GoiBerri 485. zenbakia

Maitane Garmendia

Itzain

Gainezka

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SL

Koordinatzailea: Kerman Garralda Kudeatzailea: Miren Sudupe Erredakzio burua: Loinaz Agirre Diseinua: Adaki (Eneko Maiz)

Banaketa: Bidera zerbitzuak Berria Taldea Lege gordailua: SS 1638/2011

Egoitzak: Beasain: Oriamendi, 32 20200

Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki) 20700

Telefonoak: Beasain: 943 16 00 56 Urretxu: 943 72 34 08

Webgunea: goiberri eus

Posta elektronikoa: goiberri@hitza eus

Publizitatea: 607 530 424 jizagirre@hitza eus

Bezero arreta, harpidetzak: 943 30 30 35 hitzakide@hitza eus

Diruz laguntzen duten erakundeak: Udalak: Altzaga Arama Ataun Beasain Itsasondo Legorreta, Mutiloa, Olaberria, Segura, Urretxu, Zaldibia, Zerain eta Zumarraga

As m a k i z u n a . Z e i n t z u k d i r a l a n m u n d u a n g e h i e n e s a t e n e d o i d a z t e n d i r e n h i t z a k « E g u n o n » , « Z e r m o d u z a s t e burua?» edo «Zer plan duzu zu b i r a k o ? » E z « O s o l i a t u t a n a b i l » ; e d o , h a r e n p a r e k o a d e n , « l a n e z g a i n e z k a n a g o » . E z d u t ikerketarik egin, baina badauz k a t h o r i b a i e z t a t z e k o d a t u n a h i k o a A r e g e h i a g o , a u r k e z pen bat egin dezaket grafiko eta g u z t i . S e k t o r e k a , s e x u k a , h i l a beteak edo aldiak kontuan har tuta Izan ere, azken bi hiru ur t e e t a k o l a n e k o h a r t u e m a n a k aztertu ditzaket eta Teleberriko albistegia irekiko duen ondorio eta titular sorta sortu

Idoia Luzuriaga Garcia Berdintasun aholkularia

Batzuetan bilera bat antolatzeko beste bilera bat egiten dugu, eta ondoren, hura baloratzeko, beste bat

t a r o a k . E t e n g a b e k o i k a s k e t a prozesuan gaude lan munduan eta hortaz, beti daukagu ikasta r o r e n b a t H o r s a r d a i t e z k e , noski, inglesa eta beste hizkun tzak hobetzeko barne ikastaro a k E t a g e r o , b a k o i t z a r e n f u n t z i o a r e k i n h a r r e m a n a d u t e n egitekoak daude, hots, produk ziotzat ulertu ditzakegunak.

Azaleko irudia: Gorka Gomez

E t a , z e r g a t i k d a u d e l i a t u t a edo lanez gainezka? Horrek ere ikerketa sakondu eta emaitzak borobiltzeko aukera ematen du. Ematen den le hen arrazoia: bilerak. Bilera asko dugu langile o k . Z e r b a i t k o n p o n t z e k o e d o e r a b a k i t z e k o ? E z d a k i t , b a i n a b i l e r a z j o s i t a b i z i g a r a l a n e s p a rruan. Batzuetan bilera bat antolatzeko beste bi lera bat egiten dugu, eta ondoren, hura balora tzeko, beste bat Bilera luzeak, amaitezin eta sa konak Bigarren arrazoia, gainontzeko lankide en oporrak edo egun libreak. Hala da; ondokoak libratu behar eta neronek egin behar haren lana edo behintzat haren lanaren azaleko kudeaketa Hori diote, behintzat, ikerketa honetako lagine an dauden hainbatek. Hirugarren arrazoia, ikas

B a t e k e s a n l e z a k e , b i l e r a k , i k a s t a r o a k e t a o p o r r e t a n e d o e g u n l i b r e e t a n d a u d e n e n l a r r i a l d i a k k o n t u a n h a r t z e a e r e l a n a d e l a E t a n i k e r e h a l a u s t e d u t B a i n a h i r u g a i h o r i e k g a i n o n t z e k o g u z t i a h o r r e n b e s t e e r a g i t e n d u t e n e a n , b a r n e e d o kanpo lan antolaketa arazo ba ten aurrean gaudela esan daite k e , a g i a n . E g i a d a a t a l e d o a r l o produktiboak exigentzia maila e t a a b i a d u r a h a n d i a d u e l a ; e t a g a u z a k atzorako d i r e l a m a i z e g i e n t z u t e n d e l a . Gainera zenbaitetan plantila gutxitu eta lehen bi pertsonek egiten zutena orain batek egin be har duela Baina egoera hori normalizatzea ez da komeni.

Egia da askotan egon gaitezkeela liatuta, eta l a n k a r g a a l d a k o r r a d e n e a n , b a t z u e t a n z e r e g i nekin goraino Baina egunero, astero, hilabetero horrela egotea ez da eraginkorra, eta ez da osa s u n g a r r i a e t a , h o r t a z , a l a r m a r e n b a t p i z t u b e h a r k o l u k e E t a e z d u t s i n i s t e n h o r i a z t e r t z e k o e r e liatuta g a u d e n i k B a d a , a r a z o h o n e n i n g u ruan aritzeko antolatu dezagun bilera.

Z e i n i z a n z e n b a s o a n e g i n z e n u e n l ehen lana?

Baso inbentarioak egiten hasi nintzen. L e h e n e n g o l a n a L e i t z a r a n g o b a s o i n bentarioa egitea izan zen Uda osoa pasa g e n u e n b e r t a k o z u h a i t z e n n e u r k e t a k egiten. Zuhaitzen diametroa eta altura neurtuta, zenbat egur dagoen jakin de z a k e z u L a n d a r e e i b u r u z k o d a t u a k e r e hartu genituen

Noiz hasi zinen basozain lanean?

Leitzarango inbentarioa egiten ari nin t z e n e a n b a s o t e k n i k a r i e t a b a s o z a i n o p o s i z i o a k a t e r a z i r e n E z i n i z a n n i n t z e n t e k n i k a r i l a n a e g i t e k o a u r k e z t u , oraindik ez bainuen titulurik. Hori dela eta, basozain izateko aurkeztu nintzen O p o s i z i o a k e s p e r o b a i n o h o b e t o e g i n n i t u e n e t a z e r r e n d a n s a r t u n i n t z e n . 2 0 0 1 e a n i z a n z e n h o r i . I n b e n t a r i o a k egin eta gero langabeziara pasatzen gi nen eta partzonerian ere lan egin nuen, ehiza garaian. 2005ean Gipuzkoako Fo r u A l d u n d i t i k d e i t u z i d a t e n b a j a h a r t u zuen lankide bat ordezkatzeko 2006an berriro oposizioak egin ziren eta berriro zerrendetan gelditu nintzen. Adminis t r a z i o e t a f i n a n t z a m o d u l u a e r e e g i n nuen, Goierri Eskolan Ampo enpresan l a n e g i t e n h a s i n i n t z e n , l a n e g o n k o r r a n a h i b a i n u e n . D a g o e n e k o i t x a r o p e n a galduta nuen, baina 2010ean aldunditik deitu zidaten eta Zegama, Zerain eta Se g u r a k o b a s o z a i n a i z a t e a e s k a i n i z i d a ten. Ampon oso gustura nengoen, baina basozain izateko ikasi nuen eta, gaine ra, etxetik gertu lan egitea eskaini zida ten.

Zenbat basozain zaudete Gipuzkoan? 4 8 G u r e d e p a r t a m e n t u a k b i a t a l d i t u : basozaintza eta izadi zaintza Basozai n o n a r t e a n h e r r i e t a k o b a s o z a i n a k e t a p a r k e n a t u r a l e t a k o b a s o z a i n a k g a u d e . Herri guztiek bere basozaina dute eta ni Zegama, Zerain eta Segurako basozaina n a i z . A i z k o r r i A r a t z p a r k e a n b a s o z a i n

Maitane Garmendia

Zein da?

Txakolin baserritik Finlandiara

Maitane Garmendiari etxetik dator kio basozain bokazioa «Txakolin baserrian jaiotakoa naiz 12 urte nitue nean baserria bota egin zuten Mugitegi industrialdea egiteko. Gurasoei, batez ere aitari, mendia asko gustatzen zaie Dena den, aitari motozerrarekin lagun tzea eskaintzen nionean, ezetz esaten zidan. Mina hartuko nuen beldur zen. Egun, sastraka kentzen ikusten nauenean, oso ondo egiten dudala esaten dit»

Hala, Basogintzako Ingeniaritza Tek nikoa ikastea erabaki zuen. «Zalantza asko izan nituen, baina argi nuen zuhaitzekin eta basoarekin lotutako zer edo zer nahi nuela. Irakasleek ingeniaritza bat ikastea praktikoa izan zitekeela esan zidaten eta hori aukeratu nuen Estatuan bost lekutan bakarrik zegoen

ikasketa horiek egiteko aukera. Lleida rako, Palentziarako eta Madrilerako eskaera egin nuen eta Madrilen hartu nin duten. Zalantza asko izan nituen. 18 ur terekin Urretxu bezalako leku batetik Madrilera joatea eta bakarrik gainera Hasierako hiru hilabeteak oso gogorrak izan ziren. Dena euskaraz egitetik dena erdaraz egitera pasa nintzen. Lekua ez berdina, jendea ezberdina Baina moldatu nintzen eta gustura egon nintzen bertan».

Finlandiara ere joan zen. «Sei hila bete egon nintzen, Erasmusekin Madrilen ematen ez genituen ikasgai batzuk ematen zituzten. Informazio geografiko sistemak, adibidez. Finlandia Euskal Herriaren oso ezberdina da Laua da eta dena makineriarekin egiten dute»

bat dago eta nik horrekin kointziditzen d u t H e r r i e t a k o b a s o z a i n o k b a i m e n a k e m a t e a z ( m o z k e t a k , e r r e k e t a k ) , d i r u l a g u n t z a k k u d e a t z e a z , b a s o a n e g i t e n diren lanak kontrolatzeaz... arduratzen gara Izadi zaintzakoek fauna eta flora r e k i n l o t u t a k o l a n a k e g i t e n d i t u z t e : a r r a n t z a e t a e h i z a k o n t r o l a t u , a n i m a l i e n j a r r a i p e n a , i b a i e n e g o e r a , i s u r k e tak

L u r - j a b e e k i n h a r r e m a n e s t u a d u z u , beraz.

E d o z e i n z a l a n t z a d u t e n e a n , g u r e g a n a j o t z e n d u t e O r o k o r r e a n , l u r j a b e e k i n h a r r e m a n o n a d u g u G u k m e n d i l e g e a a p l i k a t z e n d u g u e t a b e t i d a g o l e g e h o r r e k i n a d o s e z d a g o e n n o r b a i t , b a i n a o r o k o r r e a n h a r r e m a n o n a d u g u A s k o zaintzen gaituzte Nolakoa da zure egunerokoa?

E g u n g u z t i a k e z b e r d i n a k d i r a . E g u r a l diaren eta jendearen beharren arabera moldatu behar izaten gara Iraileko az ken aurreko astean jendeak euria zeto r r e l a i k u s i z u e n e t a e r r e k e t a k e g i t e k o baimenak eskatzen hasi zen Uda aurre ko garaia, berriz, mozketa garaia izaten da. Diru laguntzak ere uda aurretik ate ratzen dira. Eta neguan landaketa lanak egiten dira Garai horretan aholkulari t z a l a n a e g i t e n d u g u . J e n d e a r e n g a n a j o a t e n s a i a t z e n n a i z , b e r a i e i b u l e g o r a e t o r t z e k o e s k a t u b e h a r r e a n . B u l e g o a gainean eramaten dugu Paperak Land Roverrean eramaten ditugu. Duela urte batzuk tablet bat eman ziguten eta ho rrek gure lana erraztu du Mendian ber tan tramiteak egin ditzakegu, planoak ikusi...

L u r j a b e e k l e g e a k e r r e s p e t a t z e n al dituzte?

Bai Erreketa bat ikusten dugunean, ta bletean baimendutako erreketak zein tzuk diren begiratu dezakegu eta ingu r u h o r r e t a n e z d u g u l a b a i m e n i k e m a n i k u s t e n b a d u g u , b e r t a r a j o a t e n g a r a Sute bat edo baimenik gabeko erreketa bat izan daiteke. Legea behin eta berriz h a u s t e n d u e n a r i , s a l a k e t a j a r t z e n d i o gu Zorionez, sute gutxi egoten dira Goierrin.

U d a o s o l e h o r r a i z a n d a B e l d u r r a g e nuen, baina sute gutxi egon dira eta oso txikiak izan dira. Jendea kontzientzia tua zegoen. I r a i l e ko a z ke n a s t e ko e u r i a g u s t u r a hartuko zenuten.

Bai. Behar zen. Gure lanerako ez da oso

erosoa, baina behar handia zegoen. Oso lehor zegoen guztia Udak geroz eta lehorragoak direla uste al duzu?

N e g u a k b i g u n a g o a k d i r a e t a u r t a r o a k aurreratzen ari dira Baina uda honeta koa puntuala izan da Aurreko urteeta k o u d a k h e z e t a s u n h a n d i k o u d a k i z a n d i r a : g o i z e a n l a i n o a e t a e g u e r d i r a k o sargoria Aurtengo uda askoz ere leho rragoa izan da Lur-jabeen jarreraz hitz egin duzu. Eta mendira joaten diren kaletarren jarre raz zer diozu?

I t x i a l d i a a m a i t u z e n e a n , j e n d e g u z t i a mendira joaten hasi zen. Ez dugu sekula horrenbeste jende ikusi. Askok ez zituz ten mendiko arauak ezagutzen Bestal d e , g e r o z e t a j e n d e g e h i a g o i b i l t z e n d a mendian 4x4 autoekin, motorrekin eta bizikleta elektrikoekin, pistetatik kan po Pistetatik kanpo auto, moto edo bi z i k l e t e k i n i b i l t z e a d e b e k a t u t a d a g o Horrekin geroz eta arazo handiagoa du gu. Bidexketan oinezkoak bakarrik ibili daitezke Txirrindulariak baimenduta k o p r o b a t a n b a k a r r i k i b i l i d a i t e z k e b i dexketan.

Nola ikusten duzu gure basoen etorki zuna?

Baserritarrak etsipen puntu handi bate k i n i k u s t e n d i t u t . G e h i e n e k e z d u t e erreleborik eta pinuaren gaitzak zalan tza handiak sortu ditu Ez badu dirurik ematen, zertarako landatu? Eta landa t z e a e r a b a k i t z e n b a d u t e , z e r l a n d a t u ? J e n d e a s k o k e g i t e n d i g u g a l d e r a h o r i G u k e r e e z d a k i g u e t o r k i z u n e a n z e r i z a n g o d e n e r r e n t a g a r r i a . B a s o a k d e n bora eskatzen du, emaitzak ez dira egun batetik bestera lortzen Jendeak lehen bailehen irabazia lortu nahi du eta azkar h a z t e n d i r e n e s p e z i e e t a r a j o t z e n d u . Baina hemen oraingoz ez da eukaliptoa landatzeko joera ikusten Inflexio pun t u b a t e a n g a u d e P i n u a b o t a d u e n j e n deak ez du ezer landatu edo espezie ez berdinak landatzen ari da. Batzuk hosto zabalak landatu dituzte, beraien ondo rengoek onddoak bildu ditzaten sikiera Beste batzuk produkziorako landatzen jarraitzen dute eta pinu maritimoa edo kriptomeriak hautatu dituzte Nik beti e s p e z i e e z b e r d i n a k l a n d a t z e a k o m e n i dela esaten dut, pinuarekin gertatu de n a g e r t a e z d a d i n . A n i z t a s u n a o s o o n a d a Z e n b a t e t a a n i z t a s u n h a n d i a g o a egon, zailagoa da gaitz bat sartu eta de nei erasotzea.

B a s o j a b e e n k o o p e r a t i b a k h i z p i d e izan dira azkenaldian.

M u g i m e n d u b a t z u k e g o n d i r a , G i p u z koako Foru Aldundiak Basotik aurkeztu z u e n . . . H o r i e k g u z t i a k i n t e r e s g a r r i a k izan daitezke erreleborik ez duten baso jabeentzat

Ez zarete lur-jabeen utzikeriaren beldur, beraz.

Batzuk zuhaitzak bota ondoren ez dute ezer landatzen, baina hemen basoa bere k a s a b i r s o r t z e n d a . L e h e n b i u r t e e t a n erosio arazoak eta egon daitezke, baina zortzi bat urtetan jantzi egiten dira Lur aberatsetan haritzak, urkiak, lizarrak e t o r t z e n d i r a . D a t o r r e n h o r i z a i n t z e n baduzu, kalitatezko egurra lortu deza kezu Baina jendeak produktibitatea es pezie bakarra landatzearekin lotzen du Eta gainera, konifera, ez bertako espe z i e a . B a i n a e z d u z e r t a n h o r r e l a i z a n . Gainera, krisi klimatikoa dela eta, egu r r a r e n p r e z i o a i g o e g i n d a S u e g u r e t a pellet eskaria hazi egin da.

G o i t e n t s i o ko l i n e e k e t a z e n t r a l e o l i koek ere basoetan eragina dute.

Jabeei kaltea eragiten die Lineak erra z e n z a i e n t o k i e t a t i k p a s a t z e n d i t u z t e

eta duela 25 urte landatu zuen baso kox kor bat duenari baso erdia bota diezaio kete

U d a z ke n e a n s a r t u g a r a N o l a ko a i z aten da garai hau zuentzat?

Garai honetan diru laguntzak eta eska tu dizkiguten lanak jarraitzea tokatzen zaigu. Diru laguntzak landaketetarako, basoen garbiketetarako, pistak egiteko, ezpondak egiteko izaten dira Bestal de, udazkena ehiza garaia da Garai ho netan, guk ere ehiza zaintzen dugu. Ne g u a r i d a g o k i o n e z , a b e n d u a n e t a u r t a rrilean jendea landaketekin hasten da: t e r r e n o a g a r b i t u , z e r l a n d a t u k o n t s u l tatu...

Z e n b a t e m a k u m e z ko z a u d e t e a l d u n diaren basozaintza zerbitzuan?

48tik, hiru bakarrik Egia esan, ez dakit zergatik. Nafarroan eta Araban gehiago daude. 2006tik ez dugu oposiziorik izan eta, hala, zerrendetan ez daudenak ezin dira sartu Hurrengo oposizioetan ema k u m e a k a n i m a t z e a e s p e r o d u t . N i k b e h i n t z a t , h o r r e t a r a a n i m a t z e n d i t u t . E g i a d a , d e n a d e n , b a s o a o s o m u n d u m a s k u l i n o a d e l a D u e l a g u t x i m e n d i a sasiz garbitzen ari zirenen artean ema kumezkoak ikusi nituen eta poztu egin n i n t z e n E m a k u m e i z a t e a g a t i k e z d u t inongo arazorik izan, denek errespetuz hartu naute.

Oposizioen gaia behin baino gehiago tan aipatu duzu.

«Beti dago legearekin ados ez dagoen norbait, baina lurjabeekin harreman ona dugu orokorrean»

«Beldurra genuen, baina sute gutxi egon dira eta oso txikiak izan dira: jendea kontzientziatua zegoen»

«Geroz eta jende gehiago ibiltzen da 4x4 auto, motor eta bizikletekin pistetatik kanpo eta debekatua dago»

2 0 0 6 . u r t e t i k e z d a a z t e r k e t a r i k e g o n . H o r i d e l a e t a , j e n d e a l o r t z e k o a r a z o a k dituzte Izan ere, zerrendak eguneratu gabe daude Zerrendetan dagoen jende ak urte asko daramatza mundu honeta t i k k a n p o . D a g o e n e k o d e i a l d i a e g i n d a eta ea behingoz plaza finkoa lortzen du dan

Lanbide polita al da?

B a t z u k l a n b i d e h a u i d e a l i z a t u t a d u t e . Egun osoa paseoan ematen dugula uste dute, baina basozainok mendira joaten g a r e n e a n l a n e r a j o a t e n g a r a . B e s t a l d e , lan honek ere baditu bere gauza txarrak. E h i z t a r i e t a e g u r k e t a r i b a t z u e i a u r r e egin beharra, adibidez Ehiztari batzuek b a b e s t u t a k o e s p e z i e a k t i r o k a t z e n d i tuzte, hiru tiro baino gehiago egiten di t u z t e , e g u r k e t a r i b a t z u k m a k i n e k i n e d o z e i n t o k i t a r a j o a t e n d i r a E h i z t a r i e n a r t e a n l e h e n b a i n o k o n t z i e n t z i a handiagoa dago, baina batzuei beti mu gan ibiltzea gustatzen zaie Zer den lan b i d e h o n e k d u e n o n e n a ? N a t u r a n l a n egin ahal izatea.

Maitane

Hitzen ganbara

Goittika egin: Botaka egin, botaka ari tu ‘Goitika bota’ aditz eranskina ere jartzen da zenbait tokitan Goierri al dean ‘gomitoka egin’ ere erabili ohi da, gaztelaniazko ‘vómito’ tik eratorrita ‘Gomitto larrie’, botagurea

Toponimia

Esaera zaharra

«Aharrausi luzea, loa edo gosea» Ahozabalka aritzeak bi egoera horiek adierazten ditu, herri jakintzaren ara bera. Bada beste esaera bat: «Aha rrausia, ahotik ahora» Bat hasten de nean, aldamenekoei eransten zaie

Efemerideak

1731 10 21. Juan Bautista Orendain politikari segurarra hil zen, Madrilen 1929-10-22 Secundino Esnaola musi kari zumarragarra hil zen, Donostian. 1911 10 23. Mercedes Ignacia Boyer musikaria jaio zen, Beasainen

L ehenagoko gure hizkuntza (I)

Ormaiztegi herriaren ikuspegia, 1926an ‘Ormaiztegi’ izenak ‘(h)orma’ osagaia luke hasieran Mitxelenaren iritziz, «kainua» edo «ubidea»

e z p a r e t a e s a t e k o , i z o t z a a d i e r a z t e k o b a i n o ( n a h i z e t a b a d i r u d i e n b i a d i e r e k izen berean dutela abiapuntua, hots, la tinezko ‘forma’ n

Testua:

To p o n i m i a k o n t u e t a n i n t e r e s pixka bat duen edonor kontura t u k o z e n n o l a j o a n d i r e n a l d a t z e n h i z k u n t z a u s a d i o a k e t x e izenen alorrean; lehenago ez zegoen Be re Nahia edo Gure Txokorik, ezta Amets Eder edo horrelakorik ere.

Bai, aldatu egiten dira esateko mol deak, hizkuntzaren atal guztietan alda tu ere. Usadioak aldatzeak, gainera, hiz k u n t z a r e n b e r a r e n o i n a r r i a b e r r i t z e a ere ekarri ohi du Sintaxia aldatzen da, fonetika, lexikoa

Toponimia arretaz aztertuz gero, le

x i k o m a i l a n g e r t a t u d i r e n a l d a k e t e z k o n t u r a t z e k o a u k e r a p o l i t a d a g o . O n d o r e n g o a d i b i d e o k a t a l h o n e t a n b i e m a n a l d i t a n a r g i t a r a t u k o d i r a e r a kusten digute Goierriko euskaran ahoz guregana heldu ez diren izen eta adiera b a t z u k l e h e n a g o h e m e n e r e e z a g u n a k z i r e l a ; l e k u i z e n a k o s a t z e k o e r a b i l i z i tuzten

Hitz horiek beste euskalki batzuetan iraun egin dute eta, horrenbestez, hiz k u n t z a k l e h e n a g o b a t a s u n h a n d i a g o a zuela erakusten dute, guri ahozko bide tradizionaletik iritsi ez zaizkigun arren.

(h)orma

G o i e r r i k o g a u r k o e g u n e k o h i z k e r a r a ‘pareta’ iritsi da; ‘(h)orma’ ere bai, baina

‘ O r m a i z t e g i ’ d u g u , i n o n d i k e r e , ‘(h)orma’ dun izen ezagunena; Mitxe l e n a k d i o b a d i r u d i e l a k a s u h o r r e t a n ‘ ( h ) o r m a ’ k « u b i d e a » , « k a i n u a » , « a k u e d u k t u a » e s a n n a h i d u e l a ; h a i n z u z e n , b a i n u e t x e k o u r a b i d e r a t z e k o erabiliko zena Eta badira beste batzuk ere sail horretakoak: Ormaolatza (Idia zabal), Ormazabal (Zegama) eta Orma zarreta (Legazpi), konparazio baterako ( Z e g a m a e t a L e g a z p i a r t e k o O r m a k i o ere bai, beharbada)

Musu

Badakigu guretzat zer den musua Bai na balio al digu esanahi horrek Zubimu su zer den esplikatzeko?

Ataunen, Beasainen eta Idiazabalen dauzkagu Zubimusuak Guretzat ez be zala, izena sortu zutenentzat ‘musu’ k zerbaiten «bukaera edo punta» adiera zi nahi zuen. Gaur ‘mutur’ erabiliko ge n u k e h o r i e s a t e k o ( o g i m u t u r r a , h a r i m u t u r r a , e s k u m u t u r r a ) , b a i n a g a r a i hartan nahiago izan zuten ‘musu’.

(artikulu honen bigarren zatia aben duaren 2an argitaratuko da)

Kate motzean

Ioritz Barandiaran • Ingurumenaz kezkatuta dagoen lazkaotarra «Errespetuz eta berdintasunez biziko den gizarte batean bizitzea dut amets»

Lazkaoko Udalaren boluntariotzako la guntzak baliatuz Galapago uharteetan ( E k u a d o r ) i z a n d a a u r t e n I o r i t z B a r a n diaran (Lazkao, 1992) landaredia berres kuratzeko zenbait ekintza egin eta ber tako komunitateari laguntzen. Iaz, be rriz, Costa Rican izan zen 3.400 dordo k e n a r r a u t z a k j a s o e t a b e r r e s k u r a t z e kanpaina batean parte hartzen

D u e l a 7 u r t e b e r e b e g i e z i k u s i z u e n itsas azpiko egoera eta zerbait egin be h a r r a z e g o e l a k o n t u r a t u z e n « M i l a k a tona hondakin solido iristen da itsasoe tara, eta horri irtenbide bat emateko as m o z e k i n t z a t x i k i a k e g i t e n h a s i n i n tzen» Honela hasi zen hitzaldi eta taile rrak ematen, hondakinek errekan buka e z z e z a t e n s a r e a k j a r t z e k o e s k a t z e n … «Baina beti irteten da norbait aurka. Ba d i r u d i e k i n t z a o n b a t p r o p o s a t z e n d u zulako eredugarri izan behar zarela, eta i n o r e z d a % 1 0 0 k o h e r e n t e b i z i g a r e n sistema honetan».

J a s o t a k o k r i t i k e k i n d a r r a k a p a l d u bazizkion ere, norbanakoen ekintzekin a l d a k e t a a s k o l o r d a i t e z k e e l a u s t e d u . «Baina entitate publikoen eta enpresen b a b e s a e z i n b e s t e k o a d a E r a k u n d e e n erabakiek, tamalez, ez dute ingurume naren edo pertsonen ongizatea helburu

izaten Eta hala dirudienean ere, sarri tan aurpegi zuriketak baino ez dira iza ten, green washing hutsak». Ze zaletasun dituzu?

Urpekaritza eta bidaiatzea Pelikula bat edo telesail bat Elniñoque domo elviento. Liburu bat.

Lonelyplanet Abesti bat

Itoiz taldearen Hegalegiten. Zer gosaltzen duzu?

Kafea

Oporretarako leku bat.

Egon gabeko edozein leku Inoiz ahaztuko ez duzun eguna Nire iloba jaio zen eguna. Jaso duzun oparirik bereziena. Opari guztiak dira bereziak

Amets bat

E r r e s p e t u z e t a b e r d i n t a s u n e z b i z i k o den gizarte batean bizitzea Bizitzako plazer txiki bat. Ilunabar polit bat. Goierriko txoko bat. Lazkaomendi

Lazkaon biziko ez bazina... Kostaldeko herriren batean.

Testua: Mikel Albisu

Erreportajea

SEGURAK ETA DANTZAK BAT EGINGO DUTE

Euskal Herriko Dantza Txapelketa jokatuko da 46. aldiz bihar, Seguran. Bosgarren dantza eguna ere egingo dute. Azken horren harira, polka erraldoiaz gain, flashmob-a prestatu dute Azpilla Dantza Taldeko ikasleek lehen aldiz.

Da n t z a i z a n g o d a n a g u s i b i h a r S e g u r a n , e t a d a n t z a r i a k p r o tagonista Batetik, Euskal He rriko 46. dantza txapelketa jo katuko da Baratze pilotalekuan, eta bes t e t i k , 5 . D a n t z a E g u n a o s p a t u k o d u t e herritarrek Alde batetik eta bestetik, jai giroak, musikak eta dantzak beteko di tuzte kaleak eta espazioak. Azpilla Dan tza Taldeko ikasleek polka erraldoia eta flashmob a prestatu dituzte eta herri t a r r a k a n i m a t u d i t u z t e h a i e k i n b a t e r a dantzatu dezaten.

1977an antolatu zen lehen aldiz Eus kal Herriko Dantza Solteko Txapelketa S e g u r a n , e t a d a n t z a e g u n a , b e r r i z , 2 0 1 6 a n . D a n t z a e g u n a e z d a u l e r t z e n t x a p e l k e t a r i k g a b e I o s u n e A r r o n d o kultur zinegotziak azaldu bezala, dan tzari eta txapelketari beste ikuspegi bat emateko antolatzen da, dantza pilotale k u t i k a t e r a e t a e d o n o r k d a n t z a e g i n e z e g u n a z g o z a d e z a n : « H e r r i o s o a n d a n tza giroa egotea da helburua». Azkene k o b i u r t e e t a n e z d a o s p a t u e t a a u r t e n berreskuratuko dute, «ilusioz»

Azpilla Dantza Taldekoek gidatuta, polka erraldoia egingo da aurreko urte etan bezala. Herritarrak animatzeko sa re sozialetan eta difusio taldeetan tuto rial moduko bat zabaldu dute, egunean bertan koreografia jakin dezaten, kore

o g r a f i a e t a m u s i k a e z b e r d i n a i z a t e n baitira urtero: «Euskal dantzetako pau s o a k i z a t e n d i r a , d a n t z a m o d e r n o k o p a u s o b a t z u e k i n » , a z a l d u d u A z p i l l a dantza taldeko Maddi Monterok. Bi ur teko etena egon den arren, herritarrak p o l k a e r r a l d o i a n s a r t z e a e t a d a n t z a n jartzea espero dute: «Agian etenarekin k o s t a d a k i e k e , b a i n a e s p e r o d u g u a n i m a t z e a e t a p a r t e h a r t z e a » B i h a r , h i t z o r d u a r e n a u r r e t i k , e n t s e g u b a t e r e egingo da plazan bertan.

A u r t e n g o D a n t z a E g u n e k o b e r r i t a s u n a f l a s h m o b a i z a n g o d a E h u n b a t i k a s l e d a u d e A z p i l l a d a n t z a t a l d e a n H a i e k e r e « e g u n a z g o z a d e z a t e n e t a parte hartu dezaten» antolatu dute bi g a r r e n d a n t z a e r r a l d o i h o r i « I k a s l e e k k o r e o g r a f i a i k a s i t a e r a m a n g o d u t e , d a n t z a n h a s i k o d i r a e t a g e r o j e n d e a k batzeko aukera izango du».

Aukeran konpainiaren emanaldia

S e g u r a r r e n t z a t a n t o l a t z e n d a D a n t z a E g u n a , t x a p e l k e t a z h a r a g o e g u n a r e n p a r t e i z a n d a i t e z e n H e r r i b a z k a r i a egingo da eguerdian; haurrentzako ma karroiak eta postrea, eta helduentzako entsaladilla, karrillerak eta postrea, edo entsalada, garbantzuak barazkiekin eta postrea Dantza herrikoiaz aparte, gai nera, Aukeran Dantza Konpainiak Hu

«Agian bi urteko etenarekin herritarrei polka erraldoian parte hartzea kosta dakieke. Espero dugu animatzea»

«Ikasleek flahsmob-eko koreografia ikasita eramango dute, eta gero jendeak batzeko aukera izango du»

Maddi Montero Azpilla Dantza Taldeko kidea

Testuak: Laida Goiburu

5. DANTZA EGUNA

2020an eta iaz ezin izan zutenez ospatu, aurten berrekingo diote Dantza Eguna egiteari. Hona hemen egitaraua:

» 11:30ean

Herritarrak plazan elkartuko dira eta on doren dantzatuko duten polka entseatuko dute Azpillako kideekin

» 12:00etatik 12:30era

Aukeran Dantza Konpainiaren Hurrengo Geltokia emanaldia plazan Euria egiten badu Errebote plazako karpan izango da

» 14:30ean

Herri bazkaria Errebote plazan Txartelak udaletxean eta liburutegian daude salgai

» 15:30ean

Azpilla Dantza Elkarteak gidatuta, flash mob a plazan ikasleekin

» 18:00etan

46 Euskal Herriko Dantza Txapelketa Ba ratze Pilotalekuan

rrengo Geltokia e m a n a l d i a e s k a i n i k o du, Edu Murumendiarazek zuzenduta.

Dantzaririk onenak

D a n t z a E g u n a r i a m a i e r a e m a t e k o , 1 8 : 0 0 e t a n 4 6 . E u s k a l H e r r i k o D a n t z a Txapelketa izango da. Baratze pilotale k u k o a t e a k 1 7 : 1 5 e a n i r e k i k o d i t u z t e E u s k a l H e r r i m a i l a k o d a n t z a r i o n e n a k elkartuko dira, eta bertan erabakiko da nor den bikote txapelduna. Aurten be deratzi bikotek parte hartuko dute Gi p u z k o a r r a k d i r a d e n a k , b a t i z a n e z i k : Sopela, Lezo, Zestoa, Azpeitia eta Berga ra ordezkatuko dituzte bikoteek. Dan tzariek zortzi pausoko fandangoa txis tuz Isilkara Txistulari Taldearen musi karekin dantzatuko dute, eta Arin Ari na trikitiaz Estanga anaia arrebak triki tilarien piezarekin Dantza epaimahaia Gabriel Alonsok, Idoia Besadak, Karlos S a r r i e g i k , K o r o S a r a s o l a k e t a X a b i e r

1981ean udalaren eskaera Eusko Jaurlaritzari

Euskal

Herriko Dantza Solteko

Txapelketa Seguran lehen aldiz 1977an egin zen, Guillermo Areizaga alkate zela Hurrengo urteetan ere Seguran egin zen, baina 1981ean Se gurako Udalak Eusko Jaurlaritzako

Kultura Sailari betirako herrian ospa zedin eskatu zion, eta ordutik ia mende erdia pasa dute urtez urte txapelketa antolatzen 1991n Arei zaga hil zen eta 1994tik Guillermo Areizaga saria ematen da lehen aldiz aurkezten diren bikoteen artean on gien sailkatu denari Udalaren Sari Nagusia Nestor Basterretxearen es kultura lanak izan ziren eskultorea zendu zen arte 2019tik Aitor Ruiz de Egino artistaren garaikurra jasotzen du irabazten duen bikoteak. Dantza jantzien saria eta lurralde bakoitzeko ongien sailkatu den bikoteari bere Foru Aldundiko saria ere banatzen dira. 1977tik 1982ra frontoi zaharre an egin zen txapelketa Baratze pilo talekuan 1983an egin zen lehen al diz 1997tik 2008ra San Joan feste tan egin zen, eta 2009tik urrian egi ten da, denboraldi amaieran

M e n d i z a b a l e k o s a t u k o d u t e , e t a j a n t z i e p a i l e a , a l d i z , E s t i b a l i z I t u r r i a i z a n g o d a . E T B 1 e k b i h a r b e r t a n e m a n g o d u txapelketa, 21:30etik aurrera

Jai herrikoietako erromerietatik sor t u t a k o d a n t z a s o l t e a k g a r a p e n h a n d i a i z a n d u u r t e e n p o d e r i o z . T x a p e l k e t a izan daiteke horren isla Teknika zeha t z a g o a , j a n t z i e z b e r d i n a k , p a u s o h a n d i a g o a k e d o m u g i m e n d u z a b a l a g o a k lantzen dituzte egun dantzariek txapel k e t e t a n H a n k a k , o i n a k , b e s o a k , k o k a p e n a , j a n t z i a k , b i z i t a s u n a , z e h a z t a s u n a . . . h a i n b a t f a k t o r e h a r t z e n d i t u z t e k o n t u a n e p a i l e e k i r a b a z l e a z e i n d e n erabakitzeko Bikote batek irabaziko du bihar, baina txapela lortzeko lehia alde batera utzita, dantzaren espresio modu ezberdinez gozatzeko eguna izango da. A z k e n 4 6 u r t e e t a n b e z a l a , S e g u r a E u s kal Herriko dantzazaleen topagune bi lakatuko da egun batez.

Dantza taldeko kideak biharko polka erraldoia entseatzen Azpilla Dantza Taldea

Erretratua

ETA BERRIZ ELKARTUKO GARA

Nekane Gonzalez Legazpi

Legazpiko Ikastolak Itxaropen auzoan zeukan eraikineko gela bat Nekane Gonzalezek utzia

Argazkia ikustearekin bat, irri barrea marraztu zait ezpaine t a n : « A i i i i g a r a i h a i e k » Zenbat urte ez ote diren igaro « b e g i r a t u d e n o k h o n a … b a t , b i e t a … » esanda argazki kamerak klik egin zue n e k o h a r t a t i k A d i n a ? D o z e n a e r d i t i k gora salto handirik gabe. Lekua? Ikasto lak Itxaropen auzoan zeukan eraikine k o g e l a b a t H a n i b i l t z e n g i n e n b a t e r a e t a b e s t e r a , a n d e r e ñ o A x u n e n b e g i r a d a p e a n . Z e i n e n g o x o a k h a r e n h i t z a k , zeinen ondo zaintzen gintuen…

Matematika, euskal hizkuntza, gaz t e l a n i a , t x i r u l a a r t e a n i z e n d a p e n e n g a r r a n t z i a z j a b e t z e n e z g i n e l a i k a s t e n g e n i t u e n « g a u z a k » d e n a k e r e . G e u r e m u n d u a n b i z i g i n e n , u k i p e n g a i l u r i k e t a t e k n o l o g i a b e r r i r i k g a b e k o m u n d u hartan. Etxean, kalean eta ikastolan en

tzundakoekin osatzen genuen irudite r i a , k a n p o k o e r r e f e r e n t e e t a e r a g i n i k gabe.

Putzuetan salto egin; lainoen itxura r e n a r a b e r a , h a i n b a t i r u d i i m a j i n a t u ; hortza noiz eroriko zain egon, Perez sa g u t x o a k e k a r r i k o z i g u n o p a r i t x o a r e n i r r i k a z ; a i r e z a b a l e k o j o l a s e t a n a r i t u , h a u r r e z b e t e t a k o a u z o e t a n ; e t x e k o e k k o n t a t u t a k o a k a d i e n t z u n , h o r i x e b a i tzen informazio iturri oparoena; «han ditan» andereño Axun bezalakoa izate arekin amestu Orain oso sinpletzat di t u g u n e k i n t z e k i n m a r r a z t u g e n u e n haurtzaroa, eta kolorez eta zoriontasu nez margotu.

Transmisioa

K a n t u a k n i t u e n n i k g u s t u k o : Pintto Pintto, Ran Rober Ran ( g a r a i h a r t a n , g e h i e n o n t z a t , « R a n r r o b e r r a » ) , Jon Braun, Euskal Herrian Euskaraz Behin ikasi, eta kanta eta kanta aritzen ginen ikastolatik kanpo ere. Eta, hala, ia j a b e t u g a b e , e u s k a l k u l t u r g i n t z a r e n transmisioan parte hartzen ari ginen Tarteka, geure hizkuntza eta kultu

raren transmisioan zerbait oker egiten ari garela iruditzen zait, eta argi daukat k a n p o k o e r d a l e r r e f e r e n t e e r r a l d o i e n a u r k a e g i t e k o e s t r a t e g i a b a t o s a t z e a besterik ez zaigula geratzen, baldin eta gure seme alabek ere euren haurtzaroa euskararekin lotzea nahi badugu.

Azaroaren 26an Irudiko guztiok (eta beste 100 bat legaz piar) 77koak gara, eta, horrenbestez, 45 urte bete edo beteko ditugu aurten. Eta orduko oroitzapenek etenik izan ez de z a t e n , « k i n t a d a » e g i n g o d u g u a z a r o a r e n 2 6 a n . K a n p o r a b i z i t z e r a j o a n d i r e nak, hurbil baina urrun bizi direnak, he rrian jarraitzen dugunak denok elkar tuko gara berriz

Nork beretik pixka bat emanez, txi k i t a k o g u r e m u n d u h a r i j a r r a i p e n a emango diogu, eta elementu berriekin o s a t u k o d u g u o r d u k o i r u d i t e r i a E g u n horretan ere aterako dugu argazkia, eta seguru nago, urte mordoxka baten bu r u a n , a u r t e n g o a r g a z k i a i k u s t e a n e r e irribarrea marraztuko zaidala ezpaine tan «Aiiii… garai haiek…» xuxurlatuz.

Goierriko gazteak

‘Zutik!’ mendi martxan 2021eko apirilaren 16an

Goierriko eta Sakanako gazteen topaleku izango da Etxarri Aranatz

Bi h a r , u r r i a k 2 2 , E t x a r r i A r a n a tzen (Sakana, Nafarroa) izango dira Goierriko Ernaiko kideak, bertakoekin harremanak egin, saretu eta egun bikaina pasatzeko Gaz te Eguna i z e n p e a n a n t o l a t u d u t e e g u n h a u , Gazte eta aske d i n a m i k a r e n b a rruan, eta dena prest dago jada biharko eguna borobila izan dadin

Goizean goiz, autobusez joango dira goierritarrak Sakanara, 11:00ak aldera ko Bertan, ongi etorria egingo diete na f a r r e k e t a h i t z a l d i r a j o a n g o d i r a z u z e n e a n . J u l e G o i k o e t x e a e t a L u r A l b i z u izango dituzte hizlari goizean. Jule Goi koetxea filosofo politikoa eta irakaslea da, eta mugimendu feministan presti gio handiko emakumea. Lur Albizu, be rriz, lanbidez euskara teknikaria da, eta horrez gain, ibilbide oparoa izan du Er nai gazte antolakundean eta mugimen

Antolatzaileek diote «saretzeko eta harremanak egiteko aukera bikaina» izango dela Etxarrikoa

dute herrian zehar, poteo giroa alaitze k o , m o z o r r o z e t a k o l o r e z b e t e z h e r r i a . Lehen aldia izango da talde honek ikus k i z u n b a t e g i n g o d u e l a e t a d i o t e n a r e n arabera «ikusteko gogoz» daude, ea zer dakarten.

du feministan Gaur egun Sorturen ar duradun politikoa da. Borroka, erresis tentzia eta emantzipazioa izenburupe an emango dute hitzaldia bi hizlari ho riek

Ondoren, elkartasun argazkia atera ko dute. Antolatzaileek diotenaren ara bera, «bidea egiten» ari dira pixkanaka e t a « g e r o e t a g u t x i a g o g e r a t z e n d a » , baina ekimenez ekimen jarraituko dute «azkenak bidea urratu arte», beraz, ar g a z k i h o r r e k i n p r e s o e n e t x e r a t z e a r e n a l d e k o a l d a r r i a b o t a k o d u t e g a z t e e k Etxarritik. Jarraian, bazkaria izango du t e , h a u e r e p r e s o e n a l d e k o b a z k a r i a , Lazkaoko Jotake taldearen eskutik

B a z k a l o n d o r e n , a i s i a l d i e s k a i n t z a h a s i k o d a . 1 8 : 3 0 e a n D J E x p u e l a i z a n g o

Gauean, 23:00etan hasiko dira kon t z e r t u a k , E t x a r r i k o G a z t e t x e a n L e h e nengo Pleura taldea izango dute, ondo ren, Añube taldea, Ataungo, Arrasateko eta Bergarako gazteek osatutako taldea. A z k e n i k , O r m a i z t e g i k o z u b i a z p i t i k Etxarriraino egingo dute salto DJ Zepe & Menorrek, giroa alaitzeko asmoz.

A n t o l a t z a i l e e k d i o t e « s a r e t z e k o e t a h a r r e m a n a k e g i t e k o a u k e r a b i k a i n a » izango dela eta horrez gain, «ondo pasa t z e k o t a r t e a » e r e i z a n g o d u t e . B e h i n egun hau pasata aurrera begira jarri eta «lanean jarraituko» dutela adierazi du te Ernaiko gazteek

Goierriko

Testua: Maider Insausti

Erregebidetik D eskargara DESKARGA ALDEKO HIRU MUGARRI EDERRENEN BILA

Inork gutxik ezagutzen dituen hiru mugarri ederrek banatzen dituzte Urretxu eta Antzuola, Deskarga inguruan. Mendi horrek historia luzea du, ez beti pakeosoa, soldaduak eta gerrilariak gerran aritu baitziren paraje horretan.

Urretxuk badu Errege Bidea. Eta justu aurten 500 urte bete dira e r a i k i t z e n h a s i z e n e t i k , G i p u z k o a k o B a t z a r O r o k o r r e n aginduz. Errege Bidea (orduko autopis ta) soldaduek eta erregeek, eskaleek eta m e r k a t a r i e k e r a b i l t z e n z u t e n , M a d r i l dik Europara bidaiatzeko, eta alderan t z i z U r r e t x u k o z a t i a e r r e p i d e n a g u s i h a r i l o t u z i t z a i o n e t i k , h i s t o r i a k o p e r t s o n a j e f a m a t u a k i g a r o z i r e n h e r r i t i k , h a l a n o l a , F e l i p e I V . a E s p a i n i a k o e r r e gea 1617an, haren alabaren ezkontzara zihoala Velazquez margolaria ere bera rekin zihoan.

Non dago bada ikusgai Errege Bidea ren zatia? Gaurko Ibiltariren hasieran, Etxaburu jatetxe ondotik abiatzen den harrizko estrada hori baita. Ehun metro i n g u r u i z a n g o d i t u . B e h e r a g o e r e b a d a beste zati bat, luzeagoa, institutura igo tzeko makina bat ikaslek urtetan erabi litakoa. Biak ala biak harribitxiak dira, ondo zaintzea merezi dutenak.

S a n t a B a r b a r a b a s e l i z a a t z e a n u t z i e t a A g e r r e b a s e r r i r a g e r t u r a t z e a n z e l a i e t a n b e h i a k , a r d i a k , e t a e u s k a l z e r r i ederrak dabiltza larrean. Apustu sendoa egin dute bertakoek abeltzaintzatik bi z i t z e k o , e t a e g u n e r o z a b a l t z e n d i t u z t e eskualdean haiek ekoitzitako esnea, jo

g u r t a k e t a b e s t e l a k o a k . G a r a i b a t e a n baseliza bat omen zegoen hor, eta Santa Barbarako baselizan dagoen San Anto n i o r e n e s k u l t u r a A g e r r e k o e r m i t a t i k eramandakoa izatea ere baliteke.

Eguzki erlojua Deskarga Zaharren

I k u s m i r a p a r e g a b e a d a g o A g e r r e t i k . U r r e t x u k o b a s e r r i r i k g a r a i e n a i z a n i k , zertxobait beherago ikusiko ditugu Za b a l e t a , I t u r b e g o i k o a e t a I t u r b e a z p i koa… Atzerago, Legazpiko Lakiola men dia, eta are hegoalderago, Aizkorri men dikatea Gainean, Irimo Eta Deskarga ko portuaren aldapak ere gertu.

Jonmikel Intsausti gidariak esanda k o b i d e t i k a u r r e r a j a r r a i t u z , B o t o n m e n d i x k a a l d e r a , e t a e z k e r r e t a r a h a r t u t a p i s t a b a t e a n b a r r e n a a z a l d u k o d a eguneko lehenengo mugarria. Antzuo lako sailak beste aldera Egia esateko, bi m u g a r r i d i r a , e l k a r r e n o n d o o n d o a n Boton atzean utzi eta zuzenean behera k a d a r a m a b i d e z i d o r r a k , D e s k a r g a Z a h a r b a s e r r i r a n t z B a s e r r i g a i n e a n , h u rritz arte batean, hor topatu du Intsaus t i k b i g a r r e n m u g a r r i a e r e . H o r r e k o s o garbi dauka zizelkatua ‘Villarreal’ hitza a l d e b a t e a n , l e t r a g o r r i z 1 6 0 8 a n e g i n dako mugarriketan ezarritakoa da Deskargako lepoan garai batean bai

no lasaitasun handiagoa dago egun, tra f i k o a a s k o g u t x i t u b a i t a B e a s a i n D u rango errepidea berria ireki zutenetik Deskarga Zahar baserria beti bezain lo r e t s u d a g o , a l d a p a n g o r a a z k e n e k o e s fortzua egiten duten txirrindulariei es kainitako sari moduan edo Eraikinaren e r t z b a t e a n , e g u z k i e r l o j u e d e r r a , 1 7 7 9 a n j a r r i t a k o a : Merecit Agustin de Alzola dauka idatzita

Gatazka latzak gertatutako tokia da hori. Hementxe egiten zien eraso Jaure

Etxaburu jatetxe ondotik abiatzen den estrada da Erregebidea, ehun metro ingurukoa. Beherago ere bada beste zati bat

Deskarga Zahar ingurua gatazka latzak bizitako tokia da. Han egiten zien eraso frantsesei Jauregiko Gaspar gerrilariak

Testua eta argazkiak: Gotzon Aranburu

g i k o G a s p a r g e r r i l a r i a k A r m a d a F r a n tseseko soldaduei, 1810ean, 18 urte bes terik ez zituela, artzain izateari utzi eta borrokari lotu zitzaionetik. Goierri oso an aritzen zen Artzaia, eta hildako asko e r a g i n z i z k i o n N a p o l e o n e n a r m a d a r i , b a i n a I r i m o m a g a l e k o b a z t e r h a u e t a n i b i l t z e n z e n e r o s o e n , u m e t a t i k o n d o ezagutzen baitzituen Deskargako bide zidorrak eta ezkutalekuak

O n d o r e n g o u r t e e t a n Z u m a l a k a r r e giren kontra eta Espainiako Gobernua ren alde egin zuen gerra Jauregik, Kar l i s t a d e t a n Z u m a l a k a r r e g i J a u r e g i r e n aginduetara egon zen bere ibilbide mili tarraren hasieran, frantsesen kontrako g e r r i l a r i g i s a r a , b a i n a h a r a , u r r e t x u a r r a k e z b e z a l a , o r m a i z t e g i a r r a k b a z e kien irakurtzen eta idazten, eta erakutsi egin zion Jauregiri.

Mugarririk ederrena, hirugarrena E r r e p i d e a n b e s t e a l d e a n , h o r a g e r i d a gaurko hirugarren mugarria, zalantza r i k g a b e g u z t i e t a n e d e r r e n a E t a h a n diena Hiru herriren arteko muga egiten du (Urretxu, Antzuola, Legazpi) eta hi r u e n i z e n a k d a u z k a z i z e l k a t u t a . ‘ 1 3 ’ z e n b a k i a e r e i k u s t e n d a a l d a m e n e a n Gainaldean burdinazko pieza bat du ha rrian itsatsia, eta pieza hori hiru adarre

t a n z a b a l t z e n d a , b a k o i t z a r e n p u n t a n gurutze bat Egon, errepidearen ondo ondoan dago, eta ikusi ere erraz egiten da, baina haraxe begiratu behar…

Oraingo errepidea (Urretxu Deskar g a A n t z u o l a ) 1 7 6 5 u r t e a n e b a k i z e n , baina aurretik ere bazen hemendik iga rotzen zen beste bide bat, hain zuzen ere L a k i o l a m e n d i t i k M e n d i a r a t z G o i k o a baserrira jaisten zena

Deskarga gainean taberna egon zen urte luzez. Deskarga Zaharreko Maria n o I z a g i r r e k k o n t a t z e n z u e n e z « i g a n dero, uda partean, egoten zen errome ria. Antzuolarra zen Lazaro Elorza etor tzen zen, eta Deskargako taberna ingu r u a n z e g o e n s a i l e a n j o t z e n z u e n a k o r deoia Bolatokia ere bazegoen Kobratu e g i t e n z u e n , e t a d a n t z a n z e b i l e n e i p e gatina bat jartzen zien bereizteko. De n e t i k j o t z e n z u e n , s u e l t o a e t a ‘ a g a rraua’, gero komediak apaizaren aurre an konfesatzerako».

Berriro Santa Barbarara itzulita, ibil b i d e a k M e n d i z a b a l , Z a b a l e t a , I t u r b e b a s e r r i e t a t i k j a r r a i t z e n d u B e l a r d i a k , pagadiak eta hariztiak dira nagusi biz kar honetan. Inguru hauek guztiak ko rritzen dituzte Lurra taldeko dantzariek Inauterietan, zenbaitetan elurra zapal duta ere bai.

KONTUAN HARTZEKO

» Zabaletako Amabirjina Beltza

Zabaleta baserriaren ondoko San Sebastian baselizan gordetzen zu ten ‘Zabaletako Amabirjina Beltza’ izenekoa. Donejakue bidea ere, Gi puzkoa barnekoa, hemendik igaro tzen zen, San Adriango tunelerantz Elezaharrak dioenez, zazpi Amabir jina Beltz iritsi ziren Ataunera, eta handik hedatu ziren Gipuzkoan Horietako ezagunenak Junkal, Gua dalupe eta Koro izan ziren

» Santa Barbara

Ibiltariek atsedena hartzeko, baz kaltzeko edo eztarria freskatzeko tokia Santa Barbarako taberna ja tetxe aterpea da, Aizkorriri eta Aralarri begira Norberak motxilan eramanez gero, berriz, inguru ho netan harrizko mahaiak eta aulkiak nonahi daude Umeek jolas egiteko parkea ere badago, baita toka ere saiatu nahi duenarentzat

» Ibilbidea luzatzeko aukera

Gehiago ibiltzeko gogoa dutenek, dezente luzatu dezakete ibilbidea, Agerre baserria pasatakoan Des kargara hartu beharrean aurrera jarraituta Hala Meaka Trekutz itu rrira iritsiko dira pistaz, eta handik badaukate Zazpi Puntak eginez Iri moko tontorrera iristerik eta han dik berriro Santa Barbarara edo Etxaburu jatetxera ailegatzerik

FITXA TEKNIKOA

• Luzeera: 7,9 km

• Iraupena: 3 ordu

• Desnibel metatua: 295 m

• Zailtasun teknikoa: Erraza

Irudi nagusian, Urretxu, Legazpi eta Antzuola bereizten dituen mugarria Eskubian, Irimoren bizkarra, eta Intsausti gidaria Botonera bidean

Asteburuak dakarrena

Antton Fernandez Lasa Dantzaria

‘Hazia’

Abentura entretenigarri batean gabiltza hamabi akto re eta beste hainbeste dantzari, zuzeneko hamaika musikari, hamar abeslari eta bi abesbatza, Gontzal Mendibilen zuzendaritzapean: Goierrin bertan on do sustraituta dauden kooperatiben bultzatzaile nagusitzat hartzen den Jose Mari Arizmendiarrietaren bizitzaren inguru ko Hazia musikala daukagu martxan Haren mundualdiaren aitzakian, 1936ko gerraren moduko pasarteak gogoratzen dira bertan; emanaldiaren esku orrietan ageri denez, «Arizmen diarrietaren historia gure herriari sostengua eta lana eman dion gizon baten historia lokala eta unibertsala da»

Eskualdeko beste bi pertsona ezagutzeko aukera eman di gu proiektuak: Ander Aiertza lazkaotarra (antzerki musikala ikasten ari da Espainian, eta entseguetarako eta emanaldieta r a k o j o a n e t o r r i u g a r i e g i n d i t u a s t e b u r u e t a n ) , e t a M a d d i Otamendi Irizar beasaindarra. Aurtengo apirilaren 29ko GOI BERRIN berari egindako elkarrizketa mamitsua dago (Interne t e n p a p e r e a n b a i n o e r r a z a g o b i l a t u k o d u z u e , a k a s o : https://goiberri eus/2022/04/29/orduak egin nitzake mu sikak dituen onurak zerrendatzen). Azken egunotan birri tan irakurri dut berriro, eta identifikatuta sentitu naiz berak esandako hainbat konturekin, irakasle bainabil ni ere ogibi dez, esate baterako

Bestelako lanbideak ditugun dantza, antzerki, zein musi kazaleak denbora librean batetik bestera zertan aritzen garen ezagutu nahi baduzue, Haziaren hurrengo emanaldia Donos tiako Kursaalen egingo dugu, azaroaren 26an, 20:00an (sarre r a k s a l g a i d a u d e d a g o e n e k o ) . S a l t s a a s k o t a k o p e r r e x i l d i r u dien Maddi kantuan lehenago entzuteko, Muxutruk errome ria taldean ere badabil, eta Beasainen izango duzue okasioa bihar (urriaren 22an) bertan

Ohitura Zaharren Eguna igandean Ataunen

Garai bateko usadioetan eta bizimoduan berriz ere murgiltze ko proposamena dakar Ataungo Jentilbaratza elkarteak Ohi tura Zaharren Eguna ospatuko dute igandean (11:00 14:00), San Martinen Aurten, 1950 1970 urteen arteko Ataun ekarri ko dute gogora Garaiko eskola, ganadu erakusketa, sorta bela rrak kablez eta artisau azoka izango dituzte, besteak beste

Dantza eguna eta txapelketa, biak bat, larunbatean Seguran

Segurako Azpilla dantza talde ak antolatutako V Dantza Egu

Euskal

Txapelketa

Ordiziarrock musika jaialdiaren txanda

txikia kontzertuleku bihurtuta, hiru DJk eta sei taldek girotuko dute Ordizia Gaur, urriak

Izurri Berriak taldeak

Osasuna

Noemi Insausti Lopez • Nutrizionista EUS00304 (Beasain)

Elikaduraren eragina hilekoaren minean

Hi l e k o a n z e h a r e m a k u m e e k p a i r a t z e n d u t e n m i n a r i d i s m e n o r r e a e s a t e n z a i o H i l e k o a h a n t u r a p r o z e s u b a t d a ; horregatik, min txirriak izatea norma la da, baina, mina izatea ez, eta hori, zo r i t x a r r e z , n o r m a l i z a t u t a d a g o H o r r e gatik garrantzitsua da gogoratzea, mi na ez dela normala. Egun horietan zehar min handia jasatea, gure gorputza ondo ez dabilen seinale bezala hartu behar da e t a d a g o k i o n p r o f e s i o n a l a r e n g a n a j o t z e a k o m e n i d a , m i n h o r r e n j a t o r r i a ezagutzeko.

Bi dismenorrea mota daude: prima rioa eta sekundarioa Primarioaren ka suan hormonekin dauka zerikusia (es t r o g e n o g e h i e g i , a d i b i d e z ) , e t a s e k u n darioaren kasuan, aldiz, gaitz ginekolo gikoa dago atzean; endometriosia, esa terako.

Z e r e g i n d e z a k e e l i k a d u r a k k a s u hauetan? Elikadurari dagokionez, gure e g u n e r o k o t a s u n e a n z e n b a i t o h i t u r a g e h i t z e a k l a g u n d u e g i n g o d i g u m i n a a p a l t z e n ; h a l a e t a g u z t i z e r e , h a s i e r a n a i p a t u d u d a n b e z a l a , j a t o r r i a e z a g u t u behar da.

O r a i n a r t e d a k i g u n e z , b e h a r b e h a r r e z k o a d a b a r a z k i a k o t o rd u g u z t i e t a n egotea, bereziki kruzifero familiakoak (brokolia, azalorea....).

B e h a r r e z k o a k d i r a , h a l a b e r , kalitatezko proteinak ere: arrautzak, le k a l e a k , l a r r e k o a b e r e e n h a r a g i a e t a arraina

Kalitatezko gantzak, gantz asegabe

ak eta omega 3 dutenak lagungarriak di ra hantura murrizteko; beraz, oliba olio birjina estra, ahuakatea, arrain urdina, haziak edota intxaurrak bezalako elika gaiak, ezin dute hutsik egin elikatzera ko orduan.

Frutak, berriz, antioxidatzaile ugari d i t u ; k u r k u m a e d o j e n g i b r e b e z a l a k o espeziak ere guztiz gomendagarriak di ra.

H i d r a t a z i o a : u r a , i n f u s i o a k e d o s a l d a k H i l e k o a r e n e g u n e t a n b e r o t a s u n a lagungarria da hanturari aurre egiteko.

H a r t z i t u a k : p r e b i o t i k o e n l a g u n t z a rekin batera, hartzituak ere lagungarri i z a n g o d i r a g u r e m i k r o b i o t a r e n t z a t A h u n t z e d o a r d i j o g u r t o s o a k , k e f i r r a , chucruta, kimchia…

Kontuan izan, prozesaturiko produktuak, gatz asko duten elikagaiak, etab., guztiz aurkako eragina dutela. Hau da, h a n t u r a p r o z e s u a a r e a g o t u e g i n d e z a kete

Hiru zikloren ondoren emaitzak Garrantzitsua da jakitea elikadura ohi tura hauek norbereganatzea eta horren emaitzak ez direla egun batetik bestera ikusten. Gutxienez, hiru zikloren ondo ren has daiteke emaitza horiek ikusten

E t a g o g o r a t u , b e s t e b e h i n , m i n a e z dela normala.

Komikia

Aliritzian

Igor Susaeta

Kazetaria

Euforia hori...

Harreman bitxia daukat futbolarekin. Ene bizitzako une gogoangarrienetako batzuk bizi izan ditut fut bol zelai bateko harmaila batean, eta batzuetan iri tsi izan naiz barrenak askatzera pozez oihu eginez, emozioz negar eginez, izan gol bategatik, izan jokaldi plastiko baten ondorioz, edo epaileak partidaren amaiera adieraztea gatik. Baina uneak eta uneak daude, eta futbolzaleak badaki bere tokian egoten maila askoz ere apalagoko talde bati ira bazten zaionean Hau da, orduan ez da izaten euforia, senti pen bakan eta espontaneo hori, adierazteko unea Realak 3 0 irabazi zion Xeriff Tiraspol taldeari, lehengo as tean Anoetan. Han izan nintzen, eta asko harritu nintzen iku sita realzaleek nola ospatu zituzten golak Xeriff talde eskasa d a e t a , g a i n e r a , j o k a l a r i b a t g u t x i a g o r e k i n g e r a t u z e n l e h e n zatiaren erdialdean. Ondoren iritsi ziren hiru golak, eta ikus

tekoa izan zen ene inguruan zeudenek nola elkar besarkatzen zuten, nola ematen zioten bostekoa elkarri, nola altxatzen zi t u z t e n b e s o a k , a r e , b a i b a i , n i k e r e e z i n n u e n s i n e s t u , n o l a dantzatzen zuten Eta gol bakoitzaren ondoren, Anoetan ohi tura bihurtu omen den errituaren lekuko izan nintzen: zaleek z e l a i a r i b i z k a r r a e m a t e n d i o t e , b i z k a r r e t i k h e l d u t a s a l t o k a hasteko Ez nintzen eserlekutik altxatu

Koinatuarekin joan nintzen futbolera, eta komentatu nion orain hemen plazaratzen ari naizena. Erantzun zidan zaleak pozik zeudela ez soilik Xeriffi irabazteagatik, baizik eta dena gatik, taldea azken urte e t a n e m a t e n a r i d e n m a i l a g a t i k . E s a n n i o n m a r t x a h o r r e t a n z a l e horiek bukatuko dutela zelaira sartzen Real Ma d r i l i a z k e n m i n u t u a n g a r a i p e n a r e n g o l a s a r tuz gero, hori litzateke e l a l o g i k o e n a a i n t z a t hartuta Xeriffi irabazita nola zeuden Hori adierazi eta gero, Txoria txori abesten hasi zen estadioa Orduan bai, orduan ikusi nuen marrazaina ban deratxoa astintzen, eta niri adierazten offside nengoela.

Anoetan nintzen, eta asko harritu nintzen ikusita realzaleek nola ospatu zituzten golak