W kopalni Śląsk ma bogatą górniczą tradycję. Górnicze święta, zwyczaje, w końcu również legendy – wszystko to jest ważnym elementem śląskiej kultury. Podczas zajęć dzieci dowiedzą się, kto pomagał górnikom w ich ciężkiej pracy pod ziemią. Poznają też bohatera książek, wymyślonego przez gliwicką pisarkę, który ma swoją własną kopalnię, a w niej… skarby.
PRZEDSZKOLAKI
30 - 40 MINUT
CELE Po zajęciach dziecko zna legendę o Skarbniku. Potrafi używać węgla drzewnego do wykonania rysunku (ilustruje legendę).
METODY czynne: metoda zadań, oglądowe: poznanie utworu literackiego (w przypadku skorzystania z plansz Kamishibai – również oglądanie ilustracji), słowne: rozmowa, opowiadanie. Formy organizacyjne pracy: grupowa, indywidualna.
CO PRZYGOTOWAĆ WCZEŚNIEJ? Blok techniczny - dla każdego dziecka jedna kartka, Węgiel drzewny do rysowania – dla każdego dziecka. Zabawa węglem należy do tych brudzących, można więc pomyśleć o fartuszkach ochronnych. Podwinięcie rękawów podczas rysowania to konieczność. Książka Pan Toti / il. i tekst Sorn Gara. – Kraków : Wydawnictwo Skrzat, 2010. Książka Legenda o Skarbniku / tekst Julian Brudzewski; il. Adam Wójcicki. – Katowice : Tibum, 2014. Ta pozycja jest wydana jako zestaw plansz. Przedstawiając dzieciom legendę, prowadzący trzyma karty przed sobą i odczytuje teksty zapisane na ich odwrocie. Możemy również umówić się wcześniej na zajęcia o Skarbniku w jednej w bibliotek. Wtedy karty trafią do „magicznej skrzynki”, a Legenda o Skarbniku będzie zaprezentowana przedszkolakom jako teatr obrazkowy. Książkę udostępniają następujące placówki Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gliwicach: Oddział dla Dzieci nr 33, ul. Kościuszki 17 Oddział dla Dzieci nr 34, ul. Perkoza 12 Oddział dla Dzieci nr 35, ul. Spółdzielcza 33a Oddział dla Dzieci nr 36, ul. Skarbnika 3 Oddział dla Dzieci nr 38, ul. Czwartaków 18 Numery telefonów i adresu e-mail można znaleźć na www.biblioteka.gliwice.pl. Rozwiązaniem alternatywnym jest wykorzystanie tekstu legendy Dobry duch kopalni. [Świat gliwickich legend. Cz.1 / zebr. i oprac. Edmund Całka; il. Paweł Krzysztof Całka. Gliwice: Towarzystwo Przyjaciół Gliwic, 1993, s. 27-30.]
PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Zajęcia rozpoczynamy, siedząc w kole. Inicjujemy rozmowę i zadajemy dzieciom pytania: Co to jest kopalnia? Co wydobywa się w kopalni? Co jest wydobywane w kopalniach na Górnym Śląsku? Czy w naszym mieście jest jakaś kopalnia? Kto z was był w kopalni? Jak jest w kopalni? Kto pracuje w kopalni? Czy praca górnika jest ciężka?
Uzupełniamy odpowiedzi dzieci, podsumowujemy. Zapowiadamy, że za chwilę dzieci poznają legendę o Skarbniku. Zachęcamy je do uważnego słuchania i opowiadamy o dobrym duchu kopalni (używając plansz albo posiłkując się tekstem Edmunda Całki). Pytamy: Gdzie można spotkać Skarbnika? Czy Skarbnik jest dobrym czy złym duchem? Jak i komu pomaga? 2. Zapraszamy dzieci, by usiadły przy stolikach. Rozdajemy im węgiel drzewny. Pytamy, czy ktoś wie co to jest i do czego może służyć. Tłumaczymy dzieciom, że ten węgiel nie został wydobyty w kopalni, powstał w wyniku „wypalenia” drewna w mielerzu (specjalnym stosie, obsypanym ziemią). Posłuży nam jednak do wykonania rysunku, którego tematem będzie Skarbnik i kopalnia. Rozdajemy dzieciom kartki i pozwalamy pracować. Dajemy im na to około 15 minut. Następnie wspólnie oglądamy rysunki. Po tej części zajęć konieczne będzie umycie rąk. Gdy dzieci już to zrobią, nie wracają do stolików, lecz znów siadają w kole. 3. W Gliwicach powstały książki o Panu Totim. Maleńkiego jak paluszek bohatera wymyśliła mieszkająca w naszym mieście pani Joanna Sorn Gara. Przygody Pana Totiego można też oglądać w telewizji. Za chwilę dzieci będą mogły usłyszeć co nieco o jego zwyczajach. Prowadzący czyta głośno i pokazuje ilustracje z książki Pan Toti (od strony 6 do 12). Następnie pyta: Co Pan Toti znalazł w kopalni? Co mogło się znajdować w odnalezionym pudełku?
Odgadywaniem zawartości pudełka kończymy zajęcia. Możemy jeszcze zapytać dzieci, co same chciałyby odnaleźć w takim pudełku oraz konkluzją, że węgiel również jest skarbem ukrytym pod ziemią.
CO JESZCZE MOŻEMY ZROBIĆ? Nieco starszym dzieciom możemy zaproponować odwiedzenie strony www.kula.gov.pl, która umożliwia podróżowanie po Polsce i poznawanie różnych miast i regionów. W Katowicach na dzieci czekają dwie zabawy związane z tematem zajęć: rysowanie węglem (na ekranie mniej ciekawe, niż z użyciem prawdziwego węgla) i wagoniki kopalniane (ciekawa gra ćwicząca spostrzegawczość). Cukierki Kopalnioki dla uczestników zajęć będą miłym akcentem na koniec spotkania.