BIO--TERROR by Golnar Kat

BIO TER ROR

The Iranian Tank during the Iran-Iraq war, Unknown photograph

I want to show you the scenes like a slap in your face that jeopardize your safety and make you think.

Kaveh Golestan/ Warphotograph/ Part of his notes over time in Halabja/ K.Golestan died in the Iraq-U.S war

Ayesheh Salehzadeh Aghdam

Rahmat Karimi Vahed Shahin Karimi Vahed

Ghader Karimi Vahed Hamid Karimi Vahed Salah oddin Karimi Vahed Edris Karimi Vahed

Mostafa Karimi Vahed Rasoul Jangdoust Bigard Jangdoust Fereidoun Jangdoust Foad Jangdoust

Morovvat Jangdoust Kolsoum Jangdoust

Abbas Jangdoust

Zeynab Jangdoust

Pari Jangdoust

Ghader Asadzadeh Zahra Asadzadeh

Rahmat Asadzadeh Saadat Asadzadeh Hadi Asadzadeh

Ali Asadzadeh

Shapol Asadzadeh

Abdollah Ghaderi Rasoul Narimani

‫‪Face part of the head,‬‬ ‫‪p79, inside the human anatomy‬‬ ‫‪Library Humboldt University Berlin Campus North,‬‬ ‫‪Few names of victims of iraq's chemical attacks‬‬ ‫‪on 7 july 1987 in Sardasht, Iran‬‬ ‫بخش صورت سر‬ ‫ص ‪ ،79‬آناتومی داخلی انسان‪،‬‬ ‫کتابخانه دانشگاه هومبولد برلین‬ ‫اسامی بعضی از کشته شده های بمباران شیمیایی‬ ‫در روز ‪ ۲۸‬تیر ماه ‪ ۱۳۶۷‬در سردشت‪ ،‬ایران‬

‫عایشه صالح زاده اقدم‬ ‫رحمت کریمی واحد‬

‫شهین کریمی واحد‬

‫قادر کریمی واحد‬

‫حمید کریمی واحد‬ ‫صالح الدین کریمی واحد‬ ‫ادریس کریمی واحد‬ ‫مصطفی کریمی واحد‬

‫رسول جنگدوست‬ ‫بیگرد جنگدوست‬ ‫فریدون جنگدوست‬ ‫فواد جنگدوست‬ ‫مروت جنگدوست‬ ‫کلثوم جنگدوست‬

‫عباس جنگدوست‬ ‫زینب جنگدوست‬ ‫پری جنگدوست‬ ‫قادر اسدزاده‬ ‫زهرا اسدزاده‬ ‫رحمت اسدزاده‬ ‫سعادت اسدزاده‬ ‫هادی اسدزاده‬

‫اولین حمله شیمیایی ثبت‌شده در سازمان ملل در جنگ ایران و عراق به‬ ‫‌ای بین هالله و‬ ‫تاریخ ‪(1359/10/23‬برابر با ‪ 13‬ژانویه ‪ )1981‬در منطقه‬ ‫‌شدن‬ ‫‌شود که به کشته‬ ‫‌بوط می‬ ‫‌خزر واقع در پنجاه کیلومتری غرب ایالم مر‬ ‫نی‬ ‫ده تن انجامید‪.‬‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫‪www.hamshahrionline.ir‬‬

‫‪...‬دود غلیظی آمد‪ .‬شبیه رنگین کمان‬ ‫بود‪ .‬آسمان را یک پرده ی رنگی‬ ‫پوشانده بود‪ .‬پرنده ها از روی‬ ‫درختها بر زمین می افتادند‪ .‬برادر‬ ‫بزرگم که در جنگ تحمیلی خدمت کرده‬ ‫بود فهمید بمباران شیمیائی است‪...‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫خاطرات شاهمار کرم ویسی درباره ی تیرماه سال ‪/۶۷‬‬ ‫روزنامه الکترونیکی روز آنالین‬

The first chemical attack the UN on 13 January 1981 and Neykhazar, located in province, that led

in Iran-Iraq war recorded by in the region between Halaleh fifty kilometers West of Ilam to ten people killed.

------------------------------------------------

www.hamshahrionline.ir

...a dark smoke was raised, similar to rainbow, the sky was covered by a color curtain, the birds fell down the trees, my older brother who had been served in the imposed war understood that it's a chemical bombing.... ------------------------------------------------

The memories of Shahkar Karamveisi about June 1988 / Rouz Press Online

Human cancerous cell The Biology of Cancer (Garland Science 2007 Library Humboldt University North Campus, ‫سلول سرطانی شده انسان‬ 2007)‫بیولوژی سرطان(گارلند ساینس‬ ‫کتابخانه دانشگاه هومبولد برلین‬

US M40 Gas Mask with hood, on 5th February 2009,

Golestan e Shohada Cemetery, one of the many cemeteries of Iran For those who died in Iran-Iraq war (1980-1988). Travel Journal in Iran / 2007-2009 FrĂŠdĂŠric Linet

‫قبرستان گلستان شهدا‪ ،‬یکی از بسیاری قبرستانهاهای ایران‬ ‫‪.‬برای کسانی که در جنگ ایران و عراق (‪ )1988-1980‬جان باختند‬ ‫سفر در ایران‪ 2007 ،‬تا ‪ 2009‬فردریک لینگت‬

‫در سال ‪ 1361‬نیز از عوامل اعصاب‪ ،‬گاز نیتروژن و موستارد در آبادان‪،‬‬ ‫ساوجی (در شمال مریوان)‪ ،‬ارتفاع ‪ ،175‬موسیان‪ ،‬تنکاب (در منطقه شمال‬ ‫غرب)‪ ،‬شلمچه‪ ،‬گردنة بایر (در کردستان) و چند شهر در جنوب استفاده شد‬ ‫که در مجموع سیزده نفر کشته و بیست‌و یک نفر مجروح شدند‪.‬‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫‪hamshahrionline.ir‬‬

‫‪...‬آنها را با ضایعات پوستی‬ ‫چرکین‪ ،‬برخی نابینا‪ ،‬تلو تلو‬ ‫خوران در راهرو هواپیما و یا‬ ‫بر روی برانکارد از بؤینگ‬ ‫"ایران ایر" می آوردنشان‪...‬‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫مجله اشپیگل ‪1984/14‬‬

In 1982 also used Iraq the Nerve agents, Mustard and Nitrogen gas in Abadan city, Savedji(north of Marivan), Height 175, Mosian, Tonakab(in North West region), Shalamcheh, Gardan-e Bayer(in Kurdistan) and several cities in the south which in total, thirteen people were killed and twenty-one injured. ------------------------------------------------

hamshahrionline.ir

...they have been brought in purulent skin lesions, some blind, staggering in the airplane aisle or on the trolley from Iran Air Boeing.... -----------------------------------------------DER SPIEGEL 14/1984

The victims of iraqi's chemical stricks on sardasht in 1987, Iran, Photo: Tehran peace museum ،۱۳۶۶ ‫ سال‬،‫قربانیان حمالت شیمیایی عراق در سردشت‬ ‫ موزه صلح تهران‬:‫ایران عکس‬

The Victims of chemical attacks, 1988, Sardasht, Iran ،‫قربانیان سالح های شیمیایی‬ ‫ ایران‬،‫ سردشت‬،۱۳۶۷

Fayegh Fallahi, who was injured in an Iraqi chemical attack during the 1980-1988 Iran-Iraq war, breathes with an oxygen tank as he and his wife pose next to his medicine in their home in Nowdesheh in Kermanshah province, 425 miles southwest of Tehran July 5, 2008. Reuters Agancy, Photographer: Morteza Nikoubazl ‫ که در حمله شیمیایی عراق در طول سالهای‬،‫فایق فالحی‬ .‫ زمان جنگ ایران و عراق مصدوم شد‬۱۳۵۹-۱۳۶۷ ‫ همراه با همسرش کنار‬.‫با کپسول اکسیژن نفس می کشد‬ ‫ در خانه شان در نودشه واقع در استان‬،‫داروهایش‬ ۱۳۸۷ ‫ تیرماه‬۱۵ ،‫کرمانشاه‬ ‫ نیکوبذل‬:‫ عکاس‬،‫خبرگزاری رویترز‬

‫عراق از تاریخ ‪ 1362/5/19‬تا ‪ 1362/9/4‬دوازده بار با استفاده از توپ‪،‬‬ ‫ً در غرب کشور‬ ‫خمپاره و هواپیما اقدام به کاربرد گازهای شیمیایی‪ ،‬عمدتا‬ ‫از جمله مناطق نظامی و غیر نظامی پیرانشهر‪ ،‬بازی دراز‪ ،‬مریوان‪ ،‬بانه‪،‬‬ ‫‪.‬پنجوین و پاوه کرد‬ ‫ساعت ‪ ۵‬بامداد ‪ ۳‬آبان ماه ‪ ۶۲،‬هواپیماهای دشمن روستای باینجان از‬ ‫توابع بانه را بمباران شیمیایی كردند كه منجر به شهادت و مصدوم شدن‬ ‫جمعی از اهالی روستا شد‪ .‬در این حمله از بمب های شیمیایی حاوی آرسنیك‬ ‫و نیتروژن موستارد‪ ،‬موسوم به بمب های تاول زا استفاده شد‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫فصل نامه سیاست خارجی بهار ‪1367‬‬ ‫گاه شمار حمالت شيميايي عراق در هشت سال دفاع مقدس»‪/‬‬ ‫نیکخواه بهرامی‬

‫‪...‬حدود ‪ 32‬فروند هواپيما‬ ‫به صورت گروه های کوچک و هماهنگ‪،‬‬ ‫منطقه را به مدت يک ساعت بمباران‬ ‫شيمايی کردند‪...‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫کارنامه و خاطرات هاشمي رفسنجاني‬ ‫سال ‪ /1364‬پاورقي جديد ابتکار‬

From 19/05/1362 till 09/04/1362 Iraq used twelve times the chemical bombs by his artillery, mortars and aircrafts. Mainly in the West of the Iran, including the military and civilian areas as: Piranshahr, Bazi Daraz, Marivan, Baneh, Panjavyn and the Paveh. On Nov.3 at 5 pm, 62 Iraqi aircrafts attacked the village of Bay chan(region of Baneh city) with chemical bombs that the mass of villagers were killed and injured. In this attack they used the Arsenic and Nitrogen mustard bombs, known as the blistering bombs. ------------------------------------------------

Foreign Policy Journal, Spring 1988 The calendar of the Iranian chemical attacks during the eight years of sacred defense / Nikkhah Bahrami

...about 32 aircrafts as the small and coordinate groups, shot the chemical bombs over the region for one hour... -----------------------------------------------Rafsanjani's memories 1985 / New footnotes Ebtekar magazine

Poisened-Dead citizens of Halabja, 1988, Iraq, Photographer: Ahmad Nateghi

U.S. airforce chemical bombs during the Vietnam War, Russian Live Journal Photo(detail)

LABOR-MAUS, The Biology of Cancer (Garland Science)2007 Bibliothek Humbold Universit채t Berlin Kampus Nord,

‫موش آزمایشگاهی‪ ،‬بیولوژی سرطان(گارلند ساینس)‪2007‬‬ ‫کتابخانه دانشگاه هومبولد برلین‬

‫در ‪2‬و‪ 1367/2/28‬چند روستا از جمله بانه‪ ،‬مرزن آباد و بیتوتش از‬ ‫توابع سردشت توسط هواپیماهای عراقی بمباران شد‪.‬‬ ‫ساعت ‪ ۱۶:۳۰‬روز یكشنبه هفتم تیرماه ‪ ۱۳۶۶‬رژیم عراق چهار نقطه مختلف‬ ‫شهر کردنشین سردشت را هدف حمالت شیمیایی قرار داد که منجر به کشته شدن‬ ‫‪ ۱۳۹‬تن و مصدومیت ‪ ۷۰۰۰‬نفر از مردم این شهر شد‪.‬‬ ‫‪ 1366/10/21‬عراق اقدام به پرتاب گلوله های شیمیایی در یك منطقه‬ ‫عملیاتی مقابل سردشت كرد‪.‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫مرکز اسناد انقالب اسالمی ‪ -‬روزشمار تهاجم شیمیایی عراق به ایران‬

‫‪...‬مسئله شیمیایی و گاز خردل چیز‬ ‫تازه ای بود و برای مردم ناشناخته‪.‬‬ ‫آنها فکر می کردند مانند بمباران‬ ‫قبلی است که می زنند و می روند‪...‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫خاطرات احمد معروفی‪ ،‬سایت قربانیان شیمیایی‪.‬‬

On 22. April 1988 and 18 May 1988 several villages, including Baneh, ,Beytutesh and Marzan Abad (of Sardasht's region) bombed by Iraqi planes. 16:30pm Sunday, 28. June 1987 Iraq attacked the Kurdish city, Sardasht, with chemical bombs in four different places in the city. Which killed 139 people and injured 7,000 people in that day. 11. January 1988 Iraq attempted to throw the chemicalbombs in an operation region around Sardasht. -----------------------------------------------The Documentation Centre of the Islamic Revolution / The history of chemical attacks on Iran.

...Chemical bom bing and mustard gas was a new and unknown topic, they thought it is similar to the previous bombing that they shoot and move away... ------------------------------------------------

Die Memorien von Ahmad Maroufi, Website of Chemical-Victims.

The killed Father and his baby, Halabja, 1988, Iran-Iraq war, Iraq. Photographer: Ahmad Nateghi

The human's cancer tumor, Biology of Cancer (Garland Science)2007 Humbold university of berlin(nord campus)

The human's cells affected by cancer, Biology of Cancer (Garland Science)2007 Humbold university of Berlin north campus,

‫روستای زرده در استان کرمانشاه در‪ ٣۱‬تیر سال ‪ ۶۷‬توسط چند فروند‬ ‫از هواپیماهای عراقی هدف بمباران شیمیائی قرار گرفت‪.‬‬ ‫در آن روز ‪ ۲۷۵‬نفر کشته شدند که اکثر آنها‬ ‫را زنان و کودکان تشکیل می دادند‪.‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫روستای زرده‪ 22 ،‬سال بعد از بمباران شیمایی‪ /‬سوسن محمدخانی غیاثوند‬

‫‪...‬یک فیلم مستند هم از وضعیت‬ ‫مردم روستا و مصدومان شیمیایی آن‬ ‫ساخته شده که فقط یکبار در سیمای‬ ‫مرکز کرمانشاه آن را نمایش دادند‪.‬‬ ‫هنوز خیلی ها از جمله بسیاری از‬ ‫مسئوالن نمی دانند که روستای زرده‬ ‫کرمانشاه شیمیایی شده است‪...‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫‪/‬روستای زرده‪ 22 ،‬سال بعد از بمباران شیمایی‬ ‫سوسن محمدخانی غیاثوند‬

The Zardeh village in Kermanshah province bombed by few Iraqi aircrafts on 22. July 1988 with chemical weapons. On this day were 275 people killed which mostly were women and children. -----------------------------------------------Zardeh Village, 22 years after chemical bombardment/ Susan Mohammadkhani Ghiasvand

...a documentary film has been made of the status of the village citizens and the chemical injuries which has been broadcasted just once on the Kermanshah(iranian-kurdish province) Central Channel. Still many people including the officials donâ&#x20AC;&#x2122;t know that Zardeh Village of Kermanshah has been bombed by chemical bombs.... ------------------------------------------------

Zardeh Village, 22 years after chemical bombardment/ Susan Mohammadkhani Ghiasvand

Human cancerous cell The Biology of Cancer (Garland Science 2007 Library of Humboldt University of Berlin North Campus, ‫سلول سرطانی شده انسان‬ 2007)‫بیولوژی سرطان(گارلند ساینس‬ ‫کتابخانه دانشگاه هومبولد برلین‬

Titel: BIOTERROR/ von Golnar Kat Rahmani/ Berlin 2012/

Welcome to Iran, the broken board at entery of Iran's boundary, during the Iran-Iraq war, 1980-88

TERMINOLOGY/ PAGE 008/

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH PORPOSE OF GENOCIDE/ PAGE 140/

SOURCES/ PAGE 204/

Iraqi Chemical attacks program based on CIA(CENTRAL INTELLIGENCE AGENCY) reporsts Location, Weapon Used, Date, Casualties

IRAN-IRAQ WAR/ PAGE 50/ BLISTERING AGENTS, BLOOD AGENTS, NERVE AGENTS

IRAQ'S CHEMICAL INDUSTRIES/ PAGE 112/ HISTORY OF CHEMICAL DISARMAMENT AND THE PROHIBITION OF CHEMICAL WEAPONS CONVENTION

USING THE CHEMICAL WEAPONS/ PAGE 64/

THE BRIEF NEWS OF WORLD REACTIONS THAT TIME ABOUT IRAQ CHEMICAL ATTACKS, THROUGH DIFFERENT MEDIAS

CURRENT STATE AND THE MEMORIES OF THE PEOPLE/ PAGE 190/

BIOTERROR

004

INTRODUCTION During the war between Iran and Iraq within 1980-1988 Saddam Husain the former president of Iraq has used more than 3500 chemical bombs for bombing the west, northwest and south regions of Iran. High extensive application of these armaments particularly in the residential and nonmilitary regions such as Sardasht and Halabja, as well as his background in the great murder of Iraqi Kurds created the thoughts of genocide of Iranian Kurds during this war. Inconsiderable academic and social researches have been conducted never propagated extensively and via public media. Despite of passing more than two decades of this event, still many victims of chemical weapons spend very difficult conditions, a lot of survivors of these attacks have lost their lives during these years or yet expecting for medical aids in order to only survive longer.

This book has been compiled and designed in fact with the objective of propounding this event again and providing the context for reattracting the public attentions, discussion on the problems of people injured in this war and chemical bombing, raising this matter may not be a guarantee for non-reuse of this weapon of mass destruction but will prevent its application without any concern. This research is clearly related to the history of war between Iran and Iraq, chemical attacks of Saddam Husain during this war, chemical weapons achievement procedure, probability of genocide of Iranian Kurds as well as brief review on the memoirs, life and problems of chemical victims of this war.

INTRODUCTION

Those who knew what was going on here must give way to those who know little. And less than little. And finally as little as nothing. ----------------------Wislawa Szymborska

QR Code(video): A documentary about one of the deadliest chemical agent: VX gas

In 2011, after the attack of Turkey to nonmilitary region of Sharnakh at the east of this country, some medias have declared assumptions concerning the use of chemical weapons by the Turkish Army for instance Daily Telegraph British Newspaper in one of its issues discussed the topic of Turkish Armyâ&#x20AC;&#x2122;s use of chemical weapons versus P.K.K Kurd irregular troops and informed its consideration by Human Rights Society of Turkey.

005

Simultaneous use of images in this book is a reemphasize and entering the new aspect and strong manifest of catastrophes experienced by these victims and lives therewith; an emphasis on the pains difficulties of which is not demonstrated by the numbers and words.

When Saddam Husain has ordered the genocide of Iraqi Kurds, entry of independent foreign researchers and journalists to this country was forbidden, therefore, many events such that occurred at the time of events such as Anfal and Halabcheh were ambiguous for a long period.

BIOTERROR

006

Citizens of Halabja, 1988, Iraq, Photographer: Ahmad Nateghi

INTRODUCTION

007

Halabja, 1988, Iran-Iraq war, Iraq. Photographer: Ahmad Nateghi

BIOTERROR

IRAN-KURDISTAN Airphotoes of Sardasht city, Iran-Kurdistan, Googlemap 2012.

IRAN

008

IRAQ The Iranian part of Kurdistan is in the northwest of Iran, between the 32nd and 40 North latitude and the 44th and 48th eastern longitude. Its area is about 106,577 square kilometers, including provinces of Ilam, Kermanshah and Kurdistan and parts of West Azerbaijan province. The northern part of Iranian Kurdistan extends as a strip of Aras River nearby the mount small-Ararat to the southern shores of the lake Urmia by an average width of 50 km and a length of about 300 km.

TERMINOLOGY

Airphotoes of Kurdistan province, Iran-Kurdistan, Googlemap 2012.

009

The Iranian Kurdistan from its northern to the southern end is 900 km long and in the provinces of Kurdistan, Kermanshah and up to 300 km wide. It is bordered to the north by Azerbaijan and Turkey, on the west by Turkey and Iraq, on the south by the Iranian provinces of Khuzestan and Lorestan and on the east by the provinces of Hamedan, Zanjan and eastern Azerbaijan. According to the census in year 2000, the Iranian Kurdistan has 7,851,000 residents, representing 11.7% of the total population of the country of Iran. This statistic does not include the Kurds in the provinces of Tehran, Qazvin and Khorasan and the territory Kelardasht in Mazandaran province.

BIOTERROR

010

Group dancing of Kurdish womens, Iran-Kurdistan

Specifications panel the city Sardasht-Iran(intrance) Photographer: Golnar Kat, 2011

The Teenagers of Sardasht-Iran. Photogrpher: Mehdi Hassani, Shargh Newspaper, 2008(detail of photo).

TERMINOLOGY

Sardasht city is in the southwest of the province of West Azerbaijan. Its area is approx 1411.3 square kilometers. It is bordered by north on the town Piranshahr, in the northwest of Mahabad, Bokan to the east, to the west by Iraq and on the south by Baneh. With its location at 1000-2000 meters above sea level and a slope of 30-50%, it is one of the mountain towns of this province. According to the preliminary results of the last general census of 2010-11 population of Sardasht has increased by 1.81% to 41,230 inhabitants. 011

In terms of religion, there are no accurate figures of different trends. But some studies show that the majority of people in Iranian Kurdistan are Sunni Muslim.

A part of them who are living mostly in theprovinces of Kermanshah and Ilam follow the Shiite faith. Some others are part of the religious minorities, including Christians (Assyrians, Armenians), Yarsaner * and Jews.

BIOTERROR

012

The nature of Sardasht-Iran. Mehdi Hassani, Shargh Daily, 2008.

TERMINOLOGY

013 -----------------------------------------------------------------Through the Battle of Chaldiran on 23 August 1514 AD in the Safavid era the territory of Kurdistan was divided for the first time between the Safavid and Ottoman empires. From that time, this part of Kurdistan is called "Iranian Kurdistan". In the second, the country managed division of Iran in 1938 AD. changed the King Reza Pahlavi for his chauvinistic policy once the territorial limits of Iranian Kurdistan. The provinces: West Azerbaijan, Kurdistan, Kermanshah and Ilam were separated pulled their limits. Since then Iranian Kurdistan just as the state is perceived, which was defined by the regime and called. According to the Article 12 of the constitution of the Islamic Republic of Iran, the official religion of Iran is Islam, sect of Ja'fari Esna Ashari. The followers of other Islamic sects like Hanafi, Shafe'i, Maliki, Hanbali, Zeidi interpreted as the minorities and the followers of these religionsŘ&#x152;ŮŹ Christians, Jews and Zoroastrians having full respect. The other religions such as Yaresan, the followers of Yari religion or the Baha'ies do not have the legal rights. According to that, there is no name of them in the legal documents of the Islamic Republic of Iran.

BIOTERROR

014

WAR Clausewitz cogently defines war as a rational instrument of foreign policy: “an act of violence intended to compel our opponent to fulfill our will.” Modern definitions of war, such as “armed conflict between political units,” generally disregard the narrow, legalistic definitions characteristic of the 19th century, which limited the concept to formally declared war between states. Such a definition includes civil wars but at the same time excludes such phenomena as insurrections, banditry, or piracy. Finally, war is generally understood to embrace only armed conflicts on a fairly large scale, usually excluding conflicts in which fewer than 50,000 combatants are involved. The analysis of war may be divided into several categories. Philosophical, political, economic, technological, legal, sociological, and psychological approaches are frequently distinguished. These distinctions indicate the varying focuses of interest and the different analytical categories employed by the theoretician, but most of the actual theories are mixed because war is an extremely complex social phenomenon that cannot be explained by any single factor or through any single approach.

TERMINOLOGY

015 The celebratory event took place on Tuesday evening, November 5, 1946 at the Officersâ&#x20AC;&#x2122; Club of the Army War College in Washington, D.C. The occasion was to mark the disbanding of Joint Army-Navy Task Force Number One, the body that organized and oversaw the first post-war atomic tests in the Pacific.

BIOTERROR

CHEMICAL BOMBS

016

The general and traditional definition of a chemical weapon is a toxic chemical contained in a delivery system, such as a bomb or shell. The Convention defines chemical weapons much more generally. The term chemical weapon is applied to any toxic chemical or its precursor that can cause death, injury, temporary incapacitation or sensory irritation through its chemical action. Munitions or other delivery devices designed to deliver chemical weapons, whether filled or unfilled, are also considered weapons themselves.

This definition of the chemical weapons is based on the source of "Convention against proliferation, production, stockpiling and use of Chemical Weapons and on their Destruction," resolved on 1992, of course, in a complete and detailed manner.

Case of using chemical bombs causes a direct adverse effects on plants and animals and destroy them. Moreover, these bombs and their ingredients have stable and long-term impact on nature.

TERMINOLOGY

Some chemicals that used in bombs were transferred through the earth, water and air to plants and other primary products of ecosystems and accumulated in their cells. Feeding animals with these primary products transmits the chemicals to their bodies. They cause malfunction of the internal organs and physiology.

These substances also cause genetic diseases in animals, fetal growth and even abortion. These bombs are able to change by the long duration of action over several generations, the genes of plants and animals.

017

U.S. airforce chemical bombs during the Vietnam War, Russian Live Journal Photo(detail)

018

BIOTERROR

Killed children in Halabja, Iraq 1988, Iran-Iraq war. Photograph: Ahmad Nateghi, 1988.

TERMINOLOGY

019

BIOTERROR

The differences between the structures of chemical bombs and ordinary bombs are:

020

\ The shells of the chemical bombs are very thin, so by explosion they wouldn't breaking into pieces of crystallization like common bombs which causes severe damages due to fragments. \ The explosive substances for chemical bombs are relatively low because they only have to break the thin shell. The sound is relatively quiet when they go off (more silent than usual bombs). Moreover, their explosions do not have such a big destructive effects with the detonation waves.

\ After the explosion of chemical bombs, the chemical agent forms a mass of chemical gases in thick clouds, which are heavier than air and often have a tendency to accumulate on the ground. Also can be liquid droplets or solid particles observed on the soil and various objects. Mustard gas has a significant effect and penetrates easily into mud, dirt, bricks, concrete or wood.

TERMINOLOGY

021

Poisened-dead child in Halabja 1988, Iran-Iraq war, Unknown photographer

022

BIOTERROR

Victims of Chemical weapons in SardashtIran, 1987, Iran-Iraq war. Peace Museum Archive, Teheran-Iran.

The more volatile agents like chlorine, phosgene and hydrogen cyanide are non-persistentagents whereas the less volatile agents like sulfur mustard and Vx are persistent agents. Based on their chemical structure, they can be classified as organophosphorus (OP), organosulfur, organofluorine compounds and arsenicals. In general, classification in terms of physiological effects produced on humans by the CW agents has been used for many decades. Thus, the CW agents used in warfare are classified as follows:

TERMINOLOGY

Nerve agents Vesicants (blistering agents) Bloods agents (cyanogenic agents) Choking agents (pulmonary agents) Riot-control agents (tear gases) Psychomimetic agents Toxins 023

Blistered hand of Victims in Sardasht-Iran, 1987, Peace Museum Archive, Teheran-Iran.

BIOTERROR

NERVE AGENTS

024

Nerve agents acquired their name because they affect the functioning of the nervous system. Nerve agents do not occur naturally and belong to a group of OP compounds. The first known nerve agent, Tabun (GA), was first developed by the German chemist, Gerhard Schrader, in the 1930s during his research in the development of new OP insecticides. Following this, a series of nerve agents known as the G-agents, which include Sarin (GB) and Soman (GD), were developed. Germany had stockpiles of nerve agent munitions during World War II, but did not use them.

A variety of nerve agents were developed till 1960 for military use. Much importance was given to increase their potency and environmental persistence. Thus, the V-agents, as more stable versions of the "G" agents, were developed. Thus VX, a sulfur-containing OP, is more potent than sarin, is more stable, less volatile and less water-soluble, acting through direct skin contact, and persisting in the environment up to several weeks after release.

TERMINOLOGY

025

Nerve agents are more toxic than the other reported CW agents. They are highly toxic and can cause death within few minutes to few hours after exposure, depending on the concentration. Nerve Nerve agents are agents were not used during World War II. The only known more toxic than battlefield use of nerve agents the other reported was in the Iraq-Iran conflict CW agents. during the 1980-1988 war; Iraq They are highly reportedly used nerve agents toxic and can cause against Iranian troops and death within few minutes to few hours later against members of its Kurdish population in northern after exposure, Iraq. In pure state, all nerve depending on the agents are colorless liquids. concentration. The G-agents give off a fruity odor whereas the V-agents give off an amine odor. Sarin is infinitely soluble in water, Soman is sparingly soluble in water and Tabun and Vx are of intermediate character in this respect. The reactions of nerve agents take place Sardasht's through P-X bond cleavage. farms view, Thus, the reaction of G-agents Iran, 2008, with alkali gives non-toxic Photograph: Mehdi Hassani phosphonic acid. On the other Shargh Daily hand, the hydrolysis product of Vx leads to another extremely toxic product. The mode of action of nerve agents is well documented in the literature.

BIOTERROR

026

Nerve agents exert their biological effects by irreversibly inhibiting the enzyme acetyl cholinesterase (AChE). This enzyme is responsible for hydrolyzing acetylcholine (ACh), a neurotransmitter liberated at the nerve synapse, nerve-muscle (neuromuscular) junction and nerve-gland junction. In a normal individual, a small quantity of ACh is continuously liberated and hydrolyzed by AChE. Inhibition of AChE causes accumulation of Ach, leading to over excitation or paralysis. As soon as the nerve agents enter the system, symptoms of poisoning appear. The effects of nerve agents are the result of the action on the muscurinic and nicotinic receptors on the receptors within the central nervous system. They include constriction of the pupil (meiosis), increased production of saliva, running nose, increased perspiration, urination, defecation, broncho-secretion, bronchoconstriction, decreased heart rate and blood pressure, muscular twitches and cramps, cardiac arrhythmias, tremors and convulsions. The most critical effects are paralysis of the respiratory muscles and inhibition of the respiratory center. Ultimately, death results due to respiratory paralysis. If the concentration of the nerve agent is high, death is immediate.

TERMINOLOGY

027

BIOTERROR

028

O P F

TERMINOLOGY

Human cancerious cell, Photo detail

029

BIOTERROR

BLISTERING AGENTS Blistering agents or vesicants are toxic compounds that produce skin injuries resembling those caused by burns. These agents on inhalation affect the upper respiratory tract as well as the lungs, producing pulmonary edema. These agents can also cause severe eye injuries. There are two forms of vesicants: mustards and arsenicals. The most important substance in this class of CW agents is sulfur mustard and is called as king of CW agents. Other members include nitrogen mustards (HN1, HN2 and HN3) and lewisites.

030

Pure sulfur mustard is a colorless and odorless liquid; the impure product has a characteristic smell similar to mustard or garlic. It has low volatility. It is soluble in organic solvents readily but is barely soluble in water (0.8 g/L). Nitrogen mustards are also colorless liquids in the pure state. They are less volatile, less soluble and more resistant to oxidizing agents than sulfur mustard, but are less stable in storage. Pure lewisites are also colorless liquids with metallic odor and solubility in water is similar to sulfur mustard, these are but relatively unstable. Thus, nitrogen mustards and lewisites lack the basic requirement, i.e. storage stability of a CW agent.

TERMINOLOGY

Sulfur mustard is the vesicant with the highest military significance since its use in WWI. The nitrogen mustards were Synthesized in the 1930s but were not produced in large amounts for warfare. Mechlorethamine (HN2, Mustargen) has found more peaceful applications as a cancer chemotherapeutic agent and has remained the standard compound for this purpose for many years. Lewisite(L) was synthesized in 1918 for military purpose due to its non-flammable property and toxicity similar to mustard, but has probably not been used on a battlefield.

Mustard alkylates the purine bases of DNA and damages them. Lewisite is absorbed by the skin ten-times faster, and it causes immediate pain and irritation in the affected organ and produces more systematic symptoms. It directly binds to the sulfhydryl groups and inactivates them. In the form of gas or aerosol, mustard attacks the skin, eyes and the respiratory tract. Chemical damage begins in 1-2 min after contact, but onset of pain is delayed for 4-6 h. Eye damage ranges from conjunctivitis to corneal pacification, ulceration and rupture. Skin injury ranges from sun burn-like erythema to vesicles, which coalesce into blisters. Liquid exposure can cause coagulation necrosis of the dermis.

031

The mustards are radiomimetic and are extremely toxic to dividing cells. Mustards are lipophilic and readily penetrate the skin, most textiles and rubber. After passing through the cellular membrane, sulfur mustard is converted to highly reactive sulphoniumion. It irreversibly alkylates DNA, RNA and protein, causing cell death; the most important target is DNA.

032

BIOTERROR

TERMINOLOGY

033

Victims of Chemical weapons in Sardasht-Iran, 1987, Iran-Iraq war. Peace Museum Archive, Tehran-Iran.

BIOTERROR

There is a danger of bacterial infection of the lungs, which may result in bronchopneumonia. The latter may be responsible for death following mustard exposure. Severe exposure to mustard may induce bone marrow damage, leading to leucopenia. Ingestion of food or water contaminated by liquid mustard produces nausea, vomiting, pain and diarrhea. Even exposure to the skin alone can cause malaise, vomiting and cardiac abnormalities.

034

BLOOD AGENTS Blood agents are cyanide group of chemicals that affect bodily functions by preventing the normal utilization of oxygen by body tissues. The term "blood agent" is a misnomer because these agents do not typically affect the blood, although they may interrupt the production of blood components. Rather, they exert their toxic effect at the cellular level by interrupting the electron transport chain in the inner membranes of the mitochondria. These agents are also known as systemic agents as they inhibit certain specific enzymes. Hydrogen cyanide (HCN) and cyanogen chloride (CNCl) are the main CW agents in this class. Hydrogen cyanide, first discovered by a Swedish chemist in 1872, was used as an industrial chemical long before the realization of its potential as a CW agent during the first World War. The French were the first to consider it for this purpose and used shells made from this material in the battle of Somme in 1916.

TERMINOLOGY

Cyanogen chloride was also available in plenty as a commercial product having applications as an industrial intermediate during the first World War. It was introduced to overcome the disadvantages encountered in the use of HCN, i.e. a heavier gas with cumulative effects in low concentrations. Cyanogen chloride has powerful lachrymatory and choking effects also. The agent penetrates the filter elements of a gas mask more readily than any other agent. The worldwide industrial development has become a major threat so far as cyanide is concerned. This was used by Iraq in her conflict with Iran during the 1983-88 war. The very high volatility of the blood agents makes them less useful as CW agents, but their use as a terrorist weapon rests on their efficacy if deployed in enclosed spaces.

035

The onset and intensity of symptoms depend on the concentration of inhaled toxic vapor and duration of the exposure. Symptoms on exposure to low doses of HCN are weakness, giddiness, headache, confusion and, sometimes, nausea and vomiting. Clinical signs appear only at high levels of exposure, which include fast and painful respiration, lack of coordination of movement, cardiac irregularities, hypoxic convulsions, coma and respiratory failure culminating in death. Diagnosis may be aided by characteristic odor of cyanide (bitter almond) or a faint pale-red hue of the skin.

BIOTERROR

036

THE HISTORY OF CHEMICAL DISARMAMENT AND THE PROHIBITION OF CHEMICAL WEAPONS CONVENTIONS

WORLD WAR I: GAS WARFARE. American soldiers demonstrating the different types of gas masks worn by (left to right) U.S., British, French, and German troops. Aleksandr Rodchenko’s War of the Future, 1930

TERMINOLOGY

Although chemicals had been used as tools of war for thousands of yearsâ&#x20AC;&#x201D;e.g. poisoned arrows, boiling tar, arsenic smoke and noxious fumes, etc. modern chemical warfare has its genesis on the battlefields of World War I. During World War I, chlorine and phosgene gases were released from canisters on the battlefield and dispersed by the wind. These chemicals were manufactured in large quantities by the turn of the century and were deployed as weapons during the protracted period of trench warfare.

The first large-scale attack with chlorine gas occurred 22 April 1915 at Ieper in Belgium. The use of several different types of chemical weapons, including mustard gas (yperite), resulted in 90,000 deaths and over one million casualties during the war. Those injured in chemical warfare suffered from the effects for the rest of their lives; thus the events at Ieper during World War I scarred a generation. By the end of World War I, 124,000 tonnes of chemical agent had been expended.

037

Chlorine dispersion during a gas attack in World War I. Collier's New Photographic History of the World's War(New York, 1918)

BIOTERROR

038

The means of delivery for chemical agent evolved over the first half of the twentieth century, increasing these weaponsâ&#x20AC;&#x2122; already frightening capacity to kill and maim through the development of chemical munitions in the form of artillery shells, mortar projectiles, aerial bombs, spray tanks and landmines.

Since the Geneva Protocol has been in force, some of these States Parties have dropped their reservations and accepted an absolute ban on the use of chemical and biological weapons. In 1971 the Eighteen Nations Disarmament Committee (ENDC) (later to become the Conference on Disarmament)completed negotiations on the text of the Convention on the Prohibition of the Development, Production and Stockpiling of Bacteriological (Biological) and Toxin Weapons, commonly referred to as the Biological Weapons Convention or BWC. In conjunction with the 1925 Geneva Protocol, it banned its States Parties from developing, producing, or possessing biological weapons, but contained no mechanism to verify the compliance of States Parties with these prohibitions. Included within the BWC was the stipulation that countries commit themselves to the negotiation of an international treaty banning chemical weapons. Beginning in 1986, the global chemical industry actively participated in these negotiations. On 3 September 1992 the ad hoc committee submitted to the Conference on Disarmament the agreed text of the Convention on the Prohibition of the Development, Production, Stockpiling, and Use of Chemical Weapons, and on Their Destruction, now commonly referred to as the Chemical Weapons Convention or CWC. The Chemical Weapons Convention was opened for signature in Paris on 13 January 1993 and it was subsequently deposited with the United Nations Secretary-General in New York. With the entry into force of the Convention, the OPCW immediately began its work to implement the Convention. Both the Convention and its implementing body are intended to adapt not only to shifts in the international environment and the changing needs of States Parties, but also to respond to the rapid pace of scientific and technological developments.

TERMINOLOGY

039

After witnessing the effects of such weapons in World War I, it appeared that few countries wanted to be the first to introduce even deadlier chemical weapons onto the World War II battlefields. However, preparations were made by many countries to retaliate in kind should chemical weapons be used in warfare. Chemical weapons were deployed on a large scale in almost all theatres in the First and Second World Wars, leaving behind a legacy of old and abandoned chemical weapons, which still presents a problem for many countries.

BIOTERROR

040

The main goal of the CWC, highlighted below, is taken from the preamble to the treaty:

Determined for the sake of all mankind, to exclude completely the possibility of the use of chemical weapons, through the implementation of the provisions of this Convention."

TERMINOLOGY

During the Cold War, the United States and the Soviet Union both maintained enormous stockpiles of chemical weapons, amounting to tens of thousands of tonnes. The amount of chemical weapons held by these two countries was enough to destroy much of the human and animal life on Earth. The first international agreement limiting the use of chemical weapons dates back to 1675, when France and Germany came to an agreement, signed in Strasbourg, prohibiting the use of poison bullets.

041

Almost exactly 200 years later, in 1874, the next treaty or agreement of this sort was concluded: the Brussels Convention on the Law and Customs of War. The Brussels Convention prohibited the employment of poison or poisoned weapons, and the use of arms, projectiles or material to cause unnecessary suffering. Before the turn of the century, a third agreement came into being; an international peace conference held in The Hague in 1899 led to the signing of an agreement that prohibited the use of projectiles filled with poison gas. In the wake of World War I, during which the world witnessed the horrors of largescale chemical warfare, international efforts to ban the use of chemical weapons and prevent such suffering from being inflicted again, on soldiers and civilians, intensified. The result of this renewed global commitment was the 1925 Geneva Protocol for the Prohibition of the Use of Asphyxiating, Poisonous or Other Gases, and Bacteriological Methods of Warfare.

Chlorine dispersion during a gas attack in World War I. Collier's New Photographic History of the World's War(New York, 1918)

BIOTERROR

Mustard gas: 2-Chloroethyl chloromethyl sulfide Bis-(2-chloroethylthio)-methane Bis-1,3-(2-chloroethylthio)-n-propane Bis-1,5-(2-chloroethylthio)-n-pentane

042

CI CI

CH3CH2

CH3

Blister Agent: 2-chloroethenylarsonous dichlorid Ethylarsonous dichloride Dichloromethylarsane Phenylarsonous dichloride

CI Bis-1,4-(2-chloroethylthio)-n-butane Bis(2-chloroethyl)sulfide 1,2-Bis-(2-chloroethylthio)-ethane

TERMINOLOGY

O P

O N

H3C

P F

Nerve gas: (Soman)-Phosphonofluoridic acid, methyl-, 1, 2, (Tabun)-Ethyl N,N-Dimethylphosphoramidocyanidate (Cyclosarin)-Cyclohexyl methylphoshonofluoridate (Sarin)-Propan-2-yl methylphosphonofluoridate (Mustard)-Bis-(2-chloroethylthiomethyl)-ether

CI N

Nitrogen Mustard: HN2 (bis(2-chloroethyl)methylamine, mustine) HN1 (bis(2-chloroethyl)ethylamine) HN3 (tris(2-chloroethyl)amine)

043

O Blood Agent Carbononitridic chloride Hydridonitridocarbon Mustard gas Bis-(2-chloroethylthioethyl)-ether

BIOTERROR

044

GENOCIDE The term genocide was'nt there before 1944. This is a very specific term that refers to violent crimes against a group with the intent, to destroy it. The final text of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide was adopted on December 9, 1948 by the 3rd U.N. General Assembly, meeting in Paris.

On 1944 the Polish-Jewish lawyer Raphael Lemkin (1959-1900),formed the word "genocide" by combination of the word "Geno" (Greek meaning race or tribe) and the word "cide" (from the Latin meaning to kill).

TERMINOLOGY

Genocide during the 1992â&#x20AC;&#x201C;1995 Bosnian War, Bosnia 1995

According to this convention genocide is an international crime that the signatory states are obliged to prohibit and punish it.

045

Due to the tireless efforts of Lemkin, on 9 December 1948 this name adopted by the United Nations and its Convention on the Prevention and Punishment of Genocide, as a crime.

046

BIOTERROR

QR Code(video): The horror of the Rwandan genocide - World news - guardian.co.uk.flv

TERMINOLOGY

047

Rwandan GenocideŘ&#x152; Genocidal mass slaughter of an estimated 800,000 people in the East African state of Rwanda, 1994

BIOTERROR

In the present Convention, genocide means any of the following acts committed with intent to destroy, in whole or in part, a national, ethnical, racial or religious group, as such:

\ Killing members of the group.

048

\ Causing serious bodily or mental harm to members of the group. \ Deliberately inflicting on the group conditions of life calculated to bring about its physical destruction in whole or in part. \ Imposing measures intended to prevent births within the group. \ Forcibly transferring children of the group to another group.

However, throughout the history several acts of violence against groups were committed, even after the decision of the Convention. But the international dissemination and explanation of the term genocide was in two historical periods more emphasised. Since the invention of this term to its acceptance. As an international law (1944-1948) and start applying it to an international criminal court established to prosecute crimes of genocide (1991-1998). Preventing the genocide, which is the main obligations of the Convention, it is still a challenge between the nations and individuals.

TERMINOLOGY

049

Genocide during the 1992â&#x20AC;&#x201C;1995 Bosnian War, Bosnia 1995

BIOTERROR

050

IRAN-IRAQ WAR

Memory pictures of soldiers during the Iran-Iraq war, 1980-88

051

Saddam Hosein by his fans, during the Iran-Iraq war, Baghdad

BIOTERROR

052

The war between Iran-Iraq which is referred to as the first Gulf War started on September 22nd, 1980 at 12:00 in Baghdad time. High command center of war in Iraq issued flight orders of 192 bomber and fighter planes for air attack to Iranian airports. 20 minutes later, Adnan Kheirollah, defense minister of Iraq reported this issue to Saddam Hossein. As such, air war between Iran and Irag began and continued until August 20th, 1988 when cease-fire was called and 598 Agreement was signed between both parties. Marked areas on the maps shows the occupied teritorries of both sides of the war.(1980-88)

IRAN-IRAQ WAR

1980-1988

However, no settlement agreement has been signed between these two countries.

Iranian soldiers during the war with Iraq, 1980-88

053

According to a report on behalf of the general director of UnitedNations on December 9th, 1991, Security Souncil announced Iraq as aggressor. The council made Iraq bound to pay war indemnity to Iran.

BIOTERROR

054

There is no exact statistics about the dead in this war but several sources have estimated their number between 300,000 to 1,000,000 people. In total, 76,873 people were wounded or killed in different Iranian cities due to Iraqâ&#x20AC;&#x2122;s air attacks.

IRAN-IRAQ WAR Memory photo of Iraqi soldiers during the war with Iran, 1982, Iran

055

056

BIOTERROR

Saddam Hosein visiting the front-lines, Iraq Prime minister during the Iran-Iraq war

IRAN-IRAQ WAR

The material superiority of the Iraqis was weapons of war for the year 1986 with the ratio of 8:1, offsetting Iran but, by human superiority. In 1984, Iraq was the world's largest arms importer, with arms worth 7.7 billion dollars. From 1981 to 1985 weapons delivered to Iraq were worth $ 23.9 billion, and deliveries of arm to Iran for the same period were worth $ 6.4 billion.

057

Rooh ollah Khomeini, Iranian leader during the war Iran-Iraq 1980-88

BIOTERROR

058

Displaced iranian people (south-west of Iran), 1984, Iran-Iraq war

IRAN-IRAQ WAR

059

Memory photo of an Iranian soldiers during the war, 1985, Iran

060

BIOTERROR

Iranian soldiers fighting in khorramshahr battle, 1984, Khorramshahr-Iran Unknown photographer

IRAN-IRAQ WAR

Memory photos of Iranian soldiers during the war with Iraq, 1980-88, Unknown photographer

061

BIOTERROR

This war imposed tremendous financial burdens for both parties. The subjects published in websites related to Iranian government indicate that those countries selling weapons to both parties included:

062

Egypt, Brasil, Western Germany, France, Chile, China, Eastern Germany, Italy, North Korea, Austria, Spain, Sweden, Switzerland, the United States, Russia, the Soviet, Denmark and the U.K.

Iran and Iraq claimed that other countries also had sold weapons to their opposite countries. Just delivered to Iraq: Belgium, Egypt, Germany, Jordan, Kuwait, Morocco, Pakistan, Philippines, Poland, Portugal, Saudi Arabia, Sudan, Czechoslovakia, Hungary and the United Arab Emirates.

Iranian warplane, during the Iran-Iraq war, 1980-88 Fars NEWS Agancy

Exchange of the prisoners of war started on August 17th, 1990. Exchange procedure lasted for 12 years. The last group of prisoners of war were exchanged on March 17th, 2003.

IRAN-IRAQ WAR

------------------------------------------Also, War study and research center in Iran has presented statistics for commencement of war before September 11th, 1980. Less than two months after the revolution of 1979 in Iran, Iraq attacked Iran for 48 times, by ground, air and naval forces till the end of the year 1980.

Iranian soldiers after regain the Khorramshahr city, 1984, Iran, Fars NEWS Agancy

063

It was just two months after Islamic revolution in 1979 when Iraq transgressed Iranian borders with air, land and sea attacks in 48 operations. Seddam who was elected as Iraqâ&#x20AC;&#x2122;s president on July 16th, 1979 after Hasan Albekr, was the leader of the war. He violated Geneva 1925 protocol for the first time and used chemical weapons against civilians. Iraq attacked an area called Gibandarreh, between the triangle of Saqez, Baneh and Marivan in Kurdestan province with Phosphorous bombs.

BIOTERROR

064

USING THE CHEMICAL WEAPONS IN IRAN-IRAQ'S WAR REPORTED BY NON-IRANIAN SOURCES The first extensive chemical attack by Iraqi troops was carried out in March 1984, when they used tonnes of sulphur mustard and nerve agents against Iranian soldiers on the Majnoon Islands battlefields (along the southern border). Afterward, extensive employment of chemical weapons by Iraqi troops in March 1985 led to huge Iranian casualties both soldiers and volunteer combatants.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

Islamic Republic of Iran, UN specialist teams were sent to Iran in March 1984, April 1985, February/March 1986, April 1987, March, July and Aug 1988. The conclusions, based on field inspections, clinical examinations of casualties, and laboratory analysis of samples, were released as official UN Documents: S/16433, S/17127, S/17911, S/18852, S/19823, S/20060, S/20134.

People who died in Halabja by Iraqi chemical strick, 1988, Halabjah-Iraq, Photograph: Ahmad Nateghi, 1988

S/16433 In July and October 1983, in Valfajr operations, Iraq used chemical weapons extensively against Iranian forces and for the first time in December 1982 used mustard gas against infantry men for night attacks.

065

When taking a defensive stance along with Iranian attacks, Iraq extensively applied chemical and nuclear weapons against Iranian forces. In 1982, Iraq started using tear gas and non-fatal agents and announced in a radio program addressing Iranian people that there is a kind of pesticide for any species of insects.

BIOTERROR

066

The Supervision Committee of UN ,Dr. Manuel Dominguez, visiting the Victims at hospital, TehranIran,, 1984, Unknown photographer

Iraq once again in September 1983 warned that it will extensively use poisonous gases against Iranian Forces. High commander of Iraqi forces published a statement with this content: “we are equipped with modern weapons and will apply them in this war for the first time which have never been used in previous wars due to human reasons. If you follow Ayatollah Khomeini’s orders, your death is absolute because this time we are going to use weapons which will annihilate every living creature”.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

Iraqi forces in July, Valfajr operations, and October, Panjvin operations, extensively used fatal chemical weapons. It seems that chemical war reached its peak on August 9th around Piranshahr city and then chemical weapons were applied around Panjvin at the end of October and the beginning of November, 1983. During this attack, two Iranian soldiers were wounded with mustard gas that died after treatment in Vienna.

However, Iraq resumed chemical war in Fav district in 1986 and effectively used mustard gas to defend Basreh. Iraq also found that mustard gas was efficient enough to encounter Iranian forces in northern areas when Iranian forces attacked Iraq in 1987 and early months in 1988.

067

Two injured soldiers, who were sent to Stockholm for medical treatment, died there.

BIOTERROR

068

Another accusation of Iran against Iraq was application of chemical weapons in attacks in March, 1984 in which Majnoon Island was occupied by Iranian forces. It was stated in this accusation that Iraqi forces killed about 1700 Iranian soldier and took advantage of mustard gas as a nervous agent. A lot of consecutive claims of Iran regarding the Iraqâ&#x20AC;&#x2122;s use of lethal combination of gases are directly related to the combat on different islands.

Chemical weapons seemed to be a potential solution for the problems existing in the mountainous areas and uneven grounds and in many cases provided the requirements for Iraq to establish the security of mountainous areas benefiting from a few soldiers. Iraq had specifically the required preparation for use of chemical gases versus its Kurd citizens who fought them supporting Iran, a group who was deemed as the traitor to the country. Victims of chemical attacks, Iran during of war with Iraq, 1980-88, Unknown photographer

USING THE CHEMICAL WEAPONS

069

Victims of chemical attacks, Iran during of war with Iraq, 1980-88, Unknown photographer

The X-rays photo of human Vertebral column

070

BIOTERROR

USING THE CHEMICAL WEAPONS

------------------------Then, a board of United Nations went to Iran and could find some bombs that Spanish letters had been inscribed therein and used for diffusion of chemicals.

Cemetery of Halabjah's chemical victims, Iraq, Unknown photographer

071

Since Iran failed in objections to motivate global reactions, it sent the wounded soldiers of chemical war to London.

BIOTERROR

In the current of restoring Faw at the beginning of 1988 and aggressive attacks of Iraqi forces for strengthening their positions out of Basreh, Iraq used chemical weapons extensively. According to the acknowledgement of Iran, until April 1988 that a new period of attacks was commenced, total number of casualties by means of chemical weapons comparing to the war beginning has been increased about 25600 injured and 260 victims. These claims will be legal probably.

072

Within the last months before ceasefire, Iraq used extensive chemical weapons in its attacks to Iranian positions in Mehran, Majnun Island, and Hoveizeh and Dehloran Lagoons. It seems until the war end, using the chemical weapons by Iraq has resulted in 45000 victims, although there is no way for calculating the severity of incurred injuries or number of killed people.

The controversial point is that the Kurds Opposition to Iraqi government accused their countryâ&#x20AC;&#x2122;s authorities to the use of chemical gases against the non-combatant Kurd villages and regions, at the beginning of 1987. According to such reports, within April 15, 1987 and Feb. 26, 1988, 15 attacks have been registered. Three of them had more than 100 casualties: attack to Ardebil, Kanibord, Zeino, Balokua, Sheikh Vesen, Derashir Mountains and Savsi Vaken on April 16, 1987, Dehook-Amadieh on May 6, 1987 and Soleimanieh, Sergalo, Yakhsemar, Halehdan and Goizila on Feb. 25, 1987.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

073

Injured people leaving the Sardasht city, 1987, Iran, I.R.I Press

BIOTERROR

Iran-Kurdistan during the chemical attacks by Iraqi army, Iran-Iraq 1980-88, Photo: Kurdistan Press

074

P F

O N

H3C O

P O

O O

P F

USING THE CHEMICAL WEAPONS

Although these accusations may not be proved, but the most excruciating example of using chemical gases against the non-military citizens was related to the use of chemical weapons on Halabja a Kurd city of its own (Iraq), during an attack to Iran on Feb. 26,1988. In this combat, more than 5000 Kurd citizens were killed. ----------------------------------Hence, mustard gas was the salient preference of Iraq to the infantry force of Iran that mostly spent their times in not mobile positions and without guards, and in addition, they had relatively limited medical equipments behind the frontlines.

075

A partial contact with mustard gas can blind a person within 4 to 6 weeks or makes blisters on his skin

BIOTERROR

Haij Umran, Mustard, August 1983, fewer than 100 Iranian/Kurdish Panjwin, Mustard, Octoberâ&#x20AC;&#x201C;November 1983, 3,001 Iranian/Kurdish Majnoon Island, Mustard, Februaryâ&#x20AC;&#x201C;March 1984, 2,500 Iranians al-Basrah, Tabun, March 1984, 50-100 Iranians Hawizah Marsh, Mustard & Tabun, March 1985, 3,000 Iranians

076

al-Faw, Mustard & Tabun, February 1986, 8,000 to 10,000 Iranians Um ar-Rasas, Mustard, December 1986, 1,000s Iranians al-Basrah, Mustard & Tabun, April 1987, 5,000 Iranians Sumar/Mehran, Mustard & nerve agent, October 1987, 3,000 Iranians Halabjah, Mustard & nerve agent, March 1988, 7,000s Kurdish/Iranian al-Faw, Mustard & nerve agent, April 1988, 1,000s Iranians Fish Lake, Mustard & nerve agent, May 1988, 100s or 1,000s Iranians Majnoon Islands, Mustard & nerve agent, June 1988, 100s or 1,000s Iranians South-central border, Mustard & nerve agent, July 1988, 100s or 1,000s Iranians

USING THE CHEMICAL WEAPONS

Frontline Iran-Iraq war, 1980-88, Unknown photographer

077

Iraqi Chemical attacks program based on CIA(CENTRAL INTELLIGENCE AGENCY) reporsts Location, ,Weapon Used Date, Casualties

BIOTERROR

078

Professor Hendricks, president of the Institute for Toxicology Gent Belgium, on 10/04/1984 said: Austrian research shows that the Iranian victims who are hospitalized in Belgian hospitals are exposed to the chemical substances and nitrogen gas as "Yellow Cross",and a substance called mycotoxin or "yellow rain" poisoned. 19/01/1985: THE BRIEF NEWS OF WORLD the UN 25/12/1362; Esmat Katani, REACTIONS AT THAT TIME general undersecretary of Iraq director ABOUT IRAQ CHEMICAL Foreign minister in stated in ATTACKS, THROUGH Washington confessed to a meeting DIFFERENT MEDIAS application of chemical by security bombs by Iraq against council that Iranian forces. he has not 7/02/1987; when succeeded in another chemically making Iraq wounded person died 4/01/1987: Iranian foreign committed to in Germany, the total minister in a message quitting the number of chemically to the general director application wounded people dying of the U.N pointing to the of chemical in German hospitals application of chemical weapons. reached 11. weapons by Iraq, announced that in case of failing 30/01/1987; Iranian representative to make an immediate in the UN in a letter to the general preventive decision director stated that Iraq had used against Iraqâ&#x20AC;&#x2122;s actions, chemical weapons on January 16th, 18th, Iran has to recourse and 20th and asked this issue go under to any preventive measure investigation. for legal defense.

1/12/1987: German public prosecutor condemned 12 German companies which had sent chemical equipment to Iraq.

18/04/1987: Dr. Velayati, in a message to the executive manager of the UN environment program demanded that a board of experts to be sent to investigate Iraq crimes in application of chemical weapons.

8/07/1987; international commission of human rights condemned Iraq in Paris for using chemical weapons.

30/06/1987: World Health Organization condemned chemical attacks by Iraq to residential areas of Sardasht city. 16/09/1986; a Dutch company producing chemical products was convicted in Erham Court to pay 100,000 Florin due to illegal exportation of its products to Iraq.

079

USING THE CHEMICAL WEAPONS 30/03/1988; Dr. Mouris and Dr. George from Belgian 31/03/1988; about 48 parliament borderless medicines representatives, a number of organization confirmed parliament representatives in Japan, application of mustard gas the human rights group in British and probably Cianogen by parliament, international Red Cross Iraq after visiting Halabja and prime minister of Poland asked for city and examining the condemnation of Saddam for chemical chemical wounded people bombardment in Halabja. in Brussels. 29/06/1987; following the 4/04/1988; application of chemical Vahid Monji Oghlu, 25/02/1988; the weapons by Iraq and vice-president of high UN condemned Iraq bombardments in Sardasht, commission of the UN for application of Iran’s foreign minister in in refugees’ affairs, chemical weapons a letter for the general after visiting Kurdish against Iran by director of the UN asked immigrants in two which at least the parties to Geneva 1925 Iranian provinces 1000 people died. protocol to prevent these said that he had actions. witnessed chemical bombardment of Kurdish 2/07/1988; Mohammad Moshat, Iraq’s ambassador immigrants’ residence, in England, in an interview with London radio incomparable in the announced that since Iran started the attacks history of high to Iraqi land, Iraq has used chemical weapons. commission of refugees. 24/06/1988; 30/3/1988; Australian the U.S Senate Radio, emphasizing on members, issuing application of chemical 12/10/1988; 2 a declaration, weapons by Iraq against representatives condemned Iraq people in Halabja, from the for application of announced that this Red Cross chemical weapons is not the first time Organization against Iran and Iraq is using chemical and 31 foreign asked Regan, the weapons in straits. reporters U.S. president, visited the 3/8/1987; the UN, based on Iran’s to prevent remaining of demand, published a series of from further the chemical documents including 30 photos of application of bombardment the wounded women and children in chemical weapons in Somar Sardasht. with diplomatic and martyrs’ pressures. dead bodies. 1/07/1988; Tareq Aziz, Iraq’s foreign minister, announced in Germany that Iraq had used chemical weapons against Iran.

BIOTERROR

USING THE CHEMICAL WEAPONS IN IRAN-IRAQ'S WAR REPORTED BY IRANIAN SOURCES

080

Since the first months of war, Iraq began to use this weapon experimentally, but extensive use of chemical weapon was implemented by the Iraqi army after mutual attacks of Iranian force into the Iraq territory in order to confront the attacks of Iranian infantry force. For the first time on Nov.20, 1980 in the second month of invasion of Iraq into Iran, ministry of Islamic Republic of Iran propagating a notification to the international communities warned the use of biologicalchemical weapons by Iraq in the war against Iran.

Victims of chemical weapons, 1987, Sardasht-Iran, Unknown photographer

USING THE CHEMICAL WEAPONS

081

In this notification, referring to the use of chemical weapons by Iraq in the attack to Susangerd, Iranian government declares this crime as the beginning of the use of microbial and biological weapons by Iraqi army that Iraqi army had commenced to produce during 1990s. Nevertheless, the first chemical attack registered with United Nations in the Iran-Iraq war is referred to 13/01/1981 in a region between Halaleh and Neykhazar located within 50km to the west of Ilam that resulted in killing10 people. During the war, Iraq used chemical bombs extensively and later used it many times in other war zones such as Majnun Island and Faw even in the cities involved in the war such as Abadan and Khorramshahr against the people. But the peak of these attacks was against the nonmilitary citizens in Kurdish regions of Iran (east of Kurdistan) which has been occurred several times despite of international restrictions.

BIOTERROR

082

The regions introduced by the official forums as chemicalstricken areas are as follows: in 1980, Iraq used chemical shots in Hoveizeh, Allah Akbar Heights, Pole Naderi, and Khorramshahr. In 1982, they used nerve stimulators, nitrogen and mustard in Abadan, Savoji, north of Marivan, 175 heights, Musian, Tankab at the northwest, Shalamcheh, Bayer Pass in Kurdistan, and some other cities at the south that altogether 31 people were killed and 21 people were injured. On Tuesday, Aug. 9, 1983, the west of Piranshahr-Ravandooz Road and on Oct. 19 of the same year the lands between Baneh and Marivan in the border regions were attacked by bombs containing chemical gas. At the same time, Iraq bombed near Pinjovin by chemical gases. Since it was a broad attack, Iran called Panjvin event as a war crime. Since it was a broad attack, Iran called Panjvin event as a war crime. Iraqi planes at 5:00 A.M, on October 25th, 1983, attacked Gabayanjan Village from Baneh city and Sardasht with chemical weapons leading to martyrdom and injuries to a number of people in these villages.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

083

On November 3rd, 9th and 16th, 1983, Iranâ&#x20AC;&#x2122;s foreign ministry in letters to the general director of the UN announced that Iraq had used chemical weapons in different areas, including two villages in Baneh, and asked for dispatching a representative to witness the suffering of the victims and see the chemical weapons. After events of that year, an area in Ilam suffered from chemical bombs in 1986. On June 28th, 1987, Sardasht with a population of 12000 became a target of chemical attacks in which 130 people died simultaneously.

BIOTERROR

084

Generally, from Sept. 22nd 1980 to April 8th 1987, Iraq used chemical weapons at least 196 times by which 262 people were died and 27309 people were wounded.

Victims of chemical attacks in sardasht, 1987, Sardasht-Iran, archive of Sardasht's Chemical Warfare Victims association.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

In the Operation "Valfajr 2" Iraq had also widely used the chemical bombs (Mustard Gas) around the barracks "Haj Omran" and the border region Piranshahr. In January 1988 Iraq attempts to throw chemical bullet around an Operation area near Sardasht again. In March the same year Iraq attacked its own city Halabja that was due to kill around 5000 people in one day.

085

In march 1984 with start of the Kheybar operation in Majnoon Island- one of the most important oil ports of Iraq- occupied by Iranian troops. Iraq used the Tabun Agent (Nerve Gas) against the Iranian troops to make them to retreat. Through this attack, Iraq has killed and injured around 1700 people there.

BIOTERROR

086

--------------------------------On November 29th, Iraq wrote to the Secretary General, denying Iran's accusations, labeling them as maneuvers to deceive the international community and a scandal to refuse to stop fighting and accept the Security Council's resolutions. Iraq showed its opposition by calling for a representative or an expert or a group of experts to be sent on behalf of the Secretary-General and called for an end to the war, or at least the implementation of the Security Council Resolution 540. In five successive letters in February and March 1984, Iran called for the UN to investigate Iraq's extensive use of chemical weapons on Iran in Operation Khyber. Consequently, on the 7th of March 1984, the Secretary General made a short statement saying: "There is no doubt that the use of chemical weapons in any place and any time, and in general is strongly condemned by the Secretary General.", the day after the Secretary expressed his decision by sending a delegation to investigate evidence of the use of chemical weapons.

Iranian parleman (Mir hosein mousavi) during the war with Iran, 1986, Unknown photographer

USING THE CHEMICAL WEAPONS

On the 5th of March, a week before the departure of the delegation, the State Department of America issued a statement declaring: "America has obtained evidence that suggests the interchangeability of chemical weapons by Iraq and condemns it." Four leading experts on chemical weapons from 4 different countries, who were elected by the Chairman of the Board, were investigating in Iran from the 13th to the 19th of March The Supervision Committee of UN and submitted their report to visiting the frontlines and the remains the Secretary-General on the 21st of chemical bombs, South-West of Iran,, of March. In paragraph 35 of the 1988, Unknown photographer report, the experts gave their unanimous opinion that:

087 1. In locations inspected by the experts, chemical weapons, in the form of aerial bombs have been used in Iran. 2. The two types of chemicals used were: base (2-chloroethyl) sulfide also known as mustard gas (dimethyl sulfide phosphor) and amidocyanidate, a nerve gas known as Tabun. Subsequently, the United Nations repeatedly sent resolutions, denouncing the use of chemical weapons, but Iraq did not comply to any of them.

BIOTERROR

088

CHEMICAL BOMBARDMENT OF SARDASHT 28June 1987, at 4:30 p.m., several fighter-bombers of the Iraqi Air Force released seven 250 kg bombs with liquid sulfur mustard warheads over Sardasht, a small city (population 12,000) in the province of West Azerbaijan in northwestern Iran.

Four of the bombs were detonated near the town center, in densely populated residential areas: two directly in the bazaar, two more in residential areas of the city center.

Twenty people died in the first few hours, ten during the evacuation to other cities, and about one hundred more died in hospitals in Iran and Europe during the next month. Sardasht city bombed by iraqi chemical bombs, 1987,Iran, Unknown photographer

USING THE CHEMICAL WEAPONS

Injured child with chemical bombs, 1987, Sardasht-Iran, archive of Sardasht's Chemical Warfare Victims association.

089

Three of the bombs missed the city itself and fell into small farms and orchards on the outskirts. In the warm summer temperature, the sulfur mustard evaporated quickly, and vapors were carried by the wind over a large area of the city and surroundings. The smell of garlic and sulfur could be detected far from the city center.

Because Sardasht was not considered a military target, the population was both unprotected and unprepared for a chemical weapons assault. Living close to the border and to the war front, citizens had become accustomed to Iraqi bombardment with conventional weapons.

090

BIOTERROR

Due to the direction of the wind, even the hospital and the convalescent center were contaminated, and the few doctors and nurses who were working there had to leave. Two public baths were used for decontamination of the victims and a small stadium was converted to a 150-bed medical facility.

A child from Sardasht injured with chemical bombs, 1987, Tabriz hospital-Iran, archive of Sardasht's Chemical Warfare Victims association.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

However, people later told physicians that they did not know that the bombs carried chemical weapons; in fact, at first they had been relieved when the bombs did not explode. 091 Within the first few hours, about 30 people died, mostly young children and old people, due to severe effects.

092

BIOTERROR

Included among the 4,500 casualties requiring medical attention were some of the rescuers. Immediately following the attack both volunteers and local medical team units initiated rescue efforts, providing initial treatment for patients at a local polyclinic and the cityâ&#x20AC;&#x2122;s 30 bed general hospital. Some victims were also transferred to nearby medical facilities. Unfortunately the emergency medical response had been under way approximately two hours prior to decontamination of the area by the Iranian military. Hence many of the rescuers also sustained SM exposure. In the days following the Sardasht gas attack hospitals and medical centers in neighboring cities as well as in Tehran were overwhelmed by civilian victims, women and children with painful, disfiguring burns and lifethreatening lung damage due to the effects of mustard gas.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

It was the first documented large-scale chemical attack against a residential area anywhere in the world. And what makes the event more inexcusable, according to a team of Iranian medical observers, is the fact that "this atrocity failed to provide the Iraqis with any manner of military advantage." Sardasht bears the tragic distinction of having been the world's first city to be attacked with chemical weapons.

093

Infants and children tended to exhibit the most profound medical complications due to their heightened sensitivity to toxic challenge relative to adults. It has also been suggested that the air close to the ground that is breathed by children (because of their short stature) contains the highest concentrations of the heavier-than-air chemical vapors. Tragic precedent.

094

BIOTERROR

Out of 12,000 inhabitants, according to Dr. Foroutan, 8,000 were exposed. Of the 4,500 requiring medical care, 1,500 were hospitalized, 600 of them in Tehran. The other 3,000 were treated as outpatients and discharged. Many of these 3,000 former outpatients left the city for the villages and attempted to treat themselves, using traditional medicines, etc. These people do not have medical records of their exposure and now are having difficulty obtaining state benefits.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

095

Victim of chemical weapons, During the war with iraq 198088, Tabriz hospital-Iran, Tehran peace museum archive

BIOTERROR

096

Up until 2003, altogether 130 people(109 civilians, 21 military and other Casualties have died from the sulfur mustard attack on Sardasht in June 1987). (Two or three more have died between 2003 and 2007.17) Twenty people died in the first few hours, ten during the evacuation to other cities, and about one hundred more died in hospitals in Iran and Europe during the next month. 18 Of the civilians who died, 39 were under years of age, including 11 under the age of 5. Thirty-four women and girls died.

Death toll of mustard agent attack on Sardasht, June 1987 Male Female Total 75 34 109 Civilians Military and other 96 34

total 130

Civilian deaths from attack on Sardasht, June 1987, by age 18 and older 5-17 < 5 Total 70 28 11 109

USING THE CHEMICAL WEAPONS

097

Mustard is not considered a lethal agent, but an incapacitating agent, causing only3-5 mortality. Many of the 95% who survived developed serious long-term complications over the next few years.

According to Iranian doctors who studied the public health impact of the attack, The incident resulted in a spectrum of SM exposures dependent on proximity to impact of each munition. Analysis of both short and long-term effects was additionally complicated by the fact that the bombardment resulted in mechanical trauma as well as chemical exposure.

098

BIOTERROR

...somebody laghs through the chemical effects. Injured skin with chemical weapons, During Iran-Iraq war, 1980-88

On 3. April 1988 the France NEWS said: «The town of Halabja in Iraqi Kurdistan captured by Iran, was attacked on the 27 and 28 March with chemical bombardments. It is a city, frozen and still, mired in a deep sleep.» The London Guardian reported this heinous crime along with photographic evidence. «No blood, no blast, no injuries can be seen on the bodies. The bodies of dozens of men, women, children and pets cover the homes and streets of this remote part of Iraq occupied by Iran. The skin of these people is strangely discolored and their eyes are open and staring, gray pus protruding from their mouths and their fingers strangely bent and twisted. In one corner lies a mother with her child in her arms for the last time and in the other a father shielding his baby, from the unknown.»

USING THE CHEMICAL WEAPONS

CHEMICAL BOMBARDMENT OF HALABJA Halabja is a city in southern Kurdistan (Iraqi Kurdistan), 15 kilometers from the Iranian border and 235 km northeast of Baghdad. During the Iran-Iraq War, on 16th of March 1988, during Operation Anfal carried out by the Iraqi regime, the defenseless people of Halabja were attacked with chemical bombs, killing about five thousand people, many of them children, women and the elderly.

During the Iran-Iraq War, an estimated 1,000,000 Iranians, both military and civilian, were exposed to chemical warfare agents. More than 100,000 Iranians were documented to have received emergency medical care for chemical injuries. Half of those injuries were moderate to severe. During the war, 3,500 Iranians died from chemical injuries (2,500 from nerve or blood agents and 1,000 from mustard agent). Since the end of the war, several hundred have died of chronic complications due to mustard intoxication.

099

At that time Halabja was under the control of Iranian forces and Kurdish parties. Iraqi jets bombed this city with chemical weapons and nerve gases twenty times that day. This was the most widespread chemical attack against a civilian population, in the modern history of humankind.

BIOTERROR

100

Victims of Chemical bombs , Halabja, 1988, Iraq, archive of Sardasht Chemical Warfare Victims Association

USING THE CHEMICAL WEAPONS

101

BIOTERROR

102

On 7.April 1988 The American New York Times wrote: «This is in every way and in every sense a war crime, Iraq's military intelligence chief, and the feeble excuses of non-formal and informal use of a mixed arms is unfair.»

Uthman Ali Ghofoor who was a child of 10 years when this incident occurred, remembers the day: «I saw with my own eyes that people were dying like birds.» Some people were laughing as they died due to the effects of chemicals. When the planes dropped their bombs, there was a good smell, but then all the birds fell out of the sky and the people fell to the ground. All these events began at 11:30 in the morning and continued until the evening.»

QR Code(video): Saddam's Chemical attack on halabja,1988

USING THE CHEMICAL WEAPONS

ESHNOVIEH CHEMICHAL BOMBARDMENT

Gradually, the next morning breathing problems, headaches, dizziness, itching and burning effects on the skin, appeared on the residents bodies.

103

It is worth noting that bombings, including the bombing of the residential town of Eshnovieh, continued even after the acceptance of peace Resolution 598 from both sides. According to Shafi Khezri a resident of this city: ÂŤAt 2:45 in the morning of Tuesday 2nd August 1988, several residential areas and their surroundings in the west and southwest, Kachal abad, Bardesard, Mam tamar, all part of Iranian Kurdistan were attacked and bombed by Iraqi planes.Âť

On the following Friday Mr.Saadat the Political Deputy Governor of Western Azerbaijan addressed national and foreign reporters at the site of the bombing, 48 hours after the incident. He said that 2,265 people have been injured so far and this number is on the rise. 270 people have been hospitalized in Tabriz, Urmia, Mahabad and Miandoab. Still, after 3 days, more groups of people effected by the bombing have been referring to hospitals and relief centers for treatment and aid. He said anywhere between 400 to 500 households have been affected. The surrounding fields and farmlands have been damaged. Dr.Velayati, Minister for Foreign sends a letter to the Security Council formally requesting the Panel of Experts to be sent to Oshnoyeh.

BIOTERROR

104

Reuters quoted, Li Luye, Chinese President of the Security Council, saying: Mr. Javier Perez de Cuellar, UN Secretary-General has been put in charge of determining board members and providing arrangements for their deployment and announces that the Security Council, after a covert meeting, will send a team led by Norwegian Lt. Gen. Martin Vadset to investigate the chemical bombardment of Oshnoyeh. The United Nations delegation arrived in Urmia and went to Oshnoyeh and on the 23rd of August 1988 they delivered the report that the UN Security Council has affirmed and emphasized the chemical bombardment of the city in West Oshnoyeh Iran, and announced that on the 2nd of August the number of injured were 2680 people and reports that: A- Medical tests conducted in Urumia show all patients have symptoms or injuries due to chemical attacks and this is evidence and proof of mustard gas used in the bombings. B- Results of chemical analysis confirm the presence of mustard gas in the attacked region. C- From the results of tests conducted on the remains of bombs found in Oshnoyeh we conclude that the bombs are similar to bombs used against Irans civilian citizens in 1983, 1986, 1987, 1988. Oshnoyehs chemical bombardment after a ceasefire of Saddamâ&#x20AC;şs eight-year war surprised the world. The New York Times dated 4th of August the same year explained that Iraqâ&#x20AC;şs UN envoy had no answers in defense for the chemical bombing of Oshnoyeh. On the 3rd of August the same year, the Washington Post made global headlines in a detailed report of the chemical bombardment of Oshnoyeh and injury of thousands of defenseless people in the city, confirming the re-use of mustard gas by the Iraqi regime.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

Iranian Soldiers leading the victims people with chemical bombs, near Halabja ,1988

105

BIOTERROR

106

MATERIALS USED IN CHEMICAL WEAPONS IN KURDISTAN AND THE EFFECTS The materials used in the chemical weapons in Kurdistan and the effects of them on the Kurdish towns were: mustard gas, nerve gas, sarin and Tabvn, Luizit and hydrogen cyanide. Some sources have suggested cyanide dysphonia was also detected. Professor Kevin Hendricks, head of the Toxicology Laboratory, Flanders University Hospital(Northern West Belgium) said:Âť Iraq has used three types of gas against Halabja. He stressed that on the 17th and 18th of March, Iraqi forces bombarded the city of Halabja with mustard gas (Aypryt), nerve gases (Tabvn, sarin or Svman) and Cyanogens.Âť He added that the three gases were used separately but in a very short time of each other, creating a very toxic cocktail.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

Hydrogen cyanide is an unstable matter, with a very high reaction speed and is very deadly. Body tissue using oxygen causes dysfunction and rapid breathing, affecting the blood and leading to death.

Mustard gas also known as Sulfur Mustard is a deadly gas and its most consistent factor is its stability. The physiological affect caused by it is blistering and tissue destruction. Its military application is for creating blisters.

107

The three gases were used separately but in a very short time of each other, creating a very toxic cocktail.

BIOTERROR

O N

H3 O

108

Iran-Kurdistan,

Luisit, its chemical name, di chlorophenyl chloro arsin is one of the deadly gases and has a stable life. In the military it is used as a blistering agent. It is a liquid light brown/amber colored with colorless vapor and a smell like fresh cranesbill flowers. This matter initiates the invasion of human tissues and in its pure liquid form causes blindness.

USING THE CHEMICAL WEAPONS

In addition to the direct effects of chemical agents used in chemical weapons on the death of humankind, there are also implications of indirect effects. Man-made chemicals enter the food chain and sometimes create O abnormalities and genetic changes in plants and animals.

109

The use of deadly weapons has left a deep impact on the environment and health of the Kurds. The deposits of different chemicals from this period have been buried on land and in water bodies and these are obvious risks. The leakage of this material can cause soil and water pollution in the area surrounding the leak. The scope and extent of the use of chemical weapons, particularly in Halabja and Sardasht, has put peoples life at risk, not only now in the present, but also their future existence. It has even destroyed the subterranean, waterways, watersheds, animals, nature and sources water supply. After twenty years the widespread effects of chemical attacks is still evident on the Kurdish people.

110

BIOTERROR

USING THE CHEMICAL WEAPONS

111 Sardasht Cemetery, Iran, 2008, photograph: Mehdi Hasani

BIOTERROR

112

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS BASED ON NON-IRANIAN SOURCES

Both Iran and Iraq, signed the 1925 Geneva Protocol prohibiting the use of poisonous gases and biological warfare on the 1972 Convention on the prohibition of the production and proliferation of biological weapons. Yet, Iraq's efforts to acquire biological weapons began in 1960 and following the use of chemical weapons of Egypt in Yemen, Iraq bought the chemicals required from the two countries, Egypt and the former Soviet Union.

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

There is evidence that demonstrates that between 1973 and 1975, Iraqi troops used bombs and bullets containing poison gas, against the Kurds in the country. Apparently in response to the reports received from the Israeli and Egyptian forces equipped with chemical weapons in the October war, and the incidence of threats from Iran and Kurdish rebels, Iraq began to build a chemical plant in the mid-1970s.

QR Code(video): British Journalists Injured by Iraqi Chemical Weapon The Supervision Committee of UN visiting the frontlines and the remains of chemical bombs, South-West of Iran, 1988, archive of Sardasht's Chemical Warfare Victims association.

113

Although to know the exact timing of Iraqs acquisition of chemical weapons is impossible, it seems Iraq launched its first test in the 1960 October War, and later in 1973 decided to build a plant to produce chemical weapons on its own soil. Evidence suggests that around the same time, some Iraqi officials purchased a limited number of chemical weapons from the former Soviet, and before signing of the Camp David Accords, they received help from Egyptian experts on the access to the technology of production and storage of weapons.

114

BIOTERROR

In 1975, Iraqs efforts with the companies Pfaudler and Imperial Chemical Industries (ICI) in England was not successful. But the reluctance of European companies did not discourage the Iraqi officials to fulfill their demands, they sought opportunities from other companies in West Germany, Switzerland, France, Holland, Belgium and Italy, and in the end, presumably got most of the items needed. While the exact source of supply of equipment is unknown, apparently Iraq benefited from the support of a unit of the Karl Kolb company, for the construction of a pesticide factory. This unit is a company that is the main supplier of laboratory equipment in West Germany. With the exception of some special pumps, Kolb factory possessed all the equipment needed to make the agent, Sarin. Iraq continued to receive its technical support from the West German company Fritz Werner. It bought commercial pumps and chemical resistant material from Water, an engineering company in Hamburg, who also sold them equipment and several chemicals including $ 11 million dollars worth of chloride - a nerve gas ingredient. Iraq also purchased equipment such as pipelines from Quast. Centrifuges and the equipment needed for the reactor was purchased from Hastalloy.

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

115

Iraq chemical weapons industry, Samera-Iraq, 2003, U.S. Army Archive

BIOTERROR

116

Iraqi soldiers during the war with Iran, 1980-88, Unknown photographer

Iraq gained important military advantage by obtaining Mustard gas. Although the deaths caused by mustard gas by direct contact is 10 to 100 times lower than the nerve agent, but the production, control and utilization of it in a real environment is easier. When mustard gas is used against infantry troops or other persons without protective equipment, it is more effective. This gas is more stable and people who breathe it need medical attention.

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

The mortality rate of these gases is not the only issue. Partial exposure to mustard gas can blind a person within 4 to 6 weeks or create blisters on the skin. Thus, the Iraqis had a significant advantage over the Iranian infantry forces, who spent most of their time in one position, unprotected and had relatively limited access to medical equipment behind the front lines.

117

Iraqi soldiers during the war with Iran, 1980-88, Unknown photographer

118

BIOTERROR

Iraq could acquire equipment and materials required to produce nerve gas. U.S. Customs office in February 1984, completely by chance, stopped the shipment of 74 gallons of potassium fluoride to Iraq, which was one of the materials used to make the nerve gas, Sarin. The shipment was ordered by the company Alhdad, which was owned by an Iraqi citizen named Saheb Alhdad. The shipment was not illegal because it had not been inspected. While there was no certain way to determine the volume of cargo sent from the United States or other countries... However, at least one Dutch company - Melchemie Holland BV - was convicted of violating export laws for exporting phosphorus oxy chloride, the ingredient used to make nerve gas.

Iraqi delegates also purchased a significant amount of components from a West German company known as Drereich, claiming that the components would be used for making phosphates for producing organic fertilizer, however they could also be used to produce nerve gas. These efforts finally paid off in a short time. Iraqâ&#x20AC;şs main research center for chemical weapons was complete in Salman Pak. Facilities required for the production of mustard gas, Tabun and the nerve agent, Sarin was established in a chemical complex in Samarra, which was one of the factories producing pesticides and its raw materials were supplied by western countries. Samarra facility was guarded with high security and it covered an area of 26 square kilometers, about 100 kilometers from Baghdad. This place was defended by SA-2 missiles and soldiers.

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

119

It appears that before the ceasefire, industrial complexes in Fallujah, Iraq, had the necessary facilities to produce Thiodiglycol and the ingredients used to make nerve gas.

120

BIOTERROR

Iraq chemical factories by american army news, 2003

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

Iraq commenced a new war by unstable Tabun(GA) nerve gas in 1984 and began to mass production of Sarin in 1986. The main installations of toxins production had been located in Samarra although another complex located in Flujeh therein the real gas and their ingredients were produced. It seemed, Iraq has tested substances such as Cyanide Hydrogen, Chloride Cyanogens and Lewisite.

121

Iraq constructed another large factory near Karbala and at least one other compound to produce toxic gases in Fallujah - 65 kilometers West of Baghdad. By 1983, the production of mustard gas for the delivery of a small amount of this substance to artillery units, aircrafts and helicopters Mi-8 would be sufficient. It is not known exactly when Iraq developed bombs containing chemical agents but apparently for this purpose they used 250 kg bombs purchased from Spain using the Fitter aircraft to drop them. It was mustard gas with no impure ingredients which shows that instead of producing dense mustard gas Iraq was still producing this gas under laboratory conditions. Such evidence shows that mustard gas was being produced in Iraqâ&#x20AC;şs chemical weapons plant in the city of Samarra.

122

BIOTERROR

In early 1988, Iraq was able to produce more than 70 tons of mustard gas and 6 tons of Tabun and Sarin in a month.

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

123

124

BIOTERROR

In early 1988, Iraq was able to produce more than 70 tons of mustard gas and 6 tons of Tabun and Sarin in a month. Until late 1985, Iraq was able to generate about 10 tons of emissions, monthly. Apparently, up until late 1986, the capacity was increased to 50 tons per month. Until mid-1989, Iraq constructed at least five major facilities for the research and production of chemical agents. Apparently Iraq was trying very hard to produce biological weapons and to find a way to launch surface to surface missiles containing these gases and biological weapons. Some sources believe, in addition to the development of chemical weapons, the Salman Pak plant, was also Iraqs development center of biological weapons. There was no reliable way to determine which biological weapons were being developed by Iraq and whether these weapons are actually being produced at all. Actual biological weapons contained toxic matter such as Botulism, Anthrax, Tularemia and equine encephalitis. It seems from the evidence that Iraq also produced the stable nerve gas, VX.

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

125

On September 22, 1980, Iraq staged an all-out war on Iran from ground, air, and sea and came to occupy a vast part of Iranian territory. But in the following months it was evident that the Iranian nation was determined to reclaim its occupied territories. Contrary to the Iraqis' conception, the continued occupation of Iran required more effective weapons. Saddam Husseinâ&#x20AC;&#x2122;s chemical warfare development and use can be divided into three phases: Phase 1: January 1981 to June 1983, Iraq started testing chemical weapons. Phase 2: August 1983 to December 1983, chemical weapons were used to a limited extent. Phase 3: February 1984 to the end of the war, chemical weapons were used extensively. Project 922 was the codename for Iraq's third and most successful attempt to produce chemical and biological weapons. Within three years (1978â&#x20AC;&#x201C;1981), Project 922 had gone from concept to production for first generation Iraqi chemical weapons (mustard agent). By 1984 Iraq started producing its first nerve agents, Tabun and Sarin. In 1986, a five-year plan was drawn up that ultimately led to biological weapons production. By 1988 Iraq had produced VX. The program reached its zenith in the late 1980s during the IranIraq war. From August 1983 to July 1988 Iran was subjected to extensive Iraqi chemical attacks. Between 1981 and 1991, Iraq produced over 3,857 tons of CW agents.

126

BIOTERROR

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

Iraq chemical weapons store, 2003, U.S. Army Reports

127

BIOTERROR

128

As part of Project 922, German firms such as Karl Kobe helped build Iraqi chemical weapons facilities such as laboratories, bunkers, an administrative building, and first production buildings in the early 1980s under the cover of a pesticide plant. Other German firms sent 1,027 tons of precursors of mustard gas, sarin,tabun, and tear gasses in all.

The Supervision Committee of UN visiting the frontlines and the remains of Iraq's chemical bombs, Iraq, 1988, Unknown photographer

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

This work allowed Iraq to produce 150 tons of mustard agent and 60 tons of Tabun in 1983 and 1984 respectively, continuing throughout the decade. All told, 52% of Iraq's international chemical weapon equipment was of German origin. France also provided glass-lined reactors, tanks, vessels, and columns used for the production of chemical weapons. Around 21% of Iraqâ&#x20AC;&#x2122;s international chemical weapon equipment was French. 75,000 shells and rockets designed for chemical weapon use also came from Italy. 129 About 100 tons of mustard gas also came from Brazil. The United States exported $500 million of dual use exports to Iraq that were approved by the Commerce Department. Among them were advanced computers, some of which were used in Iraqâ&#x20AC;&#x2122;s nuclear program. The United Kingdom paid for a chlorine factory that was intended to be used for manufacturing mustard gas.[3] Austria also provided heat exchangers, tanks, condensers, and columns for the Iraqi chemical weapons infrastructure, 16% of the international sales. Singapore gave 4,515 tons of precursors for VX, sarin, tabun, and mustard gasses to Iraq. The Dutch gave 4,261 tons of precursors for sarin, tabun, mustard, and tear gasses to Iraq.

BIOTERROR

130

Egyptgave 2,400 tons of tabun and sarin precursors to Iraq and 28,500 tons of weapons designed for carrying chemical munitions. India gave 2,343 tons of precursors to VX, tabun, Sarin, and mustard gasses. Luxembourg gave Iraq 650 tons of mustard gas precursors. Spain gave Iraq 57,500 munitions designed for carrying chemical weapons. In addition, they provided reactors, condensers, columns and tanks for Iraq’s chemical warfare program, 4.4% of the international sales. Chinaprovided 45,000 munitions designed for chemical warfare.

Britain‘s secret A chemical plant which the US says is a key component in Iraq's chemical warfare arsenal was secretly built by Britain in 1985 behind the backs of the Americans, the Guardian can disclose. Documents show British ministers knew at the time that the £14m plant, called Falluja 2, was likely to be used for mustard and nerve gas production.

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

131

Iraq chemical weapons industry, Samera-Iraq, 2003, U.S. Army Archive

BIOTERROR

132

Saddam Hosein(Iraq's president) meet Mobarak(Egypt's prime minister), during the Iran-Iraq war, 1980-88

He said top Iraqi officers had been questioned about chemical weapons. "We have an Iraqi general officer, two Iraqi general officers that we have taken prisoner, and they are providing us with information," Abizaid said. The Pentagon has downplayed reports of allied forces having discovered a "huge" chemical weapons factory in central Iraq.

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

Iraqi President Saddam Reagan administration Donald Rumsfeld in December 20, 1983, during

Hussein greets special envoy Baghdad on the Iran-Iraq war

133

President George W Bush and other US officials have maintained that ridding Iraqi leader Saddam Hussein's regime of chemical and biological weapons is the main objective of the war. Saddam's government denies it has any chemical, biological or nuclear weapons or programs to produce them. Asked at a news conference in Qatar today about reports of the chemical plant, Lieutenant General John Abizaid of US Central Command declined comment.

BIOTERROR

134

Nace a French chemical company provided two chemical engineers named Josef M. Calota and Morris Gover for consultation, to the facilities in Samaria.

In 1980 with the transfer of some chemical agents and raw materials from the former Soviet Union storage, as well as purchases of special equipment from European countries and the United States of America, Iraq began an independent production of chemical weapons. In 1982, they signed a contract with the German company (Dray Rykh), a supplier of technical equipment for chemicals. One leading Pentagon official also said we know West German factories are assisting Iraq in the production of chemical weapons.

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS BASED ON IRANIAN SOURCES 135 Iraq's ability to produce chemical weapons dates back to the 1970s. Unofficial sources from the United States claimed that in April 1970 Iraq had started making mustard gas. Also, Iranian official reports indicated that Iraq was attempting to acquire chemical weapon before 1976. Using deceptive titles and claiming they were making organic phosphor insecticides, from 1975, the Iraqis sought to obtain human resources, specialists, materials, equipment and technology from America, Britain, West Germany, Italy, former Soviet Union, Argentina, Brazil, Spain, Holland, Egypt, France, Yugoslavia. And gradually the chemical plants Akasheh, Qaim, Salman Bak and Alflvjh Altajy were founded.

BIOTERROR

136

Iranian soldiers wearing the Gas-Masks in poluted area, South-west of Iran, 1980-88

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

Sahif Al Hadad, Iraqi residing in America, was responsible for the contracts relating to the purchase of chemicals for the Iraqi regime.

Mr. Refry Delul of Palestinian origin, living in London, adviser and agent of Saddam›s regime, helped equip this regime with chemical agents.

Mr. Marcel Dassault, a military adviser and French Air Force officer and one of the influential figures of the arms sales to Iraq.

Karl Kolbe, a German company, made t he equipment and gave the information on how to construct it and put in the hands of Iraqis.

According to reports, more than 400 chemical manufacturers supported and helped equip Iraq with chemical weapons, most of which were from Germany and the UK. In the following, we will only briefly point out a few examples of people and companies working in this way with Saddams’ regime.

The company «KBS» along with Dutch dealer, Dr Ahayn, sold five hundred tons of Thiodiglycol to the Iraqi government. The material was sent to Iraq in July 1983.

English companies «Baikal» and «Wilcox» signed confidential agreements with Iraq to establish chemical agents with the intention of producing insecticide.

137

One of them has a prominent role in this case and still continues to work in Iraq. With the purchase of chemicals from America, Germany, Holland and the help of German experts Iraq was able to produce several tons of nerve gas each week.

138

BIOTERROR

IRAQ'S ABILITY TO PRODUCE CHEMICAL WEAPONS

Sardasht's hills attacking wirh iraq's chemical bombs, 1987, Iran, Unknown photographer

139

Sardasht's hills, 2008, Iran, Photographer: Mehdi Hassani Shargh Newspaper

BIOTERROR

140

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE Taking the place of Hassan al-Bakr, on 25 Persian date Tir 1358, Saddam Hussein became president of Iraq and in violation of the 1925 Geneva Protocol, for the first time in the history of war, used chemical weapons against civilians. Doctor Shahryar Khateri, director of public relations for the Support Group of Victims of Chemical Weapons says: «Sardasht and Oshnoyeh cities in West Azerbaijan -Alut and Bulhasan villages in Banevillages Balak, Nei, Nezhmar, Gholeh Jei in Marivan in the Kurdistan province -villages around Sar Pol e Zahab and West Gilan in the Kermanshah province; are residential areas far from the warzone that have been bombarded with chemical weapons by Saddam.»

According to Mr.Khateri: "Merely in one air raid near the Marivan villages, 300 bombs containing mustard gas was used and in another attack on the village «Zardeh» in «Rijab» 250 people were killed on the spot. "According to the Geneva Act of the Hague Convention of 1948 genocide is "any act with intent to destroy in whole or in part a national, ethnic, racial or religious group. This is a crime against humanity.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

141

During the 80s coinciding with the Iran-Iraq War (1980-1988), with political oppression and the subjugation of the Kurds, a new type of genocide was formed. But long before that, especially from 1973 onwards, numerous towns and villages were destroyed and wasteland development policy was fully implemented in Kurdistan. Hence the use of nerve gas, that the United Nations named ÂŤa weapon of mass destructionÂť in its Resolution 687, was not a diversion or an act of omission and error, but a systematic violent act against the Kurdish nation and was used for the physical destruction and elimination of the entire ethnic and national region. To prove the claim that chemical bombings, genocide and crimes against humanity are among we will only a summary of the Iraqi regime during the operation Anfal that Halabja and Sardasht were only a part of.

142

BIOTERROR

Victims of the Iraq's chemical attacks in his own city "Hlabjah", 1988, Unknown photographer

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

143

BIOTERROR

144

Chemical attacks on civilian cities in Kurdistan were systematic massacres commanded by the countryâ&#x20AC;şs highest authorities. Therefore, the use of chemical weapons against the Kurds (in Iraq and Iran) by the Iraqi regime is without doubt, a crime against humanity and a blatant violation of international law. Lawyers say many Iraqi Shiite officials believe that the Iraqi regime was mainly responsible for starting the war and continuing it up until the end, since in the second part of the war, the day after the release of Khorramshahr, Iraq was left with the greatest fatalities and financial losses. Yet despite sending more staff to review the extent of injuries to the victims, there is no appropriate response to the appeal made against the extent of injuries. So one should not forget the massacre of victims in Kermanshah and Zardeh; with more than 500 people martyred and thousands people harmed with chemicals, in the period after the conquest of Khorramshahr. According to Saleh Nikbakht, a lawyer from the Department of Justice, Saddam was the major factor in the prolongation of the war, cunningly he used the weakness of Irans diplomacy of the time, he committed war crimes and showed himself as a supporter of peace.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

Under Article 2 of the Convention on the Prohibition of Chemical Weapons Act 1925, to employ chemical weapons even against the military and in battlefields is prohibited, and the user can be condemned, and so the use of these weapons in residential areas is immoral.

145

Under Article 22 of the Fourth Conference, Hague Convention (1907) leviathan has no right to resort to any means to harm the enemy. The first paragraph of Article 35, Protocol I, 1977, amendment to the four fold 1949 Geneva Convention, states that in any armed conflict, the parties involved do not have unlimited or absolute discretion in the choice of methods or means of warfare.

146

BIOTERROR

Defected human cells, Biology of cancer 2007, Humbold University Berlin

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

The killed iranian students during the iraq's airattacks, 1984, west-south of Iran

147

Attack of the enemy territory takes place with the intent to posses territories or to regain territories lost earlier. From a military standpoint, attack on the border city Sardasht, was not with the purpose to regain it, because this city is counted as an Iranian city and not even one soldier from Iraqi forces entered the city to seize it. Furthermore, in 1366, Iraqi troops had no intentions to enter Iranian, therefore the Sardasht attack had not been planned eiher. The Iraqi government had other purposes for attacking Sardasht, some of which include: Proving Baathist prejudice, an ancient enemy of the Kurdish people, causing confusion among Iranâ&#x20AC;şs military, reducing the Iranian forces attention from the south side where Iraqi forces had suffered terrible defeats.

148

BIOTERROR

During the war Saddam Hussein used chemical weapons in other parts of Iran other than the Kurdish areas. Iranian President Hashemi Rafsanjani says in his memoirs, the Iraqi government has used chemical weapons in other situations. Including Faw and the city of Abadan. According to Mr.Hashemi in very one of these attacks there has been thousands of wounded people and victims.

The use of chemical weapons by Iraq, was carried out while it was among the 120 countries that are signatories to the Geneva Protocol on the Prohibition of the use of poisonous and suffocating weapons, and weapons with bacteriological composition.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

The person responsible for these bombings was someone named "Ali Hassan Al-Majid Al-Takriti" known as "Chemical Ali". He was the cousin of Saddam Hussein, the former dictator of Iraq and was part of the Iraqi Revolutionary Command Council. For a time he was in charge of the Iraqi Ministry of Defence. But he was captured during the invasion of Iraq by America and on the 25th of January this year was executed for the brutal mass murder of five thousand people in Halabja, the murder of 426 Iranian captives, the Kurdish genocide which included burying alive and murdering more than 182 thousand people and the repression of Shiite Muslims in Iraq.

149

At the time of his execution, the chemical attack on Sardasht and Marivan was not mentioned. Chemical Ali was executed, but the scars left on the victims from the chemical bombardment and photos from the attacked border towns will remain forever.

150

BIOTERROR

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

151

Mothers of the victims of Iran-Iraq war, Iran-Kurdistan

152

BIOTERROR

Throughout this period, the Islamic Republic of Iran's governments written complaints against the Iraqi governments actions, which violated the tenets of the law of armed conflict and international treaties, and without a doubt, were defined as war crimes, were submitted to the UN Security Council and each time they were published and recorded as documents of the Security Council. Despite the protests of the Islamic Republic of Iran to the UN Security Council and other international bodies, not only was there no end to the crimes committed by Iraq, but the number of attacks also increased.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

Gases and chemicals, that were the most painful and created the most human deaths, were used, and gradually the use of these weapons reached rural and urban areas, where Iraq was already regularly attacking with destructive conventional weapons. In a letter dated April 12 1988. 153

The UN meeting about Iraq chemical weapons discussions, U.S.A, 1986, Reuters NEWS Agancy

Repeated protests in 1982 and 1983 and daily news reported of the terrible crimes committed by the Iraqi regime raised public awareness in the West.

BIOTERROR

154

On September 19, 1984 Hisham Hassan Tofigh -Treasury and Foreign Trade Minister of Iraqin response to a question about Iraq's use of chemical weapons against Iran, said: ÂŤIn general we will say that Iraq will certainly use these weapons to defend the prestige and dignity of its people and their borders and the Arab Nations.Âť

On the other hand, Iran disclosed information on the suppliers of chemical weapons to Iraq. On the 3rd of July 1984, Kamal Kharrazi - head of the war propaganda campaign in Iran - disclosed documents stating, "the delivery of two tons of frozen gas to Iraq by the United States last January".

He submitted documents to the Islamic Republic News Agency, stating "The documents available at the headquarters include letters about the transport of chemicals from California to the U.S. Air Force Base in Turgan Spain and the transfer of it to Baghdad by a special flight, numbered SR-02-F2 SR-71 on the 21st of January. This letter was signed by a U.S. military officer, Major P.R .Prices."

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

155 The victims of Iraq chemical attacks on Iran, Unknown photographer

BIOTERROR

156

Previously, under an operation called Anfal, the Iraqi government had killed many Kurds. Later, Saddam Hussein was tried for the implementation of this operation. Many genocide researchers assess the Anfal campaign as Saddams efforts for the genocide of the Kurds.

Anfal was the operation where the Baath regime, led by Saddam, killed at least 182 thousand Iraqi Kurds and destroyed nearly 4,000 Kurdish villages, 1,754 schools, 270 hospitals, 2,450 mosques and 27 churches. Interestingly, the word Anfal is from the Anfal (2) verse borrowed and distorted from the Quran and used as a secret code. Although officially it has been recorded that the Anfal campaign occurred at the end of the war (the first Gulf War (Iran - Iraq)), but the beginning of this operation should be recorded as of 1983, when under the leadership of Hassan al-Majid, eight thousand of the Barzan people were killed.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

The control of operations against the Kurds was passed from the Iraqi army to the Baath party and this was introduced as ÂŤthe final solution of the Kurdish problem.Âť Ground attacks, aerial bombing, systematic destruction of habitation sites, mass displacement of residents, the use fire squads to wipe out anyone who was within range and the use of chemical weapons was the outcome of such a decision. This was actually the only part of the long campaign that destroyed almost all the villages in South Kurdistan and forced the displacement of the native people. The Anfal operation was completed in eight stages where 200 thousand Iraqi troops with support from the navy were involved.

157

This genocide was different in each stage. According to Hassan al-Majids diary entries, dated 1987, the death penalty consequentially applies to every male, who is potentially capable of bearing arms. Hassan al-Majids, next instructions, dated September 8th, 1987, was the transfer of the Kurdish families to where they said their terrorist relatives resided. Another major element of the Anfal operation was the Tarib maneuver(Arabisation) which was the extensive division of the population, especially in Kirkuk. Saddam built large residential buildings in Kirkuk, and with the promise of affordable housing to the poverty-stricken Arabs started transferring them from the southern state to Kirkuk. During exile policies, over 400,000 people were driven from their place of residence.

BIOTERROR

158

Consistent with regional policy with military attacks from February to September 1988, the Iraqi dictator's regime policies, W.Litu - eliminating enemies and conquer of all the land - Kurds living in villages and towns that were destroyed, were transferred in groups of tens of thousands to large camps and to this day their fate is still unknown. In the last stages of the Anfal operation many of the Badini people did not even go through the routine interrogation procedure and were lined up in their place of arrest and under the command of local military officers were executed by the firing squad. The Human Rights Watch Middle East(HRW/ ME) in a report entitled «The crime of genocide in Iraq» No.ISBN-O-300-6427, writes: «Although it is clear where in Iraqi Kurdistan the women and children disappeared, the men arrested in all areas have disappeared with no trace. On September the first 2004, American troops in Iraq found the bodies of hundreds of women and children near Alhatra which were thought to have been killed in late 1987 or early 1988.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

159

Some believe the chemical bombardment of the Kurdish cities in Iran were also a part of the Anfal operation. The use of chemical weapons is not safe for any living thing. This happened even though Iraq had accepted the 1948 Convention, which prohibits any kind of genocide. It should be mentioned that in December 2005 a court in The Hague ruled that «the killing of thousands of Kurds in the eighties was in fact an act of genocide.» A Dutch court admitted «It is legally and convincingly proven that all the laws of genocide against the Kurdish people as an ethnic group is true.»

160

BIOTERROR

The Abadan city's hospital, bombed by iraqi's chemical warfares, 1985, Iran, Unknown photographer

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

Can the attacks and killings of Iraq with chemical weapons in the Iran-Iraq war, be named genocide? Is there evidence to refute or confirm this hypothesis?

161

The following is an interview with Othman Mazin on this subject, a lawyer and an official from the victims of chemical warfare support group:

It certainly can be said that the Baath regime of Saddam Hussein committed genocide against the Iraqi Kurds in northern Iraq and there is documentation to support this cause. But one cannot ignore the important fact that is the numerous and extensive use of chemical weapons against Iran in Kurdish rural areas. If Iraq resorted to the use of chemical weapons in the war only to repel the attacks of the armed forces, certainly there was no need to use these weapons against civilians in the Kurdish rural areas, because the binding rules of international law and the principles of conflicts of rights has banned the use of chemical weapons and weapons with increased and long-term suffering and the use of these weapons against civilians, in the first place, is immoral. The use of these weapons against civilians and creating long-term and adverse consequences go beyond it being a war crime, particularly keeping in mind the important fact that all the residential areas attacked had been Kurdish areas, demonstrating the underlying animosity of Iraqs rulers against the Kurds. The crimes committed by Saddam against the Kurds living in western Iran, goes beyond being a war crime and can be called genocide.

BIOTERROR

162

Memory photo of an iranian soldiers, during IranIraq war, 1980-88, Unknown photographer

The iranian graveyard(part of war's soldjers), 1998, Iran, Unknown photgrapher

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

163

BIOTERROR

Were the killings killings, meaning of Kurds in Iraqi Hussein tried for courts?

of Iranian Kurds a part of the Anfal were they recognised as genocide courts? In other words, was Saddam the murder of Iranian Kurds in Iraqi

164

For this reason, some believe, the massacre victims of the Iranian Kurds in Sardasht, Marivan, Aloot Bane and Zarde in Kermanshah were considered as part of the Anfal policy and regardless of which country the Kurds were living in, Saddam was trying to harm them, because the Iranian Kurds were not directly involved in the war in that country. What is your opinion on the fact that as well as the genocide of Iraqi Kurds (Anfal), Saddam Hussein, attempted the genocide of Iranians and Iranian Kurds with the use of chemical weapons? In the crimes against Iranians and Iranian Kurds there are many factors pointing to genocide, but proving it to be genocide will be problematic.

As we know Saddam Hussein has repeatedly attacked war zones with chemical weapons. Kurdish conflict. Apart from the Kurdish towns and villages, do you know of other areas that have been targeted by chemical weapons? In the 8-year war, the most attacks with chemical weapons were on Kurdish residential areas, although reports have been filed on the reasons for the use of chemical weapons in the non-Kurdish areas, but most of those were military areas.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

But the attack on the field hospital in Abadan is considered an attack on civilian areas because according to the law of war, military personnel who are not fighting, who are on leave or are being treated and also field hospitals are considered civilian areas and are protected and treated as civilian areas would. As well as the continuance of the genocide of the Iranian Kurds (with respect to the effects of chemical weapons), was Saddam Hussein's purpose, the genocide of Iranians?

Undoubtedly Saddam had the intention of committing significant crimes including genocide against the Iranians, especially Iranian Kurds. But he himself did not find the power to commit all parts of these inhumane and criminal acts, otherwise the attack on Iran and the occupation of its neighboring country, and involving two countries in an 8-year long war of attrition, can not be justified with a rational and reasonable basis. If his actual intent was not to destroy an ethnic group, a nation, the Kurdish people, or Iranians then for what purpose did Saddam Hussein start such a destructive war?

165

Proving Saddam Hussein had the intention of genocide and wiping out Iranians based on the notes mentioned above is difficult but one should not forget that the initiator of a sudden attack on Iranian soil, the seizing of its territories, bringing war to the civilian areas of cities and the creation of losses in key infrastructure sees Iran as an enemy and suggests his animosity and hostility towards Iranians.

BIOTERROR

166

Victim of chemical weapons, During the war with iraq 1980-88, Tabriz hospital-Iran, Tehran peace museum archiv

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

Also, Saddam was sentenced to death for crimes against the people of Dajil village in Iraq and not for the Anfal operation or the Halabja disaster. Even though Saddam was on trial for the crimes in Halabja, his death sentence was for the crimes he committed in Dajil and before judgment on the Halabja case he was executed. 167

But the issue of offenses committed by Saddam against the Kurds of Iran have never been raised in any Iraqi court, but this is a major and nonnegligible problem with Saddamsâ&#x20AC;&#x2122; special court case in Iraq, that why being the initiator of war against Iran and war crimes against the Kurdish civilian areas of Iran were not addressed in this Court.

The issue of offenses committed by Saddam against the Kurds of Iran have never been raised in any Iraqi court.

168

BIOTERROR

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

According to the UN genocide prosecution laws, those who have provided conditions for genocide to happen or cooperated in any way, are also punishable. Considering the extensive and open cooperation of many countries with Saddam Hussein in providing materials and supplies needed at the time, can their prosecution be considered in international courts? Is it possible to pursue this matter?

169

Even though according to articles 11 and 13 of that court's constitution, all non-Iraqi citizens who have been subjected to losses by the «Baath» government›s war crimes are eligible to file suit for their compliants at that court, and the court is obliged to accept them for following, And in accordance with the verdict of «Holland Penal Court» for the «France Anard» case, it is shown that the offences occurred in Sardasht are war crimes and people of Sardasht are the non-Iraqi citizens subjected to losses by Saddam›s crimes, but that court's administration has not been accepting the complaint cases of the Sardasht people and the chemical victims of this town. Also in spite of the hard endeavour of the Iraqi lawyers of «the association for defence of the rights of chemical victims of Sardasht», and 30 chemical victims of the town themselves, the administration of that court in Baghdad refusing to take on these cases based on some illusive reasons which don't have any judicial or law bases and in addition are the opposite of the text of some anticipated cases mentioned in the constitution of that court.

BIOTERROR

170

-----------------------------------------------------------------------In 2005 this article reformed and the meaning of Iraqi and non-iraqi citizens, arab citizens intrapted, While this kind of interpretation of a term is illogic. Why the non-iraqi citizens is a general concept and any non-iraqi citizens who suffered from Saddam Hosein, regardless of whether Arabs or non-Arabs might be cover. Assigning non-Iraqi citizens as the Arabic speakers shows the ethnocentrism and prejudice of the rulers and legislators of Iraq. The reality is that in addition to Iraqi citizens, the non-Iraqi citizens like: Kuwaiti citizens(Arabic speakers) and non-Arabic speakers Iranians who were Persian and Kurds have been affected by crimes of Iraq. This distinction between victims, causing confusion in the correct decision and justice of the court.

Iranian soldiers wearing the Gas-Masks in poluted area, South-west of Iran, 1980-88

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

171

The only judicial action for providing the innocence of chemical injured of the country and people of Sardasht was the complaint of this society in Penal Court of Hague and the judging to the conviction of Frans Fan Anraat accused to committing war crimes through providing and procuring the raw materials for production of chemical weapons for Iraqi Baathist Regime and the Ministry of Foreign Affairs as the defender of Iranian Nationals in the foreign authorities has not taken any measure in this relation. Moreover it has avoided the required cooperation with the popular societies and organizations. As well as, indifference of Ministry of Foreign Affairs caused the special court for proceeding with the accuses of Baathist heads has not pursued the complaint of Iran and Iranian nationals on the 8-year war and declared it out of its natural authority and the legal changes in the charter of that court in practice means violation of rights of Iranians injured by the plenty crimes of Baathist Regime. Whilst, indemnifying Kuwaiti government and nationals and in attention to the frequent losses incurred to Iran and its citizens affected by the crimes of Saddam repeatedly is an evident oppression and discrimination which shall not be accepted.

172

BIOTERROR

It shall be notified that chemical weapons in some cases may be used as the tools for committing the genocide crimes. It is assumed that the users of chemical weapon have the faith of total or partial destruction of victim group. If the chemical weapon that was firstly classified as war crime or crime against humanity is used together with the faith of destroying the own victim group will be transformed to genocide crime. Accordingly, the use of chemical weapons majorly against the Kurds (at least Iraqi Kurds) shall be deemed as genocide, because Iraqi Regime has used chemical weapon for the purpose of destroying the Kurds. Therefore, what distinguishes the genocide crime from two other crimes is the intent of destroying the own victim group by the committer.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

Singapore: 4515 tons, Netherlands: 4261 tons, Egypt: 2400, India: 2343 tons, West Germany: 1027tons Some American companies during the presidency of Reagan: unspecified amount

173

Furthermore, there are some other countries which helped that country in manufacturing the chemical weapon during the war between Iran and Iraq, thus it is necessary the Iranian government to oblige the said governments through diplomatic channels to apply the penal and criminal prosecutions on their local companies such as Netherlands. As well as, it is required the international responsibility of these group of governments to be relied and so oblige them to pay the required indemnifications to the victims and their families. The list of these governments and the volume of chemical weapons at the disposal of Iraqi Regime is as follows:

BIOTERROR

174

The destruction of regions and concurrent economic collapse resulted in another genocide referred to as ecocide and means the destruction of ecosystem. This crime is committed against the environment so that it is currently known as proprietary crime in the international law. Destruction of these places resulted in another type of genocide in the name of biocide meaning life destruction.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

Iranian soldiers wearing the Gas-Masks in poluted area, South-west of Iran, 1980-88

175 Therefore, some people believe that chemical attack to Sardasht was a type of ecocide. But these subjects altogether may be propounded in the international authorities or not?

176

BIOTERROR

Othman Mazin answers: “the answer is negative about the referral of Sardasht and Zardeh’s chemical injured’s case to the courts mentioned in Para(a) of clause 5 of International Criminal Court, because according to the charter of this court, the temporal jurisdiction of the court is only referred to verifying the crimes committed after enforcing the court charter. As I stated, the court charter was enforced in July 2002, and whereas the respective crimes have been committed before 1990s, it is obvious that the court is not able to convict the committers of these crimes due to lack of temporal jurisdiction. As stated by this attorney-in-law, the subject of this case’s referral to the court mentioned in Para (b), Clause 5 means the courts established by Security Council, requires the analysis and consideration. In order to convict the accused of Sardasht and Zardeh’s chemical injured’s case according to this mechanism, it is required the Security Council to permit the establishment of this court by virtue of the statement of seventh chapter of United Nation Charter. Considering the regulations of charter for approval of such a statement, it is required to obtain 9 positive votes out of 15 votes of Security Council members, provided that none of fellow members of Security Council uses the negative vote(veto).

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

177

According to the stated decision making procedure, it seems that if convention of such a court is not impossible but very difficult because the experience has proved that establishment of courts, according to chapter 7 of Charter, require the consensus of governments present at the Security Council particularly the fellow members. Considering the political, executive and financial problems of holding the special courts and passing two decades over occurrence of these crimes, it is very improbable the council to agree to the convention of this court. However, as the activists of Sardasht Chemical Injured Support Community, it seems currently we may hope to the proceedings of local courts to consider this case. In consideration of the foregoing, clearly this term in addition to Iranian courts includes all international courts and specifically the courts of foreign countries. In the interview with Osman Mazin, he expresses â&#x20AC;&#x153;it is required, the Islamic Consultative Assembly to compile a specific law to authorize and qualify the domestic authorities of Iran to prosecute the committers of crimes in Sardasht, Zardeh and other civilian areas invaded by chemical attacks of Iraqi Baathist Regime, but at present it seems the most effective procedure for adjudicating the rights of chemical injured to be referring to the domestic courts of countries accused to cooperation with Iraq in supplying the chemical weapons.

178

BIOTERROR

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

179

Iranian soldiers wearing the Gas-Masks in poluted areas, South-west of Iran, 1980-88

BIOTERROR

Despite all emphasis during the course of trials for Ali Hasan Almajid, who was famous as Chemical Ali for ordering chemical bombardments in different Kurdish areas in Iraq and residential and military districts in Iran, the suppressed rights of Iranian victims and wounded was not raised.

180

Mr. Mozayyan says: with respect to complaints submitted by this assembly concerning chemical bombardment of Sardasht to the aforementioned court and since people in Sardasht were among the first plaintiffs in special court of Iraq, people in Sardasht, chemical victims and other humanists are worried about these actions. It was worthy that accusations regarding members of Baâ&#x20AC;&#x2122;ath Party be respected according to their importance and dimensions, lack of attention to which leads to ignoring many ambiguous aspects of crimes committed under the title of Enfal which is originally considered genocide.

Iranian-kurdish Soldiers leading an injured women with mustard gas, near Halabja ,1988

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

THE ROLE OF INTERNATIONAL COMMUNITY

181

The importance and status of responsibility in international domains is much more significant than in domestic community. Legal issues in international community are an environment in which countries make decisions freely based on their government. International responsibility is the legal, basic and necessary procedure for Othman Mozayyan, mutual relationships among the secretary of legal countries. International committee for defending responsibility as the rights of the chemical an international legal injured in Sardasht said entity is: commitment to in an interview with ISNA material or spiritual war reporter that Franc Fanrat, indemnity (applicable a Dutch trademan, had in international law provided chemical stuff followers) for countries for bombs used in Iraq and international war against Iran and he organization(this damage is condemned for preparing must result from avoidance and selling primary substance of encountering with of chemical weapons to non-human actions). Seddam Government. He supplied this substance from different countries such as Italy, Japan, France, Sweden, Holland and the U.S. and transferred them to Iraq by which Iraq made mustard gas and chemical weapons.

182

BIOTERROR

Defected human cells, Biology of cancer 2007, Humbold University Berlin

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

183

184

BIOTERROR

The secretary of non-profit assembly for defending the rights of Sardasht Chemical injured (established in 2001) said concerning attempts in international court: in the same year, the request for membership in organization of chemical weapons development prohibition was raised and accepted. The organization of prohibition of chemical weapons development has 167 members and 20 assemblies.He added: after raising this issue in Dutch mass media and attendance of Rahim Karimi and Saleh Azizpour Ghadam there, who were chemical wounded of war, the complaint concerning chemical injured people, the first trial session was held on March 18th 2005, with three plaintiffs from Halabcheh and one from Sardasht. According to Dutch regulations, only Dutch residents can have grievance in domestic courts. Therefore, we started this case with two affected people from Halabja and one from Sardasht who was a victim of 1987 event. Mozayyan said: after raising the issue, the prosecutor travelled to Iran in 2005 and stayed in Sardasht for 3 days. He stated that necessary information about chemical attacks were available for the prosecutor and said: Mr. Tiphan, the prosecutor of the case, also travelled to Abadan and Kermanshah and said in a meeting in legal service office of president: we accuse Iraq first for genocide and chemical bombardment of Halabcheh, Zarivar and Badisan. He also stated that secondly we are going to accuse them for war crimes.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

...we accuse Iraq first for genocide and chemical bombardment of Halabcheh, Zarivar and Badisan...

185

Citizens of Halabja, 1988, Iraq, Photographer: Ahmad Nateghi

BIOTERROR

186

Mozayan continued: the prosecutor condemned Iraq for war crimes due to attacks to Aloot area in Baneh in 1987, Sardasht in 1987 and Zardeh village in Kermanshah, and attacks to Oshnavieh in 1988 and several chemical attacks against civilians in Abadan in 1986 and its hospital.

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

The chemical attack victims of sardasht, Iran-Iraq war, 1987, Tabriz-Iran

187

188

BIOTERROR

He pointed out: Ms. Zigfield, the attorney in fact for 15 Iranian plaintiffs complained in that court and three people from Halabcheh, Iraq, attended the hearing. In order to find clues, the prosecutor travelled to 9 other countries in addition to Iran. Also, some letters were presented in that court written for the UN in 1992,1998 and 2002 by Iraq government in secret and only five member countries were aware of their contents about France Fanrat and some Iraqi authorities. He added: France Fanrat was sentenced to 15 years of prison for assistance in war crimes. He is currently in prison. His attorneys objected to the verdict and recently his case is in the court of appeal in Lahe under investigation.

The memory photo of the iranian soldiers during the Iran-Iraq war, 1980-88 The chemical bomb of Iraq's warfares

CHEMICAL BOMBARDMENT WITH INTENTION OF GENOCIDE

189

Violation pf other bounding regulations about prohibition of application of suffocating, microbial and chemical gases and assisting Iraq by some countries means violating impartiality principle which has not been considered for the affected country, Iran, in international domain and international punishments. Undoubtedly, raising this issue in international community and its documentation in the respective judicial documents may provide the necessary basis to administer justice for the victimsâ&#x20AC;&#x2122; rights. So far, no claim has been raised against the companies and countries assisting Iraq in making chemical weapons. We shouldnâ&#x20AC;&#x2122;t forget that without their support, occurrence of those calamities and disasters was not possible.

BIOTERROR

190

CURRENT CONDITIONS OF CHEMICALLY AFFECTED PEOPLE IN SARDASHT

Aniversary sardasht's victims of chemical Warfare, Iran, 2008, Photographer: Mehdi hasani (detail of photo), Shargh Newspaper

CURRENT CONDITIONS OF CHEMICALLY AFFECTED PEOPLE IN SARDASHT From the archive of Sardasht's Chemical Warfare Victims association.

"Parvin" a victim of chemical weapons from sardasht, 2008, Tehran

191

The effects of such weapons are inherited from one generation to the other.

Kurdish citizen from sardasht-Iran, 2008, photographer: Mehdi hasani(detail of photo), Shargh Newspaper

BIOTERROR

192

After two decades from application of chemical weapons by Iraq, human and environmental consequences of them are serious threats for the health of victims and the environment of the area. Thousands of victims are still suffering from chronic complications resulting from fatal and forbidden weapons. Skin burns, severe irritaion of eyes, problems in upper respiratory system and blood symptoms are only some of the problems for survivors. English doctors say that survivors of bombardment in Halabja with more than 5000 killed ones, are suffering from mental, skin and brain disease and a large number of people have cancer. The most referrals implied paying no required attention to the injured persons for diagnosing their injuries, as well as considering them as the chemical injured that has not been observed by the relative foundations and institutions, as claimed by the injured. Therefore, their ways of encountering the problems was never criticized. Yet despite dispatching several groups to Sardasht for reconsideration of injuries rate, no appropriate reply to be enforced on revision of injuries rate has been presented.

CURRENT CONDITIONS OF CHEMICALLY AFFECTED PEOPLE IN SARDASHT

193 In 2007, almost 20 years after the end of the war, approximately 55,000 Iranians are registered as receiving care for chronic effects from chemical weapons injuries. Of these, 7,500 are civilians (including 3,000 women). An additional 15,000 civilians including 6,000 women), are estimated to be currently affected by chemical weapons injuries but not included in the national registry. Referring to the total number of chemically injurred people, Dr. Khateri points out: so far, 100,000 chemically injured are treated in hospitals and have medical files, among which 50,000 are under treatment due to late symptoms. According to evaluations, about 4 millions of people were engaged in the war and at least 1 million of them were exposed to chemical weapons. These people may have late symptoms.

194

BIOTERROR

Sardasht's city outskirts, iranian soldiers cleaning the area of chemical bombs, 1987, Iran, From the archive of Sardasht's Chemical Warfare Victims association. Sardasht's city outskirts, 2008, Iran, Photographer: Mehdi Hassani

CURRENT CONDITIONS OF CHEMICALLY AFFECTED PEOPLE IN SARDASHT

195

On 16 April 1987, a sulfur mustard bomb dropped on a family farm in the village of Alout in the Baneh region. The entire S.family was injured, and several other villagers were exposed by wind-borne vapors. Mr. S., his pregnant wife, their two small daughters, and Mr. S.'s sister were evacuated to Loghmaan hospital, Tehran The four-year-old girl died two hours after the visit of the UN investigating team. The mother and unborn baby died about a week later. Mr.S. is 25% disabled and his sister is 70% disabled. The 2-years old girl, Chiman, survived and, despite her disabilities, has become an inspiration to the anti-chemical weapons movement in Iran.

BIOTERROR

196

The sardasht cemetery, Victims of chemical weapons part, 2008, Iran, Photographer: Mehdi Hasani (detail of photo) Shargh Daily

Bombed houses of sardasht, 1987, Iran, From the archive of Sardasht's Chemical Warfare Victims association.

I donâ&#x20AC;&#x2122;t want to remember but as soon as I close my eyes as if here has just been bombarded. Leila takes us to a room. â&#x20AC;&#x153;Look at here also here. My brother, Ibrahim was not home. She stared at the corner of the room. My son was sleeping here. She was choked with tears: my daughter was playing with her doll.

CURRENT CONDITIONS OF CHEMICALLY AFFECTED PEOPLE IN SARDASHT

197

Sardasht cemetery -chemical weapon's victims part (the whole family), 2008, Iran, Photographer: Mehdi Hasani (detail of photo), Shargh Daily Citizens of sardaht gathering in the main square for anniversary of the victims of chemical weapons, 2008, Sardasht-Iran, Photographer: Mehdi Hasani(detail of photo)

BIOTERROR

198

She has been waiting since she was 6 months old. She is as old as the bombardment event. She looked in our eyes. I was six months old when I was affected by chemicals. My mother died at that moment with my sister Sabieh who was 5 years old. She showed her self-sacrifice card. First and last name: Timen Saeidpour. City: Sardasht, province: Western Azarbayjan.

Sardasht after chemical bombardment, 1987, During Iran-Iraq war, 1980-88, From the archive of Sardasht's Chemical Warfare Victims association. Cancerious skin's cell

CURRENT CONDITIONS OF CHEMICALLY AFFECTED PEOPLE IN SARDASHT

199

Every day we came back from cemetery and a new dead person. Someone had a headache and died. Someone got blind and died. Pregnant women aborted for 5 years. For some time, no plant grew here.

BIOTERROR

200

The secretary of legal committee for chemically injured people in Sardasht believes that this committee is the first non-profit entity for chemically injured people in the organization of prohibition of chemical weapns development in Lahe, Holland and now Iran has two supervisor chairs in this committee in which the authorities of the "Foundation for Martyrs and Devotees Affairs" determine the rights for 6600 chemical victims in medical commissions of Sardasht. Othman Mozayyan says: the head of Expediency Assembly in 2002 explicitly stated in sermons of Friday Prayers that 8024 people were chemical victims and condemned the crimes committed by Baathi regime. The secretary of legal committee for chemically injured people in Sardasht believes that this committee is the first non-profit entity for chemically injured people in the organization of prohibition of chemical weapns development in Lahe, Holland and now Iran has two supervisor chairs in this committee in which the authorities of the "Foundation for Martyrs and Devotees Affairs" determine the rights for 6600 chemical victims in medical commissions of Sardasht. Othman Mozayyan says: the head of Expediency Assembly in 2002 explicitly stated in sermons of Friday Prayers that 8024 people were chemical victims and condemned the crimes committed by Baathi regime. He added: investigations show that about 9 months after chemical bombardments in Sardasht, Colonel Melopanine, chemical weapons expert, who was a supervisor for dispatched board by the UN, announced the number of victims by referring to their names. Mozayyan expressed that these two historical documents witness the large number of victims and added: unfortunately, after 25 years from that event, authorities in "Foundation for Martyrs and Devotees Affairs" in western Azarbayejan province have issued devoteesâ&#x20AC;&#x2122; cards only for 1362 people.

CURRENT CONDITIONS OF CHEMICALLY AFFECTED PEOPLE IN SARDASHT

SARDASHT STILL HAS THE LACK OF MEDICAL FACILITIES AND ENOUGH HEALTH PROFESSIONAL CAST

201

The member of parliament for Sardasht and Piranshahr in Islamic Consultative Assembly said (as in previous years, criticizing the lack of attention to the plight of the chemical warfare agent victims' of Sardasht) to Mehr News Agency: Unfortunately, after 24 years of this humanitarian disaster the victims situation is much worse than in previous years. Mohammad Partouvi continued: until last year when the chemical injuried were facing many problems it had a valid reason: "the lack of codified law for it." But since last year with the adoption of this comprehensive law on chemical warfare injuries, no reason or excuse for this case is acceptable. The comprehensive law of chemical injuries codification has not yet been implemented by the previous year.

BIOTERROR

202

The Foreign Affairs Ministry of Iran is neglecting and not pressing to seek compensation for the people of Sardasht from Iraq.

Sardasht city outskirts, 2011, Iran, Photographer: Golnar Kat

CURRENT CONDITIONS OF CHEMICALLY AFFECTED PEOPLE IN SARDASHT

In continuation, pointing to the court trials of the Baath leaders in Iraq in relation to the chemical bombing he said: By having this court, the people of Halabja were enabled to file their complaints and defend their rights for obtaining what were their rights. But unfortunately, the complaints of the Association for Support of the Chemical Victims of Sardasht to this court have not had any significant results. Mr. Partovi by mentioning that less than two months is remaining of the legal deadline time for this court said: For demanding the rights of the chemical victims of Sardasht, the Members of Parliaments for the Kurdish regions have written a letter to the Foreign Affairs minister and the National Security Commission of the parliament, but yet there has not been any answer received in this matter. 203

According to the representatives of the Parliament Sardasht and Piranshahr, this court will be held accountable if the Iranian government complained about the bombing with chemical weapons and Not a forum.

204

BIOTERROR 1- calendar of Iran and Iraq war, edition 4, introduction, page 29, Aubalance, page 30. 2- www.irdc.ir/fa/content/6483/default.aspx 3- Primary Contributor: Joseph Frankel ,Encyclopædia Britannica 4- www.livejournal.ru/themes/id/18167 5- www.kurdistan.us/ 6- www.chemical-victims.com/HomePage. aspx?TabID=3975&Site=chemical&Lang=fa-IR 7- TOXICOLOGICAL PROFILE FOR SULFUR MUSTARD/ U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES/ Public Health Service/ Agency for Toxic Substances and Disease Registry/ September 2003 8- Chemical warfare agents, Journal of Pharmacy and BioAllied Sciences 16-Aug-2010, R Vijayaraghavan, K Ganesan, SK Raza 9- Lσpez-Muρoz F, Alamo C, Guerra JA, Garcνa-Garcνa P. The development of neurotoxic agents as chemical weapons during the National Socialist period in Germany. Rev Neurol 2008;47:99-106. Back to cited text no.(15) 10-Stuart JA, Ursano RJ, Fullerton CS, Norwood AE, Murray K. Belief in exposure to terrorist agents: Reported exposure to nerve or mustard gas by Gulf War veterans. J Nerv Ment Dis 2003;191:431-6. 11-Hoenig SL. Compendium of chemical warfare agents. Springer Science, New York, USA, 2007. 12-www.hra-news.org 13-Holstege CP, Kirk M, Sidell FR. Chemical warfare. Nerve agent poisoning. Crit Care Clin. Oct 1997;13(4):923-42. 14-www.fas.org/nuke/guide/usa/doctrine/army/mmcch/NervAgnt. LONG TERM EFFECTS 15-www.rahekargar.wordpress.com/2012/05/04/m-36/ 16-www.lkt.ir/index.php?option=com content&view=article&id=825:11-67&catid=1:latest-news&Itemid=71 17-www.sajedeh.ir 18-www.cia.gov/library/reports/general-reports-1/gulfwar/cwagents/index.htm 19-http://pmj.bmj.com/content/77/907/336. full Postgraduate Medical journal (Postgrad Med J 2001;77:336 doi:10. 1136/pmj.77.907.336) 20-www.ppu.org.uk/genocide/g_bosnia3.html 21-www.omdr.com.br/instalador/rwanda-colonization 22-www.shelbystark.edublogs.org/2010/11/14/the-bosnia-genocide/ 23-www.isis-online.org/publications/iraq/tuwaitha.html 24-THE KURDS IN SYRIA, The Forgotten People www.uc.irpdf.com/uploads/1316107564.pdf 25-www.chemical-victims.com/ 26-www.ebtekarnews.com/ebtekar/Article.aspx?AID=6967 27-www.hayat.ir/?a=content.id&id=94464 28-www.pathologyoutlines.com/thyroid.html 29-www.spiegel.de/spiegel/print/d-13507995.html

SOURCES

Army Support by Iranian women, Beginning of the Iran-Iraq war, 1980, Fars News Agancy

205

30-Henner Fürtig: Der irakisch-iranische Krieg. Akademie Verlag GmbH, 1992, ISBN 3-05-001905-0. 31-http://www.chemical-victims.com/HomePage.aspx?TabID=3975&Site=chemical &Lang=fa-IR 32-www.en.wikipedia.org/wiki/Yellow_rain 33-http://video.msnbc.msn.com/msnbc/4997957#4997957 34-http://www.ushmm.org/wlc/fa/article.php?ModuleId=10007043 ‫؟‬ ‫ نسل کشی چیست‬،‫دایره المعارف هولوکاست‬ 35-Ziayi Bigdeli, Mohammad Reze, general international law, 24th edition, Ganje danesh publications, page 456, Tehran 2006 36-Henner Fürtig: Der irakisch-iranische Krieg. Akademie Verlag GmbH, 1992, ISBN 3-05-001905-0. 37-www.tebyan.net/Archive/Occasions/2006/3/16/16596.html 38-Lafayette, Lev (July 26, 2002). "Who armed Saddam?". World History Archives. 39-www.guardian.co.uk/politics/2003/mar/06/uk.iraq 40-www.ebtekarnews.com/ebtekar/Article.aspx?AID=6967 transcript of Rafsanjani's memoirs, 1364 41-Dilip Hiro, The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict. New York: Routledge Chapman & Hall, Inc., 1991. S. 250 42-www.ebtekarnews.com/ebtekar/Article.aspx?AID=6967 43-www.theage.com.au/articles/2003/03/24/1048354513413.html 44-United Nations (1986), Report of the Mission Dispatched by the Secretary-General to Investigate Allegations of the Use of Chemical Weapons in the Conflict Between the Islamic Republic of Iran and Iraq, New York, NY: United Nations Security Council. March 12, 1986: 19. 45-Dunn P. (1987), Chemical Aspects of the Gulf War, 1984–1987: Investigations by the United Nations, Ascot Vale, Australia: Materials Research Laboratories. 46-www.aftabnews.ir/vdcb8zbrhsbwa.html ۱۳:۴۹ ‫ ساعت‬۱۳۸۵ ‫ تير‬۸ ‫ پنجشنبه‬,‫خارجی آرشيو گفتگو سياسی‬ 47-www.opcw.org/news-publications/publications/history-of-the-chemicalweapons-convention/ 48-www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1541411/EU-plans-far-reachinggenocide-denial-law.html 49-www.rasekhoon.net/Article/Show-18358.aspx

‫‪BIOTERROR‬‬

‫‪206‬‬

‫‪ -50‬بمباران شیمیایی شهرها ‪ /‬ارتش جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬سازمان عقیدتی سیاسی‬ ‫‪.1364 /‬‬ ‫‌ و‬ ‫‍ی‬ ‫‍ای‬ ‫‍ی‬ ‫یم‬ ‫‍‍‬ ‫‌ ش‬ ‫‍ای‬ ‫‌ه‬ ‫‍الح‬ ‫ی س‬ ‫‍ر‌‬ ‫گی‬ ‫‍ار‍‬ ‫‍ه ک‬ ‫ت و ب‬ ‫‍‌‬ ‫‍اش‬ ‫‍ب‬ ‫‍د‪ ،‬ان‬ ‫‍ی‬ ‫‍ول‬ ‫‌‪ ،‬ت‬ ‫‍ه‬ ‫‍ع‬ ‫‍وس‬ ‫ع ت‬ ‫‍‌‬ ‫‍ن‬ ‫‌ م‬ ‫‍ون‬ ‫‍ی‬ ‫‍س‬ ‫‍وان‬ ‫‍ن‬ ‫‪ -51‬ک‬ ‫‍ر ‪.1382 /‬‬ ‫‍ت‬ ‫‌‌اش‬ ‫‍ک‬ ‫‍ال‬ ‫ی م‬ ‫‍‌‬ ‫عت‬ ‫ن‍‬ ‫‍‍‬ ‫ه ص‬ ‫‍ا‌‬ ‫‍گ‬ ‫نش‬ ‫‍ا ‪ /‬مترجم احمد میرزایی ‪ /‬دا‍‬ ‫‍ه‬ ‫م آن‬ ‫‍دا‌‬ ‫‍ه‬ ‫ان‬ ‫‪ -52‬حسین عالئی‪ ،‬جنگ شیمیایی و تهدید فزاینده‪ ،‬تهران‪ ،‬انتشارات اطالعات‪1367،‬‬ ‫‪ -53‬سند شماره ‪ 16128/S‬شورای امنیت‪ 3 ،‬نوامبر ‪1983‬‬ ‫‪ -54‬سند شماره ‪ 16139/S‬شورای امنیت‪ 9 ،‬نوامبر ‪1983‬‬ ‫‪ -55‬سند شماره ‪ 16154/S‬شورای امنیت‪ 16 ،‬نوامبر ‪1983‬‬ ‫‪ -56‬سند شماره ‪ 16193/S‬شورای امنیت‪ 29 ،‬نوامبر ‪1983‬‬ ‫‪ -57‬سند شماره ‪ 16433/S‬شورای امنیت‪ 7 ،‬مارس ‪1984‬‬ ‫‏های‬ ‫‏ ‪ 1384 /‬سالح‬ ‫‪ -58‬سپاه پاسداران انقالب اسالمی‪ ،‬مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ‬ ‫‏ ‪ /‬همایون توانا و شهریار‬ ‫‏ای و راههای مقابله با آن‬ ‫شیمیایی‪ ،‬میکربی و هسته‬ ‫ت ‪.1364 /‬‬ ‫نیک فرجام ‪ /‬المو‏‬ ‫‪ -59‬جنگ شیمیایی عراق علیه ایران به روایت اسناد سازمان ملل متحد ‪ /‬تدوین گر‬ ‫شهریار خاطری ‪ /‬نشر صریر ‪.1386 /‬‬ ‫‌های شیمیایی ‪ /‬وزارت امور خارجه‪ ،‬مرکز چاپ و انتشارات ‪/‬‬ ‫‪ -60‬سازمان منع سالح‬ ‫‪.1386‬‬ ‫‪ -61‬بمباران شیمیایی شهرها ‪ /‬ارتش جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬سازمان عقیدتی سیاسی‬ ‫‪1364 /‬‬ ‫‪ -62‬خضری شفیع ‪-‬بمباران شیمیایی اشنویه از واقعیت تا فراموشی‬ ‫هفته نامه صدای آشنا– شماره ‪.77‬‬ ‫‪ -63‬عثمان مزين ‪ :‬مدرس دانشگاه و دبير كميته حقوقي انجمن حمايت از مصدومين‬ ‫شيميايي سردشت‪ ,‬انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت ‪1391/4/7 -‬‬ ‫‪ -64‬عثمان مزين‪ ,‬ياد بود قربانيان شيميايي سردشت‪ ,‬منبع‪ :‬روزنامه اعتماد‪،‬‬ ‫شماره ‪ 2430‬به تاريخ ‪ ،91/4/8‬صفحه ‪8‬‬ ‫‪ -65‬فرهمند‪،‬رحیم‪, .‬انفال ژینوساید ملت کرد‪،1385،‬‬ ‫‪ -66‬عالیی‪،‬حسین و خواجه کاوسی‪،‬بابک(‪ .)1371‬صنایع‪،‬تسلیحات و خلع سالح شیمیایی ‪،‬‬ ‫تهران‪،‬دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی‬ ‫‪ -67‬منبع‪ :‬فصل نامه سیاست خارجی بهار ‪1367‬‬ ‫‪ -68‬مارف گول ژينوسايد ملك ُ‬ ‫‌چاپ دوم‪ ،‬انتشارات‬ ‫كرد‪ ،‬ترجمه بغداد خوشحالي‪،‬‬ ‫شابك‪ ،‬سال ‪1382‬‬ ‫‪ -69‬انجمن دفاع از حقوق مصدومين شيميايي سردشت(‪1388/11/11 )odvcw‬‬ ‫‪ -70‬خاطری‪،‬شهریار‪ « .‬قرن شیمیایی»‪ ،‬روزنامه شرق‪ ،‬شنبه ‪ 19‬اردیبهشت ‪،1385‬‬ ‫شماره ‪،747‬ص ‪21‬‬

SOURCES

207

Thanks to: Prof. Alex Jordan Prof. Dr.Walter Scheiffele Dr. Shahriyar Khateri (head of international communications section of tehran peace museum) Saleh Poor Aghdam (secretary of chemical-victims Association of sardasht) Prof. Dr.Wim Westerfeld Othman Mozayan (lawyer, kurdish activist) Hojjat Kat Rahamni Elaheh Sangsari Mehdi Hasani(photographer) Banafsheh Samgis(journalist) Kaveh Ghoreishi(journalist) Sareh Sangsari Dr.Ing. Esfandiar Sangsari Hamid Nouri

‫بیوترور‬

‫‪۲۰۷‬‬

‫با تشکر از‪:‬‬ ‫پروفسور الکس جردن‬ ‫پروفسور دکتر والتر شایفله‬ ‫شهریار خاطری (مدیر روابط بین‬ ‫المللی موزه صلح تهران)‬ ‫صالح پوراقدم (رییس انجمن‬ ‫حمایت از قربانیان سالح های‬ ‫شیمیایی سردشت)‬ ‫عثمان مزین (وکیل فعال کرد)‬ ‫پروفسور دکتر ویم وسترفلد‬ ‫حجت کت رحمانی‬ ‫الهه سنگسری‬ ‫مهدی حسنی (عکاس)‬ ‫بنفشه سامگیس (روزنامه نگار)‬ ‫کاوه قریشی (روزنامه نگار)‬ ‫ساره سنگسری‬ ‫اسفندیار سنگسری‬ ‫حمید نوری‬

‫‪۲۰۶‬‬

‫منابع‬

‫‪ -50‬بمباران شیمیایی شهرها ‪ /‬ارتش جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬سازمان عقیدتی‬ ‫سیاسی‪.1364 /‬‬ ‫‌ و‬ ‫‍ی‬ ‫‍ای‬ ‫‍ی‬ ‫‍م‬ ‫شی‬ ‫‌ ‍‬ ‫‍ای‬ ‫حه‬ ‫‍ال‌‬ ‫ی س‬ ‫‍ر‌‬ ‫‍ی‬ ‫‍ارگ‬ ‫‍ه ک‬ ‫ت و ب‬ ‫‍‌‬ ‫‍اش‬ ‫‍ب‬ ‫‍د‪ ،‬ان‬ ‫‍ی‬ ‫‍ول‬ ‫‌‪ ،‬ت‬ ‫‍ه‬ ‫‍ع‬ ‫‍وس‬ ‫‌ ت‬ ‫‍ع‬ ‫‍ن‬ ‫‌ م‬ ‫‍ون‬ ‫‍ی‬ ‫‍س‬ ‫‍وان‬ ‫‍ن‬ ‫‪ -51‬ک‬ ‫‍ر ‪.1382 /‬‬ ‫‍ت‬ ‫‌‌اش‬ ‫‍ک‬ ‫‍ال‬ ‫ی م‬ ‫‍‌‬ ‫‍ت‬ ‫نع‬ ‫ص‍‬ ‫‌ ‍‬ ‫‍اه‬ ‫‍گ‬ ‫‍ش‬ ‫‍ا ‪ /‬مترجم احمد میرزایی ‪ /‬دان‬ ‫‍ه‬ ‫م آن‬ ‫‍دا‌‬ ‫نه‬ ‫ا‍‬ ‫‪ -52‬حسین عالئی‪ ،‬جنگ شیمیایی و تهدید فزاینده‪ ،‬تهران‪ ،‬انتشارات اطالعات‪1367،‬‬ ‫‪ -53‬سند شماره ‪ 16128/S‬شورای امنیت‪ 3 ،‬نوامبر ‪1983‬‬ ‫‪ -54‬سند شماره ‪ 16139/S‬شورای امنیت‪ 9 ،‬نوامبر ‪1983‬‬ ‫‪ -55‬سند شماره ‪ 16154/S‬شورای امنیت‪ 16 ،‬نوامبر ‪1983‬‬ ‫‪ -56‬سند شماره ‪ 16193/S‬شورای امنیت‪ 29 ،‬نوامبر ‪1983‬‬ ‫‪ -57‬سند شماره ‪ 16433/S‬شورای امنیت‪ 7 ،‬مارس ‪1984‬‬ ‫‏های‬ ‫‏ ‪ 1384 /‬سالح‬ ‫‪ -58‬سپاه پاسداران انقالب اسالمی‪ ،‬مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ‬ ‫‏ ‪ /‬همایون توانا و شهریار‬ ‫‏ای و راههای مقابله با آن‬ ‫شیمیایی‪ ،‬میکربی و هسته‬ ‫ت ‪.1364 /‬‬ ‫نیک فرجام ‪ /‬المو‏‬ ‫‪ -59‬جنگ شیمیایی عراق علیه ایران به روایت اسناد سازمان ملل متحد ‪ /‬تدوین گر‬ ‫شهریار خاطری ‪ /‬نشر صریر ‪.1386 /‬‬ ‫‌های شیمیایی ‪ /‬وزارت امور خارجه‪ ،‬مرکز چاپ و انتشارات ‪/‬‬ ‫‪ -60‬سازمان منع سالح‬ ‫‪.1386‬‬ ‫‪ -61‬بمباران شیمیایی شهرها ‪ /‬ارتش جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬سازمان عقیدتی سیاسی‬ ‫‪1364 /‬‬ ‫‪ -62‬خضری شفیع ‪-‬بمباران شیمیایی اشنویه از واقعیت تا فراموشی‬ ‫هفته نامه صدای آشنا– شماره ‪.77‬‬ ‫‪ -63‬عثمان مزين ‪ :‬مدرس دانشگاه و دبير كميته حقوقي انجمن حمايت از مصدومين‬ ‫شيميايي سردشت‪ ,‬انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت ‪1391/4/7 -‬‬ ‫‪ -64‬عثمان مزين‪ ,‬ياد بود قربانيان شيميايي سردشت‪ ,‬منبع‪ :‬روزنامه اعتماد‪،‬‬ ‫شماره ‪ 2430‬به تاريخ ‪ ،91/4/8‬صفحه ‪8‬‬ ‫‪ -65‬فرهمند‪،‬رحیم‪, .‬انفال ژینوساید ملت کرد‪،1385،‬‬ ‫‪ -66‬عالیی‪،‬حسین و خواجه کاوسی‪،‬بابک(‪ .)1371‬صنایع‪،‬تسلیحات و خلع سالح شیمیایی ‪،‬‬ ‫تهران‪،‬دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی‬ ‫‪ -67‬منبع‪ :‬فصل نامه سیاست خارجی بهار ‪1367‬‬ ‫‪ -68‬مارف گول ژينوسايد ملك ُ‬ ‫‌چاپ دوم‪ ،‬انتشارات‬ ‫كرد‪ ،‬ترجمه بغداد خوشحالي‪،‬‬ ‫شابك‪ ،‬سال ‪1382‬‬ ‫‪ -69‬انجمن دفاع از حقوق مصدومين شيميايي سردشت(‪1388/11/11 )odvcw‬‬ ‫‪ -70‬خاطری‪،‬شهریار‪ « .‬قرن شیمیایی»‪ ،‬روزنامه شرق‪ ،‬شنبه ‪ 19‬اردیبهشت ‪،1385‬‬ ‫شماره ‪،747‬ص ‪21‬‬

۲۰۵

‫بیوترور‬ 30-Henner Fürtig: Der irakisch-iranische Krieg. Akademie Verlag GmbH, 1992, ISBN 3-05-001905-0. 31-http://www.chemical-victims.com/HomePage.aspx?TabID=3975&Site=chemical &Lang=fa-IR 32-www.en.wikipedia.org/wiki/Yellow_rain 33-http://video.msnbc.msn.com/msnbc/4997957#4997957 34-http://www.ushmm.org/wlc/fa/article.php?ModuleId=10007043 ‫؟‬ ‫ نسل کشی چیست‬،‫دایره المعارف هولوکاست‬ 35-Ziayi Bigdeli, Mohammad Reze, general international law, 24th edition, Ganje danesh publications, page 456, Tehran 2006 36-Henner Fürtig: Der irakisch-iranische Krieg. Akademie Verlag GmbH, 1992, ISBN 3-05-001905-0. 37-www.tebyan.net/Archive/Occasions/2006/3/16/16596.html 38-Lafayette, Lev (July 26, 2002). "Who armed Saddam?". World History Archives. 39-www.guardian.co.uk/politics/2003/mar/06/uk.iraq 40-www.ebtekarnews.com/ebtekar/Article.aspx?AID=6967 transcript of Rafsanjani's memoirs, 1364 41-Dilip Hiro, The Longest War: The Iran-Iraq Military Conflict. New York: Routledge Chapman & Hall, Inc., 1991. S. 250 42-www.ebtekarnews.com/ebtekar/Article.aspx?AID=6967 43-www.theage.com.au/articles/2003/03/24/1048354513413.html 44-United Nations (1986), Report of the Mission Dispatched by the Secretary-General to Investigate Allegations of the Use of Chemical Weapons in the Conflict Between the Islamic Republic of Iran and Iraq, New York, NY: United Nations Security Council. March 12, 1986: 19. 45-Dunn P. (1987), Chemical Aspects of the Gulf War, 1984–1987: Investigations by the United Nations, Ascot Vale, Australia: Materials Research Laboratories. 46-www.aftabnews.ir/vdcb8zbrhsbwa.html ۱۳:۴۹ ‫ ساعت‬۱۳۸۵ ‫ تير‬۸ ‫ پنجشنبه‬,‫خارجی آرشيو گفتگو سياسی‬ 47-www.opcw.org/news-publications/publications/history-of-the-chemicalweapons-convention/ 48-www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1541411/EU-plans-far-reachinggenocide-denial-law.html 49-www.rasekhoon.net/Article/Show-18358.aspx Army Support by Iranian women, Beginning of the Iran-Iraq war, 1980, Fars News Agancy

‫منابع‬

۲۰۴

1- calendar of Iran and Iraq war, edition 4, introduction, page 29, Aubalance, page 30. 2- www.irdc.ir/fa/content/6483/default.aspx 3- Primary Contributor: Joseph Frankel ,Encyclopædia Britannica 4- www.livejournal.ru/themes/id/18167 5- www.kurdistan.us/ 6- www.chemical-victims.com/HomePage. aspx?TabID=3975&Site=chemical&Lang=fa-IR 7- TOXICOLOGICAL PROFILE FOR SULFUR MUSTARD/ U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES/ Public Health Service/ Agency for Toxic Substances and Disease Registry/ September 2003 8- Chemical warfare agents, Journal of Pharmacy and BioAllied Sciences 16-Aug-2010, R Vijayaraghavan, K Ganesan, SK Raza 9- Lσpez-Muρoz F, Alamo C, Guerra JA, Garcνa-Garcνa P. The development of neurotoxic agents as chemical weapons during the National Socialist period in Germany. Rev Neurol 2008;47:99-106. Back to cited text no.(15) 10-Stuart JA, Ursano RJ, Fullerton CS, Norwood AE, Murray K. Belief in exposure to terrorist agents: Reported exposure to nerve or mustard gas by Gulf War veterans. J Nerv Ment Dis 2003;191:431-6. 11-Hoenig SL. Compendium of chemical warfare agents. Springer Science, New York, USA, 2007. 12-www.hra-news.org 13-Holstege CP, Kirk M, Sidell FR. Chemical warfare. Nerve agent poisoning. Crit Care Clin. Oct 1997;13(4):923-42. 14-www.fas.org/nuke/guide/usa/doctrine/army/mmcch/NervAgnt. LONG TERM EFFECTS 15-www.rahekargar.wordpress.com/2012/05/04/m-36/ 16-www.lkt.ir/index.php?option=com content&view=article&id=825:11-67&catid=1:latest-news&Itemid=71 17-www.sajedeh.ir 18-www.cia.gov/library/reports/general-reports-1/gulfwar/cwagents/index.htm 19-http://pmj.bmj.com/content/77/907/336. full Postgraduate Medical journal (Postgrad Med J 2001;77:336 doi:10. 1136/pmj.77.907.336) 20-www.ppu.org.uk/genocide/g_bosnia3.html 21-www.omdr.com.br/instalador/rwanda-colonization 22-www.shelbystark.edublogs.org/2010/11/14/the-bosnia-genocide/ 23-www.isis-online.org/publications/iraq/tuwaitha.html 24-THE KURDS IN SYRIA, The Forgotten People www.uc.irpdf.com/uploads/1316107564.pdf 25-www.chemical-victims.com/ 26-www.ebtekarnews.com/ebtekar/Article.aspx?AID=6967 27-www.hayat.ir/?a=content.id&id=94464 28-www.pathologyoutlines.com/thyroid.html 29-www.spiegel.de/spiegel/print/d-13507995.html

‫بیوترور‬

‫به گفته نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس‬ ‫شورای اسالمی‪ ،‬این دادگاه تنها در صورت شکایت دولت‬ ‫جمهوری اسالمی ایران در خصوص بمباران شیمیایی سردشت‪،‬‬ ‫پاسخگو خواهد بود و نه یک انجمن‪.‬‬

‫‪۲۰۳‬‬

‫وی در ادامه‪ ،‬با اشاره به تشکیل دادگاه محاکمه سران بعثی‬ ‫عراق‪ ،‬در رابطه با بمباران شیمیایی گفت‪ :‬با تشکیل این‬ ‫دادگاه‪ ،‬مردم حلبچه با طرح شکایت به این دادگاه و دفاع‬ ‫از حقوق خود توانستند احقاق حق کنند‪ .‬ولی متاسفانه شکایت‬ ‫انجمن حمایت از مصدومان شیمیایی سردشت به این دادگاه نتیجه‬ ‫قابل توجهی در برنداشته است‪.‬‬ ‫آقای پرتوی با بیان اینکه کمتر از دو ماه از وقت قانونی‬ ‫این دادگاه باقی مانده است‪ ،‬گفت‪ :‬برای احقاق حق مصدومان‬ ‫شیمیایی سردشت‪ ،‬نمایندگان مناطق کردنشین نامه ای خطاب به‬ ‫وزیر امور خارجه و کمیسیون امنیت ملی مجلس ارائه داده اند‪،‬‬ ‫ولی هنوز تاکنون جوابی در این زمینه دریافت نشده است‪.‬‬

‫وضعیت فعلی مصدومین شیمیایی سردشت و خاطراتشان‬

‫‪۲۰۲‬‬

‫وزارت امور خارجه ایران‬ ‫در گرفتن غرامت مردم سردشت‬ ‫از کشور عراق کوتاهی می کند‬

‫‪Sardasht city, 2011, Iran, Photographer: Golnar Kat‬‬

‫بیوترور‬

‫سردشت هنوز فاقد امکانات‬ ‫و کادر متخصص درمانی است‬

‫‪۲۰۱‬‬

‫نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس شورای اسالمی‬ ‫در گفتگو با خبرنگار مهر همانند سالهای قبل با‬ ‫انتقاد شدید از بی توجهی به وضعیت وخیم مصدومان‬ ‫شیمیایی سردشت به خبرنگار مهر گفت‪ :‬متاسفانه پس از‬ ‫گذشت ‪ 24‬سال از این فاجعه انسانی وضعیت مصدومان خیلی‬ ‫بدتر از سالهای قبل شده است‪.‬‬ ‫محمدعلی پرتوی ادامه داد‪ :‬تا سال گذشته اگر مصدومان‬ ‫شیمیایی با مشکالت فراوانی دست و پنجه نرم می کردند‬ ‫یک دلیل موجه با عنوان « نبود قانون مدون» تا حدودی‬ ‫پاسخگو بود ولی از سال گذشته با تصویب قانون جامع‬ ‫در خصوص جانبازان شیمیایی هیچ دلیل و بهانه در این‬ ‫زمینه قابل قبول نیست‪ .‬قانون جامع شناسایی جانبازان‬ ‫شیمیایی با گذشت یکسال اجرایی نشد‪.‬‬

‫وضعیت فعلی مصدومین شیمیایی سردشت و خاطراتشان‬

‫‪۲۰۰‬‬

‫تاكنون براساس آمار رسمي مسئوالن بنياد شهيد و امور ايثارگران‬ ‫استان آذربايجان غربي حدود ‪ 117‬نفر در طول ‪ 25‬سال گذشته از‬ ‫‌اند‪.‬‬ ‫شمار جانبازان شيميايي سردشت شهيد شده‬ ‫گزارشها نشان می دهد كه در سال ‪ ،1387‬هفت جانباز شيميايي‬ ‫بنام های «علی احمدی»‪« ،‬ابراهيم چوبدست»‪« ،‬خضر امين»‪« ،‬حاجی‬ ‫‌پور»‪« ،‬رحمان عزيز سواره»‪» ،‬ابراهيم‬ ‫احمد رحيمی»‪« ،‬رسول موسی‬ ‫‌ »آرمان معروفی آذر»‪،‬‬ ‫عليزاده» و در سال ‪ »1388‬فاطمه محمديان»‪،‬‬ ‫‌ «علی‬ ‫‌پور»‪،‬‬ ‫«غنچه زالوی»‪« ،‬شهال خضری»‪« ،‬حسن زبری»‪» ،‬ميرزا حسين‬ ‫‌پور»‪« ،‬عزيز عزيزپور»‪،‬‬ ‫محمدی»‪« ،‬عبدهللا معروفی آذر»‪« ،‬علی حسن‬ ‫‌ش»‪« ،‬نادر عليپور»‪« ،‬محمود شريفی» و «عبدالناصر‬ ‫‌ره‬ ‫«حسن حمه‬ ‫‌اند‪.‬‬ ‫قادرپور» به كاروان شهدای بمباران شيميايی سردشت پيوسته‬

‫دبير كميته حقوقي انجمن مصدومان شيميايي سردشت معتقد(اين‬ ‫انجمن نخستين تشكل غيردولتی مصدومان شيميايی در سازمان منع‬ ‫‌های شيميايی در الهه هلند و هم اكنون دارای‬ ‫توسعه و گسترش سالح‬ ‫دو كرسي ناظر در اين سازمان است‪ ).‬است كه مسئوالن بنياد شهيد‬ ‫و امور ايثارگران حقوق شش هزار و ‪ 600‬نفر از ساكنان قربانی‬ ‫‌های پزشكي تعيين درصد جانبازی‬ ‫شيميايی سردشت را در كميسيون‬ ‫‌كنند‪.‬‬ ‫پايمال كرده و می‬ ‫‌گويد كه رياست مجمع تشخيص مصلحت نظام در سال‬ ‫«عثمان مزين» مي‬ ‫‪ 81‬در خطبه نماز جمعه تهران به صراحت از مصدوميت و قربانی‬ ‫‌دهد و اين حركت و جنايت رژيم‬ ‫شدن هشت هزار و ‪ 24‬نفر خبر مي‬ ‫‌كند‪.‬‬ ‫بعثی را به شدت محكوم می‬ ‫‌دهد كه حدود ‪ 9‬ماه بعد از بمباران‬ ‫‌ها نشان می‬ ‫وی افزود‪ :‬بررسی‬ ‫شيميايي سردشت سرهنگ »ملوپانين« كارشناس تسليحات شيميايی كه‬ ‫سرپرستی هيات اعزامي شورای امنيت سازمان ملل در بررسی آمار‬ ‫مصدومان شيميايی سردشت را به عهده داشته است‪ ،‬شمار قربانيان‬ ‫بمباران شيميايی سردشت را با ذكر نام كوچك و بزرگ به اين‬ ‫‌كند‪.‬‬ ‫شورا اعالم مي‬ ‫مزين اين دو سند تاريخی را گواه درصد باالی مصدومان شيميايی‬ ‫سردشت عنوان كرد و افزود‪ :‬متاسفانه بعد از گذشت ‪ 25‬سال از‬ ‫اين حادثه و ورود به ربع قرن از اين رخداد غيرانسانی تاكنون‬ ‫مسئوالن سازمان بنياد شهيد و امور ايثارگران استان آذربايجان‬ ‫‌اند‪.‬‬ ‫غربی تنها براي يك هزار و ‪ 362‬نفر كارت جانبازی صادر كرده‬

‫بیوترور‬

‫«تیمن» از ‪ 6‬ماهگی توی صف‬ ‫ایستاده! همسن و سال است با‬ ‫‌حالتش را‬ ‫حادثه بمباران‪ ،‬نگاه بی‬ ‫‌های ما‪:‬‬ ‫‌ریزد توی چشم‬ ‫می‬ ‫«‪ 6‬ماهه بودم كه شیمیایی شدم‪،‬‬ ‫مادرم همان موقع شهید شد با صبیه‬ ‫خواهرم كه پنج ساله بود‪.‬‬ ‫‌آورد‪:‬‬ ‫‌اش را جلو مي‬ ‫كارت جانبازی‬ ‫‌خانوادگی جانباز‪ :‬تیمن‬ ‫«نام و نام‬ ‫سعیدپور؛ شهر‪ :‬سردشت؛ استان‪:‬‬ ‫آذربایجان غربی»‬

‫‪۱۹۹‬‬

‫‪Sardasht after chemical bombardment,‬‬ ‫‪1987, During Iran-Iraq war, 1980-88,‬‬ ‫‪From the archive of Sardasht's‬‬ ‫‪Chemical Warfare Victims association.‬‬ ‫‪Cancerious skin's cell‬‬

‫‪۱۹۸‬‬

‫وضعیت فعلی مصدومین شیمیایی سردشت و خاطراتشان‬

‫«‪...‬هر روز كه از‬ ‫‌شنیدیم‬ ‫‌گشتیم می‬ ‫قبرستان برمی‬ ‫‌گفتند‪ :‬فالنی‬ ‫یك نفر مرده‪ .‬می‬ ‫مرد!‬ ‫سرش درد می‬ ‫‌كرد‪ُ ،‬‬ ‫مرد!‬ ‫فالنی كور شد‪ُ ،‬‬ ‫‌های حامله تا چند سال بچه‬ ‫زن‬ ‫‌كردند‪.‬‬ ‫سقط می‬ ‫حتی اینجا گل و گیاه‬ ‫‌آمد تا یك مدت ‪»...‬‬ ‫هم درنمی‬

‫بیوترور‬

‫‪The sardasht‬‬ ‫‪cemetery, Victims‬‬ ‫‪of chemical weapons‬‬ ‫‪part, 2008, Iran,‬‬ ‫‪Photographer:‬‬ ‫‪Mehdi Hasani‬‬ ‫)‪(detail of photo‬‬ ‫‪Shargh Daily‬‬

‫‪۱۹۷‬‬

‫‌خواهم یادم بیاید‬ ‫« نمی‬ ‫‌هایم را‬ ‫اما همین كه چشم‬ ‫‌بندم انگار اینجا را‬ ‫كه می‬ ‫‌اند‪».‬‬ ‫تازه بمباران كرده‬ ‫لیال ما را دنبال خودش‬ ‫‌كشد داخل اتاق‪« :‬اینجا‬ ‫می‬ ‫را ببینید همین جا‬ ‫خوابیده بودم كه شیمیایی‬ ‫زدند‪ .‬دختر و پسرم هم‬ ‫‌جا بودند‪ ،‬دادا‬ ‫همین‬ ‫ابراهیم خانه نبود‪».‬‬ ‫‌دوزد به‬ ‫نگاهش را می‬ ‫كنج اتاق‪« :‬اینجا پسرم‬ ‫‌كند‪:‬‬ ‫خوابیده بود‪ ».‬بغض می‬ ‫«اینجا دخترم با عروسكش‬ ‫‌كرد‪».‬‬ ‫بازی می‬

‫‪Bombed houses‬‬ ‫‪of sardasht, 1987,‬‬ ‫‪Iran, From the archive‬‬ ‫‪of Sardasht's Chemical‬‬ ‫‪Warfare Victims‬‬ ‫‪association.‬‬

‫وضعیت فعلی مصدومین شیمیایی سردشت و خاطراتشان‬

۱۹۶

۱۹۵

‫بیوترور‬

‫وضعیت فعلی مصدومین شیمیایی سردشت و خاطراتشان‬

Mr. S. is 25% disabled and his sister is 70% disabled. The 2-year-old girl, Chiman, survived and, despite her disabilities, has become an inspiration to the anti-chemical-weapons movement in Iran.

۱۹۴

On 16 April 1987, a sulfur mustard bomb dropped on a family farm in the village of Alout in the Baneh region. The entire S. family was injured, and several other villagers were exposed by wind-borne vapors. Mr.S., his pregnant wife, their two small daughters, and Mr. S.›s sister were evacuated to Loghmaan hospital, Tehran The four-year-old girl died two hours after the visit of the UN investigating team. The mother and unborn baby died about a week later.5

‫بیوترور‬

‫‪۱۹۳‬‬

‫بیشترین مراجعات حاکی‬ ‫از عدم توجه الزم به‬ ‫مصدومین از لحاظ تشخیص‬ ‫مصدومیت آنان وهمچنین‬ ‫قرار دادن آنان به‬ ‫عنوان مصدومین شیمیایی‬ ‫است که این امر به‬ ‫ادعای مصدومان از طریق‬ ‫بنیادها و نهادهای‬ ‫ذی ربط رعایت نشده‬ ‫است‪ .‬به همین جهت موج‬ ‫انتقاد از نحوه برخورد‬ ‫با مشکالت آنها پا برجا‬ ‫بوده است‪ .‬هنوز علی‬ ‫رغم اعزام چند هیات به‬ ‫سردشت برای بررسی مجدد‬ ‫میزان مصدومیت ها‪ ،‬هیچ‬ ‫پاسخ مناسبی که موجب‬ ‫تجدید نظر در میزان‬ ‫مصدومیت ها گردد‪،‬‬ ‫ارائه نشده است‪.‬‬

‫وضعیت فعلی مصدومین شیمیایی سردشت و خاطراتشان‬

‫‪۱۹۲‬‬

‫با گذشت دو دهه از فاجعه‬ ‫کاربرد سالح های شیمیایی‪،‬‬ ‫هنوز پیامدهای انسانی و زیست‬ ‫محیطی این سالح ها تهدیدی جدی‬ ‫برای سالمت قربانیان و محیط‬ ‫زیست منطقه به شمار می رود و‬ ‫دهها هزار نفر از قربانیان آن‬ ‫هنوز از عوارض و صدمات مزمن‬ ‫ناشی از به کار گیری سالح های‬ ‫ممنوعه و سمی رنج می برند‪.‬‬ ‫سوختگی های پوستی‪ ،‬تحریک‬ ‫شدید چشم ها‪ ،‬گرفتاری دستگاه‬ ‫تنفسی فوقانی و عوارض‬ ‫خونی تنها بخشی از مشکالت‬ ‫بازماندگانی است که از دردهای‬ ‫طوالنی و وخیم در عذابند‪.‬‬ ‫پزشکان انگلیسی می گویند‪:‬‬ ‫بازماندگان بمباران شهر حلپچه‬ ‫که بیش از ‪5‬هزار کشته داشت به‬ ‫بیماری های روانی‪ ،‬پوستی و‬ ‫مغزی بسیار خطرناک مبتال هستند‬ ‫و تعداد بیماران سرطانی زیاد‬ ‫است‪ .‬این سالح ها دارای تاثیر‬ ‫موروثی بوده و از نسلی به نسل‬ ‫دیگر منتقل می شوند‪.‬‬

‫‪In 2007, almost 20 years‬‬ ‫‪after the end of the war,‬‬ ‫‪approximately 55,000‬‬ ‫‪Iranians are registered as‬‬ ‫‪receiving care for chronic‬‬ ‫‪effects from chemical‬‬ ‫‪weapons injuries.‬‬ ‫‪Of these, 7,500 are‬‬ ‫‪civilians (including 3,000‬‬ ‫‪women). An additional‬‬ ‫‪15,000 civilians including‬‬ ‫‪6,000 women), are‬‬ ‫‪estimated to be currently‬‬ ‫‪affected by chemical‬‬ ‫‪weapons injuries but not‬‬ ‫‪included in the national‬‬ ‫‪registry.‬‬ ‫دکتر خاطری با اشاره به آمار‬ ‫کل مصدومین شیمیایی کشور می‬ ‫گوید‪« :‬تا به امروز ‪ 100‬هزار‬ ‫نفر از مصدومین شیمیایی در‬ ‫بیمارستان ها معالجه شده اند‬ ‫و دارای پرونده پزشکی هستند‪.‬‬ ‫از این تعداد نزدیک به ‪50‬‬ ‫هزار نفر به علت عوارض و‬ ‫عالیم دیررس تحت درمان هستند‪.‬‬ ‫اما طبق برآوردها؛ حدود ‪4‬‬ ‫میلیون نفر درگیر جنگ بوده‬ ‫اند که دست کم یک میلیون‬ ‫نفر از آنان در معرض سالح‬ ‫های شیمیایی قرار گرفته و‬ ‫آلوده شده اند‪ .‬امکان دارد‬ ‫این افراد دارای عوارض دیررس‬ ‫باشند‪».‬‬

‫بیوترور‬

۱۹۱

‫وضعیت فعلی‬ ‫مصدومین شیمیایی‬ ‫سردشت‬ ‫و خاطراتشان‬

Aniversary sardasht's victims of chemical Warfare, Iran, 2008, Photographer: Mehdi hasani (detail of photo), Shargh Daily

‫وضعیت فعلی مصدومین شیمیایی سردشت و خاطراتشان‬ From the archive of Sardasht's Chemical Warfare Victims association.

"Parvin" a victim of chemical weapons from sardasht, 2008, Tehran

۱۹۰

‫این سالح ها دارای‬ ‫تاثیرات موروثی‬ ‫هستند و از نسلی‬ ‫به نسل دیگر‬ .‫منتقل می شوند‬

Kurdish citizen from sardasht-Iran, 2008, photographer: Mehdi hasani(detail of photo), Shargh Daily

‫بیوترور‬

‫‪The chemical bomb of Iraq warfares‬‬

‫‪۱۸۹‬‬

‫‪The memory photo of the iranian‬‬ ‫‪soldjers during the Iran-Iraq war,‬‬ ‫‪1980-88‬‬

‫نقض ساير مقررات الزام آور‬ ‫درباره ممنوعيت استعمال گازهاي‬ ‫خفه كننده‪ ،‬ميكروبي و شيميايي و‬ ‫مدد رساندن برخي كشورها به عراق‪،‬‬ ‫در دوران جنگ به معناي زير پا‬ ‫گذاشتن اصل بي طرفي كشورها بوده‪،‬‬ ‫كه تاكنون اين موارد از سوي دولت‬ ‫متبوع زيان ديدگان كه كشور ايران‬ ‫است در عرصه بين المللي و براي‬ ‫اعمال مجازات هاي بين المللي و‬ ‫مطالبه خسارات قربانيان مورد‬ ‫توجه قرار نگرفته است‪ .‬بي شك طرح‬ ‫آن در مجامع بين المللي و تثبيت‬ ‫در اسناد قضايي مرتبط‪ ،‬مي تواند‬ ‫مبناي الزم براي احقاق حداقل حقوق‬ ‫قربانيان را فراهم كند‪ .‬تاكنون‬ ‫هيچ دعوايي عليه شركت ها و‬ ‫كشورهايي كه ياري گر كشور عراق در‬ ‫تجهيز و تسليح وي به سالح شيميايي‬ ‫بوده اند مطرح نشده‪ :‬در حالي كه‬ ‫اين امر نبايد فراموش شود كه‬ ‫بدون حمايت آنان به عنوان معاون‬ ‫در ارتكاب جنايات مذكور‪ ،‬وقوع آن‬ ‫فجايع امكان پذير نبوده و ترديدی‬ ‫هم در انتساب اين جنايات به حكومت‬ ‫عراق و اطالع آنها از قصد صدام در‬ ‫تهيه سالح هاي شيميايي وجود ندارد‪.‬‬

‫‪۱۸۸‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫خانم زیگفلد وكیل ‪ 15‬نفر از‬ ‫شكات ایرانی بود كه در آن‬ ‫دادگاه طرح دعوی كرده و سه نفر‬ ‫‌ی‬ ‫‌ی عراق در جلسه‬ ‫نیز از حلبچه‬ ‫دادگاه حضور داشتند‪ .‬دادستان‬ ‫پرونده برای به دست آوردن‬ ‫‌ها‪ ،‬عالوه بر سفر به ایران‪،‬‬ ‫سرنخ‬ ‫به ‪ 9‬كشور دیگر نیز مسافرت‬ ‫كرد‪ .‬همچنین در آن دادگاه‬ ‫‌های‬ ‫‌هایی ارایه شد كه در سال‬ ‫نامه‬ ‫‪ 1998 ،1992‬و ‪ 2002‬توسط دولت‬ ‫عراق برای سازمان ملل به صورت‬ ‫محرمانه نگاشته شده بوده كه‬ ‫صرفا ‪ 5‬كشور عضو از محتویات آن‬ ‫مطلع بودند كه در آن اطالعاتی در‬ ‫مورد «فرانس فان رات» و برخی‬ ‫از مقامات عراقی مطرح شده بود‪.‬‬ ‫وی افزود‪« :‬فرانس فان رات» در‬ ‫دادگاه مذكور‪ ،‬به اتهام معاونت‬ ‫در جنایات جنگی به ‪ 15‬سال حبس‬ ‫محكوم شده كه اكنون نیز در حال‬ ‫سپری كردن دوران محكومیت است‪.‬‬ ‫وكالی وی به حكم صادره اعتراض‬ ‫كردند و اكنون پرونده در دادگاه‬ ‫تجدیدنظر شهر الهه كشور هلند‬ ‫در حال رسیدگی است‪».‬‬

‫بیوترور‬

‫مزین ادامه داد‪ :‬دادستان پرونده‪ ،‬انتساب اتهام جنایت‬ ‫جنگی را به خاطر حمله به منطقه آلوت در شهر بانه در‬ ‫سال ‪ ،1987‬حمله به شهر سردشت در سال ‪ ،1987‬حمله به‬ ‫روستای زرده در استان كرمانشاه و حمله به شهر اشنویه‬ ‫در سال ‪ 1988‬و حمالت متعدد شیمیایی علیه نظامیان‬ ‫ایرانی در آبادان ‪ 1986‬و حمله به بیمارستان این شهر‬ ‫بیان كرد‪.‬‬

‫‪۱۸۷‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۸۶‬‬

‫مجروحان سالح های شیمیایی‬ ‫در سردشت‪ ،‬ایران‪-‬بیمارستان های تبریز‪،۱۳۶۶ ،‬‬ ‫جنگ ایران‪-‬عراق‪ ،‬آرشیو انجمن حمایت‬ ‫از قربانیان سالح های شیمیایی‬

‫بیوترور‬

‫‪...‬ابتدا قصد طرح اتهام‬ ‫‌كشی‪ ،‬به خاطر بمباران‬ ‫نسل‬ ‫شیمیایی شهرهای حلبچه‪،‬‬ ‫زریوار و بادیسان را‬ ‫داریم‪...‬‬

‫‪۱۸۵‬‬

‫قربانیان سالح های شیمیایی در حلبچه‪ ،‬عراق‪ ،۱۳۶۶ ،‬جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫آرشیو انجمن حمایت از قربانیان سالح های شیمیایی‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۸۴‬‬

‫دبیر انجمن غیر دولتی دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت‬ ‫(‪ )ODVCW‬که در سال ‪ 1380‬تاسیس شده در مورد تالش های صورت‬ ‫‪ « :‬در همان سال تقاضای‬ ‫گرفته در دادگاه بین المللی می گوید‌‬ ‫‌های شیمیایی (‪ )OPCW‬مطرح شد‬ ‫عضویت در سازمان منع گسترش سالح‬ ‫‌های شیمیایی‬ ‫كه مورد پذیرش قرار گرفت‪ .‬سازمان منع گسترش سالح‬ ‫دارای ‪ 167‬عضو و ‪ 20‬انجمن است‪ .‬وی افزود‪ :‬پس از مطرح شدن این‬ ‫مساله در مطبوعات هلند و حضور آقایان «رحیم كریمی واحد» و‬ ‫‌جا‪ ،‬شكایت‬ ‫«صالح عزیز پوراقدم» (دو تن از شیمیاییان) در آن‬ ‫‌ی محاكمه نیز‬ ‫مربوط به شیمیاییان سردشت مطرح شده و اولین جلسه‬ ‫‌یی و یك‬ ‫در ‪ 18‬مارس سال ‪ 2005‬با حضور سه نفر از شكات حلبچه‬ ‫نفر از سردشت برگزار شد‪ .‬بر اساس مقررات هلند‪ ،‬صرفا اتباع‬ ‫‌های داخلی این كشور طرح شكایت كنند‪،‬‬ ‫‌توانند در دادگاه‬ ‫هلندی می‬ ‫لذا طرح پرونده را با حضور دو تن از مردم حلبچه و یك شهروند‬ ‫‌ی تیر ماه سال ‪ 1366‬است‪ ،‬شروع‬ ‫سردشتی كه خود قربانی واقعه‬ ‫كردیم‪.‬‬ ‫مزین گفت‪ :‬پس از مطرح شدن موضوع‪ ،‬دادستان پرونده بر اساس دعوت‬ ‫ما در سال ‪ 1384‬به ایران سفر كرده و به مدت سه روز در سردشت‬ ‫‌كه اطالعات الزم در رابطه با بمباران‬ ‫اقامت داشت‪ .‬وی با بیان این‬ ‫شیمیایی ایران در اختیار دادستان پرونده قرار گرفت‪ ،‬گفت‪ :‬آقای‬ ‫تیفن (دادستان پرونده) به كرمانشاه و آبادان نیز مسافرت كرده‬ ‫‌ای در دفتر خدمات حقوقی ریاست جمهوری گفت در ابتدا‬ ‫و در جلسه‬ ‫‌كشی‪ ،‬به خاطر بمباران شیمیایی شهرهای حلبچه‪،‬‬ ‫قصد طرح اتهام نسل‬ ‫زریوار و بادیسان را داریم كه البته خود نیز احتمال عدم اثبات‬ ‫‌ی دوم‪ ،‬اتهام‬ ‫این اتهام را بیان كرد‪... .‬همچنین گفت كه در درجه‬ ‫جنایت جنگی را برای وی مطرح خواهیم كرد‪.‬‬

۱۸۳

‫بیوترور‬

Defected human cells, Biology of cancer 2007, Humbold University Berlin

‫‪۱۸۲‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫بیوترور‬

‫نقش جامعه بین المللی‬

‫در هلند در حال‬ ‫برگزاری است‪ ،‬اظهار‬ ‫داشت‪ :‬فرانس فان‬ ‫رات به تهیه و فروش‬ ‫‌ی تولید‬ ‫مواد اولیه‬ ‫‌های شیمیایی به‬ ‫سالح‬ ‫حكومت صدام متهم‬ ‫است‪ .‬وی موادی را‬ ‫از كشورهای مختلفی‬ ‫مانند ایتالیا‪ ،‬ژاپن‪،‬‬ ‫فرانسه‪ ،‬سوئد‪ ،‬هلند‬ ‫و آمریكا تهیه و به‬ ‫كشور عراق منتقل و‬ ‫عراق نیز در تهیه و‬ ‫‌های شیمیایی‬ ‫تولید سالح‬ ‫و گاز خردل و اعصاب‬ ‫و روان از این مواد‬ ‫‌كرده است‪.‬‬ ‫استفاده می‬

‫‪۱۸۱‬‬

‫اهمیت و جایگاه مسئولیت در‬ ‫جامعه بین المللی‪ ،‬به مراتب‬ ‫بیش از جامعه داخلی است‪.‬‬ ‫مسائل حقوقی جامعه بین المللی‬ ‫محیطی است که کشورها براساس‬ ‫حاکمیتشان آزادانه تصمیم‬ ‫میگیرند‪ .‬مسئولیت بین المللی‬ ‫به عنوان ساز و کار قانونمند‪،‬‬ ‫اساسی و ضروری روابط متقابل‬ ‫کشورهاست‪.‬‬ ‫مسئولیت بین المللی به مثابه‬ ‫یک نهاد حقوقی بین المللی‬ ‫عبارت است از‪ :‬الزام جبران‬ ‫خسارت (مادی یا معنوی) وارد‬ ‫به تابعان حقوق بین الملل‬ ‫(کشورها و سازمانهای بین‬ ‫المللی) که این خسارت باید‬ ‫ناشی از عمل یا خودداری از‬ ‫برخورد با عمل غیرانساني‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫‌ی‬ ‫عثمان مزین‪ ،‬دبیر كمیته‬ ‫حقوقی انجمن دفاع از حقوق‬ ‫مصدومان شیمیایی سردشت در‬ ‫‌وگو با خبرنگار حقوقی‬ ‫گفت‬ ‫خبرگزاری دانشجویان ایران‬ ‫(ایسنا) با اشاره به این‌كه‬ ‫اكنون دادگاه تجدیدنظر «فرانس‬ ‫فان رات» (تاجر هلندی كه در‬ ‫تامین مواد شیمیایی استفاده‬ ‫‌های شیمیایی به كار‬ ‫شده در بمب‬ ‫رفته در جنگ عراق علیه ایران‬ ‫نقش داشته)‬

‫‪۱۸۰‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫با وجود این تاکید ها در جریان جلسات محاكمه علي حسن المجيد‬ ‫كه به اتهام صدور دستور بمباران هاي شيميايي مناطق مختلف‬ ‫كردستان عراق و نقاط مسكوني و نظامي در ايران به علی شيميايی‬ ‫معروف شد موضوع حقوق پايمال شده قربانيان و مصدومين شيميايی‬ ‫ايران مطرح نشد‪.‬‬ ‫‌«با توجه به شكوائيه ای كه اين انجمن‬ ‫اما آقای مزین می گوید‪:‬‬ ‫در خصوص بمباران شيميايی سردشت به محضر دادگاه نامبرده تسليم‬ ‫کرده و مردم زیاندیده سردشت جزء اولین شاکیان در دادگاه ویژه‬ ‫عراق بوده اند‪ ،‬موجبات نگراني مردم سردشت و قربانیان شیمیایی‬ ‫این شهر و ديگر افراد بشر دوست را فراهم مي آورد‪.‬‬ ‫عالوه بر آن شايسته بود در اين محاكمه اتهامات وارده به اعضای‬ ‫حزب بعث بر اساس اهميت و ابعاد آن مورد رسيدگی قرار می گرفت‬ ‫كه بی توجهي به اين مهم موجبات مخفی ماندن بسياری از زوايای‬ ‫مبهم جنايات ارتكابی تحت عنوان انفال كه در اصل نسل كشی محسوب‬ ‫می شود و همچنين چگونگی دسترسی به دانش الزم برای تولید و‬ ‫بکارگیری سالحهای ممنوعه شيميايي گرديده است‪».‬‬

‫سربازان ایرانی در حال‬ ‫امداد رسانی به مجروحان‬ ‫حلبچه‪۱۳۶۶ ،‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۷۹‬‬

‫‪۱۷۸‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫سرباز های ایرانی با ماسک های‬ ‫ضد شیمیای در مناطق آلوده به‬ ‫گازهای سمی‪ ،‬زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫جنوبغربی ایران‪۱۳۵۹-۱۳۶۷ ،‬‬

‫بیوترور‬

‫عثمان مزین پاسخ می دهد‪« :‬در مورد ارجاع پرونده ی‬ ‫مصدومين شيميايي سردشت و زرده به دادگاههاي مندرج در‬ ‫قسمت الف بند ‪ 5‬يعنی ديوان بين المللي كيفري‪ ،‬پاسخ منفي‬ ‫است به اين دليل كه بر اساس اساسنامه ي اين دادگاه‪،‬‬ ‫صالحيت زماني ديوان تنها معطوف به بررسي جرايمي است كه‬ ‫پس از الزم االجرا شدن اساسنامه ی دادگاه ارتكاب يافته‬ ‫اند‪ .‬همچنانكه عرض كردم اساسنامه ی دادگاه در ژوييه‬ ‫‪ 2002‬الزم االجرا گرديد و از آنجا كه جنايات مورد نظر ما‬ ‫قبل از دهه ی ‪ 90‬ميالدي روي داده اند لذا بديهي است كه‬ ‫ديوان به دليل عدم صالحيت زماني قادر به محاكمه ی مرتكبان‬ ‫اين جرايم نيست‪».‬‬

‫با توجه به روند تصميم گيری كه عرض شد به نظر می رسد كه‬ ‫تشكيل چنين دادگاهی اگر غير ممكن نباشد بسيار مشكل است‬ ‫زيرا تجربه ثابت نموده است كه ايجاد دادگاهها بر اساس‬ ‫فصل هفت منشور نيازمند اجماع نظر دول حاضر در شورای‬ ‫امنيت به خصوص اعضای دايم مي باشد و با توجه به مشكالت‬ ‫سياسی‪ ،‬اجرايی و مالی تشكيل دادگاههای ويژه و گذشت دو‬ ‫دهه از وقوع اين جنايات اصوالً بسيار بعيد است كه شورا با‬ ‫تشكيل اين دادگاه موافقت نمايد‪.‬‬ ‫با این همه آنطور که فعاالن انجمن دفاع از مصدومان‬ ‫شیمیایی سردشت می گویند به نظر می رسد كه در حال حاضر‬ ‫تنها می توان به رسيدگيهای دادگاههای داخلی در بررسي اين‬ ‫پرونده اميدوار بود‪ .‬با توجه به توضيحاتي كه در بندهاي‬ ‫اوليه عرض كردم روشن است كه اين عبارت عالوه بر دادگاههای‬ ‫ايران تمامي دادگاههای غير بين المللی و به صورت مشخص‬ ‫دادگاههاي كشورهای خارجي را نيز در بر می گیرد‪.‬‬

‫‪۱۷۷‬‬

‫به گفته این وکیل دادگستری موضوع ارجاع اين پرونده به‬ ‫دادگاه مندرج در قسمت ب بند ‪ 5‬يعنی دادگاههايی كه شورای‬ ‫امنيت تأسيس مي كند‪ ،‬نيازمند تحليل و بررسي است‪ .‬برای‬ ‫آنكه متهمان پرونده ی مصدومين شيميايی سردشت و زرده را‬ ‫بتوان بر اساس اين سازوكار محاكمه نمود الزم است كه شورای‬ ‫امنيت طی قطعنامه ای به موجب فصل هفتم منشور ملل متحد‪،‬‬ ‫تشكيل اين دادگاه را اجازه دهد‪ .‬با توجه به مقررات منشور‬ ‫برای تصويب چنين قطعنامه ای الزم است كه از مجموع ‪ 15‬رأی‬ ‫اعضای شورای امنيت ‪ 9 ،‬رأي مثبت به دست آيد و البته‬ ‫مشروط به آنكه هيچ كدام از اعضای دايم شورای امنيت از‬ ‫رای منفی (حق وتو) استفاده نكند‪.‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۷۶‬‬

‫در اين ارتباط عثمان مزین که با او مصاحبه کرده ایم‪ ،‬می گوید‬ ‫الزم است كه مجلس شوراي اسالمي با تدوين قانوني خاص به مراجع‬ ‫داخلي ايران اجازه و صالحيت تعقيب مرتكبان جنايات ارتكابي در‬ ‫سردشت ‪ ،‬زرده و ديگر مناطق غير نظامي كه مورد حمله شيميايي‬ ‫رژيم بعث عراق قرار گرفته اند را بدهد‪ .‬اما در برهه فعلی به‬ ‫نظر مي رسد‪ .‬كه موثرترين سازوكار براي احقاق حقوق مصدومين‬ ‫شيميايی‪ ،‬مراجعه به دادگاههای داخلي كشورهاي متهم به همکاری‬ ‫با عراق در تامین سالحهای شیمیایی است‪ .‬با توجه به اين واقعيت‬ ‫كه بسياري از شركتهای اروپايي دست اندركار تجهيز عراق به‬ ‫سالحهاي سمي بوده اند ‪ ،‬از منظر حقوقی؛ دولتهای متبوع آنها و‬ ‫موضوع صالحيت جهانی ‪ ،‬بهترين‬ ‫قوانين‬ ‫يا دولتهاي تصويب كننده ي‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫مراجع براي رسيدگي به شكايات مصدومين شيميايی هستند‪ .‬بديهی‬ ‫است كه تحصيل موفقيت در اين موضوع‪ ،‬ارتباطی مستقيم با انتخاب‬ ‫محل مناسب برای اقامه ی دعوا و تدوين استراتژی صحيح حقوقی دارد‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫سرباز های ایرانی با ماسک های ضد شیمیای در مناطق آلوده به گازهای سمی‪،‬‬ ‫زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪ ،‬جنوبغربی ایران‪۱۳۵۹-۱۳۶۷ ،‬‬

‫‪۱۷۵‬‬ ‫به همین خاطر برخی بر این باورند که حمله شیمیایی به شهر‬ ‫سردشت هم حامل نوعی اکو ساید بوده است‪ .‬اما آیا این موضوعات‬ ‫را رویهمرفته می توان در مراجع بین المللی طرح کرد یا خیر؟‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۷۴‬‬

‫نابودی مناطق ‪ ،‬ويرانی اقتصادی توأمان منجر به ژينوسايد ديگری‬ ‫به نام اكوسايد (‪ )Ekocide‬مي شود و به معنی نابودی اكوسيستم‬ ‫است اين جنايت عليه محيط انجام داده مي شود تا جايی كه امروزه‬ ‫به جرم اختصاصی در حقوق بين الملل شناخته شده است‪« .‬نابودی‬ ‫اين مكانها مجر به نوع ديگری از ژينوسايد می شود كه بيوساید‬ ‫(‪ )biocide‬نام دارد كه اين كلمه به معنای «نابودی حيات» است‪».‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۷۳‬‬

‫الزم به توضیح است که کشورهای دیگری نیز وجود‬ ‫دارند که در طول جنگ ایران و عراق به آن کشور‬ ‫در ساخت سالح شیمیایی یاری رساندند لذا ضرورت‬ ‫دارد که دولت ایران از طریق مجاری دیپلماتیک‬ ‫دول مزبور را ملزم نماید که آنها نیز همچون‬ ‫هلند شرکت های داخلیشان را تحت تعقیب کیفری و‬ ‫حقوقی قرار دهند‪ .‬همچنین الزم است به مسئولیت‬ ‫بین المللی این گروه از دولتها استناد شود و‬ ‫آنها مجبور به پرداخت غرامات الزم به قربانیان‬ ‫و خانواده های انها شوند‪ .‬فهرست این دولتها و‬ ‫مقادیر سالح شیمیایی که در اختیار دولت عراق‬ ‫نهاده اند به شرح ذیل می باشد‪:‬‬ ‫‪ ‬سنگاپور ‪ 4/515 :‬تن‬ ‫هلند ‪4/261 :‬‬ ‫‪ ‬مصر ‪2/400:‬‬ ‫‪ ‬هند ‪2/343 :‬‬ ‫آلمان غربی ‪1/027 :‬‬ ‫برخی شرکت های آمریکایی در دوران ریاست‬ ‫جمهوری ریگان ‪ :‬میزان مواد نامشخص‬

‫‪۱۷۲‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫به اين نكته می بايست توجه نمود كه ممكن است استفاده از‬ ‫سالح شيميايی در مواردی به عنوان ابزاری در جهت ارتكاب‬ ‫جنايت ژنوسيد مورد استفاده قرار گيرد‪ .‬وقوع جنايت مذكور‬ ‫در فرضي است كه استفاده كنندگان از سالح شيميايی ‪،‬نيت‬ ‫نابودی كلی يا جزيی گروه قربانی را دارند‪ .‬در اين مورد‪،‬‬ ‫كاربرد سالح شيميايي كه در بدو امر تحت عنوان جنايت جنگي‬ ‫يا جنايت عليه بشريت طبقه بندي مي گرديد اگر توأم با نيت‬ ‫نابودی خودگروه قرباني انجام شود ‪ ،‬به جنايت ژنوسيد تغيير‬ ‫ماهيت خواهد داد‪ .‬بر اين اساس بسياری از موارد استفاده‬ ‫از سالحهای شيميايي عليه ُ‬ ‫كردها (حداقل كردهای عراق) را‬ ‫می بايست تحت عنوان ژنوسيد توصيف نمود زيرا دولت عراق‬ ‫با نيت نابودی كردها از سالح شيميايی استفاده می كرد‪.‬‬ ‫بنابراين وجه تمايز جنايت ژنوسيد از دو جنايت ديگر‪،‬‬ ‫داشتن نيت نابودی خود گروه قربانی توسط مرتكب عمل می باشد‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۷۱‬‬ ‫تنها اقدام قضایی برای اثبات مظلومیت مصدومین شیمیایی کشور‬ ‫و مردم سردشت طرح شکایت این انجمن در دادگاه جزایی الهه و صدور‬ ‫حکم بر محکومیت فرانس فان آنراد به اتهام ارتکاب جنایات جنگی‬ ‫از طریق تهیه وتدارک مواد اولیه تولید سالح های شیمیایی برای‬ ‫حکومت بعث عراق بوده است و وزارت امور خارجه به عنوان متولی‬ ‫دفاع از حقوق اتباع ایرانی در مراجع خارجی اقدامی در این خصوص‬ ‫معمول نداشته ومضاف بر آن از همکاری الزم با انجمن ها و سازمانهای‬ ‫مردم نهاد خوداری شده است‪.‬‬ ‫همچنین عدم اقدام وزارت خارجه این نتیجه رادر پی داشته که دادگاه‬ ‫ویژه رسیدگی با اتهامات سران بعث رسیدگی به شکایت ایران و اتباع‬ ‫ایرانی ناشی از جنگ ‪ 8‬ساله را مورد پیگرد قرار نداده و آن را خارج‬ ‫از صالحیت ذاتی خود دانسته و تغییرات قانونی در اساسنامه آن دادگاه‬ ‫در عمل به معنای تضییع حقوق ایرانیان زیاندیده از جنایات عدیده‬ ‫حکومت بعث است واین در حالی است که پرداخت خسارت دولت واتباع‬ ‫کویت وعدم توجه به خسارات فراوان وارده به ایران وشهروندان آن‬ ‫ً ازجنایات صدام متضرر شده اند ظلم وتبعیض فاحشی است که‬ ‫که کرارا‬ ‫نباید مورد پذیرش قرار گیرد‪.‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۷۰‬‬

‫‪--------------------------------------------------------------------‬‬‫البته در سال ‪ 2005‬اين ماده اصالح و منظور از شهروندان غير عراقی‪ ،‬شهروندان‬ ‫عرب زبان تفسير شده است‪ .‬در حاليكه اين نوع تفسير يك واژه امری بديع و خالف‬ ‫منطق است‪ .‬زيرا شهروندان غير عراقی يك مفهوم عام بوده و هر شهروند غير‬ ‫عراقی متضرر از جنايات صدام‪ ،‬فارغ از اينكه عرب زبان يا غير عرب زبان باشد‬ ‫را دربر می گیرد‪ .‬تخصيص دادن شهروندان غير عراقی به فقط عرب زبان بيانگر‬ ‫وجود نوعی روحيه عصبيت و قوم پرستی عربی موجود در برخي از حكام و قانون‬ ‫گذاران عراقی است‪ .‬واقعيت آن است كه عالوه بر شهروندان عراقی‪ ،‬شهروندان‬ ‫غير عراقی از جمله اتباع كويتی عرب زبان و ايرانيان غير عرب كه كرد و فارس‬ ‫بوده اند از جنايات عراق متضرر شده اند‪ .‬اين تبعيض بين زيان ديدگان موجب‬ ‫ابهام در عدالت و رسيدگی صحيح دادگاه ويژه خواهد بود‪.‬‬

‫دادگاه عراقی‬ ‫مطرح نشد‬ ‫هيچگاه جرايم‬ ‫ارتكابی صدام‬ ‫عليه كردهای‬ ‫ايران در هيچ‬ ‫دادگاه عراقی‬ ‫مطرح نشد‬ ‫هيچگاه جرايم‬ ‫بیوترور‬

‫‪۱۶۹‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۶۸‬‬

‫‪ -۶‬بر اساس قوانین مجازات نسل کشی سازمان ملل متحد ‪ ‬کسانی که‬ ‫شرایط را برای نسل کشی فراهم کرده باشند یا به هر طریقی همکاری‬ ‫کرده باشند هم دارای مجازات هستند ‪ .‬با توجه به همکاری های‬ ‫گسترده و علنی بسیاری از کشور ها با صدام حسین در تامین مواد‬ ‫و لوازم مورد نیاز وی در آن زمان‪ ،‬آیا می توان مجازاتی در‬ ‫دادگاههای بین المللی برایشان در نظر گرفت؟ ‪ ‬امکان پی گیری‬ ‫این موضوع وجود دارد؟‬ ‫هرچند كه طبق مواد ‪ 11‬و ‪ 13‬اساسنامه‬ ‫آن دادگاه كليه شهروندان غير عراقی‬ ‫متضرر از جنايت جنگی حكومت بعث مي‬ ‫توانند شكايت خود را در آن دادگاه طرح‬ ‫و آن دادگاه هم مكلف به رسيدگی است‬ ‫و وفق رأی صادره از دادگاه جزايی هلند‬ ‫در پرونده فرانس آنراد‪ ،‬جرايم صورت‬ ‫ً جنايت جنگی بوده‬ ‫گرفته عليه سردشت قطعا‬ ‫و مردم سردشت هم شهروندان غير عراقی‬ ‫متضرر از جنايات صدام محسوب می گردند‬ ‫اما دادسرای آن دادگاه حاضر به پذيرش‬ ‫شكايات مردم سردشت و قربانيان شيميايی‬ ‫اين شهر نشده و عليرغم تالش هاي فراوان‬ ‫وكالی عراقی انجمن دفاع از حقوق مصدومين‬ ‫شيميايی سردشت و ‪ 30‬نفر از قربانيان‬ ‫شيميايی اين شهر‪ ،‬دادسرای آن دادگاه در‬ ‫بغداد به داليل واهی و فاقد مبنای حقوقی‬ ‫ص موارد پيش بينی شده‬ ‫و قضايی و خالف نّ‬ ‫در اساسنامه آن دادگاه رفتار و حاضر به‬ ‫رسیدگی به شکایت نیست‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫سرباز مجروح شیمیایی‪ ،‬ایران‪،۱۳۵۹-۱۳۶۷ ،‬‬ ‫جنگ ایران‪-‬عراق‪ ،‬آرشیو انجمن‬ ‫حمایت از قربانیان سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۶۷‬‬

‫‪۱۶۶‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫ً علت صدور حكم اعدام‬ ‫ضمنا‬ ‫براي صدام ارتكاب جنايت‬ ‫عليه مردم روستای دجيل عراق‬ ‫بوده و به خاطر انفال و‬ ‫فاجعه حلبچه به اعدام محكوم‬ ‫نشده است‪ .‬هرچند كه صدام‬ ‫به علت ارتكاب جنايت حلبچه‬ ‫محاكمه شده اما صدور حكم‬ ‫اعدام وی به خاطر جنايات‬ ‫دجيل بوده و قبل از صدور‬ ‫رأی قضيه حلبچه صدام اعدام‬ ‫گرديده است‪.‬‬

‫اما هيچگاه جرايم ارتكابی‬ ‫صدام عليه كردهای ايران در‬ ‫هيچ دادگاه عراقی طرح نشده‬ ‫و اين اشكال اساسی و غير‬ ‫قابل اغماض بر دادگاه ويژه‬ ‫جنايات صدام در عراق وارد‬ ‫است كه چرا آغازگر بودن‬ ‫جنگ عليه ايرانيان و ارتكاب‬ ‫جنايات جنگی عليه اماكن‬ ‫مسكونی كردنشين در ايران در‬ ‫اين دادگاه مورد رسيدگی قرار‬ ‫نگرفته است‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪ -۵‬هدف صدام حسین غیر از ادامه نسل کشی کردهای ایران‪ ،‬‬ ‫(با توجه به عوارض بمب های شیمیایی) نسل کشی ایرانیان هم بوده؟‬ ‫اثبات واجد قصد عملی بودن صدام حسين برای نسل كشي و‬ ‫نابود كردن ايرانيان بنا به موارد پيش گفته با مشكل‬ ‫مواجه خواهد بود اما نبايد فراموش كرد كه آغازگر بودن‬ ‫آن كشور حمله ناگهانی به خاك ايران و تصرف خاك اين‬ ‫كشور و كشاندن جنگ به مناطق غير نظامی و شهرهای عمقی‬ ‫ايران و وارد كردن خسارات اساسي و عمده به تأسيسات زير‬ ‫بنايی ايران حاكی از عداوت و دشمنی وی با ايرانيان و خوی‬ ‫قساوت و عداوت نسبت به ايرانيان است‪.‬‬ ‫‪۱۶۵‬‬

‫بالشك صدام دارای قصد و انگيزه انجام جرايم بزرگ‬ ‫ً كردهای ايران‬ ‫از جمله ژنوسيد عليه ايرانيان خصوصا‬ ‫بوده است‪ .‬اما توان عملی كردن تمامی ابعاد اين قصد‬ ‫غيرانسانی و مجرمانه خودش را پيدا نكرده است وگرنه‬ ‫حمله به ايران و تصرف خاك كشور همسايه و درگير كردن‬ ‫دو كشور به مدت طوالنی ‪ 8‬ساله با يك جنگ فرسايشی فاقد‬ ‫توجيه و مبنای عقلی و منطقی بوده و هست‪.‬‬ ‫اگر قصد واقعی وی از بين بردن يك قوم يا گروه يا ملت‬ ‫كرد يا ايرانيان نبوده پس صدام حسين دارای چه هدفی در‬ ‫شروع اين جنگ خانمان سوز بوده است‪.‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪ -۲‬آیا کشتار کردهای ایران هم جزیی از کشتار انفال‪ ،‬یعنی بخشی‬ ‫از نسل کشی کردها حساب شده در دادگاه های عراق؟ به عبارتی‬ ‫دیگر آیا صدام حسین به دلیل کشتار کردهای ایران در دادگاه های‬ ‫عراق محاکمه شد؟‬ ‫به همين دليل برخی ها معتقدند كه كشتار كردهای ايران‬ ‫در سردشت – مريوان‪ -‬آلوت بانه و زرده كرمانشاه هم‬ ‫جزئی از سياست های انفال محسوب مي شده و صدام بدون‬ ‫توجه به اينكه كردها ساكن كدام كشور هستند در صدد‬ ‫وارد كردن ضربه به آنها بوده است زيرا كردهای ايرانی‬ ‫به طور مستقيم درگير جنگ به آن كشور نبوده اند‪.‬‬

‫‪۱۶۴‬‬

‫‪ -۳‬نظر شما درباره اینکه صدام حسین عالوه بر نسل کشی کردهای‬ ‫عراق(انفال) به نسل کشی ایرانیان و کردهای ایرانی با سالح های‬ ‫شیمیایی‪ ‬اقدام کرده بود چیست؟‬ ‫در جرايم صورت گرفته عليه ايرانيان و كردهای ايرانی‬ ‫رگه ها و عواملی از ژنوسيد ديده می شود اما اثبات‬ ‫ژنوسيد با مشكل مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ -۴‬همانطور که می دانید صدام حسین بارها و بارها مناطق جنگی‬ ‫را بمباران شیمیایی کرد‪ .‬آیا به غیر از شهرها و روستاهای‬ ‫کردنشین‪ ،‬مناطق دیگری ‪ ‬می شناسید که هدف بمب های شیمیایی‬ ‫قرار گرفته باشند؟‬ ‫بيشترين مواردي كه در جنگ ‪ 8‬ساله مورد اصابت با‬ ‫سالح های شيميايی قرار گرفته اماكن مسكونی كرد نشين‬ ‫بوده هر چند گزارش ها و داليلی هم بر استعمال سالح‬ ‫های شيميايی عليه مناطق غير كرد نشين واصل شده اما‬ ‫آن مناطق بيشتر مناطق نظامي بوده اند‪ .‬اما حمله‬ ‫به بيمارستان صحرايي در آبادان حمله به اماكن غير‬ ‫نظامي تلقی مي شود چون طبق حقوق جنگ افراد نظامی كه‬ ‫درگير جنگ نبوده يا در حال مرخصي و يا مداوا هستند‬ ‫و همچنين مراكز درماني پشت جبهه جنگ غيرنظامی محسوب‬ ‫شده و از تمامي مصونيت ها و حمايت های مربوط به‬ ‫غيرنظامیان مربوط هستند‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۶۳‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۶۲‬‬

‫عکس یادگاری‬ ‫از سرباز ایرانی‪،‬‬ ‫زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۵۹-۱۳۶۷‬ایران‪،‬‬ ‫عکاس ناشناس‬

‫قبرستان شهدای جنگ‪،‬‬ ‫زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۷۹‬ایران‪،‬‬ ‫عکاس ناشناس‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۶۱‬‬

‫بیمارستان شهر آبادان‪ ،‬زمان جنگ ایران‪-‬عراق‬ ‫با بمب های شیمیایی بمباران شد‪ ،۱۳۶۴ ،‬ایران‪،‬‬ ‫عکاس ناشناس‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۶۰‬‬

‫در این زمینه‬ ‫با عثمان‬ ‫مزین‪ ،‬وکیل‬ ‫دادگستری و‬ ‫از مسوالن‬ ‫انجمن حمایت‬ ‫از مصدومان‬ ‫شیمیایی سردشت‬ ‫مصاحبه ای‬ ‫کرده ایم که‬ ‫در پی می آید‪:‬‬

‫آیا اسم این حمالت و کشتارهای عراق‬ ‫با سالح شیمیایی را در جنگ بین ایران‬ ‫و عراق‪ ،‬می توان نسل کشی گذاشت؟ آیا‬ ‫مستنداتی برای رد یا تائيد این فرضیه‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫به طور قطع و يقين مي توان گفت كه صدام‬ ‫حسين و حكومت بعث عراق مرتكب نسل كشي‬ ‫كردها در شمال عراق شده و براي اثبات‬ ‫اين امر داليل و مستندات فراواني وجود‬ ‫دارد‪ .‬اما نمي توان اين نكته مهم را از‬ ‫نظر دور داشت كه موارد عديده و وسيع‬ ‫استعمال سالح هاي شيميايي عليه ايران در‬ ‫ً‬ ‫مناطق مسكوني كرد نشين بوده است‪ .‬قطعا‬ ‫اگر توسل عراق برای كاربرد سالح هاي‬ ‫شيميايي به قصد دفع حمالت نيروهاي نظامي‬ ‫ايران در جنگ بود نيازي به استعمال اين‬ ‫سالح ها عليه غير نظاميان آن هم در مناطق‬ ‫مسكوني كردنشين نبوده زيرا وفق مقررات‬ ‫الزام آور حقوق بين الملل و اصول حقوق‬ ‫مخاصمات بكار گيري سالح هاي شيميايي و‬ ‫جنگ افزارهايي كه داراي رنج مضاعف و‬ ‫طوالني مدت هستند منع شده و به طور اولي‬ ‫استفاده از اين سالح ها عليه غير نظاميان‬ ‫قبيح تر است و استفاده از اين سالح ها‬ ‫عليه افراد غير نظامي و درگير كردن اين‬ ‫افراد به طور طوالني مدت با آثار و تبعات‬ ‫ناگوار جنگ جرمي است فراتر از جنايت‬ ‫ً با در نظر داشتن اين مهم كه‬ ‫جنگي خصوصا‬ ‫تمامي اماكن مسكوني كه مورد حمله قرار‬ ‫گرفته اند كرد نشين بوده اند بيانگر‬ ‫دشمني و عداوت ريشه اي حكام عراق با ملت‬ ‫كرد است و اين مهم جنايات صدام عليه‬ ‫كردهاي ساكن در غرب ايران را فراتر از‬ ‫جنايت جنگي و تا حدودي در حد ژنوسيد‬ ‫قرار مي دهد‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫همسو با سیاست های منطقه ای طی حمالت ارتش‪ ،‬از فوریه تا‬ ‫سپتامبر ‪ 1988‬رژیم دیکتاتور عراق با اجرای سیاست دبلیو‪-‬لیتو‬ ‫–محو دشمن و تصرف تمامی سرزمین ها‪ -‬کردهای ساکن در روستاها‬ ‫و شهرهای نابود شده به صورت گروههای ده هزار نفری را به‬ ‫اردوگاههای بزرگی انتقال داد که هنوز هم از سرنوشت بسیاری‬ ‫از آنها خبری در دست نسیت‪.‬‬

‫‪۱۵۹‬‬

‫بسیاری از مردم اهالی بادینان در آخرین مراحل انفال حتی مراحل‬ ‫معمولی بازجویی را طی نکرده و صرفُ‬ ‫ا در محل دستگیری به خط شده‬ ‫و توسط جوخه های آتش تحت فرمان افسر نظامی محلی اعدام می‬ ‫شدند‪ .‬دیده بان حقوق بشر خاورمیانه(‪ )HRW/ME‬در گزارشی تحت‬ ‫عنوان « جرم های نسل کشی عراق» تحت شماره‬ ‫‪ISBN-O-300-6427‬می نویسد‪« :‬گر چه زنان و کودکان در مناطقی‬ ‫کامال مشخص در کردستان عراق محو شدند‪ ،‬اما افراد مذکر دستگیر‬ ‫شده در همه جا‪ ،‬ناپدید شده اند‪.‬‬ ‫در یکم سپتامبر ‪ 2004‬نیروهای آمریکایی در عراق جسد صدها زن‬ ‫و کودک را در محوطه ای نزدیک الحترا پیدا کردند که گمان می‬ ‫رفت در اوایل ‪ 1988‬یا اواخر ‪ 1987‬قتل عام شده اند‪.‬‬

‫‪۱۵۸‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫برخی اما معققدند که بمباران شیمیایی شهرهای کردستان ایران‬ ‫نیز بخشی از عملیات «انفال» بود‪ .‬کاربرد سالح های شیمیایی هیچ‬ ‫موجود زنده ای را مصون نمی دارد‪ .‬این در حالی بود که عراق‬ ‫کنوانسیون ‪ 1948‬که هر نوع نسل کشی را ممنوع می دارد پذیرفته‬ ‫بود‪ .‬الزم به یادآوری است که در دسامبر سال ‪ 2005‬یک دادگاه‬ ‫در الهه رای داد که« قتل هزاران کرد در دهه هشتاد در حقیقت‬ ‫اقدامی نسل کشی بوده است» ‪.‬دادگاه هلندی اعتراف کرد « قانونُ‬ ‫ا‬ ‫و به صورت قانع کننده ثابت شده است که همه قوانین نسل کشی در‬ ‫مورد جمعیت کرد به عنوان یک گروه قومی صادق است‪».‬‬

‫بیوترور‬

‫کنترل عملیات بر علیه کردها از ارتش عراق به حزب بعث واگذار‬ ‫شد و این مقدمه ای بود برای « حل نهایی مسئله کردها»‪.‬‬ ‫تهاجمات زمینی‪ ،‬بمباران هوایی‪ ،‬تخریب سیستماتیک محل های‬ ‫سکونت‪ ،‬جابجایی انبوه ساکنین‪،‬‬ ‫یکی دیگر از عناصر عمده انفال عملیات تعریب(‪)Arabization‬‬ ‫شامل تقسیم گسترده جمعیت به ویژه در کرکوک بود‪.‬‬ ‫رژیم صدام مجتمع های مسکونی وسیعی در کرکوک ایجاد و با وعده‬ ‫مسکن ارزان به انتقال اعراب فقیر نواحی جنوب کشور به کرکوک‬ ‫پرداخت‪ .‬طی سیاست تبعید نیز بیش از ‪ 400000‬نفر از محل سکونت‬ ‫خود رانده شدند‪.‬‬ ‫استفاده از جوخه های آتش برای محو هر کسی که در تیررس قرار‬ ‫داشت و استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی پیامد چنین تصمیمی‬ ‫بود‪ .‬این در واقع تنها بخشی از عملیات دراز مدتی بود که‬ ‫تقریبا تمامی روستاهای جنوب کردستان را نابود کرد و موجب جا‬ ‫به جایی اجباری ساکنان بومی شد‪.‬‬ ‫‪۱۵۷‬‬

‫انفال در هشت مرحله انجام گرفت که ‪ 200‬هزار سرباز عراقی با‬ ‫پشتیبانی هوایی وارد عمل شدند‪ .‬این نسل کشی از مرحله ای به‬ ‫مرحله دیگر متفاوت بود‪ .‬مطابق دست نوشته های روزانه حسن‬ ‫المجید به تاریخ ‪ 1987‬مرگ سزای اتوماتیک هر فرد مذکری است که‬ ‫بالقوه قادر به حمل سالح است‪ .‬دستور العمل بعدی حسن المجید به‬ ‫تاریخ ‪ 8‬سپتامبر ‪ 1987‬در مورد جابه جایی خانواده های کرد به‬ ‫مناطقی است که به گفته آنها وابستگان تروریستشان اقامت دارند‪.‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۵۶‬‬

‫پیش از این دولت عراق در چهارچوب عملیاتی به اسم انفال دست‬ ‫به کشتار کردها زده بود‪ .‬صدام حسین بعدها به خاطر اجرای این‬ ‫عملیات محاکمه شد‪ .‬بسیاری از پژوهشگران نسل کشی‪ ،‬عملیات انفال‬ ‫را تالش صدام برای نسل کشی کردها ارزیابی می کنند‪.‬‬

‫انفال عملیاتی بود که حکومت بعث تحت رهبری صدام حداقل ‪182‬‬ ‫هزار نفر از مردم کرد عراقی را به قتل رساند و حدود ‪4000‬‬ ‫روستای کردنشین‪ 1754 ،‬مدرسه‪ 270،‬بیمارستان‪ 2450 ،‬مسجد و ‪27‬‬ ‫کلیسا را نابود کرد‪.‬‬ ‫جالب آنکه کلمه انفال از سوره انفال(‪ )2‬در قران مجید اقتباس‬ ‫و تحریف شده و به عنوان کد رمزی از آن استفاده می شد‪.‬‬ ‫اگرچه منابع رسمی عملیات انفال را اواخر جنگ تحمیلی(جنگ اول‬ ‫خلیج (ایران‪-‬عراق)) ثبت کرده اند اما باید نقطه آغاز چنین‬ ‫عملیاتی را کشتار هشت هزار نفر از مردم بارزان تحت رهبری‬ ‫حسن المجید‪ ،‬در سال ‪ 1983‬دانست‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫هشام حسن توفيق‪ -‬وزير‬ ‫‌داري و تجارت خارجي رژيم‬ ‫خزانه‬ ‫عراق‪ -‬در ‪ 19‬سپتامبر ‪ 1984‬در‬ ‫‌اي با روزنامه كويتي‬ ‫مصاحبه‬ ‫االنباء در پاسخ به سؤالي در‬ ‫‌هاي‬ ‫مورد استفاده عراق از سالح‬ ‫شيميايي عليه جمهوري اسالمي‬ ‫‌گويم‬ ‫ايران گفت‪« :‬به طور كلي مي‬ ‫كه عراق در صورت لزوم از اين‬ ‫ً استفاده‬ ‫‌ها يقينا‬ ‫قبيل سالح‬ ‫خواهد كرد تا از حيثيت و شأن‬ ‫مردم خود و نيز از مرزهاي‬ ‫كشورش و ملت عرب دفاع نمايد»‪.‬‬

‫وي با ارائه اسنادي به‬ ‫خبرگزاري جمهوري اسالمي‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«اسنادي كه در اين ستاد‬ ‫‌اي در‬ ‫موجود است از جمله نامه‬ ‫مورد انتقال مواد شيميايي از‬ ‫كاليفرنيا به پايگاه نيروي‬ ‫هوايي اياالت متحده در تورگان‬ ‫اسپانيا و سپس حمل آن به‬ ‫بغداد توسط دو پرواز ويژه به‬ ‫‌هاي ‪ SR-02-F2 SR-71‬در‬ ‫شماره‬ ‫‌باشد‪ .‬اين نامه‬ ‫‪ 21‬ژانويه مي‬ ‫توسط يك افسر نظامي اياالت متحده‬ ‫سرگرد پي‪.‬آر‪.‬پرايسز(‪)P.R.Prices‬‬ ‫امضا شده است»‪.‬‬

‫‪۱۵۵‬‬

‫از سوي ديگر‪ ،‬جمهوري‬ ‫اسالمي ايران به افشاگري‬ ‫‌هاي‬ ‫‌كنندگان سالح‬ ‫عليه تأمين‬ ‫شيميايي عراق دست زد و‬ ‫كمال خرازي‪ -‬رئيس وقت ستاد‬ ‫تبليغات جنگ ايران‪ -‬در ‪3‬‬ ‫جوالي ‪ 1984‬با افشاي اسنادي‬ ‫از «تحويل دو تن گاز منجمد‬ ‫به عراق از سوي اياالت متحده‬ ‫در ژانويه گذشته» پرده داشت‪.‬‬

‫‪۱۵۴‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫قربانیان سالح های شیمیایی‬ ‫در حلبچه‪ ،‬عراق‪،۱۳۶۶ ،‬‬ ‫جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫آرشیو انجمن حمایت از‬ ‫قزبانیان سالح های شیمیایی‬

‫بیوترور‬

‫گازها و مواد شیمیایی که ضایعات‬ ‫انسانی بیشتر و دردناکتری ایجاد‬ ‫می کردند‪ ،‬مورد استفاده قرار‬ ‫گرفتند و بکارگیری این سالح ها به‬ ‫تدریج به مناطق مسکونی روستایی‬ ‫و شهری که البته قبالً هم به طور‬ ‫مستمر ولی با سالح های متعارف اما‬ ‫مخرب توسط عراق مورد حمله قرار‬ ‫گرفته بودند‪ ،‬توسعه پیدا کرد‪ .‬در‬ ‫نامه مورخ ‪ 12‬آوریل ‪ 1988‬نماینده‬ ‫دائم وقت جمهوری اسالمی ایران به‬ ‫رئیس کنفرانس خلع سالح‪ ،‬که تحت‬ ‫شماره ‪ 827‬به ثبت رسیده است‪.‬‬

‫‪۱۵۳‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۵۲‬‬

‫در تمام طول این دوره اعتراض های کتبی دولت جمهوری اسالمی ایران‬ ‫به این عمل دولت عراق که ناقض اصول مسلم حقوق مخاصمات مسلحانه‬ ‫و معاهدات بین المللی بود و بدون تردید‪ ،‬عنوان جنایت جنگی به‬ ‫آن اطالق می گردد‪ ،‬به طور مستمر به شورای امنیت سازمان ملل متحد‬ ‫تسلیم می شدند و هر بار به عنوان اسناد شورای امنیت به ثبت می‬ ‫رسیدند و انتشار می یافتند‪ .‬علی رغم اعتراضات دولت جمهوری اسالمی‬ ‫ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد و سایر مجامع بین المللی‪،‬‬ ‫نه تنها وقفه ای در ارتکاب جنایت مزبور توسط عراق ایجاد نگردید‪،‬‬ ‫بلکه بر تعداد حمالت افزوده شد‪.‬‬

‫‪The UN meeting about Iraq chemical weapons discussions, U.S.A, 1986,‬‬ ‫‪Reuters NEWS Agancy‬‬

‫اعتراضات مکرر ایران در سال های ‪ 1982‬و ‪ 1983‬و انتشار اخبار‬ ‫جنایات هولناکی که به طور روزانه توسط رژیم عراق صورت می‬ ‫گرفت‪ ،‬موجب شد تا افکار عمومی در کشورهای غربی برانگیخته شود‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۵۱‬‬

‫‪۱۵۰‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫مادر قربانیان جنگ ایران‪-‬عراق‪ ،‬کردستان ایران‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۴۹‬‬

‫به کارگیری سالح های‬ ‫شیمیایی از سوی عراق‪،‬‬ ‫در حالی صورت می گرفت‬ ‫که این کشور جزو ‪120‬‬ ‫کشور امضا کننده‬ ‫پروتکل ژنو راجع به‬ ‫منع استفاده از‬ ‫سالح های سمی‪ ،‬خفه کننده‬ ‫و ترکیبات باکتریولوژیک‬ ‫قرار داشت‪.‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۴۸‬‬

‫عامل اصلی این بمباران ها فردی به نام «علی حسن المجید التکریتی»‬ ‫معروف به «علی شیمیایی» بود‪.‬‬ ‫او پسر عموی «صدام حسین» دیکتاتور سابق عراق و عضو شورای‬ ‫فرماندهی انقالبی عراق بود‪ .‬برای مدتی نیز وزارت دفاع عراق را‬ ‫به عهده داشت‪ .‬اما در جریان اشغال عراق توسط آمریکا دستگیر شد‬ ‫و در ‪ 25‬ژانویه سال جاری میالدی به جرم کشتار بی رحمانه پنج‬ ‫هزار نفر کرد ساکن حلبچه و ‪ 426‬نفر از اسیران ایرانی‪ ،‬نسل کشی‬ ‫کردهای و قتل و زنده به گور کردن بیش از ‪ 182‬هزار نفر از آنان‬ ‫و شرکت در کشتار و سرکوب شیعیان عراق‪ ،‬اعدام شد‪.‬‬

‫در زمان اعدام او‪ ،‬هیچ صحبتی از بمباران شیمیایی سردشت‬ ‫و مریوان نشد‪ .‬علی شیمیایی اعدام شد‪ ،‬اما زخمهای جانبازان‬ ‫شیمیایی و عکس های به جا مانده از بمباران شیمیایی شهرهای‬ ‫مرزی ایران برای همیشه باقی ماند‪.‬‬

‫صدام حسین در زمان جنگ به غیر از مناطق کردنشین‪ ،‬در برخی‬ ‫دیگر از مناطق ایران نیز از سالح شیمیایی استفاده کرد‪.‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت ایران در کتاب خاطرات خود‬ ‫می گوید در دولت عراق در موارد دیگری هم از سالح شیمیایی‬ ‫استفاده کرده است‪ .‬از جمله شهرستان فاو و حتی شهر آبادان‪.‬‬ ‫به نوشته گفته آقای هاشمی هر یک از این حمله ها هزاران مجروح‬ ‫و قربانی در پی داشته است‪.‬‬

۱۴۷

‫بیوترور‬

The student

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

Defected human cells, Biology of cancer 2007, Humbold University Berlin

۱۴۶

‫بیوترور‬

‫‪۱۴۵‬‬ ‫به موجب ماده ‪ 22‬عهدنامه چهارم كنفرانس الهه (سال ‪)1907‬‬ ‫متخاصمان حق ندارند به هر وسيله اي براي زيان رساندن به‬ ‫دشمن متوسل شوند‪ .‬بند اول ماده ‪ ،35‬پروتكل اول ‪ ،1977‬الحاقی‬ ‫به كنوانسيونهاي چهارگانه ‪ 1949‬ژنو‪ ،‬تصريح مي كند كه در هر‬ ‫درگيري و جنگ مسلحانه اي‪ ،‬طرفهاي درگير در انتخاب روشها يا‬ ‫وسايل جنگي اختيار مطلق و نامحدود ندارند‪.‬‬ ‫به موجب ماده ‪ 2‬كنوانسيون منع به كارگيري سالحهاي شيميايي‬ ‫مصوب ‪ 1925‬ميالدي استفاده از تسليحات شيميايي حتي در جبهه های‬ ‫جنگ و عليه نيروهاي نظامي ممنوع و استفاده كننده از آن قابل‬ ‫تعقيب است پس به طريق اولی استفاده از اين تسليحات در مناطق‬ ‫مسكوتي قبيح تر است‪.‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۴۴‬‬

‫حمالت شیمیایی به شهرهای غیر نظامی کردستان* یک کشتار‬ ‫سیستماتیک بود که به فرمان عالی ترین مقام کشور صورت گرفت‪.‬‬ ‫به همین خاطر بکارگیری سالح های شیمیایی علیه کردها ( چه در‬ ‫عراق و چه در ایران) توسط رژیم عراق بدون شک «جنایت علیه‬ ‫بشریت» و «نقض آشکار قوانین بین المللی» به شمار می رود‪.‬‬

‫وکالی دادگستری می گویند بسیاری از مقامات شیعه عراقی حاکم‬ ‫اعتقاد دارند که مسئولیت اصلی شروع جنگ تحمیلی و ادامه آن‬ ‫از اول تا آخر به عهده رژیم عراق بوده است‪ .‬زیرا عراق در بخش‬ ‫دوم جنگ که از فردای آزادی خرمشهر شروع شد‪‌،‬بیشترین تلفات‬ ‫جانی و مالی را بجا گذاشت‪” .‬هنوز علی رغم اعزام چند هیات به‬ ‫سردشت برای بررسی مجدد میزان مصدومیت ها‪ ،‬هیچ پاسخ مناسبی که‬ ‫موجب تجدید نظر در میزان مصدومیت ها گردد‪ ،‬ارائه نشده است“‪.‬‬ ‫برای همین نباید فراموش کرد مسأله قتل عام مردم سردشت و زرده‬ ‫کرمانشاه؛ با جمعیتی بیش از ‪ 500‬نفر شهید و هزاران نفر‬ ‫مصدومین شیمیایی‪ ،‬در دوره بعد از فتح خرمشهر بوده است‪.‬‬ ‫حمالت نظامی‪ ،‬بيشتر به قصد تصرف سرزمين دشمن يا بازپسگيری‬ ‫بعد نظامي‪ ،‬حمله‬ ‫مناطق از دست رفته قبلي‪ ،‬صورت می گيرند‪ .‬از ُ‬ ‫به شهرستان مرزی سردشت‪ ،‬به قصد بازپسگيری آن نبوده‪ ،‬چون اين‬ ‫شهر يك شهر ايرانی محسوب مي شود و حتي يك نفر از نيروهای‬ ‫عراقي وارد اين شهر نشده و آن را تصرف نكرده بودند‪ .‬فراتر‬ ‫از اين‪ ،‬نيروهاي عراقي در سال ‪ 66‬برنامه اي براي ورود به‬ ‫خاك ايران نداشتند و لذا قصد تصرف سردشت نيز در ميان نبوده‬ ‫است‪ .‬حكومت عراق در حمله به سردشت مقاصد ديگري داشته است‬ ‫كه برخي از آنها عبارتند از‪ :‬اثبات عصبيت بعثي‪ ،‬دشمن ديرينه‬ ‫با ملت ُ‬ ‫كرد‪ ،‬ايجاد سردرگمي در بين نظاميان ايران‪ ،‬كاستن از‬ ‫توجه نيروهاي ايراني به جبهه هاي جنوب كه در آن جبهه ها‪،‬‬ ‫نيروهای عراقي شكستهای فجيعي را متحمل شده بودند‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۴۳‬‬

‫‪۱۴۲‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۴۱‬‬

‫طی دهه ‪ 80‬مصادف با جنگ ایران و عراق (‪ ،)88-1980‬سیاست‬ ‫سرکوب و قلع و قمع کردها شکل نوین نسل کشی به خود گرفت‪.‬‬ ‫البته سالها قبل از آن به ویژه از سال ‪ 1973‬به بعد شهرها‬ ‫و روستاهای بی شماری از بین رفت و سیاست توسعه زمین های‬ ‫بایر در کردستان کامال به اجرا درآمد‪ .‬از این رو استفاده‬ ‫از گازهای اعصاب که سازمان ملل متحد در قطعنامه ‪ 687‬خود‬ ‫آن را «سالح کشتار جمعی» نامید‪ ،‬یک عمل انحرافی یا از روی‬ ‫سهو و اشتباه نبود بلکه خشونتی سیستماتیک علیه ملت کرد و‬ ‫جهت نابودی و حذف فیزیکی کلیت نژادی و ملی‪ ،‬این منطقه بود‪.‬‬ ‫جهت اثبات این ادعا که بمباران شیمیایی‪ ،‬نسل کشی و از زمره‬ ‫جنایات علیه بشریت است‪ ،‬تنها به طور خالصه به اقدامات رژیم‬ ‫عراق طی عملیات «انفال» که «حلبچه» و «سردشت» نیز تنها‬ ‫بخشی از آن بود‪ ،‬می پردازیم‪.‬‬

‫بمباران شیمیایی با هدف نسل کشی‬

‫‪۱۴۰‬‬

‫بمباران شیمیایی‬ ‫با هدف نسل کشی‬ ‫صدام حسین در ‪ 25‬تیر ‪1358‬‬ ‫به جای حسن البکر‪‌،‬رئیس‬ ‫جمهور عراق شد و با نقض‬ ‫پروتکل ‪ 1925‬ژنو‪ ،‬برای‬ ‫نخستین بار در تاریخ جنگ ها‪،‬‬ ‫از کاربرد سالح شیمیایی علیه‬ ‫مردم غیرنظامی استفاده کرد‬ ‫دکتر شهریاری خاطری؛ مدیر‬ ‫روابط عمومی «انجمن حمایت از‬ ‫قربانیان سالح های شیمیایی»‬ ‫می گوید‪« :‬شهرهای سردشت و‬ ‫اشنویه در آذربایجان غربی –‬ ‫روستاهای آلوت‪ ،‬بوالحسن در‬ ‫بانه و روستاهای بالک‪ ،‬نی‪،‬‬ ‫نژمار‪ ،‬قلعه جی در مریوان‬ ‫از استان کردستان –روستاهای‬ ‫اطراف سر پل ذهاب و گیالن‬ ‫غرب در استان کرمانشاه؛مناطق‬ ‫مسکونی دور از جنگ هستند که‬ ‫توسط صدام بمباران شیمیایی‬ ‫شده اند‪ ».‬‬

‫به گفته دکتر شهریار خاطری‪:‬‬ ‫« تنها در یک حمله هوایی‬ ‫به روستاهای اطراف مریوان‬ ‫فقط از ‪ 300‬بمب حاوی گاز‬ ‫خردل استفاده شده و در حمله‬ ‫دیگری به روستای «زرده» در‬ ‫منطقه «ریجاب» ‪ 250‬نفر از‬ ‫مردم در دم کشته شده اند‪».‬‬ ‫نسل کشی یا ژنو ساید بر‬ ‫طبق قرارداد الهه مصوب ‪1948‬‬ ‫عبارت است از « هر اقدامی‬ ‫که به قصد نابودی کامل و یا‬ ‫قسمی یک گروه ملی‪ ،‬قومی و‬ ‫یا نژادی‪ -‬مذهبی انجام می‬ ‫شود»‪ .‬بنابراین این اقدام‬ ‫جنایت علیه بشریت است‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۳۹‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫بمباران های شیمیایی‬ ‫در تپه های اطراف سردشت‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۶۷‬آرشیو انجمن حمایت از‬ ‫قزبانیان سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۳۸‬‬

‫تپه های اطراف سردشت‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۹۰‬عکاس‪ :‬گلنار کت‬

‫بیوترور‬

‫صحیف الحداد»‪ -‬عراقی‬ ‫مقیم آمریکا‪ -‬که امور‬ ‫مربوط به قراردادهای‬ ‫خرید مواد شیمیایی برای‬ ‫رژیم عراق را انجام می‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫شرکت های فرانسوی‬ ‫«تامسون ‪« ,»c.s.f‬آلکتال»‪,‬‬ ‫«ماترا»‪.‬‬

‫یکی از آنها نقش برجسته ای در‬ ‫این مورد دارد و هنوزم در عراق‬ ‫به کار خود ادامه می دهد»‪.‬این‬ ‫کشور با خرید مواد شیمیایی از‬ ‫آمریکا‪،‬آلمان غربی‪ ،‬هلند و کمک‬ ‫کارشناسان آلمانی موفق شد چندین تن‬ ‫گاز اعصاب در هر هفته تولید کند‪.‬‬

‫برابر گزارش ها‪ ،‬بیش از‬ ‫‪ 400‬شرکت تولید کننده‬ ‫مواد شیمیایی ازعراق برای‬ ‫تجهیز به سالح های شیمیایی‬ ‫حمایت کردند‪ ،‬که اکثر‬ ‫آنها از آلمان و انگلیس‬ ‫هستند‪ .‬در ادامه به طور‬ ‫مختصر تنها به چند نمونه‬ ‫از اشخاص و شرکت ها که در‬ ‫این مسیر با حکومت صدام‬ ‫همکاری داشتند‪ ،‬اشاره‬ ‫خواهد شد‪.‬‬

‫شرکت آلمانی ‪karl Kolbe‬که‬ ‫تجهیزات و نحوه ساخت را در‬ ‫اختیار عراقی ها قرار داده بود‪.‬‬

‫شرکت های انگلیسی«‬ ‫بایکال» و « ویلکاکس» که‬ ‫قرارداد محرمانه تاسیس‬ ‫عوامل شیمیایی با ماهیت‬ ‫حشره کشی را با عراق‬ ‫امظاء کردند‪.‬‬

‫شرکت «‪»K.B.S‬هلند که با داللی‬ ‫دگتر»اهاین» پانصد تن تیودی‬ ‫گلیکول را به دولت عراق فروخت‬ ‫که این مواد در ژوئیه ‪ 1983‬به‬ ‫عراق منتقل شد‪.‬‬

‫‪۱۳۷‬‬

‫آقای مارسل داسو‪،‬مشاور‬ ‫نظامی و صاحب منصب نیروی‬ ‫هوایی فرانسه و یکی از‬ ‫مهره های با نفوذ فروش‬ ‫تسلیحات به عراق‪.‬‬

‫آقای «رفری دلول»‪،‬فلسطینی تبار‬ ‫آواره مقیم لندن مشاور و دالل‬ ‫رژیم صدام در تجهیز این رژیم‬ ‫به عوامل شیمیایی‪.‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۳۶‬‬

‫بیوترور‬

‫شرکت شیمیایی ‪ Nace‬فرانسوی که زمینه الزم را برای اعزام‬ ‫دو مهندس شیمیایی به نام های «جورف‪.‬ام ‪.‬کالوتا» و «موریس‬ ‫گرورو» جهت مشاوره به تاسیسات سامره را فراهم ساخت‪.‬‬

‫‪۱۳۵‬‬ ‫عراق در سال ‪ ،1980‬با انتقال مقادیری ازعوامل شیمیایی‬ ‫و مواد اولیه مربوطه از ذخایر شوروی سابق‪ ،‬وهمچنین خرید‬ ‫تجهیزات ویژه از کشورهای اروپایی و ایاالت متحده آمریکا به‬ ‫تولید مستقل جنگ افزارهای شیمیایی‪،‬اقدام کرد‪ .‬در سال ‪،1982‬‬ ‫با کمپانی(درای ریخ)آلمان که تامین کننده وسایل فنی شیمیایی‬ ‫است قراردادی را منعقد کرد‪ .‬یکی از مقام های برجسته پنتاگون‬ ‫نیز گفته بود«ما میدانیم کارخانه های آلمان غربی‪ ،‬عراق را‬ ‫در تولید جنگ افزارهای شیمیایی یاری می کنند‪.‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۳۴‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق‬ ‫به سالح های شیمیایی‬ ‫به گفته‬ ‫منابع ایرانی‬

‫توانایی عراقیها برای ساخت جنگ افزارهای شیمیایی به دهه ‪1970‬‬ ‫برمی گردد‪ .‬منابع اطالعاتی غیر رسمی ایاالت متحده مدعی بودند که‬ ‫عراق ساخت موستارد را در آوریل ‪ 1970‬آغاز کرده است‪ .‬همچنین‬ ‫گزارشات رسمی مقامات ایرانی حاکی از آن بود که تالش عراق برای‬ ‫دستیابی به سالح های شیمیایی به پیش از سال ‪ 1976‬برمی گردد‪.‬‬

‫عراقی ها در پناه عناوین پوششی فریبنده و با ادعای ساخت حشره‬ ‫کش های اورگانوفسفر که از سال ‪ 1975‬در پی کسب و به دست آوردن‬ ‫نیروهای انسانی متخصص‪،‬مواد‪ ،‬تجهیزات و فن آوری الزم از کشورهای‬ ‫آمریکا‪،‬انگلستان‪ ،‬آلمان(غربی)‪ ،‬ایتالیا‪،‬اتحاد جماهیر شوروی‬ ‫سابق ‪،‬آرژانتین‪ ،‬برزیل‪ ،‬اسپانیا‪ ،‬هلند‪ ،‬مصر‪ ،‬فرانسه و یوگسالوی‬ ‫برآمدند و به تدریج کارخانه های تولید مواد شیمیایی عکاشه‪،‬‬ ‫القائم‪ ،‬سلمان باک‪ ،‬التاجی و الفلوجه را بنا نهادند‪.‬‬

‫بیوترور‬

۱۳۳

،)‫مالقات صدام حسین با ریس جمهور وقت مصر(مبارک‬ ۱۳۵۹-۱۳۶۷ ،‫عراق‬-‫زمان جنگ ایران‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

،‫مالقات صدام حسین با ریس جمهور وقت آمریکا‬ ۱۳۵۹-۱۳۶۷ ،‫عراق‬-‫زمان جنگ ایران‬

۱۳۲

‫بیوترور‬

‫مصر‪ 2400‬تن تابون و سرین و ‪ 28500‬تن سالح های اختصاص یافته را‬ ‫برای حمل مهمات شیمیایی به عراق داد‪ .‬هند ‪ 2343‬تن مواد شیمیایی‬ ‫فوق و گازهای خردل را به این کشور داد‪ .‬لوکزامبورگ ‪ 650‬تن از‬ ‫این گازها را به عراق داد‪ .‬اسپانیا ‪ 57،500‬مهمات طراحی شده‬ ‫برای حمل سالح های شیمیایی را در اختیار این کشور قرار داد‪.‬‬ ‫عالوه بر این‪ ،‬آنها راکتور‪ ،‬خازن ها‪ ،‬ستون ها و مخازن شیمیایی‬ ‫جنگی را به عراق دادند که‪ 4.4 ،‬درصد ازفروش بین المللی این‬ ‫کشور بود‪ .‬چین ‪ 45000‬تن مهمات شیمیایی را به این کشور داد‪.‬‬

‫یک نیروگاه مواد شیمیایی که در آن امریکا عنصر کلیدی در‬ ‫زرادخانه شیمیایی جنگ در عراق است‪ ،‬بطور مخفیانه در سال‬ ‫‪ 1985‬در انگلیس ساخته شد و روزنامه گاردین آنرا توانست‬ ‫افشا کند‪ .‬اسناد نشان می دهند وزای انگلیس می دانستند که‬ ‫در این زمان نیروگاه ‪ 14‬میلیون دالری ‪ ،‬فلوجه ‪ 2‬احتماال برای‬ ‫تولید گاز عصبی و خردل استفاده می شده است‪.‬‬

‫‪۱۳۱‬‬

‫راز انگلیس‬

‫‪۱۳۰‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫کارخانه تولید سالح های شیمیایی‪،‬‬ ‫سامرا‪-‬عراق‪،۱۳۸۱ ،‬‬ ‫آرشیو ارتش آمریکا‬

‫بیوترور‬

‫این کار به عراق اجازه داد ‪ 150‬تن عامل خردل و ‪ 60‬تن‬ ‫تابن را در سال های ‪ 1983‬تا ‪ 1984‬تولیدکندکه در طول‬ ‫دهه ادامه یافت‪ ٪52 .‬از تجهیزات بین المللی سالح های‬ ‫شیمیایی عراق را از مبدا آلمان بود‪ .‬فرانسه نیز ارائه‬ ‫کننده شیشه اندود راکتور‪ ،‬مخازن‪ ،‬کشتی ها‪ ،‬و ستون های‬ ‫استفاده شده برای تولید سالح های شیمیایی بود ‪ .‬حدود‬ ‫‪ 21‬درصد از تجهیزات بین المللی سالح های شیمیایی عراق‬ ‫مربوط به فرانسه بود‪ 75،000.‬سکو و راکت های طراحی شده‬ ‫برای استفاده از سالح های شیمیایی نیز از ایتالیا آمد‪.‬‬

‫‪۱۲۹‬‬

‫حدود ‪ 100‬تن از گاز خردل نیز از برزیل آمد‪ .‬ایاالت متحده‬ ‫‪ 500‬میلیون دالر صادرات دوگانه به عراق داشت که توسط وزارت‬ ‫بازرگانی تصویب شد‪ .‬در میان آنها‪ ،‬کامپیوتر های پیشرفته‪،‬‬ ‫نیز قرار داشتند و برخی از آنها در برنامه هسته ای عراق‬ ‫استفاده شدند‪ .‬انگلیس به کارخانه کلر توجه کرد که برای‬ ‫تولید گاز خردل بکار می رفت ‪.‬اتریش نیز به ارائه مبدلهای‬ ‫حرارتی‪ ،‬مخازن‪ ،‬خازن و ستون ها برای زیرساخت های سالح های‬ ‫شیمیایی عراق‪ ،‬پرداخت که ‪ 16‬درصد از فروش بین المللی این‬ ‫کشور را شکل می داد‪ .‬سنگاپور ‪ 4515‬تن از مواد التهاب آور‬ ‫همانند تابون‪ ،‬سرین و گاز خردل را به عراق داد‪ .‬هلند ‪461‬‬ ‫تن از این نوع مواد را به عراق داد‪.‬‬

‫‪۱۲۸‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫بازدید کمیته بررسی سازمان ملل از مناطق جنگی ایران‪،‬‬ ‫باقیمانده بمب های شیمیایی‪ ،‬جنوبغربی ایران‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۶۷‬عکاس ناشناس‬

‫به عنوان بخشی از پروژه ‪ ،922‬شرکت آلمانی‬ ‫کارل کوبه به ساخت سالح های شیمیایی عراق از‬ ‫امکانات مانند آزمایشگاه ها‪ ،‬پناهگاه ها‪ ،‬یک‬ ‫ساختمان اداری‪ ،‬ساختمان و تولید برای اولین‬ ‫بار در اوایل ‪ 1980s‬تحت پوشش آفت کش های‬ ‫گیاهی کمک کرده است‪ .‬شرکت آلمانی دیگری ‪1027‬‬ ‫تن گاز خردل‪ ،‬سرین‪ ،‬تابون و گازهای اشک آور‬ ‫را تولید کرد‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۲۷‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۲۶‬‬

‫انبار سالح های شیمیایی‪ ،‬عراق‪،۱۳۸۱ ،‬‬ ‫آرشیو ارتش آمریکا‬

‫بیوترور‬

‫مرحله ‪ : 1‬ژانویه ‪ 1981‬تا ژوئن ‪ ، 1983‬عراق استفاده از جنگ‬ ‫افزارهای شیمیایی را شروع کرد‬ ‫مرحله ‪ : 2‬آگوست ‪ 1983‬تا دسامبر ‪ ، 1983‬جنگ افزارهای شیمیایی‬ ‫تا اندازه ای محدودتر استفاده شدند‪.‬‬ ‫مرحله ‪ : 3‬فوریه ‪ 1984‬تا پایان جنگ ‪ ،‬سالح های شیمیایی به طور‬ ‫گسترده استفاده شدند‪.‬‬ ‫پروژه ‪ 922‬موسوم به عراق سوم و موفق ترین تالش برای تولید سالح‬ ‫های شیمیایی و بیولوژیکی بود‪ .‬ظرف مدت سه سال (‪،)1981-1978‬‬ ‫‪ 922‬پروژه برای اولین بار نسل جدید سالح های شیمیایی عراق (عامل‬ ‫خردل) استفاده شد ‪ .‬از سال ‪ 1984‬عراق تولید عوامل عصبی را‬ ‫اولین بار با نام تابون و سرین شروع کرد ‪ .‬در سال ‪ ، 1986‬یک‬ ‫برنامه پنج ساله کشیده شده بود که در نهایت منجر به تولید سالح‬ ‫های بیولوژیکی است‪ .‬در سال ‪ ،1988‬عراق ‪ VX‬تولید کرده است‪ .‬این‬ ‫برنامه اوج آن در اواخر ‪ 1980s‬در طول جنگ ایران و عراق رسیده‬ ‫است‪ .‬از اوت ‪ 1983‬تا جوالی سال ‪ 1988‬ایران بطور گسترده مورد حمالت‬ ‫شیمیایی عراق قرار گرفت ‪ .‬بین سال های ‪ 1981‬و ‪ ،1991‬بیش از ‪3857‬‬ ‫تن سالح ‪ CW‬توسط عراق تولید شد‪.‬‬

‫‪۱۲۵‬‬

‫در ‪ 22‬سپتامبر ‪ ،1980‬عراق یک جنگ تمام عیار را با ایران از‬ ‫زمین‪ ،‬هوا و دریا شروع کرد و بخش وسیعی از خاک ایران را اشغال‬ ‫کرد‪ .‬اما در ماه های بعدی مشخص شد که ملت ایران مصمم به بازپس‬ ‫گیری سرزمین های اشغال شده خود می باشد‪ .‬بر خالف تصور عراقی ها‪،‬‬ ‫ادامه اشغال ایران نیاز به سالح های کارآمدتری داشت‪ ،‬توسعه جنگ‬ ‫و استفاده از مواد شیمیایی توسط صدامحسین را می توان به سه‬ ‫مرحله تقسیم کرد‪:‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۲۴‬‬

‫تا اواخر سال ‪ ،1985‬عراق توانست ماهانه حدود ‪ 10‬تن از انواع‬ ‫گازها را توليد كند‪ .‬از قرار معلوم‪ ،‬تا اواخر سال ‪ 1986‬اين‬ ‫ظرفيت تا بيش از ‪ 50‬تن در هر ماه قابل افزايش بود‪.‬‬ ‫تا اواسط سال ‪ ،1989‬عراق الاقل ‪ 5‬تاسيسات بزرگ برای تحقيق‬ ‫ً اين كشور برای‬ ‫و توليد عامل شيميايي احداث كرده بود‪ .‬ظاهرا‬ ‫توليد سال حهاي بيولوژيكي و يافتن راهي براي پرتاب سالح های‬ ‫گازی و بيولوژيكي بوسيله موشك های سطح به سطح شبانه روز تالش‬ ‫می كرد‪ .‬برخی منابع گمان می كردند كه كارخانه سلمان پاك‬ ‫عالوه بر توسعه سالح هاي شيمايي‪ ،‬مركز توسعه و توليد سالح های‬ ‫بيولوژيكی عراق نيز می باشد‪ .‬براي تعيين اينكه عراق در حال‬ ‫ً‬ ‫توسعه چه سالح بيولوژيكی است و اينكه آيا اين سالح ها واقعا‬ ‫در حال توليد مي باشند هيچ راه قابل اطميناني وجود ندارد‪.‬‬ ‫سالح های بيولوژيكي واقعی شامل ماده سمي بوتولين‪ ،‬آنتراكس‪،‬‬ ‫توالرميا و اكوئين انسفاليتيس بود‪ .‬از قرائن چنين به نظر‬ ‫می آيد كه عراق در حال توليد گاز اعصاب پايدار ‪ VX‬نيز بوده است‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۲۳‬‬

‫در اوايل سال‬ ‫‪ ،1988‬عراق‬ ‫می توانست بيش از‬ ‫‪ 70‬تن گاز خردل‬ ‫و ‪ 6‬تن گاز تابن‬ ‫و سارين در ماه‬ ‫توليد کند‪.‬‬

‫‪۱۲۲‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫بیوترور‬

‫عراق كارخانه بزرگ ديگری در نزديكی كربال و حداقل يك مجتمع‬ ‫ديگر برای توليد گازهای سمی توليد گاز خردل برای تحويل مقادير‬ ‫اندكی از اين ماده به واحد توپخانه‪ ،‬جنگنده ها و بالگردهای‬ ‫ً مشخص نيست عراق چه زمانی بمب های حاوی‬ ‫می‪ 8-‬كافی بود‪ .‬دقيقا‬ ‫ً براي اين منظور از‬ ‫عامل شيميايی را توسعه داد اما ظاهرا‬ ‫بمب هاي ‪ 250‬كيلوگرمی خريداری شده از اسپانيا و برای پرتاب‬ ‫آنها از هواپيماي تهاجمی ‪ Fitter‬بهره می گرفتند‪ .‬اين گاز‬ ‫ً بدون مواد ناخالص بوده كه نشان مي دهد عراق‬ ‫خردل استثنائا‬ ‫به جاي توليد انبوه گاز خردل ‪ ،‬اين گاز را همچنان تحت شرايط‬ ‫آزمايشگاهی توليد مي كند‪.‬‬ ‫از شواهد چنين بر می آيد كه گاز خردل در كارخانه سالح های‬ ‫شيميايی عراق در شهر سامرا در دست توليد بود‪.‬‬

‫‪۱۲۱‬‬

‫عراق توليد مقادير قابل توجهی از گاز اعصاب غير پايدار تابن‬ ‫يا ‪ GA‬را در سال ‪ 1984‬آغاز كرده است و گاز سارين يا ‪ GB‬را‬ ‫در سال ‪ 1986‬وارد چرخه توليد انبوه كرد‪ .‬تاسيسات اصلی توليد‬ ‫مواد سمی در شهر سامرا واقع شده بود هرچند كه مجتمعی نيز در‬ ‫فلوجه قرار داشت كه گاز واقعي و مواد سازنده آنها را توليد‬ ‫می كرد‪ .‬به نظر مي رسد كه عراق موادی نظير سيانيد هيدروژن‪،‬‬ ‫كلريد سيانوژن و لويسيت را آزمايش كرده است‪.‬‬

‫‪۱۲۰‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫کارخانه های تولید سالح های شیمیایی‪،‬‬ ‫عراق‪ ،۱۳۸۱ ،‬آرشیو ارتش آمریکا‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۱۹‬‬

‫عراق توانست به تجهيزات و مواد‬ ‫الزم برای تهيه گاز اعصاب دست‬ ‫پيدا كند‪ .‬اداره گمرك آمريكا‬ ‫به طور كامالً اتفاقی در فوريه‬ ‫‪ 1984‬سفارش ديگر عراق به ميزان‬ ‫‪ 74‬بشكه پتاسيم فلوريد را متوقف‬ ‫كرد كه يكی از مواد سازنده گاز‬ ‫اعصاب سارين بودند‪ .‬اين محموله‬ ‫از طرف شركت تجاری الحداد سفارش‬ ‫داده شده بود كه مالك آن شخصی‬ ‫با نام صاحب الحداد يكي از‬ ‫اتباع عراق بود‪ .‬پس محموله فوق‬ ‫غيرقانونی نبود زيرا تا آن لحظه‬ ‫درون بسته ها مورد بررسی قرار‬ ‫نگرفته بود ‪ .‬ضمن اينكه هيچ‬ ‫شيوه مشخصی برای تعيين حجم ديگر‬ ‫محموالت ارسالی از اياالت متحده‬ ‫آمريكا يا كشورهای ديگر وجود‬ ‫نداشت ‪ .‬معهذا‪ ،‬دست كم يك شركت‬ ‫هلندی‪-.Melchemie Holland B.V-‬‬ ‫محكوم به نقض قانون صادرات فسفر‬ ‫اكسی كلريد‪ ،‬يكی از مواد سازنده‬ ‫گاز اعصاب گرديد‪.‬‬

‫نمايندگان عراقی همچنين‬ ‫ميزان قابل توجهی از‬ ‫تجهيزات خود را از شركتی‬ ‫در آلمان غربی با عنوان‬ ‫‪ Drereich‬خريداری كرده‬ ‫و مدعی بودند از اقالم‬ ‫فوق برای تهيه كود آلی‬ ‫فسفات استفاده خواهند‬ ‫كرد‪ ،‬اما ازآنها می توان‬ ‫در تهيه گاز اعصاب نيز‬ ‫بهره برد‪ .‬اين تالشها در‬ ‫مدت زمان كوتاهی باالخره‬ ‫نتيجه دادند‪ .‬مركز‬ ‫تحقيقات اصلی عراق برای‬ ‫توليد تسليحات شيميايی‬ ‫در منطقه سلمان پاك‬ ‫تكميل گرديد‪ .‬تاسيسات‬ ‫موردنياز برای توليد‬ ‫گاز خردل و تابن و عامل‬ ‫اعصاب سارين در مجتمع‬ ‫شيميايی شهر سامرا راه‬ ‫اندازی گرديد كه يكی از‬ ‫كارخانجات توليد حشره كش‬ ‫بوده و مواد اوليه خود‬ ‫را از كشورهای غربی تهيه‬ ‫می كرد‪ .‬تاسيسات سامرا‬ ‫تحت مراقبت امنيتی شديد‬ ‫بوده و در منطقه ای به‬ ‫وسعت ‪ 26‬كيلومتر مربع در‬ ‫حدود ‪ 100‬كيلومتری بغداد‬ ‫قرار داشت ‪.‬اين محل توسط‬ ‫سربازان و موشك های ‪2-SA‬‬ ‫دفاع می گرديد‪.‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۱۸‬‬

‫ظواهر امر چنين‬ ‫نشان می دهد‬ ‫كه تا پيش از‬ ‫آتش بس‪ ،‬مجتمع‬ ‫صنعتی عراق در‬ ‫فلوجه امكانات‬ ‫الزم برای تهيه‬ ‫تيوديگليكول و‬ ‫ماده سازنده گاز‬ ‫اعصاب را داشت‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۱۷‬‬

‫ميزان مرگ آوری گازهای فوق تنها موضوع مورد بحث‬ ‫نيست‪ .‬تماس جزئي با گاز خردل مي تواند ظرف ‪ 4‬تا‬ ‫‪ 6‬هفته فرد را كور كرده يا بر روي پوست فرد تاول‬ ‫ايجاد كند‪ .‬از اينرو‪ ،‬گاز خردل برتری چشمگيری‬ ‫به عراق عليه نيروهای پياده نظام ايران می داد‬ ‫كه بيشتر اوقات خود را در موقعيت های ثابت بدون‬ ‫حفاظ سپری می كردند و از طرفی تجهيزات پزشكی‬ ‫ً محدودی در خطوط پشت جبهه داشتند‪.‬‬ ‫نسبتا‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۱۶‬‬

‫گاز خردل امتيازات نظامی مهمی را نصيب عراق كرد‪.‬‬ ‫هر چند كه مرگ آوری گاز خردل در صورت تماس مستقيم‬ ‫‪ 10‬تا ‪ 100‬برابر كمتر از عامل اعصاب است اما توليد‬ ‫و كنترل و بهره گيری از آن در محيط واقعی ساده تر‬ ‫است‪ .‬زمانيكه گاز خردل عليه نيروهای پياده نظام يا‬ ‫افراد بدون محافظ در تاسيسات ديگر بكار گرفته شود‪،‬‬ ‫به مراتب موثرتر خواهد بود‪ .‬اين گاز پايدارتر بوده و‬ ‫افرادی كه آن را استشمام كنند به خدمات پزشكی بسياری‬ ‫نياز پيدا می كنند‪.‬‬

‫عکس های یادگاری سربازان‬ ‫عراقی زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۶۷-۱۳۵۹‬عکاس ناشناس‬

‫بیوترور‬

‫عراق همچنان اصرار‬ ‫داشت تا پشتيبانی های‬ ‫فنی خود را از شركت‬ ‫‪ Fritz Werner‬آلمان‬ ‫غربی دريافت كند‪.‬‬ ‫اين كشور پمپ ها و مواد‬ ‫شيميايی مقاوم را از‬ ‫شركت تجاری مهندسی‬ ‫واتر(‪ )Water‬در‬ ‫هامبورگ خريداری کرد‬ ‫كه تجهيزات و چندين‬ ‫تن ماده شيميايی از‬ ‫جمله تری كلريد ‪-‬‬ ‫ماده سازنده گاز اعصاب ‪-‬‬ ‫را به ارزش ‪ 11‬ميليون‬ ‫دالر از اين شركت تهيه كرد‪.‬‬

‫عراق همچنين تجهيزاتی‬ ‫نظير حوضچه ها و سانتر‪-‬‬ ‫يفوژهای مورد نياز‬ ‫راكتور را از شركت ‪Quast‬‬ ‫و خطوط لوله را از شركت‬ ‫‪ Hastalloy‬خريد‪.‬‬

‫‪۱۱۵‬‬

‫تالش های عراق در سال ‪ 1975‬با شركت ‪ Pfaudler‬و شرکت صنايع‬ ‫شيميايي سلطنتی(‪ )ICI‬انگلستان موفقیت آمیز نبود‪ .‬اما اين عدم‬ ‫تمايل شركت های اروپايی‪ ،‬عراق را دلسرد نكرد بطوريكه مقامات‬ ‫اين كشور برای تحقق خواسته های خود مترصد آن شدند كه شركتهای‬ ‫ديگری در آلمان غربی‪ ،‬سوئيس‪ ،‬فرانسه‪ ،‬هلند‪ ،‬بلژيك و ايتاليا‬ ‫بيابند و از قرار معلوم در نهايت بيشتر اقالم مورد نياز خود‬ ‫را بدست آوردند‪ .‬در حاليكه منبع دقيق تامين تجهيزات نامشخص‬ ‫ً عراق برای احداث كارخانه توليد كننده سموم‬ ‫است‪ ،‬اما ظاهرا‬ ‫آفات كش از پشتيباني‪ -‬واحدی از شركت كارل كولب (‪)Karl Kolb‬‬ ‫ سود جسته است‪ .‬واحد مزبور از شركت های اصلی تامين كننده‬‫تجهيزات آزمايشگاهي آلمان غربی است‪ .‬كارخانه ‪ Kolb‬برخی از‬ ‫تجهيزات مورد نياز به استثنای پمپ های مخصوص برای تهيه عامل‬ ‫سارين را در اختيار داشت‪.‬‬

‫‪۱۱۴‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫کارخانه تولید سالح های شیمیایی‪،‬‬ ‫سامرا‪-‬عراق‪،۱۳۸۱ ،‬‬ ‫آرشیو ارتش آمریکا‬

‫بیوترور‬

‫مداركی در دست است كه ثابت مي كند بين سالهای ‪ 1973‬تا ‪1975‬‬ ‫نظاميان عراق از بمب ها و گلوله های حاوی گاز سمي بر ضد‬ ‫كردهای اين كشور استفاده کرده اند‪ .‬از قرار معلوم در واكنش به‬ ‫گزارشات واصله از تجهيز نيروهای اسرائيل و مصر به سالح شيميايی‬ ‫در جنگ اكتبر و بروز تهديداتی از جانب ايران و شورشيان كرد‪،‬‬ ‫عراق ساخت تاسيسات شيميايی را در اواسط دهه ‪ 1970‬آغاز كرد‪.‬‬

‫بازدید کمیته بررسی سازمان ملل از مناطق جنگی ایران‪،‬‬ ‫باقیمانده بمب های شیمیایی‪ ،‬جنوبغربی ایران‪ ،۱۳۶۷ ،‬عکاس ناشناس‬

‫هر چند تعيين زمان دقيق دستيابی عراق به تسليحات شيميايی‬ ‫امری محال است‪ ،‬اما به نظر می رسد كه عراق اولين آزمايشات‬ ‫خود را در دهه ‪ 1960‬آغاز و پس از جنگ اكتبر در سال ‪ 1973‬تصميم‬ ‫گرفت كه تأسيسات توليد سالحهای شيميايی را در خاك خود احداث‬ ‫كند‪ .‬شواهد نشان می دهند كه در همين زمان مقامات اين كشور‬ ‫تعداد محدودی سالح شيميايی از شوروی سابق خريداری كردند و پيش‬ ‫از امضای قرارداد كمپ ديويد‪ ،‬در دستيابی به فن آوری توليد‬ ‫و ذخيری اين تسليحات از كارشناسان مصری نيز كمك گرفتند‪.‬‬

‫‪۱۱۳‬‬

‫‪QR Code:British Journalists Injured by Iraqi Chemical Weapon‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۱۲‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق‬ ‫به سالح های شیمیایی‬ ‫به گفته منابع‬ ‫غیر ایرانی‬

‫هر دو كشور ايران و عراق پروتكل ‪ 1925‬ژنو‬ ‫می و‬ ‫با مضمون منع استفاده از گازهای سّ‬ ‫كنوانسيون ‪ 1972‬پيرامون جنگ بيولوژيكی در‬ ‫چارچوب ممنوعيت توليد‪ ،‬تكثير و استقرار‬ ‫سالحهای بيولوژيكی را امضا كرده اند‪ .‬با اين‬ ‫وجود عراق از سال ‪ 1960‬تالش برای دستيابی به‬ ‫سالح های بيولوژيكی را آغاز و متعاقب استفاده‬ ‫مصر از تسليحات شيميايی در يمن‪ ،‬مواد شيميايی‬ ‫مورد نياز را از دو كشور مصر و شوروی سابق‬ ‫خريداری نمود‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۱۱‬‬

‫‪۱۱۰‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫قبرستان سردشت‪ ،‬کردستان ایران‪ ،۱۳۸۶ ،‬عکاس‪ :‬مهدی حسنی‬

‫بیوترور‬

‫عالوه بر تاثیر مستقیم عوامل‬ ‫شیمیایی به کار رفته در سالح های‬ ‫شیمیایی بر مرگ و میر انسانها‪ ،‬به‬ ‫آثار غیر مستقیم آنها نیز اشاراتی‬ ‫شده است‪ .‬مواد شیمیایی ساخته بشر‬ ‫وارد چرخه غذایی می شود و گاهی‬ ‫در حیوانات و گیاهان نابهنجاری‬ ‫و تغییرات ژنتیکی ایجاد می کنند‪O .‬‬

‫‪O‬‬

‫‪F‬‬

‫‪۱۰۹‬‬

‫کاربرد سالح های مرگبار بر محیط‬ ‫زیست و سالمت کردها آثار عمیقی بر‬ ‫جای گذاشته است‪ .‬ذخایری از مواد‬ ‫شیمیایی مختلف وجود دارد که در‬ ‫آن دوره در خشکی یا آبها مدفون‬ ‫شده اند و خطرات این امر آشکار‬ ‫است‪ .‬در صورتی که این مواد دچار‬ ‫نشت گردند عوامل آنها می تواند‬ ‫در خاک و حتی منابع آبی پیرامون‬ ‫آنها آلودگی ایجاد کنند‪ .‬دامنه و‬ ‫میزان استفاده از سالحهای شیمیایی‬ ‫که به ویژه در سردشت و حلبچه به‬ ‫کار رفته شد‪ ،‬نه تنها وضع حاضر‬ ‫بلکه موجودیت آینده آنان را به‬ ‫خطر انداخت و جدا از جان انسانها‬ ‫حتی قنات ها‪ ،‬آبراه ها‪ ،‬آبخیزها‪،‬‬ ‫حیوانات‪ ،‬طبیعت و منابع ذخیره آب‬ ‫را ویران ساخت‪ .‬پس از گذشت بیست سال‬ ‫هنوز تبعات گسترده حمالت شیمیایی در‬ ‫کردستان و بر روی مردم مشهود است‪.‬‬

‫‪P‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪O‬‬

‫‪H3‬‬

‫‪P‬‬

‫‪O‬‬

‫‪N‬‬

‫‪۱۰۸‬‬

‫کردستان ایران‬

‫لویزیت نام شیمیایی آن ‪-2‬کلروفینیل دی کلرو‬ ‫آرسین است‪ ،‬جزو خانواده عوامل کشنده و‬ ‫پایدار است‪ .‬کاربرد نظامی آن مربوط به عوامل‬ ‫تاول زا است و مایعی قهوه ای روشن کهربایی‬ ‫است با بخار بی رنگ و بوی شبیه گیاه شمعدانی‬ ‫تازه دارد‪ .‬این ماده موجب حمله به بافت های‬ ‫انسان نیز شده و در حالت مایع خالص موجب‬ ‫نابینایی می شود‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫سیانید هیدروژن‪ ،‬بسیار کشنده است‪ ،‬جزو‬ ‫عوامل ناپایدار بوده و سرعت عمل خیلی‬ ‫سریعی دارد‪ .‬با مصرف اکسیژن به وسیله بافت‬ ‫های بدن‪ ،‬اختالل ایجاد می کند‪ ،‬تند شدن‬ ‫نفس را به همراه دارد و موجب می شود تا با‬ ‫تاثیر بر روی خون مرگ شخص را رقم زند‪.‬‬

‫گاز خردل ‪ HD‬موسوم به سولفور موستاد جزو‬ ‫عوامل کشنده محسوب می شود و پایداری آن‬ ‫در زمره عوامل بسیار پایدارها قرار می‬ ‫گیرد‪ .‬واکنش فیزیولوژیکی آن موجب تاول‬ ‫و تخریب بافت ها می شود‪ .‬کاربرد نظامی‬ ‫آن به تاول زایی آن مربوط می شود‪.‬‬

‫‪۱۰۷‬‬

‫این سه نوع سالح به صورت‬ ‫مجزا ولی با فاصله ای‬ ‫کوتاه و به طوری که‬ ‫به صورت یک کوکتل بسیار‬ ‫سمی درآیند مورداستفاده‬ ‫قرار گرفته اند»‪.‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۰۶‬‬

‫مواد به کار رفته‬ ‫در تسلیحات شیمیایی‬ ‫در کردستان و عوارض آن‬ ‫در حمله شیمیایی به شهرهای کردستان از گازهای متنوع خردل‪،‬‬ ‫اعصاب‪ ,‬سارین و تابون‪ ,‬لویزیت و سیانید هیدروژن استفاده شد‪.‬‬ ‫بعضی منابع هم به عامل فونی سیانید اشاره کرده اند‪ .‬پروفسور»‬ ‫اوین هندریکس» رییس آزمایشگاه سم شناسی بیمارستان دانشگاه‬ ‫فالندر (در شمال غرب بلژیک )می گوید‪« :‬عراق از سه نوع گاز مختلف‬ ‫علیه حلبچه استفاده کرده است‪ .‬وی تاکید کرد که نیروهای عراق‬ ‫شهر حلبچه را در روزهای ‪ 17‬و ‪ 18‬مارس (‪ 27‬و ‪ 28‬اسفند ‪ )1366‬با‬ ‫گاز خردل (ایپریت)‪ ،‬گازهای اعصاب(تابون‪،‬سارین یا سومان) و با‬ ‫سیانوژن بمباران کرده اند‪ .‬او افزوده است که این سه نوع سالح‬ ‫به صورت مجزا ولی با فاصله ای کوتاه و به طوری که به صورت یک‬ ‫(کوکتل بسیار سمی) درآیند مورد استفاده قرار گرفته اند»‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫سربازان ایرانی در حال امداد‬ ‫رسانی به مجروحان حلبچه‪،‬‬ ‫‪۱۳۶۶‬‬

‫‪۱۰۵‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۰۴‬‬

‫خبرگزاری رویتر به نقل از ((لی لویه)) رییس چینی‬ ‫شورای امنیت می گوید‪ :‬تعیین اعضای هیئت و فراهم آوردن‬ ‫مقدمات اعزام هیئت بر عهده دبیر کل سازمان ملل آقای‬ ‫((خاویر پرز دوکویار)) می گذارد و اعالم می دارد که‬ ‫شورای امنیت در جلسه محرمانه خواستار اعزام تیمی به‬ ‫سرپرستی سرلشکر نروژی ((مارتین رادست)) برای بررسی‬ ‫بمباران شیمیایی اشنویه نموده است‪ .‬هیئت سازمان ملل‬ ‫وارد ارومیه شده و بعد شهر اشنویه آمدند و گزارش خود‬ ‫را بشرح ذیل در تاریخ ‪ 23‬آگوست ‪ 1988‬تحویل شورای‬ ‫امنیت سازمان ملل نمودند که در آن ضمن تأیید و تأکید‬ ‫بر بمباران شیمیایی شهر اشنویه در غرب کشور ایران در‬ ‫تاریخ دوم آگوست تعداد مجروحان را ‪ 2680‬نفر اعالم نمود‬ ‫و گزارش می نماید‪:‬‬ ‫الف – آزمایشات پزشکی در ارومیه انجام پذیرفته نشان‬ ‫می دهد که تمام بیماران بر اثر حمله شیمیایی مصدوم و‬ ‫مجروح شده اند و عالئم و شواهد حاکی از وجود گاز خردل‬ ‫در بمب های پرتاب شده می باشد‪.‬‬ ‫ب‪ -‬نتایج حاصله از تجزیه های شیمیایی وجود گاز خردل‬ ‫در منطقه حمله شیمیایی را تأیید می نماید‪.‬‬ ‫ج‪ -‬از آزمایشات انجام یافته ازبقایای بمب های اشنویه‬ ‫می توان به این نتیجه رسید که بمب ها شبیه بمب های‬ ‫هستند که در سال های ‪ 1988 ، 1987 ، 1986 ، 1983‬علیه‬ ‫اتباع غیر نظامی ایران استفاده شده است‪ .‬بمباران‬ ‫شیمیایی اشنویه بعد از آتش بس جنگ هشت ساله و تجاوز‬ ‫صدام مایه تعجب جهانیان بود‪ .‬روزنامه (نیویورک تایمز)‬ ‫در مورخه چهارم آگوست همان سال ضمن تشریح آثار‬ ‫بمباران شیمیایی اشنویه می گوید که‪ ،‬نماینده عراق در‬ ‫سازمان ملل هیچگونه پاسخی برای دفاع نداشت‪.‬‬ ‫روزنامه (واشنگتن پست) در مورخه سوم اگوست همان سال‬ ‫طی گزارش مبسوطی در صدر اخبار جهانی خود با توجه‬ ‫به بمباران شیمیایی اشنویه و مصدومیت هزاران نفر از‬ ‫اهالی بی دفاع شهر‪ ،‬کاربرد مجدد گاز خردل توسط رژیم‬ ‫عراق را مورد تأیید قرار می دهد‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫بمباران شیمیایی‬ ‫اشنویه‬

‫صبح روز بعد کم کم مشکالت تنفسی‪،‬‬ ‫سردرد و سرگیجه‪ ،‬خارش پوست و‬ ‫آثار سوختگی و‪ ..‬بر روی بدن‬ ‫مردم نمایان می شد‪.‬‬

‫دکتر والیتی وزیر‬ ‫امور خارجه وقت‬ ‫ً‬ ‫طی نامه ای رسما‬ ‫از شورای امنیت‬ ‫درخواست می کند هیئت‬ ‫کارشناسی را به‬ ‫اشنویه بفرستند‪.‬‬

‫‪۱۰۳‬‬

‫قابل ذکر است که بمباران های وسیعی‬ ‫همچون بمباران شهر مسکونی اشنویه بعد‬ ‫از پذیرفتن قطعنامه صلح ‪ 598‬از هر دو‬ ‫طرف جنگ اتفاق افتاده است‪.‬‬ ‫به گفته شفیع خضری از ساکنان ابن‬ ‫شهر‪ :‬در ساعت ‪ 2/45‬دقیقه بامداد روز‬ ‫سه شنبه مورخه ‪ 67/5/11‬مطابق دوم‬ ‫آگوست ‪ 1988‬چندین محل مسکونی و اطراف‬ ‫آنها درسمت غرب و جنوب غربی در منطقه‬ ‫کچل آباد‪ ،‬برده زرد‪ ،‬مام تمر در‬ ‫کردستان ایران مورد حمله هواپیماهای‬ ‫عراقی و بمباران آنها قرار گرفتند‪.‬‬

‫آقای سعادت معاون‬ ‫سیاسی استانداری‬ ‫آذربایجانغربی در‬ ‫جمع خبرنگاران داخلی‬ ‫و خارجی در روزجمعه‬ ‫در محل بمباران‬ ‫تعداد مجروحان را‬ ‫تا ‪ 48‬ساعت بعد از‬ ‫واقعه ‪ 2265‬نفر اعالم‬ ‫کرده که در حال‬ ‫افزایش است و تعداد‬ ‫دویست و هفتاد نفر‬ ‫در بیمارستان شهرهای‬ ‫تبریز‪ ،‬ارومیه‪،‬‬ ‫مهاباد‪ ،‬میاندوآب‬ ‫بستری هستند و بعد‬ ‫از سه روز هنوز‬ ‫گروههای دیگری از‬ ‫مردم که اثر این‬ ‫بمب ها بر آنها‬ ‫مشاهده می شوند به‬ ‫بیمارستان و محل‬ ‫های امدادی مراجعه‬ ‫و تحت درمان قرار‬ ‫می گیرند‪ .‬وی تعداد‬ ‫خانوارهای آسیب دیده‬ ‫را چهارصد تا پانصد‬ ‫خانوار اعالم می کند‪.‬‬ ‫باغها و مزارع اطراف‬ ‫شهر آسیب دیده است‪.‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪۱۰۲‬‬

‫نیویورک تایمز آمریکا در ‪1367/1/16‬نوشت ‪»:‬این عمل از هر جهت‬ ‫و به هر مفهوم یک جنایت جنگی است که با انکارهای سست‬ ‫و رسمی عراق و عذر و بهانه های غیر رسمی در مورد استفاده از‬ ‫یک سالح ناجوانمردانه در آمیخته است»‪.‬‬ ‫عثمان علی غفور که در زمان رویداد کودکی ‪ 10‬ساله بود‪ ،‬آن روز‬ ‫را این چنین به خاطر می آورد‪:‬‬ ‫«من با چشم خود دیدم که مردم مثل پرندگان جان می دادند‪.‬‬ ‫بعضی از مردم به سبب تاثیرات مواد شیمیایی در حال مرگ‬ ‫می خندیدند‪ .‬وقتی هواپیماها بمب هایشان را می انداختند‪،‬‬ ‫ابتدا بوی خوبی به مشام می رسید‪ ،‬اما بعد همه پرنده ها از‬ ‫آسمان بر زمین می افتادند و بعد انسانها روی زمین می افتادند‪.‬‬ ‫این همه اتفاقات از ساعت یازده و نیم صبح شروع شد و تا عصر‬ ‫ادامه داشت‪».‬‬ ‫‪During the Iran-Iraq War, an estimated 1,000,000 Iranians,‬‬ ‫‪both military and civilian, were exposed to chemical warfare‬‬ ‫‪agents. More than 100,000 Iranians were documented to have‬‬ ‫‪received emergency medical care for chemical injuries.‬‬ ‫‪Half of those injuries were moderate to severe. During the‬‬ ‫‪war, 3,500 Iranians died from chemical injuries(2,500 from‬‬ ‫‪nerve or blood agents and 1,000 from mustard agent). Since‬‬ ‫‪the end of the war, several hundred have died of chronic‬‬ ‫‪complications due to mustard intoxication.‬‬

‫بیوترور‬

‫قربانیان سالح شیمیایی‪ ،‬حلبچه‪ ،۱۹۸۸ ،‬جنگ ایران‪-‬عراق‪ ،‬آرشیو موزه صلح تهران‬

‫‪۱۰۱‬‬

‫‪۱۰۰‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫بیوترور‬

‫پوست سرطانی شده انسان‪،‬‬ ‫بیولوژی سرطان‪،‬‬ ‫دلنشگاه هومبولد برلین‬

‫‪۰۹۹‬‬

‫‪...‬بعضی از‬ ‫مردم به سبب‬ ‫تاثیرات‬ ‫مواد شیمیایی‬ ‫در حال مرگ‬ ‫می خندیدند‪...‬‬

‫خبر گذاری فرانسه در‬ ‫تاریخ ‪ 1367/1/12‬اعالم‬ ‫کرد‪« :‬حلبچه شهری از‬ ‫کردستان عراق که به‬ ‫تصرف ایران در آمده‬ ‫و طی روزهای ‪27‬و‪28‬‬ ‫اسفندماه توسط عراق‬ ‫بمباران شیمیایی شده‪،‬‬ ‫منجمد و ساکن در خوابی‬ ‫عمیق فرو رفته است»‪.‬‬ ‫روزنامه گاردین چاپ‬ ‫لندن گزارش این جنایت‬ ‫فجیع را همراه عكس هایی‬ ‫به چاپ رساند «هیچ‬ ‫جراحت و خون و اثری‬ ‫از انفجار روی اجساد‬ ‫دیده نمی شود‪ .‬اجساد‬ ‫ده ها مرد‪ ،‬زن‪ ،‬كودك و‬ ‫حیوانات دست آموز در‬ ‫سطح منازل و خیابان های‬ ‫این بخش دورافتاده در‬ ‫كردستان عراق تحت اشغال‬ ‫ایران را پوشانیده اند‪.‬‬ ‫پوست این اجساد به طرز‬ ‫عجیبی تغییر رنگ داده‬ ‫و چشم هایشان باز و‬ ‫خیره‪ ،‬چرك خاكستری رنگی‬ ‫از دهانشان بیرون زده‬ ‫و انگشتان دست آنها به‬ ‫طرز عجیبی كج و كوله‬ ‫است‪ .‬این طرف مادری بچه‬ ‫اش را برای آخرین بار‬ ‫در آغوش فشرده و آن‬ ‫طرف پدری خود را سپر‬ ‫نوزادی‪ ،‬از آنچه نمی‪-‬‬ ‫دانستند چیست‪ ،‬كرده است‪».‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪۰۹۸‬‬

‫بمباران شیمیایی حلبچه‬ ‫حلبچه از شهرهای جنوب کردستان (کردستان عراق) در پانزده‬ ‫کیلومتری مرز ایران و ‪ 235‬کیلومتری شمال شرقی بغداد است‪.‬‬ ‫مردم بی دفاع حلبچه در جریان جنگ ایران و عراق‪ ،‬در تاریخ‬ ‫‪ 16‬مارس ‪ 1988‬توسط رژیم عراق طی عملیاتی موسوم به عملیات‬ ‫انفال بمباران شیمیایی شدند و حدود پنج هزار نفر و تعداد‬ ‫زیادی از کودکان‪ ،‬زنان و سالخوردگان کشته شدند‪.‬‬ ‫حلبچه در آن زمان تحت کنترل نیروهای‬ ‫ایرانی و احزاب کرد بود‪ .‬جت های جنگنده‬ ‫عراق بیست بار در آن روز این شهر را‬ ‫با بمب های شیمیایی و گازهای اعصاب‬ ‫بمباران کردند‪ .‬این حمله از نظر مقیاس‪،‬‬ ‫گسترده ترین حمله شیمیایی بر علیه یک‬ ‫جمعیت بشری غیر نظامی در عصر حاضر بود‪.‬‬

‫بیوترور‬

۰۹۷

Death toll of mustard agent attack on Sardasht, June 1987 Male Female Total 75 34 109 Civilians Military and other 96 34

total 130

Civilian deaths from attack on Sardasht, June 1987, by age 18 and older 5-17 < 5 Total 70 28 11 109

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

QR Code(video): Saddam's Chemical attack on halabja,1988

۰۹۶

Mustard is not considered a lethal agent, but an incapacitating agent, causing only3-5 mortality. Many of the 95% who survived developed serious long-term complications over the next few years.

۰۹۵

‫بیوترور‬

‫‪۰۹۴‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫سرباز مجروح شیمیایی‪،‬‬ ‫ایران‪،۱۳۵۹-۱۳۶۷ ،‬‬ ‫جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫آرشیو موزه صلح تهران‬

۰۹۳

‫بیوترور‬

Included among the 4,500 casualties requiring medical attention were some of the rescuers. Immediately following the attack both volunteers and local medical team units initiated rescue efforts, providing initial treatment for patients at a local polyclinic and the city’s 30 bed general hospital. Some victims were also transferred to nearby medical facilities. Unfortunately the emergency medical response had been under way approximately two hours prior to decontamination of the area by the Iranian military. Hence many of the rescuers also sustained SM exposure. In the days following the Sardasht gas attack hospitals and medical centers in neighboring cities as well as in Tehran were overwhelmed by civilian victims, women and children with painful, disfiguring burns and lifethreatening lung damage due to the effects of mustard gas.

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

۰۹۲

۰۹۱

‫بیوترور‬

Dr. Manuel Dominguez of UN mission with child from Sardasht. Due to the direction of the wind, even the hospital and the convalescent center were contaminated, and the few doctors and nurses who were working there had to leave.Two public baths were used for decontamination of the victims and a small stadium was converted to a 150-bed medical facility.

‫قربانیان سالح های شیمیایی‬ ،۱۳۶۶ ،‫ ایران‬،‫در سردشت‬ ،‫عراق‬-‫جنگ ایران‬ ‫آرشیو موزه صلح تهران‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

However, people later told physicians that they did not know that the bombs carried chemical weapons; in fact, at first they had been relieved when the bombs did not explode. ۰۹۰

12 Within the first few hours, about 30 people died, mostly young children and old people, due to severe.

‫بیوترور‬

۰۸۹

Four of the bombs were detonated near the town center, in densely populated residential areas: two directly in the bazaar, two more in residential areas of the city center.

Twenty people died in the first few hours, ten during the evacuation to other cities, and about one hundred more died in hospitals in Iran and Europe during the next month.

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫شهرستان سردشت‬ ،‫پس از بمباران‬ -‫دوران جنگ ایران‬ ،۱۳۶۶ ،‫عراق‬ ‫خبرگزاری کردستان‬

۰۸۸

‫قربانیان سالح های شیمیایی‬ ،۱۳۶۶ ،‫ ایران‬،‫در سردشت‬ ،‫عراق‬-‫جنگ ایران‬ ‫آرشیو موزه صلح تهران‬

‫بیوترور‬

‫مجلس جمهوری اسالمی ایران‪،‬‬ ‫(میرحسین موسوی)‬ ‫دوران جنگ ایران‪-‬عراق‪،۱۳۶۵ ،‬‬ ‫خبرگزاری جمهوری اسالمی ایران‬

‫‪۰۸۷‬‬

‫بعد از آن بارها‬ ‫قطعنامه هایی بر‬ ‫محکوم کردن سالح های‬ ‫شیمیایی از طرف سازمان‬ ‫ملل متحد صادر شد ولی‬ ‫هیچکدام عراق را مجبور‬ ‫به اطاعت نکردند‪.‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪۰۸۶‬‬

‫‪---------------------------------‬‬‫در پنجم مارس‪ ،‬یعنی یک هفته قبل‬ ‫از عزیمت هیات فرستاده شده از طرف‬ ‫سازمان ملل‪ ،‬وزارت‌خارجه امریکا‬ ‫‌ای منتشر کرد و اعالم داشت‪:‬‬ ‫اطالعیه‬ ‫«آمریکا مدارکی در دست دارد که حاکی‬ ‫‌کاربردن سالحهای شیمیایی از‬ ‫از به‬ ‫‌کند‪».‬‬ ‫طرف عراق است و آن را محکوم می‬ ‫هیات منتخب دبیرکل‪ ،‬متشکل از چهار‬ ‫کارشناس برجسته سالحهای شیمیایی از‬ ‫چهار کشور جهان از سیزدهم تا نوزدهم‬ ‫مارس در ایران به سر برد و در تاریخ‬ ‫‌ویکم مارس گزارش خود را به‬ ‫بیست‬ ‫دبیرکل سازمان ملل تسلیم کرد‪.‬‬ ‫‌وپنجم گزارش‬ ‫کارشناسان در بند سی‬ ‫خود به اتفاق آرا نظر دادند‪:‬‬

‫سالحهای شیمیایی به شکل بمبهای هوایی‬ ‫در نقاطی از ایران که توسط کارشناسان‬ ‫مورد بازرسی قرار گرفته به کار رفته‬ ‫است‪ .‬انواع مواد شیمیایی مورد استفاده‬ ‫عبارت بودند از‪:‬‬ ‫‌ (‪2‬ــ کلروتیل)‪ ،‬سولفید معروف‬ ‫بیس‬ ‫به گاز خردل‪ ،‬دیمتیل فسفر و امیدو‪-‬‬ ‫سیانیدات‪ ،‬گاز اعصاب معروف به تابون‪.‬‬

‫بازدید کمیته بررسی سازمان ملل از مناطق‬ ‫جنگی ایران‪ ،‬باقیمانده بمب های شیمیایی‪،‬‬ ‫جنوبغربی ایران‪ ،۱۳۶۷ ،‬عکاس ناشناس‬

‫بعد از آن بارها و بارها قطعنامه‪-‬‬ ‫هایی بر محکوم کردن سالح های‬ ‫شیمیایی از طرف سازمان ملل متحد‬ ‫صادر شد ولی هیچکدام عراق را‬ ‫مجبور به اطاعت نکردند‪.‬‬ ‫جمهوری اسالمی ایران در پی کاربرد‬ ‫گستردة سالحهای شیمیایی توسط عراق‬ ‫در عملیات خیبر‪ ،‬طی پنج نامة‬ ‫‌درپی در فوریه و مارس ‪1984‬‬ ‫پی‬ ‫خواستار رسیدگی سازمان ملل به‬ ‫‌آن‪ ،‬دبیرکل‬ ‫‌دنبال‬ ‫این امر شد‪ .‬به‬ ‫در تاریخ هفتم مارس ‪ 1984‬با صدور‬ ‫‌ای کوتاه اعالم داشت‪« :‬شک‬ ‫بیانیه‬ ‫نیست که دبیرکل‪ ،‬کاربرد سالحهای‬ ‫شیمیایی را در هر جا و هر زمان‬ ‫ً‬ ‫که انجام گیرد‪ ،‬اصوال و قوی‌‬ ‫ا‬ ‫‌نماید‪ ».‬روز بعد دبیرکل‬ ‫محکوم می‬ ‫تصمیم خود را مبنی بر اعزام‬ ‫هیاتی برای بررسی شواهد کاربرد‬ ‫سالح شیمیایی ابراز کرد‪.‬‬ ‫*عراق نیز در بیست‌و نهم نوامبر‬ ‫‌ای خطاب به دبیرکل‪ ،‬ضمن‬ ‫طی نامه‬ ‫رد اتهامات ایران‪ ،‬آنها را‬ ‫مانورهای مفتضح برای فریب جامعه‬ ‫جهانی و امتناع از توقف جنگ و‬ ‫‌های شورای امنیت‬ ‫پذیرش قطعنامه‬ ‫دانست‪ .‬عراق مخالفت خود را با‬ ‫اعزام نماینده یا کارشناس یا‬ ‫گروه کارشناسان از طرف دبیرکل‬ ‫اعالم کرد و خواستار خاتمه جنگ‬ ‫و یا حداقل اجرای قطعنامة ‪540‬‬ ‫شورای امنیت شد‪.‬‬

‫‪...‬و در مجموع از ‪22‬‬ ‫سپتامبر ‪ 1980‬تا ‪ 8‬آوریل‬ ‫‪ 87‬عراق حداقل ‪ 196‬بار از‬ ‫سالح شیمیایی استفاده کرد‬ ‫که ‪ 262‬کشته و ‪ 27309‬مجروح‬ ‫به جای گذاشته است‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۸۵‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪۰۸۴‬‬

‫در اسفندماه ‪ ،1362‬با آغاز عملیات خیبر‪،‬‬ ‫جزیره مجنون ــ یکی از مراکز استخراج نفت‬ ‫عراق ــ به تصرف نیروهای ایران در آمد‪.‬‬ ‫عراق به منظور عقب‌راندن نیروهای ایران‬ ‫عامل عصبی تابون را علیه آنها به کاربرد‪.‬‬ ‫با اجرای این حمله شیمیایی عراق‪ ،‬نزدیک‬ ‫به هزار و هفتصد تن در آنجا کشته و مجروح شدند‪.‬‬ ‫در عملیات موسوم به والفجر‪ 2‬نیز عراق در‬ ‫دو مرحله از طریق بمباران شیمیایی در اطراف‬ ‫پادگان «حاج عمران» و مناطق مرزی پیرانشهر‬ ‫به طور گسترده از گاز خردل استفاده کرد‪.‬‬ ‫در ‪ 1366/10/21‬عراق مجددُ‬ ‫ا اقدام به پرتاب‬ ‫گلوله های شیمیایی در یک منطقه عملیاتی‬ ‫مقابل سردشت کرد‪.‬‬ ‫در ‪ 26‬اسفند ماه همان سال حمله شیمیایی‬ ‫به حلبچه اتفاق افتاد که منجر به کشته شدن‬ ‫پنج هزار نفر در یک روز شد‪.‬‬ ‫قربانیان حمالت شیمیایی عراق در سردشت‪ ،‬سال ‪ ،۱۳۶۶‬ایران‪،‬‬ ‫عکس‪ :‬موزه صلح تهران‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۸۳‬‬

‫در ‪ 7‬تیر ‪ 1366‬شهر‬ ‫دوازده هزار نفری‬ ‫و غیر نظامی سردشت‬ ‫مورد حمالت شیمیایی‬ ‫قرار گرفت که باعث‬ ‫کشته شدن ‪ 130‬نفر‬ ‫در همان موقع شد‪.‬‬

‫‪۰۸۲‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫در اینجا به مناطقی اشاره‬ ‫شده است که از سوی مجامع‬ ‫رسمی نیز به عنوان مناطق‬ ‫شیمیایی زده شناخته شده اند‪.‬‬ ‫در سال‪ ،1360‬عراق در مناطق‬ ‫‌اکبر‪ ،‬پل‬ ‫هویزه‪ ،‬ارتفاعات هللا‬ ‫نادری و خرمشهر از گلوله‬ ‫شیمیایی استفاده کرد‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1361‬نیز از عوامل‬ ‫اعصاب‪ ،‬گاز نیتروژن و‬ ‫موستارد در آبادان‪ ،‬ساوجی‬ ‫(در شمال مریوان)‪ ،‬ارتفاع‬ ‫‪ ،175‬موسیان‪ ،‬تنکاب (در‬ ‫منطقه شمال غرب)‪ ،‬شلمچه‪،‬‬ ‫گردنة بایر (در کردستان)‬ ‫و چند شهر در جنوب استفاده‬ ‫شد که در مجموع سیزده نفر‬ ‫کشته و بیست‌و یک نفر‬ ‫مجروح شدند‪.‬‬ ‫روز سه شنبه ‪ 18‬مرداد سال‬ ‫‪ 1362‬غرب جاده پیرانشهر‪-‬‬ ‫رواندوز و ‪ 27‬مهر همان سال‬ ‫اراضی بین بانه و مریوان‬ ‫در مناطق مرزی مورد حمله‬ ‫بمب های حاوی گازهای شیمیایی‬ ‫قرار گرفتند‪ .‬در همین زمان‬ ‫عراق حوالی «پینجوین» را‬ ‫نیز بمباران شیمیایی کرد‪.‬‬

‫به دلیل گستردگی این حمله‪،‬‬ ‫ایران حادثه پینجوین را‬ ‫«جنایت جنگی» نامید‪.‬‬ ‫ساعت پنج بامداد سوم آبان‬ ‫ماه ‪ 1362‬هواپیماهای عراق‬ ‫روستای «باینجان» از توابع‬ ‫بانه و در همین سال منطقه‬ ‫«شیوه ره ش» از توابع سردشت‬ ‫را مورد حمله شیمیایی قرار‬ ‫دادند که باعث مصدومیت‬ ‫و کشته شدن عده ای از اهالی‬ ‫این روستاها شد‪.‬‬ ‫پس از حوادث این سال‪ ،‬در سال‬ ‫‪ 1365‬منطقه ای در ایالم مورد‬ ‫اصابت بمب های شیمیایی‬ ‫قرار گرفت‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۸۱‬‬

‫در این اطالعیه با اشاره به‬ ‫استفاده عراق از سالحهای‬ ‫شیمیایی در حمله به سوسنگرد‬ ‫آمده بود که دولت جمهوری اسالمی‬ ‫ایران این جنایت را مقدمه‬ ‫استفاده ارتش عراق از سالحهای‬ ‫میکروبی و بیولوژیک قلمداد‬ ‫‌کند که ارتش عراق در طول‬ ‫می‬ ‫دهه هفتاد به تهیه انواع آن‬ ‫‌ وجود‪،‬‬ ‫اقدام کرده است‪ .‬با این‬ ‫اولین حمله شیمیایی ثبت‌شده‬ ‫در سازمان ملل متحد در زمان‬ ‫جنگ ایران و عراق به تاریخ‬ ‫‪( 1359/10/23‬برابر با ‪13‬‬ ‫‌ای بین‬ ‫ژانویه ‪ )1981‬در منطقه‬ ‫‌خزر واقع در پنجاه‬ ‫هالله و نی‬ ‫‌شود‬ ‫‌بوط می‬ ‫کیلومتری غرب ایالم مر‬ ‫‌شدن ده تن انجامید‪.‬‬ ‫که به کشته‬ ‫عراق در طول جنگ به صورت‬ ‫گسترده از بمب های شیمیایی‬ ‫استفاده کرد و بارها در مناطق‬ ‫دیگر جنگی مانند جزیره مجنون‬ ‫و فاو و حتی در شهر های درگیر‬ ‫جنگ‪ ،‬همچون آبادان و خرمشهر‬ ‫بمب های شیمیایی را بر علیه‬ ‫مردم به کار برد‪.‬‬

‫اما اوج حمالت وی‬ ‫بر علیه شهروندان غیر‬ ‫نظامی در مناطق کرد نشین‬ ‫ایران(شرق کردستان)‬ ‫علی رغم ممنوعیت های‬ ‫بین المللی بارها‬ ‫اتفاق افتاد‪.‬‬

‫‪CI‬‬

‫‪C‬‬

‫‪N‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬ ‫در ایران به گزارش از منابع‬ ‫ایرانی‬

‫‪۰۸۰‬‬

‫‪CI‬‬

‫‪C‬‬

‫‪N‬‬

‫عراق از نخستین ماههای شروع‬ ‫جنگ‪ ،‬استفاده آزمایشی از‬ ‫این سالح را آغاز کرد‪ ،‬اما‬ ‫‌کارگیری گسترده از سالح‬ ‫به‬ ‫شیمیایی پس از حمالت متقابل‬ ‫نیروهای ایران به داخل خاک‬ ‫عراق ــ به منظور مقابله با‬ ‫موج حمالت نیروهای پیاده ایران‬ ‫ــ در دستور کار ارتش عراق‬ ‫قرار گرفت‪ .‬اولین بار در بیست‬ ‫‌‬ ‫‌ماه ‪ 1359‬ــ دومین‬ ‫و نهم آبان‬ ‫ماه تجاوز نظامی عراق به ایران‬ ‫‌خارجه جمهوری اسالمی‬ ‫ــ وزارت‬ ‫‌ای به‬ ‫ایران با انتشار اطالعیه‬ ‫‌المللی هشدار داد‬ ‫مجامع بین‬ ‫که عراق از سالحهای بیولوژیکی‬ ‫ـ شیمیایی در جنگ علیه ایران‬ ‫استفاده کرده است‪.‬‬

‫قربانیان سالح های شیمیایی‬ ‫در سردشت‪ ،‬ایران‪،۱۳۶۶ ،‬‬ ‫جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫آرشیو موزه صلح تهران‬

‫بیوترور‬

‫‪1362/12/20‬؛ پروفسور هندریکس‪ ،‬رییس‬ ‫گفت که نتیجه تحقیقات نشان می دهد‬ ‫اتریش بر اثر ماده شیمیایی گاز ازت‬ ‫ای به نام میتوتوکسین یا‬

‫گزیده ای از اخبار آن‬ ‫زمان از عکس العمل های‬ ‫بین المللی در رابطه‬ ‫با بمباران های شیمیایی‬ ‫عراق در رسانه های‬ ‫مختلف‬ ‫‪1365/11/18‬؛ با‬ ‫شهادت یک تن دیگر از‬ ‫مجروحین شیمیایی در‬ ‫آلمان‪ ،‬جمع مجروحین‬ ‫شیمیایی که در‬ ‫بیمارستان های آلمان‬ ‫به شهادت رسیدند‪ ،‬به‬ ‫‪ 11‬نفر رسید‪.‬‬

‫‪1365/11/10‬؛ نماینده ایران در سازمان‬ ‫ملل طی نامه ای به دبیرکل ضمن اعالم‬ ‫این که عراق در روزهای ‪ 30 ،28 ،26‬دی‬ ‫ماه ‪ 65‬از سالح شیمیایی استفاده کرده‬ ‫است‪ ،‬خواستار اعزام هیأتی به ایران‬ ‫برای بررسی این مسئله شد‪.‬‬

‫‪1362/12/25‬؛ عصمت‬ ‫کتانی‪ ،‬معاون وزیر‬ ‫خارجه عراق‪ ،‬در واشنگتن‬ ‫ً به استفاده عراق‬ ‫تلویحا‬ ‫از بمب های شیمیایی‬ ‫علیه نیروهای ایران‬ ‫اعتراف کرد‪.‬‬

‫‪1365/10/14‬؛ وزیر‬ ‫امور خارجه ایران در‬ ‫پیامی به دبیر کل‬ ‫سازمان ملل با اشاره‬ ‫به کاربرد سالح شیمیایی‬ ‫توسط عراق‪ ،‬اعالم کرد‬ ‫که ایران در صورت عدم‬ ‫اتخاذ تصمیم فوری باز‬ ‫دارنده علیه اعمال‬ ‫عراق‪ ،‬خود را ملزم‬ ‫می داند در جهت دفاع‬ ‫مشروع‪ ،‬به هر وسیله‬ ‫بازدارنده متوسل شود‪.‬‬

‫ ‪1366/1/29‬؛ دکتر والیتی در پیامی به مدیر‬‫اجرایی برنامه محیط زیست سازمان ملل‪ ،‬خواستار‬ ‫اعزام هیأتی جهت رسیدگی به جنایات عراق در به‬ ‫کارگیری سالح های شیمیایی شد‪.‬‬ ‫‪1366/4/9‬؛ سازمان بهداشت جهانی حمالت‬ ‫شیمیایی عراق به مناطق مسکونی شهر‬ ‫«سردشت» را تقبیح کرد‪.‬‬ ‫‪65/6/25‬؛ یک شرکت هلندی تولید کننده‬ ‫فرآورده های شیمیایی به خاطر صدور‬ ‫غیرقانونی محصوالت خود به عراق‪ ،‬در‬ ‫دادگاه شهر ارهم به پرداخت ‪ 100‬هزار‬ ‫فلورن محکوم شد‪.‬‬

‫‪۰۷۹‬‬

‫‪1363/10/29:‬‬ ‫دبیرکل‬ ‫سازمان ملل‬ ‫در جلسه‬ ‫شورای امنیت‬ ‫گفت که‬ ‫نتوانسته‬ ‫است از عراق‬ ‫در مورد عدم‬ ‫استفاده از‬ ‫سالح های‬ ‫شیمیایی در‬ ‫جنگ با ایران‬ ‫تعهد بگیرد‪.‬‬

‫مؤسسه سم شناسی گهنت بلژیک‪،‬‬ ‫که مجروحین ایرانی بستری در‬ ‫معروف به «صلیب زرد» و ماده‬ ‫«باران زرد» مسموم شده اند‪.‬‬

‫‪1366/9/10‬؛‬ ‫دادستان آلمان‬ ‫علیه ‪ 12‬شرکت‬ ‫آلمانی متهم به‬ ‫ارسال تأسیسات‬ ‫شیمیایی به عراق‪،‬‬ ‫اعالم جرم کرد‪.‬‬

‫‪1366/4/17‬؛ کمیسیون‬ ‫بین المللی حقوق بشر‬ ‫در پاریس رژیم عراق‬ ‫را به دلیل استفاده‬ ‫از سالح های شیمیایی‬ ‫محکوم کرد‪.‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪1367/1/10‬؛ دکتر موریس‬ ‫‪1367/1/11‬؛ حدود ‪ 48‬نماینده‬ ‫و دکتر ژرژ از سازمان‬ ‫پارلمان انگلیس‪ ،‬گروهی از‬ ‫«پزشکان بدون مرز» بلژیک‬ ‫نمایندگان مجلس ژاپن‪ ،‬گروه حقوق‬ ‫پس از بازدید از شهر‬ ‫بشر پارلمان انگلیس‪ ،‬صلیب سرخ‬ ‫حلبچه و معاینه مجروحان‬ ‫جهانی و نخست وزیر لهستان خواستار‬ ‫شیمیایی‪ ،‬در بروکسل به‬ ‫محکومیت صدام به خاطر بمباران‬ ‫کارگیری گاز خردل و‬ ‫شیمیایی حلبچه شدند‪.‬‬ ‫احتماالً سیانوژن توسط عراق‬ ‫‪1366/12/6‬؛‬ ‫را تأیید کردند‪.‬‬ ‫سازمان ملل‬ ‫‪1366/4/8‬؛ در پی به‬ ‫عراق را متهم‬ ‫کارگیری مجدد سالح های‬ ‫‪1367/1/15‬؛ وحید‬ ‫کرد که علیه‬ ‫شیمیایی توسط عراق و‬ ‫منجی اوغلو‪ ،‬قائم‬ ‫ایران از سالح بمباران شیمیایی شهر سردشت‬ ‫مقام کمیساریای عالی‬ ‫های شیمیایی وزارت امور خارجه ایران طی‬ ‫سازمان ملل در امور‬ ‫استفاده کرده یادداشتی به دبیرکل سازمان‬ ‫پناهندگان‪ ،‬پس از‬ ‫و دست کم به‬ ‫ملل از امضا کنندگان‬ ‫بازدید از مهاجرین‬ ‫یک هزار تن از‬ ‫پروتکل ‪ 1925‬ژنو خواست‬ ‫کرد عراق در دو‬ ‫این طریق جان‬ ‫تا برای جلوگیری از این‬ ‫استان کشورمان گفت‬ ‫سپرده اند‪.‬‬ ‫اعمال‪ ،‬تالش کنند‪.‬‬ ‫که خود شاهد بمباران‬ ‫شیمیایی محل اقامت‬ ‫‪1367/4/11‬؛محمد مشاط‪ ،‬سفیر عراق در انگلیس‪،‬‬ ‫مهاجرین کرد بوده که‬ ‫در مصاحبه با رادیو لندن گفت که از زمانی که‬ ‫در تاریخ پناهندگی‬ ‫ایران حمالت خود را به خاک عراق آغاز کرد‪،‬‬ ‫کمیساریای عالی بی‬ ‫عراق از سالح های شیمیایی استفاده کرده است‪.‬‬ ‫نظیر بوده است‪.‬‬ ‫‪1367/4/3‬؛ اعضای‬ ‫‪1367/1/10‬؛ رادیو استرالیا‬ ‫مجلس سنای‬ ‫ضمن تأکید بر استفاده عراق‬ ‫امریکا با صدور‬ ‫‪1366/7/20‬؛‬ ‫از سالح شیمیایی علیه مردم‬ ‫قطعنامه ای ضمن‬ ‫‪ 2‬تن از‬ ‫حلبچه گفت که نخستین بار‬ ‫محکوم کردن عراق‬ ‫نمایندگان‬ ‫نیست که عراق هنگامی که در‬ ‫به خاطر استفاده‬ ‫صلیب سرخ‬ ‫تنگنا قرار می گیرد‪ ،‬از سالح‬ ‫از سالح های‬ ‫جهانی و ‪31‬‬ ‫شیمیایی استفاده می کند‪.‬‬ ‫شیمیایی در جنگ‬ ‫خبرنگار‬ ‫با ایران‪ ،‬از‬ ‫خارجی از‬ ‫ریگان خواستند‬ ‫‪1366/5/12‬؛ سازمان ملل بنا به‬ ‫آثار بمباران‬ ‫با ادامه‬ ‫درخواست ایران یک سری اسناد شامل‬ ‫شیمیایی عراق‬ ‫فشارهای سیاسی‪،‬‬ ‫‪ 30‬صفحه عکس مربوط به زنان و‬ ‫در سومار و‬ ‫مانع استفاده‬ ‫کودکان مجروح شیمیایی سردشت را‬ ‫اجساد شهدا‬ ‫بیشتر عراق از‬ ‫منتشر کرد‪.‬‬ ‫بازدید کردند‪.‬‬ ‫این سالح شود‪.‬‬ ‫‪1367/4/10‬؛ طارق عزیز‪ ،‬وزیر خارجه عراق‪ ،‬در آلمان اعالم کرد‬ ‫که عراق در جنگ علیه ایران از سالح شیمیایی استفاده کرده است‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫حاج عمران‪ ,‬موستارد‪ ,‬آگوست ‪,1983‬‬ ‫کمتر از ‪ ۱۰۰‬ایرانی‪ /‬کرد‬ ‫پنجوین ‪ ,‬موستارد‪ ,‬اکتبر‪-‬نوامبر ‪,1983‬‬ ‫‪ 3,001‬ایرانی‪ /‬کرد‬ ‫جزیره مجنون ‪ ,‬موستارد‪ ,‬فوریه‪-‬مارچ ‪ 2,500 ,1984‬ایرانی‬ ‫بصره‪ ,‬تابون‪ ,‬مارچ ‪ 100-50 , 1984‬ایرانی‬ ‫هویزه‪ ,‬موستارد و تابون‪ ,‬مارچ ‪ 3,000 ,1985‬ایرانی‬ ‫فاو‪ ,‬موستارد و تابون‪ ,‬فوریه ‪ 8,000 , 1986‬تا‬ ‫‪ 10,000‬ایرانی‬ ‫بصره‪ ,‬موستارد و تابون‪ ,‬آپریل ‪ 5,000 , 1987‬ایرانی‬ ‫سومار‪-‬مهران ‪ ,‬موستارد و عوامل اعصاب ‪ ,‬اکتبر ‪,1987‬‬ ‫‪ 3,000‬ایرانی‬ ‫حلبچه‪ ,‬موستارد و عوامل اعصاب‪ ,‬مارچ ‪, 1988‬‬ ‫‪ 7,000‬ایرانی‪ /‬کرد‬ ‫فاو‪ ,‬موستارد و عوامل اعصاب‪ ,‬آپریل ‪ 1,000 , 1988‬ایرانی‬ ‫جزیره ماهی‪ ,‬موستارد و عوامل اعصاب‪ ,‬می ‪, 1988‬‬ ‫‪ 100‬یا ‪ 1,000‬ایرانی‬ ‫جزیره مجنون ‪ ,‬موستارد و عوامل اعصاب ‪ ,‬جون ‪,1988‬‬ ‫‪ 100‬یا ‪ 1,000‬ایرانی‬ ‫مرزهای جنوبی‪-‬مرکزی‪ ,‬موستارد و عوامل اعصاب‪ ,‬جوالی ‪,1988‬‬ ‫‪ 100‬یا ‪ 1,000‬ایرانی‬

‫‪۰۷۷‬‬

‫عمرصاص‪ ,‬موستارد‪ ,‬دسامبر ‪ 1,000 , 1986‬ایرانی‬

‫‪۰۷۶‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫برنامه حمالت شیمیایی عراق‬ ‫بر اساس گزارش سیا(‪)CIA‬‬ ‫محل‪ ,‬سالح های مورد‬ ‫استفاده‪ ,‬تاریخ‪ ,‬تلفات‬

‫خط مقدم جنگ ایران‪-‬عراق ‪،۱۳۵۹-۱۳۶۷‬‬ ‫عکاس ناشناس‬

‫بیوترور‬

‫کردستان ایران زمان بمباران شیمیایی‪،‬‬ ‫جنگ ایران‪-‬عراق ‪،۱۳۵۹-۱۳۶۷‬‬ ‫عکاس ناشناس‬

‫‪O‬‬

‫‪O‬‬ ‫‪O‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪F‬‬

‫‪F‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪O‬‬

‫‪O‬‬

‫‪H3C‬‬

‫‪P‬‬

‫‪O‬‬

‫‪N‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪۰۷۵‬‬

‫‪N‬‬

‫‪O‬‬

‫‪P‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪۰۷۴‬‬

‫تماس جزئی با گاز‬ ‫خردل مي تواند ظرف‬ ‫‪ 4‬تا ‪ 6‬هفته فرد‬ ‫را كور كرده يا بر‬ ‫روی پوست فرد تاول‬ ‫ايجاد كند‪.‬‬ ‫هرچند كه اين اتهامات‬ ‫را نمی توان تاييد كرد‪،‬‬ ‫اما اسف بارترين نمونه‬ ‫استفاده از گازهای شيميايی‬ ‫عليه شهروندان غيرنظامی‬ ‫زمانی اتفاق افتاد كه عراق‬ ‫در جريان حمله به شهر‬ ‫كردنشين حلبچه در ‪ 26‬فوريه‬ ‫‪ 1988‬از سالح های شيميايی‬ ‫بهره برد‪ .‬در اين نبرد‪،‬‬ ‫بالغ بر ‪ 5000‬شهروند كرد‬ ‫كشته شدند‪.‬‬ ‫‪--------------------------‬‬‫‪...‬از اينرو گاز خردل برتری‬ ‫چشمگيری به عراق عليه نيروهای‬ ‫پياده نظام ايران مي داد كه بيشتر‬ ‫اوقات خود را در موقعيت های ثابت‬ ‫بدون حفاظ سپری می كردند و از طرفی‬ ‫ً محدودی در‬ ‫تجهيزات پزشكی نسبتا‬ ‫خطوط پشت جبهه داشتند‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫عراق در جريان باز پس گيري فاو در اوايل سال ‪1988‬‬ ‫و حمالت تهاجمي نيروهاي عراق در راستاي تقويت‬ ‫مواضع خود در بيرون از شهر بصره‪ ،‬از تسليحات‬ ‫شيميايي در مقياس وسيع سود جست‪ .‬ايران ادعا كرد‬ ‫تا آوريل سال ‪ 1988‬كه دور جديدي از حمالت آغاز‬ ‫گرديد‪ ،‬تعداد كل تلفات ناشي از سالح های شيميايي‬ ‫در مقايسه با ابتداي جنگ تا حدود ‪ 25600‬مجروح و‬ ‫‪ 260‬كشته افزايش يافته است‪ .‬اين ادعاها احتماالً‬ ‫قانوني خواهد بود‪.‬‬

‫‪۰۷۳‬‬

‫طي ماههاي آخر قبل از آتش بس‪ ،‬عراق در حمالت خود‬ ‫به مواضع ايران در مهران‪ ،‬جزيره مجنون و تاالب هاي‬ ‫هويزه و دهلران از تسليحات شيميايي بسيار استفاده‬ ‫كرد‪ .‬چنين به نظر مي رسد كه تا زمان پايان جنگ‪،‬‬ ‫استفاده عراق از سالح هاي شيميايي در حدود ‪45000‬‬ ‫نفر تلفات بر جاي گذاشت‪ ،‬هرچند كه براي محاسبه‬ ‫وخامت صدمات وارده يا تعداد كشته شدگان راهي وجود‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫نكته بحث انگيز آنكه‪ ،‬كردهاي مخالف دولت عراق‬ ‫مقامات كشور خود را متهم كردند كه در اوايل سال‬ ‫‪ 1987‬عليه روستاها و مناطق كردنشين غيرمحارب از‬ ‫گازهاي شيميايي استفاده نموده است‪ .‬براساس چنين‬ ‫گزارشاتي‪ ،‬بين ‪ 15‬آوريل ‪ 1987‬و ‪ 26‬فوريه ‪1988‬‬ ‫تعداد پانزده مورد حمله ثبت شده است ‪ .‬سه مورد‬ ‫از اين حمالت بيش از ‪ 100‬يا بيشتر تلفات بر جاي‬ ‫گذاشت‪ :‬حمله به اربيل‪ ،‬كاني برد‪ ،‬زينو‪ ،‬بالوكوآ‪،‬‬ ‫شيخ وسن‪ ،‬كوههاي دراشير و منطقه ساوسي واكن در ‪16‬‬ ‫آوريل سال ‪ ،1987‬منطقه دهوك‪ /‬آماديه در ‪ 6‬مه ‪1987‬‬ ‫و سليمانيه‪ /‬سرگالو‪ ،‬يخسمار‪ ،‬هاله دان‪ ،‬منطقه‬ ‫گويزيال در ‪ 25‬فوريه ‪. 1987‬‬

‫‪N‬‬

‫‪C‬‬

‫‪H‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪N‬‬

‫‪C‬‬

‫‪H‬‬

‫‪۰۷۲‬‬

‫‪N‬‬

‫‪C‬‬

‫‪H‬‬

‫مجروحان سالح های شیمیایی سردشت‬ ‫در حال ترک شهر بعد از بمباران‪،‬‬ ‫ایران‪ ،۱۳۶۶ ،‬جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫عکاس ناشناس‬

‫‪N‬‬

‫‪C‬‬

‫‪H‬‬

‫بیوترور‬

‫‪--------------------------------‬‬‫سپس‪ ,‬هيئتي از سازمان ملل متحد به‬ ‫ايران رفتند و توانستند در آنجا چندين‬ ‫بمب پيدا كنند كه حروف اسپانيايي بر‬ ‫روي آنها حك شده و براي انتشار عوامل‬ ‫شيميايي بكار گرفته شده بودند‪.‬‬

‫قبرستان قربانیان سالح های‬ ‫شیمیایی در حلبچه‪ ،‬عراق‪،‬‬ ‫عکاس‪ :‬ناشناس‬

‫‪۰۷۱‬‬

‫پس از آنكه اعتراضات‬ ‫ايران در برانگيختن‬ ‫واكنش جهانی ناكام ماند‪،‬‬ ‫مجروحان جنگ شيميايی را‬ ‫به لندن اعزام كردند‪.‬‬

‫عکس پرتونگاری شده از ستون فقرات انسان‬

‫‪۰۷۰‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫قربانیان سالح های شیمیایی در سردشت‪،‬‬ ‫ایران‪،۱۳۶۶ ،‬‬ ‫جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫آرشیو موزه صلح تهران‬

‫بیوترور‬

۰۶۹

As CI

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪۰۶۸‬‬

‫از ديگر اتهامات ايران عليه عراق‪ ،‬استفاده اين كشور از تسليحات‬ ‫شيميايی در حمله مارس ‪ 1984‬بود كه در جريان آن جزيره مجنون به‬ ‫اشغال نيروهاي ايراني در آمد‪ .‬در اين اتهامات چنين مطرح شده كه‬ ‫عراق در حدود ‪ 1700‬تن از سربازان ايرانی را به قتل رسانده است‬ ‫كه در جريان آن عالوه بر گاز خردل‪ ،‬از عامل اعصاب ‪ GD‬و ‪ GB‬نيز‬ ‫بهره گرفته بود‪ .‬بسياری از ادعاهاي بعدی ايران در مورد استفاده‬ ‫ً به نبرد بر روی جزاير‬ ‫عراق از گازهاي تركيبی مرگ آور مستقيما‬ ‫مختلف ارتباط پيدا می كند‪.‬‬ ‫تسليحات شيميايی راه حل بالقوه ای برای مشكالتی موجود در مناطق‬ ‫كوهستانی و زمينهای ناهموار به نظر مي رسيد و در بسياری از‬ ‫موارد‪ ،‬به عراق اين امكان را مي داد تا امنيت مناطق كوهستانی‬ ‫را با تعداد اندكي از سربازان خود حفظ كند‪ .‬عراق به طور خاص‬ ‫آمادگی الزم جهت استفاده از گازهای شيميايی عليه شهروندان كرد‬ ‫خود را نيز داشت كه به طرفيت ايران با آنها مبارزه می كردند‪،‬‬ ‫گروهی كه دولت آنها را افرادی خائن به مملكت می دانست‪.‬‬ ‫قربانیان سالح های شیمیایی در سردشت‪ ،‬ایران‪ ،۱۳۶۶ ،‬جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫آرشیو موزه صلح تهران‬

‫بیوترور‬

‫بازدید کمیته بررسی سازمان ملل‬ ‫از مجروحان ایرانی در تهران‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۶۳‬عکاس ناشناس‬

‫‪۰۶۷‬‬

‫عراق در ماه سپتامبر ‪ 1983‬يكبار ديگر به‬ ‫ايران هشدار داد كه عليه نيروهای اين‬ ‫كشور به استفاده گسترده از گازهای سمي‬ ‫مبادرت خواهد كرد‪ .‬فرماندهی عالي عراق‬ ‫بيانيه ای با اين مضمون منتشر ساخت كه‪:‬‬ ‫ما به تسليحات مدرنی مجهز شده ايم كه‬ ‫برای اولين بار در اين جنگ از آنها سود‬ ‫خواهيم جست ‪ ...‬كه بنا به داليل انساني‬ ‫هيچگاه در جنگ هاي پيشين مورد استفاده‬ ‫قرار نگرفتند ‪ ....‬چنانچه از فرامين‬ ‫رژيم آيت ا‪ ...‬خمينی تبعيت كنيد ‪ ...‬مرگ‬ ‫شما حتمی است زيرا اين بار از سالحی بهره‬ ‫می گيريم كه هر جنبده ای در خط مقدم را‬ ‫نابود خواهد كرد‪.‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫‪۰۶۶‬‬

‫نيروهاي اين كشور در ماه جوالی‬ ‫(عمليات والفجر ‪ )2‬و اكتبر (حمالت‬ ‫پنجوين) ‪ 1983‬از سالح های شيميايی‬ ‫مرگ آوری در مقياس وسيع استفاده‬ ‫كردند‪ .‬به نظر می رسد كه جنگ‬ ‫شيميايی در روز ‪ 9‬اوت در حوالی‬ ‫پيرانشهر به اوج خود رسيد و پس از‬ ‫آن در اطراف پنجوين در اواخر ماه‬ ‫اكتبر و اوايل نوامبر ‪ 1983‬مورد‬ ‫استفاده گسترده قرار گرفت‪ .‬در‬ ‫جريان اين حمله‪ ،‬دو سرباز ايراني‬ ‫بوسيله عامل خردل مجروح شدند كه‬ ‫پس از انتقال به شهر وين برای‬ ‫درمان‪ ،‬جان خود را از دست دادند‪.‬‬

‫دو تن از سربازان آسيب‬ ‫ديده گروه دوم برای درمان‬ ‫پزشكی به استكهلم انتقال‬ ‫يافتند كه در آنجا‬ ‫درگذشتند‪.‬‬ ‫در هر صورت‪ ،‬عراق جنگ شيميايی‬ ‫را در دفاع از منطقه فاو در سال‬ ‫‪ 1986‬به طور گسترده دوباره از سر‬ ‫گرفت و در دفاع از بصره در سال‬ ‫‪ 1987‬به نحو موثری از اين گازها‬ ‫استفاده نمود‪ .‬عراق همچنين دريافت‬ ‫كه گاز خردل و اعصاب برای مقابله‬ ‫با نيروهای ايرانی حاضر در مناطق‬ ‫شمالی در جريان حمالت آنها به عراق‬ ‫در ‪ 1987‬و ماههای ابتدايی سال‬ ‫‪ ،1988‬كارآيی الزم را داشتند‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫عراق اولين بار زمانيكه در جريان حمالت ايران حالت‬ ‫تدافعی به خود گرفت‪ ،‬اقدام به استفاده گسترده از‬ ‫تسليحات شيميايی عليه نيروهای ايرانی نمود‪ .‬با آغاز‬ ‫سال ‪ ،1982‬عراق از گازهای اشك آور و عوامل غير‬ ‫كشنده بهره گرفت و در صدای راديو ‪ Masses‬بغداد خطاب‬ ‫به ايرانيان اعالم كرد كه برای هر نوع حشره ای‪ ،‬يك سم‬ ‫آفت كش وجود دارد‪.‬‬

‫اهالی حلبچه پس از حمالت‬ ‫شیمیایی عراق‪،۱۹۸۸ ،‬‬ ‫جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫عکاس‪ :‬احمد ناطقی‬

‫عراق در جوالی (عمليات والفجر ‪)2‬‬ ‫و اكتبر (حمله پنجوين) ‪ 1983‬تعداد‬ ‫كثيری از سالح های شيميايی خود را‬ ‫عليه نيروهای ايرانی بكار گرفت‪.‬‬ ‫عراق برای اولين بار در دسامبر‬ ‫‪ 1982‬از گاز خردل برای مقابله با‬ ‫نيروی پياده نظام و حمالت شبانه‬ ‫آنها استفاده نمود‪.‬‬

‫‪۰۶۵‬‬

‫‪16433/S‬‬

‫کاربرد سالح های شیمیایی‬

‫استفاده از تسليحات شيميايی‬ ‫و بيولوژيكی در جنگ ايران ‪ -‬عراق‬ ‫به گزارش منابع غیر ایرانی‬

‫‪۰۶۴‬‬

‫اولین حمله شیمیایی گسترده توسط‬ ‫نیروهای عراقی در مارس ‪ 1984‬انجام‬ ‫شد‪ ،‬در زمانی که آنها از تن گاز‬ ‫خردل و عوامل اعصاب بر علیه‬ ‫سربازان ایرانی در جبهه جزایر‬ ‫مجنون (در امتداد مرز جنوبی)‬ ‫استفاده کردند‪ .‬پس از آن بکارگیری‬ ‫گسترده جنگ افزارهای شیمیایی توسط‬ ‫نیروهای عراقی در مارس ‪ 1985‬به‬ ‫تلفات زیاد سربازان و غیرنظامیان‬ ‫ایرانی منجر شد‪.‬‬

‫تیم های تخصصی سازمان ملل‬ ‫متحد در مارس ‪ 1984‬و مارس‬ ‫سال ‪ ،1986‬آوریل ‪،1987‬‬ ‫مارس‪ ،‬جوالی و آگوست ‪1988‬‬ ‫به ایران اعزام شدند‪.‬‬ ‫نتایج براساس بررسی های‬ ‫میدانی ‪ ،‬معاینه بالینی‬ ‫از تلفات‪ ،‬و تجزیه و تحلیل‬ ‫های آزمایشگاهی نمونه ها‬ ‫انجام شد که به عنوان‬ ‫اسناد رسمی سازمان ملل‬ ‫منتشر شدند‪.‬‬ ‫‪16433/S‬‬ ‫‪17127/S‬‬ ‫‪17911/S‬‬ ‫‪18852/S‬‬ ‫‪19823/S‬‬ ‫‪20060/S‬‬ ‫‪20134/S‬‬

‫بیوترور‬

‫‪----------------------------------‬‬‫همچنین مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در ایران نیز‬ ‫آماری از شروع جنگ قبل از ‪ 20‬شهریور ‪ 1359‬ارائه‬ ‫داده است ‪ .‬کمتر از دو ماه از انقالب ‪ 57‬ايران سپری‬ ‫نشده که با حمله های زمينی‪ ،‬هوايی و دريايی عراق‬ ‫در ‪ 48‬عمليات‪ ،‬به مرزهای جمهوری اسالمی تا پايان‬ ‫سال ‪ 58‬تجاوز می کنند‪.‬‬

‫سربازان ایرانی بعد از‬ ‫بازپسگیری خرمشهر‪،۱۳۶۳ ،‬‬ ‫عکس‪ :‬خبرگزاری فارس‬

‫‪۰۶۳‬‬

‫صدام که در ‪ 25‬تير ‪ 1358‬به جاي حسن البکر‪ ،‬رئيس‬ ‫جمهور عراق شد؛ سکان جنگ را در دست گرفت و با نقض‬ ‫پروتکل ‪ 1925‬ژنو‪ ،‬برای نخستين بار در تاريخ جنگ‬ ‫ها‪ ،‬از سالح شيميايی عليه مردم غيرنظامی استفاده‬ ‫کرد‪ .‬در سال ‪ 1359‬عراق به منطقه «بياندره» بين‬ ‫مثلث سقز‪ ،‬بانه و مريوان در استان کردستان با‬ ‫استفاده از بمب های فسفر حمله کرد‪.‬‬

‫جنگ ایران و عراق‬

‫جنگ ایران و عراق به لحاظ مالی هزینه‬ ‫های مال هنگفتی برای دو طرف به بار‬ ‫آورد‪ .‬مطالبی که در وب سایت های نزدیک‬ ‫به حکومت ایران منتشر شده نشان می دهد‬ ‫کشورهایی که به هر دو طرف اسلحه‬ ‫فروخته اند‪:‬‬

‫‪۰۶۲‬‬

‫مصر‪ ،‬برزیل‪،‬آلمان غربی‪ ،‬فرانسه‪ ،‬شیلی‪،‬‬ ‫چین‪ ،‬آلمان شرقی‪ ،‬فرانسه‪ ،‬ایتالیا‪،‬‬ ‫کره شمالی‪ ،‬اتریش‪ ،‬اسپانیا‪ ،‬سوئد‪،‬‬ ‫سوئیس‪ ،‬ایاالت متحده آمریکا‪ ،‬روسیه‬ ‫شوروی‪ ،‬دانمارک و بریتانیا بوده اند‪.‬‬ ‫در این میان دو کشور نیز مدعی شدند‬ ‫که کشورهای دیگری هم به کشورهای‬ ‫مقابل آنها اسلحه فروخته است‪.‬‬ ‫کشورهایی که فقط به عراق اسلحه‬ ‫فروختند‪ :‬بلژیک‪ ,‬مصر‪ ,‬آلمان‪ ,‬جوردن‪,‬‬ ‫کویت‪ ,‬مراکش‪ ,‬پاکستان‪ ,‬فیلیپین‪,‬‬ ‫لهستان‪ ,‬پرتغال‪ ,‬عربستان سعودی‪,‬‬ ‫سودان‪ ,‬چک اسلواکی‪ ,‬مجارستان و‬ ‫عمارات متحده عربی‪.‬‬

‫هواپیمای جنگنده ایرانی‪،‬‬ ‫زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫عکس‪ :‬خبرگزاری فارس‬

‫ه اسیران‬ ‫مبادلٔ‬ ‫بین دو کشور‬ ‫از تاریخ ‪۲۶‬‬ ‫مرداد‪ ۱۳۶۹‬مصادف‬ ‫با ‪ ۱۹۹۱‬شروع‬ ‫شد‪ .‬روند تبادل‬ ‫اسیران بین دو‬ ‫کشور ‪ ۱۲‬سال به‬ ‫طول انجامید‪.‬‬ ‫آخرین گروه از‬ ‫اسرای جنگی‬ ‫ایرانی و عراقی‬ ‫در تاریخ ‪۲۶‬‬ ‫اسفند‪ ۱۳۸۱‬مقارن‬ ‫با ‪ ۱۷‬مارس ‪۲۰۰۳‬‬ ‫به طور همزمان‬ ‫مبادله شدند‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۶۱‬‬

‫مبارزه سربازان ایرانی‬ ‫در خرمشهر‪،۱۳۶۳ ،‬‬ ‫عکس‪ :‬خبرگزاری فارس‬

‫جنگ ایران و عراق‬

‫‪۰۶۰‬‬

‫عکس های یادگاری سربازان‬ ‫ایرانی در خطوط مقدم زمان‬ ‫جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۵۹-۱۳۶۷‬عکاس ناشناس‬

‫بیوترور‬

‫آوارگان ایرانی(شهرهای جنوبی ایران)‬ ‫زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۵۹-۱۳۶۷‬عکاس ناشناس‬

‫‪045‬‬ ‫‪۰۵۹‬‬

‫‪۰۵۸‬‬ ‫‪046‬‬

‫جنگ ایران و عراق‬

‫عکس یادگاری از سرباز ایرانی‪،‬‬ ‫زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۶۴‬عکاس ناشناس‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۵۷‬‬

‫بازدید صدام حسین از خط مقدم‪،‬‬ ‫زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۵۹-۱۳۶۷‬عکاس ناشناس‬

‫جنگ ایران و عراق‬

The material superiority of the Iraqis had weapons of war for the year 1986 the ratio of 8:1, offsetting Iran but by human superiority. In 1984, Iraq was the world's largest arms importer, with arms worth 7.7 billion dollars. From 1981 to 1985 weapons were delivered to Iraq for $ 23.9 billion. To Iran during the same period arms worth $ 6.4 billion.

۰۵۶

‫ رهبر ایران زمان‬،‫روح هللا خمینی‬ ،‫عراق‬-‫جنگ ایران‬ ‫ عکاس ناشناس‬،۱۳۵۹-۱۳۶۷

‫بیوترور‬

‫آمار دقیقی در مورد کشته شدگان این جنگ‬ ‫در دست نیست‪ .‬ولی منابع مختلف این رقم را‬ ‫بین ‪ 300‬هزار تا ‪ 1‬میلیون نفر تخمین زده‬ ‫اند‪ .‬در مجموع ‪ 76‬هزار و ‪ 873‬نفر تنها در‬ ‫اثر حمالت هوایی عراق به شهرهای مختلف ایران‬ ‫کشته و یا مجروح شدند‪.‬‬

‫‪۰۵۵‬‬

‫جنگ ایران و عراق‬

‫‪۰۵۴‬‬

‫عکس های یادگاری سربازان‬ ‫عراقی زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۶۱‬عکاس ناشناس‬

‫بیوترور‬

‫‪۱۳۵۹-۱۳۶۷‬‬

‫با این حال تا این لحظه هیچ‬ ‫گونه قرارداد صلحی بین دو کشور‬ ‫امضا نشده است‪.‬‬

‫سربازان ایرانی زمان جنگ‬ ‫ایران‪-‬عراق‪،۱۳۵۹-۱۳۶۷ ،‬‬ ‫عکاس ناشناس‬

‫‪۰۵۳‬‬

‫شورای امنیت در تاریخ‬ ‫‪ ۱۸‬آذر‪ ۱۳۷۰‬مصادف با ‪۹‬‬ ‫دسامبر‪ ۱۹۹۱‬طی گزارشی‬ ‫که از جانب دبیرکل وقت‬ ‫سازمان ملل متحد دریافت‬ ‫کرده بود‪ ،‬عراق را به‬ ‫عنوان متجاوز جنگ معرفی‬ ‫کرد‪ .‬این شورا همچنین‬ ‫عراق را موظف به پرداخت‬ ‫غرامت جنگ به ایران نمود‪.‬‬

‫جنگ ایران و عراق‬

‫جنگ ایران و عراق که از آن به عنوان‬ ‫جنگ اول خلیج هم یاد می شود‪،‬‬ ‫از روز ‪ ۳۱‬شهریور ‪ 1359‬تا‬ ‫‪ 22‬سپتامبر‪ 1980‬راس ساعت ‪۱۲‬‬ ‫به وقت بغداد‪ ،‬مرکز فرماندهی جنگ‬ ‫در عراق دستور پرواز ‪ ۱۹۲‬بمب افکن‬ ‫و جنگنده را برای حمله هوایی به‬ ‫‌های ایران صادر کرد شروع شد‪.‬‬ ‫فرودگاه‬ ‫بیست دقیقه بعد‪ ،‬عدنان خیرهللا وزیر‬ ‫دفاع عراق در گزارشی این موضوع را‬ ‫به صدام حسین اعالم کرد‪.‬‬

‫‪۰۵۲‬‬

‫به این ترتیب جنگ هوایی‬ ‫بین ایران و عراق آغاز شد‬ ‫و تا ‪ 20‬آگوست ‪30/ 1988‬‬ ‫مردادماه ‪ 1367‬که قرارداد‬ ‫آتش بس موسوم ‪ 598‬بین دو‬ ‫طرف امضا شد ادامه داشت‪.‬‬

‫پیشروی های نظامی هر دو کشور‬ ‫ایران و عراق زمان جنگ‬

‫بیوترور‬

‫جنگ ایران و عراق‬

‫‪۰۵۱‬‬

‫عکس های یادکاری سربازان‬ ‫زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۵۹-۱۳۶۷‬عکاس ناشناس‬

‫‪۰۵۰‬‬

‫جنگ ایران و عراق‬

‫صدام حسین میان طرفدارانش‪،‬‬ ‫زمان جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۵۹-۱۳۶۷‬بغداد‪،‬‬ ‫عکاس ناشناس‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۴۹‬‬

‫نسل کشی در بین سالهای ‪ ۱۹۹۲-۱۹۹۵‬در جنگ‬ ‫بوسنی‪ ،‬بوسنی ‪۱۹۹۵‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫‪۰۴۸‬‬

‫نسل كشی یعنی هر یك از اعمال‬ ‫زیر كه با هدف نابود كردن بخش‬ ‫یا تمامیت یك ملت‪ ،‬قوم‪ ،‬گروه‬ ‫نژادی یا مذهبی انجام گیرد‪:‬‬

‫‪ /‬كشتن اعضای گروه؛‬ ‫‪ /‬وارد کردن صدمات جسمی‬ ‫یا روحی شدید به اعضای گروه؛‬ ‫‪ /‬تحمیل تعمدی نوعی از شرایط‬ ‫خاص زندگی بر یک گروه با هدف‬ ‫نابودی فیزیکی بخش یا تمامیت‬ ‫گروه؛‬ ‫‪ /‬تحمیل اقداماتی جهت‬ ‫جلوگیری از زاد و ولد در‬ ‫گروه؛‬ ‫‪ /‬انتقال اجباری گروه؛‬

‫با وجود این که موارد متعددی‬ ‫از خشونت علیه گروه ها در طول‬ ‫تاریخ و حتی پس از تصویب این‬ ‫کنوانسیون صورت گرفته است‪ ،‬ولی‬ ‫شرح و بسط قانونی و بین المللی‬ ‫این اصطالح در دو دوره تاریخی‬ ‫مجزا برجسته تر است‪ :‬از زمان‬ ‫ابداع این اصطالح تا پذیرش آن‬ ‫به عنوان قانون بین المللی‬ ‫(‪ )١٩44-١٩٤8‬و زمان آغاز بکارگیری‬ ‫آن با پایه گذاری دادگاه های‬ ‫جنایی بین المللی برای پیگرد‬ ‫قانونی جنایات نسل كشی (‪-١٩٩8‬‬ ‫‪ .)١٩٩1‬جلوگیری از نسل كشی‪ ،‬که‬ ‫از تعهدات اصلی این کنوانسیون‬ ‫می باشد‪ ،‬هنوز هم به صورت یك‬ ‫چالش در بین ملت ها و اشخاص‬ ‫مطرح است‪.‬‬

۰۴۷

‫بیوترور‬

QR Code(video): The horror of the Rwandan genocide - World news - guardian.co.uk.flv

‫‪۰۴۶‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫نسل کشی راواندا‪ ،‬در بین سالهای ‪ ۱۹۹۴‬در جنگ داخلی راواندا که‬ ‫که به کشتار حدود ‪ ۸۰۰‬هزار توتسی رواندایی و هوتوهای میانه رو‬ ‫در مدت ‪ ۱۰۰‬روز توسط هوتوهای تندرو منجر شد‬

‫بیوترور‬

‫نسل کشی در بین سالهای ‪ ۱۹۹۲-۱۹۹۵‬در جنگ‬ ‫بوسنی‪ ،‬بوسنی ‪۱۹۹۵‬‬

‫‪۰۴۵‬‬

‫در ‪ ٩‬دسامبر ‪،١٩٤٨‬‬ ‫سازمان ملل متحد به‬ ‫دلیل تالش های لمكین‪،‬‬ ‫کنوانسیون منع و‬ ‫مجازات جرم نسل كشی‬ ‫را به تصویب رساند‪.‬‬

‫طبق این کنوانسیون‬ ‫«نسل کشی» جرم بین المللی‬ ‫شناخته شد و کشورهای امضا‬ ‫كننده آن ملزم به «منع و‬ ‫مجازات» آن شدند‪.‬‬ ‫این کنوانسیون نسل كشی را‬ ‫این گونه تعریف می كند‪:‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫نسل كشی‬

‫‪۰۴۴‬‬

‫اصطالح (نسل كشی) تا پیش از سال ‪١٩٤٤‬‬ ‫وجود نداشت‪ .‬این اصطالح بسیار خاص به‬ ‫جنایات خشونت باری اطالق می گردد که‬ ‫علیه یک گروه به قصد نابودی آن صورت‬ ‫می گیرد‪.‬‬

‫در‪ ،١٩٤٤‬یك وكیل یهودی‬ ‫لهستانی به نام رافائل لمكین‬ ‫(‪ )١٩00-١٩59‬كلمه ژنوساید‬ ‫را از تركیب کلمه ژنو (از‬ ‫زبان یونانی به معنی نژاد‬ ‫یا قبیله) با کلمه ساید‬ ‫(از زبان التین به معنی‬ ‫كشتن) ساخت‪.‬‬

‫بیوترور‬

:‫گاز خردل‬ 2-Chloroethyl chloromethyl sulfide Bis-(2-chloroethylthio)-‫متان‬ Bis-1,3-(2-chloroethylthio)-n-‫پروپان‬ Bis-1,5-(2-chloroethylthio)-n-‫پنتان‬

۰۴۳

CI CI

CH3CH2

CH3

:‫عامل تاول زا‬ 2-chloroethenylarsonous dichlorid Ethylarsonous dichloride Dichloromethylarsane Phenylarsonous dichloride

CI Bis-1,4-(2-chloroethylthio)-n-butane Bis(2-chloroethyl)sulfide 1,2-Bis-(2-chloroethylthio)-ethane

‫ترمینولوژی‬

O P

O N

H3C

P F

:‫گاز اعصاب‬ Phosphonofluoridic acid, methyl-, 1, 2,-(‫)سومان‬ Ethyl N,N-Dimethylphosphoramidocyanidate-(‫)تابون‬ Cyclohexyl methylphoshonofluoridate-(‫)سیکلوسارین‬ Propan-2-yl methylphosphonofluoridate-(‫)سارین‬ Bis-(2-chloroethylthiomethyl)-ether-(‫)موستارد‬

CI N

:‫نیتروژن موستارد‬ HN2 (bis(2-chloroethyl)methylamine, mustine) HN1 (bis(2-chloroethyl)ethylamine) HN3 (tris(2-chloroethyl)amine)

۰۴۲

O :‫عامل خون‬ Carbononitridic chloride Hydridonitridocarbon ‫گاز خردل‬ Bis-(2-chloroethylthioethyl)-ether

‫بیوترور‬

۰۴۱

The main goal of the CWC, highlighted below, is taken from the preamble to the treaty:

Determined for the sake of all mankind, to exclude completely the possibility of the use of chemical weapons, through the implementation of the provisions of this Convention."

‫ترمینولوژی‬

‫پخش کردن گاز کلر در‬ ،‫دوران جنگ جهانی اول‬ ،‫عکاسی نوین کلیر‬ ،‫تاریخ جنگ های جهانی‬ ۱۹۱۸ ،‫نیویورک‬

۰۴۰

The first international agreement limiting the use of chemical weapons dates back to 1675, when France and Germany came to an agreement, signed in Strasbourg, prohibiting the use of poison bullets.

‫بیوترور‬

‫‪THE HISTORY OF‬‬ ‫‪CHEMICAL DISARMAMENT‬‬ ‫‪AND THE PROHIBITION‬‬ ‫‪OF CHEMICAL WEAPONS‬‬ ‫‪CONVENTIONS‬‬

‫‪۰۳۹‬‬

‫جنگ جهانی اول‪ :‬سالح های شیمیایی‪ ،‬اعتراض سربازان‬ ‫آمریکایی با انواع مختلف ماسک های ضد گاز شیمیایی‪،‬‬ ‫(چپ به راست) آمریکایی‪ ،‬انگلیسی‪ ،‬فرانسوی و ارتش آلمانی‪.‬‬ ‫الکساندر رودچنکو‪ ،‬جنگ آینده‪۱۹۳۰ ،‬‬

‫ترمینولوژی‬

Although chemicals had been used as tools of war for thousands of years—e.g. poisoned arrows, boiling tar, arsenic smoke and noxious fumes, etc. modern chemical warfare has its genesis on the battlefields of World War I. During World War I, chlorine and phosgene gases were released from canisters on the battlefield and dispersed by the wind. These chemicals were manufactured in large quantities by the turn of the century and were deployed as weapons during the protracted period of trench warfare.

۰۳۸

،‫پخش کردن گاز کلر در دوران جنگ جهانی اول‬ ،‫ تاریخ جنگ های جهانی‬،‫عکاسی نوین کلیر‬ ۱۹۱۸ ،‫نیویورک‬

‫بیوترور‬

The means of delivery for chemical agent evolved over the first half of the twentieth century, increasing these weapons’ already frightening capacity to kill and maim through the development of chemical munitions in the form of artillery shells, mortar projectiles, aerial bombs, spray tanks and landmines.

۰۳۷

‫ترمینولوژی‬

۰۳۶

‫بیوترور‬

۰۳۵

‫ترمینولوژی‬

۰۳۴ The onset and intensity of symptoms depend on the concentration of inhaled toxic vapor and duration of the exposure. Symptoms on exposure to low doses of HCN are weakness, giddiness, headache, confusion and, sometimes, nausea and vomiting. Clinical signs appear only at high levels of exposure, which include fast and painful respiration, lack of coordination of movement, cardiac irregularities, hypoxic convulsions, coma and respiratory failure culminating in death. Diagnosis may be aided by characteristic odor of cyanide (bitter almond) or a faint pale-red hue of the skin.

‫بیوترور‬

‫‪۰۳۳‬‬

‫‪۰۳۲‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫قربانیان سالح های شیمیایی در سردشت‪ ،‬ایران‪،۱۳۶۶ ،‬‬ ‫جنگ ایران‪-‬عراق‪ ،‬آرشیو موزه صلح تهران‬

‫بیوترور‬

‫گاز خردل خالص یک مایع بی رنگ و بی بو است ؛ محصول ناخالص‬ ‫دارای بوی شبیه به خردل یا سیر می باشد‪ .‬این محصول پایداری‬ ‫کمی دارد‪ .‬و در محلول های ارگانیک قابل حل است اما به آسانی‬ ‫در آب حل می شود( ‪ 0.8‬گرم در لیتر)‪ .‬نیتروژن خردل نیز مایعی‬ ‫بی رنگ در حالت خالص است‪ .‬آنها ناپایداری کمتر‪ ،‬انحالل کمتر‪،‬‬ ‫و مقاومت بیشتری در برابر عوامل اکسیدکننده نسبت به گاز خردل‬ ‫دارند‪ ،‬اما بصورت انبار پایداری کمتری دارند‪ .‬مواد تاول زای‬ ‫خالص نیز مایعاتی بی رنگ با طعم فلزی و محلول در آب هستند‬ ‫که همانند گاز خردل می باشند‪ .‬این مواد بطور نسبی ناپایدار‬ ‫هستند‪ .‬بنابراین خردل نیتروژن و گاز خردل فاقد نیاز اساسی‬ ‫می باشند‪ ،‬یعنی پایداری ذخیره یک عامل ‪.CW‬‬

‫‪۰۳۱‬‬

‫عوامل تاول زا ترکیبات سمی هستند که آسیب های پوستی جدی نظیر‬ ‫سوختگی را ایجاد می کنند‪ .‬این عوامل در استنشاق بر دستگاه‬ ‫تنفسی فوقانی و همچنین شش ها ‪ ،‬ایجاد ادمای ریوی اثر‬ ‫می گذارند‪ .‬این عوامل می توانند به چشم صدمات جدی وارد کنند‪.‬‬ ‫دو شکل عوامل تاول زا وجود دارد‪:‬‬ ‫گاز خردل و مواد آرسنیک دار‪ .‬مهم ترین ماده در این طبقه‬ ‫عوامل ‪ CW‬سولفور موستارد است و سلطان عوامل ‪ CW‬نامیده‬ ‫می شود‪ .‬عوامل دیگر شامل موستاردهای نیتروژن (‪ HN2 ,HN1‬و ‪)HN3‬‬ ‫و گاز خردل (‪ L2 ,L1‬و ‪)L3‬می باشند‪.‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫‪۰۳۰‬‬

‫پورین ‪ DNA‬را آلکیالت می کند و به آنها آسیب می رساند‪ .‬خردل ده‬ ‫برابر توسط پوست سریع تر جذب می شود و سبب درد فوری و سوزش‬ ‫در اندام آسیب دیده و ایچاد عالئم سیستماتیک تر می شود‪ .‬و بطور‬ ‫مستقیم با گروه های سولفوهیدریل ترکیب می شود و آنها را‬ ‫غیرفعال می سازد ‪.‬‬ ‫خردل در قالب گاز یا مواد معلق‪ ،‬به پوست‪ ،‬چشم هغ و دستگاه‬ ‫تنفسی حمله می کند ‪ .‬آسیب شیمیایی در ظرف ‪ 1‬تا ‪ 2‬دقیقه پس از‬ ‫تماس روی می دهد‪ ،‬اما شروع درد ‪ 6‬تا ‪ 4‬ساعت به تعویق می افتد‪.‬‬ ‫محدوده آسیب چشم از ورم ملتحمه به کدورت قرنیه‪ ،‬زخم و پارگی‪.‬‬ ‫محدوده آسیب پوست از آفتاب سوختگی مانند اریتم به وزیکول می‬ ‫باشد‪ .‬قرار گرفتن در معرضاین مایع می تواند باعث نکروز انعقادی‬ ‫از درم شود‪ .‬خطر عفونت باکتریایی در ریه ها وجود دارد‪ ،‬که ممکن‬ ‫است به عفونت ریوی منجر شود‪ .‬دومی ممکن است مسبب مرگ ناشی از‬ ‫مواجهه با گاز خردل باشد‪ .‬مجاورت زباد با گاز خردل ممکن است سبب‬ ‫آسیب رساندن به مغز استخوان شود‪ .‬بلع غذا یا آلوده به مایع خردل‬ ‫تهوع‪ ،‬استفراغ‪ ،‬درد و اسهال را ایجاد می کند‪ .‬حتی مواجه شدن با‬ ‫پوست می تواند سبب ضعف‪ ،‬استفراغ و اختالالت قلبی شود‪.‬‬ ‫گاز خردل از زمان جنگ جهانی اول بیشترین اهمیت نظامی خود را‬ ‫در تاول زایی داشت‪ .‬خردل نیتروژن در دهه ‪ 30‬ترکیب شد اما برای‬ ‫جنگ به مقدار زیادی تولید نشد ‪ .‬مکلورتامین (‪ ، HN2‬موستارگن )‬ ‫کاربردهای صلح آمیزی تری به عنوان یک عامل شیمی درمانی سرطان‬ ‫داشته و ترکیبی استاندارد برای این منظور به مدت چند سال بوده‬ ‫است‪ .‬عامل تاول زا (‪ )L‬در سال ‪ 1918‬بخاطر اهداف نظامی و با توجه‬ ‫به ویژگی غیر قابل اشتعال و سمیت آن مشابه به خردل ترکیب شد‪،‬‬ ‫اما احتماال در میدان جنگ استفاده نمی شده است‪.‬‬ ‫گازهای خردل رادیومتریک هستند و برای تقسیم سلول ها شدیدا سمی‬ ‫می باشند‪ .‬خردل ها لیپوفیل هستند و به آسانی در پوست‪ ،‬و بسیاری‬ ‫از منسوجات و الستیک نفوذ می کند‪ .‬پس از عبور از غشای سلولی ‪،‬‬ ‫گاز خردل به یک سولفوآمین با واکنش باال تبدیل می شود‪ .‬و بطور‬ ‫برگشت ناپذیر ‪ DNA, RNA‬و پروتئین را آلکیالت می کند و سبب مرگ‬ ‫پوست می شود‪ ،‬و مهم ترین هدف آن ‪ DNA‬است‪ .‬خردل مبنای پورین ‪DNA‬‬ ‫را آلکیالت می کند و به آنها آسیب می رساند‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۲۹‬‬

‫‪O‬‬

‫‪O‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪F‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫‪۰۲۸‬‬

‫سلول سرطانی شده انسان‪ ،‬بریده ای از عکس‪،‬‬ ‫کتاب بیولوژی داخلی‪،‬‬ ‫دانشگاه هومبولد برلین‬

‫بیوترور‬

۰۲۷

‫‪۰۲۶‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫بیوترور‬

‫عوامل اعصاب‬ ‫عوامل اعصاب به این خاطر نام گذاری شده اند چون بر‬ ‫کارکرد سیستم عصبی اثر می گذارند ‪ .‬عوامل اعصاب بطور‬ ‫طبیعی روی نمی دهند و به گروهی از ترکیبات ‪ OP‬تعلق‬ ‫دارد ‪ .‬اولیت عامل عصبی شناخته شده ‪ ،‬بنام تابون ‪،‬‬ ‫ابتدا توسط شیمی دان آلمانی به نام گرهارد شرودر ‪،‬‬ ‫در دهه ‪ 30‬و در زمان تحقیق وی برای ایجاد حشره کش‬ ‫های جدید ‪ OP‬کشف شد ‪ .‬پس از آن ‪ ،‬یک سری از عوامل‬ ‫اعصاب شناخته شده به نام عوامل ‪ G‬؛ که شامل سرین‬ ‫وسمان می باشند ‪ ،‬ابداع شد ‪ .‬آلمان انبارهای مهمات‬ ‫عصبی را از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون داشته است اما‬ ‫از آنها استفاده نمی کرد ‪.‬‬

‫‪۰۲۵‬‬

‫انواع عوامل اعصاب تا دهه‬ ‫‪ 60‬برای کاربرد نظامی ابداع‬ ‫شدند ‪ .‬اهمیت زیادی برای‬ ‫افزایش قدرت و پایداری زیست‬ ‫محیطی قائل شدند ‪ .‬بنابراین‬ ‫عوامل ‪ V‬به عنوان نسخه های‬ ‫پایدارتر عوامل ‪ G‬ایجاد‬ ‫شدند‪ .‬لذا ‪ ، VX‬یک سولفور‬ ‫حاوی ‪ OP‬می باشد که قوی تر‬ ‫از سرین با پایداری بیشتر ‪،‬‬ ‫ناپایداری کمتر و محلول آبی‬ ‫کمتر است که از طریق تماس‬ ‫پوستی مستقیم ایجاد می شود‬ ‫و در محیط تا چندین دهه پس‬ ‫از انتشار پابرجا می ماند‪.‬‬ ‫عوامل اعصاب مهلک تر از‬ ‫عوامل دیگر گزارش شده ‪CW‬‬ ‫می باشند ‪ .‬آنها به شدت سمی‬ ‫هستند و می توانند در عرض‬ ‫چند دقیقه تا چند ساعت بسته‬ ‫به غلظت آن سبب مرگ شوند ‪.‬‬

‫‪۰۲۴‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫عوامل اعصاب در جنگ جهانی دوم‬ ‫مورد استفاده قرار نگرفت‪ .‬تنها‬ ‫استفاده جنگی شناخته شده از‬ ‫عوامل عصبی در جنگ ایران و عراق‬ ‫طی سال های ‪ 1980‬تا ‪ 1987‬صورت‬ ‫گرفت که عراق از این عوامل علیه‬ ‫سربازان ایرانی استفاده کرد‬ ‫وبعدها در برابر کردنشین های‬ ‫شمال عراق بکار گرفت ‪.‬ساختارهای‬ ‫شیمیایی و برخی ویژگی های عوامل‬ ‫اعصاب قوی تر در زیر مشخص شده‬ ‫اند ‪ .‬در وضعیت خالص ‪ ،‬تمامی‬ ‫عوامل عصبی مایعات بی رنگ هستند‬ ‫‪ .‬عوامل ‪ G‬یک بوی میوه ای دارند‬ ‫در حالی که عوامل ‪ V‬یک بودی‬ ‫آمین را دارند ‪ .‬سرین به طور‬ ‫مشخص محلول آبی است ‪ ،‬سومان‬ ‫قابلیت انحالل کمی در آب دارد و‬ ‫تابون و ‪ Vx‬ویژگی فوری در این‬ ‫زمینه دارند ‪ .‬واکنش های عوامل‬ ‫اعصاب از طریق تسهیم باند ‪P-X‬‬ ‫روی می دهد ‪ .‬بنابراین ‪ ،‬واکنش‬ ‫عوامل ‪ G‬با مواد اسیدی اسید‬ ‫فسفات غیرسمی را مشخص می کند ‪.‬‬ ‫از سویی دیگر ‪ ،‬محصول هیدرولیز‬ ‫‪ Vx‬به محصول خیلی سمی دیگری‬ ‫منجر می شود ‪ .‬حالت کارکرد‬ ‫عوامل اعصاب بخوبی در تحقیقات‬ ‫سابق نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪Nerve agents‬‬ ‫‪are more toxic‬‬ ‫‪than the oth‬‬‫‪er reported CW‬‬ ‫‪agents. They are‬‬ ‫‪highly toxic‬‬ ‫‪and can cause‬‬ ‫‪death within few‬‬ ‫‪minutes to few‬‬ ‫‪hours after ex‬‬‫‪posure, depend‬‬‫‪ing on the con‬‬‫‪centration.‬‬

‫مزارع اطراف سردشت‪،‬‬ ‫‪ ،۱۳۸۶‬ایران‪،‬‬ ‫عکاس‪ :‬مهدی حسنی‬

‫بیوترور‬

۰۲۳

Nerve agents Vesicants (blistering agents) Bloods agents (cyanogenic agents) Choking agents (pulmonary agents) Riot-control agents (tear gases) Psychomimetic agents Toxins

‫قربانیان سالح های‬ ،‫شیمیایی در سردشت‬ ،۱۳۶۶ ،‫ایران‬ ،‫عراق‬-‫جنگ ایران‬ ‫آرشیو موزه صلح تهران‬

‫ترمینولوژی‬

۰۲۲

The CW agents possess different characteristics and belong to various classes of compounds with pronounced physicochemical, physiological and chemical properties. Thus, they are classified in many ways. Based on their volatility, they are classified as persistent or non-persistent agents. The more volatile agents The more volatile an agent, like chlorine, phosgene the quicker it evaporates and hydrogen cyanide are and disperses. non-persistentagents whereas the less volatile agents like sulfur mustard ‫قربانیان سالح های‬ and Vx are persistent ،‫شیمیایی در سردشت‬ ،۱۳۶۶ ،‫ایران‬ agents. Based on their ،‫عراق‬-‫جنگ ایران‬ chemical structure, ‫آرشیو موزه صلح تهران‬ they can be classified as organophosphorus (OP), organosulfur, organofluorine compounds and arsenicals. In general, classification in terms of physiological effects produced on humans by the CW agents has been used for many decades. Thus, the CW agents used in warfare are classified as follows:

‫بیوترور‬

‫‪۰۲۱‬‬

‫کودکان کشته شده در حلبچه‪،‬‬ ‫‪ ،۱۹۸۸‬جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫عکاس ناشناس‬

‫ترمینولوژی‬

‫‌های ساختمان يک‬ ‫از تفاوت‬ ‫بمب شيميايی با بمب معمولی‬ ‫می توان به موارد زیر‬ ‫اشاره کرد‪:‬‬

‫‪۰۲۰‬‬

‫‌ی بمبهای شيميايی‬ ‫\ پوسته‬ ‫بسيار نازک بوده و در صورت‬ ‫‌های‬ ‫تکه تکه شدن به شکل ترکش‬ ‫کريستاليزه خاص بمبهای عادی‬ ‫در نمی آيند و معموالً آسيبهای‬ ‫شديد ناشی از ترکش ايجاد‬ ‫‌کنند‪.‬‬ ‫نمی‬ ‫\ خرج انفجاری موجود در‬ ‫ً ناچيز‬ ‫بمبهای شيميايی نسبتا‬ ‫است‪ .‬زيرا فقط جهت پاره‬ ‫کردن پوسته ی نازک آن و نيز‬ ‫پخش کردن عوامل موجود در آن‬ ‫‌گيرد‬ ‫مورد استفاده قرار می‬ ‫و در نتيجه صدای انفجار‬ ‫ً خفيف‬ ‫‌‬ ‫اين گونه بمبها نسبتا‬ ‫‌تر) از بمبهاي عادی‬ ‫تر (خفه‬ ‫است‪ .‬همچنين آثار تخريبی‬ ‫ناشی از امواج شديد انفجاری‬ ‫وجود ندارد‪.‬‬

‫\ پس از انفجار بمبهای‬ ‫شيميايی به علت وجود‬ ‫عوامل شيميايی موجود در‬ ‫‌های ابر مانند از‬ ‫آن‪ ،‬توده‬ ‫‌شود‬ ‫گازهای شيميايی ديده می‬ ‫‌تر از هوا‬ ‫ً سنگين‬ ‫که غالبا‬ ‫بوده و ميل به تجمع در سطح‬ ‫زمين دارند‪ .‬همچنين ذرات و‬ ‫قطرات مايع يا جامد ممکن‬ ‫است روی زمين و تجهيزات‬ ‫مختلف مشاهده گردد‪.‬‬ ‫قدرت نفوذ خردل نيز قابل‬ ‫توجه است به طوری که در گل‬ ‫و خاک‪ ،‬آجر‪ ،‬بتون و چوب به‬ ‫راحتی نفوذ می کند‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۱۹‬‬

‫کودکان کشته شده در حلبچه‪ ،۱۹۸۸ ،‬جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫عکاس‪ :‬احمد ناطقی‬

‫‪۰۱۸‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫بیوترور‬

‫بمب های هواپیماهای نیروی‬ ‫هوایی امریکا در جنگ با ویتنام‪،‬‬ ‫عکس از الیو جورنال روسی‬ ‫(بریده ای از عکس)‬

‫این بمب ها در دراز مدت‬ ‫قادرند تا در نسل های متوالی‪،‬‬ ‫ژن های جانوران و گیاهان را‬ ‫دستخوش تغییر کنند‪.‬‬

‫‪۰۱۷‬‬

‫بعضی از مواد شیمیایی مورد‬ ‫استفاده در بمب ها‪ ،‬با انتقال‬ ‫از خاک‪ ،‬آب و هوا به گیاهان‬ ‫و سایر تولید کننده اولیه‬ ‫اکوسیستم ها‪ ،‬در آنها تجمع می‬ ‫کنند‪ .‬جانوران نیز با تغذیه از‬ ‫این تولید کنندگان‪ ،‬مواد را به‬ ‫بدن خود منتقل می کنند و این‬ ‫عوامل باعث اختالل در عملکرد‬ ‫اندام ها و فیزیولوژی داخلی آن‬ ‫می شود‪ .‬این مواد همچنین موجب‬ ‫اختالل ژنتیکی در جانوران شده و‬ ‫باعث عدم رشد جنین آنها و حتی‬ ‫سقط نیز می شوند‪.‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫بمب شیمیایی‬

‫‪۰۱۶‬‬

‫اختالف نظر چندانی در مورد تعریف‬ ‫سالح شیمیایی وجود ندارد‪.‬‬ ‫در اکثر پژوهش هایی که در این‬ ‫رابطه صورت گرفته از این سالح‬ ‫نظامی به عنوان آن دسته از مواد‬ ‫یا ترکیبات شیمیایی نام برده‬ ‫می شود که در صورت انتشار‬ ‫و تاثیر شیمیایی منجر به مرگ‪،‬‬ ‫آسیب و ناتوانی در انسان و حیوان‬ ‫و یا از بین رفتن گیاه می شوند‪.‬‬ ‫وسایل کاربرد این مواد را در‬ ‫عملیات جنگی‪ ،‬جنگ افزار شیمیایی‬ ‫می گویند‪.‬‬ ‫همین تعریف مبنای تعریف سالح های شیمیایی در‬ ‫«کنوانسیون منع گسترش‪ ،‬تولید‪ ،‬انباشت و به‬ ‫کارگیری سالح های شیمیایی و انهدام آنها» ‪،‬‬ ‫مصوب ‪ ،1992‬البته با شکلی کاملتر و با ذکر‬ ‫جزئیات قرار گرفته است‪.‬‬

‫بمب های شیمیایی در موقع‬ ‫استفاده‪ ،‬باعث اثرات‬ ‫تخریبی مستقیم روی گیاهان‬ ‫و جانوران منطقه می شوند و‬ ‫آنها را از بین می برند‪.‬‬ ‫عالوه بر این‪ ،‬این بمب ها‬ ‫و مواد تشکیل دهنده آنها‬ ‫اثرات پایدار و دراز مدتی‬ ‫را نیز در طبیعت از خود به‬ ‫جا می گذارند‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۱۵‬‬ ‫برنامه جشنی که در سه شنبه ‪ ۵‬نوامبر ‪ ۱۹۴۶‬در کلوب‬ ‫رسمی کالج جنگ واشنگتن برگزار شد‪ .‬بمناسبت امضای‬ ‫رفع ممنوعیت از اجماع گروه ضربت شماره یک ارتش‬ ‫و نیروی دریایی‪ ،‬بعنوان یک بدنه سازمان یافته و‬ ‫بازبینی آزمایش انفجار بمب اتمی در اقیانوس آرام‪.‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫‪۰۱۴‬‬

‫جنگ‬ ‫کالوس ویتس جنگ را ابزار منطقی سیاست خارجی‬ ‫تلقی می کند‪ .‬یک عمل خشن با هدف وادار‬ ‫کردن حریف برای انجام خواسته های خودمان‪.‬‬ ‫تعاریف مدرن جنگ‪ ،‬همانند درگیری مسلحانه‬ ‫بین واحدهای سیاسی‪ ،‬عموما ویژگی های تعاریف‬ ‫حقوقی قرن ‪ 19‬را نادیده گرفته است که محدود‬ ‫به مفهوم جنگ بین دولت ها بود‪ .‬چنین تعریفی‬ ‫شامل جنگ های داخلی بود‪ ،‬اما در همان حال‬ ‫چنین پدیده هایی را به صورت شورش‪ ،‬راهزنی‪،‬‬ ‫یا دزدی دریایی مستثنی می کند‪ .‬سرانجام‪ ،‬جنگ‬ ‫به طور کلی تنها برای پذیرش تنش های مسلحانه‬ ‫در یک مقیاس نسبتا بزرگ شناخته شد که معموال‬ ‫درگیری هایی که در آن کمتر از ‪ 50000‬نفر‬ ‫مبارز درگیر هستند را شامل نمی شود‪.‬‬ ‫تحلیل های جنگ ممکن است به چندین رویکرد‬ ‫فلسفی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬فن آوری‪ ،‬حقوقی‪ ،‬جامعه شناسی‬ ‫و روانشناسی طبقه بندی شود که غالبا شناخته‬ ‫شده اند‪ .‬این تفاوت ها عالئق مختلف سود و‬ ‫طبقات تحلیلی مختلف را نشان می دهند که توسط‬ ‫نظریه پردازان بکار گرفته شدند‪،‬اما بیشتر‬ ‫نظریات واقعی ترکیبی هستند‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۱۳‬‬ ‫‪-------------------------------------------------------------‬‬‫بعد از جنگ چالدران در دوره صفويه (‪1623‬ـ‪1640‬م) براى اولين بار‬ ‫سرزمين كردستان ميان دو امپراتورى صفوى و عثمانى تقسيم گرديد‪.‬‬ ‫از آن تاريخ به بعد اين بخش از كردستان به نام «كردستان ايران» مصطلح شد‪.‬‬ ‫در دومين تقسيمات كشورى كه در سال ‪ 1316‬شمسى صورت گرفت‪،‬‬ ‫بر اثر اعمال سياست هاى شوونيستى رضا شاه* محدوده هاى ارضى كردستان ايران‬ ‫به عمد در هم ريخته شد و چهارچوبه استان هاى آذربايجان غربى و كردستان و‬ ‫كرمانشاهان و ايالم از هم تفكيك گرديد‪ .‬از آن زمان به بعد كردستان ايران‬ ‫كه منظور و استنباط رژیم از آن تنها استان كردستان بوده است‬ ‫در فرهنگ جغرافيايى ايران قالبگيرى شد‪.‬‬ ‫بر طبق اصل ‪ 12‬قانون اساسی دین رسمی جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬اسالم‪ ،‬مذهب جعفری‬ ‫اثنی عشری است‪ .‬از پیروان دیگر مذاهب اسالمی چون حنفی‪ ،‬شافعی‪ ،‬مالكی‪ ،‬حنبلی‪،‬‬ ‫زیدی به اقلیت تعبیر شده و در همان اصل عنوان شده كه پیروان این مذاهب‪،‬‬ ‫مسیحیان‪ ،‬یهودیان و زرتشتیان از احترام كامل برخوردارند‪ .‬سایر ادیان از جمله‬ ‫یارسان یا پیروان آیین یاری یا بهایی ها از حقوق قانونی برخوردار نیستند‪ .‬بر‬ ‫این اساس اسمی از آنها در مستندات حقوقی جمهوری اسالمی برده نمی شود‪.‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫‪۰۱۲‬‬

‫طبیعت سردشت‪ ،‬کردستان‪-‬ایران‪،۱۳۸۷ ،‬‬ ‫عکاس‪ :‬مهدی حسنی‪ ،‬روزنامه شرق‬

‫بیوترور‬

‫گروه دختران و زنان کردی‬ ‫در حال رقصیدن‪،‬‬ ‫کردستان ایران‪ ،‬عکاس ناشناس‬

‫‪۰۱۱‬‬ ‫تابلو ورودی شهرستان سردشت‪ ،‬کردستان‬ ‫ایران‪ ،۱۳۹۰ ،‬عکاس‪ :‬گلنار کت‬

‫نوجوانان سردشت‪ ،‬ایران‪،۱۳۸۷ ،‬‬ ‫عکاس‪ :‬مهدی حسنی‪ ،‬روزنامه شرق‪،‬‬ ‫(بریده ای از عکس)‬

‫ترمینولوژی‬

‫‪۰۱۰‬‬

‫شهرستان سردشت در جنوب غربي استان آذربايجان‬ ‫غربي واقع شده است‪ .‬وسعت آن در حدود ‪1411/3‬‬ ‫کيلومتر مربع بوده و از شمال به شهرستان‬ ‫پيرانشهر‪ ،‬از جنوب به بانه‪ ،‬از شمال غرب‬ ‫به مهاباد و از شرق به بوکان و از غرب به‬ ‫کردستان عراق محدود شده است‪ .‬سردشت از شهر‬ ‫های کوهستاني استان بشمار ميآيد‪ ،‬بطوريکه‬ ‫قسمت اعظم آن از ارتفاعات ‪ ۲۰۰۰-۱۰۰۰‬متر از‬ ‫سطح دریا و از شیب ‪ ۵۰-۳۰‬درصد برخوردار است‪.‬‬ ‫بر اساس نتایج اولیه جديدترين سرشماري عمومي‬ ‫در سال ‪ 1390‬جمعیت شهر سردشت با ‪ ٪ 1/81‬رشد‬ ‫به ‪ 41230‬نفر افزایش یافته است‪.‬‬

‫به لحاظ دینی آمار دقیقی از‬ ‫گرایشات مختلف کرد های ایران‬ ‫وجود ندارد‪ .‬اما بر اساس‬ ‫برخی از پژوهش هااکثریت مردم‬ ‫كردستان‪ ،‬مسلمان و سنی مذهب‬ ‫هستند‪.‬‬

‫ً ساکن استان های‬ ‫بخشی از آنها که عمدتا‬ ‫کرمانشاه و ایالم اند‪ ,‬پیرو مذهب تشیع‬ ‫هستند‪ .‬بعضی دیگر‪ ،‬جزیی از اقليت هاى‬ ‫مذهبى‪ ،‬اعم از مسيحى (آسورى و ارمنى)‪،‬‬ ‫يهودى و یارسان* به شمار می آیند‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫عکس هوایی از جغرافیای استان کردستان‪،‬‬ ‫کردستان ایران‪ ،‬نقشه‪-‬گوگل ‪۱۳۹۱‬‬

‫‪۰۰۹‬‬

‫فاصله شمالى ـ جنوبى كردستان‬ ‫‪ 900‬كيلومتر طول و پهناى آن در‬ ‫استانهاى كردستان و كرمانشاهان‬ ‫به ‪ 300‬كيلومتر ميرسد‪ .‬از شمال‬ ‫با جمهورى آذربايجان و تركيه‬ ‫از غرب با تركيه و عراق هم مرز‬ ‫است‪ .‬از جنوب با استان خوزستان‬ ‫و از شرق با استانهاى لرستان‬ ‫و همدان و زنجان و آذربايجان‬ ‫شرقى همسايه است‪.‬‬ ‫طبق سرشمارى سال ‪ 2000‬ميالدى‬ ‫جمعيت كردستان ايران ‪7851000‬‬ ‫نفر بوده است كه ‪ %11/7‬كل‬ ‫جمعيت كشور را تشكيل می داده‬ ‫است‪ .‬اين آمار بدون احتساب‬ ‫كردهاى مقيم تهران‪ ،‬قزوين‪،‬‬ ‫كالردشت مازندران و خراسان است‪.‬‬

‫ترمینولوژی‬

‫كردستان ايران‬

‫عکس هوایی از جغرافیای شهر سردشت‪،‬‬ ‫کردستان ایران‪ ،‬نقشه‪-‬گوگل ‪۱۳۹۱‬‬

‫‪IRAN‬‬

‫‪۰۰۸‬‬

‫‪IRAQ‬‬

‫كردستان ايران در منتهااليه‬ ‫شمال غربى ايران و در حد‬ ‫فاصل بين ‪ 32‬تا ‪ 40‬درجه‬ ‫عرض شمالى و ‪ 44°‬تا ‪ 48°‬طول‬ ‫شرقى‪.‬‬ ‫مساحت آن حدود ‪106577‬‬ ‫كيلومتر مربع می باشد و‬ ‫استانهاى ايالم و كرمانشاهان‬ ‫و كردستان و بخش هایی از‬ ‫استان آذربايجان غربى را‬ ‫در بر می گيرد‪ .‬بخش شمالى‬ ‫كردستان ايران بصورت باريكه‬ ‫اى از رود ارس در جوار كوه‬ ‫آرارات كوچك تا جنوب درياچه‬ ‫اروميه با عرض متوسط ‪50‬‬ ‫كيلومتر و طول بيش از ‪300‬‬ ‫كيلومتر كشيده شده‪ ،‬سپس عرض‬ ‫آن از جنوب درياچه گسترش مى‬ ‫يابد‪.‬‬

‫بیوترور‬

‫‪۰۰۷‬‬

‫اهالی حلبچه‪ ،۱۹۸۸ ،‬جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫عکاس‪ :‬احمد ناطقی‬

‫‪۰۰۶‬‬

‫مقدمه‬

‫حلبچه‪ ،۱۹۸۸ ،‬جنگ ایران‪-‬عراق‪،‬‬ ‫عکاس‪ :‬احمد ناطقی‬

‫بیوترور‬

‫کسانی که می دانند‬ ‫اینجا چه می گذرد‪ ،‬باید‬ ‫راهی برای دانستنش‬ ‫به آنهایی که کم می دانند‬ ‫نشان دهند‪ .‬و کمتر از کم‪.‬‬ ‫و در نهایت کم به اندازه‬ ‫هیچ‪.‬‬ ‫‪----------------------‬‬‫ویسالو سیمبورسکا‬

‫کد‪ :‬فیلمی مستند درباره یکی از کشنده‬ ‫ترین عامل های شیمیایی‪ :‬گاز ‪VX‬‬

‫در سال ‪ ۲۰۱۱‬بعد از‬ ‫حمله دولت ترکیه به منطقه‬ ‫غیر نظامی شرناخ در شرق این‬ ‫کشور بعضی از رسانه ها گمانه‬ ‫هایی را مبنی بر استفاده‬ ‫ارتش ترکیه از سالح های‬ ‫شیمیایی مطرح کردند‪ .‬از جمله‬ ‫روزنامه بریتانیایی‪ ،‬دیلی‬ ‫تلگراف‪ ،‬در یکی از شماره های‬ ‫خود به موضوع استفاده ارتش‬ ‫ترکیه از سالح های شیمیایی‬ ‫علیه چریک های کرد پ‪.‬ک‪.‬ک‬ ‫پرداخت و خبر از بررسی آن‬ ‫توسط انجمن حقوق بشر ترکیه‬ ‫داده است‪.‬‬

‫‪۰۰۵‬‬

‫استفاده همزمان از تصاویر‬ ‫در این کتاب تاکیدی دوباره‬ ‫د‬ ‫و وارد کردن بعد جدید و نموِ‬ ‫قوی تری است از فجایعی که این‬ ‫قربانیان تجربه کرده و با آن‬ ‫زیسته اند؛ تأکیدی بر رنج‪-‬‬ ‫هایی که از میان عدد و کلمات‬ ‫سنگینی شان حس نمی شود‪.‬‬

‫*زمانی که صدام حسین نسل کشی‬ ‫کردهای این کشور را در دستور‬ ‫کار خود قرار داد‪ ،‬ورود‬ ‫پژوهشگران و روزنامه نگاران‬ ‫مستقل خارجی به این کشور‬ ‫ممنوع بود‪ .‬به همین خاطر‬ ‫بسیاری از آنچه در زمان وقوع‬ ‫حوادثی مانند انفال و حلبچه‬ ‫و‪ ...‬روی داد تا مدت ها در‬ ‫پرده ابهام باقی ماند‪.‬‬

‫‪۰۰۴‬‬

‫مقدمه‬

‫در طول سال های جنگ ایران‪-‬‬ ‫عراق(‪ )88-۱۹۸۰‬صدام حسین‬ ‫(رییس جمهور پیشین عراق) بیش‬ ‫از ‪ 3500‬بمب شیمیایی را در‬ ‫مناطق غرب‪ ،‬شمال غربی و جنوب‬ ‫ایران استفاده کرد‪ .‬وسعت و‬ ‫مقدار بسیار زیاد کاربرد این‬ ‫جنگ افزارها‪ ،‬بخصوص در مناطق‬ ‫مسکونی و غیر جنگی همچون سردشت‬ ‫و حلبچه‪ ،‬همینطور سابقه طوالنی‬ ‫او در کشتار بزرگ کردهای عراق‪،‬‬ ‫باعث تأمل در امکان وجود نسل‬ ‫کشی کردهای ایران در طول این‬ ‫جنگ شد‪.‬‬

‫جمع آوری و طراحی این کتاب‬ ‫در واقع به هدف مطرح کردن‬ ‫دوباره این اتفاق و ایجاد‬ ‫زمینه ای برای جلب توجه‬ ‫دوباره افکار عمومی‪ ،‬بحث‬ ‫و گفتگو پیرامون مشکالت‬ ‫آسیب دیدگان این جنگ‬ ‫و بمباران شیمیایی صورت‬ ‫گرفته است‪ *.‬مطرح کردن‬ ‫این بحث شاید تضمینی بر‬ ‫عدم استفاده دوباره از‬ ‫این نوع سالح کشتار جمعی‬ ‫نباشد‪ ،‬اما باعث جلوگیری‬ ‫از کاربرد بی دغدغه آن‬ ‫خواهد شد‪.‬‬

‫تحقیقات علمی و اجتماعی بسیار‬ ‫کمی در این زمینه انجام شده‬ ‫است‪ .‬آنچه قبالً کار شده‪ ،‬نیز به‬ ‫صورت گسترده و از طریق رسانه‪-‬‬ ‫های عمومی منتشر نگردید‪.‬‬

‫این پژوهش به صورت مشخص‬ ‫به توضیح تاریخچه جنگ‬ ‫ایران و عراق‪ ،‬حمالت شیمیایی‬ ‫صدام حسین در طول این‬ ‫جنگ‪ ،‬نحوه دستیابی او به‬ ‫سالح های شیمیایی‪ ،‬بررسی‬ ‫احتمال نسل کشی کردهای‬ ‫ایران و همینطور کوتاه‬ ‫به خاطرات‪ ،‬زندگی و مشکالت‬ ‫قربانیان شیمیایی این جنگ‬ ‫می پردازد‪.‬‬

‫علیرغم گذشت بیش از دو دهه از‬ ‫روی دادن این حادثه هنوز بسیاری‬ ‫از قربانیان سالحهای شیمیایی در‬ ‫شرایط دشواری به سر می برند‪.‬‬ ‫تعداد زیادی از بازماندگان این‬ ‫حمالت در طول این سال ها جانشان‬ ‫را از دست داده اند و یا همچنان‬ ‫در انتظار کمک های پزشکی تنها‬ ‫برای گذران زندگیشان هستند‪.‬‬

‫جنگ ایران و عراق‪/‬‬ ‫صفحه‪/۰۵۰‬‬

‫ترمینولوژی‪/‬‬ ‫صفحه ‪/۰۰۸‬‬

‫‪N‬‬

‫بمباران شیمیایی‬ ‫سردشت‪ ،‬اشنویه و حلبچه‬

‫منابع\‬ ‫صفحه ‪\۲۰۴‬‬

‫بمباران شیمیایی‪/‬‬ ‫با هدف نسل کشی‪/‬‬ ‫صفحه ‪/۱۴۰‬‬

‫استفاده از تسليحات شيميايي‬ ‫و بيولوژيكي در جنگ ايران ‪ -‬عراق‬ ‫به گزارش منابع غیر ایرانی‬

‫‪O‬‬

‫کارخانه های شیمیایی‪/‬‬ ‫صفحه ‪/۱۱۲‬‬

‫چگونگی دستیابی عراق به سالح های شیمیایی‬ ‫به گفته منابع مختلف‬

‫‪N‬‬ ‫کاربرد‬ ‫سالحهای شیمیایی‪/‬‬ ‫صفحه ‪/۰۶۴‬‬ ‫وضعیت کنونی‬ ‫و خاطرات قربانیان‬ ‫سالح های شیمیایی‪/‬‬ ‫صفحه ‪/۱۹۰‬‬

‫تاریخچه و کنوانسیون‬ ‫ممنوعیت سالح های شیمیایی‬

‫بیوترور‪/‬‬ ‫گلنار َ‬ ‫کت رحمانی‪/‬‬ ‫‪۱۳۹۱‬‬

‫به ایران حوش آمدید‪،‬‬ ‫تابلوی آسیب دیده ورود به مرز ایران‪،‬‬ ‫سال های جنگ ایران‪-‬عراق ‪۱۳۵۹-۶۷‬‬

White-Blood human's cell, Human biology, Humbold university of berlin ،‫ بیولوژی انسان‬،‫سلول گلبول سفید خون انسان‬ ‫دانشگاه هومبولد برلین‬

X-ray photo of a tomor in human brain ‫عکس پرتونگاری از تومور مغزی انسان‬

‫‪ ‬در شانزدهم مهر ماه سال ‪ 1366‬رژیم بعثی عراق شهر سومار‬ ‫را مورد هجوم شیمیایی خود قرار داد‪.‬‬ ‫در مرداد ماه ‪ 1367‬نیروهای عراقی با بهر گیری از سالح های‬ ‫شیمیایی در مناطق گیالنغرب و سرپل ذهاب پیشروی كرده‬ ‫و مناطقی را به اشغال خود درآوردند‪.‬‬

‫‪-----------------------------------------------‬‬‫مرکز اسناد انقالب اسالمی ‪ -‬روزشمار تهاجم شیمیایی عراق به ایران‬

‫‪...‬با دیدن این صحنه تازه فهمیدم‬ ‫مفهوم سالح کشتار جمعی چیست! سالحی‬ ‫که هر جانداری را بیجان می کند‪...‬‬ ‫متاسفانه تا آخر سفر هم نفهمیدم که‬ ‫نام این روستای کوچک چیست‪ ،‬چون تمام‬ ‫مردم آن کشته شده اند آن هم با گاز‬ ‫شیمیایی اعصاب‪...‬‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫کتاب خاطرات سوخته‪ ،‬برگ هایی از دفتر خاطرات یک کشته شیمیایی‬ ‫روزنامه همشهری‪ ،‬تهران‪۱۳۸۶ ،‬‬

On 8. October 1987, the Baathist regime attacked the Sumar city with chemical weapons. In August 1988, Iraqi troops occupied some regions with chemical weapons in Gilan Gharb and Sarpol Zahab and had some progress. -----------------------------------------------The Documentation Centre of the Islamic Revolution/ The calender of chemical attacks on Iran.

...by watching these scene, i just realised what the populationkilling weapons means! The weapons which kill every living beings... Unfortunatly till the end of the journy i didn't get what was the name of that little village, cause all of it's citizens were killed with nerve chemical gases... ------------------------------------------------

The burened memories, A book written by a victim of chemical weapons, Hamshahri Newspaper, Iran, 2007

Human lungs, the inner Anathomy, Humbold University of Berlin ‫ دانشگاه هومبولد برلین‬،‫ آناتومی داخلی‬،‫شش انسان‬

Poisoned dead people on street's of Halabjah. Right after iraqi chemical attack on 1988, Iraq Photographer: Mohammad Nateghi

Experimental atom explosion cloud in see, 1964, ۱۳۴۷ ،‫انفجار آزمایشی بمب اتم در دریا‬

‫در‪ 21‬فروردین ‪1367‬هواپیماهای عراقی یك روستا در منطقه مریوان‬ ‫و همچنین شهر مریوان را بمباران شیمیایی كردند‪.‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫مرکز اسناد انقالب اسالمی ‪ -‬روزشمار تهاجم شیمیایی عراق به ایران‬

‫‪...‬در ميان سمومی كه روی پوست‬ ‫اثر می گذارد‪,‬اين تنها ماده ای است‬ ‫كه به آسانی می توان آن را توليد‬ ‫كرد؛ يك ميلياردم گرم از اين‬ ‫سم(باران زرد از سموم تريكوتسين)‬ ‫بر هر سانتیمتر مربع پوست باعث‬ ‫حساسيت خواهد شد و مقاديری‬ ‫به اندازه يك ميكروگرم آن سلولهای‬ ‫پوست را از بين می برد‪...‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫وال استريت ژورنال در شماره ‪ 13‬مارس ‪1984‬‬

On 10 April 1988 the Iraqi aircrafts attacked a village in Marivan territory and also this city with chemical bombs. -----------------------------------------------The Documentation Centre of the Islamic Revolution/ The calender of Iranian chemical attacks on Iran.

... under the toxins which affects the skin, this is the only substance that can be made so easily. The nanograms of this poisen (the yellow rain, of trichothecenes toxins)

on every square centimeter of the skin will become sensitive. One microgram quantities of it destroys the skin's cells... -----------------------------------------------Wall Street Journal. 13 March 1984. p.15

‫‪Iranian Soldiers wearing the Gas-Masks in‬‬ ‫‪poluted area, South-west of Iran, 1980-88‬‬ ‫سرباز های ایرانی در حال پوشیدن ماسک در مناطق آلوده‬ ‫به گاز های های شیمیایی‪ ،‬زمان جنگ ایران و عراق‪،‬‬ ‫جنوبغربی ایران‪۱۳۶۷-۱۳۵۹ ،‬‬

The X-Ray photo of human's spinal cord ‫ برشی از نخاع انسان‬،‫عکس پرتونگاری شده‬

Victims of iraqi's chemical stricks on sardasht in 1987, IranKurdistan, Photographer: Mehdi Hassani, 2008, Sardasht-Iran ،‫مرد زخمی شده در حمالت بمباران شیمیایی عراق در سردشت‬ ‫ ایران‬،۱۳۶۶ ‫سال‬ ‫ایران‬-‫ سردشت‬،۱۳۸۶ ،‫ مهدی حسنی‬:‫عکاس‬

‫در‪ 10‬فروردین ‪ 1367‬هواپیماهای عراقی روستای كالی در حومه پاوه‬ ‫را هدف بمباران شیمیایی قرار دادند‪.‬‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫مرکز اسناد انقالب اسالمی ‪ -‬روزشمار تهاجم شیمیایی عراق به ایران‬

‫‪...‬االن نیز حیوانهایی که در‬ ‫محل های شیمیایی شده چرا می کنند‪،‬‬ ‫پوستشان تاول می زند و حالت زخم‬ ‫پیدا می کند‪ .‬سپس به تدریج‬ ‫می میرند‪ .‬بچه ها و بزرگترها بعد‬ ‫از مصرف گوشت یا شیر این حیوانها‪،‬‬ ‫سیاه زخم می گیرند‪...‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫‪/‬روستای زرده‪ 22 ،‬سال بعد از بمباران شیمایی‬ ‫سوسن محمدخانی غیاثوند‬

On 30. March 1988 the Iraqis airplanes attacked the Kolai village, near Paveh city, with chemical bombs. -----------------------------------------------The Documentation Centre of the Islamic Revolution/ The calender of chemical attacks on Iran.

...well, now the animals which feed in these poluted fields, their skin belisters and turns the wound and they dying stepwisely. Children and adults also getting disease like anthrax of consuming their milk and meat... ------------------------------------------------

Zardeh village, 22 years after the chemical bombardment/ Susan Mohammadkhani Ghiasvand

A kind of human cancer tumor, The cancer biology, Humbold university of berlin ‫ بیولوژی‬،‫گونه ای از تومور سرطانی در بدن انسان‬ ‫ دانشگاه هومبولد برلین‬،‫سرطان‬

An injured child during the iraqi's chemical stricks on sardasht, 1987, Iran, Photo: Archiev of peace museum of tehran ،‫کودک زخمی شده در حمالت بمباران شیمیایی عراق در سردشت‬ ‫ ایران‬،۱۳۶۶، ‫ آرشیو موزه صلح تهران‬:‫عکس‬

The red blood cell of human, Human biology, Humbold university of berlin ،‫ بیولوژی انسان‬،‫سلول گلبول قرمز خون انسان‬ ‫دانشگاه هومبولد برلین‬

Poisoned-Dead citizens of Halabjah, 1988, Iraq, Photographer: Ahmad Nateghi ،‫ عراق‬،۱۳۶۶ ،‫مسموم حلبچه‬-‫ساکنان کشته‬ ‫ احمد ناطق‬:‫عکاس‬

‫در تاریخ ‪ 25‬اسفند ‪ 1367‬حلبچه توسط رژیم عراق طی عملیاتی موسوم‬ ‫به عملیات انفال بمباران شیمیایی شد‪ .‬حدود پنج هزار نفر به ویژه‬ ‫کودکان‪ ،‬زنان و سالخوردگان کشته شدند‪ .‬حلبچه در آن زمان تحت کنترل‬ ‫نیروهای ایرانی و احزاب کرد بود‪ .‬جت های جنگنده عراق بیست بار در آن‬ ‫روز این شهر را با بمب های شیمیایی و گازهای اعصاب بمباران کردند‪.‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫وب‪ ‬سایت‪ ‬خبری‪ ‬مرکز‪ ‬اسناد‪ ‬انقالب‪ ‬اسالمی‬

‫‪...‬من با چشم خود دیدم که مردم‬ ‫مثل پرندگان جان می دادند‪.‬‬ ‫بعضی از مردم به سبب تاثیرات مواد‬ ‫شیمیایی در حال مرگ می خندیدند‪...‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬‫عثمان علی غفور که در زمان رویداد کودکی ‪ 10‬ساله بود‬ ‫سایت قربانیان شیمیایی‪.‬‬

On 16th march 1988 the Halabja city attacked by Iraqi's regiem in following of the Anfal operation with chemical weapons. Almost 5,000 people specially children, women and old people were killed. The Iraqi's army jets bombed this city about 20 times with chemical bombs and nerve gases. ------------------------------------------------

The Documentation Centre of the Islamic Revolution, News-Website

...i saw with my eyes, the people died like the birds. Some people were laughed of effects of the chemicalweapons while they were dying... -----------------------------------------------Othman Ali Ghafoor, who was 10 years old at that time, chemical victims website

The white blood cell of human, Human biology, Humbold university of berlin

،‫ بیولوژی انسان‬،‫سلول گلبول سفید خون انسان‬ ‫دانشگاه هومبولد برلین‬

The hills of Sardasht, 2008, Photographer: Mehdi Hassani

‫ مهدی حسنی‬:‫ عکاس‬،۱۳۸۶ ،‫تپه های اطراف سردشت‬

The human white blood cells, the inner anathomy, Humbold university berlin ،‫ بیولوژی داخلی‬،‫گلبول سفید انسان‬ ‫دانشگاه هومبولد برلین‬

‫در ‪ 11‬مرداد سال ‪ 1367‬رژیم‬ ‫از قبول قطعنامه ‪ 598‬توسط‬ ‫را مورد حمله شیمیایی‬ ‫از مردم به‬

‫بعثی عراق در کمتر از ‪ 15‬روز بعد‬ ‫ایران در نیمه های شب شهر اشنویه‬ ‫قرار داد که طی آن ‪ 2670‬نفر‬ ‫شدت مجروح شدند‪.‬‬

‫‪-----------------------------------------------‬‬‫وب‪ ‬سایت‪ ‬خبری‪ ‬مرکز‪ ‬اسناد‪ ‬انقالب‪ ‬اسالمی‬

‫‪...‬همه در تعجب بودند که چرا‬ ‫بعد از اصابت بمب‪ ،‬صدای انفجار‬ ‫ً راکت منفجر‬ ‫نیامد‪ .‬فکر کردند که حتما‬ ‫نشده‪...‬اما یک دفعه دیدند که از محل‬ ‫انفجار ها دود سبز‪ ،‬زرد‪ ،‬قرمز‪،‬‬ ‫سیاه برخاسته بود‪ .‬بعضی به سوی‬ ‫محل انفجار ها حرکت کرده بودند‬ ‫که ببینند چه شده‪...‬‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫خاطرات یکی از شهروندان قلعه جی‪،‬‬ ‫روستایی در نزدیکی مریوان که در اسفند ‪1367‬‬ ‫بمباران شیمیایی شد‪.‬‬

On 2 August 1988 Iraqi regime in less than 15 days after Iran accepted the UN Resolution 598, attacks overnight the Eshnavieh city with chemical bombs. 2670 people were seriously injured during this bombardment. -----------------------------------------------The Documentation Centre of the Islamic Revolution, News-Website

...everyone wonders why after the attack there was no sound of the explosion, they thought there was an unexploded rocket...but suddenly all that green, yellow, red and black smoke have been on. Some people were there to see what has happened... ----------------------------------

The memories of the citizens of Ghal e chi, a village in the near of Marivan city on March 1988

Ghader Namini Abd ol baghi Vaezi Rahman Bazrchi

Nouzad Sheikhi

Rozhin Sheikhi Sabri Afandi

Zahra Alizadeh Ahmad Hassanpour

Ibrahim Edalat

Mohammad Malai

Mohammad Bayazidi Rasoul Narimani

Ameneh Carami

Hassan Atashak

Goli Carami

Maryam Ebrahimi

Navid Pirkhezri Shoukat Feizeh

Seyyed Jalal Hoseini Amir Goudarzi

Hosein Carimnezhad Omar Mohammadian

‫قادر نمینی‬ ‫عبدالباقی واعظی‬ ‫رحمان بذرچی‬ ‫نوزاد شیخی‬ ‫روژین شیخی‬ ‫صبری افندی‬

‫زهرا علیزاده‬

‫احمد حسن پور‬ ‫ابراهیم عدالت‬ ‫‪Inside the human anatomy‬‬ ‫‪Library Humboldt University‬‬ ‫‪Berlin Campus North,‬‬ ‫‪Few names of victims of iraq's‬‬ ‫‪chemical attacks‬‬ ‫‪on 7 july 1987 in Sardasht, Iran‬‬

‫محمد مالیی‬

‫محمد بایزیدی‬ ‫رسول نریمانی‬ ‫آمنه کرمی‬

‫حسن آتشک‬

‫آناتومی داخلی انسان‪،‬‬ ‫کتابخانه دانشگاه هومبولد برلین‬ ‫مریم ابراهیمی‬ ‫اسامی بعضی از کشته شده های‬ ‫بمباران شیمیایی عراق‬ ‫در روز ‪ ۲۸‬تیر ماه ‪ ۱۳۶۷‬در سردشت‪ ،‬ایران‬

‫گلی کرمی‬

‫نوید پیرخضری‬ ‫شوکت فیضه‬

The Iranian Tank during the Iran-Iraq war, Unknown photograph

‫می خواهم صحنه هایی را‬ ‫به تو نشان دهم که مانند سیلی‬ ‫به صورتت بخورد و امنیتت‬ ‫را خدشه دار کند و تو را‬ ‫به فکر بیاندازد‪.‬‬

‫کاوه گلستان‪ /‬عکاس جنگ‪/‬‬ ‫قسمت هایی از نوشته هایش در زمان‬ ‫بمباران حلبچه‪/‬‬ ‫کاوه کلستان در زمان جنگ آمریکا‬ ‫و عراق کشته شد‪.‬‬

‫بیو‬ ‫تر‪-‬‬ ‫‪-‬ور‬