GEZONDHEIDSDIENST VOOR DIEREN
Nieuws en mededelingen Deze pagina’s zijn een bijdrage van Gezondheidsdienst voor Dieren Postbus 9 7400 AA Deventer T. 0900-1770 E. redactie@gddiergezondheid.nl www.gddiergezondheid.nl REDACTIE: Kees van Maanen (deskundige infectieziekten paard) Emiel Schiphorst (marktmanager paard) Linda van den Wollenberg (paardeninternist) Anita Werkman (adviseur marketing & communicatie) EINDREDACTIE: Anne Taverne
Uw suggesties voor het katern zijn welkom via redactie@gddiergezondheid.nl
TEST PAARDEN GRATIS OP PPID In samenwerking met Boehringer Ingelheim biedt GD in september en oktober gratis PPID-testen aan. PPID is een storing in de hormoonafgifte in de hypofyse en kan onder andere hoefbevangenheid, vermagering, verminderd presteren en vachtveranderingen veroorzaken. Met name hoefbevangenheid is een ernstige aandoening. Over het ontstaan, de symptomen en de behandeling komen in de praktijk regelmatig vragen.
OORZAKEN Hoefbevangenheid kan diverse oorzaken hebben. We kunnen ze globaal onderverdelen in een probleem in de hormoonhuishouding, een verkeerd dieet, een ernstige ziekte (diarree of koliek) of overbelasting. Bij meer dan 70 procent van de paarden met hoefbevangenheid in het najaar blijkt PPID (Pituitary Pars Intermedia Dysfunction) de oorzaak. PPID stond vroeger bekend als de ziekte van Cushing. Grofweg zien we PPID vaker bij paarden en pony’s die ouder zijn dan vijftien jaar, maar het wordt steeds duidelijker dat het ook bij jongere paarden kan voorkomen. Het is daarom verstandig dieren die hoefbevangen worden zonder duidelijke aanleiding, of die verschijnselen vertonen van PPID, hierop te laten testen bij GD. PPID-materialen nodig voor inzending naar GD? Vraag ze aan bij onze klantenservice 0900-1770 optie 5 of bij Maaike Lafeber (KCApaard@gddiergezondheid.nl). U ontvangt dan gratis monstermateriaal voor vijf tot tien monsters uit uw praktijk.
VEELGESTELDE VRAAG: Tekenbeet bij paarden: welk monstermateriaal kun je het beste laten onderzoeken? Maaike Lafeber: De Ixodus ricinus (de schapenteek) kan de ziekte van Lyme en Anaplasma overbrengen. Deze tekensoort komt van oudsher veel in Nederland voor. Tussen 2007 en 2013 werden tijdens onderzoek op elf verschillende locaties in Nederland en België meer dan dertienhonderd teken van een andere soort gevonden: de Dermacentor reticulatus. Deze kan drager zijn van piroplasmose en vormt tegenwoordig een serieuze inheemse bedreiging. In het recent door GD geïntroduceerde tekenpakket (artikelnr. 11429) wordt middels PCR-onderzoek in een EDTA-bloedmonster gekeken naar anaplasma en piroplasmose (veroorzaakt door Babesia caballi of Theileria equi). Anaplasma kan verschijnselen geven als koorts, lusteloosheid, gebrek aan eetlust en dikke benen. Bij piroplasmose variëren acute verschijnselen van hoge koorts, ernstige bloedarmoede en geelzucht tot bloed in de urine. In een meer chronisch stadium komen gewichtsverlies en wisselende periodes met koorts, slecht presteren en verlies van spiermassa voor. De veroorzaker van de ziekte van Lyme (Borrelia burgdorferi) circuleert maar een zeer korte periode in de bloedbaan. PCR-onderzoek op EDTA-bloed geeft dus veel kans op een vals-negatieve uitslag. GD raadt voor onderzoek naar deze verwekker daarom aan urine in te sturen (artikelnr. 11352). Uiteraard kunnen Anaplasma, Babesia en Theileria ook als individuele ziekteverwekkers onderzocht worden. Vanwege de aantrekkelijke prijs (60 euro per monster) kiezen de meeste dierenartsen voor het tekenpakket.
HO4 / 2017
41
GEZONDHEIDSDIENST VOOR DIEREN
Tekst: Kees van Maanen
VOORKOMEN EN MANAGEN DROESUITBRAAK
Hoe wordt mijn bedrijf droesvrij.nl? Bij de preventie en beheersing van droes blijft het tijdig stellen van een diagnose altijd noodzakelijk. Daarom heeft GD nu het abonnement ‘Droescertificering’ ontwikkeld. Met dit vrijwillige abonnement is het voor paardenhouders een stuk eenvoudiger om droes te identificeren en eventueel te behandelen. Sommige paarden laten bij een infectie met droes weinig of geen verschijnselen zien, maar zijn toch drager van de bacterie en kunnen deze dus overdragen op andere paarden. Het
42
HO4 / 2017
is niet mogelijk om deze dragers op het oog aan te wijzen, maar het is wel belangrijk dat ze ‘zichtbaar’ zijn. De laatste jaren zijn er flinke vorderingen gemaakt met betrekking tot
VOORDELEN VAN HET ABONNEMENT • Het kunnen aantonen dat u een vrij- dan wel onverdacht status hebt; • Het risico op terugkerende droesproblemen te verminderen door terugdringing van aantal dragerdieren; • Uniek certificaat herkenbaar voor dierenarts en houder. Wilt u meer weten over droescertificering of u aanmelden? Kijk dan op www.droesvrij.nl.
GEZONDHEIDSDIENST VOOR DIEREN diagnostiek en vaccinatie. Om het aantal gevallen van uitbraken van droes op paardenbedrijven terug te dringen zijn daarnaast echter goede voorzorgsmaatregelen nodig. Denk aan het in quarantaine plaatsen van paarden waarbij de infectie is vast gesteld en van nieuwe paarden die de ziekte mogelijk op een bedrijf zouden kunnen binnenbrengen. Met het abonnement ‘Droescertificering’ worden diagnostiek, maatregelen en adviezen beschreven om droes op een bedrijf te bestrijden.
HOE WERKT HET ABONNEMENT? Het vrijwillige abonnement is gebaseerd op een serologische screening om een eventuele besmetting met de bacterie Streptococcus equi subspecies equi, de veroorzaker van droes, vast te stellen. Voor seropositieve paarden is vervolgonderzoek nodig om dragers te identificeren, zodat zij kunnen worden behandeld. De deelnemende bedrijven volgen een helder protocol (Aanpak Droes) voor de aanpak en bestrijding van droes. De vaste
KLINISCHE VERSCHIJNSELEN DROES • Koorts • Minder eetlust • Lusteloos • Snotachtige neusuitvloeiing • Gezwollen lymfeknopen en uiteindelijk abcessen in de lymfeknopen, met name van het hoofd en de nek, die naar buiten of naar binnen toe doorbreken NB: Niet alle paarden zullen deze verschijnselen laten zien. Er zullen ook paarden zijn waar weinig of niets aan te zien is, maar die de infectie toch doormaken en drager kunnen worden.
dierenarts van het bedrijf is betrokken bij iedere stap, waaronder monstername, advisering en behandeling.
MEERDERE OPTIES Er zijn binnen het abonnement twee opties mogelijk: Droes-vrij of Droes-onverdacht status. Beiden beginnen met het éénmalig testen van alle paarden op het bedrijf. Dit om eventuele dragerdieren te identificeren en vervolgens te behandelen. Voor beide opties wordt in het eerste jaar hetzelfde droespreventieplan gevolgd, inclusief
het testen van nieuwe paarden die op het bedrijf aankomen. Als men een Droes-vrij certificaat heeft behaald en dit wil continueren, moeten alle paarden jaarlijks opnieuw getest worden. Indien het bedrijf genoegen neemt met het overgaan naar een Droes-onverdacht certificaat is het opnieuw testen van de pony’s en paarden niet verplicht. Wel dienen het bedrijf en de dierenarts een verklaring te ondertekenen, waarin staat dat de richtlijnen van dit abonnement in het afgelopen jaar zijn aangehouden en ook in het komende jaar gevolgd zullen worden.
HO4 / 2017
43
GEZONDHEIDSDIENST VOOR DIEREN
Cursus Rhinopneumonie voor dierenartsen Er is de laatste tijd veel aandacht voor de equine herpesvirussen type 1 en 4 (EHV-1 en EHV-4), de veroorzakers van rhinopneumonie. Om dierenartsen goed te informeren organiseert GD op 15 en 16 november samen met de Faculteit Diergeneeskunde en Zoetis een interactieve cursus. EHV-1 en EHV-4 komen wereldwijd voor. Hoewel een infectie met dit virus bij het paard niet altijd opvallende klinische symptomen geeft, of alleen een verkoudheid veroorzaakt, zijn er ook twee verschijningsvormen die meer impact hebben op de paarden en hun eigenaren: de abortus- en de neurologische vorm. De gevolgschade van deze laatstgenoemde uitingsvormen kan voor bedrijven aanzienlijk zijn. Dit zorgt bij de betrokken dierenartsen vaak voor veel werk en vragen. Dat er veel onduidelijkheden zijn blijkt ook uit de hoeveelheid vragen die de Helpdesk Paard krijgt over de ziekte.
Evaluaties van eerdere GD cursussen laten zien dat rhinopneumonie een onderwerp is waarover paardendierenartsen graag meer zouden horen. Dit is voor GD genoeg aanleiding om dit onderwerp nu, samen met de Faculteit Diergeneeskunde, op de agenda te zetten.
VAN DIAGNOSTIEK TOT PLAN VAN AANPAK Tijdens deze cursusavond zullen dr. Kees van Maanen, drs. Linda van den Wollenberg en prof. Marianne Sloet van Oldruitenborgh-Oosterbaan actuele en praktische informatie over rhinopneumonie met u delen. In diverse casussen komen
ervaringen op het gebied van het toepassen van diagnostiek en gevolgde therapie aan bod. Daarnaast is het opstellen van een praktisch plan van aanpak voor bedrijven die te maken hebben met een rhinopneumonie-uitbraak onderdeel van het programma. Hierbij wordt ook zeker de interactie met de deelnemers gezocht. Deze cursus is aangemeld bij het CKRD voor accreditatiepunten. U kunt zich aanmelden via www.gddiergezondheid.nl/gdacademy.
HELPDESK PAARD VOOR DIERENARTSEN Bent u dierenarts en wilt u graag advies of acute informatie over infectieziekten bij paarden? Neem dan contact op met de Helpdesk Paard via 0900-7100 000 (optie 5). Dit centrale telefoonnummer is opgezet voor en door dierenartsen. Het biedt de sector tevens de mogelijkheid om informatie uit het veld snel te bundelen en, indien nodig, direct stappen te ondernemen. Bij verdenkingen van aangifteplichtige infectieziekten (zoals opgenomen in art. 15), dient u primair contact op te nemen met de NVWA. De Helpdesk Paard is bereikbaar op werkdagen tussen 15.00 en 17.00 uur. U krijgt dan direct een specialist van GD of de Faculteit Diergeneeskunde (FD) aan de lijn.
44
HO4 / 2017
Linda van den Wollenberg, Guillaume Counotte, internist toxicoloog
Kees van Maanen, viroloog
Emiel Schiphorst, accountmanager