Veterinair januari 2021

VOOROP IN DIERGEZONDHEID NIEUWSBRIEF VOOR PRACTICI • JAARGANG 27 • NUMMER 1 • JANUARI 2021

Veterinair Klinische Avonden Paard Digitaal inschrijven voor paard Bij GD kunt u genomen monsters eenvoudig digitaal inschrijven op VeeOnline. U logt in, klikt op ‘Inschrijven’ en dan ‘Nieuwe inschrijving’. Vervolgens selecteert u de diersoort, scant de barcode op het monster en selecteert het gewenste onderzoek.

Na afronden van de inschrijving stuurt u het monster naar ons op. De uitslag vindt u naderhand onder ‘Uitslagen’. Zo heeft u alle actuele informatie bij de hand. Op dit moment wordt ongeveer de helft van de inzendingen voor paarden digitaal ingeschreven. Digitaal inschrijven heeft een aantal interessante voordelen. Ten eerste bespaart u op de inschrijfkosten (3,95 euro in plaats van 10,35 euro). Voor paardendierenartsen, die per inzending meestal slechts één of enkele monsters tegelijk insturen, kan dit al snel een verschil maken. Daarnaast geeft digitaal inschrijven minder kans op fouten, bijvoorbeeld door een onduidelijk handschrift of onderzoeken die eerst aangevinkt zijn en vervolgens toch weer weggestreept zijn. Heeft u behoefte aan meer uitleg over het digitaal inschrijven? Dan helpt onze klantenservice u graag verder: 0900-1770.

Tara de Haan MSc, productmedewerker paard

GD, PAVO en Virbac Nederland bieden u een digitale en interactieve ervaring, door in een inspirerende omgeving de Klinische Avonden Paard te organiseren op dinsdag 9 (live) en 10 februari (semi-live) 2021. De inhoud van deze kennisavonden kunt u direct toepassen in uw praktijk. De onderwerpen: • Actuele ontwikkelingen, wat moet de eerstelijnspracticus weten over huidtumoren?

• Online marketing, wat kunt u eenvoudig en direct toepassen?

• De hoogdrachtige merrie; wat zijn de risico’s en complicaties waar je rekening mee moet houden?

Meer informatie en aanmelden: www.virbac.nl/Inschrijven/ Klinische-Avonden-Paard.

Oude of nieuwe leverbotbesmetting?

Deze zomer was het voor het derde jaar op rij erg droog. Zeker als het melkvee op tijd is opgestald, verwacht je dan geen ernstige leverbotbesmettingen.

De Veekijker: voor uw veterinaire vragen

Heeft u veehouders die dit jaar een ongunstige tankmelkuitslag hebben ontvangen en wilt u controleren of dit antistoffen zijn die de vaarzen nog bij zich hebben door een besmetting tijdens de jongveeopfok, of dat het een besmetting is die recenter bij het melkvee is opgedaan? Doe dan bloed- of mestonderzoek bij de oudste dieren in de melkveekoppel, bij wie de kans dat antistoffen nog van de opfokperiode afkomstig zijn, uiterst klein is.

Voor veterinaire vragen kunt u de Veekijker rechtstreeks bellen op 0900-7100 000. Via het keuze­menu kiest u de diersoort waar u informatie over wilt hebben.

Voor de verschillende dier­soorten gelden andere openingstijden:

Houd bij de interpretatie rekening met het feit of er wel of niet wordt behandeld tegen leverbot. Antistoffen kunnen nog betrekking hebben op een besmetting van vorig jaar. Leverboteieren in mest van dieren die afgelopen jaar niet zijn behandeld ook, maar bij behandelde dieren is dit uiteraard niet het geval. Leverbot produceert eieren vanaf ongeveer 12 weken na besmetting van het rund.

Jongvee kunt u in hun eerste weideseizoen controleren op een leverbotbesmetting door van vijf dieren per weidegroep bloedonderzoek op antistoffen te doen. Doe dit op zijn vroegst vier weken na opstallen, zodat ook de meest risicovolle (laatste) weken van het weideseizoen worden beoordeeld.

Rund: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Rund UGA: 15.00 – 17.00 uur Kleine Herkauwers: 15.00 – 17.00 uur Varken: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Pluimvee: 08.30 – 17.00 uur, spoedgevallen 24/7 Paard (Helpdesk): alleen voor infectieuze aan­doeningen 15.00 – 17.00 uur

drs. Debora Smits, dierenarts rundvee Veterinair, januari 2021 -

1

Erhard van der Vries moleculair viroloog

Biosensor Rampen en crises willen we natuurlijk het liefst vermijden. Interessant is echter dat ze ook het beste in mensen naar boven kunnen halen. De afgelopen coronagolven waren heftig, maar hebben ook bakens verzet, tot nieuwe onverwachte samenwerkingen geleid en de kennis op medisch-technologisch vlak voortgestuwd. Het meest in het oog springende voorbeeld is wellicht de ultrasnelle ontwikkeling en wereldwijde productie van de verschillende coronavaccins.

De focus van deze technologieën ligt nu nog nadrukkelijk op het kooien van corona. De kennis is echter direct toepasbaar op de verbetering van veterinaire vaccins en andere technieken die bijdragen aan de diergezondheidsmonitoring van de toekomst.

Ontwikkelingen op het gebied van DNAanalysetechnieken, e-Health en detectie van ziektekiemen met behulp van biosensoren zijn hier voorbeelden van.

GD-onderzoekers volgen deze ontwikkelingen op de voet en surfen mee waar nodig.

Zoals bij de ontwikkeling van biosensoren voor een vroege detectie van ziekteverwekkers. Zo’n sensor bestaat uit een kleine chip, die wordt gedecoreerd met receptoren waaraan ziektekiemen binden. Eenmaal gebonden dan wordt de binding van een ziektekiem vertaald in een digitaal signaal en uitgezonden naar de gebruiker. In het afgelopen najaar hebben we een eerste prototype van zo’n biosensor beschreven in een eerste wetenschappelijke publicatie. Deze publicatie is tot stand gekomen in nauw samenwerkingsverband met de Universiteit Twente.

De huidige biosensor is speciaal ontwikkeld om het zoönotische potentieel van griepvirussen te kunnen meten. In de toekomst willen we een vergelijkbaar platform gaan inzetten voor de monitoring van veterinaire pathogenen, waarbij hoogwaardige biosensortechnologie het mogelijk maakt ziektekiemen op het boerenerf te detecteren. De wereldwijde uitbraak van het coronavirus heeft het belang van dergelijke innovaties onderstreept en de ontwikkeling van deze technieken ter verbetering van de gezondheid van mens en dier in een stroomversnelling gebracht.

Uitslag van de Mineralencheck helpt u bij advisering De uitslag van mineralenonderzoek op tankmelk (Mineralencheck) geeft, afhankelijk van het afgesloten abonnement twee, vier of zes keer per jaar een afspiegeling van de selenium- (Se), jodium- (I), koper- (Cu) en zink(Zn) voorziening van de melkgevende koeien op een bedrijf.

De combinatie van deze informatie met de rantsoeninformatie vertelt of binnen de koppel de voorziening van de verschillende lactatiegroepen op orde is. Zijn er bij een bepaalde lactatiegroep klachten die duiden op mogelijke tekorten van een van de genoemde spoorelementen? Dan kunt u met aanvullend bloedonderzoek (Pakket Spoorelementen) in beeld brengen of dit daadwerkelijk het geval is.

Niet gissen maar bevestigen Op deze manier kunt u uw waarschijnlijkheidsdiagnose bevestigen, of blijkt juist dat de oplossing voor de problemen elders moet worden gezocht. De verkregen informatie zorgt ervoor dat u niet hoeft te gissen naar de juiste oplossing. U kunt gericht en effectief een waardevol advies geven om zo de diergezondheid en het rendement van het melkveebedrijf te waarborgen. Een onderbouwd advies vergroot de kans dat de toegevoegde waarde van u als adviseur voor de veehouder beter zichtbaar is. drs. Ryan van Egmond, dierenarts rundvee

GD-project over antibioticum­ gevoeligheid en FAIR-data van start GD en het Veterinair Microbiologisch Diagnostisch Centrum van de Universiteit Utrecht ontvangen jaarlijks duizenden monsters van zieke dieren, waaruit zij ziekteverwekkers kweken om de antibioticumgevoeligheid te bepalen. In een langlopend project, dat onlangs is gestart, worden deze resultaten verzameld en uitgebreid geanalyseerd.

Dit levert betrouwbare en representatieve overzichten op van de antibioticumgevoeligheid van verschillende bacteriën die dieren ziek kunnen maken. En helpt zo om gericht een antibioticum te kiezen. De titel van het project is ‘Monitoring of Antibiotic Resistance in Veterinary Pathogens by re-use of data?’. Dit project is onderdeel van acht projecten over antibioticumresistentie, die worden gesubsidieerd door ZonMw. Bijzonder is dat onderzoekers gebruikmaken van bestaande data om deze meer FAIR te maken. Dit houdt in dat bestaande data zo worden verbeterd dat deze makkelijk vindbaar, toegankelijk, uitwisselbaar en te hergebruiken zijn voor toekomstig onderzoek. Het gebruik van FAIR-data binnen wetenschap en samenleving versnelt kennisontwikkeling en innovatie.

Ook zijn de onderzoeken gericht op de aanpak van antibioticumresistentie vanuit een One Health-benadering. dr. Annet Heuvelink, senior onderzoeker R&D

2

Schapen met ernstige bijwerkingen na vaccinatie met Footvax® In het derde kwartaal van 2020 werden twee schapen voor pathologisch onderzoek aangeboden uit een koppel met als klachten vermageren, verhoogde uitval, abcessen en neurologische verschijnselen.

Bij pathologisch onderzoek bleek sprake van een granulomateuze ontsteking in de spierbundels van de nek direct beginnend achter de schedel. Deze granulomateuze ontsteking breidde zich bij deze twee schapen uit tot op het ruggenmerg.

In het verleden heeft GD dergelijke bevindingen eerder gezien bij schapen die per ongeluk intramusculair waren gevaccineerd tegen rotkreupel. In Nederland is alleen Footvax® geregistreerd als rotkreupelvaccin. Dit product is geregistreerd voor schapen vanaf een leeftijd van 3 maanden, waarbij de toedieningswijze subcutaan is.

Deze recente casus geeft duidelijk weer dat het belangrijk is om de vaccinatie met Footvax® zorgvuldig uit te voeren. drs. Eveline Dijkstra, dierenarts kleine herkauwers

Longspoelingen: vanaf nu makkelijker Voor longspoelingen, broncho-alveolaire lavage (BAL), heeft GD de benodigde materialen en een instructievideo. Aanvankelijk werden vooral kalveren met BRD-klachten gespoeld.

Ook bij volwassen koeien kan BAL helpen om snel een diagnose en een antibiogram te krijgen, hetgeen levensreddend kan zijn.

Dierenartsen ervaren het uitvoeren van een BAL bij volwassen runderen als lastiger dan bij kalveren; het lukt soms ook niet. Nader onderzoek leerde dat het gemakkelijker gaat met een iets stijver type slang. Daarom bieden we nu een nieuw type steriele slang aan voor volwassen runderen (artikelnr. VDDIS066) en kalveren (artikelnr. VDDIS065). Deze slang heeft een dikkere wand, waardoor deze ook over de wat langere afstand bij volwassen koeien gemakkelijker doorschuift, niet knikt en zich niet platzuigt bij vlot terughalen van de PBS-vloeistof. De binnendiameter is ongewijzigd. Hierdoor past een normale conus er goed op en is het volume ‘dode ruimte’ gelijk gebleven, zodat geen extra spoelvloeistof nodig is.

Waarom bacteriekweek verkiezen boven PCR? We verkiezen om drie redenen bacteriologisch onderzoek boven een PCR. Een BAL wordt zo schoon mogelijk genomen. De slang passeert echter de neus en nasopharynx, waarbij in zekere mate ook commensale flora wordt meegenomen. Ten tweede kan ook in de longen mogelijk DNA-materiaal van dode micro-organismen voorkomen (waarvan de klinische betekenis niet altijd duidelijk is). Tot slot is met een PCR geen antibiogram te leveren. Voor een juiste therapiekeuze en voor de onderbouwing van eventuele tweedekeusantibiotica is deze informatie essentieel, zoals te zien in onderstaande resultaten.

Klinisch chemische bepalingen: nieuwe pakketten In geval van metabole stoornissen bij varkens kan klinisch chemisch bloedonderzoek inzicht geven in de mogelijke achtergronden. GD heeft een aantal pakketten samengesteld.

Een voorbeeld van een nieuw pakket is het ‘Pakket Algemene Screening’. Daarin zitten testen op calcium, fosfaat, magnesium, ureum, creatinine, bilirubine, albumine, totaal eiwit, NEFA, CPK, AST, GLDH, gGT, ALT, LDH, ALP, PIGMAP en haptoglobine. Dit levert informatie op over de calciumhuishouding, het energie- en eiwitmetabolisme, leveren nierfunctie en de aanwezigheid van ontstekingsprocessen.

Omdat het calciummetabolisme bij varkens nogal eens onder een vergrootglas ligt, bijvoorbeeld bij locomotiestoornissen of problemen rond de partus, zijn ook hiervoor nieuwe pakketten: een ‘Pakket Calciummetabolisme (basis)’ met vitamine D3 en de botbiomarkers osteocalcine (OC) en CTx. OC is een hormoon dat betrokken is bij de botopbouw. Bij botafbraak komt het specifieke boteiwit CTx vrij.

De bloedspiegels voor OC en CTx zijn afhankelijk van de leeftijd van het varken en bij zeugen van het stadium van de cyclus. Door de verbeterde nieuwe testmethode zijn de testresultaten van OC en CTx niet meer vergelijkbaar met vroegere testuitslagen.

Resultaten antibioticumgevoeligheid luchtwegpathogenen uit runderen afkomstig van melkleverende

*) minder dan 20 isolaten.

In combinatie met het ‘Pakket Calciummetabolisme (uitbreiding)’, met daarin serumtesten op calcium, fosfaat en magnesium, kan een nog completer beeld worden gevormd van de calciumstofwisseling. Voor een zinvol bemonsteringsprotocol in relatie tot specifieke gezondheidsklachten en voor de interpretatie van de testuitslagen kunt u contact opnemen met de Veekijker Varken 0900-710 00 00, keuze 2.

drs. Jasper het Lam, dierenarts rundvee en dr. Ir. Annet Heuvelink, onderzoeker R&D

dr. Theo Geudeke, dierenarts varken

bedrijven, GD, 2016 en 2019. Weergegeven is het percentage resistente isolaten met tussen haakjes het percentage intermediair gevoelige isolaten indien ≥5 procent: Mannheimia haemolytica Pasteurella multocida Antibiotica Florfenicol Procaïnebenzylpenicilline

Mycoplasma spp.

2016

2019

2016

2019

2016

2019*

0

5

1

0

4 (37)

0 (25)

3

3

1

0

n.v.t.

n.v.t.

1 (8)

16 (5)

6 (5)

11 (12)

30 (33)

0 (25)

Tilmicosine

2

0

3

5

67

88

TMPS

0

0

0

0

n.v.t.

n.v.t.

Tylosine

97

99

95

99

67

88

Chloortetra-/doxy-/oxytetracycline

TMPS, Trimethoprim / sulfadiazine, trimethoprim / sulfachloorpyridazine, trimethoprim / sulfamethoxazol, trimethoprim / sulfadoxine.

Veterinair, januari 2021 -

3

Nieuws en mededelingen

Laboratoriumonderzoek salmonella rundvee op witte lijst De laboratoriumtesten die GD uitvoert om actieve salmonelladragers op te sporen zijn door Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) opnieuw beoordeeld als geschikt.

GD is daarom door NZO wederom op de witte lijst geplaatst. Om tot de samenstelling van de witte lijst te komen heeft WBVR de validatierapporten beoordeeld en rondzend­ oefeningen uitgevoerd om de kwaliteit van de laboratoria te toetsen.

Oorbiopten juist verpakken Stuurt u voor uw veehouders oorbiopten naar ons in? Losse oorbioptbuisjes kunnen in een doos met andere monsters en materialen gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Vraag uw veehouders daarom om de oorbiopten in de daarvoor bestemde sealbag te doen, of verpak ze in bijvoorbeeld een serumbuis. Zo weet u zeker dat er geen oorbiopt achterblijft in de doos.

Veterinair is een uitgave van Royal GD | Redactie Marian Aalberts, Tara de Haan, Daphne de Leeuw, Rob Nijland, Theo Geudeke | Eind­redactie Jessica Fiks | Vormgeving Dock35 Media B.V. | Druk Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Uitgever GD | Verschijnings­f requentie 12 keer per jaar Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van GD. ISSN 1388-4042 Postbus 9, 7400 AA Deventer T. 0900-1770, F. 0570-63 41 04 www.gddiergezondheid.nl info@gddiergezondheid.nl Alle genoemde tarieven zijn exclusief btw en basiskosten.

Praktijkbijeenkomst Bacteriologie online

Einduitslag inzending meerdere onderzoeken

GD organiseert donderdag 4 februari van 13.00 tot 15.30 uur een online praktijkbijeenkomst bacteriologie voor dierenartsen, paraveterinairen en deelnemers aan de PTS-rondzending rund. We bespreken de laatste uitkomsten van de rondzendingen ‘Identificatie bacteriestammen’ en ‘Antibioticumgevoeligheidsbepaling bacteriestammen rundvee’. Ook komen de meest recente inzichten op het gebied van mastitisonderzoek aan bod en wat daarbij relevant is voor u als praktijk.

Heeft u voor één inzending meerdere pakketten of aanvragen lopen? Dan ontvangt u de einduitslag of rapportage pas als alle uitslagen bekend zijn. Houd in dat geval rekening met de langste doorlooptijd. Uitslagen binnen de inzending die al eerder bekend zijn kunt u wel vast bekijken op VeeOnline.

Om nog meer routine en ervaring te krijgen in het beoordelen van mastitismonsters en het herkennen van opvallende zaken op de plaat, gaat u in de praktijk aan de slag met een huiswerkopdracht. U ontvangt van de expert een terugkoppeling van de resultaten van de identificatie en welke testen u kunt inzetten op uw eigen praktijk. Donderdag 4 maart, van 13.00 tot 14.30 uur, is de online terugkombijeenkomst waar we de ingestuurde culturen en uw vragen plenair bespreken. De kosten voor beide bijeenkomsten bedragen 379,00 euro (excl. BTW). Ga voor meer informatie naar www.gddiergezondheid.nl/academy

Keurmerk Zoönosen nu in Veeonline: win een iPad! De checklist voor het Keurmerk Zoönosen gaat digitaal! Voorheen vulde u, op verzoek van de veehouder, de checklist voor het Keurmerk Zoönosen in op papier. Dit kan vanaf nu digitaal in VeeOnline. Vul het keurmerk digitaal in en win een iPad. We verloten deze eind februari onder alle inschrijvers op VeeOnline. U logt in en kiest in het menu 'Registratie' voor 'Keurmerk Zoönosen'. U selecteert de aanwezige diersoorten en ziet, na het invullen van de algemene vragen, alleen nog de vragen voor de ingevulde diersoorten. Andere voordelen: • geen stapels papier meer; • vertrouwd via VeeOnline; • actuele gegevens altijd bij de hand.

Producten- en tarievenbrochure 2021 Alle dierenartsenpraktijken ontvangen de nieuwe producten- en tarievenbrochure met ons veelzijdige aanbod van producten en diensten voor vrijwel alle diersoorten.

De nieuwe producten: • scrapie genotyperingtest geit; • pakketten klinische chemie varken; • sequencingproducten pluimvee; • materiaal overig voor paard, insturen teken; • corona-ELISA, paard; • pakket strooisel klebsiella en E. coli varken; • influenza A agens PCR (ESwab), varken; • vervolgonderzoek influenza-PCR subtypering H1N1, H1N2, H3N2 (Eswab) varken; • Mycoplasma bovis-antistoffen-ELISA (tankmelk + cons.); • Mycoplasma bovis-antistoffen- ELISA (serum); • Schmallenbergvirus-antistoffen- ELISA (tankmelk + cons.).

U vindt ons actuele aanbod ook op www.gddiergezondheid.nl/tarieven.