Veterinair januari 2022

VOOROP IN DIERGEZONDHEID NIEUWSBRIEF VOOR PRACTICI • JAARGANG 28 • NUMMER 1 • JANUARI 2022

Veterinair Voorkom vaarzenmastitis Tijdens de vaarzenopfok wordt vaak gelet op vruchtbaarheid, voeding, vaccinaties en worminfecties, waardoor soms weinig aandacht is voor de uiergezondheid. Op sommige bedrijven treden dan ook specifiek bij deze groep dieren problemen op.

Om goede melkvaarzen te worden, die langdurig melk van een goede kwaliteit kunnen produceren, is het belangrijk dat deze dieren vrij van mastitis aan hun eerste lactatie beginnen. Naast de uiergezondheid van de vaarzen zelf is hun infectiestatus bij het kalven ook van belang, omdat ze een bron van infecties voor de andere melkgevende dieren in de koppel kunnen zijn.

Er zijn meerdere adviezen van belang bij het voorkomen van vaarzenmastitis, onder andere: • Zorg voor een schone en comfortabele huisvesting voor het jongvee en de drachtige vaarzen.

• Voorkom melkzuigen of speenzuigen tussen vaarskalveren onderling.

• Verlaag het risico op uieroedeem en melklekken.

Op bedrijven waar meer dan 15 procent van de vaarzen kalft met één of meerdere kwartieren met klinische mastitis, is er sprake van een bedrijfsprobleem. Laat dan bacteriologisch onderzoek uitvoeren om de veroorzaker van mastitis te achterhalen en neem daarnaast van een vijftal vaarzen circa twee weken voor het kalven bloedmonsters voor de bepaling van vitamine E en seleen. Zo nodig moeten drachtige vaarzen parenteraal of oraal worden gesupplementeerd.

Nieuwe telefoonnummers en betere bereikbaarheid GD heeft nieuwe telefoonnummers.

Vanaf nu belt u ons tegen het reguliere tarief. Wel zo prettig! U kunt ons vanaf nu bereiken via: • Klantenservice: 088 20 25 500 • Veekijker: 088 20 25 555 Wist u dat ook de openingstijden van onze klantenservice zijn uitgebreid?

De klantenservice is op werkdagen al vanaf 07.30 uur bereikbaar tot 19.00 uur. Heeft u nog vragen? Neem dan contact met ons op. Wij staan voor u klaar!

ing. Anton Gosselink, lid uiergezondheidsteam

Vitamine B12 bij vleesvarkens Op een vleesvarkensbedrijf was sprake van te veel varkens die terugvielen in groei en conditie en die bleek werden. Er was geen sprake van klinische klachten, zoals hoest of diarree, en onderzoek naar infectieuze oorzaken leverde geen uitsluitsel op. Zo waren er geen aanwijzingen voor een infectie met circovirus en PRRSv. Ook pathologisch onderzoek leverde in eerste instantie geen aanwijzingen voor een oorzaak op.

Bij analyse van leverweefsel bleek echter dat opvallend weinig kobalt in de lever aanwezig was. Kobalt is onderdeel van vitamine B12 (cobalamine) en dat heeft diverse essentiële biologische functies. Een tekort aan cobalamine kan leiden tot verminderde aanmaak van snel delende cellen, zoals erythrocyten (in het uiterste geval leidend tot pernicieuze anemie) en epitheelcellen van de darmen en het genitaalapparaat. Door verstoringen in het celmetabolisme kunnen daarnaast neurologische defecten ontstaan. De bij de vleesvarkens waargenomen klachten kunnen goed passen bij een cobalaminegebrek. Nader onderzoek van de gebruikte premix bracht aan het licht dat het cobalaminegehalte daarin vermoedelijk duidelijk te laag was.

Tijdelijke extra vitaminering van de vleesvarkens resulteerde volgens de practicus en de veehouder in duidelijke verbetering van de conditie van de varkens. Dit voorbeeld laat zien dat het bij gezondheidsklachten zinvol is om de vitaminevoorziening te evalueren en te onderzoeken.

De Veekijker: voor uw veterinaire vragen Voor veterinaire vragen kunt u de Veekijker rechtstreeks bellen op 088 20 25 555. Via het keuze­menu kiest u de diersoort waar u informatie over wilt hebben.

Voor de verschillende dier­soorten gelden andere openingstijden: Rund: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Rund uiergezondheid: 15.00 – 17.00 uur Kleine Herkauwers: 15.00 – 17.00 uur Varken: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Pluimvee: 08.30 – 17.00 uur, spoedgevallen 24/7 Paard (Helpdesk): alleen voor infectieuze aan­doeningen 15.00 – 17.00 uur

dr. Theo Geudeke, dierenarts varken Veterinair, januari 2022 -

1

Bert de Lange, manager Dierhouder & Dierenarts

Nieuwe PCR-pakketten: Diarree Paard en Veulen/jaarling Regelmatig horen wij van dierenartsen dat de Respiratoire pakketten paard en veulen, en het pakket Teekgebonden ziektes paard qua gemak en kosten gebruiksvriendelijk zijn voor in de praktijk. Daarom bieden wij nu ook pakket Diarree Paard (PCR) en pakket Diarree Veulen/jaarling (PCR) aan. U kunt hiervoor digitaal inschrijven via VeeOnline of gebruikmaken van het inzendformulier 'Monsters paard PCR' op onze website.

Monstermateriaal inzenden wordt gebruiksvriendelijker

De PCR-pakketten bevatten de volgende onderzoeken: • pakket Diarree Paard (PCR): Clostridium difficile toxine-gen B, Clostridium perfringens toxine-genen CPA, CPB en CPB2, equine coronavirus, Salmonella spp.

• pakket Diarree Veulen/jaarling (PCR): Clostridium difficile toxine-gen B, Clostridium perfringens toxine-genen CPA, CPB en CPB2, equine coronavirus, Salmonella spp., equine rotavirus en Lawsonia intracellularis.

De ophaaldienst voor monstermateriaal gaat met de tijd mee.

Om de dienstverlening te verbeteren, werken we vanaf 1 januari 2022 met een andere partij, PS Nachtdistributie (onderdeel van PostNL), om de monsters op te halen.

De afgelopen maanden zijn de nieuwe PCR’s voor de pakketten Diarree Paard en Veulen/jaarling ontwikkeld en gevalideerd. Daarnaast zijn enkele bestaande PCR’s toegevoegd om hiermee de diagnostiek compleet te maken.

De pakketten worden op dit moment enkel aangeboden voor faecesmonsters op basis van Eswabs. Een Eswab is een gemakkelijke en schone monsternamemethode.

Digitaal aanmelden en wijzigen Hierdoor wordt het insturen van monstermateriaal gebruiksvriendelijker en betrouwbaarder. Zo kunt u monsters digitaal aanmelden en wijzigen én kunt u de zending volgen via Track & Trace. Dan weet u dus precies of en wanneer het ingezonden monster is aangekomen bij GD. Daarnaast werkt PS met vaste, betrouwbare chauffeurs. Wel zo prettig!

Tara de Haan MSc, projectleider paard

Toename klinische uitbraken Mycoplasma gallisepticum Via het Early Warning System (EWS) zijn meerdere meldingen gedeeld van klinische M.g. in pluimveedichte gebieden.

We zien een toename in klinische uitbraken van Mycoplasma gallisepticum, bij zowel leghennen als kalkoenen, zie ook onderstaand kaartje met de recente meldingen.

Graag wijzen we u op de mogelijkheid om meldingen voor het EWS te doen via de Centrale Dierenarts Pluimvee (Veekijkertelefoon) in geval van een bevestigde uitbraak van M.g. bij bedrijfspluimvee.

Met de overstap naar PS gaan we over op een ander webportaal en kunt u gebruikmaken van de ‘PS-Nachtdistributie’-app.

Via het webportaal of de app kunt u monstermateriaal aanmelden en tot 18.00 uur wijzigingen doorgeven. Ook kunt u vaste ophaaldagen aanmelden via nachtdistributie@ gddiergezondheid.nl.

Hiervoor is het niet noodzakelijk dat de uitbraak is bevestigd door diagnostiek bij GD. Een zo volledig mogelijk overzicht van M.g.-uitbraken kan helpen bij de veterinaire aanpak van M.g. en een risico-inschatting voor individuele bedrijven. dr. Anneke Feberwee, dierenarts pluimvee Aantal EWS M.g.-meldingen (en het koppelbeeld) de laatste 12 maanden

Heeft u vragen? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. We denken graag met u mee.

J

F

M

A

M J J A maand in 2021

Geen koppelbeeld bekend Geen beeld van M.g.

M.g. niet uit te sluiten Beeld van M.g

S

O

N

D

Laatste melding Meldingen in de afgelopen 8 weken Meldingen in de 8 weken daarvoor

Het aangekleurde gebied is gebaseerd op de eerste twee cijfers van de postcode en is daarmee indicatief voor de locatie van de melding, maar niet voor de grootte van het gebied met een verhoogd risico.

2

Klauwgezondheid: wat brengt 2022?

Kreupelheid blijft een veeleisende aandoening bij runderen. Het tast het bedrijfsrendement aan, door een lagere melkproductie en vervroegde afvoer. Ook is kreupelheid een belangrijke oorzaak voor verminderd dierenwelzijn en werkplezier bij veehouders.

Dat kan toch anders? In 2022 willen we samen stappen zetten om te klauwgezondheid verder te verbeteren.

Het nieuwe jaar is het moment voor nieuwe doelstellingen, elke dag biedt kansen voor een betere diergezondheid. In een recent artikel, uit Noord-Amerika, wordt de rol van de dierenarts duidelijk beschreven (Wynands et al., 2021). Het is belangrijk dat hij op het moment dat hij op het bedrijf is, en op basis van de data van de klauwverzorger, oog heeft voor acuut kreupele dieren en de risicofactoren van de meest voorkomende aandoening(en). Daarnaast heeft de dierenarts de rol van bewaker van het dierenwelzijn op het rundveebedrijf. Belangrijke factoren die de klauwgezondheid beïnvloeden zijn onder meer voeding, vloerhygiëne, staltechnologie en genetische predisposities. Voeding is één van de fundamentele preventieve factoren die de kwaliteit en groei van het klauwhoorn beïnvloeden en daarmee samenhangend de prevalentie van klauwaandoeningen.

Om u op weg te helpen met dit thema, staat een handzaam 7-puntenplan klauwgezondheid op: www.gddiergezondheid.nl/klauw. Werkt u in 2022 samen met GD en de veehouder aan gezondere en sterkere klauwen? dr. Menno Holzhauer, dierenarts rund

Razendsnel inzicht in mineralenvoorziening Met het Dashboard Mineralen krijgen melkveehouders meer inzicht in de mineralenopname. Het is een uitbreiding van ons tankmelkabonnement De Mineralencheck, waarmee snel duidelijk wordt hoe het op een bedrijf is gesteld met de voorziening van jodium, selenium, zink, koper en molybdeen en de fosforuitscheiding van de koppel koeien.

Het nieuwe overzichtelijke dashboard is toegankelijk via VeeOnline. Hierop is in één oogopslag te zien hoe het met de mineralenvoorziening gaat. Daarnaast is voor ieder mineraal in een grafiek te zien hoe de uitslag zich verhoudt tot de streefwaarden.

Ook kunnen veehouders hun uitslag vergelijken met eerdere uitslagen en het gemiddelde van alle deelnemende melkveehouders. Deze informatie helpt u als dierenarts en voeradviseur in uw advies en evaluatie van aanpassingen.

Meters Het nieuwe Dashboard Mineralen geeft met meters (groen, oranje en rood) weer welke mineralen op orde zijn en welke om aandacht of actie vragen. In het overzicht is advies te vinden over de specifieke situatie, maar ook wat de functie van het mineraal is voor de gezondheid van de koeien. Het onderzoek geeft inzicht in de werkelijke mineralenopname van de koppel melkkoeien. De Mineralencheck is daarmee een ideale aanvulling op de analyses uit grond- en ruwvoeronderzoek, de berekende mineralenbalans en de beoordeling van het rantsoen. Het helpt om de kans op overof onderdosering van mineralen te verminderen. En dat is juist nu, in een wisselvallig jaar als het afgelopen jaar, des te belangrijker. We zien dat de kwaliteit van de kuilen erg wisselend is. Kuilanalyses laten niet alleen regionale verschillen zien, maar echt bedrijfsverschillen in eiwit en mineralen. Meer informatie: www.mineralencheck.nl Jodium

Selenium

OVER MAAT

TEKORT

28 µg/l

Zink

OVER MAAT

TEKORT

16,1 µg/l

Koper

OVER MAAT

TEKORT

Goed

Attentie

OVER MAAT

TEKORT

5.048 µg/l

15 µg/l Actie

Molybdeen

Fosfor

OVER MAAT

TEKORT

36 µg/l

1,18 g/l

Fosfortankmelkgetal

Martine Olthof, marktmanager afdeling rund en Sietske Haarman, relatiebeheerder rund

Mucosale ulceratie ten gevolge van Bibersteinia trehalosi GD kreeg in oktober en november meerdere lammeren aangeboden voor pathologisch onderzoek waarbij ulceraties werden gevonden van het mondslijmvlies en het slijmvlies ter hoogte van de larynx en de oesophagus. Uit bacteriologisch onderzoek bleek dat dit het gevolg was van een infectie met Bibersteinia trehalosi.

B. trehalosi is samen met Mannheimia haemolytica en Pasteurella multocida een van de belangrijkste veroorzakers van luchtweginfecties bij kleine herkauwers. De verzamelnaam voor infecties met deze kiemen is pasteurellose. Ten opzichte van M. haemolytica veroorzaakt B. trehalosi vaker een systemische infectie.

In veel gevallen uit een dergelijke infectie zich door plotselinge sterfte. Wanneer de aandoening langzamer verloopt, maken dieren een slome en benauwde indruk. Bij pathologisch onderzoek kunnen eventueel subcutane bloedingen worden gevonden ter hoogte van de nek en borstholte, net als laesies ter hoogte van de pharynx, de slokdarm en lebmaag. Onder invloed van stressvolle omstandigheden treedt dan waarschijnlijk vermeerdering van B. trehalosi op in de tonsillen, met necrotische laesies in mond- en keelslijmvlies als gevolg.

De meeste uitbraken van systemische pasteurellose komen voor bij lammeren van zes tot negen maanden oud in de maanden oktober, november en december. Het typische beeld begint vaak met uitval van enkele dieren binnen een kort tijdsbestek. Het begin van de aandoening valt vaak samen met een stressmoment, zoals een voerverandering of verplaatsing naar andere weiden. drs. Eveline Dijkstra, dierenarts kleine herkauwers Veterinair, januari 2022 -

3

Nieuws en mededelingen

Monitoring Brucella melitensis In 2021 zijn van ruim 1.475 bedrijven bloedmonsters van schapen en geiten onderzocht op Brucella melitensis en negatief bevonden.

Hierdoor voldoet Nederland aan de Europese verordening en behoudt het de vrij-status, waardoor schapen- en geitenhouders eenvoudiger kunnen exporteren. GD en de opdrachtgevers bedanken de dierenartsen die het afgelopen jaar het aangestuurde onderzoek hebben uitgevoerd.

Voor 2022 zijn inmiddels de geselecteerde bedrijven en bijbehorende dierenartspraktijken aangestuurd.

Daarnaast is vanuit de opdrachtgevers van de monitoring besloten dat de bedrijven die zijn geselecteerd voor de monitoring op B. melitensis in 2022, de mogelijkheid krijgen om eenmalig kosteloos gebruik te maken van het abortuspakket schaap/geit. Alle geselecteerde bedrijven hebben hiervoor een monsternamepakket ontvangen. Het doel van het onderzoek is om beter zicht te krijgen op bacteriële oorzaken van abortus bij schapen en geiten. We hopen uiteraard voor 2022 ook weer op uw medewerking!

Veterinair is een uitgave van Royal GD | Redactie: Marian Aalberts, Tara de Haan, Daphne de Leeuw, Rob Nijland, Theo Geudeke, Katrien van den Brink | Eind­redactie: Jessica Fiks | Vormgeving: Dock35 Media B.V. | Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Uitgever: GD | Verschijnings­f requentie: 12 keer per jaar Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van GD. ISSN 1388-4042 Postbus 9, 7400 AA Deventer T. 088 20 25 500, www.gddiergezondheid.nl info@gddiergezondheid.nl Alle genoemde tarieven zijn exclusief btw en basiskosten.

Monsters inschrijven voor CAE/CL? Gebruik onze reader!

Voor kleine herkauwers heeft GD een X6-reader die het digitaal inschrijven van monsters een stuk gemakkelijker maakt. Met name voor grotere aantallen monsters, zoals ten behoeve van het certificeringsonderzoek, is dit erg handig!

De monsters worden direct vanuit de stal ingeschreven, wat veel nazorg op de praktijk scheelt. Dierenartsen kunnen de reader kosteloos lenen van GD. Lees hierover op www.gddiergezondheid.nl/readerdi

Trainingsaanbod GD Academy 2022 Het aanbod van GD Academy: • Poultry Health Science • Masterclass Klimaat & Gezondheid in de vleeskuikenhouderij • Pathologie (vlees)kalveren • Praktijkbijeenkomst bacteriologie rundvee • Basiscursus parasitologie rund, schaap en paard • Basiscursus bacteriologie en antibiogram melk • Interpretatie bloeduitslagen paard • Voeding voor de (melk)geitenhouderij Kijk voor meer informatie op www.gddiergezondheid.nl/ trainingsaanbod

Avondsessie op Praktijksymposium Hogere Varkensgezondheid Na afloop van het Praktijksymposium Hogere Varkensgezondheid, op 8 februari 2022 bij Cultuur Haven Veghel, organiseert GD om 18.00 uur een avondsessie voor dierenartsen, varkenshouders en de periferie. Deze sessie staat in het teken van de varkensgezondheidsmonitoring. Wij nemen u mee in de laatste ontwikkelingen en trends. Ook nemen we graag samen met u een aantal interessante praktijkcasussen onder de loep. Kijk voor meer informatie en aanmelden op www.gddiergezondheid.nl/agenda

Wijzigingen producten- en tarieven 2022 Op onze website vindt u de producten en tarieven van 2022. Deze zijn voortaan alleen digitaal beschikbaar.

Zo heeft u altijd de actuele tarieven bij de hand. Een aantal wijzigingen ten opzichte van 2021 willen we hier graag uitlichten: • De bepaling van vitamine B12 in serum voor diverse diersoorten vervalt (artikelnr. 10213).

• Het diarreepakket voor paard en veulen is toegevoegd.

• Borrelia burgdorferi (verwekker van de ziekte van Lyme) kan worden onderzocht in een teek (overige materialen); in te schrijven via formulier ‘Overige diersoorten’.

• Het ‘Pakket Grote Screening en Ontsteking Herkauwers’ (artikelnr.

11505) wordt binnenkort vervangen door het ‘Pakket algemene screening rund’. Analyse van het rode en witte bloedbeeld zit niet meer in het screeningspakket. U kunt het ‘Pakket Rode en Witte Bloedbeeld’ apart aanvragen (artikelnr. 10267).

• De service rondom het periodiek onderzoek varken is aangepast. De varkenshouder betaalt alleen de onderzoeken die voor zijn bedrijf worden uitgevoerd. De aansturing verloopt volledig digitaal.

• Het aantonen van antistoffen tegen Actinobacillus pleuropneumoniae (App) middels een CBR-test bij varkens vervalt.

• Het totale productaanbod voor PRRS en klinische chemie varken is afgelopen jaar verbeterd, kijk voor het actuele aanbod op www.gddiergezondheid.nl/tarieven

GD lanceert sms als geheugensteun GD stuurt veehouders voortaan een sms als iets écht even hun aandacht nodig heeft. De mogelijkheid om een sms te ontvangen is vooralsnog beperkt tot het BVD-programma en de ophaaldienst voor sectiemateriaal. In de toekomst breidt GD deze service verder uit naar andere producten en diensten.