GD Veterinair november 2016

Samen werken aan diergezondheid NIEUWSBRIEF VOOR PRACTICI • JAARGANG 22 • NOVEMBER 2016

Signalen over pokken bij pluimvee Bij GD zijn de afgelopen weken meerdere signalen binnengekomen van pokken bij commercieel en hobbymatig gehouden pluimvee. Een deel hiervan is ter sectie aangeboden bij GD en enkele gevallen zijn bevestigd als een infectie met pokken.

Er is echter een aantal gevallen met een klinisch beeld van pokken-achtige laesies, waarbij de diagnose van pokken niet is bevestigd middels histologisch onderzoek. Er lijkt in deze gevallen een andere oorzaak te zijn. Er worden hierbij naast pokken-achtige laesies bij het oor ook andere afwijkingen gevonden, zoals miltzwelling en leverzwelling, die niet typisch zijn voor een pokkenuitbraak. Tevens worden er legdalingen waargenomen oplopend tot 8 procent. Er is in deze gevallen, ondanks uitgebreid onderzoek, nog geen diagnose gesteld.

Ziet u soortgelijke gevallen in de praktijk? Melden kan via de Veekijker Pluimvee (telefoonnummer 0900 – 710 00 00). Praktijkgevallen ontvangen we graag voor pathologisch onderzoek. Er wordt uitgebreid onderzoek gedaan naar mogelijke infectieuze en niet-infectieuze oorzaken.

Drs. Merlijn Kense, dierenarts pluimvee

Nog ruimte voor deelname aan onderzoek naar Mycoplasma bovis GD is in februari 2016, met financiering van ZuivelNL, een veldproef gestart naar de infectiedynamiek van Mycoplasma bovis (M. bovis) op Nederlandse melkveebedrijven. Het doel is om inzicht te krijgen in het infectieverloop van mycoplasma binnen een bedrijf, in mogelijke risicofactoren en het effect van interventies.

Inmiddels neemt een aantal melkveebedrijven deel aan het onderzoek. Er is echter ruimte voor meer deelnemers. Heeft u een melkveebedrijf in uw praktijk met acute klinische verschijnselen van artritis aan de voorbenen of onbehandelbare klinische mastitis aan meerdere kwartieren, die passen bij het begin van een mycoplasma-uitbraak? Dan is deelname voor zowel u als practicus als voor de melkveehouder wellicht interessant.

Deelname Bedrijven die deelnemen worden gedurende drie maanden na het begin van een nieuwe uitbraak intensief bemonsterd en gemonitord. De criteria voor deelname zijn: • melkveebedrijven met minimaal vijftig melkkoeien; • (vermoeden van) een uitbraak van mycoplasma-artritis en/of mycoplasmamastitis, die maximaal twee weken geleden gestart is; • in de laatste twaalf maanden geen klinische verschijnselen van mycoplasma-artritis en/of mycoplasmamastitis gehad en geen mycoplasma aangetoond; • deelname aan de MPR.

Veterinair

11

Heeft u een bedrijf met mycoplasmaproblemen? Neem dan contact op met de Veekijker via telefoonnummer 0900-7100 000 om te informeren of deelname voor dit bedrijf interessant is.

Drs. Debora Smits, dierenarts rundvee

Definitieve leverbotprognose binnenkort bekend

Zoals ieder jaar maakt de Werkgroep Leverbotprognose in november de definitieve leverbotprognose bekend. Hieruit is af te leiden hoe groot het risico op een leverbotinfectie is voor gevoelige dieren.

Veterinair, november 2016 -

1

Drs. Christian Scherpenzeel Dierenarts rundvee

Masterclass: Hoe blijf ik PRRS de baas?

PRRS blijkt een lastige ziekte om aan te pakken. Het blijft maatwerk voor elk varkensbedrijf, maar om verder te komen zijn varkenshouders ook afhankelijk van bedrijven in hun omgeving. Hoe zorgen we ervoor dat alle puzzelstukjes passen? Die vraag staat centraal in de masterclass PRRS die GD samen met Boehringer Ingelheim organiseert.

Onbekend maakt onbemind GD is een organisatie met een hoog kennisniveau en toegewijde technici.

Om kennis te (blijven) vergroten worden GD-medewerkers met een continu traject van interne en externe educatie bijgeschoold. Met aantoonbare expertise spelen we namelijk nog beter in op marktkansen, bewaken we dieren volksgezondheid (One Health) en verhogen we rendement; in het belang van dier, dierhouder en dierenarts.

Duizenden melkveehouders hebben onlangs gebruikgemaakt van de subsidieregeling om eenmalig gratis een Bedrijfsantibiogram Mastitis af te nemen. Er wordt veel contact gezocht met het UGA-team om uitslagen te bespreken en (on)mogelijkheden van mastitisbehandeling door te nemen.

Het vergt van een practicus nascholing om nieuwe en innovatieve diergezondheidsprogramma’s te begrijpen om aan de veehouder uit te leggen.

Als je hier even goed voor gaat zitten is het relatief eenvoudig. Ik realiseer mij goed, met een praktiserend rundveedierenarts thuis, dat die ruimte er gewoonweg niet altijd is.

De collega’s die ermee werken zien het Bedrijfsantibiogram Mastitis als een kans. Een nieuwe tool om het behandelsucces van mastitisantibiotica te evalueren tegen het licht van het diergezondheidsmanagement van een bedrijf. Met de komst van smalspectrum mastitisinjectoren vormt het bovendien extra gespreksstof op het erf om te komen tot een gerichter mastitisbehandelplan met een preventief actieplan. Onbekend maakt onbemind, maar je weet nooit hoe een koe een haas vangt.

De masterclass is op dinsdag 29 november in de Poppe Markelo en donderdag 1 december in de Evenementenhal in Venray.

Programma Dagvoorzitter: Theo Duteweerd 13.00-13.30 Ontvangst 13.30-14.00 Wat is wat in het woud van labonderzoeken? - Manon Houben, GD Wat toon je aan met welke test, zoals de ELISA, PRCR en sequentieanalyse en welke conclusies kun je daar op bedrijfsniveau wel én niet aan verbinden?

14.00-14.30 PRRS-strijdplan: één voor allen of ik voor me eige? - Martijn Steenaert, Boehringer Ingelheim Een goed strijdplan is het begin van de oplossing. Alle betrokkenen dienen kennis te hebben van het hoe en waarom van de aanpak.

14.30-15.00 Pauze 15.00-15.45 Van denken naar doen: hoe verander ik mezelf? - Jolanda Jansen, St. Anna Advies “Mensen houden van verandering maar willen niet veranderd worden”, zo luidt een oude volkswijsheid. Toch blijkt je eigen opstelling vaak de sleutel tot succes.

15.45-16.15 P raktijkcasus ‘Samen aanpakken’ - Bart De Jongh, DAP De Grensstreek Hoe een groep varkenshouders de handen inéén sloeg om vastberaden de strijd met PRRS aan te gaan.

16.15-16.30 Afsluiting en mogelijkheid tot vragen stellen 16.30-17.30 Borrel De masterclasses zijn gratis toegankelijk voor varkenshouders, dierenartsen, adviseurs en andere erfbetreders. Aanmelden: www.gddiergezondheid.nl/prrs-masterclass Dr. Theo Geudeke, dierenarts varken

Alles wat je wil weten over CAE en CL Omdat CAE en CL weer volop in de belangstelling staan, organiseert GD op 6 december een bijeenkomst voor dierenartsen over dit onderwerp.

Dat Caprine artritis encefalitisvirus (CAE) en de Corynebacterium pseudotuberculosisbacterie (CL) in de belangstelling staan, komt helaas omdat ze de kop op steken.

Menig collega die werkt met (melk)geiten is de afgelopen tijd geconfronteerd met één of beide ziekteverwekkers. Wellicht niet in directe relatie, maar wel met vragen en zorgen van klanten. Wij horen graag hoe we jullie kunnen ondersteunen.

Daarom nodigt het team Kleine Herkauwers van GD u uit voor een interactieve bijeenkomst in Deventer. Tijdens deze middag lichten we CAE en CL toe, de fijne kneepjes van de testen en middels een interactief vragenuurtje is er ruimte voor discussie.

Daarnaast komen de certificeringsprogramma’s aan bod. De huidige situatie, met grotere koppels en meer dierbeweging, vraagt om aanpassingen in de programma’s. Naast de sectorvertegenwoordigers willen we ook dierenartsen meenemen in dit proces.

De bijeenkomst, op dinsdagmiddag 6 december van 13.00 uur tot 15.30 uur in Deventer is kosteloos. Bovendien is deze middag aangemeld bij het CKRD voor accreditatiepunten. Aanmelden kan via www.gddiergezondheid.nl/bijeenkomstcaecl.

Dr. Karianne Lievaart-Peterson, Europees specialist gezondheidszorg kleine herkauwers

2

Door het oog van de patholoog: herfstmenu van vette lever en eikeltjestaart Hepatocellulaire steatosis, oftewel leververvetting, en een intoxicatie door eikels of eikenbladeren lijken in eerste instantie niet zoveel met elkaar gemeen te hebben. In de sectiezaal ligt dat anders. De anamnese kan namelijk bij beide aandoeningen de vermelding ‘plots dood’ bevatten.

Bij de diagnose leververvetting roept dit nog weleens discussie op, omdat klinisch niets te zien is aan het dier, en leververvetting volgens de inzender dus niet de oorzaak kan zijn. Hepatocellulaire steatosis wordt echter steeds meer onderkend als indicator voor ernstige leverschade. Hepatocyten worden namelijk door de toegenomen intracellulaire triglyceride-accumulatie gevoeliger voor blootstelling aan cytokines als tumornecrosefactor alpha en endotoxinen. Ook wordt een reductie gezien in het cytochroom P450-gehalte in de lever naarmate er meer vervetting van de hepatocyten is. Deze enzymen zijn nodig om stoffen in de lever om te zetten, zoals antibiotica en sedatieve middelen. In bijsluiters van een aantal middelen wordt leverlijden ook als contra-indicatie voor gebruik genoemd, en ernstige leververvetting valt daar dus ook onder.

Een intoxicatie met eikels en eikenbladeren wordt daarentegen algemeen geaccepteerd als acute doodsoorzaak. De actieve toxische metabolieten veroorzaken acuut verval van de niertubuli met vervolgens proteïnurie en soms zelfs haematurie. Daarnaast kunnen door ischemie en microthrombi bloedingen en infarcten van de darmen ontstaan, die soms ook macroscopisch al zichtbaar zijn.

Beide entiteiten kunnen dus een plotselinge dood van dieren, in dit geval runderen, veroorzaken. Macroscopische bevindingen tijdens sectie en vervolgens evaluatie en integratie van alle overige ingezette onderzoeken leiden soms tot een andere conclusies dan mogelijk verwacht. Een ‘plotselinge dood’ wordt door de inzender vaak geassocieerd met acuut hartfalen, terwijl er meerdere oorzaken op het menu kunnen staan.

Drs. Sylvia Greijdanus, veterinair patholoog

Haal meer uit VeeOnline: BGP en Digitaal Inschrijven GD is continu bezig om functionaliteiten van VeeOnline te verbeteren. Zo hebben we een hoofdstuk aan het BGP toegevoegd waarbij het mogelijk is bedrijfsspecifieke middelen te onderbouwen. Daarnaast gaan we verder met digitaal inschrijven: dat wordt steeds makkelijker.

Voor zowel varken als rundvee is het vanaf 1 januari 2017 verplicht om de onderbouwing van tweedekeusmiddelen in het BBP te verwoorden in het BGP. Wij hebben het hoofdstuk ‘Inzet tweedekeusmiddelen’ alvast toegevoegd aan het BGP. U kunt hierin maximaal drie bedrijfsspecifieke middelen plaatsen vanuit het BBP en onderbouwen in het BGP. Bij het BGP rund zijn de statussen en dieraantallen alvast voor u ingevuld en, bij een machtiging van de veehouder, ook de medirundgegevens. Bij de varkens is onlangs de diercategorie ‘Gespeende biggen’ ingevoegd bij antibioticumgebruik. Kortom, een actueel plan volgens de nieuwe eisen en met actuele gegevens van de veehouder.

Sneller digitaal inschrijven VeeOnline is continu in beweging. Zo is aan het begin van het jaar digitaal inschrijven voor rundvee gelanceerd. Veel praktijken schrijven digitaal in en dankzij de feedback uit de dierenartsenpraktijken ontwikkelen we door. Het is nu nog makkelijker om meerdere monsters met hetzelfde onderzoek digitaal in te schrijven in VeeOnline. Zo hoeft u niet bij elk monster opnieuw het onderzoek en materiaal aan te klikken. Ook gaat het verzenden en laden van het startscherm sneller dan voorheen en begin volgend jaar gaan we daar meer stappen in te maken.

Onderzoeken paard Ook onderzoeken voor paard kunt u digitaal aanmelden. U bespaart dan direct op de inschrijfkosten en u heeft een compleet en actueel overzicht van de gegevens en onderzoeken van uw veehouders. Eind 2016 kunt u ook de eerste onderzoeken voor schapen en geiten digitaal inschrijven. De aansturing volgt in 2017 net als het digitaal inschrijven van monsters voor varkens.

Zo haalt u nog meer uit VeeOnline.

Jessica van Stek, accountmanager VeeOnline

Dierenartsensessie Hogere Varkensgezondheid Noteer alvast in uw agenda: PIC Nederland, Coppens Diervoeding en Boerderij organiseren op dinsdag 17 januari 2017 voor de elfde keer het Praktijksymposium Hogere Varkensgezondheid. Het thema van deze editie is ‘Ziektes buiten de deur houden’. GD organiseert in de ochtend van dit symposium een speciale sessie voor varkensdierenartsen. Dit jaar gaat de ochtendsessie over innovatie op het gebied van labonderzoek. Het symposium is in het Evoluon in Eindhoven. Binnenkort ontvangt u meer informatie over ons ochtendprogramma.

Veterinair, november 2016 -

3

Nieuws en mededelingen Sectiemateriaal 24 uur per dag aanmelden Wist u dat u dieren 24 uur per dag, 7 dagen per week, online kunt aanmelden voor pathologisch onderzoek? Dieren die voor 22.00 uur zijn aangemeld, worden gegarandeerd de eerstvolgende werkdag opgehaald.

Aanmelden kan via het aanmeldformulier op www.gddiergezondheid.nl/ophalensectiemateriaal.

Telefonisch aanmelden kan uiteraard nog steeds via 0900 – 20 200 12.

Checklist voor Keurmerk Zoönosen 2017 Onlangs heeft u van ons vernieuwde checklisten ontvangen van het Keurmerk Zoönosen 2017. Deze zijn bestemd voor de bestaande deelnemers binnen uw praktijk. De dierhouder heeft een brief ontvangen met het verzoek contact met u op te nemen, om samen de lijst in te vullen. Tijdens dit bezoek loopt u samen met de dierhouder, door middel van de checklist, alle punten langs die van toepassing zijn op het bedrijf.

Ook dit jaar zijn weer de nodige wijzigingen doorgevoerd in de checklist om deze zo actueel en praktisch mogelijk te houden.

Veterinair is een uitgave van de Gezondheidsdienst voor Dieren | Redactie Guillaume Counotte, Linda van Duijn, Theo Geudeke, Carlijn ter Bogt - Kappert, Yoni Pasman, Helen de Roode, Sylvia Greijdanus - van der Putten, Jeanine Wiegel | Basisontwerp de PLOEG communicatie | Vormgeving X-Media Solutions Doetinchem | Druk Senefelder Misset Doetinchem | Uitgever GD Deventer | Verschijningsfrequentie 12 keer per jaar | Overname van artikelen toegestaan na schriftelijke toestemming van GD.

Wat vindt u van de Veterinair en de Veekijkerbijlage?

Bij deze editie van de Veterinair hebt u een brief van ons ontvangen met een uitnodiging om mee te doen aan ons lezersonderzoek. We zijn namelijk erg benieuwd naar uw mening over onze nieuwsbrief.

Zowel de Veterinair als de Veekijkerbijlage kunt u becijferen, daarnaast kunt u aangeven hoeveel u gebruikmaakt van onze website. Het onderzoek duurt maximaal 10 minuten. Onder de deelnemers verloten we twee keer een verrassingspakket voor bij de borrel.

Meedoen kan tot uiterlijk 5 januari 2017 via www.gddiergezondheid.nl/lezersonderzoek.

Leest u ook andere bladen? Dan bent u van harte uitgenodigd ook de andere enquêtes in te vullen.

Gepoold onderzoek: gebruik dezelfde swabs Voor gepoold onderzoek, bijvoorbeeld voor PCR-onderzoek bij paarden, krijgen we geregeld swabs binnen die onderling van elkaar verschillen. Voor deze pool is het van belang dat de swabs (maximaal drie stuks) hetzelfde zijn qua grootte en materiaal. Is dat niet het geval, dan heeft dat invloed op het testresultaat. Om afwijkingen in de uitslag te voorkomen, kunt u in onze webshop sinds kort swabs bestellen, speciaal gericht op paarden. Het gaat om een swab voor pony’s en veulens (40 centimeter) en een swab voor paarden (50 centimeter). Door de lengte zijn deze swabs handig in gebruik en kunt u een nauwkeurig monster nemen. Voor een praktische verzending kunt u de swabs na bemonsteren afbreken en in een melkbuisje doen.

Ga naar www.gdwebshop.nl.

ISSN 1388-4042 Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-63 41 04 www.gddiergezondheid.nl, info@gddiergezondheid.nl Voor veterinaire vragen kunt u de Veekijker rechtstreeks bellen op 0900 - 7100 000. Via het keuze­menu kiest u de diersoort waar u informatie over wilt hebben. Voor de verschillende diersoorten gelden andere openingstijden: Rund: 08.30 – 12.00 en 12.45 – 17.00

Rund UGA: 15.00 – 17.00 Kleine Herkauwers: 15.00 – 17.00 Varken: 08.30 – 12.00 en 12.45 – 17.00 Pluimvee: 08.30 – 17.00, spoedgevallen 24/7 Paard (Helpdesk): 15.00 – 17.00 Alle genoemde tarieven zijn exclusief btw en basiskosten.

4Samen werken aan diergezondheid

Laatste kans opgeven cursus droes U kunt zich nog opgeven voor de cursus ‘droes voor dierenartsen’, die GD geeft op 29 november (Boxmeer) en 1 december (Deventer). Tijdens deze cursus presenteren we actuele kennis over droes, bespreken we ervaringen over de toepassing van diagnostiek en therapie én brengen we een praktisch plan van aanpak voor probleembedrijven voor het voetlicht. Ook bespreken we praktijkervaringen van andere dierenartsen, die naar voren zijn gekomen uit de discussies op de masterclasses afgelopen jaar. Dankzij sponsoring van MSD Animal Health kunnen wij de kosten voor deze cursus laag houden. U betaalt nu slecht 150 euro. Mis het niet! Kijk voor meer informatie en aanmelden op www.gddiergezondheid.nl/gdacademy.