OkOvana Crkva u HrvatskOj KOMENTARI GLASA KONCILA (1982. – 1986.)
3
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ
Komentari Glasa Koncila (1982. – 1986.) Svezak III.
Okovana Crkva u Hrvatskoj, Komentari Glasa Koncila (1982. – 1986.), Svezak III., Glas Koncila, Zagreb, 2013. Izdavač: Glas Koncila, Kaptol 8, Zagreb Za izdavača: Ivan Miklenić Biblioteka: Komentari Glasa Koncila Knjiga 1 – Svezak III. Urednik: Tomislav Vuković Usklađivanje teksta i korektura: Vlatka Plazzeriano i Irena Puljić Grafička priprema: Glas Koncila, Kaptol 8, Zagreb Računalna obrada: Siniša Kolar, Danijel Lončar i Dragica Šantić Oblikovanje naslovnice: Tomislav Kučko Tisak: Grafika Markulin, Lukavec Tiskano u rujnu 2013. ISBN 978-953-241-401-1 (cjelina) ISBN 978-953-241-399-1 (Sv. 3) CIP zapis dostupan u računalnome katalogu Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu pod brojem 852612.
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ Komentari Glasa Koncila (1982. – 1986.) Svezak III.
¤ Zagreb, 2013.
1982. Glas Koncila
Glas Koncila (2) 24. siječnja 1982.
Ekumenizam i nacionalni identitet
O
vogodišnja molitvena osmina za kršćansko jedinstvo – 18. do 25. siječnja – jedva primjetno obilježava naš crkveni život. Župnici su se već poprilično umorili od večernjih pročitavanja obrazaca što ih za tu osminu pronalaze u novijim ili starijim prigodnim brošuricama. Narod se malo gdje oduševio za te molitve. Napokon se počnemo opravdavati time što drugi kršćani, osobito naši pravoslavni susjedi, za taj i takav ekumenizam mare manje od nas. Ni blizu ih na pokušane zajedničke molitve. Čulo se da imaju o tome protivne instrukcije. Pa što bismo se mi gurali onamo gdje nas nitko ne treba? I tako, ako po širokom svijetu ima i zanimanja za ekumenizam, i praktičnih pothvata na putu prema jedinstvu, i molitvenog zauzimanja – ovdje kod nas kao da je sve to zaspalo, kao da se mnogima čini suvišno, da ne kažemo opasno. A Gospodinova želja »da svi budu jedno!« ostaje u području mnogih njegovih želja što ih još ni ne shvatismo, kamoli da bismo je počeli ostvarivati. Zašto je to tako? Zbog straha i neznanja! Strah i neznanje su po definiciji izvorišta krive vjere, idolopoklonstva, mržnje, raščovječenja. Stav koji se proglašava pravovjernim a boji se ekumenizma, koji se osjeća ugroženim od svakog približavanja drugim vjerskim zajednicama, doista je ugrožen, ali od vlastite nevjere, od vlastitog nepouzdanja u silu Duha, u stvarnost nadnaravi, od jadnog oslanjanja na isključivo naravne snage grupne pripadnosti. Karakteristično je za takav protuekumenski stav da zazire od informacija, da ne želi znati. »Bježe od svjetlosti«, ne žele vidjeti istinske ljudske, objavne, kršćanske vrijednosti u drugim kršćanskim vjerskim zajednicama. U kolikim je katoličkim sredinama sasvim nepolježno isticati kako je papa Pavao VI. u susretu s ekumenskim pravoslavnim patrijarhom Atenagorom na Fanaru u Carigradu g. 1966. rekao: »Habemus identitatem fidei«, što znači: »Imamo istovjetnu vjeru«, odnosno: u Vjerovanju se mi, katolici i pravoslavni, uopće ne razlikujemo. Tako reče Papa, čuvar i učitelj katoličkog pravovjerja. Reče i ne poreče se. Ali malo ga tko voli ponavljati. Kažemo: a što o tome kažu pravoslavni, zar mnogi od njih nama ne priznaju ni valjanost krštenja? Njihovim strahom opravdavamo svoj strah, njihovom odbijanju suprotstavljamo svoje, s obje strane učvršćujemo sve deblji zid neznanja, misleći da tako najbolje štitimo svoja stada od neželjenih susreta. Očito se bojimo da bi ovce s jedne i s druge strane, kad bi se susrele mimo tih strahova i mitova, prepoznale da je istina ono što Papa prorok reče usred Carigrada: da nas dijeli samo to
6
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ – III.
što ne održavamo redovite, od Krista željene veze. I da od toga pomanjkanja komunikacija jedni i drugi kržljamo u vjeri. Zanemarivanje i izbjegavanje ekumenskih nastojanja zna se opravdati vjernošću određenim ovozemnim interesima. Da, biti kršćanin doista znači u konkretnim povijesnim uvjetima uvijek stati na stranu ugroženih, zauzimati se za potlačene. Ali to ne opravdava da se od određenog oblika kršćanstva čini zaštitna ideologija plemena, grupe, nacije ili klase. Kršćanstvo je bitno osloboditeljsko, ali po vlastitim evanđeoskim kriterijima, dosljedno Isusovu načelu »Istina će vas osloboditi!« Neznanje ne oslobađa. Očito je usred takvih prilika naš prvi i nezaobilazni ekumenski zadatak ne čekati da drugi dođu na susrete, nego sebe pripremati za takve susrete, za susrete u istini. Dok ne možemo o kršćanskom jedinstvu perspektivno razgovarati s drugima, dužnost nam je o tom jedinstvu govoriti među sobom. Dok ne možemo moliti zajedno s njima, možemo i moramo moliti za sebe i za njih. Ne oholo i provokativno moliti da se oni »povrate u ovčinjak«, nego moliti da se jedni i drugi oslobodimo svega što nas odvaja i udaljuje od Krista. I u isto vrijeme istinski vrednovati ono što je doista Kristovo u njima i u nama. A toga je mnogo. To je hitna zadaća naše katoličke sustavne kateheze i redovitog propovijedanja. Masovno neznanje o drugim kršćanskim zajednicama zaista je porazno. Ne samo da golema većina katoličkih vjeroučenika ne zna ni ono najosnovnije o vrijednostima pravoslavlja, nego se sve do sada ne potrudismo da katolici zapadnog obreda upoznaju i prihvate katolike istočnog obreda – s njihovim troprstnim križanjem, zakonito oženjenim svećenicima, čak i Božićem »7. januara« – kao sasvim ravnopravnu katoličku braću. Primijeti li netko da nije pogodan trenutak za ovakvu otvorenu samokritičnost, treba se sjetiti da nas je papa Ivan Pavao II. uzdižući svetu braću Ćirila i Metoda, htio osloboditi shvaćanja po kojemu smo rub i granica Zapada, da nas želi usvijestiti u istini da smo mjesto toga slobodno i stvaralački plodno susretište Istoka i Zapada. Crkva koja želi služiti svome narodu očito je dužna oslobađati ga od mentaliteta provincije na granici. Upoznavati i istinski vrednovati baštinu kršćanskoga Istoka – ne zanemarujući ni vrijednosti Islama – znači ne samo utirati putove suvremenom ekumenizmu, nego također liječiti i jačati hrvatsko nacionalno biće, oslobađati ga za mnogo širu i ponosniju samosvijest koja je preduvjet ravnopravnog susretanja sa susjedima. Dokidanje uske i kratkovidne identifikacije zapadnjačkog katoličanstva i hrvatstva nije samo nezaobilazan zadatak na putu ekumenizma, nego i zahtjev našeg istinskog crkvenog i nacionalnog identiteta.
Komentari Glasa Koncila
7
Sadržaj 1982. Ekumenizam i nacionalni identitet...................................................................................................................6 Vjerničke slobode ili kleričke povlastice?....................................................................................................8 Pred očima odgovorne javnosti.........................................................................................................................10 Lakmus – dobronamjernosti................................................................................................................................ 12 Kome i kada uskratiti krštenje i vjenčanje?...........................................................................................14 Izjava za slobodnu Crkvu u slobodnom društvu............................................................................16 Što vjernici traže od školstva?..............................................................................................................................18 Provjeravanje »nade koja je u nama«.........................................................................................................20 Pravo lice polemike..........................................................................................................................................................22 Exodus ljeta.............................................................................................................................................................................. 24 Proroštvo Papina puta.................................................................................................................................................26 Ljetni vjeronauk za mnoštva.................................................................................................................................28 Dobrilina političnost i depolitizacija ateizma.....................................................................................30 Uoči »Sigeta 82«................................................................................................................................................................ 32 Velika kateheza Uznesenja.......................................................................................................................................34 Plodno ljeto i zavjetna jesen..................................................................................................................................36 Pitanja iz Ježenja i Sigeta............................................................................................................................................38 Razgovarati s povjerenjem.......................................................................................................................................40 Suvremena poruka Josipa Jurja Strossmayera..................................................................................... 42 Dvadeset koncilskih godina i Papa.................................................................................................................44 Uvjeti kršćanske ljubavi među nekad zaraćenim narodima...............................................46 Bez izazivanja..........................................................................................................................................................................48 Crkva u Poljskoj i u svijetu danas.....................................................................................................................50 Božić i ljudska prava....................................................................................................................................................... 52
Komentari Glasa Koncila
329
1983. Ponude i zamke...................................................................................................................................................................56 Grimiz vjernosti...................................................................................................................................................................58 Čestitke i strahovi..............................................................................................................................................................60 Vrijeme sazrijevanja......................................................................................................................................................... 62 Jubilarna redovitost.........................................................................................................................................................64 Koncilski komentar..........................................................................................................................................................66 Utvrđivanje i novi rast..................................................................................................................................................68 Sablazan i šansa jubileja..............................................................................................................................................70 U ime Isusovo!.......................................................................................................................................................................72 Slabost tutorstva................................................................................................................................................................ 74 »Legalizacija ilegalnog«...............................................................................................................................................76 »Kristos Kyrios!«..................................................................................................................................................................79 Evanđelje slobode..............................................................................................................................................................82 Petar koji ne poteže mača........................................................................................................................................84 Tjeskoba pred Majkom Marijom.......................................................................................................................86 Jasnoća kršćanskog domoljublja.......................................................................................................................88 Poruke i upozorenja jednog kataloga..........................................................................................................90 Nepravedno i opasno....................................................................................................................................................92 Novi vjeronauk za odrasle........................................................................................................................................94 Nesuvremeni »znak vremena«..........................................................................................................................96 Svetac za svoj narod........................................................................................................................................................98 Poruke vjerničkog mnoštva....................................................................................................................................99 Duh cara Josipa................................................................................................................................................................. 101 Crkva i nacionalna kultura....................................................................................................................................103 Blagdan Čovjeka...............................................................................................................................................................105
330
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ – III.
1984. Članstvo u SK i religioznost..................................................................................................................................108 Zašto baš sada?..................................................................................................................................................................110 Dometi i granice ekumenskog hoda po Zagrebu.........................................................................112 Oni se nikad ne ispričavaju...................................................................................................................................114 Mučeništvo kao povijesni korektiv.............................................................................................................. 116 Znak 25. ožujka.................................................................................................................................................................. 118 Krštenje u vjeri Crkve.................................................................................................................................................120 »Ne bojte se!«..................................................................................................................................................................... 122 Molitva za Papin dolazak........................................................................................................................................124 Svibanjski zadaci............................................................................................................................................................... 126 Obzirna iskrenost dijaloga....................................................................................................................................128 Nepravedne osude – nejasne poruke.......................................................................................................130 Program ponosne sloge............................................................................................................................................132 »Ne bojte se, ja sam s Vama!«...........................................................................................................................134 NEK kao zavjet...................................................................................................................................................................136 Ponuda na temelju zajedničke sudbine..................................................................................................138 Evanđeoska logika NEK-a ‘84.............................................................................................................................140 »Glas naroda – glas Božji«.................................................................................................................................... 142 Ekumenizam na izvorima Objave i Baštine........................................................................................144 Između Bistrice i Duvna...........................................................................................................................................146 Vrijedilo je...............................................................................................................................................................................148 Informacije mjesto sučeljavanja......................................................................................................................150 Tko traži vojne svećenike za JNA?..................................................................................................................152 U svjetlu krvi mučenika...........................................................................................................................................154 Mjerila i granice društvenog angažmana Crkve............................................................................156 Što se u međuvremenu dogodilo?................................................................................................................158 Unutarcrkvena (ne)sporazumijevanja......................................................................................................160 Za prava najugroženijih............................................................................................................................................ 162 Mir i sloboda u Crkvi..................................................................................................................................................164 Komentari Glasa Koncila
331
1985. Skrbnici ili suputnici mladih................................................................................................................................166 Nevjerojatni uspjeh svetog Metoda...........................................................................................................168 Istina gričkih susreta....................................................................................................................................................170 Etiketa »kleronacionalizma«..............................................................................................................................171 A kako odgajaju majke vjernice?..................................................................................................................... 172 Petrova služba danas..................................................................................................................................................173 Pravda bez nasilja.............................................................................................................................................................174 Gdje nam zapinje koncilska obnova?........................................................................................................ 176 A što je naučavao papa Ivan XXIII.?............................................................................................................. 177 Gdje su nam laici?...........................................................................................................................................................179 Mjesto Crkve u odgoju mladih........................................................................................................................180 Treba li se braniti?.............................................................................................................................................................181 Crkvene pobude društvenih djelatnosti............................................................................................... 182 Providnost u Metodovoj godini.....................................................................................................................184 »U laži su kratke noge«............................................................................................................................................ 185 Treba li išta reći?................................................................................................................................................................ 187 Avet slomljenog križa.................................................................................................................................................188 Obrana ili obnova?........................................................................................................................................................189 Pomirenje na kršćanski način............................................................................................................................190 Ni »polonizacija«, ni »holandizacija« Crkve.....................................................................................191 Bog je ipak tvorac povijesti..................................................................................................................................193 Je li to po zakonu?..........................................................................................................................................................194 Vjernici – zbunjeni i pozvani.............................................................................................................................. 195 Za zajedničku kuću.......................................................................................................................................................196 »Vjerska djelatnost u stanovima«................................................................................................................ 197 Suvremenost Svete Braće.......................................................................................................................................198 Spasenjska važnost svakoga naroda...........................................................................................................199 Protiv duha Protokola...............................................................................................................................................200 Odgovorno crkveno ljeto...................................................................................................................................... 201 332
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ – III.
Smeta li nam turizam?...............................................................................................................................................203 »Vjesnikove« iluzije i izazovi...............................................................................................................................204 Tko traži konfrontaciju?...........................................................................................................................................206 Afrička iznenađenja i pojašnjenja.................................................................................................................. 207 Veliki Zavjet ne prolazi..............................................................................................................................................209 Ni Bog ni bomba..............................................................................................................................................................210 U znaku Kraljice Mira..................................................................................................................................................211 Vjeronaučni trenutak istine..................................................................................................................................212 Uvrede u »Školskim novinama«.................................................................................................................... 214 Aktualna krunica.............................................................................................................................................................216 Crkva doista nije alternativa...............................................................................................................................218 Rizik poslušnosti Duhu.............................................................................................................................................219 Jasnoća Susreta..................................................................................................................................................................220 »Blago mirotvorcima«............................................................................................................................................... 221 Svjetlo iz Nizozemske.................................................................................................................................................222 Koji je ateizam Bogu protivan?.........................................................................................................................224 Jedinstvo je ipak očuvano......................................................................................................................................226 Što se krije u jednoj dogmi?.................................................................................................................................228 Ima Boga!.................................................................................................................................................................................229 »Jer uboštvo ljubljaše«..............................................................................................................................................230
Komentari Glasa Koncila
333
1986. Smijemo li kritički misliti?......................................................................................................................................232 Aktualnost zbunjena pisanja..............................................................................................................................233 Povijesni trenutak milosti......................................................................................................................................235 Vrijeme laika.........................................................................................................................................................................236 Ipak je moguće..................................................................................................................................................................238 Petrovo služenje slobodi i miru.......................................................................................................................240 Proroštvo iz Indije...........................................................................................................................................................241 Socijalizam i vjernici..................................................................................................................................................... 243 Filipinska teologija demokracije......................................................................................................................245 Mogućnosti kritičke crkvene samosvijesti..........................................................................................246 Dan mladih po župama...........................................................................................................................................248 Oružje iz ropotarnice.................................................................................................................................................250 Hoće li nas prepoznati?............................................................................................................................................252 Što se zapravo događa?.............................................................................................................................................254 Uz suđenje svećeniku Lukendi..........................................................................................................................256 Znak žive župe....................................................................................................................................................................258 Izraelski korijeni oslobođenja............................................................................................................................260 Riječ imaju laici..................................................................................................................................................................262 O Stepincu – neznanstveno................................................................................................................................264 Na početku kraj................................................................................................................................................................265 O čemu Crkva sudi.......................................................................................................................................................267 Ništa bez dokumenata..............................................................................................................................................269 Kome smeta teologija oslobođenja?.......................................................................................................... 271 »Mi ćemo zabraniti«...................................................................................................................................................273 Je li Sveta Stolica povrijedila Srpsku Pravoslavnu Crkvu?.................................................... 275 Evanđelje s Modruša...................................................................................................................................................277 20 godina Protokola.....................................................................................................................................................279 Temeljno pitanje o Crkvi......................................................................................................................................... 281 Hodočašća dostojanstva i slobode.............................................................................................................283 334
OKOVANA CRKVA U HRVATSKOJ – III.
Mudro i utješno »Saopštenje«........................................................................................................................285 Ima li u nas unijatskog prozelitizma?.........................................................................................................287 Velika Gospa za Solin ‘86........................................................................................................................................289 »Velika nam djela učini Svesilni«....................................................................................................................290 Zahtjev iskrenosti............................................................................................................................................................292 »Pod lupom«.......................................................................................................................................................................294 Nakon škola...........................................................................................................................................................................296 Neutemeljeno uznemirivanje............................................................................................................................298 Svjedočenje laičkog mnoštva............................................................................................................................ 300 Sažetak iskustva...............................................................................................................................................................302 Blaženi mirotvorci..........................................................................................................................................................304 Vjernik u političkoj aktualnosti.......................................................................................................................306 Izopačena tumačenja..................................................................................................................................................308 Pobačaj, zakon i savjest............................................................................................................................................310 Jesmo li svi za mir?..........................................................................................................................................................312 Asiško proročanstvo.................................................................................................................................................... 314 Vjernik i vojna obveza................................................................................................................................................ 316 Trebalo je i prije 20 godina....................................................................................................................................318 Vjernici i Nacionalna i sveučilišna biblioteka....................................................................................320 Otkrivene karte.................................................................................................................................................................322 »Mogli bi praznovati i Božić«............................................................................................................................ 324 Božićni zadaci nekih prosvjetnih radnika.............................................................................................326
Komentari Glasa Koncila
335
Biblioteka Komentari Glasa Koncila
Okovana Crkva u Hrvatskoj Svezak 1. 1968. – 1974. Svezak 2. 1975. – 1981. Svezak 3. 1982. – 1986. Svezak 4. 1987. – 1990.
KOMENTARI GLASA KONCILA (1982. – 1986.)
OkOvana Crkva u HrvatskOj
U
poznavati i istinski vrednovati baštinu kršćanskoga Istoka – ne zanemarujući ni vrijednosti Islama – znači ne samo utirati putove suvremenom ekumenizmu, nego također liječiti i jačati hrvatsko nacionalno biće, oslobađati ga za mnogo širu i ponosniju samosvijest koja je preduvjet ravnopravnog susretanja sa susjedima. Dokidanje uske i kratkovidne identifikacije zapadnjačkog katoličanstva i hrvatstva nije samo nezaobilazan zadatak na putu ekumenizma, nego i zahtjev našeg istinskog crkvenog i nacionalnog identiteta.
Ekumenizam i nacionalni identitet Glas Koncila (2) 24. siječnja 1982.
ISBN 978-953-241-399-1
www.glas-koncila.hr
100 kuna