHEIDIN Inzicht in biestopname: de basis voor een gezonde opfok

Herkauwer, februari 2022mineralen27Martine Olthof, marktmanager rund en Sietske Haarman, relatiebeheerder JUBILEUMTienTANKMELKONDERZOEKjaar ontwikkeling voeding & diergezondheid

Net als bij mensen zijn ook voor koeien energie, eiwit en ook vitamines en mineralen cruciaal voor een goede gezondheid en vitaliteit. De afgelopen tien jaar hebben we veel ontwikkeld om de relatie tussen (de opname uit) het rantsoen en gezondheid inzichtelijk maken. Veel veehouders lopen nu voorop met een goede mineralenvoorziening. Onderzoeken bij diergezondheidsproblemen werden altijd al gedaan. De behoefte aan preventie is steeds groter geworden. Bij grotere en groeiende bedrijven is gemak nog belangrijker geworden. We onderzochten of het mogelijk was via tankmelkonderzoek op een laagdrempelige manier inzicht te krijgen in de mineralenvoorziening, zodat geen bloed hoeft te worden getapt. Zo is in 2012 een tankmelktest ontwikkeld om mineralen via tankmelk te meten: de Mineralencheck. Inmiddels zijn we tien jaar verder en meten we nóg meer mineralen via tankmelk. Start met jodium en selenium In 2012 zijn we gestart met het meten van jodium en selenium. In de jaren daarna kwamen koper, zink, fosfor en molybdeen erbij. De aandacht van veehouders voor de mineralenvoorziening op bedrijven wordt steeds groter. Veel veehouders kennen het belang van een goede mineralenvoorziening voor een goede weerstand, uiergezondheid, vruchtbaarheid en klauwgezondheid van melkkoeien. Meten = weten Het jaar 2021 benadrukte weer hoe belangrijk het meten van de daadwerkelijke mineralenvoorziening is. Een onbestendig voorjaar en een natte zomer met minder zonuren. Een contrast met de droge zomers van de jaren daarvoor. Het weer heeft effect op de mineralen in voer: wisselende omstandigheden geven wisselende samenstellingen van zowel vers gras als de kuilen. Daarom heeft meten van de daadwerkelijke opname op koppelniveau zo’n belangrijke meerwaarde.

28 - Herkauwer, februari 2022 mineralen

Denkt u met ons mee? Het ontwikkelen van testmogelijkheden gaat bij ons continu door. Zijn er nieuwe methodes om meer inzicht in mineralen bij de koe te krijgen? Wat kunnen we meten? Maar vaak nog de grootste uitdaging: wat zegt het over de diergezondheid van een koe? Jaarlijks bekijken we onze bepalingen en proberen we dit zo goed mogelijk bij de praktijk af te stemmen. Dit doen we samen met u, door trends in de markt en wetenschappelijk onderzoek te volgen, nieuwe productideeën te toetsen en bestaande producten verder te ontwikkelen samen met onze Melkveehoudersadviesraad. Denkt u nu: ‘Wat zou het mooi zijn als GD een test ontwikkelt voor een specifieke aandoening’ of mist u bepalingen of onderzoeken voor een aandoening? Meld het aan uw relatiebeheerder of bel ons.

WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/MINERALENCHECKrelatiebeheerderMEERHIEROVER:

Lang niet elk bedrijf bepaalt spoorelementen in al het voer. Door de voorziening in tankmelk te meten, heeft u toch een indicatie of u voldoende mineralen verstrekt aan uw melkvee.

Andere bepalingen Naast de Mineralencheck zijn er ook veel andere bepalingen die meer inzicht geven op het gebied van voeding. Denk aan Klauwgezondheid Tankmelk, waarbij naast Mortellaro in tankmelk ook gekeken wordt naar koper, mangaan, zink en biotine.

Jaarlijks worden duizenden koeien onderzocht op mineralen en vitamines in bloed, organen en melk. Soms is het als veehouder of dierenarts best lastig welk onderzoek nu het beste past bij de situatie op het bedrijf. Daarvoor is de koppelkaart ontwikkeld. Daarbij wordt een advies gegeven welke onderzoeken zinvol zijn bij welk probleem. Veel onderzoeken worden gebundeld in één pakket, om de keuze makkelijker te maken, zoals de Droogstandscheck. Met duizenden bepalingen per jaar is dit bloedonderzoek inmiddels niet meer weg te denken. De transitie is een cruciaal moment voor de volgende lactatie van de koe. Een goede droogstand draagt bij aan een gezonde koe, goede opstart en vitaal kalf. Voor verse koeien is nu ook een apart pakket geïntroduceerd ‘Pakket Verse Koeiencheck’. Dit vervangt de losse pakketten zoals ‘Energiestatus Verse Koe’ en ‘Pakket Liggende Koe’.

Martine Olthof, marktmanager rund en Sietske Haarman,

Een jaarlijks terugkerende trend is de daling in de voorziening in de zomer, met name bij jodium en selenium. Oorzaken hiervan zijn divers en per bedrijf afhankelijk. Hittestress kan een rol spelen, omdat dit een daling in de voeropname kan veroorzaken. Ook de mineralenvoorziening gedurende de weidegang speelt mogelijk een rol. Vanuit voorgaande jaren weten we dat deze voorziening in de wintermaanden weer herstelt en er dan minder bedrijven zijn die een lagere voorziening hebben.

Dit kan een mooie aanvulling zijn op de grond,- en ruwvoeronderzoeken en de rantsoenberekening. Pakt het rantsoen uit zoals berekend of lijkt het toch anders te zijn? Een kwart van de melkveehouders meet minimaal twee keer per jaar de mineralen via de Mineralencheck. En bijna 10 procent meet mineralen en biotine via Klauwgezondheid Tankmelk.

GD heeft een nieuw telefoonnummer en ook de nummers van de relatiebeheerders zijn aangepast, deze vindt u hieronder. Daarnaast zijn de regio’s op sommige punten wat aangepast. Noteer de contactgegevens van uw relatiebeheerder, zodat u snel contact kunt opnemen bij vragen. Zo werd relatiebeheerder Renske van de Beek onlangs gebeld door een dierenarts, die belde namens drie bedrijven. “Eén bedrijf verzorgt de jongveeopfok van de andere twee bedrijven. In totaal zijn er dus drie

spelers. Ze vroegen zich af hoe ze het met de statussen het beste kunnen inrichten. Als je samen een Veterinaire Eenheid vormt, valt er dus een bedrijf buiten. Wat betekent dat? Welk effect heeft dat? En wat gebeurt er wanneer je aanvoert van andere partijen buiten deze bedrijven? Ik ben samen met de veehouders en dierenarts om tafel gegaan om de diverse opties te bespreken. De oplossing is voor iedere situatie weer anders. Het leuke hieraan is om de bedrijfssitu aties van de veehouders te vertalen naar de meest geschikte oplossing. Ze konden aan de hand van alle informatie weer verder en samen beslissen wat het beste is voor hen. Heeft u een soortgelijke vraag, of een andere vraag? Schroom dan niet om aan de bel te trekken, we helpen u graag verder!”

De GD-relatiebeheerders

Herkauwer, februari 2022 - 29 MEER INFORMATIE OVER DE RELATIEBEHEERDERS VINDT U WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/RELATIEBEHEEROPrelatiebeheerders

HULP BIJ VRAGEN

Andreas Lameris T 088 209 gddiergezondheid.nla.lameris@4507 Anton Gosselink T 088 209 gddiergezondheid.nlgddiergezondheid.nla.gosselink@4504JanStrampelT0882094512j.strampel@Lammert de Vries T 088 209 gddiergezondheid.nll.d.vries@4515 Laura Haarman T 088 209 gddiergezondheid.nll.haarman@4505 Marion Veldman T 088 209 gddiergezondheid.nlm.veldman@4514 Renske van de Beek-Overeem T 088 209 gddiergezondheid.nlr.vd.beek@4501 Sabine Tijs T 088 209 Sietskegddiergezondheid.nls.tijs@4513Haarman-ZantingeT0882094506s.haarman@gddiergezondheid.nlToine van Erp T 088 209 gddiergezondheid.nlt.v.erp@4502 Walter Schouten T 088 209 gddiergezondheid.nlw.schouten@4511 Mike Weersink T 088 209 gddiergezondheid.nlgddiergezondheid.nlm.weersink@4516JoyceFeijenT0882094503j.feijen@Hans Miltenburg T 088 209 gddiergezondheid.nlh.miltenburg@4508 Theo Scheepens T 088 209 gddiergezondheid.nlt.scheepens@4510

geven advies over uw bedrijfssituatie en de ondersteuning die wij u kunnen bieden. Bijvoorbeeld als u een vraag heeft over een onverwachte verandering van de gezondheidsstatus van uw koeien. Of als u meer informa tie wilt over diergezondheid (zoals BVD, parasieten, klauwen uiergezondheid of drinkwater) en wilt weten welke GD-programma’s op uw bedrijf van meerwaarde kunnen zijn.

Advies voor u

Tel. 0184-711344 sales@abbi-aerotech.com www.abbi-aerotech.com HetHITTESTRESS?stalklimaatisbepalend!  30-70% zuiniger  Géén frequentieregelaar nodig  Géén motor bev. schakelaar nodig  Géén speciale bekabeling nodig  Aansluiting 230/400V 50Hz  Energie investerings aftrek (EIA)  Eenvoudiger montage  Minder bekabeling  Géén obstakels in de stal  Géén onrust in de stal bij schoonmaken  Kortere ophanging  Koeling over de lengte van de ligboxen DE brengtDWARSVENTILATIEmotortechniek!stroomverbruikVABBIFANOPLOSSING140-XXP-2entilatorenmetextreemlaagdoormodernsteDirectaangedreven!frissebuitenluchtindestal! A + B C M Y CM MY CY CMY K + B AGRI SERVICE JEUKEN B.V. RISORSA® EASY Dip spray producten en te gebruiken bij melkrobotsystemen Anzeige Agri Risorsa A5-ha-4c 24.09.2008 10:07 Uhr Seite 1 A + B formule!Nieuwe RISORSA® STRONG Vormt een lichte bescherming RISORSA® BARRIER Vormt een extreme bescherming AGRI SERVICE JEUKEN B.V. RISORSA® BARRIER Anzeige Agri Risorsa A5-ha-4c 24.09.2008 10:07 Uhr Seite 1 A + B formule!Nieuwe A + B formule!Nieuwe De problemenvooroplossingcelgetal Schubert straat 33, 6566 DL Millingen a/d Rijn (nl) Tel: +31 481 433661 Fax: +31 481 432075 Mob: +31 (0)6 www.agriservicejeuken.nl53195804 1X STR OOI EN 3X VOOR DEEL STI KSTOF B I NDI NG I N DE MESTPU T MEER HY GI Ë NE I N DE STAL B ODEMVER B ETER I NG OP HET L AND lava3.nl INADVERTERENDITMAGAZINE? Neem contact op met: Marcel Koot T+31 (0)314 - 355 852 E marcel.koot@dock35media.nl I www.dock35media.nl

Herkauwer, februari 2022 - 31 VERGROOT

WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/KLAUWOP

een afwijkende opname van klauwmine ralen (met name zink, mangaan en koper) of productie van biotine. Goede klauwgezondheid Klauwen hebben alle dagen (365 per jaar) aandacht nodig om problemen te voorkomen. Klauwgezondheid is vooral preventie, aangezien de kans op herhaling erg groot is. Goede klauwgezondheid vraagt net als uiergezondheid alle dagen uw aandacht. Zo werkt u aan sterke en gezonde klauwen van uw koeien.

Mortellaro of Digitale dermatitis (DD) is de belangrijkste infectieuze klauwaandoening bij jonge melkkoeien en komt ook vaak voor bij de pinken. De dieren worden door andere dieren besmet. De aanwezigheid van stinkpoot of een tyloom vergroot de kans op DD met respectievelijk een factor 3 en 4. We zagen in eerder onderzoek dat dieren tot de leeftijd van 14 maanden (moment van insemineren) heel weinig zijn besmet, terwijl stinkpoot vooral wordt gezien vanaf een leeftijd van 12 maanden. Als deze dieren als pink zijn besmet met DD, is de kans zeven keer zo groot dat zij opnieuw DD-symptomen krijgen. De erfelijke gevoeligheid voor DD is 10 tot 15 procent en voor een tyloom wel 40 procent. Het advies is om van koeien met een tyloom geen nakomeling aan te houden, tenzij het een vaarskalf is van een hele goede koe. Andere risicofactoren voor een bedrijf op het hebben van meer koeien met DD zijn onder andere te krappe boxen, waardoor koeien met de poten op de loopvloer staan of te weinig liggen en herkauwen. De norm voor liggen is twaalf tot veertien uur per dag. de boer op

LEES MEER OVER DIT ONDERWERP

KLAUWVERZORGING

HOLZHAUER:MENNOMORTELLARO?DESTINKPOOTKANSOPRUNDVEE-DIERENARTS & antwoord

HEBBENDAGEN365PERJAARKLAUWENAANDACHTNODIG

vraag

Op veel bedrijven moet de helft van de koeien vaak minstens twee keer per dag op de voor en achterpoten draaien bij het verlaten van de melkstal. Dit is geen enkel probleem voor koeien met gezonde harde klauwen, maar wel bij te zacht hoorn (vooral in de eerste maanden na afkalven) en een ruwe ondergrond. Bij veel koeien is dit draaien aanleiding voor scheurtjes in de wittelijn, die vervol gens geïnfecteerd raken en een ontsteking geven. Een minder goede kwaliteit klauw hoorn kan het gevolg zijn van een minder goed functionerende lever bij bijvoorbeeld slepende melkziekte en bij een subopti male penswerking. Dit kan resulteren in

Aan de slag met rantsoen Met het advies ging het op het bedrijf al beter, maar de problemen waren nog niet voorbij. Tijdens een excursie op een melkveebedrijf liep Marcel een extern voedingsbureau tegen het lijf. Zij kwamen langs en pasten het rantsoen aan. “Het is belangrijk om bedrijfsspeci ek te kijken, wat is er op ons bedrijf nodig? We hebben de Droogstandscheck uitgevoerd, het voer is onderzocht en met deze informatie is het rantsoen aangepast. De mineralenvoorziening is geoptimaliseerd en ik merkte al snel verbetering. De koeien zien er goed uit, de urine is weer normaal van kleur. Ze starten na afkalven nu goed op. Ik ga later dit jaar nog een Droogstandscheck uitvoeren, want het is belangrijk te blijven meten hoe het gaat op het bedrijf. Met een goed en gebalanceerd rantsoen voorkom je andere

Droge koeien goed in de gaten houden Een GD-dierenarts kwam langs en adviseerde het rantsoen te verschralen en om de droge koeien niet langer apart te houden om krachtvoer te geven tien dagen voor het afkalven. Marcel: “We hielden tot dan toe de koeien apart in de laatste twee weken voor afkalven, maar daardoor blijken ze te kunnen vereenzamen. Ze raadde aan om de koeien een halster om te doen, zodat we ze kunnen herkennen in de droogstaande groep. Vervolgens kun je die koeien vastzetten aan het voerhek, om ze krachtvoer te geven. Je kunt ze dan ook beter in de gaten houden tussen de melkgevende koeien. Eten ze genoeg, herkauwen ze, liggen ze voldoende?”

diergezondheidproblemen.” volgens Marcel te Bogt Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 088 20 25 500, www.gddiergezondheid.nl, info@gddiergezondheid.nl

Marcel te Bogt runt samen met zijn broer Arnold een melkvee- en varkensbedrijf in Beltrum. Ze hadden problemen met het opstarten van koeien na het afkalven. “Het afkalven ging goed, maar na een paar uur werden de koeien traag. Ze vraten minder en het resulteerde vaak in slepende melkziekte. Ik voerde diverse metingen uit en kreeg advies van een GD-dierenarts en externe voedingsadviseurs. Als je de droogstand op orde hebt, heb je eigenlijk alles onder controle.”

De koeien kwamen voor afkalven al in toestand slepende melkziekte, de urine was te donker en de ogen stonden niet fris. “De diergezondheid wil je optimaal hebben, voor het dier en voor jezelf. Een goed rantsoen is de basis. Als je dan ziet dat het in de droogstand niet altijd goed gaat, wil je dat verbeteren. De droogstand is het middelpunt van je bedrijf. Soms moet je dan even een stap terugzetten om erachter te komen wat er aan de hand is. Uit de Droogstandscheck bleek dat de energievoorziening, NEFA, aan de hoge kant was, wel binnen de norm maar het mocht wel zakken. En het eiwitgehalte zat aan de onderkant van de bandbreedte.”