GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE by Glas Koncila

Marguerite A. Peeters GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE Ključni pojmovi, mehanizmi djelovanja

Marguerite A. Peeters GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE Ključni pojmovi, mehanizmi djelovanja Glas Koncila, Zagreb, 2014. Naslov originala: Marguerite A. Peeters La mondialisation de la revolution culturelle occidentale © Marguerite A. Peeters, 2007 Nakladnik: Glas Koncila, Kaptol 8, Zagreb www.glas-koncila.hr Za nakladnika: Ivan Miklenić Biblioteka: Tertium millennium. Knjiga 12. Urednik: Ivan Miklenić Prijevod: Lidija Paris ISBN 978-953-241-420-2 CIP zapis dostupan u računalnome katalogu Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu pod brojem 867115. Sva prava su pridržana. Nijedan se dio ove knjige ne smije umnažati, fotokopirati, reproducirati ni prenositi u bilo kojem obliku (mehanički, elektronički i sl.) bez prethodne pismene suglasnosti nakladnika

Marguerite A. Peeters

Globalizacija zapadne kulturne revolucije KljuÄ?ni pojmovi, mehanizmi djelovanja

Â¤ Zagreb, 2014.

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

Kratice Engleski

Francuski

Hrvatski

CEDAW – Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women

Convention contre toutes les formes de Discrimination contre les Femmes

CEDAW – Sporazum o uklanjanju svih oblika diskriminacije žena

CLADEM – Committee for the Defense of the Rights of Women in Latin America and the Caribbean

Comité pour la Défense des Droits de la Femme d'Amérique Latine et des Caraďbes

CLADEM – Odbor za obranu ženskih prava u Latinskoj Americi i na Karibima

DAW – Division for the Advancement of Women

Division pour l'Avancement des Femmes

DAW – Odjel za unaprjeđenje položaja žena

ECOSOC – Economic and Social Council

Conseil Économique et Social de l'ONU

ECOSOC – Ekonomsko i socijalno vijeće

ILO – International Labor Organization

BIT – Bureau International du Travail

ILO – Međunarodna organizacija rada

INSTRAW – UN International Research and Training Institute for the Advancement of Women

Institut International de Recherche et de Formations pour l'Avancement des Femmes

INSTRAW – Međunarodni institut za unaprjeđenje položaja žena

IPPF – International Planned Parenthood Federation

Fédération du Planning Familial International

IPPF – Međunarodni savez za planirano roditeljstvo

IUSSP – International Union for the Scientific Study of Population

UIESP – Union internationale pour l'étude scientifique des problčmes de population

IUSSP – Međunarodna unija za znanstveno proučavanje stanovništva

MDG – Millennium Development Goals

OMD – Objectifs du Millénaire pour le Développement

MDG – Razvojni ciljevi tisućljeća

NATO – North Atlantic Treaty Organization

OTAN – Organisation du Traité de l'Atlantique Nord

NATO – Sjevernoatlantski savez

NEPAD – New Partnership for Africa's Development

Nouveau Partenariat pour le Développement de l'Afrique

NEPAD – Novo partnerstvo za razvoj Afrike

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

Engleski

Francuski

Hrvatski

NGO – Nongovernmental organization

ONG – Organisation non gouvernementale

NGO – Nevladina organizacija (građanska udruga)

OECD – Organization for Economic Co-operation and Development

OCDE – Organisation pour la Coopération et le Développement Économique

OECD – Organizacija za ekonomsku suradnju i razvoj

UN – United Nations

ONU – Organisation des Nations Unies

UN – Ujedinjeni narodi

UNAIDS – UN AIDs Program

ONUSIDA – Programme des Nations Unies contre le Sida

UNAIDS – Program Ujedinjenih naroda za borbu protiv side

UNDP – UN Development Program

PNUD – Programme des Nations Unies pour le Développement

UNDP – Program Ujedinjenih naroda za razvoj

UNESCO – United Nations Educational, Scientific and cultural Organization

Agence de l'ONU pour l'Éducation et la Culture

UNESCO – Organizacija UN-a za obrazovanje, znanost i kulturu

UNFPA – UN Fund for Population Activities

FNUAP – Fonds des Nations Unies pour les Activités de Population

UNFPA – Fond Ujedinjenih naroda za stanovništvo

UNICEF – The United Nations Children's Fund

Fonds des Nations Unies pour les Enfants

UNICEF – Fond Ujedinjenih naroda za djecu

UNIFEM – UN Women's Fund

Fonds des Nations Unies pour les Femmes

UNIFEM – Fond Ujedinjenih naroda za žene

WEDO – Women's Environment and Development Organization

L'organisation des femmes pour l'environnement et le developpement

WEDO – Ženska organizacija za okoliš i razvoj

WHO – World Health Organization

OMS – Organisation Mondiale de la Santé

WHO – Svjetska zdravstvena organizacija

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

Uvod Praktični cilj ovog priručnika je ponuditi čitateljima potrebne informacije, da bi, u svjetlu vječnog zakona koji je sam Bog upisao u ljudska srca, upoznali i raspoznali ključne pojmove i mehanizme djelovanja globalizacije zapadne kulturne revolucije. Pod pojmom globalizacija zapadne kulturne revolucije podrazumijevamo globalno širenje jedne nove etike, do kojega je došlo po prestanku Hladnog rata. Ta etika je u svojim radikalnim aspektima svjetovna, a plod je zapadne feminističke, seksualne i kulturne revolucije prošlog stoljeća, kao i duga puta koji je Zapad prešao da bi stigao do postmoderne. Ovaj priručnik nema namjeru obuhvatiti sve pojedinosti. Koncentrira se na analizu onih elemenata povijesnog razvoja za koje smatramo da najbolje otkrivaju najsnažnije kulturne tendencije te revolucije. Globalna kulturna revolucija obuhvaća sve vidove društvenoga života, no ovaj priručnik se ponajprije usredotočuje na antropološke izazove koje predstavlja globalizacija zapadne feminističke i seksualne revolucije. Vjerujemo da je razgradnja judeokršćanske antropologije izvor sociopolitičkih disfunkcija koje obilježuju današnje globalno upravljanje. Ovaj priručnik iz didaktičkih razloga ne nudi mnogo citata, no informacije koje sadrži dolaze iz brojnih izvora i najrazličitijih osobnih kontakata. Autorica se oslanja najviše na susrete koje je imala tijekom velikih međunarodnih konferencija UN-a, počevši od Kaira 1994. god. U okviru Interactive Information Servicesa (IIS), od 1995. god. nadalje je objavila više od 290 analitičkih izvještaja (više od 3000 stranica) na temu evolucije multilateralnih institucija. Ti izvještaji neposredno upućuju na dokumente i temeljne tekstove međunarodnih organizacija. Referiraju se najviše na razgovore koje je autorica osobno vodila s protagonistima svjetske uprave. Moglo bi se pomisliti da je razvoj koji se analizira u ovom priručniku svima poznat, napose onima koji obnašaju odgovornosti i donose odluke na području obrazovanja, zdravstva i politike. U stvarnosti još uvijek vlada neizmjerno neznanje o tome što je u antropološkom smislu na kocki u revoluciji i novoj etici. To neznanje izaziva opću bezvoljnost, čak i ravnodušje, što ima ozbiljne posljedice za budućnost čovječanstva. 7

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

Ulog u igri je složen. Ovaj priručnik želi promicati onu vrstu razlučivanja do kojeg se može doći tek po cijenu uložena truda. Razlučiti ne znači iščupati korov koji raste sa žitom, nego ga prepoznati i ubrati samo žito. Kad se nauči raspoznavati razliku, otvara se put za novi zanos, za vodstvo koje je sposobno odgovoriti pozitivno i s mnogo nade na istinske težnje čovječanstva na početku trećeg tisućljeća. Na Zapadu je revolucija već postigla svoje ciljeve i čak se čini da gubi dah, kao da je već ušla u fazu samouništenja. Prva crta bojišnice premjestila se u zemlje u razvoju. Ovaj priručnik je namijenjen odgajateljima, koje želimo ohrabriti da ostanu vjerni sebi i da tako današnjemu svijetu ponude sebi svojstveno vodstvo (leadership), koje širom svijeta već očekuju svi oni koji se žele vratiti realnosti, istini i ljubavi.

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

I. Zapadna feministička, seksualna i kulturna revolucija Feministička i seksualna revolucija prošlog stoljeća je na Zapadu već ostvarila većinu svojih ciljeva. Prijedlozi koji su početkom 20. stoljeća bili izvan zakona danas prožimaju tkivo zapadnog društva i pretvaraju se u globalnu kulturu. Nakon što je pobijedila sve utvrde političkog otpora i neutralizirala svaku kulturnu oporbu, ta se revolucija sada mirno širi dalje. Čini se da je radikalizam dosegao svoj vrhunac. Revolucija je dovršena, a zapadna civilizacija sada kuša njezine gorke plodove i suočava se s njezinim razornim egzistencijalnim i socioekonomskim posljedicama. Ovo nas poglavlje uvodi u povijest zapadne feminističke i seksualne revolucije i u ideje vodilje njezinih predvodnika. Nema namjeru obuhvatiti sve pojedinosti, nego omogućiti onima koji na drugim kontinentima danas trpe njezine silovite posljedice da razumiju prave namjere društvenog inženjeringa i često prikriveni radikalizam njegovih ciljeva.

Zapad suočen s posljedicama svoje revolucije U razdoblju manjem od jednog stoljeća ideje revolucionarnih manjina dovele su do dubokih promjena u mentalitetu i ponašanju većine ljudi na Zapadu. Nova kultura ne samo da prihvaća, dopušta i tolerira, nego čak »slavi« seksualno lutanje mladih, uzastopnost i brojnost seksualnih partnera, raznolikost »seksualnih orijentacija«, zajednički život izvan braka. Spolni obrazovni programi u školama – ne samo državnim, nego i privatnim – barem prešutno, ako ne i izrijekom potiču već nekoliko naraštaja na promiskuitet i promiču etiku slobodnog izbora, uskraćujući adolescentima ljudski i moralni odgoj. Internet i brz razvoj tehnologije stavljaju pornografiju nadohvat ruke sve mlađe i sve brojnije publike. Nije li s osamnaest godina većina mladih zapadnjaka već sve iskusila te izgubila nadu i želju za osnivanjem obitelji? Budući da mnogi k tomu dolaze iz razrušenih obitelji, više se ne usuđuju vezivati. 9

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

U većini država na Zapadu pobačaj nije kažnjiv ili je legaliziran. U većini su izglasani zakoni koji omogućuju umjetnu oplodnju. U nekima je dopuštena genetska manipulacija prekobrojnim zametcima ne u reproduktivne, nego u čisto znanstvene svrhe. Pod pritiskom moćnoga homoseksualnog lobija, koji, čini se, osvaja sve više prostora, u mnogim zemljama su homoseksualni parovi dobili pravni status sličan braku. Homoseksualni prozelitizam u školama, eutanazija zametaka i teških bolesnika, legalizacija spolnih odnosa u sve mlađoj dobi, ono što se naziva surogat (nadomjestak za majku)1, istospolno roditeljstvo2, zametak kao lijek3, privatni eugenizam4, istraživanja na embrijima i matičnim stanicama, njihovo financiranje i medicinsko korištenje su dobili »pravo građanstva«. Čini se da sve te izvitoperenosti više nikoga ne šokiraju, iako potenciraju sve primjetniju nelagodu cijele jedne civilizacije. Nova kultura traži pravo na ostvarivanje svega što je tehnički moguće. Ta tragična ideja zapadne civilizacije potječe od Barucha Spinoze (1632. – 1677.). Dovodi do praktički nerješivih dilema s kojima se danas suočava bioetika i ide sve do otvaranja vrata kloniranju i »umjetnom majčinstvu«5. Zapadnom kulturom upravlja takozvana konsenzualna etika, koja je radikalno ambivalentna i bez stabilnog sadržaja. Ona je razgradila savjest, što ima za posljedicu činjenicu da većina ljudi više ne razlikuje dobro i zlo. Sada ih je lako manipulirati, što je nezdrava, čak opasna situacija. Budući da je napala samu strukturu ljudske osobe, ta revolucija je izazvala antropološku kataklizmu. Postigla je to da je zapadna kultura prešla s obitelji na parove i pojedince, sa supružnika na partnere, s braka na slobodnu ljubav, sa sreće na ugodu i kvalitetu života, s roditeljskog autoriteta na prava djeteta, sa sebedarja na posjedovanje svojeg tijela i kontroliranje svoje sudbine, sa savjesti na slobodan izbor, sa zajedništva među osobama na stapanje pojedinaca bez lica i imena, s komplemen-

To su žene koje često iz komercijalnih razloga pristaju nositi i poroditi dijete neke druge žene, koja ne može rađati.

Posvajanje djece od strane homoseksualnih parova.

»Beba iz epruvete« koja je usmrćena da bi se njezine matične stanice koristile u medicinske svrhe.

Genetska selekcija zametaka na temelju njihove biološke »kakvoće«.

Kada djeca budu začeta u epruveti i kada budu rasla u inkubatoru sve do svojega »rođenja«.

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

tarnosti između muškarca i žene na ugovor između spolova, s roditelja na reproduktore, s prokreacije na reprodukciju, sa svakog oblika legitimnog autoriteta na osamostaljivanje i eksperimentiranje pojedinaca. Kultura posjedovanja, vlasti, samostalnosti i uživanja koju je stvorila revolucija nije donijela željeno oslobođenje. Revolucionarni radikalizam je danas suočen s neuspjehom svojega utopističkog projekta. Nitko više ne može poricati egzistencijalne i socioekonomske posljedice bračne nevjere, razvoda braka, pobačaja, eutanazije, kontracepcijskog mentaliteta, umjetne oplodnje, banaliziranja pilule »za dan poslije«. Te danas uobičajene prakse uzrokuju patnju i ranjavaju ne samo one koji se njima bave, nego i one koji ih trpe i gledaju. Posljedice revolucije su tu: obiteljski, društveni i međugeneracijski lomovi; samoća i napuštanje starih osoba; emocionalne rane djece koja žive u »jednoroditeljskim« ili »rekonstituiranim« obiteljima; porast depresije; antropološko destrukturiranje; neuspjeh u školi; profesionalna dezorijentacija; porast suicida, očaja i osjećaja nesigurnosti među mladima, koji traže utjehu u drogi, nasilju, sektama, sotonizmu; gubitak kulturnih i vjerskih tradicija. Zbog razmjera koje su dostigle te disfunkcije destrukturiraju društvo u cjelini. Paradoksalno je to da je razgradnja već postala sustavna. Većini ipak postaje jasno da sustav koji je uspostavila revolucija ne može trajati i da je on povezan s nečime što se može nazvati dekompozicijom međunarodnih razmjera. Nije li razlog poteškoća u pokušajima da se na zadovoljavajući način reformira multilateralni sustav zapravo u nedostatku volje da se problem uhvati u samom korijenu? Za to vrijeme socijalni inženjeri nastavljaju poricati stvarne uzroke sadašnjega stanja zapadnih društava i traže izlike. Ponavljaju i pogoršavaju zlo nudeći krivi lijek. Čak misle da su potrebniji nego ikada pri rješavanju problema, čijem su nastajanju i sami pridonijeli. Ti su problemi velika raširenost spolno prenosivih bolesti i side, nasilje nad ženama, nevjenčane majke, umnažanje onoga što oni nazivaju »neželjena trudnoća« i »rizični pobačaji« itd. Osnaženi moćnim mrežama partnera koje su širom svijeta pridobili za svoju stvar, agenti društvene transformacije ne gube svoju buntovničku snagu. Politički dužnosnici pokazali su se nesposobnima iskoristiti samoubilačku snagu izopačenih ciljeva revolucije i ponuditi pozitivnu i trajnu alternativu. Nepostojanje moralnog vodstva prepušta masu samoj sebi. Nejasna i spontana težnja za povratkom zdravom razumu, sreći i stabilnosti iskazuje se napose među mladima, ali često ostaje 11

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

bez odgovora, zato što se stariji pokazuju nesposobnima ponuditi im očekivano vodstvo.

Kraj mitova Usprkos mobilizaciji, aktivisti, koje ćemo konkretnije identificirati iz poglavlja u poglavlje, izgubili su svoj doktrinarni zanos. Revolucija gubi dah i više ne proizvodi nikakve nove koncepte, nikakve »velike teorije«, nikakvu globalnu ideologiju6. Učeno razrađeni mitovi na kojima se temeljila revolucija srušili su se, uostalom, sami od sebe, jedan za drugim, bez buke. Mit o prenapučenosti, koji je razradio Malthus7, davao je krila pokretu za kontrolu stanovništva i zapadnim demografskim politikama tijekom jednog i pol stoljeća. Suočen sa stvarnošću, taj mit više ne stoji. Vidimo znakove »demografske zime«: dramatičan pad postotka plodnosti i demografskog rasta, izvrnuta demografska piramida, natalitet ispod razine nužne za obnavljanje naraštaja, nezaustavljivo starenje stanovništva. Na obzoru, napose u Europi, kriza naviješta društvene lomove, nezaustavljiv rast javnih troškova, bankrot državnih blagajna, ekonomsku recesiju, rastuće siromaštvo umirovljenika. Umanjila se je sposobnost Zapada da u svijetu obnaša odgovornost koja mu pripada. Mnogi govore da je Zapadu došao kraj – u tijeku je evolucija čije će posljedice utjecati na cijeli svijet. Mit o oslobađanju žene i o muškom ugnjetavanju više ne privlači mlade. Militantni feministički pokret, koji danas zastupaju 60-godišnjakinje, pokret koji pripada naraštaju koji se više ne obnavlja, u posljednjih dvadeset godina je promijenio neke svoje stavove. U novije vrijeme jedna struja u SAD-u pokušava srušiti ono što nazivaju »mitom o muškoj vlasti«8 i dokazati koliko ga je feministička histerija zloupotrijebila.

Ono što postmodernisti na engleskom zovu meta-narratives.

Thomas Robert Malthus (1776. − 1834.), britanski ekonomist, razradio je teorije po kojima demografski rast predstavlja prijetnju dobrobiti čovječanstva.

Naslov jednog djela Warrena Farrella, objavljenog 1993.

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

Mit o »slobodnoj ljubavi« se srušio sam od sebe pred razorenim krajolikom društva, prepunim uništenih obitelji, neženja, razvedenih, djece i mladih bez roditelja i bez orijentira, spolno prenosivih bolesti i side, kao i nezaobilaznih psiholoških posljedica pobačaja. Mladi, koje su naraštaji revolucionara prepustili njima samima, nastavljaju lutati, razočarani su i više ne vjeruju u doktrinu tog mita. Iz iskustva s gorčinom otkrivaju da »slobodna ljubav« nije put trajne sreće. Egzaltacija koja dolazi s rušenjem zabrana i iluzorni osjećaj da se može sve što se hoće su prolazni, a na njihovo mjesto stupa razočaranje. Mit o napretku danas zamjenjuje opsjednutost pitanjima održivosti i kultura straha, usmjerena prema »nultoj stopi rasta«. Promjena načina života koja se traži da bi čovječanstvo moglo preživjeti je postala prioritet u obrazovanju. Hedonističko trošenje je praktično, ali više nije doktrina. Pao je i mit o autonomiji znanosti i apsolutiziranje »znanstvenih izvjesnosti«. Psihologija i sociologija odustaju od jasnoga definiranja »zakona« ljudskoga ponašanja, što su nekada tako rado činile. Nadiđena je Freudova psihoanaliza i njegova dogma o libidu. Psihoanaliza gubi prostor. Nedavno je razotkriven prijevarni aspekt navodne »znanosti o seksualnosti«, na kojoj se temeljio program spolnog odgoja koji se posljednjih pedeset godina koristio na Zapadu, o čemu ćemo govoriti nešto kasnije u ovom poglavlju. Urušavanje mitova kojima se služila revolucija nije spriječilo moćne industrije, koje raspolažu kolosalnim financijskim sredstvima, da nastave s razgradnjom Zapada, i da to isto čine širom svijeta: filmska industrija, glazbena industrija i napose mediji, reklame, pornografija, pobačaj, kontracepcijska sredstva9 i prezervativi, diskoteke, prostitucija, moda i droga. Propaganda raspolaže sve savršenijim i složenijim tehničkim i operativnim sredstvima za uvjetovanje i mijenjanje mentaliteta. Istinska prva crta bojišnice danas se premjestila u zemlje u razvoju, gdje su se još održale neke ljudske i kulturne vrijednosti i tradicije koje

Kontracepcijska pilula je danas navodno najprodavaniji »lijek« na svijetu.

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

se još nisu prilagodile novoj etici. Takozvane tranzicijske (bivše komunističke) zemlje i države u nastajanju postale su novi teren za širenje revolucije, koja ih je bez oklijevanja zaposjela. I konačno, kako ćemo vidjeti u poglavlju šestom, posljednju crtu revolucionarne bojišnice predstavljaju monoteističke religije. U posljednjih nekoliko godina sve su vidljiviji pokušaji agenata društvene transformacije da prodru unutar religija i promijene njihovu doktrinu i ponašanje vjernika. Kada sve zbrojimo, nije li se nova globalna etika, kojoj se više nijedan utjecajni društveni čimbenik ne uspijeva učinkovito suprotstaviti, već de facto nametnula?

Feministička revolucija i početci seksualne revolucije na Zapadu Da bismo bolje shvatili ideološki ulog globalne kulturne revolucije devedesetih godina, revolucije koju ćemo analizirati u sljedećim poglavljima, bacimo najprije pogled na dobro poznati put koji je prešla zapadna feministička i seksualna revolucija dvadesetog stoljeća. Feministička revolucija, seksualna revolucija i kulturna revolucija su različiti povijesni fenomeni. U svojim radikalnim elementima su se te tri revolucije tijekom dvadesetog stoljeća sve više povezivale i međusobno uključivale. Najprije se pojavila feministička revolucija. Njezin prvi val se je dogodio još u 19. stoljeću10. Početkom 20. stoljeća jedna feministička struja je počela zahtijevati slobodan pristup kontracepcijskim metodama, pobačaju i seksualnoj slobodi: tada su bili postavljeni temelji seksualne revolucije. Ona se potpuno razbuktala tijekom šezdesetih godina, djelomično se stapajući s drugim valom feminističkoga pokreta, i izazvala kulturnu revoluciju u svibnju 1968. Danas je plima zapadne kulturne revolucije stigla do svih obala i širi svoje posljedice na cijeli svijet. Početkom 19. stoljeća žene nisu imale pravo glasa ni vlasništvo i bile su isključene iz javnih službi i sveučilišnog obrazovanja. Napoleonov zakonik i francusko građansko pravo proglašeno 1804.

U vremenu prosvjetiteljstva se prve naznake pojavljuju, među ostalima, u razmišljanju ledi Mary Wortley Montagu, markize de Condorcet (1743. − 1794.) i u djelu Mary Wollestonecraft A Vindication of the Rights of Women, objavljenom 1792. Neki povjesničari feminizma idu još i dalje, do srednjeg vijeka i Christine de Pisan. Valja naglasiti i utjecaj britanskih mislilaca, koji su igrali odlučujuću ulogu u prijelaznom razdoblju između prosvjetiteljstva i doba znanosti (Auguste Comte): napose Jeremy Bentham, otac utilitarizma (1748. − 1832.), Thomas Robert Malthus (1766. − 1834.), James Mill (1773. − 1836.), John Stuart Mill (1806. − 1873.) i Walter Bagehot (1826. − 1877.).

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

god. stavlja muškarca u nadređeni položaj, što ima za posljedicu da je žena isključena iz nekih društvenih i političkih djelatnosti. Industrijska revolucija je razdvojila kućni i ekonomski život, koji su prije nje bili povezani. To je razdvajanje imalo posebno negativne društvene posljedice na siromašne žene i majke. U povijesnome smislu, feministički pokret je rođen da bi reagirao na društvenu i pravnu marginalizaciju žene. U početku se taj pokret organizirao najviše u Francuskoj, Engleskoj i SAD-u. Prvi kongres o pravima žena se održao 1848. god. u mjestu Seneca Falls (New York, SAD). Deklaracija iz Senece Fallsa zahtijeva potpunu jednakost žena pred zakonom, njihovo pravo na obrazovanje i ekonomsku moć, njihovo pravo na istu plaću za isti posao, kao i pravo glasa. Jedan drugi feministički kongres je održan u Parizu 1878. Pokret sufražetkinja se je razvio na prijelazu stoljeća i znao je biti nasilan. Početkom 20. stoljeća brojne države ženama daju pravo glasa. Tada se feminizam orijentira u drugim smjerovima. Počinje se boriti za socioekonomski paritet i za pravo žena da obavljaju poslove koji su tradicionalno pridržani muškarcima. Pristup kontracepciji i pobačaju je za većinu feministkinja postao uvjet za poštovanje ženskih prava. Feministički pokret se vrlo brzo ideološki radikalizirao i postao borba protiv društvenog poretka i njegovih vrijednosti, protiv obitelji i braka, što se smatralo oblikom ugnjetavanja žena. U SAD-u, Margaret Sanger (1879. – 1966.)11 i Emma Goldman (1869. – 1940.)12 pokrenule su kampanje u prilog kontracepciji i pobačaju i počele govoriti o lezbijskoj seksualnosti. U Engleskoj, Marie Stopes (1880. – 1958.)13, Sangerina učenica, djelovala je u istom smislu. Sanger je otvorila prvu američku kliniku za planiranje rađanja 11

Margaret Sanger je utemeljiteljica IPPF-a (International Planned Parenthood Federation − Međunarodni savez za planirano roditeljstvo). Godine 1914. ona je u New Yorku pokrenula feministički mjesečnik Buntovna žena, s ciljem promicanja kontrole rađanja. Bila je uhićena zbog širenja pornografskih materijala. Godine 1921. je osnovala Američku ligu za kontrolu rađanja, koja je 1942. postala Američki savez za planiranje obitelji. Godine 1922. je objavila djelo Stožer civilizacije. Umrla je 1966.

Emma Goldman je bila anarhist i nihilist. Prihvaćala je nasilje kao nužno zlo u procesu društvene preobrazbe.

Organizacija Marie Stopes International, osnovana u Londonu 1976., danas je jedna od glavnih institucija koje širom svijeta promiču »spolno i reproduktivno zdravlje«. Marie Stopes djeluje u 39 zemalja, na pet kontinenata, i tvrdi da oko 4,3 milijuna ljudi koristi njezine informacije i usluge.

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

Sadržaj Kratice ...................................................................................................4 Uvod.......................................................................................................7 I. Zapadna feministička, seksualna i kulturna revolucija ..............9 Zapad suočen s posljedicama svoje revolucije ................................9 Kraj mitova .........................................................................................12 Feministička revolucija i početci seksualne revolucije na Zapadu ...........................................................................................14 Kompleksan fenomen .......................................................................16 Margaret Sanger i Simone de Beauvoir..........................................18 Prijevara Alfreda Kinseyja i njegove »znanosti« o seksualnosti .....................................................................................21 Herbert Marcuse i kulturna revolucija ..........................................23 Ključne riječi ovog poglavlja ............................................................26 II. Globalna kulturna revolucija, postmoderna i nova globalna etika ............................................................................ 27 Međunarodna konjunktura 1989. god. ..........................................27 Novi jezik i globalna kulturna revolucija ......................................29 »Globalni konsenzus« kao talac: prema postdemokratskom dobu? ...................................................33 Politička revolucija............................................................................ 34 Globalna etika i postmodernizam ..................................................37 Razgradnja stvarnosti ...................................................................... 40 »Tekst« za tumačenje .........................................................................41 Paradigma raznolikosti ................................................................... 42 Odbacivanje datosti i postčovječanstvo........................................ 42 Prednost proizvoljne slobode izbora ............................................. 43 »Rekonstrukcija«............................................................................... 45 Holistički proces ............................................................................... 45 Primjeri................................................................................................47 Etika ambivalentnosti .......................................................................49 Novi oblik diktature? ....................................................................... 50 Ključne riječi ovoga poglavlja ..........................................................51 204

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

III. Ključni pojmovi globalne seksualne i feminističke revolucije ...................................................................53 Niz novih pojmova ............................................................................53 Globalna seksualna revolucija: kairski obrat ................................55 Reproduktivno zdravlje ....................................................................57 Spolno zdravlje ...................................................................................61 Uspon individualizma ......................................................................62 Razvoj »usredotočen na pojedinca« .............................................. 64 Etika »suglasnosti« ........................................................................... 64 Pojam »nerizičnog«; redefiniranje sigurnosti ...............................65 »Nerizični« pobačaj ...........................................................................67 Preventivna kultura...........................................................................69 Doba snova: »univerzalni pristup« .................................................70 Informacija, edukacija i informirani izbor ...................................72 Nove obveze i odgovornosti .............................................................73 Obitelj »u svim oblicima« .................................................................74 Seksualna raznolikost .......................................................................75 Globalna feministička revolucija: rod i njegove izvedenice .......76 Feminizacija muškosti, androgenost i metroseksualnost...........79 Jednakost/ravnopravnost, nejednakost/neravnopravnost ........ 80 Vlast, promaknuće, habilitacija.......................................................82 Stereotipi .............................................................................................85 Ključne riječi ovoga poglavlja ......................................................... 86 IV. Revolucija prava..................................................................................87 Pravna država i temelji njezina legitimiteta ................................. 88 Od »općih vrijednosti« do »globalnog prava na izbor« ............. 88 Proizvoljno pravo na izbor .............................................................. 90 Itinerarij revolucije prava na multilateralnoj razini ....................91 Kairo: reproduktivna prava .............................................................93 Seksualna prava .................................................................................94 Pionirska uloga IPPF-a: Povelja o seksualnim i reproduktivnim pravima ................................................................ 96 Od »konsenzusa« do međunarodnog prava? ............................ 100 Odbori koji nadziru sporazume....................................................103 Protokol iz Maputa ..........................................................................107 Kampanja među mladima .............................................................108 Ključne riječi ovoga poglavlja ........................................................110 205

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

V. Povijesni i institucijski pregled globalizacije revolucije ......111 Uloga partnerstva između IPPF-a i UN-a ...................................112 Uloga procesa konferencija UN-a od 1968. nadalje...................113 Proces integracije: od područnog pristupa sedamdesetih godina do holističkog pristupa devedesetih godina ..................114 »Demografsko pitanje« ...................................................................117 NSSM 200 ili »Kissingerov izvještaj« ...........................................118 Bukurešt 1974. ..................................................................................119 Ciudad de México 1984. ................................................................ 120 Forum u Amsterdamu ....................................................................121 Ciudad de México, Kopenhagen, Nairobi, Peking.....................121 IPPF trasira nove smjernice – kopernikanski obrat u Kairu .. 124 Peking i rod...................................................................................... 128 Institucijska mašinerija primjene Kaira i Pekinga .................... 129 Faza implementacije: s riječi na djelo .......................................... 130 Decentralizacija i lokalizacija ........................................................133 Integracija rodne perspektive u UN-u ........................................ 134 Od vlasti stručnjaka do globalne kulture ................................... 136 Razvojni ciljevi tisućljeća ...............................................................137 Prihvaćanje strategije ubrzavanja .................................................141 Dijagnoza sadašnje situacije...........................................................143 Ključne riječi ovoga poglavlja ........................................................144 VI. Tehnike i strategije agenata društvene transformacije .....145 Blaga i tiha revolucija ......................................................................146 Socijalni inženjering........................................................................147 Kultura konsenzusa.........................................................................148 Izgradnja konsenzusa .....................................................................149 Osposobljavanje za rodnu perspektivu (gender training)....... 154 Uključivanje rodne perspektive u glavna društvena strujanja (gender mainstreaming)................................................157 Proces »konzultacija« ......................................................................160 Reforma obrazovanja ......................................................................161 »Kvalitetno« obrazovanje i životne »vještine« ............................163 Pet stupnjeva kvalitetnoga obrazovanja ......................................165 Škola »prijatelj djeteta« ....................................................................166 Obrazovanje djevojaka: kampanje ubrzavanja ...........................167 Neformalne inicijative agenata transformacije na terenu.........168 206

GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE

Moć krilatica ....................................................................................170 Mijenjanje strategije u odnosu na kulture i religije: prijelaz sa sučeljavanja na »suradnju« ..........................................174 Proaktivno partnerstvo s religijama.............................................176 Ključne riječi ovoga poglavlja ........................................................179 Zaključak...........................................................................................180 Bibliografija.......................................................................................182 Dodatak A .........................................................................................186 Dodatak B ........................................................................................ 190 Dodatak C .........................................................................................198 Dodatak D........................................................................................ 200 Dodatak E ........................................................................................ 202 Za one koji žele znati više .............................................................. 203

207

Marguerite A. Peeters GLOBALIZACIJA ZAPADNE KULTURNE REVOLUCIJE Ključni pojmovi, mehanizmi djelovanja Glas Koncila, Zagreb, 2014. Jezično uređivanje: Josip Sinjeri Grafičko oblikovanje i naslovnica: Tomislav Kučko Priprema za tisak: Dragica Šantić Tisak: Grafika Markulin, Lukavec Tiskano u siječnju 2014. ISBN 978-953-241-420-2 CIP zapis dostupan u računalnome katalogu Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu pod brojem 867115. Sva prava su pridržana. Nijedan se dio ove knjige ne smije umnažati, fotokopirati, reproducirati ni prenositi u bilo kojem obliku (mehanički, elektronički i sl.) bez prethodne pismene suglasnosti nakladnika.