Samen werken aan diergezondheid NIEUWSBRIEF VOOR PRACTICI • JAARGANG 22 • APRIL 2016
04
Wanneer Mycopasma synoviae (M.s.) is aangetoond, kan binnenkort aansluitend een antibioticumgevoeligheidsbepaling ingezet worden. Een gevoeligheidsbepaling van M.s. draagt bij aan een effectievere aanpak van klinische verschijnselen.
Veterinair
Nu ook antibioticumgevoeligheidsbepaling M.s.
M.s. kan oorzaak zijn van gewrichts-, ademhalings- en productieproblemen. Om de schade van deze pathogene kiem te beperken kan bij een beginnend probleem behandeld worden met antibiotica. Met een antibioticumgevoeligheidsbepaling van een dergelijke M.s.-stam en behandeling volgens het formularium zijn klinische verschijnselen door een schadelijke M.s.-stam effectiever aan te pakken. Een landelijk overzicht van de antibioticumgevoeligheid van dergelijke stammen kan bijdragen aan een optimalisatie van keuzes van antibiotica en het formularium. Als er sprake is van een M.s.-gerelateerd ziektebeeld kunnen voorafgaand aan een -eventueel- in te zetten behandeling, dieren ingestuurd worden naar GD voor sectie. Bij isolatie van de M.s.-stam kan aansluitend een antibioticumgevoeligheidsbepaling ingezet worden. Deze onderzoeken vallen binnen het algemeen sectietarief 2016 (132,25 euro inclusief basiskosten, exclusief btw). Ook kunnen voorafgaand aan de behandeling swabs ingestuurd worden voor Mycoplasmakweek en een antibioticumgevoeligheidsbepaling. Neem bij het insturen van swabs vooraf contact op met de centrale dierenarts pluimvee, telefoonnummer 0570-660495. Dr. Anneke Feberwee, dierenarts pluimvee
Verlaagd tarief voor onderzoek op droes bij paarden Van alle luchtweginfecties die paarden kunnen krijgen, wordt de droesbacterie het meest aangetoond in het GD laboratorium. Vanwege de toegenomen aandacht verlaagt GD het tarief voor de Streptococcus equi equi-PCR. De bacterie die droes veroorzaakt, de Streptococcus equi equi kan abcessen veroorzaken in de lymfeknopen aan het hoofd. Maar droes verloopt lang niet altijd zo opvallend. Juist als paarden met droes alleen koorts of neusuitvloeiing vertonen, of bij dragerschap zelfs nog minder verschijnselen, vormen ze een risico voor verspreiding van de bacterie naar andere paarden. Dat droes ook door dierenartsen steeds meer wordt gezien als een voor paarden(bedrijven) reële bedreiging, zien we aan het aantal inzendingen voor de PCR voor Streptococcus equi equi, dat de laatste tijd enorm stijgt. We ontvingen van u in het eerste kwartaal van 2016 ruim twee keer zo veel monsters (neusswabs, luchtzakspoelingen en abcesinhoud) als in het eerste kwartaal van 2014. Van de monsters in het eerste kwartaal van 2016 werd 33 procent positief getest. Het percentage positieve monsters was gemiddeld gezien over de afgelopen twee jaar 25 procent. Omdat droes één van de belangrijkste infectieziekten is van paarden en meer aandacht verdient, wordt het tarief voor de Streptococcus equi equi-PCR vanaf april verlaagd naar 33 euro. Zodat het makkelijker wordt beslissingen te nemen over behandelingen van droes en preventie van overdracht van infectie. Hiermee creëren we samen met u niet alleen ‘meerwaarde’ maar vooral ‘meer waarde’ voor de klant. Drs. Ing. Emiel Schiphorst MBA, marktmanager paardengezondheid
Subsidie ZuivelNL: Stimuleringsregeling Diergezondheid
Melkveehouders kunnen bij GD op verschillende manieren gebruikmaken van de subsidie Diergezondheid van ZuivelNL. Bij deze Veterinair vindt u een bijlage waarin per onderdeel (BVD, IBR, Mastitis) is aangegeven hoe gebruik kan worden gemaakt van de beschikbare middelen. Hebt u vragen? Neem dan gerust contact op met de klantenservice van GD via 0900-1770 (optie 1). Veterinair | april 2016 |
1
Drs. Christian Scherpenzeel Dierenarts rundvee
Gumboro thema bij eerste VMP-bijeenkomst Tijdens de eerste VMP-bijeenkomst dit jaar is speciale aandacht besteed aan Gumboro. Een van de aanleidingen waren de aanhoudende Gumboro-uitbraken in Nederland. De uitvoering van vaccinaties blijft belangrijk, bleek tijdens de bijeenkomst op 22 maart.
GD op NMC Communicatie, een structurele aanpak en verantwoord antibioticumgebruik: belangrijke onderwerpen die werden aangesneden tijdens het jaarlijkse internationale uiergezondheidscongres in Arizona (USA). Uiteraard was de Uiergezondheids Aanpak (UGA) van GD hier ook aanwezig. Het congres voor melkveehouders, dierenartsen, uiergezondheidswetenschappers en de hele toeleverende industrie staat bol van resultaten uit praktijkgericht onderzoek. Er waren drie wetenschappelijke hoofdthema’s; het belang van goede communicatie tussen veehouder en adviseurs in het gestructureerd aanpakken van een uiergezondheidsprobleem, het effect van dierwelzijn op (de beleving van de consument over) melkkwaliteit en verantwoord antibioticumgebruik en resistentie in de melkveehouderij. Op de Mastitis Research Workersbijeenkomst hield de UGA een presentatie over de praktische implementatie en moeilijkheden rondom verantwoord en terughoudend antibioticumgebruik, waaronder selectief droogzetten. De deelnemers toonden veel respect voor de Nederlandse veehouders en dierenartsen vanwege de substantiële afname van veterinair antibioticumgebruik, zonder substantiële verslechtering van de diergezondheid. De verwachting is dat ook in de Verenigde Staten de zienswijze op antibioticumgebruik verandert. Californië is de eerste staat in Amerika die wetgeving heeft aangenomen om vanaf 1 januari 2018 het gebruik van ‘Medically Important Antimicrobials’ te reduceren (SB27). Tot slot enkele praktische uitspraken over de dierenarts door keynotespeakers; “Veterinarians need to spend more time in the milking parlor.”, “Communicate inside out: Why? How? What? and start with the WHY?” and “Few clinical mastitis cases are medical emergencies; watchfull waiting may be enough in some mild to moderate cases.”
2
VMP is een samenwerkingsverband tussen pluimveepractici en GD waarbij data worden verzameld en kennis en ervaring wordt gedeeld. Naast de bespreking van de resultaten uit de monitoring was er speciale aandacht voor Gumboro, met name de twee Gumboro-pilots die in 2015 in samenwerking met de VMP-leden zijn uitgevoerd. Een van de aanleidingen waren de Gumboro-uitbraken in Nederland die wel erg lang bleven aanhouden. In de eerste pilot zijn vleeskuikens onderzocht op de mate van bescherming na vaccinatie. Van de onderzochte vleeskuikenkoppels bleek 30 procent niet of slechts gedeeltelijk beschermd te zijn, ondanks vaccinatie. Extra aandacht voor de uitvoering van de vaccinaties blijft dus belangrijk. Bij de andere pilot, waarbij bursa’s uit koppels met Gumboro zijn onderzocht bij GD, zijn geen nieuwe Gumboro-stammen in Nederland aangetroffen die niet door de huidige vaccins zouden worden gedekt. Beide pilots krijgen in 2016 een vervolg. Daarnaast presenteerden twee practici over de ziekte van Gumboro, over vaccinatie bij traaggroeiende kuikens en vaccinaties in de broederij. De bijeenkomst was de eerste van de vier in 2016 georganiseerde VMP-bijeenkomsten bij GD. Al met al een geslaagde bijeenkomst met goede discussies waarbij de deelnemers tevens nascholingspunten ontvingen. Drs. Merlijn Kense, pluimveedierenarts
Trilbiggen: mogelijke oorzaken en een ‘nieuw’ virus? Sporadisch krijgt de Veekijker Varken vragen over trilbiggen. Over de oorzaken van trilbiggen is veel onzeker. In de literatuur worden diverse oorzaken beschreven. Ten eerste infectieziekten zoals varkenspest en Ziekte van Aujeszky. Maar vaak is sprake van een onbekend virus. Een tweede mogelijke oorzaak is een rasgebonden erfelijk defect. De derde mogelijkheid zijn intoxicaties tijdens de dracht met bijvoorbeeld organische fosforverbindingen. Onlangs hebben onderzoekers in de VS een sterk verband gelegd tussen trillen van biggen en een tot nu toe onbekend pestivirus. Dit virus zou op grote schaal voorkomen bij varkens en waarschijnlijk dus ook in Europa. De vondst is beschreven in het artikel ‘Discovery of a novel putative atypical porcine pestivirus (APPV) in pigs in the USA’ (B. Hause et al., Journal of General Virology, 2015). In de VS is inmiddels een PCR-test ontwikkeld voor APPV. Ondubbelzinnig bewijs middels infectieproeven dat APPV trilbiggen veroorzaakt, is nog niet geleverd. Het beeld van trillen of schudden bij neonatale biggen kan ook ontstaan door hypoglycaemie als gevolg van te sterke afkoeling rond de geboorte. Biggen hebben zoals bekend een beperkte glycogeenvoorraad, die overigens wel enigszins is te beïnvloeden door voeding van de zeug.
Dr. Theo Geudeke, dierenarts varken
Problemen met ademhaling niet altijd door pneumonie Ademhalingsproblemen bij het kalf worden niet altijd veroorzaakt door een pneumonie. Aan dit klinische verschijnsel kan ook een andere etiologie ten grondslag liggen, namelijk longoedeem (bijvoorbeeld als gevolg van een circulatiestoornis) of de aanwezigheid van ruimte-innemende processen in borst- of buikholte. Onlangs werd bij GD postmortaal onderzoek verricht op een kalf met een vermelding in de anamnese dat er problemen met de ademhaling gezien waren. De volgende vraag is dan vaak dat men graag een antibiogram wil van de gevonden kiemen. Dit dier had echter macroscopisch meerdere in grootte variërende processen in de buikholte, en bij nadere inspectie bleken deze knobbels voornamelijk aanwezig op de sereuze vliezen van diafragma, peritoneum, lever, milt, maag en darmen. De consistentie hiervan was wisselend, en er was een bleek aspect op doorsnede. Histologisch was het celbeeld vooral monotoon en daardoor passend bij een neoplasie. Verder hadden de cellen een epitheloide tot ronde vorm met veel cytoplasma en waren verspreid mitosefiguren te zien. Ook kan er necrose en verkalking optreden in deze nodules. Deze tumoren, die uitgaan van de sereuze vliezen, worden ‘mesothelioom’ genoemd en hun maligniteit uit zich meer door implantatiegedrag dan door metastasering.
Aanvoeronderzoek salmonella bij aangevoerde runderen Ongeveer eenderde van de melkveebedrijven die deelnemen aan het Salmonella Onverdachtprogramma voert elk jaar runderen aan van een bedrijf zonder status. Aanvoeronderzoek is dan nuttig voor behoud van de gunstige status. In de periode juli 2014 tot juni 2015 ging het om bijna 30.000 runderen. Hiervan was 56 procent jongvee, 26 procent vaars en 18 procent ouder rund. Om het risico op insleep van salmonella te beperken adviseren wij runderen die worden aangevoerd vanaf een bedrijf zonder Salmonella Onverdachtstatus binnen acht weken na aanvoer te onderzoeken. Het aanvoeronderzoek bestaat uit onderzoek van serum met de B/D LPS ELISA. Het aanvoeronderzoek werd bij slechts 37 procent van de 30.000 aangevoerde runderen uitgevoerd. Hierbij bleek 3 procent van de onderzochte runderen ELISA-positief. De uitslag is vaker positief bij oudere aangevoerde runderen dan bij jongvee en vaarzen (zie tabel). Kans op positieve ELISA uitslag aanvoeronderzoek Leeftijd (jaar) < 2 2 ≥ 3 totaal Kans 2% 2% 5% 3% Als een aangevoerd rund ELISA-positief is, adviseren wij het rund zo snel mogelijk af te voeren omdat het rund mogelijk salmonelladrager is en de infectie verder verspreidt. Als alle aangevoerde runderen ELISA-negatief zijn behoudt een bedrijf met de status Salmonella Onverdacht deze gunstige status. In beide gevallen is het aanvoeronderzoek daarom van waarde voor de veehouder. Dr. Maarten Weber, specialist rundergezondheid
Mesotheliomen zijn vrij zeldzaam; bij GD zijn er in vijf jaar tijd twee gezien bij kalveren, waarbij het ene kalf klachten had als gevolg van oplopen en het andere dier had ademhalingsproblemen. De primaire tumoren ontstaan uit de cellen van de sereuze vliezen van pericard, pleura en peritoneale holten, en kunnen ook op al deze plaatsen tegelijkertijd voorkomen. De mesotheliomen komen het meest voor bij kalveren en honden, maar ze worden af en toe ook gerapporteerd bij paarden, katten, varkens en andere species. Bij dieren is nog geen associatie gelegd met blootstelling aan asbestpartikels. Dit kalf vertoonde verder geen verschijnselen van een pneumonie, dus de bemoeilijkte ademhaling zal ontstaan zijn door druk vanuit de buikholte op de ademhalingsorganen.
Drs. Sylvia Greijdanus, veterinair patholoog
Ochtendsessie ‘Te gek om pluimveedierenarts te zijn’ In samenwerking met het Centraal Veterinair Instituut (CVI) en Diergezondheidszorg Vlaanderen (DGZ) organiseert GD op 26 mei de dierenartsensessie ‘Te gek om pluimveedierenarts te zijn’. Deze sessie vindt plaats in de ochtend van het Pluimvee Symposium (legsector), op de Venco Campus in Eersel. Tijdens deze interactieve sessie belichten de sprekers van het CVI, DGZ en GD de verschillende expertises van de pluimveedierenarts, met speciale aandacht voor de zin en onzin van diagnostiek. Aan de hand van een casus nemen we u mee in de keuzes die u als dierenarts in de dagelijkse praktijk maakt. Wordt u gek of houdt u het hoofd koel? De aanvraag voor accreditatiepunten bij het Kwaliteitsregister Dierenartsen is in behandeling. Als deelnemer van de ochtendsessie heeft u ook toegang tot het middagdeel met het thema ‘Te gek om pluimveehouder te zijn’. Noteert u de dierenartsensessie alvast in uw agenda? De uitnodiging en het programma ontvangt u binnenkort in uw brievenbus.
Verwacht: Monitoring Jaarverslag 2015 en nieuwe Veekijker-flyer Binnenkort ontvangt u het Monitoring Jaarverslag 2015, of vindt u het op onze website. Dankzij een succesvolle samenwerking tussen onder andere veehouders, practici en collega-instanties kunnen we in dit jaarverslag een goed overzicht geven van de diergezondheid van landbouwhuisdieren in het afgelopen jaar. Ook maken we de nieuwe Veekijker flyer voor dierenartsen online beschikbaar, waarin we u graag meer vertellen over de Veekijker en uw rol daarbij in de diergezondheidsmonitoring. Veterinair | april 2016 |
3
Nieuws en mededelingen Bloedonderzoek op koper en zink
Overstappen van Onverdacht naar Vrij
In de Veterinair van afgelopen oktober heeft u kunnen lezen dat voor al het spoorelementenonderzoek van GD geldt dat per 1 oktober het onderzoek wordt uitgevoerd in plasma (heparinebuis). Het bloedonderzoek op koper en op zink in serum is hiermee komen te vervallen. Serummonsters voor onderzoek op zink en koper kunnen niet meer in behandeling worden genomen. Gebruik dus alleen heparinebuizen voor onderzoek op zink en koper, zoals ook op de actuele inzendformulieren is aangegeven.
Steeds meer melkveehouders hebben inmiddels twee jaar of langer de status BVD- of IBR Tankmelk Onverdacht. Zij komen in aanmerking om via een vereenvoudigde route BVD- of IBRvrij te certificeren. Vanwege de Subsidieregeling ZuivelNL Diergezondheid is dit nu extra voordelig (zie ook de bijlage bij deze Veterinair). GD heeft de betreffende veehouders via een brief geïnformeerd over de diagnostiek die nog nodig is om de overstap naar vrij-certificering te maken en over de tegemoetkoming van 200 euro die zij hiervoor kunnen ontvangen. Ook de bijbehorende dierenartspraktijken hebben deze brief ontvangen, inclusief een overzicht van de melkveehouders uit de praktijk die in aanmerking komen voor de overstap. Deze informatie biedt u als dierenarts een mooi aanknopingspunt om de overstap bespreekbaar te maken.
Cursussen laboratoriumonderzoek gezelschapsdieren GD Academy organiseert trainingen en cursussen voor onder andere dierenartsen en paraveterinairen. De cursussen van GD Academy onderscheiden zich door de nauwe connectie met het laboratorium en door de relatie met de klant. Voor gezelschapsdieren biedt GD Academy samen met externe partners cursussen parasitologie en bacteriologie aan. Wij bieden deze cursussen meerdere malen per jaar aan. Geïnteresseerd? Neem contact op met Judith Hofland, j.hofland@gddiergezondheid.nl.
Veterinair is een uitgave van de Gezondheidsdienst voor Dieren | Redactie Guillaume Counotte, Linda van Duijn, Theo Geudeke, Carlijn Kappert, Yoni Pasman, Helen de Roode, Sylvia Greijdanus - van der Putten, Jeanine Wiegel | Basisontwerp de PLOEG communicatie | Vormgeving X-Media Solutions Doetinchem | Druk Senefelder Misset Doetinchem | Uitgever GD Deventer | Verschijningsfrequentie 12 keer per jaar | Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van GD.
Check op BVD, IBR én neospora GD heeft melkveehouders met een onbekende BVD-, IBR- en neospora-status onlangs een brief gestuurd om hen te wijzen op de Subsidieregeling ZuivelNL Diergezondheid aangaande de korting op de QuickScan BVD (110 euro korting) en het eenmalig tankmelkonderzoek op IBR-antistoffen (25 euro korting). Hierbij is tegelijkertijd aangegeven dat GD het eenmalig tankmelkonderzoek op neospora tot 30 april 2016 aanbiedt met 9,95 euro korting. Veehouders die de QuickScan BVD laten uitvoeren en op hetzelfde tankmelkmonster een onderzoek op IBR en neospora aanvragen, betalen slechts één keer de basiskosten. Het totaalbedrag komt dan uit op 49,30 euro (exclusief btw en basiskosten).
ISSN 1388-4042
Nog tot 1 mei korting
Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-63 41 04 www.gddiergezondheid.nl, info@gddiergezondheid.nl
April is de laatste maand waarin varkenshouders nog kunnen profiteren van de LIV-kortingsactie van GD. Op de LIV in maart deelden we inzendformulieren met speciale stickers uit voor 10 procent korting op alle Happy Bite-bepalingen, het pakket Energie- en eiwitmetabolisme (artikelnummer 10304) en het pakket Calciummetabolisme (artikelnummer 10286). Heeft een varkenshouder geen stickers kunnen bemachtigen, dan kunt u de volgende kortingscode op het inzendformulier zetten, in het vakje ‘extra informatie’: Beursactie LIV Venray 10%. Ze krijgen dan de korting alsnog.
Voor veterinaire vragen kunt u de Veekijker rechtstreeks bellen op 0900 - 7100 000. Via het keuzemenu kiest u de diersoort waar u informatie over wilt hebben. Voor de verschillende diersoorten gelden andere openingstijden: Rund: 08.30 – 12.00 en 12.45 – 17.00 Rund UGA: 15.00 – 17.00 Kleine Herkauwers: 15.00 – 17.00 Varken: 08.30 – 12.00 en 12.45 – 17.00 Pluimvee: 08.30 – 17.00, spoedgevallen 24/7 Paard (Helpdesk): 15.00 – 17.00 Alle genoemde tarieven zijn exclusief btw en basiskosten.
Samen werken aan diergezondheid