Herkauwer - Augustus 2019

Samen werken aan diergezondheid

GD-magazine - augustus 2019 - nummer 97

herkauwer

REPORTAGE KLAUWGEZONDHEID

Melkveehouder gebruikt nu rugspuit in plaats van doorloopbad

GEZOND DRINKWATER

Aan de slag met innovaties

UIT HET LAB

Robots aan het werk

UBAC Subunit-vaccin tegen klinische mastitis veroorzaakt door Strep. uberis

NEEM CONTROLE OVER STREP. UBERIS www.mastitisvaccination.com

UBAC, emulsie voor injectie voor rundvee. SAMENSTELLING PER DOSERING: Lipoteichoisch zuur (LTA, Lipoteichoic Acid) van het biofilm hechtingscomponent (BAC, Biofilm Adhesion Component) van Streptococcus uberis, stam 5616 ≥ 1 RPU (Relative Potency Unit). Montanide ISA 907,1 mg. Monophosphoryl Lipide A (MPLA). INDICATIES: Voor actieve immunisatie van gezonde koeien en vaarzen ter vermindering van het optreden van klinische intramammaire infecties veroorzaakt door Streptococcus uberis, ter vermindering van het celgetal in melkmonsters van Streptococcus uberis-positieve kwartieren en ter vermindering van melkproductieverliezen als gevolg van intramammaire infecties met Streptococcus uberis.

WIJZE VAN TOEDIENING: Intramusculair. Het vaccin vóór toediening op een temperatuur van +15 tot +25 ºC laten komen. Schudden voor gebruik.

DOSERING: Dien een dosis (2 ml) toe middels diep intramusculaire injectie in de nekspieren volgens het volgende immunisatieprogramma: eerste dosis ongeveer 60 dagen vóór de verwachte afkalfdatum, tweede dosis ten minste 21 dagen vóór de verwachte afkalfdatum en een derde dosis HIPRA BENELUX dient ongeveer 15 dagen na het afkalven te worden toegediend. BIJWERKINGEN: Lokale zwelling met een diameter van meer dan 5 cm op de Nieuwewandeling 62 plaats van injectie is een veel voorkomende reactie na toediening van het vaccin. Deze zwelling zal 17 dagen na vaccinatie verdwenen zijn of duidelijk in omvang verminderd. In sommige gevallen kan de zwelling echter gedurende maximaal 4 weken aanhouden. In de eerste 24 uur na de 9000 Ghent injectie kan gewoonlijk een voorbijgaande stijging van de rectale temperatuur optreden (gemiddelde stijging van 1 °C, maar dit kan bij sommige Belgium dieren oplopen tot 2 °C). CONTRA-INDICATIES: Geen. WACHTTERMIJN: Nul dagen. SPECIALE VOORZORGSMAATREGELEN: Alleen gezonde dieren vaccineren. Kan tijdens dracht en lactatie worden gebruikt. Gekoeld (2 ºC – 8 ºC) en beschermd tegen licht bewaren en transporteren. Niet invriezen. Dit diergeneesmiddel bevat minerale olie. Accidentele injectie/zelf-injectie kan ernstige pijn en zwelling tot gevolg hebben, vooral in geval van injectie in een gewricht of vinger. Zonder spoedig medisch ingrijpen kan dit in zeldzame gevallen leiden tot verlies van de betrokken vinger.

Tel. (+32) 9 296 44 64 VERPAKKING: Kartonnen doos met 20 glazen injectieflacons met elk 1 dosis (2 ml). Kartonnen doos met 1 PET injectieflacon met 5 doses (10 benelux@hipra.com ml). Kartonnen doos met 1 PET injectieflacon met 25 doses (50 ml). Kartonnen doos met 1 PET injectieflacon met 50 doses (100 ml). VERGUNwww.hipra.com NINGHOUDER: LABORATORIOS HIPRA S.A. Avda. la Selva 135. 17170 Amer (Girona) Spanje. Tel. (34)972430660. EU/2/18/227/001-004 UDD. Gebruik geneesmiddelen op verantwoorde wijze. RU1807NLUBAC

voorwoord

VEELZIJDIG WATER Wie deze editie van de Herkauwer doorneemt en de grote diversiteit in onderwerpen ziet, die beseft andermaal dat een boer van vele markten thuis moet zijn. Klauwgezondheid, ‘trojaanse’ runderen die desastreuze effecten kunnen hebben via de geboorte van BVD-dragers, de ziekte Mannheimia die bezig is aan een opmars tot watermanagement.

Het komt allemaal voorbij en het is bewonderenswaardig hoe veehouders de kennis daarover toepassen in hun bedrijfsvoering.

We gaan altijd graag te rade bij de boeren zelf om te horen hoe zij die vertaalverslag in de dagelijkse praktijk invulling geven.

Jan Stemerdink neemt ons bijvoorbeeld mee in de manier waarop hij de klauwgezondheid op zijn bedrijf verbetert.

Hij laat weinig aan het toeval over en maakt duidelijk hoe belangrijk het is om zowel eenmalige, ingrijpende aanpassingen te doen (aanpassingen in de stal) als dagelijks aandacht te hebben voor de signalering en behandeling van kreupele koeien.

Jan Willem Breukink geeft ons een leerzame inkijk in zijn watermanagement. Het project ‘Ruimte voor de Rivier’hoe toepasselijk gezien het onderwerp water – bood hem de mogelijkheid om een gloednieuwe stal te bouwen die voldoet aan de modernste duurzaamheidseisen, inclusief de bouw van een groot waterbassin. Hij doet het nodige onderzoek om de kwaliteit van het water te volgen. Behalve meten is het ook een kwestie van de neus gebruiken. Koeien hebben een uitstekende neus en drinken minder van water dat afwijkend ruikt.

Breukink’s verhaal maakt bovenal duidelijk dat het ene water het andere water niet is. En dan hebben we het nog niet eens over de extreme zomer met op de ene plaats wateroverlast en op andere plaatsen een schreeuwend tekort aan hemelwater.

Want of het nu om hemelwater, grondwater, leidingwater, bronwater, oppervlaktewater of drinkwater gaat: ook op dit punt wordt veel gevraagd van de veelzijdigheid van de veehouder.

Bert de Lange, sectormanager rund

inhoud 04 Actueel 07 Kalender Bereikbaarheid U kunt Royal GD telefonisch bereiken via 0900-1770. Van maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 17.00 uur.

Tarieven Alle genoemde GD-tarieven in deze uitgave zijn exclusief btw en 9,95 euro basiskosten.

08 Vertrouwen op water 11

12 Reportage klauwgezondheid

Ophaaldienst voor sectie- en monstermateriaal Aanmelden: via het aanmeldformulier op www.gddiergezondheid.nl of telefonisch 0900-202 00 12 (24 uur per dag). Wij halen het materiaal dan zo spoedig mogelijk bij u op. Sectie- en monstermateriaal kunt u brengen van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur. colofon Herkauwer is een uitgave van de Gezondheidsdienst voor Dieren Redactie Sietske Haarman, Bert de Lange, Jet Mars, Marjolijn Waanders, Linda van Wuijckhuise | Beeldredactie Wendy van de Streek | Eindredactie Jessica Fiks | Redactieadres Royal GD, Marketingsupport & Communicatie, Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-63 41 04, redactie@gddiergezondheid.nl, www.gddiergezondheid.nl | Productiecoördinatie Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Basisontwerp Studio Kaap | Vormgeving Dock35 Media B.V. | Druk Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Abonnementen Herkauwer wordt gratis toegezonden aan relaties van Royal GD. Een jaarabonnement (vier nummers) voor personen buiten de doelgroep kost 19,20 euro (exclusief btw) | Advertenties Dock35 Media B.V., T. 0314 - 35 58 52 | Verschijningsfrequentie vier keer per jaar | Suggesties Heeft u suggesties voor dit blad, dan kunt u deze via redactie@gddiergezondheid.nl doorgeven aan de redactie. Overname van artikelen is toegestaan uitsluitend na toestemming van de uitgever.

17 Alternatieven voor het voetbad 18 Uit het lab: robots 21 Bedrijfsstatussen vergelijken 12

22 Monitoring: Mannheimia haemolytica 24 BVD in beeld 27 GD viert jubileum met klanten 29 Buitendienst ‘on the road’

ISSN: 1875a-2594 Wilt u dit blad niet meer ontvangen of wilt u een adreswijziging doorgeven?

Dat kan via 0900-1770 (lokaal tarief) en vraag naar klantdatabeheer, of stuur een e-mail naar brbs@gddiergezondheid.nl.

11 Salmonella

31 De boer op 27

32 Diergezondheid volgens Gerard Cupido Herkauwer, augustus 2019 - 3

Speensignalen; vang ze op!

Hoeveel koeienspenen ziet u jaarlijks voorbijkomen? Als u twee maal per dag honderd koeien melkt in een traditionele melkstal zijn dat er bijna 300.000!

Deze spenen vertellen u veel over hun gezondheid.

Een ‘gezonde’ speen hoort na het melken niet van kleur te zijn veranderd, soepel en warm aan te voelen en de speenhuid moet in goede conditie zijn.

Heeft de speen een rafelig slotgat of is deze gezwollen? Dan is de koe vatbaarder voor uierontsteking. Als meer dan 10 procent van uw koeien deze ‘speensignalen’ afgeeft, dan is dit een teken dat het functioneren van de melkinstallatie of de melktechniek beter kan.

Altijd water geven naast melk Het geven van water, naast melk, aan de nuchtere kalveren wordt niet overal gedaan.

Toch is dit belangrijk; niet alleen in de zomer, maar in elk van de seizoenen.

Daarbij is de kwaliteit van het water van belang. Bronwater dat geschikt is voor melkvee, is niet per definitie ook geschikt voor kalveren. De normen voor water voor kalveren jonger dan zes maanden zijn namelijk strenger dan die voor volwassen rundvee.

GA VOOR DE TABEL MET NORMEN NAAR WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/RUNDVEEDRINKWATER

Denk ook aan vitamines Spelen vruchtbaarheids- of weerstandsproblemen op uw bedrijf? Kijk dan ook eens naar vitamines. Naast mineralen spelen vitamines een belangrijke rol bij de weerstand, ze hebben een rol als antioxidant en kunnen het immuunsysteem beïnvloeden.

Bij vitamine E kan zowel een verhoogd als een verlaagd gehalte diergezondheidsproblemen geven, de kans op mastitis wordt bijvoorbeeld groter. Bètacaroteen speelt een grote rol bij de vruchtbaarheid, groei en onderhoud van weefsel. Zijn zowel vitamine E als bètacaroteen verlaagd in de droogstand? Dan is de kans op problemen zoals aan de nageboorte te blijven staan na afkalven aanmerkelijk hoger. Niet alle mineralensupplementen bevatten ook standaardvitamines, controleer dit. Onderzoek bij problemen een aantal koeien om te zien of de gehaltes in bloed voldoende zijn.

GA VOOR MEER INFORMATIE NAAR: CONTROLEER DE UIERGEZONDHEID OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/UGATOOLS

4 - Herkauwer, augustus 2019

WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/PAKKETVITAMINEN

actueel

Bedrijfscertificaat aanvragen bij aanvoer vee Gaat u vee aanvoeren? Vraag er dan een actueel bedrijfscertificaat bij. Dit certificaat kan elke veehouder zelf op elk gewenst moment gratis van VeeOnline afhalen.

Door een bedrijfscertificaat mee te vragen bij een aangevoerd rund voorkomt u misverstanden over de gezondheidsstatussen van de dieren.

MEER INFORMATIE OVER VEEONLINE STAAT OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/VEEONLINE

Onderzoek naar afwijkend gedrag bij melkvee In de zomer van 2018 heeft GD in opdracht van ZuivelNL een inventariserend onderzoek uitgevoerd naar risicofactoren voor afwijkend gedrag van koeien die zich gedurende de zomermaanden overdag verzamelen in een deel van de ligboxenstal en zich niet vrijwillig willen verplaatsen.

Nieuwe VE, minder locaties Hoe meer locaties binnen een Veterinaire Eenheid (VE), hoe groter de kans dat op één van de locaties een (her)infectie plaatsvindt die (te) laat wordt gedetecteerd. De bewaking van infectieziekten is daardoor zwakker en de diergezondheidsrisico’s worden groter.

Een nieuwe VE mag om die reden per 1 januari 2019 bestaan uit één hoofdlocatie en maximaal twee nevenlocaties. Wilt u een VE aanvragen? Wacht altijd met het verplaatsen van dieren tot het moment dat de VE daadwerkelijk tot stand is gekomen. Zo voorkomt u statuswijzigingen en extra onderzoeken.

Uit het onderzoek kwamen meerdere risicofactoren naar voren. Zo bleken het in gebruik nemen van een nieuwe stal en het hebben van ventilatoren geassocieerd met het afwijkende gedrag. Dit duidt mogelijk op een associatie met veranderingen in de aanwezige apparatuur in een stal. Verder werd op de casebedrijven vaker onderzoek gedaan naar lekstromen dan op de controlebedrijven en zijn er aanwijzingen dat insectendruk en afwijkend stalklimaat geassocieerd zijn met het optreden van afwijkend gedrag. Met de aanwezigheid van zonnepanelen op het bedrijf, of zendmasten en hoogspanningsleidingen in de omgeving zijn geen associaties gevonden. Mogelijk heeft het afwijkende gedrag niet één oorzaak, en zijn de oorzaken per bedrijf verschillend.

Op bedrijven waar afwijkend gedrag wordt waargenomen, wordt geadviseerd om in eerste instantie nader onderzoek te doen naar de mogelijke rol van stalklimaat, insectendruk en aanwezigheid van lekstroom of elektromagnetische velden.

MEER OVER DIT ONDERZOEK

GA VOOR MEER INFORMATIE NAAR:

WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/

WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/VE

AFWIJKEND-GEDRAG

Herkauwer, augustus 2019 - 5

VOOROP IN DIERGEZONDHEID

Bronwateronderzoek KKM/Foqus Als u eigen bronwater gebruikt om de melktank of melkinstallatie te reinigen of om de melk voor te koelen, dan hoort dit water volgens het kwaliteitsprogramma van de zuivel te voldoen aan strikte normen. GD kan voor u regelen dat het watermonster ieder jaar wordt genomen en onderzocht.

Op de uitslag ziet u of het water voldoet aan de gestelde normen.

Aanmelden? www.gddiergezondheid.nl/kkm

Monstername door CRV

Automatische aansturing

Advies op maat

Naamloos-8 1

24-07-19 10:51

EchograďŹ e

draminski-retail.eu

kalender

Hoestend vee bij longworminfecties Longworminfecties komen in de zomermaanden voor bij weidend vee, de meeste klachten zien we meestal in augustus. Bij hoestend vee in de wei is longworm de eerste verdachte.

AUGUSTUS SEPTEMBER OKTOBER

We zien de infectie vooral bij jongvee, maar ook bij volwassen koeien kan het tot problemen leiden. Als longworm in de koppel hoestklachten geeft, is het belangrijk snel een behandeling in te zetten. Een onbehandelde longworminfectie kan in vrij korte tijd tot ernstige verschijnselen leiden of zelfs sterfte veroorzaken.

Het is goed voor kalveren om een lichte besmetting op te doen, dan bouwen ze weerstand op tegen longworm en zijn er als volwassen dieren minder gevoelig voor.

Maar een zware infectie wil je voorkomen. Controleer jongvee dus regelmatig op hoestklachten en behandel wanneer nodig. Neem contact op met uw dierenarts of en hoe u uw dieren in dat geval het beste kunt behandelen.

MEER OVER LONGWORMINFECTIES WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/LONGWORMINFECTIES

Klebsiella in de zomermaanden

Het zijn warme dagen en dat betekent extra opletten als het gaat om uiergezondheid. Met het stijgen van de temperatuur, stijgt ook de infectiedruk en daarmee het celgetal. EĂŠn van de bacteriĂŤn die in de zomer vaker mastitis veroorzaakt is Klebsiella.

Klauwen: voorkom stress Gezonde klauwen zijn een voorwaarde voor een goede voeropname en daarmee voor een goede melkproductie en goed welzijn van dier en veehouder. Koeien met een goede lichaamsconditie en een goede voorziening van mineralen en vitaminen hebben vaak sterke en soepele klauwen.

Als koeien vrij kunnen lopen en er springt nooit een tochtige koe, dan is de kans op verstappen beperkt. Alleen in de praktijk wordt dit niet altijd voorkomen. Ook is de kans op een kneuzing in de zool/witte lijn kleiner als de koe geen losse steentjes op de looppaden tegenkomt en geen onregelmatig liggende roosters. Kunt u dit niet garanderen? Dan kunt u rubber op de roosters overwegen.

Klebsiella wordt in de zomermaanden vaker gevonden in tankmelk. Bij warm en vochtig weer vermenigvuldigt deze bacterie zich explosief in boxstrooisel en mest. Daarnaast kan de weerbaarheid van de koeien bij warm weer onder druk staan, waardoor de bacterie makkelijker de uier kan binnendringen.

In de strijd tegen Klebsiella zijn een schone, droge omgeving en een goede weerstand van groot belang.

Herkauwer, augustus 2019 - 7

JAN WILLEM BREUKINK GEBRUIKT INNOVATIEVE OPLOSSINGEN

Vertrouwen op water Jan Willem Breukink denkt heel anders over het gebruik van veedrinkwater sinds Toine van Erp, buitendienstmedewerker bij GD, op zijn melkveebedrijf in Brummen is geweest. Met innovatieve oplossingen en onderzoek bij GD zorgt hij ervoor dat hij de koeien duurzaam van geschikt drinkwater kan voorzien.

Eigenlijk was Toine enkele maanden geleden om een andere reden op het bedrijf van Jan Willem: om te praten over BVD. Maar heb je Toine aan tafel, dan gaat het meestal alsnog over water - het is één van zijn specialisaties. “Toen kregen we spraakwater met elkaar”, vertelt de melkveehouder lachend.

8 - Herkauwer, augustus 2019

Duurzame nieuwbouw Nog maar kort geleden bouwde de familie Breukink een splinternieuwe stal voor hun 190 koeien. Dat kon vanwege het project Ruimte voor de Rivier, een project gericht op ruimte voor de IJssel, aanpalend aan hun bedrijf. Als er toch nieuw gebouwd zou worden, dan alles zo duurzaam mogelijk: klaar voor de toekomst. “Het is hier aardgasvrij en er is geen aansluiting voor het leidingwater. Het hele bedrijf wordt verlicht met led-lampen”, vertelt Jan Willem. En ook het water kreeg aandacht. Hij liet een bassin van 300 kuub aanleggen voor de opslag van regenwater.

Daarmee reinigt hij de buitenkant van de installaties.

Yoni Pasman, freelance redacteur

interview Praktische tips Uw koeien hebben behoefte aan veel en smakelijk drinkwater.

Zeker bij warm weer neemt de waterbehoefte fors toe.

• Gezond drinkwater begint bij goede beschikbaarheid en hygi ëne. Controleer of u 7 centimeter drinkbaklengte per koe heeft en beoordeel de waterbakken dagelijks op vervuiling.

Voelt u een slijmerige laag in de drinkbak terwijl u deze net heeft schoongemaakt? Onderzoek dan of het water op de drinkplaats (bacteriologisch) verontreinigd is.

• Koeien zijn kieskeurig wat betreft geur en smaak van water.

Hoe ruikt het water op de drinkplaats? Koeien ruiken veel beter dan mensen dat doen. Ruikt het water afwijkend, dan had de koe dat al veel eerder gemerkt en drinkt ze minder.

“Ik bleek mooi grondwater te hebben”, vertelt hij. Daar kwam hij achter dankzij het wateronderzoek van GD. Hij opent een map en laat de uitslag zien van de verschillende watersoorten - grondwater en regenwater. “Er staan hier waarden bij en hierachter de norm. Daar kun je wat mee. Zoals je ziet zit alles oké binnen de normen.”

Regenwater als veedrinkwater Met Toine brainstormde hij vervolgens over de keuze voor het gebruik van grond- en regenwater als veedrinkwater.

Momenteel doet hij het nog niet, maar uiteindelijk wil hij het regenwater gaan gebruiken. “Alles wat uit de lucht komt, kun je gebruiken.” Het is wel belangrijk er dan bovenop te zitten.

De kwaliteit kan namelijk variëren. “Je moet er op een gegeven moment op kunnen vertrouwen dat het water goed is.”

Via een opvangsysteem waarbij de hemelwaterafvoer via een zeef is aangesloten op de regenwateropslag, vangt hij zoveel mogelijk regenwater op. Dat water komt terecht in een bassin. Die infrastructuur legde hij zelf aan, evenals het opvangpunt met de zeef. “Dat is een leuke uitdaging als je iets heel nieuws wil: vaak is het nog niet te koop. Dus moet je het zelf maken.”

Koeien maken zelf drinkbak schoon Ook al komt het water goed de drinkbak binnen, het is zaak om het goed in de gaten te houden. Want etensresten die via de koeienneuzen in het water terechtkomen kunnen het drinkwater alsnog vervuilen. Jan Willem kwam op een idee.

“Ik kwam erachter dat koeien een mooie ruwe tong hebben, waarmee ze de drinkbakken perfect kunnen schoonmaken.

Daarom zet ik elke dag de kraan naar de drinkbakken even dicht via een automatische tijdklok, zo’n twintig minuten tot een uur, afhankelijk van de buitentemperatuur. De dieren likken de bak dan zelf helemaal schoon. Ik houd nog wel in de gaten of er mest in de waterbak zit. Dat maak ik zelf schoon.”

• Koeien willen direct na het melken graag veel water drinken.

Zorg dat de drinkbak goed bereikbaar is en voldoende water beschikbaar.

• Heeft u eigen bronwater en twijfelt u of de capaciteit van het waterbehandelsysteem voldoende is om ook tijdens ‘piekmomenten’ voldoende en goed gezuiverd water te garanderen?

Ga dan eens na hoeveel water er per minuut in de bak stroomt. Minder dan 20 liter per minuut? Check dan waarom de capaciteit van de wateraanvoer onvoldoende is.

• Observeer het gedrag van koeien tijdens warme periodes.

Hebben alle koeien toegang tot water of zijn er opstoppingen rondom de waterbak?

• Controleer regelmatig de waterkwaliteit via de Drinkbakcheck.

Kijk voor meer informatie op www.gddiergezondheid.nl/ rundveedrinkwater

Toine adviseerde Jan Willem om in de zomer nog eens zo’n onderzoek te doen naar de regenwaterkwaliteit water uit het bassin, omdat kiemen zich bij hoge temperaturen sneller vermenigvuldigen. “Bij temperaturen boven de 20 graden moet je oppassen.

Maar het bassin onder de oplopende wachtruimte is koel, donker en het water wordt belucht. Daardoor is de kans dat schadelijke kiemen zich vermeerderen minimaal. Dus als het wateronderzoek in augustus ook goed is, drinken de koeien vanaf september kalkvrij regenwater.”

Voor Jan Willem was het verhelderend om eens zo’n onderzoek te doen. Hij zou het zeker weer doen. “Het is altijd een goede zaak om een monster te nemen en met iemand met kennis daarvan de uitslagen te bespreken. Dat je niet denkt: mooi, ik heb mijn vinkje voor Qlip gehaald, en klaar. Water is belangrijk. Kijk maar naar jezelf, je bestaat voor meer dan de helft uit water. Dat geldt voor ieder organisme. De basis voor een goede gezonde veestapel is goed en schoon drinkwater.”

Herkauwer, augustus 2019 - 9

Bovilis IBR Marker Live en Bovilis BVD

Pak ze samen aan!

Vraag uw dierenarts om advies.

Bovilis® IBR Marker Live, bevat per dosis (2 ml) gereconstitueerd vaccin 105,7-107,3 TCID50 Levend Bovine Herpesvirus type-1, stam GK/D (gE-). Doeldier: Rund. Indicatie: Actieve immunisatie van runderen ter vermindering van de intensiteit en de duur van de klinische respiratoire verschijnselen veroorzaakt door een infectie met BHV-1 en ter vermindering van de nasale uitscheiding van veldvirus. Bijwerking: Vaak een geringe voorbijgaande temperatuurverhoging (1°C), na intranasale vaccinatie kan vaak een toename van de neusuitvloeiing worden waargenomen. Toediening en dosering: Intranasale (IN) of IM toediening van 1 dosis (2 ml) gereconstitueerd vaccin. Dieren op een leeftijd tussen 2 weken en 3 maanden: alleen intranasaal vaccineren. Vaccinatieschema: Basis schema: vaccineer ieder dier vanaf de leeftijd van 3 maanden met een enkelvoudige dosis. De eerste herhalingsvaccinatie dient 6 maanden na de basisvaccinatie plaats te vinden. Alle volgende herhalingsvaccinaties dienen gegeven te worden met een interval niet groter dan 12 maanden. Vroege bescherming schema: voor het basis schema wordt een extra intranasale vaccinatie gegeven op een leeftijd tussen 2 weken en 3 maanden. Voor de herhalingsvaccinatie vanaf de leeftijd van 15 maanden kan het vaccin gereconstitueerd worden in Bovilis BVD. Wachttermijn: 0 dagen. Waarschuwing: De productinformatie van Bovilis BVD dient te worden geraadpleegd voordat de gemengde vaccins worden toegediend. REG NL 9675 UDD. Voor overige informatie, zie bijsluiter.

Bovilis® BVD, bevat per dosis (2 ml) geïnactiveerd cytopathogeen boviene virus diarree (BVD) virus type-1, stam C-86: 50 EU > 24,6 VN eenheden inducerend. Doeldier: Rund. Indicatie: Actieve immunisatie van koeien en vaarzen vanaf 8 maanden ter bescherming van de foetus tegen transplacentaire infectie met BVD virus. Bijwerkingen: In zeer zeldzame gevallen kan een lichte zwelling op de injectieplaats, een geringe voorbijgaande temperatuurverhoging, een overgevoeligheidsreactie, voorkomen. Toediening en dosering: Intramusculaire injectie met 1 dosis (2 ml) vanaf de leeftijd van 8 maanden. Basisvaccinatie: tweevoudig met een interval van 4 weken, de tweede niet later dan 4 weken voor de dracht of tijdens de vroege dracht om foetale bescherming te mogen verwachten. Bij koppelvaccinatie vanaf 8 maanden leeftijd alle dieren vaccineren. Herhalingsvaccinatie: bij individuele vaccinatie: 4 weken voor het begin van de volgende dracht; bij koppelvaccinatie: één vaccinatie 6 maanden na de basisvaccinatie, vervolgens enkelvoudige hervaccinatie met een interval van maximaal 12 maanden. Voor de herhalingsvaccinatie vanaf de leeftijd van 15 maanden kan het vaccin gereconstitueerd worden in Bovilis IBR Marker Live.

Wachttermijn: 0 dagen. Waarschuwingen: De productinformatie van Bovilis IBR Marker Live dient te worden geraadpleegd voordat de gemengde vaccins worden toegediend. REG NL 9587 UDD. Voor overige informatie, zie bijsluiter.

MSD Animal Health Postbus 50, 5830 AB Boxmeer www.my-msd-animal-health.nl/rundvee

©2019 MSD Animal Health B.V. Alle rechten voorbehouden.

Maarten Weber, rundveedierenarts, specialist rundergezondheid en Margreet Pasman, marktmanager rund

salmonella

SALMONELLASTATUS CHECKEN BIJ AANVOER? ALTIJD ZINVOL Veel rundveehouders streven naar een gesloten bedrijfsvoering. Toch is het soms nodig om runderen aan te kopen. Bij de aanvoer van runderen is er altijd een risico op insleep van infectieziekten. Desondanks worden er nog vaak dieren aangevoerd van bedrijven met een onbekende of lagere salmonellastatus.

Aanvoer van runderen is soms noodzakelijk om uw doelen te realiseren, zoals optimalisatie van de productie. Wanneer u runderen aanvoert van een bedrijf zonder salmonella-onverdachtstatus, loopt u risico op de insleep van een salmonella-infectie.

Dit kan uw productiedoelen lelijk doorkruisen. Om problemen met salmonella voor te blijven, is het dan ook raadzaam de salmonellasituatie op uw bedrijf nauwlettend te volgen.

Runderen aankopen of verkopen Wanneer u runderen moet aankopen, doe dit dan van een bedrijf met een onverdachtstatus, ongeacht de status van uw eigen bedrijf. Dit kunt u checken door vóór aanvoer van de runderen de salmonellastatus van het herkomstbedrijf op VeeOnline

SALMONELLA PROGRAMMA ONVERDACHT Wist u dat deelnemers aan het Salmonella Programma Onverdacht van GD automatisch een bericht krijgen als zij een rund aankopen van een bedrijf waarvan de salmonellastatus niet bekend is? Kijk voor meer informatie op www.gddiergezondheid.nl/salmonella.

op te zoeken (bij ‘Gezondheidsstatussen’ onder het menu ‘Registratie’). Hier vindt u de gunstige statussen van alle UBN’s die deelnemen aan het openbaar register. Wilt u juist runderen verkopen? Met een onverdacht-status gaat dit een stuk gemakkelijker.

Onderzoek voor aankoop Kiest u ervoor om dieren aan te voeren van een bedrijf zonder onverdachtstatus? Dan kunt u ze vóór aankoop al laten onderzoeken op antistoffen tegen salmonella. Dit onderzoek voor aankoop bestaat uit een bloedonderzoek op antistoffen tegen salmonella via een ELISA-test. Blijkt hieruit dat één of meerdere van de aan te voeren runderen antistoffen tegen salmonella heeft? Neem dan geen dieren af van dit bedrijf.

Onderzoek na aanvoer Bij het transport van runderen kunnen salmonella-infecties makkelijk optreden. Ook als er bij het onderzoek vóór het transport geen antistoffen werden aangetoond, is het daarom goed om na aanvoer het bloedonderzoek te herhalen. De grootste kans die infectie aan te tonen is als onderzoek drie weken na aanvoer plaatsvindt. Heeft een dier antistoffen, dan heeft het een salmonella-infectie doorgemaakt en is het mogelijk nog besmettelijk. Het advies is in dat geval om de betreffende runderen zo snel mogelijk weer af te voeren.

Herkauwer, augustus 2019 - 11

Jan Stemerdink: “Je voorkomt problemen door preventief bekappen en kunt meteen zien hoe het met de klauwgezondheid staat�

12 - Herkauwer, augustus 2019

Jessica Fiks, redacteur

reportage

JAN STEMERDINK VINDT KLAUWGEZONDHEID BELANGRIJK

Rugspuit in plaats van doorloopbad Formaline is bij onzorgvuldig gebruik gevaarlijk en mogelijk kankerverwekkend. Waarom zou je het dan nog gebruiken in een doorloopbad? Dat dacht ook Jan Stemerdink uit Winterswijk. In de zoektocht naar een alternatief kwam hij uit bij de rugspuit, gevuld met een oplossing met een lage zuurgraad. Eenvoudig te gebruiken: “Terwijl ik de koeien behandel, dekt mijn vrouw de tafel en we zijn tegelijk klaar om te ontbijten.”

De boerderij telt zo’n zeventig stuks melkvee en Jan runt deze sinds 1994 samen met zijn vrouw Mia. Klauwgezondheid vinden ze belangrijk en Jan besteedt er dan ook veel aandacht aan.

“Gezonde klauwen zijn de basis voor een gezonde koe. Ze lopen dan makkelijk, komen goed bij het voerhek. En gezonde koeien hebben een hoge productie, zitten goed in hun vel en zijn actief.”

Er bovenop zitten Zo’n twaalf jaar geleden kende Jan klauwproblemen op het bedrijf, Mortellaro en vooral het wittelijndefect. De draai die de koeien moesten maken voor het melken was de boosdoener. Met de komst van de melkrobot zijn de looplijnen aangepast, zodat de koeien nu in een rechte lijn lopen. Door daarnaast veel aandacht aan klauwgezondheid te geven, zijn de problemen grotendeels opgelost.

Jan: “Heb je eenmaal Mortellaro in de stal, dan krijg je het er nooit honderd procent uit. Het is belangrijk om consequent te behandelen, juist omdat het ook zo besmettelijk is. Met de rugspuit behandel ik koeien ik om de veertien dagen.

Herkauwer, augustus 2019 - 13

“Ze merken niets van het besproeien door de rugspuit, hoogstens dat het wat kietelt” Het hele koppel, inclusief jongvee dat binnen zes weken moeten afkalven. Ik gebruik per behandeling zo’n twee liter, een liter van de oplossing kost zeven euro.” De koeien zijn gewend om af en toe vast te staan. Handig, want zo kan hij de behandeling snel doen, terwijl zijn vee gewoon dooreet. “Ze merken er niets van, hoogstens dat het iets kietelt.” Dit in tegenstel-

ling tot het voetbad, waar koeien vaak niet door willen lopen.

Al had Jan dat bad altijd zo opgesteld, dat ze er wel door moesten lopen. Maar de dampen die eraf kwamen zijn niet gezond voor je, dat staat zelfs op de verpakking. Dus wilden we wat anders. Zorg wel voor een rugspuit die geschikt is voor zuur.”

Jan bereidt de rugspuit voor

14 - Herkauwer, augustus 2019

Klauwgezondheid Tankmelk Om Mortellaro effectief aan te pakken is het belangrijk om eerst inzicht te krijgen in de infectiedruk van Mortellaro op uw bedrijf.

Klauwgezondheid Tankmelk toont aan hoeveel antistoffen tegen Mortellaro aanwezig zijn in uw koppel melkkoeien. Afhankelijk van de uitslag krijgt u een advies over de meest effectieve aanpak van Mortellaro op uw bedrijf.

Klauwgezondheid Tankmelk meet ook biotine, zink en mangaan, die een essentiële rol spelen bij het vormen van gezonde, sterke klauwen. Met sterke klauwen krijgen wittelijndefecten, zoolzweren en Mortellaro minder kans.

Meer informatie staat op: www.gddiergezondheid.nl/kga

Jessica Fiks, redacteur

reportage

Preventief bekappen Twee keer per jaar wordt al het vee preventief bekapt, ook de pinken die binnen zes tot acht weken afkalven. “Je voorkomt problemen en kunt meteen zien hoe het met de klauwgezondheid staat”, legt Jan uit. Enkele jaren geleden nam hij ook deel aan de studiegroep Klauwgezondheid van GD. Met een tiental andere veehouders verdiepte hij zich in het onderwerp. “Het is belangrijk om ook te horen hoe anderen ermee omgaan. We hebben het over van alles gehad. Het belang van droge roosters, diepstrooiselboxen, voetbaden en weidegang. Dit alles in combinatie met klauwgezondheid.” Daarnaast zit Jan in andere studiegroepen om zijn kennis op peil te houden, bijvoorbeeld over mineralen en de kringloopwijzer en in de fokstudieclub.

Weidegang en stal De koeien kiezen zelf of ze naar binnen of buiten gaan. De deuren van de stal staan open, zodat ze bij een te hoge temperatuur of luchtvochtigheid uit zichzelf naar binnen gaan. Dan weiden ze ’s nachts. De stal is goed geïsoleerd, zodat het er goed vertoeven is als de temperatuur buiten oploopt.

Weidegang is goed voor sterke en gezonde klauwen Weidegang is goed voor sterke en gezonde klauwen. Jan: “Je ziet alleen wel dat je op moet letten als het modderig is. Dat wil wel eens gaan schuren tussen de klauwen. Maar in de weide droogt de klauw mooi op. In de stal moet je zorgen dat de roosters droog zijn en de vloer zo egaal mogelijk. Zie ik dat een koe kreupel loopt, niet naar het voerhek loopt of blijft liggen terwijl het tijd is om te melken? Dan weet ik dat er wat aan de hand is. Zonodig behandelen we de klauw door te bekappen of met groene pasta. Zo voorkom je grotere problemen. Want een probleemkoe wil je niet, niet voor jezelf en niet voor het dier.

Daarom zetten wij echt in op preventie van problemen. Bij klauwen, maar eigenlijk bij alles rond de diergezondheid.”

Een schot in de roos, want het zit met de klauwgezondheid op het bedrijf wel goed. Dit blijkt ook uit de uitslagen van Klauwgezondheid Tankmelk. “Geen verdere actie nodig”, concluderen Jan en Mia tevreden. Ze hebben dit abonnement net afgesloten en doen ook onderzoeken naar onder meer Neospora, BVD en salmonella. “Het blijft levend vee waar je mee werkt, daar kunnen altijd onverwachte dingen mee gebeuren. Het is belangrijk om een vinger aan de pols te houden en te zien of en waar je nog kunt verbeteren.”

Herkauwer, augustus 2019 - 15

DE MOOISTE BILLEN VAN HET LAND • FERTI VLEESVEE MINERALENBOLUS •

VERHOOGDE VRUCHTBAARHEID

MAXIMALE GROEI

OPTIMALE WEERSTAND

Voor jongvee (vanaf 150 kg) en volwassen vee.

SAMENSTELLING: zink, koper, mangaan, jodium, cobalt, selenium*, vitamine B6, vitamine B2, vitamine B12, vitamine E* * Hoog aandeel in vergelijking met andere boli.

6 maanden werkzaam

Vruchtbaarheid

Weerstand

Groei

VERKRIJGBAAR BIJ UW DIERENARTS OF BESTEL OP VETANIMALCARE.NL

klauwen

Menno Holzhauer, rundveedierenarts, specialist rundergezondheid

GD ONDERZOEKT ALTERNATIEVEN

Klauwgezondheid verbeteren zonder formaline, kan dat?

Voor de preventie van klauwproblemen wordt nog vaak formaline in het doorloopbad gebruikt en soms ook nog kopersulfaat. Beide stoffen hebben hun effectiviteit bewezen, maar zijn niet toekomstbestendig vanwege enkele neveneigenschappen.

• Weidegang voor een lagere infectiedruk (het streven is 120 dagen per jaar, minstens zes uur per dag dag) • Daarnaast is het belangrijk om alle materialen die gebruikt worden tijdens het klauwbekappen te reinigen na gebruik en dan te ontsmetten met bijvoorbeeld spiritus

Formaline is bij onzorgvuldig gebruik gevaarlijk en mogelijk kankerverwekkend en kopersulfaat is onder meer giftig voor schapen, vissen en tast het wortelgestel van de grassen in de weiden aan. Daarom is GD een onderzoek gestart naar de mogelijkheid om infectieuze klauwproblemen aan te pakken zonder doorloopbad en naar alternatieven voor formaline. Op bedrijven zonder voetbad viel een aantal zaken op die positief bijdragen aan klauwgezondheid.

Deze willen we graag met u delen: • De ligboxen zijn ruim (1.70 meter van achterrand tot knieboom en 1.15-1.20 meter breed) en er wordt gebruik gemaakt van een goede boxafscheiding • Rubber op de roosters van de loopgangen (achter het voerhek en in de wachtruimte, want daar lopen en staan de koeien) • Droge vloeren door goede ventilatie • Keuze van KI-stieren met een goede referentie voor klauwaandoeningen • Beschikbaarheid van een praktische ruimte om koeien direct te kunnen separeren, met een deugdelijke klauwbekapbox om snel te kunnen behandelen, dan genezen kleinere Mortellaroplekjes sneller

Geregistreerde alternatieven voor formaline zijn: Middelnaam

Toelatingsnummer

Werkzame stof(fen)

Toepassing

4Hooves

13774

Quaternaire ammoniumverbinding (QAV)

Doorloopbad, spray

Hoof-Fit Bath

13486

QAV

Doorloopbad

Inciprop Hoof D

13685

Glutaaraldehyde, QAV

Doorloopbad, spray

Intra Clean & Control

15560

Glutaaraldehyde, QAV

Doorloopbad

KENOFIX

14452

p-chloorm-cresol

Spray

Lely Meteor Care Spray EU

13836

Glutaaraldehyde, QAV, chlorides

Spray

PEDILINE PRO

13686

Glutaaraldehyde, QAV

Spray

PODOCUR SV

13687

Glutaaraldehyde, QAV, chlorides

Spray

Walk Liquid

13726

Glutaaraldehyde, QAV

Doorloopbad, spray

Voor alle bovengenoemde producten geldt in aanvang een toepassingsfrequentie van drie tot vier dagen per week, die bij goed resultaat mogelijk verlaagd kan worden naar drie dagen of zelfs twee dagen per week. Bij alle andere producten die aangeboden worden moet u zich terdege afvragen hoe het met veiligheid en effectiviteit gesteld is.

Heeft u vragen over alternatieven? Dan kunt u contact opnemen met GD via: info@gddiergezondheid.nl of 0900-1770.

MEER INFORMATIE OVER DIT THEMA VINDT U OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/KGA

Herkauwer, augustus 2019 - 17

Robots zijn overal Veel veehouders hebben robots in de stal en ook GD gebruikt robotsystemen. We verrichten jaarlijks ruim 4,4 miljoen lab-bepalingen en hebben één van de grootste veterinaire laboratoria ter wereld. Dit enorme aantal testen kan natuurlijk niet allemaal handmatig worden uitgevoerd, dus hebben we voor een deel van het werk robotsystemen.

Bijvoorbeeld om monsters te verdelen over de verschillende afdelingen, om PCR-onderzoek en ELISA- onderzoek uit te voeren. Hoe gaat dat in zijn werk?

We doen al deze lab-bepalingen voor diagnostisch onderzoek, en ook om diergezondheidsmonitoring en praktijkgericht onderzoek uit te voeren. Monsters die worden ingezonden voor onderzoek, worden zo snel mogelijk digitaal geregistreerd in het LIMS-systeem.

LIMS staat voor ‘Laboratorium Informatie en Management Systeem’. In dit systeem worden de gegevens vastgelegd van dieren en diermaterialen die voor onderzoek worden aangeboden aan GD. Vanaf het moment van binnenkomst tot aan het verzenden van de onderzoeksresultaten worden de gegevens in het systeem gebracht en bewaard. Digitaal inschrijven verkleint de foutenkans en gaat sneller. We voorzien de buizen en potjes die opgestuurd worden van een barcode, zodat de monsters intern gevolgd kunnen worden en de kans op monsterverwisseling wordt geminimaliseerd. Serummonsters worden na onderzoek nog een maand opgeslagen, mocht er nog een ander onderzoek aangevraagd worden dan kunnen wij het bestaande monster gebruiken en hoeft u niet opnieuw te laten bloedtappen.

Automatische monsterverdeling De meeste monsters die naar ons gestuurd worden, moeten worden onderzocht op antistoffen. Bij binnenkomst op het laboratorium worden deze monsters verdeeld over verschillende microtiterplaten. Zo kunnen ze verdeeld worden voor verschillende testen en een deel van het monster kan opslagen worden.

Tijdens deze monsterverdeling wordt melk en serum uitgevuld met pipeteerrobots. Al het materiaal heeft barcodes waardoor de robotsystemen exact weten hoeveel en voor welk onderzoek het monster verdeeld moet worden.

18 - Herkauwer, augustus 2019

Sinds 2012 is er ook een pipeteerrobot in gebruik bij de monsterverdeling die ook in de avond/nacht zelfstandig monstermateriaal uitvult. Afdelingshoofd immunologie Iwan Kristens: “Binnen immunologie verwerken we 3.8 miljoen monsters per jaar. Het is fijn dat er voor de monsterverdeling en het lab robotsystemen zijn. De robot van de monsterverdeling kan in de nacht zo’n 7000 monsters uitvullen voor onderzoek. Daar kunnen we dan de volgende dag meteen mee aan de slag. De monsters gaan vervolgens naar de analisten die de testen uitvoeren.

De grote monsterstromen worden getest met twee ELISA robotsystemen, deze twee systemen produceren zo’n 5000 onderzoeksresultaten per 24 uur. Als het om kleinere aantallen gaat, doen we het onderzoek gedeeltelijk handmatig. Ook hierbij worden de stappen voor het onderzoek waar mogelijk uitgevoerd met geautomatiseerde hulpmiddelen.”

PCR-robot Thea von Bannisseht is afdelingshoofd microbiologie, waar jaarlijks zo’n 50.000 PCR-testen worden gedaan. De Polymerase Chain Reaction (PCR) is een snelle en zeer gevoelige methode om uit monstermateriaal kleine hoeveelheden genetisch materiaal van virussen, bacteriën of parasieten aan te kunnen tonen.

Een PCR kun je niet rechtstreeks op het monstermateriaal (swabs, weefsel, bloed, mest of FTA-cards) uitvoeren. Het genetisch materiaal moet eerst vrijgemaakt worden uit het monster.

Dit verschilt per materiaalsoort en per PCR-methode. Er is dus een voorbewerking nodig en DNA-extractie. Vervolgens worden door de PCR specifiek één of meer gedeeltes van het genetisch materiaal vermenigvuldigd die dan geanalyseerd kunnen worden. Ook binnen dit proces wordt gebruik gemaakt van robots.

De robots worden voorgeprogrammeerd op het soort onderzoek dat moet worden gedaan. De robot wordt ingezet bij het vrijmaken (de extractie) van DNA uit de voorbewerkte monsters. De voorbewerking is nodig om het materiaal geschikt te maken voor de DNA extractie. Dit gebeurt door magnetische bollen, waardoor het DNA uit het monster wordt vrijgemaakt met een speciale oplossing. Na het wassen van de magnetische bollen met wasbuffer wordt het geheel verhit, waardoor het DNA los komt van de magnetische bollen en als uitgangsmateriaal kan

uit het lab

Jessica Fiks, redacteur

Monsters die worden ingezonden voor onderzoek worden digitaal

Melk en serum wordt uitgevuld met de pipeteerrobots. Sinds 2012 is er

geregistreerd in het lIMS- systeem. Ze krijgen een barcode, zodat de

ook een pipeteerrobot die in de avond/nacht zelfstandig

monsters intern gevolgd kunnen worden.

monstermateriaal uitvult.

Voordat je een PCR kunt uitvoeren, is er een voorbewerking nodig en

De Polymerase Chain Reaction (PCR) is een snelle en zeer gevoelige

DNA-extractie. PCR kun je niet rechtstreeks op het monstermateriaal

methode om uit monstermateriaal kleine hoveelheden genetisch

uitvoeren. Het genetisch materiaal moet worden vrijgemaakt.

materiaal van virussen, bacteriĂŤn of parasieten aan te kunnen tonen.

dienen voor de PCR-test. Aan dit uitgangsmateriaal wordt een mix toegevoegd van ingrediĂŤnten (primers) die ervoor zorgt dat een specifiek stuk dat uniek is voor de ziektekiem die we zoeken, indien aanwezig, wordt vermenigvuldigd.

Om dit te bewerkstelligen worden de monsters met mix in een thermocycler geplaatst waar bij verschillende temperaturen cycli worden doorlopen om tot vermenigvuldiging van het DNA te komen. Deze miljoenen kopieĂŤn worden zichtbaar gemaakt doordat er kleur wordt gevormd als het specifieke DNA inderdaad vermenigvuldigd is (een zogenoemd fluorescent label). Als de ziekteverwekker in het monster wordt aangetroffen, wordt de

hoeveelheid kleur gemeten die leidt tot een uitslag. Bij elke test worden controlemonsters meegenomen met een bekende uitslag, zodat na afloop de analisten kunnen controleren of alles goed is verlopen. Deze uitslag wordt dan weer in het LIMS ingevoerd zodat de cirkel rond is en de uitslag verstuurd kan worden.

Voor het GD-lab draait alles om zo snel en betrouwbaar mogelijk onderzoeken voor klanten uit te voeren. Op die manier kunnen we miljoenen lab-bepalingen uitvoeren en heeft u zo snel mogelijk de uitslagen van uw monsters.

Herkauwer, augustus 2019 - 19

AGRI SERVICE JEUKEN B.V. A

+ B

C

M

Y

CM

MY

CY CMY

K

RISORSA®AGRI EASY SERVICE JEUKEN B.V. Nieuwee! formul

Dip spray producten en te

gebruiken bij melkrobotsystemen Anzeige Agri Risorsa A5-ha-4c 24.09.2008 10:07 Uhr Seite 1

A

C

M

Y

CM

MY

CY CMY

K

C

M

Y

CM

MY

CY CMY

K

+ B

voor celgetal

Anzeige Agri Risorsa A5-ha-4c 24.09.2008 10:07 Uhr Seite 1

+ B

A

De oplossing problemen

+ B

Schubert straat 33, 6566 DL Millingen a/d Rijn (nl) RISORSA STRONG Tel: +31 481 433661 Vormt een + B bescherming A lichte Nieuwe e! formul Fax: +31 481 432075 ® ® Mob: +31 (0)6 53195804 RISORSA BARRIER RISORSA BARRIER Vormt een extreme bescherming www.agriservicejeuken.nl Nieuwe ule! ®

form

ADVERTEREN IN DIT MAGAZINE?

Naamloos-7 1

24-07-19 10:39

Neem contact op met: Marcel Koot T+31 (0)314 - 355 852 E marcel.koot@dock35media.nl I www.dock35media.nl

BOX PELLETS

De volgende stroproducten zijn zeer aantrekkelijk in prijskwaliteitverhouding ten opzichte van andere strooisels.

De producten nemen ook veel meer vocht op en hebben een zeer positieve uitwerking op de mest.

KALKSTROMATRAS pH 9+

BOXKALK

Boxpellets

pH 10+

vanaf € 165 per ton • Diepstrooiselboxen • Paardenboxen • Vrijloopstallen • Potstallen

BOXKALK pH 12

Boxcrush vanaf € 188 per ton • Pluimvee • Rubbermatbedden • Diepstrooiselboxen • Paardenboxen

+31(0)6 - 24 69 70 90 +31(0)6 - 51 26 91 09

Guido Sinnige • tel. 06 - 215 84 212 • www.boxpellets.nl

www.agrikal.nl www.kalkstromatras.nl

Agrikal_GD-Herkauwer_91x121_2.indd 1

11-10-18 16:49

Naamloos-5 1

24-07-19 10:30

Haal meer uit VeeOnline

ALLE ACTUELE BEDRIJFSINFORMATIE IN VEEONLINE Bij het aanvoeren van een rund op uw bedrijf is het belangrijk de status van het bedrijf waar het dier vandaan komt te vergelijken met uw eigen bedrijfsstatus. Het afvoerende bedrijf kan een certificaat met alle statussen op het moment van afvoeren downloaden en mailen of eventueel voor u printen.

U kunt op VeeOnline alle actuele bedrijfsinformatie vinden en ook uw aan- en afvoermelding regelen, zodat het rund wordt toegevoegd aan uw stallijst.

Op VeeOnline kunt u uw actuele statussen inzien, laboratoriumuitslagen en rapportages bekijken, BVD-oorbiopten digitaal inschrijven, uitgebreide rundgegevens in het openbaar register opvragen en uw aan- en afvoerlijsten beheren. Ook kunt u de gezondheidsverklaring en het bedrijfscertificaat gratis digitaal opvragen. Als er voor BVD een onderzoek of actie nodig is op uw bedrijf, of uw BVD-status wijzigt, dan krijgt u per e-mail een attentie en vindt u alle bijbehorende informatie op VeeOnline.

Geplande onderzoeken Op uw VeeOnline-homescherm staat onder ‘Geplande onderzoeken’ welke onderzoeken nodig zijn. Klik op het blauwe cijfer achter ‘Aantal onderzoeken’ of op de tekstlink om te zien om welke onderzoeken het precies gaat. Wanneer u een rood uitroepteken ziet, is het nodig om direct tot actie over te gaan.

Geplande acties Onder ‘Geplande acties’ staan acties die van u als veehouder worden verwacht. Klik ook hier op het blauwe cijfer of de tekstlink om te zien om welke acties het gaat. Voor deze acties heeft u geen dierenarts nodig. Denk aan het nemen van een oorbiopt bij een pasgeboren kalf of het afvoeren van een rund.

Tip van Amrit Knoppers Als u vrouwelijke runderen ouder dan een jaar aanvoert van een niet BVD-vrij bedrijf dan moet u het in ieder geval laten onderzoeken op BVD-antistoffen.

Omdat een koe met BVD-antistoffen drachtig kan zijn van een BVD-drager behoudt uw bedrijf de status ‘observatie’ totdat het kalf van het aangevoerde rund is onderzocht op BVD of er negen maanden na de aanvoermelding geen kalf is geboren. Zorg ervoor dat u altijd een oorbioptang en een aantal speciale oormerken voor BVD-onderzoek in huis heeft, zodat u het kalf direct na de geboorte kunt onderzoeken.

Amrit Knoppers werkt op de klantcontactadministratie (KCA) van GD. U kunt hen met vragen of klachten elke werkdag bereiken tussen 08.00 en 17.00 uur door te bellen met 0900-1770 en te kiezen voor optie 1.

Eenvoudig inloggen met uw Z login Wist u dat het gebruik van een account op VeeOnline kosteloos is voor veehouders? Ook de meeste modules zijn gratis. Heeft u nog geen login? Vraag deze eenvoudig aan met de knop ‘Login aanvragen’ op www.veeonline.nl. U ontvangt uw toegang tot VeeOnline direct per e-mail.

Heeft u al een Z login met eHerkenning? Dan kunt u deze tijdens het activeren van uw nieuwe Z login voor VeeOnline gratis koppelen.

MEER OVER VEEONLINE VINDT U OP WWW.VEEONLINE.NL

Herkauwer, augustus 2019 - 21

Vaker acuut ernstige long- en borstvliesontsteking bij melkvee De bacterie Mannheimia haemolytica kan plotseling infecties veroorzaken en treft vaak koeien die er goed uitzien.

Deze bacterie zorgt voor een zeer agressief verlopende longen borstvliesontsteking en kent vaak een dodelijke afloop.

De indruk van Veekijker en pathologen van GD was dat we dit heftig verlopende ziektebeeld de laatste jaren vaker zien bij volwassen melkvee. Klopt dit gevoel? Dat hebben we onderzocht.

22 - Herkauwer, augustus 2019

Mannheimia haemolytica is, vooral bij kalveren, een ‘oude bekende’. Het is een bacterie die onder normale omstandigheden aanwezig is in de neus- en keelholte bij runderen, schapen en geiten. Bijzonder is dat GD de laatste jaren steeds vaker betrokken is bij een zeer agressief verlopende long- en borstvliesontsteking door Mannheimia bij volwassen melkvee, vooral in de herfst/winterperiode. Regelmatig blijft het niet bij één dier. Het kwam voor dat in korte tijd meer dan tien koeien binnen één bedrijf hieraan stierven.

monitoring

Snel handelen Bij luchtwegklachten met hoge koorts wordt terecht vaak gedacht aan een IBR-, BVD of Salmonella-uitbraak. Maar vooral als het ziektebeeld zeer agressief, snel en dodelijk verloopt met verschijnselen van pleuritis (borstvliesontsteking) is het belangrijk om aan Mannheimia haemolytica te denken. Het kan zo snel verlopen dat een koe die ’s avonds ziek wordt, de volgende morgen al niet meer is te redden.

Kan Mannheimia niet worden uitgesloten? Dan is het belangrijk snel uw dierenarts erbij te betrekken. Zo kan snel de juiste behandeling worden gestart en kunnen vooraf monsters worden genomen (longspoeling). Of stuur een gestorven dier voor sectie in om de verdenking te bevestigen.

Percentage M. haemolytica infecties

Marit Biesheuvel, epidemioloog, Jasper het Lam & Debora Smits rundveedierenartsen en Evert van Garderen, Veterinair patholoog

25 20 15

Melkvee > 1jr Vleeskalveren

10 5 0 2004-2006 2007-2009 2010-2012 2013-2015 2016-2018

Figuur 1. Percentage M. haemolytica- infecties in melkvee >1 jaar en vleeskalveren ten opzichte van het totaal aantal ingezonden dieren per bedrijfstype in de periode 2004 - 2018 (bron: GD LIMS).

Omdat ook bij Mannheimia al resistentie tegen sommige antibiotica voorkomt, is het belangrijk te weten welk antibioticum ingezet moet worden. Om te weten voor welke antibiotica deze bacterie gevoelig is, is het aan te bevelen om de gekweekte Mannheimia (vanuit longspoeling of sectie) hierop te laten testen met een zogenaamd antibiogram, zodat de dierenarts de juiste middelen kan voorschrijven. Wees, totdat Mannheimia uitgesloten is, terughoudend met vaccinaties aangezien die mogelijk het ziektebeeld kunnen verergeren. Verder is het advies om bij een uitbraak van Mannheimia stressvolle ingrepen even uit te stellen.

Analyse historische resultaten GD onderzocht of het klopt dat dit agressieve ziektebeeld vaker voorkomt. De cijfers bevestigen inderdaad deze waarneming. We registreren al tientallen jaren nauwkeurig de bevindingen van gestorven dieren en ander monstermateriaal. De epidemiologen van GD, specialisten in het analyseren van dit soort grote databestanden, laten zien dat de stijging significant is. In de afgelopen drie jaar (2016-2018) werd er 4,4 keer vaker Mannheimia aangetoond bij melkvee dan in de periode 2004-2006. In die laatste 15 jaar is deze stijgende lijn steeds steiler gaan oplopen. Bij jongvee (<1 jaar) op melkveebedrijven daarentegen, werd geen stijging gezien.

Bij vleeskalveren zien we vanaf een leeftijd van vier weken ook een toename van M. haemolytica-infecties, die behalve in de borstkas (longen, borstvlies, hartzakje) ook vaak in de buikholte (buikvlies) een acute ontsteking geeft. Dit geeft een iets ander ziektebeeld, maar kan ook zeer snel fataal zijn. Ook deze toename in het aantal voor sectie ingestuurde vleeskalveren met een M. haemolytica-infectie was significant; de stijging was zelfs nog iets groter dan bij volwassen melkvee. Bij vleeskalveren was de afgelopen drie jaar de kans op het aantonen van een M. haemolytica-infectie 5,5 maal groter dan in de periode 2004-2006.

In overleg met de sector bezien we of meer achterhaald kan worden over de achtergrond van het vaker voorkomen van problemen veroorzaakt door M. haemolytica.

Al sinds 2002 houdt de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) zich intensief bezig met de uitvoering van de dier­ gezondheidsmonitoring in Nederland. Hiervoor werken wij nauw samen met onder andere de diersectoren, de zuivel, het ministerie van LNV, dierenartsen en veehouders. Deze rubriek verhaalt over bijzondere gevallen, speciaal onderzoek en opvallende resultaten die het werk van de monitoring oplevert. Samen werken we aan diergezondheid in het belang van dier, dierhouder en samenleving.

Herkauwer, augustus 2019 - 23

BVD

VAN DRACHT TOT DRAGER BVD is een complexe ziekte. Zo kunnen dieren die een infectie doormaken tijdelijk infectieus zijn, maar er zijn ook dieren die drager worden en het virus levenslang verspreiden. Hoe kun je bepalen of BVD op je bedrijf een rol speelt? En hoe ontstaat nou zo’n drager?

Meer informatie hierover vindt u op www.gddiergezondheid.nl/risicofactoren-bvd

24 - Herkauwer, augustus 2019

raa kt

bes m et

Als een rund zonder antistoffen in aanraking komt met het BVD-virus kan de infectie toeslaan.

Een geïnfecteerde koe kan na infectie kort besmettelijk zijn voor koppelgenoten.

Na vier weken heeft de koe antistoffen tegen BVD opgebouwd. Het is nu beschermd tegen het virus. Wordt het dier daarna drachtig, dan is het kalf ook beschermd.

Legenda

Gevoelig rund

oe

k

Wat is nu de besmettingsroute als het BVD-virus op een bedrijf binnenkomt? We leggen het schematisch uit.

ige cht dra

BVD-virusonderzoek wordt gedaan om te checken of een dier een BVD-virusdrager is. Is de uitslag ‘aangetoond’, dan was er virus in het bloed aanwezig. Vrijwel altijd betekent dit dat het dier een BVD-drager is. Om dat zeker te weten kan na minimaal drie weken nogmaals een bloedmonster getest worden op virus om zeker te weten dat het een BVD-virusdrager is. Is het dier een drager? Voer het dan, om verdere verspreiding van BVD op het bedrijf te voorkomen, zo snel mogelijk af.

Een

BVD-antistoffenonderzoek wordt gedaan om te weten of een dier de infectie heeft doorgemaakt. Deze besmetting kan langer of korter geleden zijn geweest. Bij jongvee ouder dan acht maanden kan de aanwezigheid van antistoffen wijzen op de aanwezigheid van een drager op het bedrijf. Omdat een vrouwelijk rund met BVD-antistoffen drachtig kan zijn van een BVD-virusdrager, moet een aangevoerd rund van een niet BVDvrij bedrijf op antistoffen getest worden om te checken of het dier een risico is voor het bedrijf.

Als het BVD-virus op een bedrijf binnenkomt, kan een rund door opname via neus of mond geïnfecteerd raken. Wat er daarna gebeurt, hangt af van het dier dat besmet raakt: is het drachtig of niet?

Een niet-drachtige koe raakt besmet

Het stellen van de diagnose BVD op basis van klinische verschijnselen is lastig en niet betrouwbaar. Daarom zal het moeten worden bevestigd met onderzoek. GD heeft daarvoor meerdere testen beschikbaar, verdeeld in twee groepen: testen voor het aantonen van antistoffen en testen voor het aantonen van het virus.

Infectieus rund

Rund met afweerstoffen

Margreet Pasman, marktmanager rund en Wendy van de Streek, beeldredacteur

Als een rund zonder antistoffen (0-4 maanden) drachtig is en in aanraking komt met het BVD-virus gebeurt er iets bijzonders.

Niet alleen de koe raakt geïnfecteerd, ook het kalf.

De koe kan in de eerste twee weken kort besmettelijk zijn voor koppelgenoten.

BVD-virusdragers zijn de voornaamste bron van verspreiding van BVD-virus binnen de rundveepopulatie. Zij scheiden levenslang en continu grote hoeveelheden virus uit,ook als ze worden gevaccineerd. Nakomelingen van BVD-dragers zijn ook altijd drager.

Na vier weken heeft de koe antistoffen tegen BVD en is vanaf dan beschermd tegen het virus. Het kalf niet; dat wordt een BVD-drager. Dit betekent dat het virus voor het kalf ‘lichaamseigen’ is.

De infectie hoort als het ware bij het kalf.

BVD-dragers kunnen ogenschijnlijk gezond ter wereld komen. Van de dragers die geboren worden sterft vijftig procent binnen het eerste levensjaar. Tien procent van de dragerkalveren wordt een volwassen melkkoe.

Herkauwer, augustus 2019 - 25

VOOROP IN DIERGEZONDHEID

Wilt u sterke en gezonde klauwen?

Check hoe het zit!

Met Klauwgezondheid Tankmelk wordt uw tankmelk vier keer per jaar automatisch onderzocht op biotine, zink en mangaan, die een essentiĂŤle rol spelen bij het vormen van sterke klauwen. Daarnaast krijgt u inzicht in infectiedruk van Mortellaro en advies om Mortellaro op uw bedrijf gericht aan te pakken. Zo werkt u aan gezonde en sterke klauwen op uw bedrijf. Want het loopt lekkerder met sterke klauwen.

Meer weten? www.gddiergezondheid.nl/kga

GD LOOPT VOOROP IN KLAUWGEZONDHEID VOOR STERKE KLAUWEN EN ACTIEVE KOEIEN

Jubileum

GD OPENT DEUREN VOOR KLANTEN

Kijkje in de keuken GD vierde in juni het 100-jarig bestaan met zijn klanten.

Veehouders, dierenartsen en andere belangstellenden uit de sector kwamen naar Deventer voor rondleidingen, workshops en lezingen. En om ervaringen uit te wisselen en in gesprek te gaan met diergezondheidsexperts.

Nieuwsgierig wachten bezoekers tot de rondleiding door het laboratorium begint. Daar horen ze wat er eigenlijk gebeurt met de monsters die worden ingestuurd. Ze komen langs de afdelingen Immunologie, Bacteriologie en Chemie & Histologie en zien de sectiezaal waar pathologen aan het werk zijn.

Dierenarts Roel Damen werkt bij dierenartspraktijk de Meierij in Sint-Oedenrode. “Drie keer per week brengt leverancier Miedema onze inzendingen naar GD. Ik vind het erg interessant om te zien hoe deze verwerkt worden. Vooral de routing, het digitale inschrijven en hoe alles loopt. Het is ook fijn om je vragen te kunnen stellen.”

Wat is goed drinkwater?

Buitendienstmedewerker Toine van Erp en senior analist Coen Hegeman vertellen over goed drinkwater tijdens de workshop waterkwaliteit. Toine: “Wisten jullie dat een koe vier liter water moet drinken voor iedere liter melk die wordt geproduceerd?

Water moet dan ook altijd beschikbaar zijn, het liefst in meerdere waterbakken goed verdeeld over de stal. En probeer op te letten op welke momenten koeien willen drinken en dat er dan toegang tot is, bijvoorbeeld na het melken.”

Herkauwer, augustus 2019 - 27

Jessica Fiks, redacteur

Jubileum

Coen demonstreert vervolgens hoe wateronderzoek in zijn werk gaat. Want het kan er nog zo schoon uitzien, je weet pas na een onderzoek echt hoe het met de waterkwaliteit gesteld is.

Kijkje in de baarmoeder Annet Lansink en haar man runnen een melkveebedrijf in Hezingen. Ze volgden de workshop over voetbaden in de melkveehouderij, deden de labrondleiding en namen een kijkje in de baarmoeder van een koe. â&#x20AC;&#x153;Via de veearts sturen we wel eens monsters in, dus het is bijzonder om hier rond te lopen. Wat me bijblijft zijn de alternatieven voor voetbaden. Ook de workshop over de baarmoeder was erg interessant. Om dat zo eens allemaal te zien.â&#x20AC;?

Tijdens die workshop vertellen rundveedierenarts Thomas Dijkstra en onderzoeker Erik van Engelen van alles over de vruchtbaarheid bij koeien. Dit doen ze aan de hand van verschillende baarmoeders en eierstokken die liggen opgesteld. Ze laten de diverse stadia van de cyclus zien en leggen uit welke problemen je tegen kan komen bij het insemineren en hoe je een drachtige baarmoeder herkent. Het is prachtig om te zien hoe ingenieus het allemaal is opgebouwd.

28 - Herkauwer, augustus 2019

Onder het genot van een hapje en een drankje wordt nog nagepraat. Na een dag vol indrukken vertrekken de bezoekers vervolgens huiswaarts.

Onverwachte verandering van uw status, verhuizing van uw bedrijf of het kiezen van een GD-programma: sommige situaties vragen om persoonlijk contact met GD. Bel dan rechtstreeks met de GD buitendienstmedewerker in uw regio.

SABINE TIJS Dat zichtbare verschijnselen van een uierontsteking lang niet altijd iets zeggen over de kiem die deze uierontsteking heeft veroorzaakt, dat weten we. Toch was ook ik verrast in een casus waarin aangekochte dieren direct na afkalven mastitis hadden, vaak aan meerdere kwartieren.

De melk was sterk afwijkend en de koeien hadden flinke koorts. Dit is een beeld dat we vaak zien bij omgevingsgebonden mastitisverwekkers zoals E.coli of Klebsiella. Ook Mycoplasma zou, op basis van het verloop, de oorzaak kunnen zijn van deze problemen. Bacteriologisch onderzoek gaf echter een heel andere uitslag, namelijk Streptococcus agalactiae.

Het klassieke kenmerk van deze koegebonden mastitisverwekker is een sterke celgetalverhoging zĂłnder dat de melk of koe zichtbare afwijkingen laat zien.

Zo blijkt maar weer dat de praktijk niet zwart-wit is. Mij werd bevestigd wat ik eigenlijk al wist: aan de verschijnselen kun je niet zien welke bacterie een uierontsteking veroorzaakt. Met de BO-uitslagen kon de veehouder doelgericht aan de slag.

Door de geĂŻnfecteerde koeien als laatste te melken, te behandelen met antibiotica en de spenen secuur te dippen na het melken kreeg de veehouder de uiergezondheid snel weer op een goed niveau.

FRANS JANSEN Na 35 jaar zit mijn werkzame leven bij GD erop. Als medewerker van destijds GD Limburg werd ik geconfronteerd met Brucelloseuitbraken in de grensstreek en ten gevolg van (illegale) importen.

Op 25 bedrijven moest ik de boodschap brengen dat alle runderen weg moesten. Zeer ingrijpend voor de veehouder. Het registratiesysteem (schetsen) bleek niet toekomstbestendig. Door toenemende internationale handel en groter wordende bedrijven was een modernere aanpak en een waterdicht systeem noodzakelijk. Op initiatief van de sector werd I&R opgezet, inmiddels uniform in de EU en dat helpt bij het bestrijden van dierziekten. Met genoegen kijk ik terug op de periode waarin ik kon bijdragen aan I&R dat zich ontwikkelde tot een basisregistratie die inmiddels veel breder gaat dan alleen gezondheidszorg en veeverbetering. Nederland is inmiddels voor Brucellose twintig jaar vrij en momenteel zijn BVD en IBR aan de beurt.

BUITENDIENSTMEDEWERKERS (netnummer 0570) Andreas Lameris Mike Weersink Anton Gosselink Chantal Winterman-Schrijver Joyce Feijen Hans Miltenburg Heleen Worm Jan Strampel Marion Veldman Lammert de Vries Renske van de Beek Sabine Tijs Sietske Haarman-Zantinge Theo Scheepens Toine van Erp Walter Schouten

66 02 83 66 03 51 66 04 98 66 04 79 66 05 36 66 03 32 66 03 75 66 04 64 66 01 27 66 04 39 66 05 55 66 03 67 66 03 61 66 04 61 66 03 94 66 04 62

Door de sterke collectieve gedachten bij dierziektebestrijding gaat dat ook lukken. De beste garantie om zelf vrij te worden en blijven is als je buurman/land ook vrij is!

Succes en het ga u goed.

Herkauwer, augustus 2019 - 29

ADVERTORIAL

Rust bij de dieren door full spectrum zonlicht verlichting met ionisatie...

Dat merken veehouders op met de producten van Freshlight. Dit is een van de genoemde ervaringen wat de ledverlichting in combinatie met ionisatie doet bij dieren.

De ledverlichting is zeer energiezuinig en geeft de hoogste lichtopbrengst per opgenomen Watt in de verlichtingsbranche.

Daarmee komt de verlichting in de juiste omstandigheden in aanmerking voor fiscale regelingen zoals de EIA en de MIA/Vamil.

Full spectrum zonlicht De ledverlichting van Freshlight biedt het kleurenspectrum van het zonlicht aan, inclusief UV-A, UV-B en infrarood. Dit spectrum zorgt voor vorming van vitamine D. Vitamine D zorgt ervoor dat dieren sterkere botten hebben, zich vitaler voelen, minder vatbaar voor ziekten zijn en een betere spierfunctie ontwikkelen.

Ionisatie De behuizing van de verlichting is voorzien van koolstofborsteltjes.

Deze koolstofborsteltjes stoten 24/7 negatief geladen ionen uit.

De ionen verspreiden zich als een wolk door de stal en hechten zich aan stofdeeltjes. Door de ionisatie wordt fijnstof en de pathogene druk gereduceerd wat zorgt voor een gezonder stalklimaat en een betere werkomgeving voor de boer. Het resultaat is een reductie van minimaal 30%.

LUCHTZUIVERENDE LED-VERLICHTING Schone lucht Minder antibioticum Vermindering van pathogenen Minder uitval Gezonde dieren

De ionisatie en het licht kan apart van elkaar aan- en uitgeschakeld worden. Wanneer in de avond de verlichting uitgaat, blijft de ionisatie zijn werk doen.

Ervaringen Door de jaren heen heeft Freshlight al vele diverse stallen mogen inrichten met de verlichting. Door navraag te doen bij een aantal melkveehouders en kalverhouders leert men dat de ervaringen positief zijn.

Door de verlichting met ionisatie van Freshlight zijn de melkkoeien en kalveren rustiger. Het jongvee laat ook tochtigheid eerder en beter zien. Bij de kalveren zijn luchtwegproblemen verminderd.

Daarnaast worden er ervaringen gedeeld dat het prettiger werken is met het full spectrum zonlicht en de controle op de dieren beter gaat.

Meer informatie over de producten van Freshlight?

Tel: 055 - 302 00 22 E-mail: info@freshlightgroup.com Website: www.freshlightgroup.com

+31 (0)55 - 302 00 21 www.freshlightgroup.com

de boer op

100 jaar

GD VIERT HONDERDJARIG JUBILEUM Wij bestaan dit jaar 100 jaar, dat betekent dat wij al 100 jaar vol passie samen met u werken aan diergezondheid in het belang van dier, dierhouder en samenleving. Wist u dat u op onze jubileumpagina leuke wetenswaardigheden over GD door de jaren heen te weten kunt komen?

Win een gepersonaliseerde overall Wie jarig is trakteert, daarom geven wij gedurende ons jubileumjaar cadeautjes weg. U kunt een mooie overall winnen met uw eigen bedrijfsnaam erop.

Wilt u kans maken op deze speciale overall? Meld u dan aan via onze jubileumwebsite. Elke honderste aanmelder wint een overall. Doe mee en ga naar www.100jaargd.nl/winactie-overall.

NEEM EENS EEN KIJKJE WWW.100JAARGD.NL

vraag & antwoord

VRAAG: HOE KOMT HET DAT IN DE NAZOMER DE VRUCHTBAARHEID TEGENVALT?

ANTWOORD: RYAN VAN EGMOND RUNDVEEDIERENARTS

In de zomer en nazomer komt het kwik regelmatig boven de 21 graden uit. Als de luchtvochtigheid dan ook nog eens hoog is, bestaat het risico dat uw droge- en hoogproductieve koeien hiervan stress ondervinden.

Deze zogenaamde hittestress uit zich onder meer in een lagere droge stof opname. Bij de droge koeien neemt daardoor het risico op diergezondheidsproblemen na het afkalven toe, zoals melkziekte, baarmoederontsteking of slepende melkziekte. Koeien met deze gezondheidsproblemen worden meestal moeilijker drachtig en er zijn meer rietjes nodig om deze koeien drachtig te krijgen. In het ergste geval blijft de koe gust en moet ze om deze reden zelfs afgevoerd worden. De oorsprong van problemen met de vruchtbaarheid kunnen dus al in de droogstand ontstaan.

Bij de lacterende koeien veroorzaakt de lagere droge stof opname een lagere melkproductie. Daarnaast neemt bij hoogproductieve koeien het risico op een negatievere energiebalans (NEB) toe.

Deze NEB zorgt ervoor dat de koeien meer conditie verliezen, minder goed tochtig, drachtig worden en drachtig blijven. De NEB kan zorgen voor een slechtere tochtexpressie door een lagere droge stof opname. Vindt toch bevruchting plaats dan is er een grotere kans op vroeg-embryonale sterfte.

Voor een goede vruchtbaarheid is het belangrijk om zowel bij de droge- als melkkoeien maatregelen te nemen om de negatieve gevolgen van hittestress zoveel mogelijk te voorkomen.

TIPS OM HITTESTRESS TE VOORKOMEN: HTTPS://WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/ HITTESTRESS-RUNDVEE

Herkauwer, augustus 2019 - 31

diergezondheid volgens Gerard Cupido Het gaat goed met de diergezondheid op Terschelling. Gerard Cupido (39) heeft er een melkveebedrijf met honderdveertig koeien en zestig stuks jongvee. “We kopen weinig tot geen vee aan van de vaste wal, als er gekocht en verkocht wordt doen we dat meestal onderling. Doordat je op een eiland vrij geïsoleerd bent, is het een uitgelezen kans om vrij te worden van dierziekten.”

Samen met zijn vrouw en drie kinderen woont hij met veel plezier op Terschelling. In 2009 nam hij het bedrijf over van zijn vader en oom. Voor de melkkoeien en al het jongvee wordt weidegang toegepast, net zoals bij de rest van de boeren op het eiland.

Samen schouders eronder Middels een gezamenlijke aanpak die ze ongeveer tien jaar geleden zijn gestart onder leiding van dierenarts Jos Kievits, is de diergezondheid verbeterd. Gerard: “Samen met de dierenarts en veehouders zitten we bij elkaar om de diergezondheid zo hoog mogelijk te houden. Zo proberen we vee zo min mogelijk te verplaatsen en helpen we elkaar om de diergezondheid structureel te verbeteren. Want mocht er ergens iets misgaan, dan is de kans groot dat het zich verspreid over het hele eiland. Daarom is een gezamenlijke aanpak zo belangrijk.”

Salmonella Gerard had op zijn bedrijf nooit salmonella, tot in 2013 de nieuwe stal werd gebouwd. Het blijft gissen waar het vandaan is gekomen, maar het ging mis. “In het begin werden er melkmonsters genomen om eventuele dragers eruit te halen en sindsdien wordt bij het jongvee elk half jaar bloed van de vijf jongste dieren getapt. Bij het jongvee zijn alle uitslagen steeds gunstig, maar bij de koeien kwamen we een aantal dragers tegen, deze hebben we afgevoerd. We hebben maatregelen genomen. Zo gebruiken we nu geen drijfmest meer op land waar we binnen vier weken gaan weiden en schonen we de greppels aan het einde van de zomer al. De meeste collega’s hebben de weidepercelen rondom in het draad en laten de koeien niet meer uit de sloot drinken, maar verstrekken water uit eigen bron of waterleiding. ” Toekomst Diergezondheid staat hoog in het vaandel bij Gerard. Het is de basis van een gezonde bedrijfsvoering. “Ik hoop de levensduur van mijn melkvee nog wat te verhogen, die ligt nu op zo’n vierenhalf jaar. Op Terschelling is de gemiddelde leeftijd van het melkvee iets hoger; ongeveer vijf jaar. Het blijft in mijn ogen te laag. Ik hoop in de toekomst dat mijn bedrijf gezond blijft, zowel op dierlijk als financieel gebied.

En dat het over enkele tientallen jaren wordt overgenomen, zodat het blijft voortbestaan. Ik geniet volop van de dieren, de omgeving en alles wat er bij dit beroep komt kijken.”

Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-634104, www.gddiergezondheid.nl, info@gddiergezondheid.nl