Cyberfolklor Czy można poznać Śląsk nie wychodząc z domu? Czy dostępne strony www przybliżają odbiorcom zwyczaje, sztukę, język regionu? A może tylko wykorzystują śląskie słownictwo, tworząc rzeczy powierzchownie związane ze Śląskiem, a będące wytworami marketingu? Ile śląskości jest w sieci? Te zajęcia to szereg pytań, na które własną odpowiedź znajdzie młodzież. To będzie ich opinia, wypracowanie której poprzedzi gruntowne przyjrzenie się dostępnym online materiałom o regionie.
13 – 15 LAT
45 MINUT
CELE Po zajęciach uczestnicy znają strony dotyczące śląskiego folkloru. Potrafią spojrzeć na nie krytycznie i ocenić ich przydatność. Tożsamość regionalną, kulturę ludową, zwyczaje i obrzędy postrzegają jako wartości, które należy pielęgnować i przekazywać kolejnym pokoleniom.
METODY asymilacji wiedzy: dyskusja samodzielnego dochodzenia do wiedzy Formy organizacyjne pracy: grupowa, zespołowa.
CO PRZYGOTOWAĆ WCZEŚNIEJ? Podczas zajęć młodzież będzie pracować parami. Każda dwójka potrzebuje
komputer z dostępem do Internetu. Prowadzący potrzebuje komputer z dostępem do Internetu, podłączony do rzutnika bądź tablicy multimedialnej. Kartki z pytaniami (załącznik). Słownik języka polskiego. Karteczki z adresami stron: http://gryfnie.com/ https://szl.wikipedia.org/wiki/Wikipedyjo http://www.klopsztanga.eu/ http://www.humorslaski.celniej.pl/ http://www.szmaterlok.pl/ http://qdizajn.pl/ https://www.facebook.com/rubensZbytomia https://www.facebook.com/UczymySieGodac?fref=ts http://www.muzeumslaskie.pl/ http://www.muzeum.gliwice.pl/ http://muzeumgpe-chorzow.pl/ http://www.silesiakultura.pl/ Dla każdej dwójki przygotowujemy jedną karteczkę. Jeśli grup jest więcej, powtarzamy wybrane adresy – wtedy nad daną stroną będą pracować dwie grupy.
PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Tematem zajęć jest śląski folklor w Internecie. Zanim mu się przyjrzymy, musimy najpierw upewnić się, że rozumiemy pojęcie „folklor”. W tym celu prosimy dwóch uczniów o wyszukanie pojęcia: w słowniku oraz w Wikipedii. Pytamy: Czy znacie jakieś strony internetowe, które przybliżają śląski folklor? 2. Uczestnicy dobierają się w pary. Każda otrzymuje kartkę z pytaniami oraz losuje karteczkę z adresem www. Zadanie polega na otwarciu wskazanej strony, uważnemu przyjrzeniu się kategoriom i treściom, a następnie przygotowaniu się do odpowiedzi na pytania. Poświęcamy na to około 10 minut. 3. Prosimy, by młodzież nadal pozostawiła otwarte strony www, nad którymi pracuje, ale skupiła się teraz na dyskusji i słuchaniu innych. Prowadzący moderuje rozmowę, zadając kolejne pytania. Osoby zabierają głos, odnosząc się do własnych obserwacji. Odpowiadając na pierwsze pytanie, dana grupa
prezentuje pozostałym swoją stronę. Pytania, które otrzymała młodzież: Co to za strona? Co oferuje, co prezentuje? W jaki sposób strona wykorzystuje/prezentuje kulturę Śląska? Jakie elementy śląskiej kultury wykorzystuje? Kto jest odbiorcą strony? Do kogo jest adresowana? Czy strona jest zrozumiała dla osób nieznających śląskiej gwary? Czy dzięki stronie można lepiej poznać śląskie obyczaje, obrzędy, gwarę, sztukę, przysłowia, legendy? Czy efektem odwiedzenia strony jest lepsza znajomość śląskich tradycji i kultury? Co według was jest najciekawsze na stronie? 4. Prowadzący może wyświetlać omawiane strony na ekranie. Wtedy wszyscy mogą je oglądać i uzupełniać wypowiedzi innych. 5. Ostatnim pytaniem, które zadamy młodzieży, może być: Czy folklor w sieci jest pozytywnym zjawiskiem? Pozwólmy młodzieży na wyrażenie własnej opinii, nie oceniajmy jej.
CO JESZCZE MOŻEMY ZROBIĆ? Cyberfolklor w sieci można rozumieć jako obecność elementów folklorystycznych w Internecie. Zupełnie inaczej piszą jednak o e-folklorze, czy właśnie cyberfolklorze, autorzy tekstów w 33 numerze Kultury popularnej. Globalna sieć jest w nich przedstawiona jako miejsce, gdzie już nie ustnie, ale za pomocą słowa pisanego kultywowane są wszystkie elementy kultury ludowej. Można przeczytać ciekawe rozprawy o emanacjach folkloru w sieci. Poniżej zamieszczono fragment ze wstępu do wspomnianej publikacji: Dziś wirtualna przestrzeń stała się przepastnym terytorium zarówno folklorystycznym, jak i folkloryzacyjnym. E‑folklor, łączący różne środki wyrazu, dokonał recyklingu wielu gatunków kulturowych, funkcjonujących jeszcze w kulturze ludowej. Plotki czy pogłoski są przecież ważnymi „in‑ formacjami” popularnych portali internetowych, przeglądanych, czytanych i komentowanych przez miliony użytkowników wirtualnej sieci. Przesyłany drogą elektroniczną przekaz w ciągu chwili obiega świat. Digitalny folklor, bezustannie kopiowany i przetwarzany, w ludyczny bądź sensacyjny sposób zakorzenia się w naszej codzienności. Łańcuszki szczęścia wysyłane pocztą e‑malilową,
per analogiam nawiązujące do ludowej tradycji listów z nieba, są tylko jednym z wielu przykładów (często przywoływanym!) koegzystencji rozmaitych elementów kulturowych ze współczesnej i minionych epok. E‑folklor to również nowe formy i gatunki będące świadectwem jego dynamicznego rozwoju: chaty, blogi, fora, memy internetowe, serwisy społecznościowe. Wszystkie z nich są częścią sieciowych wspólnot, z których każda wytwarza opowieści o własnych „lokalnych” światach. Owe narracje multiplikowane są w niezliczonych wariantach i odmianach.
Wojciech Burszta, Adam Pomieciński: E-folklor. Wstęp. W: „Kultura popularna” 2012, t. 3, nr 33, s. 4-5 [online]. [dostęp 22 maja 2015]. Dostępny w Internecie: http://kulturapopularna-online.pl/abstracted.php?level=5&ICID=1024549
Cały numer jest dostępny na stronie: http://kulturapopularna-online.pl/abstracted.php?level=4&id_issue=863206
O modzie na śląskość pisze Barbara Orzeł w artykule Śląsk skonsumowany. Tożsamość na popkulturowym placu zabaw (?). Jest on dostępny online. Warto się z nim zapoznać przed zajęciami. http://www.anthropos.us.edu.pl/texty/orzel.htm
Grafika na pierwszej stronie pochodzi ze strony: https://pixabay.com/pl/laptop-ksi%C4%85%C5%BCki-informacje-online-819285/ Licencja: CC0 Public Domain