Veterinair oktober 2022

VOOROP IN DIERGEZONDHEID NIEUWSBRIEF VOOR PRACTICI • JAARGANG 28 • NUMMER 10 • OKTOBER 2022

Veterinair Ongrijpbare verwerpersproblemen

Agenda

Een verwerpersprobleem op een rundveebedrijf kan soms erg ongrijpbaar zijn. Als de ingestuurde bloedmonsters geen aanwijzingen geven dat de meest voorkomende infectieuze oorzaken voor verwerpen een rol spelen, is het soms lastig om de vinger erachter te krijgen.

De komende periode is er weer een interessant aanbod:

Om die reden hebben we een aantal jaren geleden een protocol ontwikkeld en getest om te helpen om deze problematiek structureel aan te vliegen. Afhankelijk van de omstandigheden op het bedrijf kunnen een of meerdere stappen van het protocol (voorlopig) worden overgeslagen, maar het helpt om de belangrijke mogelijke oorzaken in beeld te brengen en geen belangrijke aspecten over het hoofd te zien.

Ga naar het verwerpersprotocol door de QR-code te scannen. Missen daarin onderdelen of levert het vragen op? Dan kunt u altijd de Veekijker bellen, we denken graag met u mee.

• 3 en 8 november: cursus 'Interpretatie bloeduitslagen paard' • 10, 17, 24 november, 1 december: 'Intervisie monitoring rundvee' • 24 november: basiscursus 'Parasitologie paard, rund en schaap' • 1 december: dierenartsensymposium 20 jaar Monitoring • 6 en 8 december: basiscursus 'Bacteriologie gezelschapsdieren'

drs. Debora Smits, dierenarts rund

Symposium ‘Samen gezond naar de toekomst’

De Veekijker: voor alle veterinaire vragen

De diergezondheidsmonitoring in de huidige vorm bestaat in 2022 twintig jaar. Eén van de succesfactoren van dit systeem is dat de monitoring deel uitmaakt van de solide veterinaire infrastructuur in ons land.

Door deze monitoring kunnen we diergezondheidsproblemen vroegtijdig vaststellen en snel ingrijpen om uitbraken te voorkomen of beperken. De signalen die we via dierenartsen uit het veld ontvangen zijn daarbij onmisbaar.

Symposium voor dierenartsen ‘Samen gezond naar de toekomst’ Vanwege het jubileum organiseren we op donderdag 1 december een symposium voor dierenartsen. Deze dag staat in het teken van ‘Samen gezond naar de toekomst’. We starten om 14.00 uur met diersoortspecifieke sessies, gevolgd door een aantal inspirerende sprekers. Ook stellen we op ludieke wijze uw probleemoplossend vermogen op de proef. Zo gaat u niet alleen met nieuwe ideeën, maar ook met praktische handvatten naar huis. We sluiten deze SCAN DE QR-CODE interactieve middag af met een borrel en dinerbuffet.

Lotte Roos MSc, Businessmanager Overheid & Monitoring

VOOR MEER INFORMATIE.

Voor veterinaire vragen is de Veekijker rechtstreeks te bereiken op 088 20 25 555. Via een keuze­menu kiest u de diersoort waar u informatie over wilt hebben.

Voor de verschillende dier­soorten gelden andere openingstijden: Rund: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Rund uiergezondheid: 15.00 – 17.00 uur Kleine Herkauwers: 15.00 – 17.00 uur Varken: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Pluimvee: 08.30 – 17.00 uur, spoedgevallen 24/7 Paard (Helpdesk): alleen voor infectieuze aan­doeningen 15.00 – 17.00 uur

Veterinair, oktober 2022 -

1

dr. ir. Annet Heuvelink Onderzoeker R&D

Nieuwe opties reader schaap/geit Moet u voor CAE/CL bloedmonsters nemen op een geitenbedrijf? Of voor zwoegerziekte tappen bij schapen? Dan raden wij u aan om hiervoor onze X6-reader te gebruiken!

Antibiotica Vanuit mijn vakgebied, de veterinaire microbiologie, houd ik mij dagelijks bezig met antibioticumgevoeligheidsbepalingen. Deze bepalingen zijn belangrijk om in de praktijk op het bedrijf een goede antibioticumkeuze te kunnen maken voor de behandeling van zieke dieren. Het maken van een antibiogram vergt echter wel tijd; ondanks vele innovatieve stappen op dit vlak zit er altijd tijd tussen het insturen van een monster en de uitslag.

We willen de practicus in het veld graag meer handvatten geven om een onderbouwde therapiekeuze te maken. De overzichten van gevoeligheidspatronen van bacteriën die wij publiceren, geven inzicht in resistentiepercentages en kunnen de practicus helpen bij hun therapiekeuze. In een recent uitgevoerd project samen met het VMDC, gefinancierd door ZonMw, hebben we bepaald hoe betrouwbaar en representatief deze zijn en met welke factoren we rekening moeten houden en voor welke we kunnen corrigeren, zoals leeftijdscategorie, herkomstbedrijf of het orgaan waaruit de bacterie was gekweekt.

Dit alles is van groot belang om een zo betrouwbaar mogelijk beeld van de gevoeligheid van bacteriën te geven en om u daarmee een handvat voor keuze in de praktijk te bieden.

De resultaten van het project zijn onlangs gepresenteerd op een internationaal congres met vakgenoten: het International Conference of the European College of Veterinary Microbiology in Bari.

SCAN DE QR-CODE OM NAAR DE RESULTATEN TE GAAN.

Scan het dier en vervolgens de barcode op de buis en schrijf de monsters vanuit de stal in met de app op de reader. U hoeft dus geen stickers te plakken of buizen te schrijven. Na het bloedtappen kunnen de monsters direct verstuurd worden naar GD. Dit scheelt veel nawerk op de praktijk.

De app op onze reader is vernieuwd. Zo kunt u nu ook monsters voor de Brucella melitensis-monitoring inschrijven, de CL-verklaring digitaal invullen en versturen én kunt u de inschrijving nog herstellen nadat u deze (per ongeluk) hebt afgebroken.

Daarnaast kunt u instellen dat er een melding komt wanneer u een X-aantal monsters voor CL hebt ingeschreven. Zo houdt u nog beter het overzicht. Dierenartsen kunnen de reader kosteloos lenen van GD, deze wordt dan naar de praktijk verstuurd. Nog niet bekend met de reader? Dan lichten wij deze graag persoonlijk toe. Vraag naar de reader via 088 20 25 500 of mail naar dgaschaapgeit@gddiergezondheid.nl.

Tara de Haan MSc, projectleider kleine herkauwers en paard

Pathologische diagnostiek bij pluimvee met respiratieproblemen Respiratieklachten bij pluimvee kunnen gepaard gaan met productieproblemen en zijn regelmatig reden voor diagnostisch onderzoek. Door representatieve dieren voor sectie in te sturen, krijgt u inzicht in de organen die erbij zijn betrokken en wordt onderzoek ingezet naar de meest voorkomende respiratoire ziektekiemen. Omdat respiratieproblemen vaak multifactorieel zijn, is het belangrijk om breed vervolgonderzoek in te zetten.

Voor respiratieklachten beschikt GD over een PCR-respiratiepakket. Met dit PCRpakket wordt gezocht naar aanwezigheid van respiratoire ziekteverwekkers die voor Nederlands pluimvee het meest relevant zijn: IBV, Mg, Ms, TRT, ILT en Avibacterium paragallinarum. Indien u zelf (sectie)diagnostiek op locatie uitvoert, kunt u tracheaswabs nemen en opsturen voor laboratoriumonderzoek onder aanvraag van dit PCR-pakket. Als u besluit dieren met ademhalingsklachten voor sectie naar GD in te sturen, dan zal bovendien bacteriologisch onderzoek worden uitgevoerd op de aangetaste organen, zoals luchtzakken, longen of sinussen.

Ter illustratie bespreken we een casus uit de afgelopen winterperiode. Vleeskuikens met respiratoire klachten werden aangeboden voor onderzoek. De sectiebevindingen bestonden uit centrale cornea-ulceratie en luchtzakontsteking. Bij vervolgonderzoek werd histologisch een beeld van ammoniakbrand gezien, de PCR was positief voor IBV en TRT, en uit de luchtzakken werd E. coli gekweekt. Het is hierbij gelijk duidelijk dat de combinatie van onderzoeken de oplossing heeft aangereikt. Gezien de ammoniakbrand zal verbetering van het stalklimaat de prioriteit hebben. Op basis van de TRT en de typering van IBV kan de vaccinatiekeuze voor het volgende koppel worden afgewogen. Het antibiogram van de gekweekte E. coli is sturend voor een eventuele antibioticumbehandeling, mocht de sterfte oplopen.

Een sectie-inzending bij GD helpt om de initiële koppeldiagnose te onderbouwen en neemt een brede differentiaaldiagnose mee, waarmee het gezondheidsprobleem inzichtelijk wordt gemaakt. Ook worden de resultaten van het sectieonderzoek meegenomen in de monitoring van dierziekten in Nederland, waardoor tijdig nieuwe trends of signalen kunnen worden opgepikt. drs. Robert Jan Molenaar, dierenarts pluimvee

2

Herinnering Brucella melitensis

Influenza A-virus

Nederland heeft officieel de vrijstatus voor Brucella melitensis. Om deze vrijstatus te behouden voert GD in opdracht van de overheid monitoring uit op willekeurig door de NVWA geselecteerde schapen- en geiten-UBN’s.

Infecties met het influenza A-virus komen geregeld voor op varkensbedrijven. Bij varkens kennen we drie subtypen, ingedeeld naar de oppervlakte-eiwitten hemagglutinine (H) en neuramidase (N), namelijk H1N1, H1N2 en H3N2.

Heeft u binnen uw praktijk UBN’s die zijn geselecteerd en heeft u nog niet van alle UBN’s monsters ingestuurd? Dan willen wij u vragen om dit alsnog te doen. Wilt u een update van welke bedrijven in uw praktijk nog moeten tappen? Stuur een e-mail naar t.d.haan@gddiergezondheid.nl. Bedankt voor uw inspanning om samen deze vrijstatus te behouden!

Tara de Haan MSc, projectleider kleine herkauwers en paard

Maagzweren: risicofactoren Van de voor pathologisch onderzoek binnengekomen zeugen en beren in augustus was 10 procent acuut verbloed door een maagzweer en 60 procent had verschijnselen van hyper- of parakeratose in het pars oesophagea.

De klinische verschijnselen van een ernstige maagzweer bij het levende varken zijn sloomheid, bleekheid, anorexie, blijven liggen, soms tandenknarsen, soms zwarte mest en een verlaagde hematocriet. Bij vleesvarkens kunnen maagzweren een groeiderving van 50 tot 75 gram per dag geven.

Voor een goede interpretatie van de maag tijdens sectie dient de maag te worden geopend via de curvatura major en goed te worden gespoeld met water. Doorgaans zijn de eerste verschijnselen die zichtbaar zijn een hyperkeratose van het pars oesophagea. Dit kan verergeren tot een parakeratose, eventueel met erosies en zo kunnen de dieper gelegen bloedvaten bij de laesies betrokken raken.

Oorzaken nog niet opgehelderd De precieze oorzaak voor het ontstaan van maagzweren bij varkens is nog steeds niet opgehelderd. Risicofactoren worden wel beschreven, zoals voerovergangen en huisvestingsveranderingen. Factoren uit het rantsoen, zoals de dikte van de maaginhoud, passagesnelheid, partikelgrootte, rantsoenbestanddelen, maal- en voerwijze, regelmaat van voeren en waterverstrekking zijn geassocieerd met het ontstaan van maagwand beschadigingen. Algemene ziektedruk, (hitte)stress en erfelijkheid zijn andere factoren die kunnen leiden tot ontwikkeling van een maagzweer.

Diagnostiek De aanwezigheid van de Helicobacter pylori-bacterie wordt in de literatuur in verband gebracht met het vóórkomen van maagzweren: waar de relatie bij de mens wel heel duidelijk is, geldt dat voor het varken niet zo duidelijk. Onlangs is een pilotstudie uitgevoerd naar het verband tussen het pepsinogeengehalte in het bloed en de ernst van maagwandbeschadigingen bij vleesvarkens. Hierbij werd geen relatie aangetoond. Daarmee blijkt de diagnostiek aan het levende dier tot op heden vrijwel onmogelijk.

Therapeutisch zijn er niet zo veel mogelijkheden. Vaak wordt aangeraden om ruwvoer te verstrekken en de omstandigheden rond de voeropname te verbeteren. Bij veelvuldig voorkomen van maagzweren is het belangrijk om in overleg met de varkenshouder en voerleverancier het hele management goed tegen het licht te houden en de risicofactoren te evalueren.

Een infectie met het influenza A-virus veroorzaakt bij varkens primair bronchitis door beschadiging van het bronchiale epitheel, tevens zijn de longen gevoelig voor secundaire bacteriële infecties met als gevolg een bronchopneumonie.

Een solitaire influenza-infectie komt vrijwel nooit voor. Influenzauitbraken worden van oudsher geassocieerd met de winter, maar bij secties blijkt influenza het gehele jaar te worden aangetoond.

Ten gevolge van de COVID-uitbraak is het perspectief op potentieel zoönotische infecties, zoals influenza, veranderd. In het Nationaal actieplan versterking zoönosenbeleid wordt dan ook specifiek aandacht besteed aan influenza. Ten eerste wordt een pilot opgestart om meer kennis te ontwikkelen over welke influenzastammen in de varkenshouderij circuleren en hoe een zinvolle monitoring van influenza bij varkens eruitziet. Ten tweede worden campagnes opgestart om veehouders en dierenartsen die in contact komen met besmette dieren te motiveren zich preventief te laten vaccineren tegen influenza. Het allerbelangrijkste advies is ook bij influenza: blijf bij ziekte thuis en ga niet de stal in. Immers, een bron van influenza bij varkens is en blijft de mens.

SCAN DE QR-CODE VOOR HET NATIONAAL ACTIEPLAN VERSTERKING ZOÖNOSENBELEID

drs. Marlies Olde Monnikhof, dierenarts varken

drs. Bas Engel, dierenarts varken Veterinair, oktober 2022 -

3

Nieuws en mededelingen Waterkwaliteit meten bij paarden? Doe de Drinkbackcheck!

Oppervlaktewater als drinkbron kent een aantal risico’s. Zo kan water uit klei-achtige gebieden bijvoorbeeld soms veel ijzer bevatten en paarden zijn hier erg gevoelig voor. Ook leidingwater kan vervuild zijn, bijvoorbeeld door het materiaal van de leidingen zelf.

Wilt u weten wat de kwaliteit is van het drinkwater bij de paarden van uw klant? Dan biedt GD verschillende pakketten aan. Voor een algemene check, op de meest belangrijke parameters, adviseren wij de Drinkbakcheck. Voor een gerichter onderzoek, raden wij het Zware Metalen-pakket aan. Deze pakketten zijn geschikt voor zowel oppervlakte- als leidingwater.

Cursus ‘Interpretatie bloeduitslagen paard’ Vanwege de grote interesse die er afgelopen jaren was voor de cursus ‘interpretatie bloeduitslagen’ (meer inschrijvingen dan plekken) organiseren wij in het najaar van 2022 deze cursus nogmaals, deze keer in samenwerking met Dierenartsenpraktijk DoetinchemZeddam in Zeddam (3 november) en Paardenkliniek Hollands Kroon in Middenmeer (8 november).

Veterinair is een uitgave van Royal GD | Redactie: Marian Aalberts, Tara de Haan, Daphne de Leeuw, Katrien van den Brink, Annemieke Medema, Klaas Peperkamp | Eind­redactie: Jessica Fiks | Vormgeving: Dock35 Media B.V. | Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Uitgever: GD | Verschijnings­f requentie: 12 keer per jaar Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van GD. ISSN 1388-4042 Postbus 9, 7400 AA Deventer T. 088 20 25 500, www.gddiergezondheid.nl info@gddiergezondheid.nl Alle genoemde tarieven zijn exclusief btw en basiskosten.

4

Checklist Keurmerk Zoönosen: 1 november online Vanaf 1 november staat de digitale checklist voor 2023 in VeeOnline en kunt u deze met uw klanten invullen. Dit betekent dat u vanaf dat moment de checklist van 2022 niet meer digitaal kunt invullen.

Heeft u na 1 november toch klanten voor wie de checklist van het lopende jaar ingevuld moet worden? Bel dan met 088 20 25 500.

Scan de QR-code voor meer informatie over de checklist.

Intervisiebijeenkomsten monitoring rundvee Tijdens de bijeenkomsten op 10, 17, 24 november of 1 december 2022 bespreken we de volgende onderwerpen: casuïstiek pathologie, huidziekten en opkomende dierziekten, kalveropfok en actualiteiten uit de monitoring. We geven een inkijkje in welke informatie binnenkomt via de Veekijker, pathologisch onderzoek en diergezondheidsdata. En wat doen we hier dan mee? De bijeenkomst op 1 december is gecombineerd met het jubileum '20 jaar monitoring'.

EuroTier: 15 - 18 november GD is aanwezig op EuroTier, de toonaangevende vakbeurs met een uitgebreid overzicht van innovaties op het gebied van technologie, diensten en genetica voor de moderne veehouderij. Het thema is dit jaar: ‘Transforming Animal Farming.’ GD loopt voorop op het gebied van diergezondheid. Zo zijn we een partner voor (farmaceutische) diergezondheidsbedrijven die onderzoeksprojecten uitvoeren op het gebied.

Daarnaast hebben we ook een breed scala aan diermodellen voor onder andere pluimvee, varkens en runderen om interventiestrategieën, zoals vaccins te testen en te valideren. We onderzoeken en maken het mogelijk het effect van interventiestrategieën, gericht op het voorkomen of genezen van dierziekten, te beoordelen.

De beurs is van 15 tot 18 november in Hannover. Zien we u daar?

Vaccineer jongvee pas na BVD-bewakingsonderzoek Uit analyse van onze BVD-klantcontacten blijkt dat nog regelmatig jongvee voor het bewakingsonderzoek wordt bemonsterd dat al gevaccineerd is tegen BVD, waardoor BVD-antistoffen in de steekproef worden aangetoond. Omdat wij geen onderscheid kunnen maken tussen antistoffen ontstaan na vaccinatie of na veldinfectie wordt aanvullend onderzoek gestart. U kunt dit voorkomen door te vaccineren nadat er een uitslag van het bewakingsonderzoek bekend is of door te controleren welke dieren al zijn gevaccineerd alvorens bloed te tappen. Zo helpt u de veehouder onnodig statusverlies en extra kosten te voorkomen. Wist u dat u de BVD-vaccinaties ook in VeeOnline kunt vastleggen?

AI-monitoring op afstand Pluimveebedrijven die liggen binnen een risicovolle afstand van een bedrijf dat besmet is met aviaire influenza (AI), worden als risicobedrijven beschouwd.

Afhankelijk van de pluimveedichtheid in het gebied kan deze afstand 1 of 3 kilometer zijn. Om de kans op verspreiding tussen bedrijven te verkleinen, is het belangrijk om nieuwe besmettingen zo snel mogelijk op het spoor te komen. Hiervoor heeft de NVWA in samenwerking met GD een systeem opgezet voor monitoring op afstand.

Het doel van deze monitoring is het dagelijks verzamelen van relevante (productie) informatie van de pluimveebedrijven die liggen binnen de risicovolle zone. Deze informatie wordt door een pluimveedierenarts van GD beoordeeld. Zolang er geen aanwijzingen zijn die duiden op een mogelijke besmetting met vogelgriep, hoeven er geen maatregelen genomen te worden en kunnen preventieve ruimingen worden voorkomen. Deze bedrijven worden 14 dagen intensief gemonitord. Dagelijks wordt een samenvatting van de resultaten doorgegeven aan de NVWA.