GD
Nieuws en mededelingen Nieuw: PCR-pakketten voor onderzoek in geval van diarree bij paarden GD biedt nu ook PCR-testen aan voor paarden die diarree en eventueel koorts hebben. Hiermee kunnen de meest voorkomende infectieuze oorzaken van diarree worden opgespoord. Dit kan waardevolle informatie bieden bij het kiezen van een goede behandeling van (sub)acuut zieke paarden met deze klachten. PCR-diagnostiek is een snelle en zeer gevoelige onderzoeksmethode. De nieuwe pakketten voor diarree bij paarden en veulens/jaarlingen worden nu alleen nog aangeboden op basis van inzending van Eswabs; het is de bedoeling dat op termijn ook gewone mestmonsters worden ingezonden. Deze rectale mestafname is een gemakkelijke en schone monsternamemethode. U kunt hiervoor ook opgevangen mestmonsters gebruiken. Als er meerdere paarden diarree hebben is het een optie om een mengmonster te maken van de mest van maximaal drie paarden, waarvan vervolgens een Eswab genomen wordt. Hetzelfde geldt voor het opvangen van paardenmest op drie verschillende dagen. Zeker voor salmonella en Lawsonia, waarbij intermitterende uitscheiding kan plaatsvinden, kan dit de kans op opsporen van de boosdoener vergroten. Onderzoeken We boden al respiratoire PCR-pakketten voor paarden en veulens aan, die ingezet kunnen worden als een paard een vermoedelijke bacteriële of virale luchtweginfectie heeft. Er zijn nu ook twee pakketten voor diarree-onderzoek: Het 'PCR-pakket Diarree Paard' is bedoeld voor volwassen dieren en bevat onderzoeken naar vijf ziekteverwekkers die diarree en koorts kunnen veroorzaken. Het 'Pakket Diarree Veulen/jaarling' is zoals de naam
Deze pagina's zijn een bijdrage van: Royal GD Postbus 9 7400 AA Deventer 088-2025500 (optie 5) redactie@gddiergezondheid.nl www.gddiergezondheid.nl Redactie: Kees van Maanen specialist veterinaire microbiologie Linda van den Wollenberg specialist inwendige ziekten paard Emiel Schiphorst businessmanager Marije Stomps en Anne Taverne (eind)redactie Onze experts zijn bereikbaar voor vragen van practici over paardengezondheid, interpretatie van uitslagen en in te zetten onderzoeken. Ook geven zij graag informatie over nieuwe testen, pakketten en actuele zaken. Tips voor dit katern zijn natuurlijk ook van harte welkom.
al zegt bedoeld voor jonge paarden en bevat, naast onderzoek naar de vijf ziekteverwekkers in het andere pakket, ook onderzoek naar equine rotavirus en Lawsonia intracellularis. Deze ziekteverwekkers staan bij jonge dieren ook bekend als oorzaak van diarree.
Veelgestelde vraag: HOE EN WANNEER KAN IK GD TELEFONISCH BEREIKEN? Maaike Lafeber, GD-klantcontact: “Er is wat veranderd in de wijze waarop u ons telefonisch kunt bereiken. Sinds eind vorig jaar hebben we een nieuw nummer. We zijn nu te bereiken via 088-2025500; geen 0900-nummer meer dus. Vanaf nu ziet u het ook als wij uitbellen vanuit GD, dat gebeurt niet langer anoniem. Het nieuwe nummer is, in tegenstelling tot het oude, gratis. Bovendien is de bereikbaarheid van de klantenservice uitgebreid: op werkdagen kunt u ons tussen 7:30 uur en 19:00 uur bellen. Voorheen was dit tussen 8:00 uur en 17:00 uur. De Helpdesk Paard, waar dierenartsen naartoe kunnen bellen voor veterinair advies, heeft ook een ander nummer gekregen. Deze helpdesk is alleen beschikbaar voor dierenartsen en specifiek bedoeld voor overleg over veterinaire kwesties op het gebied van infectieziekten of paarden met symptomen die daarbij passen, zoals bijvoorbeeld koorts of diarree. Voor beide telefoonnummers is het doorkiesnummer voor de afdeling Paard nog altijd 5.”
DE HIPPISCHE ONDERNEMER 1/2022 | 53
Tekst: Marije Stomps, freelance redacteur
Klinische Avonden Paard Vaste waarde voor paardendierenartsen Wat begon als leuk initiatief voor paardendierenartsen op de KWPN Hengstenkeuring, is uitgegroeid tot een jaarlijks terugkerende bijscholing waar je als praktiserend dierenarts bij geweest móet zijn; vanwege de praktijkgerichte onderwerpen, goede sprekers, interessante locaties én de gezelligheid. De Klinische Avonden Paard blijken veel meer dan alleen een bijscholing voor eerstelijns practici.
R
ob Krabbenborg, productmanager
GD kwam erbij en sindsdien worden de
LIVE EN ONLINE
bij Pavo paardenvoeders, was
KAP georganiseerd op wisselende loca-
Vorig jaar vond de bijscholing noodge-
er vanaf het begin bij en weet
ties door heel Nederland. Jaarlijks wor-
dwongen (door corona) online plaats. En
nog goed hoe het allemaal begon. “In
den meerdere locaties aangedaan, zodat
wat bleek? “Er was heel veel animo, ook
het prille begin ontstond het idee om
deelnemers uit alle windstreken nooit al
vanuit België”, weet medeorganisator
op de KWPN Hengstenkeuring in Den
te ver hoeven reizen. “Die locaties heb-
Susan Hendriksen, productmanager bij
Bosch iets leuks voor paardendieren-
ben altijd wat met paarden te maken.
farmaceut Virbac. “In België blijken niet
artsen te organiseren. Zij kregen een
Denk aan een grote ruitersportzaak,
veel nascholingen gegeven te worden, de
entreekaartje voor de keuring en we
een hoefijzerfabrikant, een paarden
online KAP bleken een uitkomst.” Dit jaar
organiseerden er samen met Virbac
vrachtwagenbedrijf, een springstal,
werd het evenement hybride georgani-
een avondprogramma. Men vond dat
noem maar op. We stonden zelfs eens
seerd, met zowel fysieke bijeenkomsten
heel leuk, maar na een paar jaar bleek
in een dekhok”, lacht Krabbenborg, die
als de mogelijkheid om de KAP online te
dat er vooral dierenartsen uit het zui-
aangeeft dat ze nog één keer zijn terug-
volgen. Iets waar ook vanuit België weer
den van het land kwamen. Wij wilden
gekeerd op het ‘oude nest’: de KWPN
dankbaar gebruik van werd gemaakt.
juist graag alle eerstelijns practici uit
Hengstenkeuring. “Dat was in 2016,
Toch is Linda van den Wollenberg, als
het land bereiken, daarom is het toen
toen we een groot internationaal congres
specialist inwendige ziekten vanuit GD
losgekoppeld van de Hengstenkeuring.”
over osteochondrose organiseerden.”
betrokken bij de organisatie, blij dat er medio februari ook fysiek weer wat mogelijk was. “Ja, elkaar ontmoeten is toch ook een belangrijk onderdeel van
KAP 2022 De Klinische Avonden Paard vonden op 15 en 17 februari plaats. Onderwerpen tijdens deze editie waren ‘The do’s and don’ts van neurologisch onderzoek in de praktijk’, door Dr. Joke Rijckaert, ‘Voorkomen is beter dan genezen. Wanneer heb ik een advocaat nodig’, door Mr. Wibe Reddingius en ‘Praktische aanpak van chirurgische spoedgrepen in het veld’, door Drs. Carmen Scheffer MVR DipECVS. De laatste vertelt: “Als eerstelijns dierenarts kom je wel eens in panieksituaties terecht, waar soms veel mensen omheen staan en iedereen wat te vertellen heeft. Dan is het belangrijk om overzicht en leiding te houden. Op de KAP ben ik aan de hand van voorbeelden ingegaan op hoe je dit praktisch aanpakt. Wat is spoed, hoe ga je te werk, wanneer kun je het zelf oplossen of stuur je juist door? Ik hoop eerstelijns practici niet alleen tips en tricks, maar ook vertrouwen te hebben gegeven. Want als dierenarts moet je tegenwoordig sterk in je schoenen staan.”
54 | DE HIPPISCHE ONDERNEMER 1/2022
de KAP. Daarvoor kiezen we altijd leuke locaties, waar wat te zien en te beleven valt op paardengebied. In de pauze is er vaak een rondleiding of demonstratie. Er is altijd een stamppotbuffet en er kan tijdens het eten dus ook volop bijgepraat worden.” KENNISOVERDRACHT Het belangrijkste onderdeel van de KAP blijft natuurlijk de kennisoverdracht. “Het moeten wat ons betreft onderwer-
GD
KAP bij Dressuurstal van Baalen (2017) pen zijn waar een paardendierenarts in
driksen. “Elk jaar vragen we deelnemers
Zo trachten organisatoren Pavo, Virbac en
de praktijk liefst direct wat aan heeft”,
een evaluatieformulier in te vullen, daar
GD elk jaar weer om een interessant en
aldus Van den Wollenberg. “We kiezen
komen ook ideeën voor volgende edities
leuk programma samen te stellen, waarbij
altijd twee klinische onderwerpen en één
uit. Zo bleek er behoefte aan informatie
het bedienen van de eerstelijns paarden-
onderwerp dat met de organisatie van
over neurologisch onderzoek in de prak-
dierenarts met onderwerpen waar hij een
de praktijk in de breedste zin te maken
tijk, daarom is dit in de afgelopen KAP
dag later in de dagelijkse praktijk wat mee
heeft. Zo hadden we eens een bijdrage
aan de orde gekomen.”
kan, centraal staat.
van de sectormanager paardenhouderij van de Rabobank over financiering van de dierenartsenpraktijk en cijfers uit de hippische sector. Of een recent onderwerp: 'hoe vlieg je je marketing en social media in de huidige tijd het beste aan?'. We proberen daarbij ook regelmatig een onderwerp of spreker te pakken die niet zo voor de hand ligt.” Er wordt ook geluisterd naar wat er leeft onder dierenartsen zelf, weet Susan Hen-
DE DEELNEMER: DIANNE KERSTEN Paardendierenarts Dianne Kersten runt in Nunspeet haar eenmans paardenpraktijk éénPK. Ze gaat al wel tien jaar naar de KAP. “Nascholing valt bij mij normaal gesproken niet in de categorie ‘leuk’. Maar bij de KAP denk ik wel altijd meteen: welke dag past me en welke locatie kan ik kiezen? Je wordt niet doodgeslagen met wetenschappelijke onderwerpen die ellenlang duren. De lezingen zijn kort, krachtig en vaak out-of-the box. Je kunt er echt iets mee in je everydaylife en komt dingen te weten waar je soms niet wist dat je er behoefte aan had. De locaties waar je binnen kunt kijken zijn ook altijd leuk, evenals het ontmoeten van mensen uit de gemengde praktijk en oude bekenden van de opleiding.”
DE HIPPISCHE ONDERNEMER 1/2022 | 55
GD
ONDER DE LOEP
Salmonella-infecties bij paarden SALMONELLA IS EEN ZOGENAAMDE GRAM-NEGATIEVE BACTERIE. ER ZIJN VEEL VERSCHILLENDE SOORTEN, DIE LANG NIET ALLEMAAL ZIEKTEVERWEKKEND ZIJN. IN ONS LAND KOMEN DE ZIEKTEVERWEKKENDE SALMONELLA ENTERITIDIS EN SALMONELLA TYPHIMURIUM HET MEEST VOOR. DEZE SOORTEN ZIJN ZOÖNOTISCH: ZE KUNNEN VAN DIER OP MENS OF VAN MENS OP DIER WORDEN OVERGEDRAGEN. Salmonella-infecties bij paarden komen regelmatig voor, maar leiden meestal niet tot problemen. Paarden kunnen langdurig drager van salmonellabacteriën zijn zonder ziekteverschijnselen te vertonen. Vaak ontstaat er pas ziekte in combinatie met stress, andere ziekten en weerstandsverlaging. De kans op ziekte is sowieso het grootst bij veulens en jonge paarden, omdat zij nog minder weerstand hebben dan volwassen dieren. Ziekteverschijnselen kunnen variëren van een wisselende mate van koorts, lusteloosheid en in ernst variërende diarree tot zelfs sterfte. Daarbij kan ook buikpijn/koliek optreden en met name bij veulens kan er soms bloedvergiftiging optreden die zonder behandeling snel tot sterfte leidt. Ook kan er na de acute fase chronische diarree ontstaan. HOE WORDT HET OVERGEDRAGEN? Een paard of mens kan een salmonella-infectie oplopen door direct contact met besmette dieren of door indirect contact (het via mensen en/of gereedschappen, zoals een wateremmer, mestkruiwagens etc. in contact komen met mest die besmet is). Verspreiding kan ook plaatsvinden door water of voer dat besmet is of door mest van besmette knaagdieren, landbouwhuisdieren of vogels die bijvoorbeeld op de weide terechtkomt. De bacterie kan maanden in de omgeving overleven, dus bij een besmetting in een stal of een kliniek moet altijd zeer grondige reiniging en desinfectie plaatsvinden om de besmetting weer kwijt te raken. Belangrijk, ook omdat er risico’s voor de mens zijn. HOE WEET JE OF HET OM SALMONELLA GAAT? Salmonellabacteriën worden soms in lage hoeveelheden en onregelmatig uitgescheiden. Daarom wordt aangeraden om op meerdere dagen mest te verzamelen en hier een verzamelmonster van te maken. Het GD-laboratorium is zeer ervaren in het kweken van salmonellabacteriën van landbouwhuisdieren en paarden. Daarnaast heeft GD recent een PCR diarreepakket voor veulens en paarden ontwikkeld waarin de belangrijkste ziekteverwekkers op het gebied van diarree bij paarden onderzocht worden. Zo weet je of het om salmonella of iets anders infectieus gaat.
Emiel Schiphorst, businessmanager
56 | DE HIPPISCHE ONDERNEMER 1/2022
Kees van Maanen, veterinair microbioloog
Linda van den Wollenberg, specialist inwendige ziekten
Carlijn ter Bogt, project- en productmanager
Tara de Haan, project- en productmedewerker